You are on page 1of 11

Ermeni tehciri ve soykırımı

Moral tartışmalarından yargı tutanaklarına


Arda S./Hocasaryan
Armenian on web
4 Aralık 2009

« Aptal dostum olacağina akıllı düşmanım olsun » derler … derler de ama unutmayalım ki ki "akıl akıldan
üstündür" …
Burada türkçe ağırlıklı forum kurulmasının nedeni alternatif düşünceyi "Sizlerin" burasını ziyaret edeceği
düşünüldüğü için "devlet resmi ideolojisi" dışında bir görüş açısı sunmak içindir. Yoksa biz "Sizin"
düşündüklerinizi biliyoruz, buraya gelip asmanıza gerek yok ; bildiğimiz içindir ki buraya bol bol alternatif
asıyoruz …Tabii diğer bölümlerde ise kendi halkımıza anladıkları dilde doğru saydıklarımızı sunuyoruz.

Türkiye'de « takunyacılar »’da var « uluyan köpekler » de var, bunları birbirlerinden farketmek çok kolay.
Zor olan kendini « takunyacı » gösteren « uluyan köpekler » veya kendilerini « uluyan köpek yani bozkurt
» gösteren « takunyacılar yani fettullahçılar »’ı birbirlerinden ayırabilmek. Tıpkı « birinin » kendisini
açılımcı gösterip diğer taraftan, başka « bir şahsın » kimliğine girip ikiyüzlülük oynaması … Nerede kaldı
bunun dürüstlüğü ? Biz diyoruz ki « işte bizim doğrumuz » tartışmamız boşa, çünkü sizinkini zaten
biliyoruz. Siz ise gelmiş, bildiğimizi « bu budur, yüzünüzü güneşe çevirin » diyorsunuz ... Aynı görüşü
paylaşmayanların olabileceğini hatırlatmakta fayda vardır. Tabii ki imâların da iyi analiz edilmesi ...

Tehcir ve ermeni soykırımı tarihi tartışmasından önce bir moral tartışması gerektiği düşüncesindeyim.
20 ci yy başlarındaki öldürme olayları kâh ırkçılık yüzünden, kâh politik yüzünden, kâh ayaklanma
yüzünden … olmuştur.
Diyelim ki bir kısım ayaklandı. Tabii ki ayaklanmanın da bir sebebi vardır, tıpkı öldürmenin olduğu gibi.

Moral tartışmsı

Ittihat ve Terakki hükümeti Osmanlı vatandaşlarından Ermenileri « bir yerlerden almışlar ve bir yerlere »
götürmüşlerdir. Sonuçta ise ölümler olmuştur. Resmi "TC resmi ideolojisi"'ndekii « efendim onlar da
düşmana yardım etti, bizden daha fazla öldü » gibi müdafanız bile o hükümetin Ermenileri toptan
öldürdüğünü kanıtlar.

Şimdi bir devlet kendisini tehditkar gördüğü bir halkı topyekün cezalandırma hakkına sahip midir ? Bu
kollektif cezalandırma sonucu milyonu aşkın Ermeni, "belki istenmeden", öldürüldü.
Sorarım, Edirne’deki Ermeni neden sügüne gönderildi ? « Efendim, Doğudaki Ermeniler orduyu arkadan
vurmuş, hükümet de Batı Anadoludaki Ermeniler dahil tüm Ermenileri topyekün cezalandırıp Suriye
çöllerine gönderdi.» (Sakın bütün ermeniler sürülmedi demeyin çünkü katolik ve protestan mezhebinden
olanlar bile, « tebligatları görmedik » deyip sürüldüklerini biliyoruz).
Demek ki devlet, ülkesindeki bir yerdeki sorun yüzünden oradaki ırk grubunu bir yerden diğer bir yere
gönderebilir, ölenler olsa bile. Bu mu moral ?

Mukatele yani karşılıklı çatışma mı dediniz ? Onun için mi bütün ülkedeki Ermeniler cezalandırıldı ?
Mukatele yoktur, 1919 Yozgat mahkemelerindeki tutanakları okuyun, göreceksiniz ki sistematik ve
organize bir ayaklanma sözkonusu değil. Bu olaylarla alakası olmayan Ermenilerin sürülmesi hukuka
sığmaz ! Öldürülenler Ermeni ya öldürenler kim ? Adını koymanın zamanı geldi.

Kararın ortaya çıkması

Anadolu'nun gayrımüslimlerden arındırılması ile 1914’de karar çıkarıldı, bunu Kuşcubaşı Eşref, Halil
Menteşe ve Celal Bayar’ın anılarında bulabilirsiniz. Talat Paşa ise bu kararı daha sonra Sadrazamlığa
yazdığı mektupta açıklamıştır. Anadolu'nun homojenleştirme girişimlerine de Rumlardan başlanmıştır.
Neticede tehcir ve öldürmeler savaş koşullarına bağlı değildir.
Mübadele önce bulgarlarla başladı (1913). Rumları kovma harekatı ise Osmanlının, Almanya’nın yanında
savaşa katılması sonucu durduruldu. (1914)
Balkan savaşlarından ise bir bakımdan etkilenilmiştir. Batı'da toprak kaybederken Doğu'da Taşnaklarla
ittifak bozulunca (1912) Doğu Anadolu’da Ermeniler imha edilmek istendi. Talat Paşan’nın defterine göre
ise 80% Ermeni tehcir edildi. Terk ettikleri topraklara ise Rusya’dan kaçan Osmanlı taraftarı Kürtler
yerleştiriliyorlar.

Doğudaki Ermeniler
Ittihat ve Terakki Cemiyeti aslında üç akımı bünyesinde barındırıyordu: Batıcılar, Turancılar, Islamcılar.

Izin verin ufak bir parantez açayım burada:


Atatürkçü nickname’li forum katılımcısı Batıyı tenkit ediyor, Ingiliz, Alman, Fransız falan ver yansın
ediyor. Diğer taraftan, tabi-i caiz ise, fettullahçıları da Kemalizme karşı oldukları için sevmiyor … Eee
geriye ne kalıyor ? Turancılar.
Biz, bir ermeni forumu olarak dialoklara açığız ama, Turancı, yanı bozkurtcu bir forum acaba ermeni
görüşünün bir tek satırına yer verir mi ? Neyse, parantezi kapadim …

1800'lerde başlayan ermeni meselesi Doğu'da fakir Ermenilerin Kürt ve Çerkezlerin saldırılarından
kurtulmak için güvenliğinin sağlanması isteğiyle meydana çıkmıştır. Ama bu iki topluluğu da oralara iskân
etmek istiyen ise gene, türlü vaadlerle Osmanlı devleti olmuştur. Taşnak partisi 1912 yılında Ittiha ve
Terakki partisiyle bu nedenle birliğini bozmuştur. Van yöresi haricinde toprak talebinde bulunmamıştır.
Van yöresinde ise vilayet, müslüman ve hristiyan idareli iki vilayete ayrılmıştı. (1914)

Osmanlı devleti Batı'da toprak kaybından sonra Kafkasya’da da toprak kaybetmesi üzerine, Ittihat ve
Terakki cemiyetinin Turancı, yani ırkçı kesimi, hele ki Sarıkamış faciasından sonra idareyi ele geçirdi.
Hezimettler sonucu da tehcir kararını aldı.

Ermeni Tehciri

Tehcirden müslümanlaşarak veya komşuları tarafından saklanan Ermeniler ölümden kurtulmuşlardır …


Evet ama ya gidenlere ne oldu?

Alıntı:
24 Nisan 1915'teki ilk tehcir emrine paralel olarak da bu arada bölgelere İttihat Terakki Partisi kâtib-i
mesulleri (sekreterleri) eliyle ölüm emri yollandı. Parti, Bahaittin Şakir'e bağlı Teşkilat-ı Mahsusa
birlikleriyle öldürme işini organize etti. Bunu Kastamonu Valisi Reşit Bey, Yozgat mutasarrıfı Celal, Ankara
Valisi Mahzar Bey ayrı ayrı söylüyor.
Üçüncü Ordu Komutanı Vehip Paşa, Trabzon Garnizon Komutanı Avni Paşa da, yapılanların katliam
olduğunu, bunun Türklükle, Müslümanlıkla alakası olmadığını açıklıyorlar. Meclis-i Mebusan üyesi sıkı
İttihatçı Hafız Mehmet, 'Gözlerimle gördüm. Samsun'da kayıklara bindirip denize döküp öldürüyorlardı.
Talat'la konuştum, engel olamadım' diyor. Zaten bütün işi koordine eden Talat Paşa'dır. Evindeki özel
telgraf cihazından yürütüldü tüm operasyon.

Der Zor’da ise durm bambaşka, tehcir edildikleri yetmiyormuş gibi, Osmanlı devlet sınırları dahilinde olsa
bile proje dışı birakılan bu yerde Erkekler askere alınıyor geri kalan kadın ve çocuklar ise 5% oranı ile bir
bölgeden diğerine yollanıp telef olmaları kolaylaştırılıyordu.
1912 yılında Der Zor mutasarıfı yolladığı raporda, nüfusun zaten 60 bin olduğunu ve iskân yapılamıyacağı
belirtiliyor. Bu aşamada tehcir kararı bilinçli olarak alındığı ortaya çıkıyor. Bilinçli alınan bu kara ise
insanlık suçuna dönüşüyor. Talat Paşa’nın 6 Temmuz 1914 tarihinde Balkanlardan göç eden müslümanları
kast ederek konuşmasında "Evet, boş arazi çoktur ama bu İslamları çöllere iskân etseydik hepsi
öleceklerdi." Sözünün anlamı ise 10 ay sonra Ermeni tehciri ile anlaşılıyor.

“Takvimi-i Vekaiye” de 3616 sayısında yayımlayan Trabzon valisi Cemal Azmi beyin Divan-ı Harb-i Örfi
tarafından idama mahkum edilmesi kararı
“Takvimi-i Vekaiye” de 3540 sayısında yayımlanan 3. ordu Komutanı Mahmut Kamil Paşanın 10 Temmuz 1915’te
genelgesi

Suçlular

1918 Mondros Andlaşması sonrası Ermeni tehcir, katliam ve savaş suçlularının yaargılanması kararı
alınır.
Aralık 1918'de suçlar komisyonlar tarafından sabit görülür.
Ocak 1919’da Istanbul’da suçlular sorguya çekilir.
Mart 1919’da Sultan Vahideddin'in emriyle İttihat ve Terakki Cemiyeti yöneticileri ve bakanları
İstanbul’da sorguya çekilirler ve aynı yılın Nisan ayında duruşmalar başlar.( Haziran’a kadar) Sonuçta 11
gıyabında ve 20 mavcut İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeleri ve eski bakanları hüküm giyerler.
Mayıs 1919’da 77 sanık Malta adasına sürüldü.
Temmuz 1919’da 31 savaş suçlusundan dördü: İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti başkanı, Dahiliye
Bakanı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Büyük veziri Talat paşa, Harbiye Bakanı Enver paşa, Bahriye Bakanı,
Suriyedeki 4 ordu komutanı Cemal paşa ve Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi, Maarif Bakanı Dr. Nazım gıyaben
idama mahkum edildiler. 27 sanıktan çoğu çeşitli yıllara hapsedildiler. Diğer sanıkları da delil
yetersizliğinden beraat ettiler. İddianamede İngilizlerden Malta’ya sürülmüş suçlular unutulduğundan
sürgündan döndüler, ve Türkiye Cumhuriyet’i devletinde, Atatürk’ün yanında üst görevlere atanmışlardır.
Haziran 1919’da İttihat ve Terakki Cemiyeti katiplerın, üyelerin ve diğer memurların duruşmaları başlar.
Ocak 1920’de 36 sanıktan üçü 10 yıl hapse diğer sanıklar da çeşitli yıl hapis cezalarına mahkûm olurlar.
Nisan 1919’da Yozgattaki Ermeni katliamlarına katılanları iddiasıyle Yozgat mutasarrıfının vekili ve
Boğazlıyan kaymakamı Kemal bey idama mahkum edilir. Yozgat polis müdürü Tevfik bey ise 15 yıl cezaya
mahkum edilir
Mayıs 1919’da Trabzon katliamlarına katılanları iddiasiyle sanık 8 kişiden ikisi; Trabzon valisi Cemal
Azmi bey İttihat ve Terakki Cemiyeti Trabzon katibi Nayim bey gıyaben idama mahkum edilirler, diğerleri
ise çeşitli hapis cezalaları istemi ile yargılanırlar.
Mayıs 1919’da Büyükderedeki Ermeni ve Rum katliamları örgütçülerine mahkumiyet kararı verilir. Bütün
sanıklar çeşitli hapis cezalarına çarptırılırlar.
Ocak 1921’de Harput’taki Ermeni tehciri ve katliamları sanıkları yargılanmaları sonucu, İttihat ve Terakki
Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın başkanı Bahaddin Şekir bey gıyaben idama mahkum edilir.
İttihat ve Terakki Cemiyeti katibi Nazim bey ise 15 yıla mahkum edilir.

Talat Paşa ve arkadaşları sürgün senelerinde Hollanda’da


1919 – 1920 yılları arasında gerçekleşen duruşmaların protokolleri ve kararları Osmanlı hükümetinin
resmi gazetesi “Takvimi-i Vekaiye”de yayınlanmıştır. Başlık ise “8 Mart 1335’te (1919) Padişahın emriyle
Divan-ı Harb-i Örfi mahkemesinin duruşma tutanakları” ‘dır. Ayrıca Türk ve Ermeni gazetelerinde de
duruşmalar hakkında makaleler yayınlanmıştır.

İddianamelerdeki vesikalar, şifreli telgraflar, Ermeni tehcir ve katliamlarının askeri ya da disiplin eylemleri
ile sınırlı olmadığı kaydı konulmuştur.

Sanık listesi

MEHMET TALAT PAŞA 1847-1921


Ermeni Soykırım genel örgütçüsü
İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti başkanı
1913-1917y.y. Dahiliye Bakanı
1917-1918y.y. Osmanlı İmparatorluğu’nun Büyük veziri
1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edilmiş
Mart 1921’de Berlin'de Soğomon Tehleryan tarafından öldürülmüştür

İSMAİL ENVER PAŞA 1881-1922


Ermeni Soykırım örgütçüsü
İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
1914’te Harbiye Bakanı
1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edilmişi
1921’te Merkez Asya’da öldürülmüştür

AHMET CEMAL PAŞA 1872-1922


Ermeni Soykırım örgütçüsü
İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
1913’te Bahriye Bakanı
1914’te Suriyedeki 4 ordu komutanı
1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edilmiş
Temmuz 1922’de Artaşes Gevorgyan’dan ve Petros Ter Poğosyan tarafından
öldürülmüştür (NDLR. Tartışmalı)

DR. NAZIM 1872-1926


Ermeni Soykırım örgütçüsü
İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
1918’de Maarif Bakanı
1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edilmiş
1926’da idam edilmiştir
BAHADDİN ŞAKİR 1877-1922
Ermeni Soykırım örgütçüsü
İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
Teşkilat-ı Mahsusa’nın başkanı
1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edilmiş
Aralık 1921’de Roma‘da Arşavir Şirakyan tarafından öldürülmüştür

HALİL MENTEŞE 1874-1948


İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi
1914-1915y.y. Osmanlı Millet Meclisi'nin başkanı
1915’te Devlet Konseyi Başkanı
1915-1917y.y. Dışişleri Bakanı
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2760
1931’den Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /İzmir/

MEHMED CAVİD BEY 1875-1926


İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi
1914’te Maliye bakanı
1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben mahkum edilmiş,15 yıl hapis
cezasna çarptırılmıştır/
1921’de Londra konferansında Ankara delegasyonu’nun müşaviri olmuştur

HÜSEYİN RAUF ORBAY 1881-1964


İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi
1918’de Bahriye bakanı
Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2776
1921-1922y.y. Ankara hükümeti Bahriye bakanı
1922-1923y.y. Ankara hükümeti Başbakanı

FETHİ ALİ OKYAR 1880-1943


İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
1914’te Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu /İstanbul/
Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2689
1923-1924y.y. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin başkanı
1924-1925y.y. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı
ŞÜKRÜ KAYA 1883-1959
Ermeni tehciri ve katliamlarına dolaylı dolaysız katılan
Göçmenlerin Genel Müdürü
Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüş, tutuklu N 2738
1923’den 3defa Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu
1924’te Tarım Bakanı

MUSTAFA ABDÜLHALİK RENDA 1881-1957


Ermeni tehciri ve katliamlarına dolaylı dolaysız katılan
1914-1915y.y. Bitlis Valiai, 1915-1917 Halep Valisi
1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2800
1924-1934y.y. arasında teklemeyle Maliye Bakanı
1927-1930y.y. Milli Savunma Bakanı
1935-1946y.y. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Başkanı
1938’de Cumhurbaşkanı vekili

MİTHAT ŞÜKRÜ BLEDA 1874-1956


Ermeni tehcirin ve katliamların dolaylı dolaysız katılanı
İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti Genel Sekreteri
1915’te Eğitim Bakanı
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2756
1935-1950y.y. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu

AHMET MUAMMER BEY /CANKARDEŞ / 1874-1928


Ermeni Soykırımına katılanlardan
1913-1916y.y. Sivas Valisi
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2719
1922’de Kayseri Mutasarrıfı
1923’te, 1927’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Sivas/

HASAN TAHSİN UZER 1877-1939


Ermeni Soykırımına katılanlardan
1913-1914y.y. Van Valisi
1914-1916y.y. Erzurum Valisi
1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2774
1921’de İzmir, 1925’te Ardahan, 1927’de Erzurum ve 1933’te Konya mebusu
SABİT BEY SAĞIROĞLU 1881-1960
/Kemahlı Sahirzade Sabit Bey/
Ermeni Soykırımın katılanlardan
1914’te, 1916’da Harput Valisi
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2686
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu

CEVDET BEY /BELBEZ/


Ermeni Soykırımın katılanlardan
Van Valisi
Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N 2690

MUSA HİLMİ DEMOKAN 1865-1929


1915’te Kırşehir Mutasarrıfı
Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N 2712

ZİYA GÖKALP 1876-1924


İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi
Yazar, Türkçülüğün idiolojinin kurucusularındandır
1912’de Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu
1915’te İstanbul Ünisersitesi Sosoloji Profesörü
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2759
1923’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Diyarbakır/

HÜSEYİN CAHİT YALÇIN 1875-1957


İttihat ve Terakki cemiyeti üyesi
Yazar, gazeteci ve siyaset adamı /"Tanin" gazetesinin editörü/
Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2675
1948’de “Ulus” gazetesinin editörü
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /1939’da İstanbul, 1950’de Kars/
MUSTAFA REŞAT MİMAROĞLU 1882-1953
1915’te İstanbul Kısmi Siyasi Polis Müdürü
1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2798
1934’te Şura-yı Devlet reisi
1939’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu

SÜLEYMAN FAİK PAŞA 1886 – ?


11 Kolordu Komutanı
1915-1916y.y. Harput Vali Vekili ve Harput’taki bölüklerin Komutanı
Harput Askere Alma Komisiyonu Başkanı
1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2807

SÜLEYMAN NECAMİ BEY /SELMAN/ 1871-1943


1914-1916y.y. Samsun Mutasarrıfı
1916-1918y.y. Sivas Valisi
1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2812
1923’te Kastamonu Valisi
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Samsun/

ARİF FEVZİ PİRİNÇÇİOĞLU 1878-1933


Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu /Diyarbakır/
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2743
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Diyarbakır/

ALİ İHSAN SABİS PAŞA 1882-1957


6 Ordu Komutanı
1915-1918y.y. Kafkas ve Irak cephelerinde bulundu
1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2667
1921’de 1 Ordu Komutanı
KARA VASIF 1872-1931
İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi
Asker ve siyaset adamı
1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştur, tutuklu N ----
ürkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Sivas/

AHMET ŞÜKRÜ BEY 1873/75-1926


İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi
1913-1918y.y. Maarif Bakanı
“Zaman” gazetesinin editörü
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2763
1923’te Trabzon Valisi
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /İzmir/

MUSTAFA KEMAL BEY 1868 – 1926


/Kara Kemal/
İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
İaşe Bakanı
Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N 2761

ALİ MÜNİF BEY YEĞENA 1847 -1951


İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi
1915-1916y.y. Lüban Valisi
1916-1918y.y. Nafıa Bakanı
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2762
Adana Belediye başkanı
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Mersin, Adana/

SÜLEYMAN NUMAN PAŞA 1868 – 1925


İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
General, Ordu Tıbbi hizmetlerinin başı
Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N 2732
AHMET FAYIK ERNER
1914-1915y.y. Bağdat Vali yardımcısı
1916-1918y.y. İstanbul Polis müdürü
1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2724

HACI İLYAS SAMİ BEY /MUŞ/ ?-1945


Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu /Muş/
1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2810
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Muş, Bitlis/

ALİ CENANİ BEY


İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi
Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu / Halep/
1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürülmüştür, tutuklu N
2805
1923’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu
1924-1926y.y. Ticaret Bakanı

Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben mahkum edilen sanıkları:

1. Talat paşa - Dahiliye Bakanı, Büyük veziri (1917-1918)


2. Enver paşa - Harbiye Bakanı
3. Cemal paşa - Bahriye Bakanı
4. Bahaddin Şakir- İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın başkanı
5. Dr. Nazım- İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
6. Cavid bey- Maliye Bakanı
7. Süleyman Elbistani bey – Tarım ve Ticaret Bakanı (1915-1917)
8. Mustafa Şerif bey - Tarım ve Ticaret Bakanı (1917-1918)
9. Oskan efendi – Post ve Telgraf bakanı (1914-1917)
10. Dr. Rozuhi efendi - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
11. Aziz effendi – Kamu Güvenlik bakanı, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi

Mahkemede bulunan sanıkları:

1. Said Halim paşa – Büyük vezir (1913-1916)


2. Mithat Şükri bey - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti Genel Sekreteri
3. Ahmet Cevad bey – İstanbul Merkez komutanı, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
4. Atif bey –Ankara mebusu, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
5. Zia Gökalp - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
6. Küçük Talat bey - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
7. Riza bey - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
8. İbrahim bey - Osmanlı Millet Meclisi'nin başkanı
9. Hayri efendi- Şeyh-ul İslam
10. Musa Kazim effendi - Şeyh-ul İslam
11. Halil efendi – Adalet ve Dışişleri Bakanı, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
12. Ahmet Nesmi bey - Dışişleri Bakanı (1917-1918)
13. İsmail Canpolad bey - Dahiliye Bakanı(1917-1918)
14. Abbas Halil paşa - Nafıa Bakanı (1915-1917)
15. 15.Ali Münif bey- Nafıa Bakanı (1917-1918)
16. Şükri bey – Maarif bakanı, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
17. Kemal bey - İaşe Bakanı, İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
18. Hüseyn Haşim bey - Post ve Telgraf bakanı (1917-1918)
19. Rifat bey – Osmanlı Millet Meclisi'nin başkanı
20. Mahmet Esad efendi - Şeyh-ul İslam

Sonuç

Ermeni tehciri ve katliamların İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti’nden veren talimatlarla ve gizli emirlerle
gerçekleşti bu tutanaklarla ispatlanmıştır. Bu davalar, Osmanlı Türkiye’sinde hükümet tarafından yapılan
Jön Tûrk davaları, Ermenilere karşı örgütlenerek yapılan bir soykırım olduğu artık inkâr edilemez bir
gerçektir. Dava ve iddianameler Türk resmi tarihinin Ermeni soykırımını inkâr iddialarını çürütür.

(A. S./H.)

Kaynak ve alıntılar
Radikal, 30/05/2005
Agos, 07 Nisan 2007
genocide-museum

Fotograflar
genocide-museum

Önemli not :
© Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir
© Ticari ortamda kullanmak yasaktır

You might also like