Giriş

BOİ
Biyokimyasal oksijen ihtiyacı tarif olarak : aerobik şartlarda ayrışabilen organik maddelerin kararlı hale
gelmeleri sırasında, ortamdaki bakteriler için gerekli oksijen miktarıdır. Veya BOD pis sudaki organik
maddelerin aerobik şartlar altında oksidasyonu ve minerilazasyonu (stabilizasyonu) için bakteriler
tarafından sarf edilen oksijen miktarıdır. Organik maddeler bakteriler için gıda maddesidir. BOD en iyi,
kanalizasyon ve endüstri artıklarının kirlenme derecisini, gerekli oksijen miktarı cinsinden tayinde
kullanılır.

Yeni kirletilmiş bir su numunesinde BOD ye karşılık zaman eğrisi 2 katlı bir durum gösterir. Birinci katta
karbonlu organik maddelerin oksidasyonu, ikinci katta ise azotlu maddelerin nitrifikasyonu yer alır.

BOD deneylerinde meydana gelen reaksiyonlar, biyolojik faaliyetlerin sonucudur. Reaksiyon hızı, sıcaklık ve
suyun kirliliğine bağlıdır. Deneyde yaşayan organizmalar organik maddelerin su ve karbon dioksite
oksidasyonu için, ortam görevindedir. Gerekli oksijen ve organik madde arasındaki ilgi kantitatiftir.
Mademki belli herhangi bir organik madde miktarını CO 2 ve H2O ya çevirmek için lazım gelen oksijen
miktarıyla söz konusu organik madde miktarı arasında kantitatif münasebetler mevcuttur. O halde BOD
deneylerini organik madde veya bunun oksidasyonu devam müddetince kullanılacak oksijen miktarı
cinsinden ifade etmek mümkündür. Deney sırasında oksijen miktarının tükenmemesi gereklidir. 20 °C de
oksijen sudaki çözünebilen miktarı 9,0 mg / lt dir. Bu nedenle, kirli suların istenen düzeye kadar
seyreltilmesi gereklidir. Ortamın bu süre esnasında bakterilerin faaliyetini engellemeyecek şekilde uygun
olması gereklidir. Ortamda zehirli maddeler bulunmamalıdır. Ayrıca gerekli yiyecek maddesi ve
bakterilerin büyümesi için azot, fosfor gibi belirli elementlerin bulunması gereklidir.

Teorik olarak tam bir biyolojik oksidasyon için çok uzun zaman gerekir. Pratikte reaksiyonun 20 günde
tamamlandığı kabul edilir. Ancak tecrübeler, biyolojik oksijen ihtiyacının büyük bir kısmının ilk 5 günde
sarf edildiğini göstermiştir. Kullanma suları ve birçok endüstri artık sularında 5 günlük BOD nin toplam BOD
nin % 70 veya % 80 ni oranında olduğu bulunmuştur. Bu durum ortamdaki organik madde miktarı ve aşının
kalitesi ile ilgilidir.
Kanalizasyon suları, kirli su ve endüstri artıklarının oksijen ihtiyacı şu üç gruptaki elemanlar tarafından
harcanır :
a) Aerobik organizmalar tarafından yiyecek kaynağı olarak kullanılan karbonlu organik maddeler.
b) Bazı özel bakteriler için (nitrosomonas, nitrobacter gibi) yiyecek kaynağı olarak hizmet eden azotlu
organik bileşikler : nitrit ve amonyaktan toplanan yükseltgenebilen azot,
c) İndirgenebilen bazı belirli kimyasal bileşikler (ferro demir, sülfit ve sülfürler) molekül halinde çözünmüş
oksijen ile reaksiyon verirler. Ham su ve tasfiye edilmiş kanalizasyon suyunun oksijen ihtiyacı için
çoğunlukla birinci gruptaki maddeler gereklidir ve biyokimyasal oksijen ihtiyacı aşağıda açıklanan BOD
deneyine göre yapılır.

Eğer test yapılacak su, sadece ham su veya tasfiye edilmiş kanalizasyon suyu ise, alıcı su üzerindeki oksijen
yükünün ölçümü basit olacaktır. Fakat bu durum her zaman mevcut olmayıp, çoğu hallerde artık suyun
kapsamındaki organik bileşikler, kolayca biyolojik oksidasyona uğramazlar. Bu tip bileşikler bulunduğu
zaman, belirli aşılama metotları ve 5 günlük standart inkübasyon periyodu muvaffak olmaz ve artık suların
etki derecesi, boşalma noktalarının aşağısındaki noktalarda mümkün olur.

Numunelerin alınışı ve analizi arasındaki geçen zamanda korunabilmesi için :

1. Numunedeki oksijen miktarı, 300 ml lik oksijen şişesine doldurulan numuneye 0,7 ml H 2SO4 ve 1 ml
sodyum azotür ilave edilerek 4 - 8 saat korunabilir.
2. BOD tayini için herhangi bir koruyucu kimyasal madde ilave edilmez.
3. 4 °C de soğukta saklanır. Oda sıcaklığında % 40 BOD azalabilir.
BOD Tayini

Prensip

20 ± 1 °C ta ayarlı bir ortamda, 5 günlük bir inkübasyona bırakılan numunede tüketilen oksijen miktarı
tayin edilir. Seyreltilmiş veya seyreltilmemiş numunede inkübasyondan önce ve inkübasyondan sonra
çözünmüş oksijen tayini yapılır.

Engelleyiciler

Genel olarak oksijen ile yükseltgenebilen bütün maddeler, engelleyici rol oynar. Serbest klor, ağır
metaller, hidroksit alkaliliği, mineral eşitlik, zehirleyici maddeler, biyolojik reaksiyonu yavaşlatan
maddeler, engelleyici rol oynarlar.

Engelleyiciler:
1. Numunenin pH değeri 7 ye getirilerek, asitlik ve alkaliliğin etkisi,
2. Numuneye gerekli miktarda sodyum tiyosülfat veya sodyum sülfit, ilave edilerek serbest klorun etkisi,
3. Numuneye gerekli oranda seyreltilerek, diğer maddelerin engelleyici etkisi giderilir. Veya en az düzeye
indirilmesine çalışılır.

Kullanılan Aletler

1. İnkübasyon şişeleri : 250 - 300 ml kapasiteli özel oksijen şişeleri veya ağzı tıraşlı cam kapaklı şişeler
kullanılır.
2. 20 ± 1 °C sıcaklığında ayarlanabilen termosta tik kontrollü inkübatör.
3. Oksijen tayininde kullanılan bütün alet ve malzemeler.

Kullanılan Kimyasallar

Damıtık Su: Seyreltme suyu ve reaktiflerin hazırlanmasında kullanılan damıtık suyun çok iyi kalitede olması
gereklidir. Su cam veya kalaylı kaptan yapılmış damıtma cihazında damıtılır. Damıtık suyun kapsamında Cu
miktarı 0,01 mg / lt den daha az olmalı ve serbest klor, kloraminler, hidroksit alkaliliği, organik madde
veya asitler bulunmamalıdır.

Fosfat Tampon Çözeltisi: 8,5 gr KH2PO4 ; 21,75 gr K2HPO4 ; 33,4 gr Na2HPO4 . 7H2O ve 1,7 gr NH4Cl, 500 ml
kadar damıtık suda çözülerek, litreye tamamlanır. Bu çözeltinin pH sı 7,2 olmalıdır.

Magnezyum Sülfat Çözeltisi: 22,5 gr MgSO4 . 7 H2O damıtık suda çözülerek 1 litreye tamamlanır.
Kalsiyum Klorür Çözeltisi: 27,5 gr susuz CaCl2 damıtık suda çözülerek 1 litreye tamamlanır.

Demir 3 Florür Çözeltisi: 0,25 gr FeCl3.6H2O damıtık suda çözülerek, 1 litreye tamamlanır.

Seyreltme Suyu: Seyreltme suyu olarak, ağzı pamuk ile kapatılmış şişelere konulan damıtık su, çözünmüş
oksijen ile doyurularak ve yeter bir süre bekletilerek kullanılır.
Su, şişe içerisinde kısmen doldurulup, çalkalanarak havalandırılabildiği gibi suyun içerisinden kompresörle
hava geçirilerek de duyurulabilir. Kullanılan damıtık su, mümkün olduğu kadar temiz ve sıcaklığı 20 °C ye
yakın olmalıdır.

Uygun bir şişe içerisine suyun istenen miktarına konur ve suyun her litresi için tampon veya gıda maddesi
olarak,

a) 1 ml demir 3 klorür
b) 1 ml kalsiyum klorür
c) 1 ml magnezyum sülfat
d) 1 ml fosfat tamponu

konur. Böylece hazırlanan seyreltme suyunda 5 günlük BOD 1 mg / lt değerinden fazla olmamalıdır.

1 N Sülfürik Asit Çözeltisi: 53,2 ml % 98 lik H2SO4 (d = 1,84) alınarak 1 litreye tamamlanır.
1 N Sodyum Hidroksit Çözeltisi: 40 gr NaOH damıtık suda çözülerek 1 litreye tamamlanır.

0,025 N Sodyum Sülfit Çözeltisi: 1,575 gr susuz Na2SO3 damıtık suda çözülerek 1 litreye tamamlanır, çözelti
kararlı değildir, günlük olarak hazırlanır.

0,025 N Sodyum Tiyosülfat Çözeltisi : 6,205 gr Na2S2O7 . 5H2O yeni kaynatılıp, soğutulmuş damıtık suda
çözülerek 1 litreye tamamlanır. Çözeltiyi korumak için 5 ml kloroform veya 0,4 gr NaOH ilave edilir.

Aşılama Maddeleri: BOD tayininde uygun aşının seçilmesi çok önemlidir. Bir çok hallerde, özellikle yiyecek
artıklarını kapsayan kirli sularda, emniyetli aşı, kullanılan kanalizasyon sularının Üzerinde yüzen maddeler
20 °C de 24 - 36 saat bekletilerek elde edilir. Birçok endüstri artıkları organik bileşikler kapsar ki, bunlar
kanalizasyon aşıları tarafından oksitlenmeye uygun değildirler. Bu taktirde analizci topraktan hazırlanmış
aşı kullanabilir ki, bu aşı laboratuar şartlarında geliştirilir. Veya belirli artığın boşalma noktasının altında
toplanan alıcı sudan alınacak aşı maddesi kullanılır. Ancak boşaltma noktasının 2 - 5 mil aşağısındaki sudan
alınarak aşı olarak kullanılması daha uygundur.

Oksijen Tayini deneyinde kullanılan reaksiflerin tümü

Deneyin Yapılışı

Oksijen tayinleri, özel oksijen şişeleri veya ağzı tıraşlı cam kapaklı 250 - 300 ml kapasiteli şişelerde yapılır.
Her iki halde de şişenin hacminin bilinmesi gerekir. Özel oksijen şişeleri üzerinde hacim yazılıdır.

Eğer cam kapaklı şişe kullanılacak ise hacim şöyle bulunur.

a) Şişe kapağı kapatılarak boşken tartılır.
b) İçerisinde hava kalmayacak şekilde su ile doldurulur ve ağzı kapatılarak tartılır.
c) Hacim = Ağırlık / Yoğunluk formülünden suyun yoğunluğu 1 kabul edilerek, ağırlıklar arasındaki fark bize
doğrudan şişenin hacmini verecektir. Şişeler çok temiz ve kuru olmalıdır.

A. Eğer numune fazla kirli değil ve numunede çözünmüş oksijen miktarı 5 günlük inkübasyondan sonra 2 mg
/ lt den fazla kalacaksa numunede her hangi bir seyreltme yapılmaz ve yöntem şu şekilde uygulanır:
1. İki, cam kapaklı şişeye numune su doldurulur.
2. İçerisindeki hava dıştan içeriye yavaş yavaş vurularak tamamen çıkarılır.
3. Hava kalmayacak şekilde kapağı kapatılır.
4. Şişenin birisinde bilinen yöntem ile çözünmüş oksijen (DO) miktarı mg / lt olarak tayin edilir.
5. Diğer şişe 20 ± 1 °C deki inkübatöre, konur.
6. Numunenin konulduğu zamanı (saati) kaydedilir.
7. Tam 5 gün sonra aynı saatte şişe inkübatörden çıkartılarak yine bilinen yöntemlerle çözünmüş oksijen
(DO) miktarı tayin edilir.
8. Her iki oksijen arasındaki fark bize BOD5 değerini verecektir, Genellikle temiz içme suları bu yöntemle
tayin edilir.

B. Eğer numuneler fazla kirli ve numunedeki çözünmüş oksijen miktarını tamamen harcayacak ise,
hazırlanmış seyreltme suyu ile seyreltmelerin yapılması gereklidir. (Genellikle pis su analizlerinde
uygulanan bu yöntem, bazı içme suyu tasfiye tesisleri projesinde gerekebileceği için konulmuştur)

İstenen tüketimleri kapsayan çeşitli seyreltiklikteki numuneler hazırlanır. Şu seyreltmeler önerilir:

1. Kuvvetli artıklar kapsayan numuneler % 0,1 - 1,0 oranında,
2. Ham ve çöktürülmüş kanalizasyon suları, % 1 - 5 oranında,
3. Kirli nehir suları için, % 25 - 100 oranında, Seyreltme oranı % 1 den az ise bu kez :
a. İki numune şişesi yarısına kadar seyreltme suyu ile doldurulur.
b. Gerekli miktarda (pis su) numune sudan ilave edilir,
c. Seyreltme suyu ile şişe tamamen doldurulur.
4. Havası çıkarılır,
5. Şişenin birisinde çözünmüş oksijen tayini yapılır.
6. Diğer şişe İnkübatöre konur.
7. Konulduğu saat kaydedilir.

Seyreltme oranı % 1 den fazla ise ;

a. 500 ml seyreltme suyu sifon ile 1000 ml lik bir balon jojeye veya mezüre alınır.
b. Seyreltilmesi yapılacak numune sudan gerekli miktarda ilave edilir.
c. Seyreltme suyu ile 1000 ml ye tamamlanır.
d. Hava girmeyecek şekilde magnetik karıştırıcı veya baget ile iyice karıştırılır.
e. İki numune şişesine bu sudan sifon ile doldurulur,
f. Şişedeki hava kabarcıkları dıştan vurularak çıkarılır, kapağı kapatılır.
g. Şişenin birisinde çözünmüş oksijen miktarı tayin edilir,
h. Diğer şişe su mühürü yapılarak inkübatöre konulur,
i. Konulduğu saat tayin edilir.mühür

Numunelerin Analize Hazırlanması

1. Numuneler Alkali veya Asidik ise

Numune pH metre veya bir pH indikatörü (Ör.Bromtimol mavisi) ile kontrol edilerek 1 N NaOH veya 1 N
H2SO4 çözeltisi ile pH değeri 7 ye getirilir. Aşılanmış seyreltik numunenin pH değeri, daha fazla
seyreltilmesi halinde değişmemelidir.
2. Numunede Serbest Klor Artığı Varsa

A. Numune birkaç saat bekletilir. Bu sürede serbest klor kaybolabilir.

B. Nötralize edilmiş numunedeki, fazla serbest klor numuneye sodyum sülfit veya sodyum tiyosülfat ilâve
edilerek giderilebilir. Konulacak sodyum sülfit veya sodyum tiyosülfat miktarı şu şekilde saptanır:
a. Pipet ile 100 ml numune, 250 ml lik bir enlene konur,
b. 10 ml % 10 luk KI çözeltisi ilave edilir.(KI kristalide konulabilir)
c. 10 ml (1+1) asetik asit veya 1 ml H2SO4 konur ve karıştırılır.
d. 0,025 N sodyum sülfit (Na2SO4) veya sodyum tiyosülfat çözeltisi ile karıştırarak titre edilir.
e. Titrasyon un son noktasına doğru 5 damla nişasta çözeltisi konur.
f. 100 ml numune için harcanan sodyum sülfit veya sodyum tiyosülfat miktarı saptanır.

3. Çözünmüş Oksijen İle Aşırı Doymuş Numuneler

Numuneler, alglerin aktif bir şekilde büyüdüğü belirli yerlerde veya kış ayları sırasında 20 °C de
kapsadıkları çözünmüş oksijen miktarı 9,17 mg / lt den daha fazla olabilir. Numunelerde inkübasyon
sırasında oksijen kaybını engellemek için, numune 20 °C ye getirilerek kompresör ile havalandırmak veya
belirli bir miktar doldurulmuş şişeler kuvvetle çalkalanarak : numune, oksijen yönünden doygunluğa
getirilir ve DO miktarı azaltılır. İnkübatöre konulmuş numuneler, 20 ± 1 °C sıcaklıkta 5 gün bekletilir ve
şişeler çıkartılarak çözünmüş O2 miktarı tayin edilir.

Aşılama

Eğer numune kısmen veya tamamen klor vb. ile sterilize edilmiş veya biyolojik temizlemeye uğratılmış
veya çok fazla pis ırmak suları ise : BOD tayininde aşılama yapma gereklidir.
Başarılı bir çalışma için belirlenen aşının uygun bir miktarı seyreltme suyunun litresine ilâve edilecek
gerekli aşı miktarı, daha önce yapılmış denemelerle saptanır. Aşılanmış seyreltme hazırlandığı gün
kullanılmalıdır. Numunede seyreltmenin yapılmasında, 1000 - 2000 ml kapasiteli mezüre sifon yapılarak
yarıya kadar seyreltme suyu konur. Numunenin hesaplanan miktarı ilave edilir ve yine sifon ile istenen
düzeye kadar seyreltme suyu doldurulur.
Havanın girmesinden sakınılarak baget ile iyice karıştırılır. Karıştırılmış çözelti 2 BOD şişesine sifon ile
alınır. Şişelerden birisi inkübasyon için diğeri başlangıçtaki DO miktarının tayini içindir. İnkübasyon şişesi 20
°C de ağzı sıkıca kapatılarak 5 gün müddetle inkübasyona bırakılır.

Aşılama Düzeltmesi

Eğer seyreltme suyu aşılanırsa, aşılama yapılmış bir seri numune içerisindeki oksijen tüketimi tayin edilerek
5 günlük bir inkübasyondan sonra % 40 - 70 oksijen tüketimi gösterenler saptanır. Bu düzeltme hesabında
kullanılır. Kör deneme üzerinde aşı düzeltmesi yapılmaz. Çünkü, bu su fazla seyreltmelerdeki oksidasyon
için kullanılabilir. Buda aşılanan numunenin karakterini belirtmez.

Seyreltme Suyunun Kontrolü

İki BOD şişesi aşılanmamış seyreltme suyu ile doldurulur. Bunlardan birisi inkübasyon için ağzı sıkıca
kapatılır. Diğer şişe inkübasyondan önceki tayin içindir. Bu iki şişe üzerine üzerindeki tayin neticeleri
aşılanmamış seyreltme suyunun düzeltme miktarı için kullanılır. Kör denemede tüketim düzeltmesi
yapılmamalıdır. Bu 0,2 ml ve tercihen 0,1 ml den daha fazla olmamalıdır.

Glükoz - Glütamik Asit Düzeltmesi

BOD tespiti biyolojik bir yöntemdir. Zayıf aşı materyalinin kullanılması veya toksik materyalin bulunmasıyla
elde edilen neticelerle daha fazla etki eder. Deneyler göstermiştir ki, seyreltme suları sık sık toksik
safsızlıklar ve kanalizasyon aşılarıyla, ekseriya Cu ve bazı inaktif maddeler ile kirlenmektedir. Bu gibi
sulardaki neticeler daima düşüktür.
Seyreltme suyunun kalitesi, aşının etki derecesi ve analizcinin tekniği, BOD si bilinen veya tayin edilebilen
saf organik bileşikler kullanılarak periyodik bir şekilde kontrol edilmelidir. Eğer verilmiş artık suda özel
olarak bilinen bir organik bileşikler varsa, bu kullanılan aşının kontrolüne yarayabilir. Glikoz ve glütamik
asit gibi çok sayıda kemlif edilmiş organik bileşikler vardır.
Seyreltme suyu, aşılama maddesi ve analizcinin tekniğinin düzeltmesinde ,103 °C de bir saat kurutulmuş
glikoz ve glütamik asidin litrede 150 mg madde kapsayan standart çözeltisi hazırlanır. Bu çözeltiden 5 ml
lik kısımlar inkübasyon şişelerine konularak seyreltme suyu ile doldurulur. 20 °C de 5 gün süre ile aşı
kontrolü ile inkübasyona bırakılır. Hazırlanan glikoz ve glütamik asidin 5 günlük BOD değişimi, aşının cinsi
ve aşının kalitesi ile düzeltmeler yapılır.
Standart glikoz çözeltisi 224 ± 10 mg / lt BOD göstermelidir. Standart glütamik asit çözeltisi 217 ± 10 mg /
lt BOD göstermelidir. Glikozun çok yüksek ve değişebilen oksidasyon oranı vardır ve aşılama basittir.
Glütamik asit kullanıldığı zaman oksidasyon oranı kararlıdır.
BOD neticeleri üzerinde aşı tipi ve kalitesinin etkisi

5 günlük aşı 5 günlük BOD Standart

Aşının cinsi düzeltmesi ortalaması sapma +-
--------------- ------------------- --------------- -------------
Taze lağım suyu Büyük 0,6 218 11
Bayat lağım suyu Büyük 0,6 207 8
Irmak suyu 0,05 - 0,22 224 - 242 7 - 13
Aktif sulu çamur 0,07 - 0,68 221 13

Oksitlenmiş nehir suları ve tasfiye edilmiş suların düşük aşı düzeltmesi yapılmış neticeleri, standart
sapmalar için hissedilir derecede yüksek değerler verir. Her aşı kaynağı arzu edilen optimum hassasiyet ile
düzeltilmelidir. Eğer neticeler tabloda verilenlerden farklı ise dikkate alınan aşı kaynağına uygulanan
teknik şüphelidir.
Çok kirli ve özel komponentleri olan sularda özel aşıların seçimi gereklidir.

Çabuk Çözünmüş Oksijen İhtiyacı

Moleküler oksijen tarafından oksitlenebilen ferro demir, sülfit, sülfür ve aldehitler gibi safsızlıklar, alıcı
suyun yükünü artırırlar ki, bunların dikkate alınması gereklidir. Bu tip safsızlıkları kapsayan sudaki toplam
oksijen ihtiyacı, başlangıçta ki DO hesabı kullanılarak veya 5 günlük BOD ve toplam çabuk çözünmüş oksijen
ihtiyacı (IDOD) nın toplamı kullanılarak tayin edilebilir.
Standart seyreltilmiş su numunesinde DO nin 15 dakikalık tüketimi keyfi olarak IDOD olarak seçilmiştir.
IDOD nin tayininde, numunenin DO ni (çoğu defa sıfırdır) ve seyreltme suyunun DO su ayrı ayrı tespit edilir.
Seyreltilmiş numune ve seyreltme suyu hazırlanır ve 15 dakika sonraki DO miktarı tayin edilir. Seyreltilmiş
numunenin DO miktarı 15 dakika sonraki gözlenen DO miktarından çıkartılarak seyreltilmiş numunenin IDOD
si (mg / lt) olarak hesaplanır.
İnkübasyondan sonra aşılanmamış seyreltme suyundaki DO miktarının tayini BOD hesaplamalarında
kullanılmaz. Çünkü, bu pratik seyreltme suyu için üst düzeltme olacaktır. Yukarıdaki, bütün
hesaplamalarda seyreltme suyunun inkübasyon esnasındaki kaybolan küçük miktarlardaki DO ni için bir
düzeltme yapılmaz. Eğer seyreltme suyu emniyetli değilse, uygun düzeltmeler güçtür ve neticeler
şüphelidir.

Hesaplamalar

D0: Orijinal seyreltme suyunun DO miktarı

D1: Seyreltilmiş numunenin hazırlandıktan 15 dakika sonraki DO miktarı
D2: Seyreltilmiş numunenin inkübasyondan sonraki DO miktarı
S: Seyreltilmemiş numunenin orijinal DO miktarı
DC: Sıfır zamanda seyreltmedeki DO miktarı DC = D0p + Sp
p: Kullanılan seyreltme suyunun ondalık kesriyle belirtilen seyreltme oranı

p : Kullanılan numunenin ondalık kesirleriyle belirtilen seyreltme oranı

B1 : İnkübasyondan önce aşı kontrolünün seyreltme DO miktarı
B2 : İnkübasyondan sonra aşı kontrolünün seyreltme DO miktarı
f : Numunedeki aşının, kontroldeki aşıya oranı,
Aşı düzeltmesi = ( B1 - B2 ) f

BİYOKİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI

a) Aşılama arzu edilmediği zaman,

b) Seyreltme suyunda aşılama kullanıldığı zaman :

c) Eğer ortamdaki IDOD çok küçük veya tayin edilmemiş ise :

ÇABUK ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN İHTİYACI