Gemilerde kullanlan havay temin eden ve bunlar hava tplerine
depolamay salayan cihazlara hava kompresr denir. Kompresr, pistonu sayesinde check valfleri de kullanarak havay emer ve yksek basnla hava tpne yollar. ekilde iki kademeli piston ile yine iki kademeye ait check valfler bulunmaktadr. !istonun a"a hareketinde olu"an vakum nedeniyle #.kademe emme valf alr ve filtreden $een hava #.kademe emme valfinden #.kademe pistonun zerine $elir. !istonun yukar hareketinde emme valf kapanr ve sk"trlan hava #.kademe basma valfn aar ve havay %.kademe emme valfine yollar. &u esnada basn '() bar*dr. !istonun a"a hareketinde %.kademe emme valf alr ve hava, kk yani %.kademe pistonun stne dolar. !istonun yukar hareketinde bu hava sk"trlarak %.kademe basma valfn aar ve hava tpne $nderilir. &u esnada basn hava tpndeki basn kadar yani %+(,+ bar arasndadr. -nla"laca $ibi $erekte hava drt strokta deil, iki strokta baslr. Kademeli olan elemanlarn ori.inal ifadeleri # st sta$e suction veya % nd sta$e delivery "eklindedir. /01234 0563-7 8rekli bakm tutumlarda, peryodik al"ma sresi a"lmadan9 piston, alt ve st se$manlar, kademe valfleri, kaver, safety valfler ve karter ya ile filtresi kontrol edilmelidir. ekildeki kompresrde ya pompas ve deniz suyu pompas mevcuttur. :a pompas, denizli havalarda hava yapabilir. &yle durumlarda filtre temizlenmeli, $erekirse ya yenilenmelidir. &undan sonra kompresr yine ya basnc tutmayaca iin stop edeceinden9 kompresr, start(stop yaplarak pompa k"ndaki her han$i bir rekor $ev"etilerek havas atlmaldr. ;eniz suyu pompas, lastik impeller vastasyla suyu basar, impeller yedei olmad yada su soutma iin yetersiz olduunda .eneratr devresindeki basnl deniz suyu devresinden direkt devre ekilebilir. -lt kaver iinde olu"acak amurun zaman zaman alnmas $erektii asla unutulmamaldr. <ava kompresrlerinin overhollerinde en ok dikkat edilecek husus pistonu balarken st yani kk se$manlarn krlmasdr. &unun iin valf yuvalarndan tornavida veya benzer bir ubukla destek 38 alnr. =heck valfleri de toplarken iki "eye ok dikkat edilmelidir. &unlar valf zerindeki pinler ve yaylarn doru "ekilde balanmasdr. <ava kompresrlerinde, en az kompresrler kadar baz i"letmeciler iin daha da nemli saylan bir i" vardr. <ava kompresrlerinin ve hava tplerinin safety valfleri ve valflerin ayar yaplmas. <ava kompresrlerinde, #.kademe ve %.kademe olmak zere % adet safety valf vardr. Kompresrn birinci kademesinin '() bar*da al"tn kabul edersek safety valf >(? bar*da attrlr, ikinci kademe ,+ bar*da al"tndan safety valf ,#(,% bar*da attrlr. <ava tpleri ise al"ma basncnn @#+ fazlasna yani ,+ bar*da al"yorsa ,, bar*a attrlr. 8afety valfleri attrmak iin "u yntem izlenirA /rnein, hava kompresr safety valflerini attrmak isteyelim. Kompresr al"trp safety valflerin ayar somunlarn $ev"etip yay tansiyonunu d"rrz, safety valfler atarken $eylerden kontrollu bir "ekilde ayar somunlar sklr ve safety valflerin atmamas salanr. Genellikle al"ma basncnda safety valfler attrldktan sonra ayar somunlar bir tur vira edilir. -yar somunu yoksa, bu sefer de ayar, yayn altna # mm*lik pullar koyarak yaplr. -ncak bunun iin kompresr birka kez al"trlp stop edilir ve her seferinde safety valf sklr.
<ava tplerinin safety valflerini attrmak iin nce hava tpleri %? bar*a kadar doldurulur ve presostat basnc ykseltilerek kompresrn stop etmemesi salanr, bu esnada safety valfn yay tansiyonu d"rlp attrlr. -yar somunu tekrar sklp ,%(,, bar*a $eldiinde laka edilip safety valfn atmas salanr. <ava tp biraz dreyn edilip tekrar kontrol yaplr ve presostat basnc ayarlanr. ekilden de anla"ld $ibi baz hava kompresrlerinde ya pompalar bulunur, bunlarn ayar zerlerindeki ayar civatalarndan yaplr. B-d.ustin$ screC vira edildiinde basn ykselir, laka edildiinde basn d"er.D !resostat vastasyla kompresrde yeterli ya basnc yoksa kompresr emniyet olarak stop eder. &ir dier emniyet ise kavere monte edilmi" olan a"r snmada kompresr stop ettiren termostattr. 39 Item Description # =rankcase % &earin$ housin$ , Elan$e(Cater pump suction # 1lboC(Cater pump delivery % 2ain bearin$ # ;ipstick # Fater pump # 5il seal 2 =ylinder liner(# st sta$e 3 5 rin$(# st sta$e liner # ;rain plu$(oil # -node # &reather # =rankshaft % ElyCheel # 5il pump #+> 1lement oil filter ##G &all(suction 0.7.H. ##' 8prin$ #%' =onnectin$ rod assembly #%> !iston assembly #,+ =ylinder head(# st sta$e #,# Halve ca$e(# st sta$e #,% Halve ca$e(% nd sta$e suction #I+ 7elief valve(# st sta$e #G+ Joint(# st sta$e cylinder head to crankcase #G) 8uction valve(# st sta$e #G> ;elivery valve(# st sta$e #G? 8uction valve(% nd sta$e #'I 5 rin$(# st sta$e valve ca$e #') 5 rin$(% nd sta$e valve ca$e #)) 8uction filterKsilencer #>% -node %++ =ooler tube(# st sta$e %+# =ooler tube(# st sta$e %+G ;rain valve %%+ =ylinder head(% nd sta$e %%# Halve ca$e(% nd sta$e delivery %%) 7elief valve(% nd sta$e %,G ;elivery valve(% nd sta$e %,) 5 rin$(;elivery valve ca$e %'G =ooler tube(% nd sta$e %'> ;rain valve %>G # st sta$e pressure $au$e %>' % nd sta$e pressure $au$e -# =onnectin$ rod -G &i$ end bearin$ half liner -G 8mall end bearin$ &# !iston &% =ompression rin$(# st sta$e &, 8lotted oil control rin$(# st sta$e &I =ompression rin$(% nd sta$e &G Gud$eon pin &' =irclip =#, -d.ustin$ screC 40 41 42 43 SNTNE SEPARATR-MARSHALL ORR Gemilerde, makina dairesindeki sintine sularn temizleyerek #G ppm Bpart per millionD altnda denize basan cihazlara sintine separatr denir. &u separatr, sintineyi direk sintineden, valf sandndan veya holdin$ tanktan emerek alr. &unun iin kullanlan pompalar, $enellikle helisel rotorlu pompadr. &u pompa helisel bir rotor ile ii zel bir lastikten yaplm" statrden olu"ur. !ompa, bu zellii dolays ile asla kuru al"trlmamaldr. &u pompa vastasyla emilen sintine, separatre "ekilde $rld $ibi tam ortasndan sokulur. &ir boru ierisinden $een kirli su borunun iindeki perdeden $eerken yn dei"tirir ve soldaki kresel valften ieri $irer. 8ol taraftaki kumlarn altndan $iren sintine drt kademe kumdan $eer ve sa taraftaki kumlarn olduu blmeye $elir. &urada da yine drt kademe kumdan $een sintine ikinci kez sepere olmu" olur. Kumlarn olduu mahalli terk eden sintine, separatr d"ndaki B,D no*lu boru vastasyla st taraftaki plate*lere $elir. !late*lerden $eerek son separasyon i"lemi de tamamlandnda buradan kan su ince bir bakr boru ile sensre B5il =ontent ;etectorD $elir. &u bakr borunun kt yerde iki k" vardr. &unlardan biri denize temiz su k", dieri ise sintineye kirli sudur. 8u, sensr 44 tarafndan okunarak #G ppm*in altndaysa denize temiz su solenoid valf, #G ppm*in stndeyse sintineye kirli su solenoid valf alr. NEML NOTLAR 8intine separatr, $emilerde port state otoritelerince en ok kontrol edilen sistemdir. 8adece bunun iin deil deniz ve evre kirliliini de nlemek iin bu sistemin doru bir "ekilde al"trlmas $erekir. &u sebeple ncelikle sintine temiz tutulmaldr, viskozitesi yksek ya ve yakt kaaklar $iderilmeli ve sintineye asla kimyevi ila atklar dklmemelidir. 8eparatrn bunlar ayrma $ibi bir zellii yoktur, ayrabilse de bir mddet sonra kendi kirlenir ve al"maz. 8intine separatrlerinde state control*ler tarafndan yaplan ve bizim de devaml kontrol etmemiz $ereken baz konular vardr. #(!ompa emi" yapyor fakat basamyorsa filtre temizlenmeli, sonra da alc valfn dili kontrol edilmelidir. !ompa iyi ememiyor ve de iyi basamyorsa pompa statorunu yenilemek $erekebilir. %(1mme ve basmann normal olduu durumlarda solenoid valflerin doru al"p al"mad kontrol edilmelidir. #G ppm*in altnda ve stnde valflerin doru bir "ekilde alp kapand $rlmelidir. &unun iin #G ppm*in stnde alarm alarak sintineye k" valf, #G ppm*in altnda ise denize k" solenoid valf almaldr. B&az separatrlerde #G ppm*in zerinde pompa stop eder ya da sintineyi bil$e tanka $nderir.D
,(8ensr iine al"ma esnasnda bir ubuk sokularak denize ve sintineye $idi" solenoid valfleri ap kapattrlr. &u srada #G ppm*in stnde alarmn ald kontrol edilir. I(8intine separatrnn stnde bulunan ya Bslud$eD tahliye valfleri state kontrollerindeki en nemli konudur. &az separatrlerde st kapakta bulunan probe*un Bya seviyesini len bir e"it "amandraD fi"i ekilir ve solenoid valfler alr, bazlarnda ise ve$atrn arkasndaki dme &*den -*ya ya da -*dan &* ye $etirilir ve solenoid valflerin ald test edilir. &u esnada solenoid valfler elektriklenmi" ve sintine separatrndeki basn d"m"tr. -ncak solenoid valf elektriki olarak asa da mekanik olarak amam" 45 olabilir, bu sebeple k"lar elle kontrol edilmeli veya her bir k" rekoru $ev"etilerek su veya yan $eldii $rlmelidir. 8intine separatr zerindeki solenoid valfler elektriki olarak doru alyor fakat su karyor ise valflerin iine kum tanecikleri veya pislik $itmi" olabileceinden valfler sklp temizlenmelidir. G(&ir de separatrn #G ppm altnda normal al"tn farzedelim, bu esnada ppm dmesini kapatrsak temiz su k" kapanmal ve sintineye k" valf almaldr. B-utomatic stoppin$ deviceD B&az separatrlerde pompa stop eder.D '(8intine separatr al"trlrken sensr BcamD, temiz bir bez ya da fra ile temizlenmelidir. &una ramen sensrn doru okuduundan emin olamazsak sensrn altnda valf var ise kapatlr ve sensrn ii lk tatl su ile doldurularak 5 ppm okunur. <er"eye ramen ppm yksek okunuyorsa sensrn ii temizlenir veya yan kapa alarak $ev"ek elemanlar sklr.
)(8eparatr iindeki kumlar drt e"ittir. 1n alttaki kum daha kaba olup en stteki en ince $zeneklidir. 8eparatr kumlarna coalescer denir ve her farkl kum katman arasnda filtre mevcuttur. &u kumlar sepere yapamaz duruma $eldiklerinde yenilenmeleri $erekir, seyirde ve yenileme imkan yoksa kumlar d"ar alnp ilala temizlenir. 8intine separatrnn sintine $iri" valflerinin yn B#(%D her mevsim dei"tirilmelidir. Lok uzun sredir almad biliniyorsa separatr st kapa sklerek plate*ler ve aralarnda birikmi" pislik temizlenebilir. 8intine separatr $vdesinde ve k"nda olan basn $eyleri ile, kumlarn kirlenip kirlenmedii anla"labilir. Gvdedeki $ey basnc k" basncndan byk ise kumlar kirlenmi" olup ykanmalar $erekir. >(8intine separatrlerinde unutulmamaldr ki, hava aynen ya $ibidir. &u sebeple de sensre $elen su, bakr boru ile +,> mt ykseltilip hava firar BM boruD yaplarak havaszlandrlmaldr. &ylece ppm*in $ereksiz yere yksek $stermesi ve $ezinmesi de nlenmi" olur. Gnmz kurallarna $re sintine separatr9 filtreleme cihaz, alarm ve otomatik stop cihaz varsa seyir halinde her zaman ve -ntarktika d"nda her yerde kullanlabilir. 46 SNTNE SEPARATRN DEVREYE ALMA -8intine separatrne deniz suyu hidraforundan $elen valf aarak separatr deniz suyu ile doldurun. !-8eparatr zerindeki , adet hava firar valfn aarak havalarn karn ve deniz suyu $elen valf kapatn. "-8intine alc ve pompa alc valflerini an. #-8intine separatr k" ve dischar$e valflerini an. $-!!2 tablosunu an ve numune suyu valf ak olsun. %-6ulumbay birka tur el ile dndrdkten sonra al"trn. &-8intine basma i"lemi bittikten sonra i"lem srasn tersten uy$ulayn. NOT' 8intine separatr , ynl valflerinin ynn her mevsim dei"tirin. SNTNE SEPARATRNN TEM(LENMES -, no*lu valf kapal, > no*lu valf ak olsun. 8intine separatr deniz suyu alc valfn aarak separatr deniz suyu ile al"trn. !-8eparatr iinin temiz olduunu $rdkten sonra , no*lu valf ap > no*lu valf kapatn. 8eparatr zerindeki , adet hava firar valfn 47 aarak ykama i"lemine devam edin. :kama i"lemini # saat yaptktan sonra tulumba ve valfleri kapatn. B, ynl valfleri evirerek her iki taraf ykanabilir.D DMEN MAKNASI 4skele sancak pompalarn k"larndaki valfler BI adetD ak olmal ve safematic valve block cross BND konumuna alnmaldr. /ncelikle pompalarn sump tanklar doldurma valfleri alarak eOpansion tankndaki ya ile doldurulmaldr. B&u valflerin kapatlmasna $erek olmayp ak kalabilir.D /rnein, iskele pompa devrede olsun. !ompa9 sump tanktaki ya, solenoid valfa Bcontrol valve blockD yollar. 8olenoid valf ener.ilenmedike ya, control valfndan $eri dner. ;men elektriki olarak iskeleye basldnda solenoid valf ener.ilenip valf apraz konuma $eirir. &ylece ya valf bloundan iskele ba" silindire B!# balantsnaD, ayn zamanda safematic valve block zerinden sancak k silindire B!% balantsnaD $ider. B-ncak resimde $rld $ibi bypass valf ak olduundan !% ve 8% balantlarnda basn e"ittir.D 4skele ba" ve sancak k silindirde ya basnc arttndan ba" piston sancaa, k piston iskeleye doru hareket eder. &ylece yeke sancaa, $emi iskeleye dner. &u esnada iskele k silindirdeki ya, solenoid valf bloundaki yoluyla iskele pompann sump tankna $eri dner. &ir silindirin keesi kard durumda bir ift silindir $rubu al"ma d" tutulup manuel al"trma valf Bsafematic valve blockD vastasyla dier ift silindir $rubu devreye alnabilir. 2anuel al"ma kolu #*e $etirilirse noA# pump ve k silindirler al"acak, kol %*ye $etirilirse noA% pump ve ba" silindirler al"acaktr. &yle bir durum olursa tork artacandan $emi srati d"rlr ve alabanda baslmaz. Kpr stnden noA# pump al"trlp dieri 86-0;(&:*a alndnda $enellikle "u durumlarda yedek pompa noA% devreye $irer 9 -( noA# motor scakl a"r artarsa &( noA# pompann ya tankndaki ya seviyesi ok d"erse =( noA# motorda elektrik kesilirse 48 49 EVAPORATR-ATLAS -tmosfer basncnda #++P=*de kaynayan suyun vakum altnda daha d"k scaklkta kaynamas prensibiyle al"an ve deniz suyundan tatl 50 su reten sisteme evaporatr denir. 1vaporatrn elemanlar diyebileceimiz paralar e.ector pump, distille BEFD pump, heat eOchan$er, condenser, bir ya da iki e.ector BnozulD, check valf, orifis, salinometre, elektrod, safety BreliefD valf ve vakum breaker*dr. EVAPORATR DEVREYE ALMA 1vaporatr devreye almak iin nce $iri" ve k" deniz suyu valfleri alarak e.ector pump devreye alnr, bundan sonra vacuum breaker kapatlr ve evaporatr vakum tutmaya ba"lar, minimum '>' mm<$ veya +,?+ bar vakum tuttuunda silindir soutma suyu $idi" ve dn" valfleri alp by(pass valf yakla"k %K, veya ,KI tur kapatlr. 8ilindir soutma suyu pek ok $emide '+(>G =*dir. &u scaklklardaki tatl su, vakum altnda deniz suyunu starak kaynatr ve buharla"trr. &u kaynamay $rdkten ,(G dakika sonra condensere deniz suyu $iri" ve k" valfleri alr, bypass valf varsa, bu valf istenen basnca $re kslr. &uharla"p condensere ykselen su tanecikleri burada you"arak suya dn"r ve tavada toplanr. :ine ,(G dakika sonra ya da tesviye "i"esinde su $rnd zaman valfleri alarak distille pump al"trlr. !ompann bast su bir elektroddan $eer, tuzluluk az ise tanka $idi" solenoid valf, tuzluluk fazla ise sintineye $idi" veya evaporatre dn" solenoid valf alr. 1vaporatr devreden kartlrken yaptmz i"lemlerin tersi yaplr. NEML NOTLAR 1vaporatrdeki e.ector*lerden biri heat eOchan$erdaki suyun fazlasn alarak deniz suyu seviyesini sabit tutar Bbrine e.ectorD, dieri ise condenser mahallindeki havay emerek vakumu salar Bvacuum ya da air e.ectorD. &az zamanlarda bu e.ektorlerde k"r, midye vs. olabileceinden temizlenmesinde fayda vardr. ayet bu e.ector*lerden nce check valfler var ise bunlarn da klapelerinin al"r olduunu kontrol etmek $erekir. Qaman zaman evaporatrn kapasitesi d"er ve kaynama ktle"ir. &yle durumlarda heat eOchan$er uy$un ise sklp d"ar alnr ve ilala kaynatlr. My$un deilse ieriye ila dklerek yerinde kaynatlr ve sonra dreyn edilir. 51 ayet silindir soutma suyu eOpansion tank eksiliyorsa Bdier sebepler hariD heat eOchan$er delinmi" demektir, "ekildeki $ibi bir heat eOchan$er*da, evaporatre silindir soutma suyu alr ve alt kapak sklr. ;elik olan borudan su $eleceinden boru her iki taraftan Balttan ve sttenD tapalanr. ayet heat eOchan$er yatay ise, d" kapak sklr ve ierisi e.ector pump*la deniz suyu doldurulur ve delik boru d"ardan $zlenerek kar"lkl tapalanr. 1vaporatr her "eyiyle normal ve elektrod da temizlenmi" olduu halde tuzluluk fazla ise condenser delik demektir. &unun iin evaporatrn ii e.ector pump*la deniz suyu doldurulup kapak sklr ve delik tespit edilerek kar"lkl tapalanr. 1vaporatrlerde, distille pump k" basnc ile condenser deniz suyu basncnn $enellikle # bar olmas istenirse de farkl sistem ve farkl $emilerde bu deerler dei"ebilir. 1.ector pump basnc da $enelde %,>(I,+ bar civarndadr. Gemilerde evaporatrlerde en byk sorun e.ector basncnn d"mesiyle vakumun azalmasdr. Hakumun pompa d"nda ykselmeme sebebi sistemde bir kaak olmasdr. &unun iin de evaporatr ii Bvakum $eyci sklp krlendikten sonraD e.ector pompa vastasyla #(% bar basn olacak "ekilde doldurulur. ;"ar deniz suyu kaa olan yer vakumu kran BbozanD yerdir. ekilde $rlen orifis bir rekor ierisindeki ii delik bir nevi rondela BpulD dr. &u devreden $een suyun basnc feed valfteki yayn tansiyonunu a"tnda deniz suyu beslemesi yaplm" olur. -ncak zamanla e.ector pump*n basnc azald iin yayl feed BbeslemeD valf i" $rmez duruma $elir, bu sebeble pek ok $emide bu valfler sklp yerine sar $ate veya $lobe valfler balanm"tr. 52 &ilinmesi $ereken ve yine en nemli vakum krc yerlerden biri distille pump*n boazdr, tatl suyu basarken damla damla karan bu pompa vakum tutma esnasnda vakumu en$eller. &u yzden bu pompa k"larnda zaten basn ayar iin valf olduu $ibi eer yoksa $iri" tarafna da valf monte etmek $erekir. &una ramen pompa sorun 53 yaratmaya devam ediyorsa evaporatr devreden karlaca zaman ieride bir miktar tatl su braklr ve vakum tutturulurken distille pump d"k kapasitede suyla al"trlp sorun $eici olarak $iderilir. &ir dier husus ta zaman zaman $zetleme camnn kontrol edilmesi $erektiidir. 54 OIL MIST DETE)TOR-*RAVINER 5il mist detektr, ana makina karterinde, yataklardan dolay veya pistonun kompresyon karmas $ibi nedenlerle olu"acak snn neticesinde kan duman veya ya buhar vastasyle makineyi ar yola eken veya stop ettiren bir emniyet sistemidir.
2akinann karter veya palamar yatak hizalarndan, devreler ekilmi" ve hortumlarla detektr cihazna balanm"tr. 5il mist detektr al"trldnda bir rotary valf vastasyla her bir karterdeki hava fanla emilerek d"ar atlr. Eanla rotary valf arasnda iki tp vardr. &unlardan biri reference tube Breferans tpD, dieri ise measurin$ tube Blme tpD dr. ekilden anla"ld $ibi iki tip dedektr vardr. =omparator BmukayeseD type ve level BseviyeD type. 55 =omparator tip detektrde, bir silindir havas lme tpnden $eerken dier tm silindirlerin havalar referans tpnden $eirilir. <er iki tpn ak olan azlarnn nnde birer ayna ve bu aynalarn tam ortasnda bir lamba vardr. Eotosel, her iki tpten kan havay bu lambann aydnlatt aynalar vastasyla mukayese eder ve bu deer $eyte mikroamper olarak okunur. ayet lme tpnden $een silindirin yataklarnda snma varsa veya se$manlar karp ta kompresyon a"a inerse, lme tp nndeki ayna dumandan kirlenip " yanstamadndan fotosel hemen makinay ar yola eker. -ynalarn a ayarna Rzero ad.ustment* B+ ayarD, lambann makinay ar yola ekmesini istediimiz mikroamper ayarna Rlevel ad.ustment* Bseviye ayarD denir. /rnein, makinamz ? silindirli ise ## adet port vardr. &unlarn ? tanesi herbir silindire ait olup 3 portu bizim ayarmz iindir. + portunda ise fan karterden deil makina dairesinden temiz havay emer, bu sebeple de deeri + olmaldr. + ayarnda, rotary valf dnerken +*a $eldiinde select dmesine baslr ve rotary valf dnmez, n taraftan tornavida ile mikroamper +*a ayarlanr. -yn i"lem level ayarnda yaplr, rotary valf 3*ye $eldiinde sol taraftaki potansiyometreden kitabn tavsiye ettii deer olan > mikroamper ayarlanr. 3evel tip dedektrde de ayn ayarlar yaplr. -ncak al"ma prensibinde bir fark vardr. &u detektrde bir silindirdeki hava lme tpnden $eirilirken dier silindirlerden ekilen hava referans tpnden $eirilmeden by(pass edilir, bylece fotosel sadece o silindirden ekilen havay, ayarlanan > mikroampere mukayese eder, buhar ya da duman o deere ula"tnda makina ar yola ekilir. 5il mist detektrler ok dikkat edilmesi $ereken nemli cihazlardr. Lnk $ereksiz yere makinann kertilmesi pek ok sorunu da beraberinde $etirir. &u sebeple de baz "eylere nem vermek $erekir. (Qaman zaman hortumlar ya ile dolar, bunlar ilk frsatta bo"altlmaldr. -ksi takdirde buhar yapp aynay kirleteceinden $ereksiz yere makina kebilir. (-yarlar, limandan kalktktan ve # saat tam yolda $idildikten sonra yaplmaldr. &u esnada makina kme ihtimali olduundan oil mist detektrn fi"i ekilip ayar yaplr, bylece oil mist al"m" 56 olur, ama makinaya kumanda etmez. 2akina ve karterin, normal al"ma scaklklarna ula"madan yapacamz ayarlarn, bunlarn normal seyir deerlerine ula"tnda daha farkl olaca bilinmelidir. (;ikkat edilecek bir dier husus da, $erek makinadan $elen, $erek tplerin hortumlarnn $ev"ek ve delik olmamasdr. &yle bir durumda dierlerinin deeri kt olmasa da delik ve $ev"ek olanlar + mikroamper olacandan, hortumlar salam olanlar dierlerine $re nispi olarak kt $rnebilirler. &u olay da, bizim yanl" deer okumamza ve yanl" deerlendirmeler yapmamza sebep olur. (7utin olarak da aynalar ve tpler kontrol edilmeli ve kirlilik var ise temizlenmelidir, bylece okunan deerler doru olacandan makinann da $ereksiz yere kmesinin nne $eilmi" olur. PS S+ NTES-SE,A*E +NIT-NEPT+MATI) 57 !is su nitesi, $emilerdeki tuvalet Bnadiren de banyoD atklarn temizleyerek $emi d"na $nderen sisteme denir. &unun iin nce dischar$e valf kapatlr ve inlet tankna B#+D $iri" valf alr. Snlet tank ykselip belli bir seviyeye $elince "amandra devreyi tamamlayarak inlet pump BI+D, circulation pump BI#D ve in.ection pump*lar BI%(I,D al"trr. Snlet pump, pis suyu eOpansion tanka B##D yollar, bu esnada pis su, bu tanka $irerken filtreden BG#D $eirilir ve buradan da circulation pump BI#D ile pressure tanka B#%D $nderilir. &u tankn k"nda ksma hortumu BnozulD BG%D olduundan atklarn burada basnc artar ve atklarn bir ksm nozuldan flotation tanka B#,D, bir ksm da e.ector BI'D vastasyla eOpansion tanka $eri dner. &u dn" srasnda da slud$e tankn B#GD st tarafndaki hava filtresinden BID $eirdii havay emer ve bu hava ile pis su iindeki maddelerin paralanmas salanr, bu "ekilde srekli bir sirklasyon yaplr. -yn anda nozuldan BG%D $een pis su flotation tanka B#,D $nderilirken pis suya, in.ection pumplar BI%(I,D vastasyla chlorine Bkalsiyum klorrD ve floc a$ent Bdemir klorrD en.ekte edilir. 1n.ekte edilecek miktarlar instruction book*taki deerlere uy$un bir "ekilde pompa zerinden stroke ayar ile yaplr. Elotation tankta B#,D en.ekte edilen ilalarla da temizlenmi" olan pis su, perdelerin arasndan $eerek clean Cater outlet tanka B#ID $ider, suyun st tarafndaki tortular ise scraper band BIGD ile slud$e tankna B#GD $eer. 8craper band da BG,D, dier pompalar $ibi inlet tanktaki "amandra B'+D sayesinde al"r. =lean Cater outlet tanktaki B#ID temizlenmi" su, ykselip "amandray B'#D hareket ettirir, o da devreyi tamamlayarak dischar$e pump* BIID al"trr ve temiz su d"ar baslr. 8u azaldnda yine "amandra vastasyla pompa stop eder. 8lud$e tankta biriken tortular ise $emi, demir veya limandan ayrldktan sonra akta Bkurallara $re "imdilik sahilden en az I mil uzaktaD denize baslr. :ine akta tm tanklar temiz su ile doldurulup ykanarak denize baslabilir. !is su nitesi al"rken %# ve %% no*lu valfler srekli ak tutulur. emadan da anla"laca $ibi %G, %', %), %> ve %? no*lu valfler tanklar d"ar basmakta veya ykamakta kullanlr. :kama iin su, ,+ no*lu valften verilir. 58 &u nitenin bakm tutumu kolaydr, $enellikle "u kontroller yaplr. (!ressure tank B#%D zerindeki basn $eyci +,G bar civarnda olmaldr. ayet $ey al"yor ve basn $stermiyorsa nozzle BG%D ve e.ector BI'D sklerek hava ve suyla temizlenir. (Qaman zaman pis suyun $etii filtrenin BG#D kontrol edilerek temizlenmesi $erekir. (Qaman zaman da hava filtresinin BID temizlenmesi $erekebilir. (Lal"ma esnasnda kontrol lambalarndan pompalarn otomatik olarak devreye $irdii ve yine otomatik olarak stop ettii kontrol edilmelidir. &ylece inlet tanktaki "amandrann i"levini yerine $etirdii ve normal al"t kontrol edilmi" olur. -ksi taktirde, inlet tank ta"ar. (-yrca dischar$e pump*n otomatik yapp yapmad kontrol edilir ve bylece clean Cater outlet tanktaki "amandrann da $revini yapp yapmad kontrol edilmi" olur. -ksi taktirde ise, bu tank ta ta"ar. (8on olarak ta tanklarn yksek seviye alarmlar elektriki olarak kontrol edilmelidir. !is su nitesinin kapasitesinin yeterli olup olmad hesaplanrken tuvalet atklarnn ki"i ba"na )+ lt, banyo(lavabo atklarnn da yine ki"i ba"na %++(%G+ lt olduu varsaylr. 59 60 ISITMA VE SO-+TMA A-.+(L+K' Gemilerde kullanlan buzluk sistemi $enellikle E#% veya E%% $az ile al"r. &uzluk kompresr, soutucu olarak kullanlan $az yksek basn ve yksek scaklkla kondensere yollar. Gaz, nce ya separatrnden $eer ve iinde bulunan ya separatrde brakr ve ya, oradan da kompresr karterine dner. 8eparatrden $een freon, kondenserde BkulerD souyup yksek basnl sv haline $elir. Kulerden kan $az, filter dryer*den ve solenoid valften $eerek soutma odasndaki eOpansion valfe $elir. 1Opansion valfte basnc d"en ve evre ssn alan freon, yksek basnl svdan alak basnl $aza dn"r ve souma yapar. 1tlik, balklk, sebzelik ve kuru kumanyalktaki fanlar serpantin Bsoutma kan$alD lerdeki souu evreye vererek buzluk odalarn souturlar. 4"ini bitiren alak basnl $az kompresre $eri dner ve soutma i"lemi tamamlanm" olur. &uzluk devresindeki dryer, freon iindeki nem ve suyu alr. Qaman zaman bu su, eOpansion valf ve solenoid valflerin normal al"masn en$elleyerek olmamas $ereken yerde freonun soutma yapmasna sebep olur. ;ryer $revini yapamaz hale $eldiinde yenilenmeli veya iindeki silika$el dei"tirilmelidir. &una ramen devrede su kalyorsa devreye az miktarda metanol ektirilebilir. -yrca dryer eleman olarak sadece silika$el deil, kalsiyum klorr de kullanlmaktadr. ayet sistemde herhan$i bir sebeple $az eksilmesi olursa devreye $az ektirilir. Kondenser k"ndaki valf kapatlarak $az kulerde toplanr ve $az ektirme hortumu kuler k" ile tpe balanr. 6pn valf ile $az ektirme valf alarak sisteme $az $nderilir. Kompresr aralkl al"trlp $az kulere toplanr. BGaz ektirme i"lemi buzluk kompresrne dn" devresi zerinden de yaplabilir.842D 0adiren kompresr karter ya eksilir veya rutin olarak yann yenilenmesi $erekir, byle bir durumda kompresr $iri"(k" valfleri kapatlarak kr tapa alnp karter ya ilave edilir ya da kompresr stopta iken karter, vakum pompas ile vakuma $eirilip karter ya ektirme borusu ile vakum altnda ya ektirilir. &ir dier yol da kompresr devrede iken alak basn presostat ile kompresrn vakuma $eirilmesi ve yine karter ya ektirme borusu ile ya ektirilmesidir. 61 &uzluk kompresr alak basnc +,#(#,> bar, yksek basnc ise #+(#G bar civarndadr. :ani dn" basnc alak basn presostatnda #,> bar olduunda kompresr devreye $irer ve basn 5*a yakla"tnda yani +,#(+,% bar*da kompresr stop eder. &u esnada yksek basn #+(#% bar civarnda tutulur. -yrca deniz suyunun $elmemesi veya az $elmesi $ibi durumlarda emniyet olarak yksek basn presostat kullanlr. /rnein, deniz suyunun az $elmesi $ibi durumlarda #> bar civarna ayarlanan yksek basn presostat kompresr stop ettirir. 8orun $iderildikten sonra kompresrn devreye sokulabilmesi iin yksek basn presostatnn, zerindeki dmeden resetlenmesi $erekir. Kuler zerinde sistemi a"r basntan koruyan bir de safety valf bulunur. :ksek basn presostatnn $revini yapamad veya sistemde a"r $az olduu durumlarda safety valf aarak a"r basn ve $az sistemden d"ar atar. SOR+NLAR VE /(MLER &uzluk sistemi, ayarlar ve kontrolleri iyi yaplrsa pek sorun karmasa da "u hususlara dikkat etmekte fayda vardr.
(Kompresre dn" karlanyorsa a(1Opansion valf fazla ak olabilir. b(ayet valf fazla ak deilse fan al"myor olabilir, ancak normal al"an sistemlerde fan al"myorsa kompresr stop etmelidir. c(Heya serpantinler karla dolmu" olduundan s transferi olmayacaktr, bu durumda da serpantinlerin defrost edilmesi $erekiyordur. (Kompresr sk sk devreye $iriyorsa Bksa al"yor(ok bekliyorsaD ve soutma az ise a(1Opansion valf fazla kapaldr. b(Gaz azdr. c(1Opansion valfn filtresi tkaldr. (Kompresr yksek basntan devreden kyorsa a(;eniz suyu pompas stop etmi"tir Bbu durumda kompresr stop etmelidirD veya yeteri kadar su basamyor. b(Kuler tkal. c(Kompresrde normalden fazla $az var. d(1Opansion valfler fazla ksk. 62 63 (8istemde $az eksiliyorsa a(Kompresr "aft boaznda mekanik sealden kaak vardr. b(Kompresr ve kuler zerindeki valflerin boaznda ve tesviye "i"esinde kaak var. c(Kuler borusu delik veya aynadan kaak var. d(1Opansion valf $iri" k" balantlarnda veya valflerinde kaak var. e(8erpantinlerde delik var. (Karter ya eksiliyorsa a(<arici kaak var. b(8eparatr ya sepere edemiyor yada kartere $eri dndrmyor.
Gaz kaa kontrol iin "u yntemler uy$ulanr. a(Gaz detektr ile kontrol yaplr. ;etektrn zerinde fleOible hortum ile hassasiyet ayar iin bir dme mevcuttur. Kaak olan yere yakla"trldnda alarm verir ancak e"itli $az ve boyalara da tepki $sterebilir. b(!ropan $az detektr ile yaplan kontrolde propan $az valf alarak yaklr. 2avi renkte olan alev kaaa yakla"tka ye"ile dner. c(Kaak olmas muhtemel olan eOpansion valf balantlar v.s. yerlere kpk veya tkrk srlerek kontrol yaplr. .-AIR)ONDITION 0A1)2' &uzlukla ayn prensiple al"r, ancak alak basnc ,(' bar arasndadr. Hakuma yakn al"trlmad iin ya separatr olmayabilir. Herimi arttrmak iin fanlar d"ardan ieriye deil, ieriden ieriye al"trlr. )-ISITMA' ;"ardan ieriye hava fleyen fann nndeki steam kan$allarna steam almasyla stma temin edilir, bylece ya"am mahalline scak hava flenmi" olur. -ncak baz $emilerde nadiren de olsa steam yerine elektrikli stclar kullanlr. D-MAKNA 3ANLARI' 1mici ve basc olmak zere iki e"ittir. Eanlarn verimli al"abilmesi iin fan kanatlarnn keyslere mmkn mertebe Bsrtmeyecek "ekildeD yakn olmas $erekir. &ize d"en $rev ise tel filtrelerini srekli temiz tutmak ve hasarl filtreleri derhal dei"tirmektir, bu ayn zamanda survey kontrollerinde ok dikkat edilen bir husustur. 64 IN)INERATOR4 DEVREYE ALMA /P KOYMA -:anma mahalinde yabanc madde olup olmadn kontrol et. !-8Citch*i noA#*e $etirdiinde panele elektrik $elecek. :anma mahalli kapa zerindeki lamba yanacak. "-Kapak zerindeki dmeye basarak kapa a ve yaklacak maddeleri Bstb, bez, vs.D ieri koy. #-Kapa kapat. /ALI5TIRMA $-8Citch*i noA%*ye $etir, bu durumda baca $az fan al"acak. %-&aca $az fannn damperlerini ne$atif basn minimum %G mmF= olacak "ekilde ayarla. &-8Citch*i noA,*e $etirdiinde burner pro$ram devreye $irer ve burner #. kademede al"r. 1er ieride yaklacak fazla madde yoksa bu pro$ram yeterlidir. ayet daha fazla s isteniyorsa sCitch noAI* e $etirilir. &ylece burnerde #. ve %. kademe ayn anda al"r. 6-Lp yakma i"lemi bitirildii zaman sCitch noA%* ye $etirilir. 1er yanma mahalindeki s %++P=*nin altna inerse kapan zerindeki lamba yanacak, bylece ieriye yeniden yaklacak p konabilir. NOT' :al paralar ve separatr slud$e* $ibi "eyler G k$ $ibi kk miktarlarda yaklabilir.
SL+D*E YAKMA 7-,+ dakika kadar diesel oil ile al"trlp stma srecinden sonra sCitch*i noAG* e $etir, slud$e pompas al"acaktr. 8-<ava devresindeki ve slud$e tankndaki suyu dreyn et. -8Citch*i noA'*ya $etir. 8lud$e valf BpresostatD ald zaman Rslud$e dosa$e valve* BpompasD al"acaktr, slud$e* atomize edecek havann valfn a, bylece havann solenoid valf alr. !-2otor di"li valf zerinden, slud$e* yakmak istediin miktarda ayarla. <avay da, yanma parlak olacak "ekilde ayarla. 65 &aca $az scaklnn ,G+P=* yi a"madn $r. &u, diesel oil ile slud$e*n birlikte yanma konumudur. "-8Citch* noA)*ye $etirdiinde diesel oil solenoid*i kapanacak. :alnz slud$e iyi kalitede ise yanacaktr. B8lud$e*n yakla"k >+(?+P=*ye kadar stlmas $erektii unutulmamaldr.D
NOT'&u durumda iyi yanma olabilmesi iin incinerator*un ii scak olmaldr.
STOP ETME #-Gzetleme camndan sv veya kat yaktn bitip yanma olmadn $rnce sCitch*i noA#*e $etir. $-8caklk %++P=*nn altna inerse baca $az fan stop edecektir. %-4erisinin yeterince soumasn bekle ve yanmam" paralar ile klleri alarak ierisini temizle. NOT'&aca $az scakl maO.I++P=*dir. 0ormal scakl ise ,G+P=* dr. 66 STERN T+.E-SIMPLE9 SEAL 8tern tube $eminin k tarafnda iinden pervane "aft $een ve ii ya ile dolu olup her iki tarafndaki seal rin$ler sayesinde deniz suyunun makina dairesine $irmesini nleyen yerdir.
8impleO seal*lere al"rken a"r basn uy$ulanmamaldr. &u yzden, $emi ykl veya balastl Byani bo"D iken $ravity tank ile deniz suyu basncndan ancak +,%(+,, bar daha fazla bir basn salanr. :k veya balast su hatt ile $ravity tank ya seviyesi arasnda "u forml $eerlidir. <T+,#'G<U%,>BmD &urada <, pervane "aft merkezi ile yk veya balast su hatt arasndaki dikey mesafedir, ls mt cinsindendir. ayet $emi balastl iken <9 #I metreden fazla ise emniyet iin ikinci bir $ravity tank monte edilir. &u, !erbunan seal rin$ler iin $eerlidir. Hiton seal rin$ler iin ikinci bir tanka ihtiya yoktur. -mbala.l bir "ekilde $emilere $nderilen seal rin$ler zedelenmesin diye almazlar, sadece kullanlacaklar zaman sandktan karlrlar. SIMPLE9 SEAL4N MONTA:I 8eal rin$ler balanmadan nce tm mahallin temizlii ve sklen elemanlarn a"nma toleranslar kontrol edilir. Kontrol yaplacak elemanlar pervane, sterntube, pervane "aft ve yatak klerensleridir. !ervane "aft ieriye srlmeden nce iyice temizlenir. &u temizlik dizel oil ya da ya ile zmparalanarak yaplr. afta i"lem yaplmad sre iinde muhakkak surette "aft ar"af yada benzeri bir "eyle sarlarak tozdan muhafazas salanr. aft ieri srlmeden nce "aftn atlak kontrol yaplr. &unun iin nce pervanenin kama yuvas tekrar tekrar temizlenir, bu kontrolde farkl spray kullanlr. 4lk spray temizlik iindir. 4kinci spray skldnda "ayet kama yuvasnda atlak var ise bu spray atla doldurur. &u spray tm kama yuvas boyunca sklr. &u i"lemin ardndan #G(%+ dakika spray atlaa i"lesin diye beklenir. Vnc spray tm kama yuvas boyunca sklr ve atlak var ise bu ksmlarda renk dei"iklii meydana $elir. Latlak kontrolnn kama yuvasndan 67 yaplmasnn sebebi en byk stresin bu bl$ede bulunmas ve "aftn da en zayf bl$esinin buras olmasndandr. !ervane "aft ieri srld zaman ba" seal "afta $eirilir ama sklmaz. aftn makine dairesindeki ucu kaplinden $eirilerek rondelas konup somunu balanr ve setuskuru sklr. &u i"lemi takiben k seal "afta $eirilir, civatalar yardmyla sterntube $vdesine monte edilir. -yn anda ba" seal de makine dairesinden yerine balanr. 2akine tarafndaki krom layner flence monte edildikten sonra k sealin krom laynerini tutan mesnetleri sklerek "afta $eirilmi" olan pervane $vdesine k sealin layneri monte edilir. 68 ayet krom laynerlerde seal rin$lerden dolay a"nma varsa laynerler tornada paso verilerek yzeyleri tashih edilir. /rnein I%+ mm apnda olan bir krom laynerde verilecek maOimum paso miktar ,.% mm*dir. ;eerler tablolardan baklarak bulunabilir. Krom laynerlerin balanmasnda i"arete dikkat edilir. &u i"aret pervanedeki marka ile ak"trlarak balanr ve bu markalar yukar konumda iken Cear doCn $au$e ile stten ve alttan l alnr. &unun iin kr tapa sklerek Cear doCn $au$e yuvaya skca viralanr ve l alnr. -lnan ller Cear doCn $au$e kutusundaki dier deerlerin yanna not edilir. 2akineye d"ardan su $irmesini nleyen keeler kta , adet ba"ta % adettir. &u keeler #*den G*e kadar numaralandrlm" olup # no*lu kee en kta pervaneye en yakn keedir. ;rt paradan olu"an k rin$lerin arasna , adet seal rin$, paradan olu"an ba" rin$lerin arasna % adet seal rin$ konur. &u rin$lerin az konumlarna ok dikkat etmek $erekir. &u seal rin$lerin konumlarnn nasl olaca kutusunun iindeki instruction*da aka $sterilir. &u seal rin$lerin iinde krom laynere basmaya yardm eden yaylar bulunur. ayet krom laynere paso verilirse yaylarn kesilerek ksaltlmas $erekir. Krom laynerin apndaki # mm ufaltmaya kar"9 yay, , mm ksaltlr. :ine d"ardan krom laynerin iinden deniz suyunun 69 $irmesini nleyen bir adet o(rin$ mevcuttur. Krom laynerler monte edilirken o(rin$in bulunduu taraftan feeler $au$e ile klerensleri kontrol edilir. &tn monta. i"leri tamamlandktan sonra ba" sealdeki sealin$ rin$lerin arasna bir yerden, k sealdeki sealin$ rin$lerin arasna % yerden tapalar sklerek ya doldurulur. &undan sonra seallerin arasndaki "aft bo"luuna sterntube $ravite ya tank vastasyla ya alnr. &u ya alm esnasnda hibir basn uy$ulanmayaca $ibi sterntube*n hava firar $ev"etilerek havasnn karlmas salanr. &u ya alm i"lemlerinden sonra birka saat beklenerek ya kaa kontrol yaplr.
8terntube*te kullanlacak yalarda tavsiye edilen ya 8-1 ,+*dur. /rnein, 8hell tr bir ya kullanlacaksa -r$ina 5il ,+ kullanlr. Kullanlan yalarn scaklklarnn !erbunan seal rin$lerde '+P=*yi, Hiton seal rin$lerde ise ##+P=*yi a"mamas istenir. :ine aralkl olarak sterntube*deki yadan numune alnmas ve yan kirli olup olmadnn kontrol edilmesi tavsiye edilir. &a" seal rin$ler iin kullanlan yan , ayda bir yenilenmesi en iyi yoldur. -z miktarda olan ya kaa sorun olmasa da kaaklar devam ederse yan viskozitesini arttrmak $erekir, bunun iin de 8-1 ,+ yerine 8-1 I+(G+ ya kullanlr. :ine rnek verirsek, 8hell tr bir ya kullanyorsak Gadinia 5il I+ kullanlr. 70 +* 6 *OVERNOR -SYN)HRONI(ER 0SPEED AD:+STIN* )ONTROL2-THE SYN)HRONI(IN* MOTOR' 8enkronizr ya da hz ayar kontrol, yalnz al"an motorun hzn veya paralel al"an motorlarn ykn dei"tirmek ve ayarlamak iin kullanlr. 8enkronizrn tam altna bunun tur saysn $steren bir indikatr konmu"tur. Mzaktan devir kontroln salamak iin MG> $avernrn zel kapa zerinde bir senkronize motoru monte edilmi"tir. 8enkronizasyondan nce motorun frekansn, senkronizasyondan sonra da yk dalmn dei"tirmek amacyla kullanlr. ;= ya da -= $erilimde olabilir. 5peratrn $avernr zerindeki senkronize kontrol dmesini evirerek devir ayarlamasn salamak iin motor "aft ve senkronize ayar di"lisi arasnda bir srtnmeli kaplin mevcuttur. &u kaplin, hz ayar bitme limitine vardnda motorun hasar almasn en$eller. !-SPEED DROOP' 8peed droop kontrol, ayn "aft dndren .eneratr sistemlerinde veya paralel al"an makineler arasnda yk otomatik olarak blmeyi ve den$elemeyi salar. 8peed droop, terminal "aft dnerken devir ayar yaynn tansiyonunun dei"mesi yoluyla olur. -rttrlm" yakt, yay tansiyonunu azaltr, buna bal olarak $avernr devir ayarn d"rr ve makina yk altnda al"yorsa kademe kademe devrini d"recektir. :k ve devir arasndaki bu ili"ki, nite mekanik veya elektriksel olarak dier nitelerle beraber al"rken yk dei"imlerine kar" bir diren rol oynar. 8peed droop sfra yakla"trldnda nite devir dei"tirmeden yk dei"tirebilir. Genel bir kural olarak, tek ba"na al"an niteler sfr speed droop*a ayarlanmal, birbirine bal al"an niteler ise yeterli yk datmn salayacak en d"k droop ayarnda al"trlmaldr. ;ier nitelerle bal al"an -= .eneratr niteleri, niteler arasnda yk 71 kaymasn nlemek amacyla yeterince yksek B$ster$ede ,+(G+ arasndaD bir droop ayarna sahip olmaldr. 1er tesisteki bir nite yeterli kapasiteye sahipse $avernr sfr d"me ayarlanabilir ve bu ayar sistemin frekansn dzenleyecektir. &u nite kapasitesinin snrlar dahilinde tm yk dei"imlerini zerine alacak ve eer kapasitesi a"lmazsa frekans kontrol edecektir. 8fr speed droop*lu $avernrn sistem frekans senkronizrn al"trmak suretiyle ayarlanr. Vniteler arasnda yk dalm ise speed droop*lu $avernrlerin senkronizrlerini al"trmak suretiyle ayarlanr. "-LOAD LIMIT'3oad limit, $avernrn terminal shaft*nn dn"yle makineye yklenecek yk ve yakt miktarn, hidrolik olarak snrlar. -yrca bu kontrol sfra ayarlamak suretiyle makinenin shut doCn* iin de kullanlabilir. 056A /nceden load limit dmesini #+*a ayarlamakszn, manuel olarak makine balantsn yakt arttrmaya zorlamaynz. Gavernr makineye balanrken line*da balanmasna ve makineden hareket alan iletim balantsnn Bdi"liD dz$n yerle"tirilmesine byk zen $sterilmelidir. Gavernr taban ve makinenin zerindeki monta. zemini arasna bir conta konulmaldr. 1er $avernrn trtll BerkekD bir "aft var ise, Bdi"iD yuva zerine kendi arlyla oturacak "ekilde serbeste kaymaldr. BGavernr hibir zaman kendi tahrik "aft zerine bindirmeyiniz.D 1er kamal bir $avernr "aft kullanlyorsa di"linin kamal "aft dz$n kavradndan emin olunmaldr. 0e ok fazla bo"luk, ne de sklk olmaldr. &ozuk di"ler, "aft(kama a"nmas vb. den kaynaklanan dzensizlikler $avernr tarafndan yakt kontrol sistemine aktarlarak hatal kontrole sebep olacaktr. 3oad limit cihaz mekanik deil de, daha ok hidrolik olarak al"tndan, $avernr al"madnda Bveya akmlatrlerde ya basnc olmadndaD, load indikatr konumu, load limit control elle evrilerek dei"tirilemez. Gavernr monte ederken, yaktn kesik olduu Bsfr ykD konumu elde etmek iin terminal "aft bir kolla evirmeden nce load limit dmesini #+* a $etirin. 6erminal "aft ile yakt kontrol sistemi arasndaki balantda hibir kayp hareket veya a"r srtnme olmamaldr. -"nmadan dolay olu"an kayp hareketi zerine almak amacyla, yakt azaltacak, hafif bir yay balanmas 72 $enellikle tavsiye edilir. Lok $l yay kullanarak $avernrn al"ma kapasitesini zorlamaktan kann. 2akinay al"trmadan nce load limiti G*e ayarlayn9 bu, makinenin a"r yakt harcamn ve ok abuk hzlanmasn en$eller. 2akina sndktan sonra bu limiti #+*a ayarlayn. 8enkronizr yardmyla makinenin normal devri ayarlanr. ;eneyimlerle bundan sonraki al"trmalarda daha fazla yakt snrlandrmalarna $erek olup olmad anla"lacaktr. #-)OMPENSATIN* AD:+STMENT' <er ne kadar makina ykszken sabit devirde tatminkar "ekilde al"yor $zkse de aslnda makinenin $avernr ayar doru olmayabilir. :k dei"imlerinden sonra a"r yksek ve a"r d"k devir, normal devire $e dnme yanl" yaplm" compensatin$ ayarndandr. -yn zamanda belli devirler arasnda $ezinme durumunda da bu ayar yaplmaldr. 2akina ve $avernr ya normal al"ma scaklklarna ula"t zaman makina ykszken a"adaki ayarlama prosedr uy$ulanr 9 -=ompensation indikatr somunu $ev"etilir ve indikatr maO.B#+D seviyeye $etirilir. !-6apas kartlp compensatin$ ine valfi tornavida ile , tur veya daha fazla $ev"etilir. 6ornavidann ine valf zerindeki derin olmayan tornavida yarna $irdiine emin olun. 8onra $avernrn ya kanallarnda sk"an havay d"ar atabilmesi iin B$ezinen devirleD bir buuk dakika kadar al"masna izin verilir. ";=ompensation indikatr somunu $ev"etilerek mandal min.B+D konuma $etirilir. 4ne valf, makinenin devir says sabitlenene kadar kademe kademe sklr. 8abitlenme noktasndan teye $eilmez. 4ne valfi sonuna kadar skarak nceki konumda ne kadar ak olduu tespit edilir ve tur says not edilir. Half daha nce tespit edilen devrin sabitlendii noktaya kadar $ev"etilir. 2anuel olarak makina devrine mdahale etmek suretiyle ayar test edilir. 1er $avernr tek compensatin$ yayl ve valf #K> turdan fazla aksa ya da iki compensatin$ yayl ve valf ,K> turdan fazla aksa yaptmz ayar dorudur ve I(G('. admlara $erek kalmam"tr. 73 #-1er devir nc admn sonunda sabitlenmediyse indikatr iki kademe ykseltilir B%*ye $etirilirD ve ine valf alarak makinenin sabit olmayan devirde al"masna izin verilir. $-,.adm tekrar edilir. %-Gerekirse ,.,I.,G. admlar ayar doru olana kadar tekrar edin. 6ek compensatin$ yayl $avernrlerde #K>W#KI tur, iki compensatin$ yayl $avernrlerde #K%(,KI tur uy$undur. &-2mkm olduu kadar az compensaton olmas istenir. =ompensation ine valfinin $ereinden fazla kapatlmas yk dei"iminden sonra $avernrn normal devire yava" dnmesine sebep olur. =ompensation ayarnn maksimum noktaya yakn ayarlanmasndan dolay ;ashpot plun$erin a"r hareketi yk dei"iminde a"r devir dei"imine sebep olur. +Y*+N YA- (ELLKLER VE YA- DE-5M 1n iyi $avernr performansn ve en uzun servis mrn elde edebilmek iin uy$un ya seimi $erekmektedir. :a kprmeye , slud$e olu"turmaya , hava yapmaya minumum eilimli olmaldr. Gavernrn paralarn korozyona kar" koruyup , seallere ve boyaya zarar vermemelidir. 8entetik yalar $enellikle tavsiye edilmez. 8eilen ya yksek viskozite indeksine sahip olmaldr9 normal al"trma scaklklarnda viskozitesi #++(%++ 8.M.8. B8aybolt Mniversal 8econdsD arasdr. Genellikle al"ma scakl G+=*den d"kse 8.-.1. #+, G+('+= arasndaysa 8.-.1. %+, '+()+= arasndaysa 8.-.1.,+, )+(>+= arasndaysa 8.-.1. I+, >+=*den bykse 8.-.1. G+*lik ya tatminkar sonu verir. 2akinann $avernrnde kullanlacak ya bu $ereksinimleri kar"lamaldr. Gavernrdeki sorunlarn ana sebebi ya kirliliidir. 8adece yeni ya da filtre edilmi" ya kullanlmaldr. Gavernr ya iin kullanlan ya tenekeleri temiz olmal ve kullanlmadan nce ayn yan ince bir katman ile svanmaldr. Gavernrn yann kirlendii, a"r snmadan dolay kullanlmaz hale $eldii zamanlarda ya scakken dreyn edip ayn yan d"k viskoziteli olanyla ykayn ve tekrar yeni yala doldurun. Gavernr temizlemek iin solvent kullanlacaksa bu solvent, oil seallere ve $asketlere zarar vermeyecek trde olmaldr. 6ekrar ya konulmadan 74 nce hazne tamamen bo"altlp temizlenmelidir. Gemilerde $avernr temizlii iin K175810 kullanlr. Gavernr ya yabanc maddelerden arndlm" olmaldr. My$un ko"ullarda ya dei"tirilmeden ' ay kadar kullanlabilir. Gavernr dz$n al"myorsa ya kirlenmesi problemin asl sebebi olabilir. :a dei"tirmek iin $avernrn st kapa alr, $avernr makineden ayrlr ters evrilerek ya bo"altlr ve ince yaktla BkerosenD ii temizlenir. Eriction cover eer $ev"ekse d"er ama dier paralar kasten sklmedike d"mezler. 4yice dreyn edip temiz yala tekrar doldurun. 1er $avernr skecek kadar vakit yoksa ya dreyn ederek temiz, ince yaktla BkerosenD doldurun ve ,+ saniye kadar ine valf ak konumda al"trp dreyn edip temiz ya ile doldurun. BGavernr, ya ile doldurup store*da saklayn.D NEML NOTLAR VE SOR+NLAR LE /(MLER -;KG*yi al"trdmzda devir sabit durmayp srekli $eziniyorsa B)++(>++ rpm $ibiD compensation ayar $ereklidir. !-Gavernr sar yani $e tepki veriyorsa yaplacak ilk i" a(Gavernrn temizlenmesi ve yann yenilenmesidir. b(Eriction kaplin somunu ok skdr, az $ev"etilmesi $erekebilir. c(=ompensation ayar $ereklidir. "-8enkronize indikatrnn bir ayar deil $ster$e olduu unutulmamaldr. #-;KG al"trldnda overspeed*e $eiyorsa, a(;KG normalden yksek devirde stop edilmi" olabilir, senkronize kontrolnden devir %(, tur d"rlp ;KG yle al"trlmaldr. b(5verspeed ayar d"k ise normal ayar yaplmaldr. Lal"ma devrinden @#+(#G fazlas tavsiye edilir. c(:akt pompas indeO kollar Bveya en azndan biriD tutmu" olabilir, bu kollar elle al"trlmaldr. d(:akt filtresi kirlenmi" veya herhan$i bir sebeple devreye yakt $elmiyordur. e(5verspeed trna a"nm" olabilir. $-Gavernr ya srekli eksiliyorsa $avernrn en altnda drive shaft stndeki oil seal*in Bya keesiD dei"mesi $erekebilir. 75 %-!ratik olarak bilinmesi $ereken, ;KG veya ana makina yksz olarak al"yorsa $avernr zerindeki yk $ster$esi %*dir. 4ndeO kollar da makinalar stopta iken $enellikle %(I mm civarndadr. &-;KG zerindeki yk az olmasna kar"n $avernr B$az koluD yklenmi" ise yakt pompa indeOleri ok kslm" demektir, indeOlere e"it olarak yol vermek $erekir. 6-;KG zerindeki yk ok olmasna kar"n $avernr B$az koluD ok az yklenmi" ise yakt pompa indeOleri ok ak demektir, indeOlerin e"it olarak kslmas $erekir. 7-MG> $avernrde senkronize kontrol maO.#)(#> turdur. 8-;KG devri d"k kalyor ve belirli bir devrin zerine kmyorsa senkronize kontrol maO.*a ula"m" olabilir, bu durumda a(8enkronize kontrol dme vastasyla $eri alnabilir. b(6erminal "afttan bir(iki di" kaydrlabilir. c(8enkronize motor arzal olabilir. d(8enkronize motor al"yor, ama rodunun az Bdrt k"eD bozulduundan kumanda edemiyor olabilir. e(Gavernorn erkek di"lisi veya kar"sndaki di"i olan syrm" olabilir. -2akina fazla yk kaldramadan stop ediyorsa a(4ndeO kollar ok kslm"tr. b(:akt az $eliyordur. c(3oad limit d"k ayarlanm"tr, tecrbeye ve duruma $re load limit )(#+*a ayarlanmaldr. 76 LMAN VEYA .A)A KA(ANI SRVEY /rnek olarak alev borulu bir baca kazann ele alalm. #(Kazann su doldurma valfleri, blf valf, brayn valf, tesviye "i"eleri ve valfleri, menhol kapa ve handhol kapaklar, "amandra valfleri, borularn stten kontrol iin st kapak, alttan kontrol iin alt kapak ve safety valfler ile stop valf sklr. &u valflerin $bekleri sitlere al"trlr, salmastralar dei"tirilip varsa kesik civatalar yenilenir. -l"trlamayan yaral valfler tornada paso verilerek tashih edilir, bu da yeterli olmuyorsa $bek veya sitlerin tornada yenisi yaplr. &u imkan da yoksa bu tr valfler komple yenilenir. %(2enhol kapaklarndan su mahalli kontrol yaplr ve ierideki birikmi" amurlar handhol kapaklarndan alnr. &u kontrolde borularn d" ok k"rl veya ya(yakt bulanm" ise kazann zel ilalarla kaynatlmas $erekir. &unun iin su mahalli kapaklar kapatlr ve bir seyyar tulumba ile devre hazrlanr. Kazann alt tarafndan bir devre pompa alcsna, st tarafndan bir yer ise Bmesela tesviye "i"elerinin flenleriD pompann k"na balanr. Kazana bir miktar su alnr ve tavsiye edilen ila $erekli miktarda kazana dklr veya pompa ile ektirilir. 3iman kazan surveye ak deilse kaynatma i"lemi iin steam kullanlr, bu imkan yok ise elektrikli heater*in termostatndan scakl ykseltilir ve scak su kullanlr ki kaynatma i"leminden iyi sonu alnsn. Kazan, kirliliine $re birka saat veya bir(iki $n pompann srekli al"mas vastasyla kaynatlr ve ilal su bo"altlr, borulara svanm" pislikler ya ykanarak temizlenir ya da kazana tekrar kaynar su alnp bo"altlr. &yle bir $ durumda kalmamak iin, kazanlarn al"t srelerde sular her$n bir miktar alt ve st taraflardan blf edilip kazanlarda evaporatr suyu kullanlr ve kazan su testleri uy$un aralklarla yaplr. &una ramen herhan$i bir "ekilde kazan suyuna yakt kar"m" ise bu yakt mmkn olduunca kazan scakken blf edilerek en aza indirilmesi $erekir. &unun iin de, liman kalk"ndan nce kazana ila ektirilir ve kalk"tan bir saat sonra steam 77 tuttuunda kazan tmyle blf edilir ve kazana temiz ve scak su alnr. ,(Kazann su taraf d"nda bir de borularn i taraf kontrol edilir. &orularn ii zamanla kurum dolarak delik aplar klr. Kazan bu durumda doal olarak $e steam tutar. Kurumun sakncas, yalnz $e steam tutmasna deil belki de daha nemlisi baca kazanlarnda byle bir durumun ana makina e$zost scaklklarn ykseltmeye neden olu"udur. Gemilerde alev ve payanda borularnn temizlenmesi amacyla kazan sandklarnda farkl aplarda elik telli fralar bulunur. &u fralar vastasyla borular tomar edilir. I(Kazan surveylerindeki en nemli kontrol, boru azlar ve zellikle alt aynann kontroldr. Kazanda boru delindii zaman su bo"altlarak delinen borunun alt ve st taraflarna hafif konik olan tapalar aklr. &azen iki tapann arasnda zincir ve zincirin de aznda saplama bulunur, bu tr tapalar ektirme yoluyla sklr. ayet boru delinmeyip te azndan su karyorsa bu durumda tapa aklmayp boru azna makineto ekilir. ayet tapal borularn says fazla ise survey bu durumda tm borularn yenilenmesini ister. &orular oksi.enle kesilip delikler rayba salnarak dzeltilir ve ayna temizlenip tekrar aynann atlak kontrolu yaplr. Latlak varsa ayna yenilenir. &orular standartlara uy$un olup surveye onaylattrldktan sonra yenilenebilir. &orularn montesi kaynakl veya makinetolu ya da bir taraf kaynakl dier taraf makinetolu olur. ayet kazan baca kazan deil de, liman kazan ise ate" tulalar B"amotD kontrol edilir, tulalar paralanm" ise yenilenir. &tn bu i"lemlerin sonrasnda kazann komple bir temizlii yaplarak survey kontrolne tabi tutulur9 G(Kazan, baca kazan ise baca damperinin de al"p al"mad kontrol edilir ve kazan toplanr. '(&undan sonra kazana su alnr ve ? bar*da Bal"ma basncnn @ G+ fazlasnaD su testi yaplr. )(Kazana su alnrken "amandraya elle kumanda edilerek aldatlr ve feed pump*n otomatik yapp yapmad kontrol edilir. >(Kazan, baca kazan ise safety valf seyirde attrlr. 3iman kazan ise fire up edilip survey nezaretinde safety attrlr. I(G bar*da al"trlan bir kazann safety valf yakla"k ' bar*da attrlr. &unun iin nce presostat basnc ykseltilerek kazann 78 stop etmemesi salanr. Kazan I(G bar*a $elince safety valf attrlarak safety al"trlr ve bir tur sklr. ' bar*a $elince safety valf ayar saplamas yava"a $ev"etilir ve safety valfn atmas salanr. !resostat eski durumuna $etirilir. 79 80 EMER*EN)Y SSTEMLER A-<+I)K )LOSIN* VALVES 0/A.+K KAPAMA VAL3LER2' &u valfler $emilerde ;5 ve E5 servis ve settlin$ tanklarnn yakt k"larnda kullanlmakta olup $enelde konsol tip stop valflerdir. &u valflere hidrolik, pnmatik veya r$l elik telle kumanda edilir. &u tanklardan yakt k"n Byan$n vs.$ibi durumlardaD en$ellemek istediimizde abuk kapama valflerine uzaktan kumanda edip bu valfleri makina dairesi d"ndan kapatrz. &u sistemle al"an valflerin arada bir kontrol edilmeleri $erekir. Qaman zaman hidrolik ve pnmatik sistemle al"anlar da hava ve ya kaa olabilir, telli olanlarda ise bazen teller rr ya da makaralarndan kabilir. &u valfleri uzaktan kapattmz zaman tekrar kurmak $erekir, bunun iin spndl a"a d"en valf handle*ndan tmyle kapatrz, sonra da en$elini elimizle pine $eirip valf, pine taklyken aarz. Gemilerde skyli$ht ve "aft yolu kaportalar da pnmatik veya hidrolik sistemle uzaktan kapatlr. &unlarn da zaman zaman kontrol edilmeleri $erekir. .-OTOMATK STOPLAR' 2akina dairesi ve ya"am mahalli fanlar, incinerator fan, booster pumplar, ;5(E5 transfer pompalar, kazan ve separatrler makina dairesi d"ndan buttonlarla kumanda edilerek stop edilirler. &unlarn da kumanda tablolar, abuk kapama valfleri $ibi ya"am mahallinde veya $vertede olur. )-YAN*IN SNDRME' Gemilerde yan$na mdahele =5%, kpk sistemi, kuru kimyasal toz veya sprinkler sistemi ile yaplr. =5% sistemine, hem =5% dairesinden hem de d"ardan mdahele edilebilir. ;"ardan mdahele edildiinde =5% boO aldnda alarm alar ve makina dairesi fanlar stop eder Bsurvey kontrolD. 8prinkler sistemi ise yan$n pompas ile baslan suyun nozullarla pulvarize edildii bir sistemdir. &az $emilerde bu iki sistem ayn anda bulunur. <er hafta yaplan role talimlerinde =5% boO almal ve alarmn ald ve fanlarn stop ettii kontrol edilmelidir. Qaman zaman da sprinkler sistemindeki nozullarn ak olduu $rlmelidir. ;eniz suyu hidrafor sistemine benzeyen bu sistemde snn oald mahalde nozullardaki diyafram patlayarak 81 veya diyaframsz sistemlerde manual olarak yan$n mahalline pulvarize su verilerek yan$n sndrlr. D-3LKA MOTORLARI' Gemilerde bir ya da iki tane olan filika motorlar mar" motoruyla veya elle hareket alan trde olabilir ve haftada bir kesinlikle al"trlmaldr. &u esnada ya(yakt kontrolleri yaplmaldr. 1n ok rastlanan ilk hareket sorunlar Bsouk hava d"ndaD, kaver contasnn patlamas ve valf ayarlarnn bozulmasdr. E-EMER*EN)Y 3IRE P+MP' 2akina dairesi d"nda $eminin ba" veya k taraflarnda olup el, mar" motoru, hava ile tahrik edilebilir veya elektrik motorlu olurlar. Gemideki en nemli sistem olup her hafta al"trlmal ve $eminin en yksek yerinde yakla"k %,G bar deniz suyu basnc $rlmelidir. 3-EMER*EN)Y D*' 2ar" motoru veya elle tahrikli olabilir. &az ;G*ler hava, bazlar ise su soutmaldr. <aftalk tornaarklarda ya, yakt ve su kontrolleri de yaplmaldr. Gemi karardnda otomatik olarak devreye $irmesi $erekir. &az $emilerde nce ak aydnlatmas devreye $irer ve birka saniye sonra da emer$ency ;G otomatik olarak al"r. *-EMER*EN)Y )OMPRESSOR' 1lle al"an, elektrikli veya emer$ency ;G*ye akuple trde olabilir. H-SMOKE DETE)TOR' Kprst veya makina dairesinden ya da her iki yerden de kontrol edilebilir. -mbarlar, ya"am mahalli ve kamaralar ile makina dairesinde pek ok yere monte edilmi" olan detektrler normalden ok duman ve sy $rdkleri zaman alarm alar ve kprstndeki kumanda panelinden duman mahalli okunarak $erekirse mdahele edilir. Qaman zaman si$ara duman veya spray ile detektrlerin kontrollerinin yaplmas $ereklidir. -telyelerdeki detektrlerin direnleri daha fazladr. I-EMER*EN)Y DMEN DONANIMI' Genellikle solenoid kumandal olurlar. &unun iin en azndan bir dmen pompas al"mak zorundadr. Kprstnden istenen kumanda, solenoid valflerin ortasndaki yaylara Bdmen zerindeki m"irden istenen dereceye kadarD bir ubuk vastasyla bastrlmasyla salanr. &u esnada haberle"me manyetolu telefonlarla salanr. 6elemotor sisteminde ise, telemotor al"trlr ve el tekeriyle kumanda edilir. 82