Devizat jane te gjitha kerkesat e argetuara ne bote ne mjete te jashtme te pageses.

Devizat ne kuptim te ngusht-nenkuptojm te gjitha kerkesat e argetuara ne bote ne mjete te

jashtme te pageses.Sipas ketij kuptimi paraja efektive e jashtme qe gjendet ne duart
'e personave fizik dhe juridik nuk konsiderohet deviz.

Devizat ne kuptimin e gjere-perfshine edhe parate efektive te jashtme.
Devizat konvertibile-jane ato kerkesa te cilat disponohen lirisht ne valut konvertibile te vendit
ose te jashtme.

Devizat jokonvertibile-jane ato kerkesa te cilat disponohen vetem me pagesa te konstruktuara.

Dokumentet me te rendesishem jane :
1.Dokumentet per ekspeditimin dhe dergimin e mallrave, per perkatesisht per kryerjen e
sherbimeve
2.dokumentet mbi sigurimin
3.faturat tregtare
4.dokumentet tjera

Financat nderkombetare ndahen ne dy pjese:
1.Pagesa nderkombetare dhe
2.Financimet nderkombetare.

Format e rezervave nderkombetare jane:
1.standardi i monedhave te arit
2.standardi i shufrave te arit
3.standardi ari-deviza
4.standardi ari-deviza si finksion i intervenimit te shtetit.
5.standardi ari-deviza ne bashkpunim me fondin monetar nderkombetar.

Standardi i monedhave te arit-eshte sistem i atille monetar ne te cilin monedha e arit eshte
mjet kryesor i pagesave.

Standardi i shufrave te arit-ne kete standart mjet ligjor i pagesave nuk ishte ari por kart
monedhat

Standardi i arit-deviza-shkaku kryesor i paraqitjes se kesaj forme te rezerves monetare ishte
fakti se gjat luftes se pare botrore dhe ne periudhen e rindertimit pas saj rezervat monetare ne
are u zvogluan dukshem ne shumicen e vendeve te botes.

Standardi i arit-deviza si funksion i intervenimit te shtetit-ne vitet 1929/1933 tere boten e pate
kapluar nje krize e madhe ekonomike,nje nder iniciatoret e zgjedhjes se rrugedaljesnga kjo
krize ekonomike ishte i njohuri anglez Gjon Majnard si rrugdalje te vetme nga kjo krize ai
preferoi rritjen e intervenimit te shtetit ne fushen ekonomike te disa vendeve te botes.

Standardi i arit-deviza ne bashkpunim me fondin monetar nderkombetar-eshte fuqi qe nga
lufta e dyte boterore e deri me sod baza e ketij standardi eshte ari-deviza qe dmth.se ne
pikepamje
te rezerves monetare vazhdon praktika e vjeter.Me fjal te tjera cdo vend ne rezerv monetare
mban are-deviza.






Kriza e sistemit monetaro nderkombetar pasqyrohet ne zvoglimin e rezervave te arit ne
krizen e rende valutore e cila koheve te fundit perfshiu te gjitha valutat kryesore
te vendeve te botes.

Kriza e dollarit-pasqyrohet ne mungesat e tij,ka dy faza te veta:faza e pare perfshin periudhen
prej luftes se dyte boterore deri ne vitet 60-ta,kurse faza e dyte
periudhen e viteve 1960 e deri me sod.

Plani i Trifinit-kerkon qe fondi monetar nderkombetar te shendrrohet ne bank qendrore
boterore,ndersa banka qendrore kombetare te shendrrohet ne banka komerciale.

Plani i Bernshtajnit-niset nga pozicionet e fortesimit,te zgjerimit dhe te stabilizimit te sistemit
ekzistues monetar nderkombetar.Eshte kunder planit te Trifinit,sepse konsideron se fondin e
shendrron ne nje banke qendrore boterore ne nje valute nderkombetare,keshtu qe SHBA dhe
Britania e Madhe nuk do te ishin me qendra rezerve.

Kursi intervalutor-tregon numrin ne njesive te valutes se huaj,ne njesi te valutes kombetare.
Kursi intervalutor-ka rendesi te madhe per pagesat nderkombetare:
1.se pari kursi intervalutor mundeson konvertimin e valutes kombetare,ne valuta te vendeve te
tjera.
2.se dyti kursi intervalutor ka rendesi te madhe per formimin e cmimeve te mallrave ne tregti te
jashtme.

Maardheniet ekonomike ndahen:
1.tregtia nderkombetare-qe perfshine eksportin dhe importin e mallrave dhe
sherbimeve,perkatesisht transakcionet tregtare ndermjet residenteve te nje vendi me rezidentet e
vendeve te tjera.
2.Financat nderkombetare-qe perfshine qarkullimin e parase ndermjet rezidentet e nje vendi me
rezistendet e vendeve tjera.
Pariteti valutor caktohet me dispozit te posacme ligjore te secilit vend prandaj ndryshe quhet
edhe pariteti ligjor.
Pariteti valutor tregon sasine e arit qe permbane nje njesi e valutes kombetare.

Kursi devizor tregon cmimin e nje njesie te valutes se vendit te shprehur ne valuten e jashtme.

Sistemet e kurseve devizore ndahen ne 3 sisteme:
1.sistemi i kurseve devizore fikse
2.sistemi i kurseve devizore fleksibile
3.sistemi i kurseve devizore te shumefishta.

Sistemi i kurseve devizore fikse-nenkupton pandryshueshmerine e kursit devizor e ajo mund
te arrihet ose me mekanizmin automatik ose me mekanizmin zyrtar,ose me
sistemin e bretonvudsit.

Sistemi i kurseve devizore fleksibile-barazohet ne idene e ekzistimit te lartesise se caktuar te
kursit devizor ku oferta perputhet me kerkesen e devizave.

Sistemi i kurseve devizore te shumefishta-nenkupton zbatimin e diferencuar te kursit ne disa
mallra dhe ne disa valut,perkatesisht vendit.





Akreditivi dokumentar nderkombetar
Ne kuptimin e ngushte akreditimi dokumentar nderkombetar paraqet vetem mardhenie
juridike qe krijohet ndermjet bankes akredituese dhe shfrytezuesit te akreditivit.
Ne kuptimin e gjere-akreditivi dokumentar nderkombetar eshte kontrat apo marveshje ne baze
te te ciles banka qe hap akreditivin sipas urdhereses se komitentit te vet merr persiper obligimin
se do tia bej pagesen shfrytezuesit te akreditivit apo do ta autorizoje banken tjeter qe tia bej
pagesen pas paraqitjes se dokumentacionit te percaktuar me kontrate dhe em akreditim.

Ceku-eshte leter me vlerer me te cilen leshuesi i jep urdheres te pakushtezuar bankes qe
personit te shenuar tia paguaj shumen e shenuar monetare nga llogaria e leshuesit te cekut.
Ne afarizmin me ceqe krijohen mardhenie juridike ndermjet tri subjekteve:
1.leshuesi i cekut2.borxhliu i cekut3.zoteruesi i cekut.

Parimet e afarizmit me cek:
1.parimi i formes se shkruar 2.parimi i inkorporimit 3.parimi i obligimit fiks te cekut.4.parimi i
perpikeris
5.parimi i mevetesise6.parimi i drejtperdrejtshmeris.

Elementet e cekut jane:
1.shenjen se eshte cek 2.urdheresen e pakushtezuar per pagesen e shumes se caktuar monetare
3.emrin e trasatit 4.daten e leshuarjes 5.nenshkrimin e trasatit.

Lojet e ceqeve :
1.sipas menyres se percaktimit 2.ceku per pagesa te gatshme 3.ceku i nenvizuar
4.ceku qarkor 5.ceku dokmentar 6.ceku akreditiv 7.ceku i vizuar

Veprimi juridik i cekut:
1.leshimi i cekut 2.bartja e cekut 3.avalimi i cekut 4.prezentimi i cekut 5.pagesa e shumes se
cekut
6.revokimi i cekut 7.protestimi i cekut 8.notifikimi i cekut 9.regresimi i cekut.

Dergesat bankare nderkomtare
Dergesat bankare nderkombetare-eshte urdherese me shkrim e nje banke qe i jepet bankes tjeter
per pagesen e shumes se caktuar saktesisht te parave personit te caktuar
perkatesisht personit te caktuar.

Dergesa bankare nderkombetare duhet te permbaj keto elemente:
1.emri dhe adresen e bankes urdheruese 2.daten dhe numrin e urdhereses derguese bankare
3.shumen dhe shenjen e valutes qe duhet paguar 4.emrin e urdherdhenesit
5.emrin dhe adresen e shfrytezuesit te dergeses bankare 6.qellimin e dergeses bankare
7.kushtet e pageses 8.emri dhe adresa e bankes paguese. 9.ne ngarkes te kujt bien shpenzimet e
bankes paguese.

Garancia bankare eshte instrument financiar i pagesave nderkomtare me te cilin behet
sigurimi kryerjes me kohe te obligimeve te kontraktuara ndermjet subjekteve te vendeve te
ndryshme.

Inkasoja dokumentare nderkomtare-eshte instrument i pagesave nderkomtare tek i cili sipas
kontrates mbi inkason dokumentare, banka mer pbligimin se ne baz te urdhereses dhe ne
perllologari te komintetti te saj dote arketoj kerkesat monetare qe ka marr ai kundrejt ndonje
personi te 3 me dorzimin e njekkohshem te dokumenteve te caktuara.





llOJET E INKASOS : 1.inkasoja e paster - kur kerkesa shprehte ne form te letres me vler e
cila mund te jet kambial, cek etj.
2.inkasoja dokumentare qe nenkupton arketimin e letrave me vler se bashku me dokumentet e
mallit, si dhe arketimin e dokumenteve te mallit pa letra me vler.

Pagesa nderkombetare eshte te gjitha format e pagesave jashte territorit te nje shteti.

Instrumentet e pagesave nderkombetare jane:
1.akreditivi nderkombetar2.inkasoja dokumentare 3.dergesa bankare
4.letra kreditore 5.karta kreditore 6.kambiali dhe ceku.

Kambiali nderkombetar-eshte leter me vlere sipas urdherit qe cdo here eshte emetuar ne
shumen e caktuar monetare.

Parimet e kambialit:
1.parimi i formes se shkruar apo formalitetit 2.parimi i inkorporimit
3.parimi i oblogimit kambialor-fiks 4.parimi i perpikerise kambialore
5.parimi i solidaritetit kambialor 6.parimi i drejtperdrejtshmeris kambialore' 7.parimi i
mevetesishem kambialor

Elementet e kambialit:
1.elementet qenesore te kambialit 2.elementet e supozuara qenesore te kambialit 3.elementet
joqenesore te kambialit

LLojet e kambialeve:
1.kambiali i trazuar 2.kambiali personal
3.kambiali i trazuar sipas urdherit vetijak 4.kambiali mallor
5.kambiali afarist 6.kambiali financiar
Dallojme disa lloje te puneve kambialore:
1.leshimi i kambialit 2.akceptimi i kambialit 3.avali i kambialit
4.intervenimi kambialor 5.bartja e kambialit 6.prezentimi i kambialit
7.pagesa e kambialit 8.shumezimi i kambialit

Masat per ruajtjen e te drejtave kambialore shfrytezohen tri masa themelore:
1.protestimi i kambialit 2.nodifikimi i kambilit 3.regresimi i kambialit
-Me protestimin e kambialit nenkuptohet procedura me te cilin sigurohet mbrojtja e te
drejtave kambialore,te mbajtesit te kambialit ne rastet kur borxhliu kryesor nuk e ka kryer
obligimin kambialor.
-Nodifikimi i kambialit-eshte akt me te cilin borxhlinjet kambialor informohen nga ana e
zoteruesit te kambialit se esht ngritur protesta per shkak te mos akceptimit apo te
mos pagimit te shumes kambialore.
-Regresimi i kambialit-behet me kerkesen e zoteruesit te kambialit nga borxhliu regresues qe
ia paguajn shumen kambialore,kur borxhliu si akceptues apo trasant refuzon ta paguaj shumen
kambialore.

Karta kreditore nderkombetare eshte instrument bashkekohor i pagesave nderkombetare pa
para te gatshme,ajo permban ne vete elemente te tregtise personalete cekut te udhetareve dhe te
menyres se perllogaritjes financiare periodike me institucionet bankare.






Kartat kreditore kryejn tri funksione kryesore:
1.funksionin e mjetit per pagesa pa para te gatshme
2.funksionin e instrumentit te kreditimit te zotruesit te saj
3.funksionin e mjetit nderkombetar te pageses te pranuar pergjithesisht pa konvertimin e njeres
valut ne para nderkombetare.

Llojet e sistemeve te kartave kreditore:
1.sistemi i kartave kreditore te specializuara 2.sistemi i kartave kreditore univerzale 3.sistemi i
kartave kreditore bankare
-Sistemi i kartave kredituese te specializuara-u mundesojn zoteruesve te tyre te realizojn
blerjen e mallrave dhe te sherbimeve ne te gjitha objektet afariste te emetuesit.
-sistemi i kartave kreditore univerzale-mund te shfrytezohen si instrument pagese te te gjitha
subjektet ekonomike qe jane te lidhura me kete sistem.
-sistemi i kartave kreditore bankare-eshte forma me e zhvilluar e kartes kreditore e cila i
mundeson zoteruesit shfrytezimin e linjave kreditore dhe pagesat pa para te gatshme jashte
kufijve te vendit.

Letra kreditore eshte urdherese me shkrim e bankes se urdhereses e cila e autorizon
korrospondentin e saj jashte vendit qe leterpruresit tia paguaj menjehere apo pjespjes shumen e
shenuar brenda afatit te shenuar.

likuidimi i akreditimit dokumentar nderkomtar nenkupton proceduren qe zhvillohet pas
dergese se mallit, perkatesisht pas kryerjes se sherbimeve
dhe pasi banka ti ket te pranuar nga shfrytezuesi dokumentet e percaktuara me kontrat.

LLOJET E AKREDITIVIT jane :
1Akreditivi nostro dhe loro- akreditive qe hapen nga ana e importusit te vendit dhe ne dobi te
eksportuesit te huaj quhen akreditive shkuese apo nosro, nderkaq akreditivet qe i hapin bleresit
e huaj ne dobi te eksportusit te vendit quhen akreditive ardhese apo loro.
2Akreditivi me revokim dhe pa revokim- akreditivi me revokim eshte ai lloj i akreditivit, te
cilin banka akredituese ne qdo moment mund t nderroje apo ta shuaje pa paralajmerim te
shfrytezuesit te akreditivit, ndersa akreditivi pa revokim eshte obligim i fort dhe i
parevokushem i bankes akredituse ndaj shfrytzuesit te akreditivit.
3Akreditivi dokumentar i konfirmuar dhe i pa konfirmuar- i konfirmuar eshe ai tek i cili
banka avizuese konfirmon akreditivin dokumnetar parevokim qe e ka hapur banka akreditues
ndersa akreditivi dokumentar i pa konfirmuar - eshte ai kur banka korrenspondente vetem e
informon shfrytzuesin e akreditivit se akreditivi eshte hapur, por nuk merr persiper
kurfar obligimi te mevetesishem.
4.Akreditivi dokumentar i brendshem dhe ai jo i brendshem
5.akreditivi me domicil ne vend dhe ai me domicil jasht vendit.
6.akreditivi rotativ
7.akreditivi dokumentar akceptues
8.akreditivi me pagesa te shtyre
9.akreditivi stad by

Llojet E DERGESAVE:

1.dergesat bankare nostro 2.dergesat loro 3.dergesat bankare mallore
4.dergesat jo mallore 5.dergesat bankare te kushtezuara
6.dergesat bankare te pakushtezuara 7.dergesat bankare konvertibile
8.dergesat bankare kliringe 9.degesat bankare te rendomta
10.dergesat bankare telegrafike




LLojet e garancive bankare jane:
1.garancia per mbikqyrje te puneve 2.garancia per kthimin e avancit
3.garancia e kushtezuar 4.garancia e pakushtezuar
5.garancia bankare e mevetesishme me kaluzolen "pa verejtje"
6.garancia bankare akcesore 7.supergarancia
8.kontragarancia 9.garancia me mbulese 10.garancia pa mbulese.
Ne punet me letra kreditore marrin pjese keto subjekte:
1.urdherdhenesi i emetimit te letres kreditore 2.banka emetuese e letres kreditore 3.banka
paguese e letres kreditore 4.shfrytezuesi i letres kreditore.

LLojet e letres kreditore jane:
1.letra kreditore e rendomt 2.letra kreditore qarkore
3.letra kreditore tregtare

Rreziqet financiare dallojm keto llloje :
1.Rreziku i arketimit te kerkesave ne baze te eksportiti
2.Rreziku transferit 3.Rreziku i konvertimit 4.Rreziku i kursit
5.Rreziku valutor

Dallojm se paku tre subjekte:
1.urdherdhenese 2.banka akredituese 3.shfrytezuesi i akreditivit.
Urdherdhenesi-eshte person i cili jep urdheresen bankes per hapjen e akreditivit.
Banka akredituese-eshte banka te ciles i eshte dhene urdheresa epr hapjen e akreditivit
dokumentar nderkombetar.
Shfrytezuesi i akreditimit-eshte person ne dobi te te cilit hapet akreditivi.

LLojet me te shpeshta te bankave te tjera jane:
1.banka e avizimit 2.banka konfirmuese 3.banka paguese
4.banka negocuese
Banka e avizimit- ka funksionin qe ta lajmroje shfrytezuesin e akreditivit se akreditivi eshte
hapur ne dobi te tij dhe i a komunikon kushtet sipas te ciclave esht hapur akreditivi.
Banka konfirmuese- eshte bank avizuese e cila pranon obligimin e mevetesishem qe
shfrytzuesit te akreditivit t ia mundesojn konsumimin e shumes se akredituar.
Banka paguese- eshte bank e autorizuar nga banka kredituese qe si mantat te saj, te paguaj
shumen e akredituar
Banka negociuese- eshte banka e autorizuar nga ana e bankes se akredituese qe te blej
kambialet akredituese.

Financimi bilateral-ky financim perfshin mardheniet kreditore-debitore ndermjet dy
vendeve,perkatesisht ndermjet vendit kreditor dhe atij debitor,ky financim behetnepermjet
kapitalit publik dhe atij privat.

Financimi miltilateral-ky financim eshte dukuri tipike e periudhes pas Luftes Dyte
Boterore,pasi periudhat e meparshme nuk kishte financim te ketill.

Financimi multilateral behet permes institucioneve financiare nderkombetare dhe rajonale.

Investiemt e perbashketa nderkombetare-ne formen e posacme te investimeve direkte jane
investimet e perbashketa nderkombetare,ne kete forme te financimit nderkombetar investuesi i
jashtem nuk mund te themeloje vet ndermarrja e as nuk mund te ket kontroll te plote e te jet
pronar i vetem i ndermarrjes por merr pjese sebashku me investuesin e brendshem.



Investimet direkte-mund te ken karakter te trefisht:
1.investimet direkte qe mundesojne realizimin e eksportit
2.investimet direkte qe e rrisin importin
3.investimet e tjera direkte.

Investimet indirekte-qellimi kryesor i investimeve indirekte eshte fitimi i te adhures e jo edhe
kontrolli i ndermarrjes se jashtme,me fjale te tjera motivi kryesor i investimeve indirekte eshte
fitimi i te ardhures nga kapitali i investuar ne forme te leterave me vlere.
Kredite komerciale-perbehen nga kredite e mallrave dhe kredite financiare.

Kredite e mallrave-shitesi i mallit e realizon kete duke shitur mallin me kredi,kurse ne kredite
financiare eksporti i mallit te shitesit behet ne baze te kredise te cilen e akordon nje person i
trete .
Ndihma publike per zhvillim u akordohet vendeve ne zhvillim.

Sipas mendimit te eksperteve te Komitetit DAC me ndihmen publike per zhvillim
nenkuptohet:
1.ndihma qe ka per qellim nxitjen e zhvillimit ekonomik dhe te standardit jetesor te vendeve ne
zhvillim.
2.ndihma qe eshte e karakterit publik dhe
3.ndihma qe akordohet me kushte komerciale me se paku 25% te elementit gratis.

Raporti i forcave ne financimin nderkombetar- Pervoja nga e kaluara dhe nga e sotmja na
meson se financimi nderkombetar eshte i lidhur ngushte me raportin e forcave
ekonomike.Zhvillimi jo i barabarte posaqerisht brenda vendeve te zhvilluara,ndikon ne
ndryshimin e raportit te forcave ne financimin nderkombetar.

Qellimet kryesore te huave shteterore ishin:
se pari,te ndertohej nje sistem i ri i maredhenieve nderkombetare monetaro-financiare,qe u
realizua duke kaluar ne standardin ari-deviza si funksion i intervenimit te shtetit,dhe
se dyti,te kthehej besimi ne axpoetimin e kapitalit,i cili u cenua me exportimin privat te
kapitalit.

tregu devizore eshte nje segment i posacem i tregut ne pergjithsi.
tregu devizor eshte ballafaqim sistematik i ofertes dhe kerkeses se devizave.tregu devizor, pra
eshte nje treg specifik, sic jan, pshtregu i mallrave, tregu i sherbimeve, tregu i kapitalit etj

tregu devizor ndahet ne dy lloje e keto jane
1 tregu ditor devizor (prompte ose spot)
2 tregu kohor devizor (termine)
Ne tregun ditor devizor, devizat blihen me qellim te pageses se obligimeve qe dalin nga
kontratat nderkomtare

tregu kohor devizor nenkupton realizimin e pagesave nderkomtare prej me se shumti se dy
dite prej dites se kontraktimit
transaksionet devizore mund te behen ne 3 menyra :
1 behet nepermjet bankes dhe klientit (exportusit dhe importuesit)
2 perfshin transaksionet devizore nepermjet bankave
3 prefshin transaksionet devizore qe qarkullojn ne mardhenje me jasht dhe ne kete menyre
behen pagesat nderkomtare






subjektet ne tregut devizor marrin pjese shume subjekte , por te gjith ata mund te ndahen ne
kater grupe kryesore
1 banka qendrore 2 banka afariste 3 tregtaret me deviza-dileret
4 brokeret
detyra kryesore e bankes qendrore ne tregun devizor eshte te intervenoj atehere kur
paraqiten obligimet e kurseve devizore mbi nivelin e caktuar te ofertes

banka afariste mund te ofroj ne tregun devizor ne qofte se i plotsojne keto kushte :
1 afarizmin me deviza duhet te lejohet nga organet shtetrore
2 banka duhet ti kryej pune te gjitha pagesat ne emer te komitentit te vet me ane te rrjetit te
korrspodenteve jasht vendit
3 pagesat duhet te ken ate vellim qe i arsyeton shpenzimet e tregtimit me deviza
4 azhuriteti dhe aftesia e bankave jane nje nga kushtet kryesore per pranimin ne rrethin e
partnerve afarist
5 bankat afariste duhet te disponojn deviza te korrospodenteve ne boten e jashtme
6 bankat duhet te ken kuadro te aftesuara per pune devizore

tregtaret me deviza-dileret jane expert te specializuar per shit-blerjen e devizave .ata jan
tregtare te pavarur, te cilet shesin e blejn deviza dhe letra tjera me vlere.
per ndryshim nga brokeret te cilet paraqiten si ndermjetsues , dileret kryejn operacione ne
emer dhe ne llogari te vet
nuk kane te drejt te kryejn funksione te brokereve dhe te kontraktojn pune direk me klientin.

brokeret ne afarizmin devizor paraqiten si subjekte ne trgun devizor nderbankar dhe ne bursa
devizore .nese paraqiten ne tregun nderbankar, athere jan ndermejtsues dhe me se shpejti
punojn me klientet e bankave per nevojat e bankave brokeret paraqiten si pjesmarres kryesore
dhe me aktive me rastin e formimit te kurseve devizore ne bursat devizore
ne shum bursa devizore brokeret i caktojn kurset devizore ne baze te urdheresave gojore ose
telefonike te kolegeve te vet nga bursat e tjera
brokeret jan , pra tregtar te pavarur qe ndermjetsojn midis shitesit dhe blersit me rastin e
kontraktimit shit-bleres

Existojn dy lloje te bursave :
1 bursa e mallit dhe sherbimeve
2 bursa devizore

bursa e mallit merret me caktimin e cmimit te mallit dhe me tregtimin me mall si PSH per
pambuk, grure, miser sheqer etj

BURSA DEVIZORE MERRET ME CAKTIMIN E KURSEVE DEVIZORE DHE ME
TREGTIN E DEVIZAVE
organet e burses jane :
- organi udhheqes i burses - komisioni per regjistrimin e kontratave
- oda e burses -arbitrazhi i burses e gjyqi i nderit
pjesmares te burses jane personat profesioniste, qe merren me shitblerjen e devizave.persona
te till munde te jene vetem ata qe kan lejen e organit kompetent te burses
pjesmarrsit e burses mund te rradhiten ne tri grupe :
1 ndermjetsuesit e burses (brokeret) qe perbejne grupin e pare te quajtur pjesmarres intern.
2 tregtaret e burses(dileret) qe zakonisht jane perfaqsues te bankave te fondeve investive dhe te
instutucioneve te tjera ndermjetsuese.te gjith keta e perbejne te ashtequajturen pjesmarres
extern
3 pjesmarrsit tjere pa kompetenca te shit-blerjes se devizave.



bursa e parisit eshte ma e vjetra ne bote. ajo u themalua ne vitin 1563
kjo burse eshte ndermarje me karakter publik.
kete burse si dhe te gjitha bursat tjera ne france i qeveris kompania nacionale me seri ne paris.
klasifikimi i kredive exportuese mund te behet ne baze te kriteterve te ndryshme , po
dy jan kryesoret:
1. kohezgjatja e kredive 2. fazat e kreditimit te prodhimit
- sipas kriterit te par- ekzistojn kredi afat shkurta te kredive eksportuese (deri ne 6 muaj )
kredi afat mesme (deri ne 5 vjet) edhe kredi afat gjata (mbi 5 vjet)
- sipas kriterit te dyte- ekzistojn kredi eksportuese qe perfshin tere periudhen e prodhimit te
mallit pra prej fillimit te prodhimit te mallit per eksport ne inkasimin e tij

Bilanci i transaksioneve-perfshin te gjitha transaksionet,pavaresisht nga afati i pagesave,pra
edhe pagesat efektive edhe ato qe ne ndonje menyre shtyhen,si,per shembull,eksporti i mallit
me kredi,importi i mallit qe nuk eshte paguar ende,dhuratat etj.
N kt grup t organizatave financiare, hyjn:
1.Fondi Monetar Ndrkombtar ( IMF)
2.Banka Ndrkombtare pr Rindrtim dhe Zhvillim (IBRD)
3.Korporata Financiare Ndrkombtare (IFC)
4.Shoqata Ndrkombtare pr zhvillim (IDA)
Detyrat kryesore t FonditMoNetar-s jan:
1.t prparoj zhvillimin monetar ndrkombtar me bashkpunimin e vendeve antare 2.t
stimuloj zhvillimin e tregtis s jashtme
3.ti stabilizoj kurse devizore etj.