Sensrler ve Dntrcler gr. Gr.

Ozan AKI
1 / 6
13.09.2014
Yaklam Sensrleri (Proximity Sensors)
Yaklam Sensrleri Hakknda Genel Bilgiler
Yaklam sensrleri, endstriyel alanda mekanik hareket
alglamak amacyla kullanlan en yaygn sensr trdr.
Yaklam sensrlerinin en byk zellii, mekanik hareketi,
fiziksel bir temas olmadan alglayabilmesidir.
Bu nedenle, mekanik snr anahtarlarnda olduu gibi anma ve
kontaklarn ypranmas/tozlanmas sz konusu deildir. Ancak
yaklam sensrleri, elektronik bir devre ierdiinden, mekanik
anahtarlama elemanlar iin iki kablo ile balant yeterli iken
yaklam sensrlerine ayrca besleme hatt ve bu hatt besleyecek
bir g kayna gerekir.
Alglama trne gre yaklam sensrler ve optik sensrler;
Endktif Yaklam Sensrleri
Kapasitif Yaklam Sensrleri
Karlkl Optik Sensrler
Cisimden Yansmal Optik Sensrler
Yanstcl (Reflektrl) Optik Sensrler
Endktif Yaklam Sensrleri
Endktif yaklam sensrlerinin u ksmnda bir ferit nve zerine sarlm bobin, yksek
frekansta bir elektromanyetik alan oluturur. Sensr ucuna metal bir cisim yaklatrldnda
bu alan, metal cisim tarafndan cisim tarafndan bozularak bobinin endktans deiir.
Bozulan bu elektromanyetik alann alglanmasyla, metal bir cismin sensre yaklat
anlalr ve k transistr iletime geer.


Endktif yaklam sensrleri daha ok, makinelerin
hareketli metal paralarnn konumlarn alglamak
amacyla kullanlr.








Sensrler ve Dntrcler gr. Gr. Ozan AKI
2 / 6
13.09.2014

Kapasitif Yaklam Sensrleri
Fiziksel ekil olarak endktif yaklam sensrleri ile ayn
standart klflarda imal edilirler. Kullanm amac, endktif
sensrlerin alglayamad metal olmayan cisimlerin
alglanabilmesi amacyla kullanlr.
Sensrn u ksmnda bir RC rezonans devresi bulunur. RC
devresindeki C kapasitesi, sensr nnde herhangi cisim yok
iken belirli bir frekansta osilasyona girecek ekilde
ayarlanmtr. Sensr nne herhangi cisim yaklatnda, C kapasitesi deiir ve rezonans
frekans deiir. Bu ekilde sensr nnde bir cisim olup olmad tespit edilerek sensr
kndaki transistr iletime geer.

Kapasitif sensrler, hareketli mekanik paralarn alglanmasnda, cam, plastik, karton kutu ve
ielerin alglanmas ve saylmas amacyla kullanlabilmektedir.
Optik Sensrler
Karlkl Optik Sensrler
Karlkl Optik Sensrler iki paradr. Verici eleman ile alc eleman
karlkl olarak alglanmak istenen cismin konumuna gre mente
edilir. Cisim yok iken vericiden gnderilen k alc tarafndan
alglanr ve k normal konumdadr.
Verici ve Alc sensr arasna bir cisim girip kestiinde, alcya
k ulaamad iin cisim alglanm olur ve alc sensr k verir.

Bu sensrlerde kullanlan k Kzltesi
(nfrared-IR) k olup, insan gz
tarafndan grlmez. Kzltesi k
kullanlmasnn sebebi ise, sensrlerin
gn ndan etkilenmemesini salamak
iindir.

Sensrler ve Dntrcler gr. Gr. Ozan AKI
3 / 6
13.09.2014
Cisimden Yansmal Optik Sensrler
Cisimden yansmal optik sensrlerin zerinde
hem verici hem alc optik elemanlar bulunur. Gn
ndan etkilenmemesi iin Genellikle IR
nfrared k kullanlr. Vericiden gnderilen
infrared k, snsr nne bir cisim geldiinde
cisimden yansyarak, ayn sensr zerindeki
alcya ular. Bu ekilde optik sensr k
transistrn tetikler.

Yanstcl (Reflektrl) Optik Sensrler
Yanstcl Optik Sensrlerde tpk cisimden yansmal optik sensrler gibi hem verici hem
alc elemanlar tek sensr klf zerindedir. Ancak sensrn almas iin, zel olarak
retilmi bir yanstcya ihtiya duyulur.

Sensr ile yanstc karlkl olarak, alglanacak cisim yanstc ile sensr arasna girerek
ekilde monte edilir. Normal durumda verici elemandan kan k yanstcya arparak geri
yansr ve verici ile ayn sensr zerinde bulunan alc elemana ular. Alc sensr
alglad srece sensr k normal konumdadr.
Yanstc ile sensr arasna cisim girdiinde k kesilir ve alc alglayamadnda sensr
kndaki transistr tetiklenerek sensrn k vermesi salanr.
Yaklam ve Optik Sensrlerin Devreye Balanmas
Endktif, Kapasitif ya da Optik sensrler olsun, bu snftaki tm sensrler standart besleme
girilerine ve klara sahiptir. Bu sensrler 24VDC besleme gerilimine ihtiya duyarlar. Bu
nedenle alamalar iin harici bir g kaynana gereksinim duyarlar.
Bu snftaki tm sensrler standar olarak NPN ve PNP kl olarak retilirler. Baz
sensrlerde ise hem NPN hem PNP klar ayn anda bulunabilir.
Bu tip sensrler byk ounlukla PLC girilerine balanarak kullanlr. Ancak PLC olmadan
da bu sensrlerle 24VDC rle balanarak dorudan yk kontrol edilebilir.
Sensrler ve Dntrcler gr. Gr. Ozan AKI
4 / 6
13.09.2014
Sensrn NPN ya da PNP olmas durumuna gre k balantlar aadaki emada
gsterilmitir.

Ka: Kahverengi (+12..30VDC Besleme)
Si: Siyah (k)
Ma: Mavi (GND)
Snr Anahtarlar ve Mikrosiviler

Snr anahtarlar, mekanik bir sistemde hareketli paralarn konumlarn alglamak iin
kullanlr. En belirgin kullanm alan, sral hareketler ile alan sistemlerde, bir hareket
tamamlandnda bir sonraki hareketi tetiklemek iin kullanlmasdr. nsanlar tarafndan deil
de mekanik sistem tarafndan harekete geirilen bir nevi sistemin durumunu alglamamz
salayan devre elemanlardr.
Gnlk hayattaki en belirgin rnei, buzdolabnn kapan atmzda ieride n
yanmasn salayan mikrosivilerdir. Ancak endstride ok daha yaygn olarak kullanlrlar.



Mekanik Snr Anahtarlar

Mekanik snr anahtarlar, fiziksel temas ile zerine uygulanan kuvvet yardmyla devreyi
keser yada iletimi salarlar. Genellikle kuvvetin uygulanaca bir dorusal hareket eden bir
pim yada zerinde makara monte edilmi dner harekete sahip bir kol vardr.
Sensrler ve Dntrcler gr. Gr. Ozan AKI
5 / 6
13.09.2014

ift kontakl makaral ve tek kontakl pimli snr anahtarnn i yaplar.

Manyetik Snr Anahtarlar (Reed Rleler)

Manyetik snr anahtarlarnn ilevi de tpk mekanik anahtarlarda olduu gibi belli bir
mekanik harekete bal olarak devreyi kesmek yada iletimi salamaktr. Ancak manyetik snr
anahtarlarnda fiziksel temas yoktur. Manyetik zellie sahip iki kontak genellik cam bir tp
ierisinde konularak imal edilir. Mekanik ksmda ise hareketi gzlenecek parann zerine
sabit mknats monte edilir. Bylece zerinde mknats tayan hareketli para manyetik
anahtarn yaknna geldiinde (anahtara demeden) kontaklar ekerek iletimi salar yada
devresi keser.
Gnlk hayatta en ok basit kap alarmlarnda kullanlr. Endstriyel ortamda ise en ok
pnmatik silindirlerde, silindir konumunu tespit etmek amacyla kullanlrlar.

Reed Anahtarn (Rle) alma prensibi ve reed rleler

Manyetik anahtarlarn montajnda dikkat edimesi gereken husus, kontaklarn manyetik alan
dik ada grecek ekilde monte edilmeleridi. Manyetik anahtar mknats doru ada
gremez ise dzgn almayabilir yada hi almayabilir.

Hall Effect Manyetik Alan Sensrleri
zerinden akm geen metal bir levha zerine manyetik alan uygulandnda, akm ynne
dik eksendeki kenarlar arasnda bir gerilim meydana gelir. Bu etkiden yararlanarak manyetik
alan ile tetiklenebilen ve adna Hall-Effect ad verilen sensrler gelitirilmitir.
Hall-Effect sensrler, uygulanan manyetik N ve S kutbuna farkl tepki vererek knn
ykselmesini ya da dmesine neden olur.
Sensrler ve Dntrcler gr. Gr. Ozan AKI
6 / 6
13.09.2014
Hall-Effect sensrler, fiziksel temas olmadan eitli
hareketleri alglamak amacyla kullanlrlar. Bunun
iin hareketi alglanmak istenen parann zerine bir
mknats yaptrlmas gerekir.
rnein dnen bir milin devrinin llmesi
isteniyorsa, dnen mil zerine bir mknats
yaptrarak bu mknatsn Hall-Effect sensr
nnden her geii kolayca alglanabilir.
Hall-Effect sensrler yap olarak transistrlere
benzerler. ucu vardr. Bu uardan ikisi besleme
ucudur, biri ile sensr tipine gre analog k ya da
dijital k ucudur.