Li̇teratür Taramasi-09

LİTERATÜR
LİTERATÜR
TARAMASI
TARAMASI
Temmuz GÖNÇ SAVRAN – Anadolu Üniversitesi SOS 104 Sosyal Bilimlerde Metot II
Literatür nedir?
• Literatür, yazın ya da edebiyat
kelimeleriyle eşanlamlıdır ve bir bilim
dalının çeşitli konularında yazılmış eserlerin
tümünü ifade eder. Sosyal bilimlerde
literatür, yoksulluk literatürü, özelleştirme
literatürü gibi belirli bir konuyla ilgili
olarak şimdiye dek yapılmış bilimsel
çalışmaların bütününü ifade eden bir
terimdir.
Literatür taraması nedir?
• Literatür taraması, belirli bir konuda önceden
yapılmış çalışmalarda elde edilmiş bilgilerin
incelenmesi, önemli noktalarının gözden
geçirilmesi ve özetlenmesidir.
• Araştırma problemi belirlenmeden önce
araştırmacı bir ön literatür taraması yapar.
• Araştırma problemini oluşturduktan sonra ilgili
literatürü detaylı bir şekilde inceler, problemini
gözden geçirir ve ilgili literatürle ilişkilendirir.
• Neden literatür taraması yaparız?
yaparız
• Literatür taraması sayesinde araştırma konusuyla ilgili

önceden yapılmış çalışmalar incelenir, konuyla ilgili geniş çaplı
bilgi elde edilir, araştırmacının araştırma problemi
hakkındaki düşünceleri netleşir.
• Aynı konuda önceden yapılmış araştırmalarda eksik kalmış ya
da geliştirilmeye açık noktalar varsa araştırma bu noktalara
yönlendirilebilir.
• Ayrıca önceden yapılmış bazı araştırmalarda kullanılmış olan
veri toplama araçları yeni bir örneklem üzerinde kullanılarak
benzer sonuçların elde edilmesi amaçlanabilir.
• Literatür taraması, araştırma için gerekli olan zemini inşa
etmemizi sağlar, bulguların yorumlanması aşamasında
araştırmacıya yardımcı
Temmuz GÖNÇ SAVRAN olur Üniversitesi
– Anadolu ve araştırmayı güçlendirir.
SOS 104 Sosyal Bilimlerde Metot II
• Literatür taraması sırasında araştırmacı, aynı ya da
benzer konularda yapılmış çalışmaları inceleyerek
kendi çalışmasının literatür içinde nerede yer alacağı
hakkında bir fikir sahibi olur.
• Bu, hem araştırmacının araştırma problemini daha
yaratıcı bir şekilde gözden geçirmesini sağlar, hem de
problemin kavramsal çerçevesini belirlemeye yardımcı
olur.
• Diyelim ki kısa süre önce yeni bir işe başlamış olan
insanların deneyimleriyle ilgili bir araştırma yapmayı
düşünüyorsunuz. Mevcut araştırmaları incelediğinizde,
askere gitmiş, yeni bir mahalleye taşınmış, yeni bir
okula başlamış insanlar hakkında da benzer çalışmalar
yapıldığını görebilir, böylece araştırmanızın “bireylerin
yeni bir duruma uyum sağlama süreci” hakkındaki
araştırmalardan biri olacağını fark edebilirsiniz
• Soru: Araştırmaya başlamadan önce
literatür taraması yapmak
araştırmacıya ne gibi faydalar sağlar?
• Cevap: Araştırma problemi oluşturulmadan önce
literatürü incelemek, daha önce çözülmüş olan bir
problemi yeniden çözmeye çalışmayı ve orijinal
olmayan bir araştırma yapmayı engeller: Pasteur,
mikroskobik hayvanların nefes almadan
yaşayabildikleri gerçeğini keşfettiğini düşünüp
söylediğinde, aynı gerçeği Spallanzani keşfedeli
yüz yıl, Leeuwenhoek keşfedeli ise iki yüz yıl
olmuştu.
• Yeterli literatür taramasının yapılmaması,
araştırmacıyı birçok önemli bilgiden mahrum
bırakacak ve bilimsel bilginin birikimsel
olduğu kabul edildiği için araştırmanın
değerlendirilmesinde olumsuz bir izlenim
yaratacaktır.
İyi bir literatür taramasının
özellikleri
1. Geliştirilmekte olan araştırma problemiyle
doğrudan ilgili olması ve bu problem etrafında
örgütlenmesi,
2. Araştırma problemiyle ilgili bütün ilgili çalışmaları
içermesi ve ilgisiz çalışmaları kapsamaması,
3. Kaynakların magazinler, dergiler, gazeteler gibi
akademik olmayan belgelerden değil, akademik
yayınlardan oluşması,
4. Farklı kaynak türlerini içermesi, ancak kullanılan
kaynakların büyük çoğunluğunun internet kaynağı
olmaması,
5. Sadece listeleme ve özetlemeden oluşmaması,
literatürdeki görüş ve bulguların güçlü ve zayıf
yönlerini göstererek değerlendirebilmesi,
6. Konuyla ilgili bilinen ve bilinmeyen şeylerin
neler olduğunu özetleyen bir sentez
oluşturabilmesi,
7. İlgili literatürdeki ihtilaflı (üzerinde
uzlaşılmayan) alanları gösterebilmesi,
8. Okunan metinlerin çok fazla alıntı
yapılmadan, araştırmacının kendi
kelimeleriyle özetlenmesi ve yorumlanması,
9. Konuyla ilgili daha fazla araştırma
gerektiren önemli sorular ortaya
koyabilmesi ve
10. Yapılacak araştırmanın, araştırma konusuyla
ilgili mevcut bilgileri zenginleştireceğini
gösterebilmesi gerekir.
İntihal- Plagiarism:Akademik Hırsızlık
• Literatürdeki çalışmalar özetlenirken ve
aktarılırken bilimsel etik kuralları konusunda
dikkatli olmak son derece önemlidir.
• İfadeyi değiştirmekle bir fikir bize ait olmaz. Temel mesele başkasının fikirlerini
kendi fikirleri gibi gösterme ya da göstermeme meselesidir.
•
• Çok kaynak göstererek yazmak “kötü” bir şey değildir. Lisans düzeyinde kaynak ve
atıf sayısının çokluğu son derece normaldir.
ALINTI
nasıl
yapılır?
Alıntı nasıl yapılır?
• Doğrudan alıntı:
alıntı Bir yazarın ifadesini,
hiçbir değişiklik yapmadan tırnak içinde
vermektir.
• Dolaylı alıntı- (paraphrase): Bir yazarın
düşüncelerini özetleyerek, kendi
cümlelerimizle, farklı bir şekilde ifade
etmektir. • Doğrudan alıntıda, yani hiçbir değişiklik yapmadan
olduğu gibi alıyorsak alınan paragraf veya cümle
tırnak içinde yazılır, sonunda referans gösterilir.
Dolaylı alıntıda ise diğer kişinin yazdıklarını başka
şekilde kendiniz ifade ettiğimiz için tırnak
kullanmayız, ama fikir ya da yorum diğer kişiye ait
olduğu için paragraf sonunda yine referans veririz.
METİN
İÇİNDE
KAYNAK nasıl
gösterilir?
ÖRNEK
• ORİJİNAL METİN:
• Bir araştırma raporu söylenmesi gerekli her şeyi tam olarak söylemeli, hiçbir noktasının tamamlanması
okuyucunun hayaline bırakılmamalıdır. Bu sağlanmadığı takdirde çalışmalar hakkında yanlış anlamalara yol
açılması olasılığı büyüktür. Raporda amaç, bilgi verme olduğuna göre, konu anlamayı kolaylaştıracak sade
ve kesin bir dile açıklanmalıdır. Bu, raporun zevksiz bir yazı parçası haline getirilmesi anlamına
alınmamalıdır. Araştırma raporunun aynı zamanda zevkle izlenebilir bir metin ve okuyucuların ilgi ve
dikkatini üzerine çekebilir bir yazı olması da gerekmektedir.
• Doğrudan alıntı: • Dolaylı alıntı:

• Araştırma raporunu yazılırken uyulması • Araştırma raporu yazılırken
gereken çok sayıda kural vardır. “Bir araştırma sonuçlarıyla ilgili her nokta
araştırma raporu söylenmesi gerekli açıkça ve tam olarak belirtilmeli,
her şeyi tam olarak söylemeli, hiçbir eksik noktaların kalmamasına dikkat
noktansın tamamlanması okuyucunun edilmelidir. Araştırmayla ilgili eksik
hayaline bırakılmamalıdır. Bu noktaları okuyucunun kendisi
sağlanmadığı takdirde çalışmalar tamamlarsa, çalışmalar hakkında
hakkında yanlış anlamalara yol açılması
yanlış anlaşılmalar söz konusu olabilir.
olasılığı büyüktür” (Kaptan, 1973:194).
Araştırma raporunun okurların ilgi ve
Ancak rapor, gereksiz bilgileri ve
konuyla ilgisi olmayan ayrıntıları
dikkatini çekecek şekilde yazılması
içermemelidir. … gerekir, ancak yazı dili sade ve kesin
olmalıdır (Kaptan, 1973:194).
KURAL: Üç satırı geçmeyen doğrudan alıntılar tırnak içinde
verilir. Üç satırı geçen doğrudan alıntılarda ise az yer tutması
ve ilk bakışta bunun bir alıntı olduğunun anlaşılabilmesi için
sıkıştırılmış paragraf şeklinde verilir.
Metin içinde kaynak nasıl gösterilir? (APA stili)
(Soyadı, Yayın Yılı: sayfa no).
Nokta, atıftan sonra konur.
•Tek yazarlı: ..…. (Kaptan, 1973:195).

•İki yazarlı: ….…. (Işık ve Pınarcıoğlu, 2002:61).
•Üç ya da daha fazla yazarlı olursa, yayında ilk sırada olan
yazarın adı kullanılarak:…… (Suğur vd. 2009:21).
vd: ve diğerleri anlamına gelir, üç ya da daha fazla
yazar varsa bu şekilde gösterilir.
Yılı mı sayfa numarasını mı
belirteceğimize nasıl karar veririz?
• Durkheim (1893) modern • Metin içinde belirli bir
toplumların işleyişini paragraf ya da belirli
açıklamak için işbölümü sayfalar arasından
kavramından yararlanır.
• Durkheim (1893:350), aktarıyorsak kaynak
toplumun kolektif bilinci gösterirken sayfa numarasını
kendisinin yarattığını belirtir.
veririz.
• Durkheim, kapitalist sistem
içinde bireyselliğin nasıl • Metnin birçok yerinde
devam ettiğini işbölümü tekrarlanan ve ana temasını
kavramıyla açıklamaya
çalışmıştır (Durkheim,1893).
oluşturan bir bilgiyi
tekrarlıyorsak kaynakta
sadece yılı gösterir, sayfa
numarası vermeyiz.
• ÖRNEK:
• Ekonomik yetersizliklerin sonuçlarından ayrı olarak
toplumsal dışlanma ve işsizliğin yarattığı baskının da
sağlık üzerinde olumsuz sonuçları olduğu bilinmektedir
(Wilkinson ve Marmot, 2003:16).
• Sağlık, anayasa tarafından güvence altına alınmış bir

haktır. Buna karşın, toplumsal eşitsizliklerin bir
sonucu olarak sağlık toplumda eşitsiz bir şekilde
dağılmakta ve bireylerin içinde bulundukları sosyal ve
ekonomik konumları, sağlık hizmetlerine erişimde
önemli farklılıklar yaratmaktadır. Sosyoekonomik
konum ve sağlık arasındaki ilişki çok sayıda çalışma
tarafından ortaya konulmuştur (Marmot 2004; Lynch
vd., 2000; North vd.1993; Davey-Smith vd.1996;
Brunner, 1996; Akşit, 1992; 1994; Belek ve Köksal
1998; Belek 1998b; 1999; Kaya, 2007).
Sonraki basımlar nasıl
gösterilir?
• (Durkheim [1893] 1933:350).
• Bu örnekte yazar, orijinal olarak
1893’te basılmış olan bir yayının 1933
yılındaki yeniden basımının 350.
sayfasına gönderme yapmaktadır.
İkincil Alıntılar
• Başka bir kaynaktan olduğu gibi aktarılarak
alınan bilginin yer aldığı eser, ikincil kaynaktır.
İkincil kaynaklar birincil kaynak gibi
gösterilmemelidir. İkincil kaynak şu şekilde
gösterilir:
Örnek:
• “Betimsel araştırmalar, genellikle olayların
özelliklerinin, sıklık derecelerinin saptanmasına,
kısaca durum saptamasına yönelik araştırmalardır“
(Gökçe, 1992:65’ten aktaran İçli, 2002:41).
• Ya da:
• “Betimsel araştırmalar, genellikle olayların
özelliklerinin, sıklık derecelerinin saptanmasına,
kısaca durum saptamasına yönelik araştırmalardır“
(Gökçe, 1992:65; İçli, 2002:41’deki alıntı).
Kurum Yazarlı Yayınlar
İlk alıntılarda kurumun açık adı, yanında kısaltması ve
tarih verilir. Daha sonraki atıflarda ise yalnızca
kısaltma ve tarih verilir.
İlk Atıf:
• (Türk Standartları Enstitüsü [TSE], 1999:25).
• (Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK], 2008:52).
İkinci ve Daha Sonraki Atıflar:

• (TSE, 1999:37).
• (TÜİK, 2008:61).
Aynı Yazarın Aynı Tarihli Birden Çok Yayınına
Yapılan Atıflar
• Yayın tarihin bir harf eklenerek ayrım sağlanır. Kaynakçada da
aynı şekilde harfle belirtilerek yazılır.
• (Williams, 1990a; (Williams, 1990b)
Birden Fazla Yayına Aynı Anda Yapılan Atıflar

(Gökçe, 1992; İçli, 2002; Kaptan, 1995)
KAYNAKÇA
nasıl
yazılır?
Kaynakçada kitap gösterme:
Kitaplar tek yazarlı, çok

yazarlık, kurum yazarlı,
derleme (edite edilmiş kitap)
olabilirler, kaynakçada
gösterimi bunlara göre değişir.
Tek yazarlı kitap:
Yazar Soyadı, Adı (YIL). Kitabın Adı.
Yayınlandığı Şehir: Yayınevi.
• Kümbetoğlu, Belkıs. (2005). Sosyolojide ve

Antropolojide Niteliksel Yöntem ve
Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• İçli, Gönül. (2002). Sosyolojiye Giriş.

Ankara: Anı Yayınları.
Çok Yazarlı Kitap
Yazar Soyadı, Adı ve diğer yazarın Adı, Soyadı (YIL).
Kitabın Adı. Yayınlandığı Şehir: Yayınevi.
• Nichols, Theo ve Suğur, Nadir. (2005). Global

İşletme, Yerel Emek. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sencer, Muzaffer ve Sencer, Yakut. (1978).

Toplumsal Araştırmalarda Yöntembilim. Türkiye ve
Ortadoğu Amme İdaresi Yayını, Ankara: Doğan
Basımevi.
Derleme Kitap
• Keyder, Ç.; Üstündağ, N., Ağartan, T. ve Yoltar, Ç.(der). (2007).
Avrupa’da ve Türkiye’de Sağlık Politikaları, İletişim Yayınları,
İstanbul.
Derleme Kitapta Bölüm

• Üstündağ, N ve Yoltar, Ç. (2007). “Türkiye’de Sağlık Sisteminin
Dönüşümü: Bir Devlet Etnografisi”; içinde: Keyder, Ç.; Üstündağ,
N., Ağartan, T. ve Yoltar, Ç.(der) (2007) Avrupa’da ve Türkiye’de
Sağlık Politikaları. İstanbul, İletişim Yayınları, ss:55-94.
• Kalaycıoğlu, S, Rittersberger-Tılıç, H. (1998). “İş İlişkilerine

Kadınca Bir Bakış: Ev Hizmetinde Çalışan Kadınlar”, İçinde:
Hacımirzaoğlu, Ayşe Berktay (ed.). 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler.
İstanbul, Türkiye İş Bankası, ss:60-87.
Kurum Yazarlığı Olan Kitaplar
• Türk Standartlar Enstitüsü. (1992).

Toplam Kalite. Ankara: Türk Standartları
Enstitüsü.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (2004).

Türkiye İstatistik Yıllığı. Ankara: Devlet
İstatistik Enstitüsü
Makale
Yazar adı (soyadı, adı),

Yayın yılı (parantez
içinde), “Makale Adı”
(tırnak içinde), Dergi adı
(koyu ya da italik), Cilt
numarası (Sayısı),
Makalenin dergi içindeki
sayfa numarası
Kaynakçada Makale Gösterme
• Sallan Gül, Songül. (2005). “Türkiye’de Yoksulluğun
Kadınsılaşması”. Amme İdaresi Dergisi 38(1), 25-
43.
• Hattatoğlu, D. (2002). “Ev Eksenli Çalışmada Çocuk

Emeği ve Kadın Emeği İlişkileri”, İktisat Dergisi,
430, 54-57.
• Belek, H.; Dedeoğlu, N.; Belek, İ. (2001). “Ahatlı’da

Yaşayan Annelerin Çocuklarının Hastalıkları ile İlgili
Düşünce, Algı, İnançları ve Çare Arayışları”,
Sosyoloji Araştırmaları
Temmuz GÖNÇ Dergisi
SAVRAN – Anadolu Üniversitesi , 2(4),
SOS 104 Sosyal56-87.
Bilimlerde Metot II
Gazete
• Eşme, E. (2002). Ezberci Eğitim: Depremden Beter.
Cumhuriyet Gazetesi. (5 Temmuz 2002).
Bildiri
Erdoğan Nihat. (1985).“Toplumbilimde İntihar ve
Toplumsal Değişme – İntihar Bağıntısı”, Anadolu
Üniversitesi, Gençlik ve İntihar Olayları
Sempozyumu, 30-31 Mayıs 1985.
Tez
• Tekin, E. (2004). Müzik Alan Derslerinin Müzik Öğretmeni
Adaylarının Yaratıcı Düşünme Becerileri Üzerindeki
Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, D.E.Ü. Eğitim
Bilimleri Enstitüsü.
Literatür taramasında
internetin yeri
• İnternetteki her kaynak güvenilir değildir.
• İnternetten aldığımız bilgiler akademik
açıdan geçerli olmalıdır.
• Basılı materyal (kitap, makale, tez vs) için
geçerli olan intihal kuralları, internet
kaynakları için de geçerlidir.
• Kes-yapıştır ya da kopyala-yapıştır,
intihaldir, akademik hırsızlıktır.
Elektronik Kaynaklar
Yazar adı (soyadı, adının baş harfi), Yayın tarihi (parantez
içinde), Belgenin adı, URL (internet adresi), Erişim tarihi,
Sayfa numarası yerine paragraf numarası
• Metinde:
• (Uğuroğlu, 1993, 4.paragraf)
• Kaynakçada:
• Uğuroğlu, Hürriyet. (1993). “Korunma Altındaki
Çocukların İhmal ve İstismarı”.
http://www.sosyalhizmetuzmani.org/korumaaltindak
icocuklar.htm, 24.02.2008.
• Yazarı bilinmeyen elektronik kaynak:
• Güvenirlik ve Geçerlik. http://www2.aku.edu.tr/~
gocak/ pdf/10-13-1%20gecerlik-guven.pdf,
26.05.2005
• Elektronik belge kullanırken dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta
aşağıdaki ikisini birbirinden ayırmaktır:
• 1 Basılı kaynakların elektronik versiyonları
• 2 Basılı haliyle tamamen aynı olmayan belgeler
• Birincisi, bir makalenin internetteki hali olabilir, makalenin dergide basılı

olduğu haliyle aynı formattadır, aynı sayfa numaraları geçerlidir, vb. Bu
durumda makaleyi internetten okuduğunuzu belirtmek için makale
adından sonra köşeli parantez içinde elektronik versiyonu olduğunu
yazmak yeterlidir, internet adresine gerek yoktur:
• İkincisinde bir şirketin web sayfası, sadece online olan bir dergi gibi
kaynaklar söz konusudur ve internet adresinin ve erişim tarihinin
kesinlikle verilmesi gerekir:
Özel koşullar nedeniyle aksi belirtilmediği takdirde;
1) Times New Roman yazı tipinde 12 punto ile,
2) Sayfa numarası sağ alt köşede
3) Metin iki yana yaslanmış olarak,
4) 1,5 ya da 2 satır aralığı ile yazılır.
5) Sayfanın solundan ve üstünden 3, sağından ve
altından 2,5 cm boşluk bırakılır.
6) Metin yazılırken paragraflar arasında bir satır
boşluk bırakılır ya da her paragrafın ilk satırı bir
tab içeriden başlatılır.
7) Sayfanın sadece bir yüzü kullanılır.
8) Kaynakça, alfabetik sırayla yazılır.
9) Kaynakçadaki kaynakların ikinci satırları, ilk
satırlardan 10 boşluk ya da bir tab kadar içeriden
başlatılır.
KAYNAKÇA-ÖRNEK
Not: Her noktalama
işaretinden sonra bir
boşluk bırakılır.

Li̇teratür Taramasi-09

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Li̇teratür Taramasi-09

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LİTERATÜR

• Literatür taraması sayesinde araştırma konusuyla ilgili

• Doğrudan alıntı: • Dolaylı alıntı:

Nokta, atıftan sonra konur.

•Tek yazarlı: ..…. (Kaptan, 1973:195).

• Sağlık, anayasa tarafından güvence altına alınmış bir

İkinci ve Daha Sonraki Atıflar:

Birden Fazla Yayına Aynı Anda Yapılan Atıflar

Kitaplar tek yazarlı, çok

• Kümbetoğlu, Belkıs. (2005). Sosyolojide ve

• İçli, Gönül. (2002). Sosyolojiye Giriş.

• Nichols, Theo ve Suğur, Nadir. (2005). Global

• Sencer, Muzaffer ve Sencer, Yakut. (1978).

Derleme Kitapta Bölüm

• Kalaycıoğlu, S, Rittersberger-Tılıç, H. (1998). “İş İlişkilerine

• Türk Standartlar Enstitüsü. (1992).

• Devlet İstatistik Enstitüsü. (2004).

Yazar adı (soyadı, adı),

• Hattatoğlu, D. (2002). “Ev Eksenli Çalışmada Çocuk

• Belek, H.; Dedeoğlu, N.; Belek, İ. (2001). “Ahatlı’da

• Birincisi, bir makalenin internetteki hali olabilir, makalenin dergide basılı

You might also like