Son

bizimle balar...
Say : 1 Yl : 2013 Aylk Kltr- Online Dergisi
Kraln Uyku
Tulumu
117 yllk nar :
Pando Kaymak
Dkkan
Kadn lm
Spor
Aktel
Yaamn inden
Bizi rahatsz etmeye gelen sosyolog
Dr. Ali eriati
Portre
M
erhabalar efendim. Deerli zam-
annz ayrp, bu yazy okumaya
karar verdiiniz iin ncelikle size teekkr
bir bor bilmekle beraber grevimi yerine
getirerek Teekkr Ediyorum.
Bu dergimizin ilk says olmas mnaseb-
etiyle size bu yazmda ksaca dergimiz hak-
knda biraz bilgi vermek istiyorum. lk olarak
ismimizden balayalm. Bt, btnlemenin
ksaltlmndan meydana geliyor, dergi
kelimesinin ne anlama geldiini biliyorsunuz
zaten. Dergimiz her ay online olarak inter-
net zerinden yayn hayatna balad, yayn
hayatn srdrecektir. Ve belirtmekte fayda
var dergimize her ay www.butdergisi.com
adresi zerinden cretsiz ulaabilirsiniz.
Dergimizin var olu amacndan ksaca
bahsetmek gerekirse. Karanln aydn-
lanmas iin ufak bir mumun atelenmesi
yeterlidir. Sonra atelenen mum snmann
etkisiyle iindeki aydnlatma duygusunu
en uzak yerlere tamay arzular ve de yap-
ar. Atelenen mum bata kendi evresini
aydnlatr, daha sonra aydnlk haleler ek-
linde etrafa yaylr. Atelenen mumdan kan
aydnlk yaantnn belirtisi, saklanban
sobeleme evresidir. te biz bu yaantnn
belirtisi, saklanban sobeleme evresindeki
ebeleriz. Karanlkta yok olmaya yz tut-
mu, baktmz eyleri aslnda grmemiz
gerektiini, olaylara birde burdan bakman-
za destek olmak isteyen birka niversiteli
geniz. Size yeni bir dnya sunmak yerine
var olan dnyann karanlkta kalan yzn
yazlarmzla aydnlatmaya alacaz. Olay-
larn varln kurguladmz klarla aydn-
latacaz. Yani olaylara farkl bir bak as
Dergimizin k tarihine de ksaca dein-
mek gerekirse; Dergimizin yeni saylar her
ayn ortalar yani 21inde sizlerle bulumakta.
Peki neden ayn ortas? ok ge deil mi?
renciler veya okul sralarndan geenler
bilir; yaplan tm snavlarda baarsz olmu
renciye, snfta kalmamas veya dersi
gemesi iin son bir ans yani snav hakk
verilir. Bu snavn ad btnleme snavdr.
Dergimizinde adn ald bu snava ithafen,
dergi okumalarnz bitirmediinizi, son
olarak bizimle bitii yapmanz istememiz-
dendir. Ksacas son bizimle balar
Dergi ierii ve k tarihi hakknda ksaca
bilgi verdikten sonra sizi dergiyle ba baa
brakyorum. Bir sonraki saymzda karla-
mak dileiyle
Unutmayn,
Son bizimle balar
Editr
-Mustafa Doan-
mstf.doqan@gmail.com
Merhaba...
Bt Dergisi
Aylk Kltr- Online dergisi
Mustafa Doan
Emre Ceylan
Efe karasu
Handan Ak
Msra Yldz
Emre Ceylan
Efe Karasu
Ege Kkkiper
Efe Polat
Handan Ak
Uur Ugan
Kbra Efe
Elif Cengiz
Bra larslan
Editr
Yaz leri
Reklam
Yazarlar
www.butdergisi.com
http://www.facebook.com/butdergisi
https://twitter.com/ButDergisi
Online Dergi
Facebook
Twitter
iindekiler
Spor:
Kraln Uyku Tulumu - Efe Karasu
Sinema:
Trk Sinemasnda Bilinmeyen Adam
Muhsin Erurul - Ege Kkkiper
Aktel:
Kadn lm - Uur Ugan
Yaamn inden:
117 Yllk nar Pando Kaymak Kah-
valt Dkkan! - Emre Ceylan
Tarih:
Gemiten Tandk Bir Ses: TARH -
Efe Polat
Portre:
Bizi Rahatsz Etmeye Gelen Sosyolog:
Dr. Ali eriati - Kbra Efe
Foto Haber:
Sokan Sanat-lar- - Emre Ceylan
Kitap:
Kraln Gzeller Gzeli Ei Nefertari -
Handan Ak
Tiyatro:
Gnlerden Tiyatro - Elif Cengiz
Dans:
Dans Bizimle Dodu - Bra larslan
n ve Arka kapak
fotoraf
Emre Ceylan
Grafik Tasarm
Mustafa Doan
Bize ulamak iin
info@butdergisi.com
spanyada, General Francisco Franconun komu-
tasndaki milliyeti gler, seimle greve gelen
Cumhuriyeti Halk Cephesi koalisyonuna kar
1936da bir ayaklanma balatt. yl sren ve
lkede byk bir ykma yol aan i sava, 1939da
milliyetilerin zaferi ile sonland. Franco, ynetimi
ele geirdikten sonra adamlarna tarihe geecek bir
emir verdi.
Bana 100 bin kiilik bir uyku tulumu yapn.
Bu emir ile dikildii bahedilen tulum,
gnmzde de faliyet gsteren Real Madridin
Santiago Bernabu Stadyumudur. Ne ilgintir
ki bu stadyumun al yl olan 1947de dnemin
spanyasnn tarihini deitirecek bir olaya rastlanl-
maktadr. Franco, bu tarihte veraset yasasn kabul
ettirerek kendisini devletin mr boyu koruyucu-
su ve kral naibi olarak atad. Dikilmesini emrettii
uyku tulumu bunu salayabilmek iin olabilir miy-
di?Bir nevi halk halktan koruyan ve daha da ileri
gidebilmek iin zel bir uyku tulumu diktiren kraln
hesaplar o gn iin tutmu olabilir. Ancak imdilerde
farkndalk merkezi haline gelen stdyumlar, insanlara
rgtl bir ekilde tepki koyabilme ve bu tepkiyi
geni kitlelere duyurabilme imkann salamakta.
Stadyum tuval oldu,halk ise ressam...
Elbette sporun hala halk uyutma emeline medya
aracl ile alet edildiini inkar edemeyiz. Porteki-
zli diktatr Salazarn, lke ynetimi ile ilgili 3F
maddesinden biri olan futbolu yani sporu, onun
gibi kullanmaya alanlar oldu. Ama bu kiilere
yeri geldiinde tepkiler yine stadyumlar dolduran
seyircilerden geldi. Etkiye tepki gsteren halkn ta
kendisiydi. Hal-
kn rgtlendii
mekan ise
stadyumdu.
1830-1962
yllar arasnda
Cezayiri smr-
gesi altnda tutan
Fransa, kendi
yetkili azlarnn
ifadelerine gre
Cezayirli milyonlarca kiiyi yargsz infaz etmi ve
ikenceden geirmiti. Tam anlamyla byk bir kat-
liama urayan Cezayir, hakl nedenlerle Fransadan
bir zr bekledi. Politikaclar, artk gemie deil ge-
lecee bakmak lazm diyerek siyasi karlar uruna
zr dilemeye bile tenezzl etmediler. Buna karlk
Fransz takm olan Marsilyann taraftarlarnn,
resmi bir msabakada sergiledikleri Cezayir bayra
kareografsi gayriresmi bir zr niteliindeydi.Bu
kareograf vicdann resmedilmi haliydi.
Van d, eref Bey dondu
Van depreminden sonra baz televizyon kanal-
larnda insanlk d yorumlar yaplrken, eref Bey
stadyumunda Vann plaka numaras olan 65. daki-
kada binlerce insan stlerini kard ve yar plak
kalan bedenleriyle milyonlara mthi bir toplumsal
dayanma mesaj verdi. Buz gibi havada yar plak
kalarak empati yapyorlard ve herkesi empati yap-
maya davet ediyorlard. Daha sonra atklarn boyun-
larndan skp sahaya attlar. Yeil sahadan toplanan
atklar trlarla Vana gnderildi. Belki bu yardm
bedenlerin snmasna yetmedi ama yrekleri stt
kesindi. Uyku tulumu olarak dnlen bir sta-
dyumda o gne kadar hibir politikacnn veremedii
itenlikte bir kardelik mesaj verildi. Stadyumdaki
bir tribn organizasyonu lkenin temellerini salam-
latrabilecek kadar etkiliydi.
Susarak haykran adamlar
Sadece sporu izleyenler deil onu icra edenlerde
toplumsal olaylara tepkisiz kalmadlar. Bunun en
arpc rnei ise Meksikada dzenlenen 1968 Yaz
Olimpiyatlarnda gerekleti. Mexico Cityde 200
metre kousu fnalinde Amerikal (siyah) atletler
Tommie Smith ile John Carlos birinci ve nc
gelirken, ikincilii Avustralyal (beyaz) Peter Nor-
man elde etti. Amerikal atletler dl treni iin
krsye kmadan nce ayakkablarn kardlar
ve siyah oraplar ile krsye ktlar. Hoparlrde
Amerikan milli mar alnd srada siyah eldiven
taktklar ellerini yumruk yapp havaya kaldrdlar.
Peter Norman da bu harekete desteini gstermek
adna eofmannn stne ineledii nsan Haklar
in Olimpiyat Projesi Hareketi kokartyla krsde-
ki yerini almt. Martin Luther Kingin yllarca
anlatmaya alt eyi bir olimpiyat organizasyonu
sayesinde bu adam tm dnyaya haykryordu.
O yllarda Amerika,
Neil Armstrongu
aya gnderip bilimsel
adan ampiyonlua
oynarken, dayanlmaz
rklk politikalar ned-
eniyle insanlk asn-
dan kme dyordu.
Bu hareket iinde biraz
olsun insanlk tayan-
larn yreine gnei
dourmutu.
Kral artk deplas-
manda
Spor, bunca gzel-
liklere vesile olurken
bilinsiz insanlarn
dolaslyla istenmeyen
olaylara da vesile oldu.
rnein iki komu
lke olan El Salvador
ve Honduras arasnda 1970 ylnda futbol yznden
kan savata 4 bin kii lm, 12 bin kii yaralan-
mt. Ben buna karlk size 1967 ylnda Peleyi
izleyebilmek iin kendi aralarnda anlaarak i sava
durduran Nijeryallar sunuyorum. Sporun daha iyi
bir dnya iin olumlu etkide bulunabileceine ve
spor seyircisinin artk uykudan uyandna inanyo-
rum.
Kral, sporu irkin emellerine alet edebilmek iin byk
stadyumlar ina ettirdi. O stadyumlar doldu tat.Sokaklarda kanl
bakl olan insanlar tribnde omuz omuza gelince gerein farkna
vardlar. Stadyumlarda uyann ilk kvlcmlar grlmeye baland.
KRALIN UYKU
TULUMU
- Ef e Kar asu -
efekarasu@gmail.com
Spor
Sinema deyince (siyah
beyaz dnem bata olmak
zere) insann aklna ilk
gelen isim Charlie Chap-
lindir. Neden byle bir alg
yaratlm anlamas g bir
olay. Lumiere Kardeler,
sinematograf ad verilen
bir kaydediciyi kullanarak
ilk flmlerini ekmi (Lum-
iere Fabrikasndan kan
iler - 1895) ve trenin
istasyona giri grnts
ile salonda ki seyircilerin
korkup, oturduklar zyerler-
in altna girmeye almalar
hatta bir an nce dar k-
mak istemeleri, gnmzde
dnldnde bir hayli
komik gelebilir. (Film, Pariste Grand Cafede gsterilmitir.) imdiye
kadar fotoraf makinasyla duraan grntlere alan toplum hare-
ketli bir grntyle kar karya geldiinde bu sonucun domas
kanlmazdr. Aslnda sinema, fotoraf makinasnn ektii duraan
grntlerin ard arda verilip hareketli bir grntnn oluturul-
masndan baka bir ey deildir.
Dnya sinemas oluumunu bu ekilde devam ettirirken, biz
Trkler sinemay yaklak 10 yl sonra yani 1905lerde tandk. Fakat
1922 ylna kadar ekilmi olan flmler elimizde bulunmad ve
de ekenin belli olmamasndan tr Trk sinemasn
1922den itibaren ele almak daha doru olur. Burada
karmza kacak olan ilk ve (o dnemlerde) tek isim
hi phesiz Muhsin Erturuldur. Zaten sinemann ilk
dnemi olarak adlandrlan Tiyatrocular Dnemi bu
tanmlamaya uyum salamtr. Muhsin Erturulu,
tiyatrocu kimliinin aksine Trk sinemasnda ilkleri
gerekletiren ve geliim srecini hzlandran sine-
mac kimliiyle anarsak daha gereki bir tanmlama
olabilir. O dnemde (1922-39) sinemaya gnl vermi
kiilerce birtakm olumsuz eletirilere maruz kalan Er-
turul, tiyatrodaki baarsn, sinemada da gstermeye
devam etmi ve sylenenlere kulak asmamtr. Muhsin
Erturulun Berline tiyatro bilgisini gelitirmek iin
gitmesi onun sinemaya olan balln daha da kuv-
vetlendirmi ve yabanc ynetmenlerle alma frsat
bulmutur. Kendi adna stanbul Film yapm irketi-
ni kurmu ve faaliyetlerine devam etmitir. stanbula
dn yaptnda yine tiyatronun yan sra sinema
almalarna nem vererek ilk zel yapm irketi olan
Kemal Filme girmi (1921-24) ve 6 flm ekmitir. (En
nemlileri; stanbulda Bir Facia- Ak, Ateten Gmlek,
Leblebici Horhor.)
-LEBLEBC HORHORUN TALHSZL-
Muhsin Erturul, Kemal Film adna ekmi olduu
flmlerde baarya ulam, halkn daha ok sinemay
sevmesini salam ve konulu flm anlamnda tek isim
olmaya devam etmitir. Fakat Kemal Filme ektii Leb-
lebici Horhor, Erturulu byk bir hsrana uratm,
ayn zamanda yapm irketinin batmasna sebep olmu-
tur. Kemal Filmin kapanmasnn ardndan Sovyetlere
giden Erturul, dnya sinemasnda kullanlan teknikleri
ve sinema anlayn renip Tamilla ve Spartaks
adnda 2 flm ekmitir. stanbula geri dndnde
pek Film adnda bir yapm irketiyle anlap, (1928-
41) 20 flm ekmitir. lk konulu flmleri ekmesinden
baka Trk sinemasna ilk sesli flm olan
stanbul Sokaklarnda, ilk belgesel flm
olan Zafer Yollarn kazandrmtr.
Leblebici Horhoru pek flm iin de
ekmek istemi ve ekmitir. Ald
sonu ise ayn olmutur. Yine hsran
Bu flm, hem Kemal Filmin hem
pek Filmin kapanmasna ve de Muhsin Erturulun
sinemaya ksmesine sebep olmutur.

-SNEMASINDA TYATRO RUHU VAR-
Muhsin Erturul, ektii ilk flmlerde sinema ar-
tistlerini ya da aktiristlerini oynatmay tercih etse de,
tiyatrocu ruhu onu, flmlerinde tiyatro sanatlarn
oynatmaya sevk etmitir. Bylece okullu oyuncular
devreye girmi ve flmlerde ki oyunculuk kalitesi art-
mtr. (O dnemde flmler sessiz ekiliyor ve seslen-
dirme dublaj tiyatrocular tarafndan yaplyordu.)
Ele ald konular itibariyle de Trk tiyatrosunun
nemli yaptlarn flmlerine konu edinerek, tiyatrodan
uzak kald dnemlerdeki zlemini ve tiyatroya kar
olan hazzn bu ekilde gidermeye almtr. Muhsin
Erturul, ynetmenliin haricinde, yapmc, senarist
ve oyuncudur. ok sayda dl olmakla birlikte, kendi
adna verilen bir dl de vardr. (Affe Tiyatro dlleri
Muhsin Erturul zel dl) Tm bu sfatlar tek bir
isimde nasl toplanyor diye soracak olursanz, Dnya
tiyatrosunun en nemli isimlerinden Anton ehovun
bir szyle anlatmak isterim: almak, almak ve
daima almak.
-SON SZ-
Yaznn giriini, sinemann douuyla yaptm, son
sz de sinemann bir sanat dal olduunu vurgulayarak
bitirmek isterim. Evet, sinema bir sanattr ve Yedinci
Sanat olarak tanmlanmaktadr. (1. Sanat; Resim ve
Heykel, 2. Mzik, 3. Tiyatro, 4. Dans, 5. Edebiyat,
6. ise yapdr.) Bu tanmlamalar ne kadar dorudur?
Tartlr
TRK SNEMASINDA BLNMEYEN ADAM
MUHSN ERTURUL
- Ege Kkkiper -
Trk sinemasn
1922den itibar-
en ele almak daha
doru olur. Bura-
da karmza ka-
cak olan ilk ve (o
dnemlerde) tek
isim hi phe-
siz Muhsin Er-
turuldur.
Sinema
K
a

l
m

Sabahlar herhangi bir toplu tama aracna

byk ylmalar halinde binmeye alan ya da beyaz
bir servis aracnn avn bekleyen ylan edasyla yava
yava sokularak ke balarnda bekleyen insanlar
ehir merkezlerine datt grnt bana cehennem-
den bir kare gibi gelir. Hemen her yerde rastlayabi-
leceiniz bu sradan grnt bir nevi amzn zeti
gibidir. Gndelik yaam ekillendiren baat unsurun
geim meselesi olmas ve buna ynelik gelien tm
alg ve yorumlama disiplinlerinin belirleyicisi old-
uu aikar. Bugn sabah sekiz akam yedi gibi
bir mesaisi olup da akam evine gidip farz edelim ki
roman okuyan bir insan bana amzn en erdemli in-
sanym gibi gelir. Benim bu durumda anlatmak iste-
diim ise btn bu yaam koullar ierisinde bilginin
sunumu, genel geerlilii, sylemi ve etkileri zerine.
nsanlarn byk ounluunun uzun mesailere kapa-
tld bir zaman diliminde yaadmz gz nnde
bulundurulursa buna ynelik bilgi edinme sreler-
inin dozu, iddeti, deeri ve nitelii bugn ciddi bir
nem arz ediyor.

ncelikle yeni bir oluumla yola kan bu dergide
bir ilk yaz olmas hasebiyle u sorunun alt izilmesi
kansndaym: Neden insanlar bir bakasnn fkrine ih-
tiya duysunlar? Neredeyse gn 24 saat, drt bir yan-
dan tm iletiim aralaryla bilgi, haber ya da yorum
bombardmanna tutulan insanlar iin bir bakasnn
fkri ne lde deerli ya da gereklidir. Birinin kp
size kendi dilinin dndnce bir eyler aktarmasnn
gndelik hayata katks nedir. Tm bu sorulara yant
aramak iin bilgi edinme srelerinin geliimi asn-
dan meseleyi irdelemek gerekiyor.

Yakn tarihe bakacak olursak 19. Ve 20.yyn in-
sanolunun fkirler uruna dnyay kasp kavur-
duu, bilginin gnmze oranla daha fetiletii
grlecektir. Uygarln ve kapitalizmin geliimiyle
birlikte oalan bu unsurlar beraberinde moderni-
teyi getirmi ve teyellenen birbirinden farkl bir ok
dncenin ifade edili biimi kendine yazl, szl,
grsel, iitsel platformlar yaratmtr. yle bir ana-
lize giriecek olursak; 19.yy insan katla kurduu
iliki zerinden yaygnlaarak sorular sorarken, 20.yy
insan kad eitlendirip gze, kulaa ve bir ok
duyuya hitap ederek bir nceki yzyln yantlarn
ararken, 21.yy insann ise toplu tama aralarnda
eline yapm i-phonelaryla tm bu enformasyon-
larn kirlilii ve skml iinde hayal edebiliriz.
Bu noktadan hareketle tm deer yarglarnn, ahlak
biimlerinin ve inan ritellerinin yeniden yorum-
lanp imdiye kadar biriktirdii gelenei bir ynyle
reddederek bunu deiip, dntrd grlecektir.

Sosyal medyann adeta yeni bir ilah gibi hayatmza
girdii son yllarda ise insanlarn olaylar ve durum-
lar karsnda kendini daha soyut ve simlatif bir
syleme kaptrd gze arpyor. Sosyal medya kul-
lanmnda hemen herkesin kendini bir yolla ifade edi
biiminin toplumsal yaygnl bir ok eyi domine
ettii sylenebilir. Gerek siyasi, gerek gncel ya da
felsef durumlar zerine aforizmalardan beslenen,
sloganlarla konuan ve kolay anlalr basit argman-
lara snan bir dilin yan sra gn birlik ve ok hzl
deien gndem karsnda ise taknlan tutumlar
ayn oranda hzla deiebiliyor ve bu internet sylem-
ini yaygnlatrr biimde gndelik hayata sirayet
ediyor. Kimselerin artk detaylarla ilgilenmedii,
bir meselenin veya olayn derinini kurcalamakszn
kendini yaygn olan syleme ve konjoktrel bir algya
hapsetmesi; bu hzna yetiilemeyen gndemde
bilginin etkisinin ve iddetinin azalmasna, haberci-
lik alannda ise haber alma kaynaklarnn bu kadar
oalmasna ramen bununla doru orantl olarak
maniplatif hatta daha tehlikelisi provakatif bir haber
dilinin olumasna sebebiyet vermesi belki de son
yllarda gzle grlr biimde hissediliyor.

Tm bu internet syleminin ekillendirdii algyla
oluan insan tipi ise zellikle toplumsal meselelerle
kurduu ban genel bir duru -ki bu ahlaki, vicdani,
siyasi bir tutum da olabilir- edinmek yerine, sz
syleme ihtiyalarn mevcut konjonktrn sunduu
dil zerinden giderme yolunu tercih ettii sylenebil-
ir. Herkesin kendini soyut bir biimde de olsa tatmin
etme biimi olarak kulland bu internet sylemi
birbirinden farkl bir ok duygu ve dnceden yana
sanal anlamda bir tarafgirlik getirse de gnmz
modernlerine salam bir bak as ya da bir duru
kazandrmyor. Madem ki aforizmalarn bu kadar
etkili oluu yadsnamyor yleyse benim de bu durum
karsnda bir alnt eklemem sanrm gz karmaz;
Terry Eagletonn dedii gibi: Modern zamanlarda
inanlar oktur ama iman yoktur

Yaznn banda da bahsettiim gnlk alma ha-
yatnn kimseye dnme frsat brakmad yaam
koullarnda u anki mevcut dil adeta sistematik
olarak dnlm ve bugnn insannn dnsel
ihtiyacn giderebilecei yegane sylem tarz olarak
tweet atar gibi tm yaam alanlarna siniyor. Bir bil-
gi kirlilii anda yaadmz ve szn hacminin yok
olmaya yz tuttuunu kabullensek bile tarih boyunca
her dncenin kendi mtekabilini dourduunu
bilmek ahsen beni rahatlatan en etkili unsur. Tabii ki
teknolojinin geliimiyle yeni enformasyon biimleri-
nin oalmas kanlmaz her ne yaplacaksa da an
koularna gre gerekleecek. Yine de insann iyims-
er taraf kelimelerin deitirdii dnyay zlemek de
ok haksz saylmaz. Kadn yerini kl monitrn
ald gnmzde katlarda yazanlarn an bekle-
mekten akn ve yorgun dm ama bir o kadar da
cevval bir sava gibi dirayetini koruduuna inanmak
umudu diri tutuyor.
uganugur@gmail.com
Neden insanlar bir bakasnn fkrine ihtiya duysunlar? Neredeyse gn 24
saat, drt bir yandan tm iletiim aralaryla bilgi, haber ya da yorum bom-
bardmanna tutulan insanlar iin bir bakasnn fkri ne lde deerli ya da
gereklidir. Birinin kp size kendi dilinin dndnce bir eyler aktarmasnn
gndelik hayata katks nedir?
- Uur Ugan -
Aktel
Yaamn

inden
Her sabah taptaze kaymaklar karlyor tezga-
ha. lk kurulduunda ismi Hayat Sthanesiymi.
Daha sonralar ise ismi Pando Kaymak olarak
deitirilmi.
Adndan da anlalaca zere buras yllardr
var olan bir kaymak. Ama sadece kaymak deil,
bunun yannda size farkl lezzetlerde sunuyor.
stanbulda
olup Beiktaa
yolu dnler
kim bilir ka kez
Pando Kay-
man nnden
gemitir ama
fark etmemitir.
nk buras
yeni nesil kah-
valt mekanlar
gibi gsterili,
atafatl deil.
Kendi halinde
kk, sevimli,
samimi ve sala
Bata da dediim gibi dkkann ilk ismi Hayat
Sthanesiymi. Daha sonradan mecburi deiiklik
yaplm ve uan ki ad olan Pando Kaymak Kahvalt
Dkkan olmu. Dkkan uan nc kuak olan 87
yandaki Pando Sestakov iletiyor. Dkkan ei, iki
ocuu ve iki yardmcs ile birlikte ekip eviriyorlar.

Pando Amca akac bir yapya sahip. Mteriler
hesap derken btn para verenlere bir dahaki geld-
iinde zerinde bozuk para bulundur dermi. Ya da
hesap denirken if olanlara, paray erkek verdiyse
para stn kadna, kadn verdiyse para stn erkee
verirmi bilerek. Yani tamamen ie biraz elence kat-
mak amal yaplan eyler. Ama onu ilk defa grenler
bazen bu durumu yanl anlayabiliyor. Bu arada Pando
Amca laf arasnda Benim asl mesleim tornaclk,
ben torna ustasym. Tam yirmi yl bu meslei yaptm.
Babam artk brak o ii gel burada dkkann banda
dur dedi. Bende yle yaptm diyor. Birde Pando Amca
alt dil biliyor. Bulgarca, Rumca, Trke, Franszca,
Ermenice ve Krte. Btn dilleri tabi ki drt drtlk
bilmiyor ancak kendine yetecek kadar bir bilgiye
sahip. Bazen dkkana yabanclar geldii zaman bir iki
cmle onlarn dilleriyle konuabildiini, yabanclar
duyduunda ardn sylyor. Belki de akllarndan
yle bir ey geiriyorlardr Bu yata biri ve kk bir
kahvalt dkkan ileten kii bunlar nereden biliyor
diye. Ama hayat bu kimin kendini nasl gelitirdii
bilinmez.

Pando Amca dkkann kuruluuyla ilgili birka bir
ey sylyor: Bu dkkan 1895de Beiktaa dedem
at. O zamanlar bizim Emirganda mandramz vard.
Aa yukarda 150-160 hayvanmz vard. Mandra-
dan alnan st, yourt ve kaymak bu dkkanda satl-
maya balanm. O dnemlerde raan Sarayna, Ihl-
amur Kasrnada biz veririrdik yourdu, st, kayma.
Ben bunlardan sadece Dolmabahe Sarayn hatrlyo-
rum. Hatta bir keresinde hi unutmam mutemet, para
almak iin Dolmabahe Sarayna giderken bende
takldm peine. O zaman alt yedi yalarndaym.
Saraya arkadan girerken arada bir boluk vard yle
eildim baktm. leride masada biri oturuyor. El sal-
lad, kotum gittim yanna. Dedi kime geldin cevap
vermedim, konumak yok bende. Eliyle bam okad
ben katm. Mutemet nereye gidiyorsun, kimdi o
biliyor musun? Dedim, nereden bileyim. Atatrkt o
dedi. Sustum baka kaldm sadece.
stanbulun kalabal, yorucu bir ehir hayat var.
Her eyin fabrika
retimi olduu bir
zamandayz. Buna
ramen bizi eskiye
gtrecek, iki if
laf edebileceiniz,
ev yapm kay-
mak, taze yumurta
yiyebileceimiz bir
yer var. Belki deniz
kysndaki me-
kanlar gibi boaz
manzaras yok ama
tarihi, scakl, samimiyeti ve tazelii var. Bir sabah
yolunuz Beiktaa derse buraya mutlaka urayn
derim. Burada kahvalt etmeden bu diyardan gp
gitmeyin.
bir mekan. Aslnda grnyle de dikkat ekmesine hi
gerek yok. nk onu farkl klan sunduu tatlar.
Kapdan ieriye girdiiniz zaman nce yznze st
kokusu vuruyor. Kapnn hemen sol tarafnda ise yumur-
talarn, ballarn ve servis edilmek zere bekleyen kaymak-
larn yer ald ksm atlam mermer tezgah bulunuyor.
Tezgahn alt ksmnda ise ahaptan yaplm eski dolap
ve ekmeceler yer almakta. erisi yle ok byk bir yer
deil. eride ikisi sa tarafa ikisi sol tarafa olmak zere
drt adet masa yer almakta. Bunlardan iki tanesi eski masa;
ahap bacakl mermer masalar. Dier ikisi ise daha sonra-
dan yenilenmi yeni tahta masalar. Dkkann vitrin erev-
eleri ok eskidii, krld iin deitirilmi. Deimeden
nce ahap ereveymi. imdi ise alminyum ereve.
Ancak bu ereveyi ve ierideki iki masay deitirdii iin
mterileri Pando Amcaya kzmlar. te bu yzden krk
mermer tezgah deitirmiyormu. nk insanlar buray
kendi zyle, doal haliyle seviyorlarm.
Dkkann duvarlarnda ereveletilmi birok gazete
ve dergi kupr bulunmakta. Bunlar sadece bizim kendi
basnmzda km yazlar deil. ngiliz dergisi Wallpaper,
bir Alman gazetesi ve srailli bir profesrn yazlar da
bulunmakta.
Sabahlar taze bal-kaymak ikilisi yemek isteyenlerin
urak yeri buras. ster ieri geer kahvaltnz edersiniz;
isterseniz de geerken kapdan urar yarm ekmek aras
bal-kaymak alr yolunuza devam edersiniz. Kahvalt
seenei sadece kaymak deil tabi ki. sterseniz baln, kay-
man yanna; tereya ile yaplm peynirli, sucuklu ya da
sade sahanda yumurta; yanna domates, salatalk, peynir ve
zeytinden oluan kahvalt taba; veya mis gibi bir melemen
alabilirsiniz. Bunlarn yanna da lk bir st ya da scak bir
ay alabilirsiniz.
Adeta ulu bir nar, Pando Kaymak
Kahvalt Dkkan. Az deil tam 117 yldr
zn yitirmeden Beikta arda insan-
lara hizmet etmeye devam ediyor.
-Emre Ceylan-
117 Yllk nar
Pando Kaymak Kahvalt Dkkan
Bal okuyunca ilk okul yllarna gittik
sanrm hepimiz, zerine onlarca isim kaznm tahta
sramzda oturuyoruz ve nmzde Sosyal Bilgiler
kitabmz. Tahtaya kocaman harferle yazlan u tanm:
Tarih gemiteki olaylara ait bilgilerin kef, toplan-
mas, bir araya getirilmesi ve sunulmas bilimidir.
Hard diski bo genleri balyoruz yanl bilgilerle
doldurmaya. Nasl m? rnein u cmleyle : Tarih,
lkelerin savalardr, barlardr . Bunlarla baladk
tarih hakknda yanl dnmeye. Aslnda bize
dnme frsat bile verilmedi . Kitaplardaki sayfalar
ezberlemekle ykml olduk, biz gen beyinler olarak.
Lozan Antlamas tarihi sen syle, denildi. retmen
anlatt, renci dinledi. Bu byle devam edince yllarca
ne retmende heyecan kald; ocuklara Tarih bilimi-
ni ve disiplinini benimsetecek, bunun hakknda zaman
harcayacak... Ne de rencide; ciddi bir ekilde dinley-
ip olaylara vakf olma, savan iindeki bir asker olup,
sava anlama istei kald. Bu savata kaybeden biz
olduk anlayacanz. Hepimiz. Gen bir Tarihi olarak
bir arkadama, yeni tantm birine ya da sokaktan
geen bir insana sorarak edindim bu tecrbeyi. Ve
tabi ki bu sylediklerim kiisel tecrbemle de sabittir.
Buyurun birde 3 ktada 600 yl yldan fazla hkm
srm bir devlette, Osmanl Devletinde ki Tarih
yazclna bir bakalm.
Osmanl Devletinin kuruluundan itibaren eitim,
retim ve bilime ok deer verildii grlr.. Eitim
Medrese ve Enderunda verilmitir. Tarih yazcln
ise bu konuda ok az aratrma yaplmasndan dolay
dnemin yazarlarndan renebiliyoruz. Bu yazarlar
ayn zamanda devlet grevlisi olarak da karmza k-
maktadr. zellikle II. Bayezid dneminde dris-i Bitli-
si, Kemal Paazade ve emsettin Ahmet birer Osmanl
Tarihi yazmaya memur edilmilerdir. lk tarih yazcl
Vaka tarihi gibidir. Olaylar anlatlp, braklmtr.
Fakat daha sonralar yazarlar tarihi doru retmek ve
yazmak iin Osmanl denetimindeki corafyalardan
(am, Msr, ran, Macaristan vs.) eserler evirmi
ve arivlerinden yararlanlmtr. Bu konuda en gzel
rneklerden biri Mneccim ba Ahmet Dede Efen-
dinin Trke, Farsa ve Arapa 130 kaynaktan yarar-
lanarak yazd Camid Dvel adl kitabdr. Medrese
ve Enderunda renciler birinci kaynak olan yani ya
olay yaayan ya da yaayanlardan bizzat dinlenerek
yazlan bu kitaplardan tarih eitimi almlardr.
Bu tarihe yolculuun ardndan konumuza geri dn-
memiz gerekirse ; Tarih, aslnda sihirlidir. yle ki in-
san gremeyecei gnlere gtrr ve bylece yaad
dnemdeki gelimeleri daha iyi anlamasn salar.
Hafzasn yitirmi birini dn. lk nce gemite
neler olduunu hatrlamaya alr, dt duruma
bir kez daha dmemek iin gemii dnr. te tar-
ihte byledir. lkelere, iinde yaayan her insana ayr
ayr dersler verir ve sorumluluk ykler. Ve sorumlu-
luu yerine getirmeyen her insan, kurum iin kanl-
maz sonlardan rnekler sunarak onlar srekli uyank
tutar. Unutmadan konuyu desteklemesi asnda u
mehur hikayeden de bahsetmek isterim; Japonlar
kk yalardaki okula balayacak ocuklar Hiroima
ve Nagazakiye gtrerek onlara eer dallarnda en iyi
olup lkenin gelimesine katkda bulunmaz-
larsa, Tarihin tekerrr edip bir Hiroima ve Na-
gazaki facias daha yaanlacan anlatrlar. Yani
Tarihin ta kendisinden rnekler verilerek Japon
ocuklar motive edilir. Bu Tarihi terbiye ile byyen
Japon ocuklarnn Japonyas, bugn Dnyann en
nemli teknoloji devlerinden birisi konumundadr.
Tarih sreklidir. Birbirini takip eden olaylar arasn-
da kesinlikle bir kopukluk yoktur. Basit bir rnek
vermek gerekirse; II. Dnya Savan anlamak iin I.
Dnya Savan iyi bilmek gerekir. nk Tarihte her
zaman ilk olay ikincisinin sebebidir.
Tarih, reticidir. Gemiteki bilimsel gelimeleri,
lkelerin deien snrlarn ya da hangi yzylda hangi
meslein revata olduunu dahi renebiliriz. Tarih,
bunu bize o dnemde yazlm eserleriyle retir. Bu
eserler byk politikaclarn gnlkleri ya da sa kol-
larnn onlarn hayatn anlatan eserleri, yine dnemin
gazeteleri, baslan kitaplar, mahkeme kaytlar, ant-
lamalar ve devlet iindeki kurumlar aras yazmalar
gibi ariv belgeleri olabilir.
Velhasl Tarih bilimini gen beyinlere, geleceimize
iyi bina etmek gerekir. Gelecein Tarih konusu olacak
bugnde yaayan bizler Tarih Biliminin nemini ve
gerekliliini kk yalardan itibaren gelecek nesillere
kavratarak, bilinli, kendisi ve lkesi iin yararl Tar-
ihiler yetitirebiliriz. nemli olan doru yntemleri
kullanmak ve genlere Tarih bilimini sevdirmektir.
Unutmayalm ki tketen deil reten, teknoloji satn
alan deil teknoloji satan ve gelimekte olan deil
gelimi bir lke olmak istiyorsak, Tarih bilimine daha
ok deer vermeliyiz.
efecanpolat@windowslive.com
Tahtaya kocaman harferle yazlan u tanm: Tarih
gemiteki olaylara ait bilgilerin kef, toplanmas, bir
araya getirilmesi ve sunulmas bilimidir. Hard diski bo
genleri balyoruz yanl bilgilerle doldurmaya. Nasl
m?
Tarih
GEMTEN TANIDIK BR SES : TARH
- Efe Polat-
Ali eriati
getiimiz yzyla
damgasn vuran
bir yazar olmasna
ramen bugn bile
onu okumaya ihti-
ya duyuyor, onun
kitaplarn okuyunca
birok soruya cevap
bulabiliyorum. Belki
de onu dierlerin-
den farkl klan en
nemli zellik budur.
Okuduka yalnzlk
duygum yok oluyor
ve gl olduumu hissediyorum. Bu yazda ranl
Sosyolog Ali eriatiyi anlatmaya alacam.
Ali eriati 1933 ylnda randa dodu. Lisans eiti-
mini randa bitirdikten sonra Paris niversitesinde
edebiyat alannda doktora yapt. Doktoras bitip
rana dndnde devleti ykmak suundan hapse
atlmtr. 1965 ylnda Mehed niversitesinde eitim
vermeye balamtr. eriati, toplumun her kesimden
rencileri etkilemitir. Etki alannn artmasyla devlet
gvenlik tgt SAVAK (ran istihbarat tekilat)
tarafndan ehit edilmitir.
eriatinin ilgi alanlarn ksmen de olsa yle
aklayabiliriz; eitlik, zgrlk, snfsal yap, kapital-
izm eletirisi, bilim ve sanat alannda zgrlk, konfor
ve rehavet, Mslmanlk ve uur. Ali eriati Trkiyede
etki gc fazla olan bir yazardr. Bunun nedenlerin-
den birisi de slam Kltr ve Gelenei iinde yetimi
olmakla birlikte Bat kltr ve dncesinden de
yararlanarak yeni aktif bir dil kullanmasdr. Ezber
bozan bir calma yntemine sahiptir. Baty da dini
de ok iyi biliyor ve din zerinden bir bat eletiri-
si yapyordu. Bizlere ok nemli mesajlar veren bir
sosyolog olan eriatiyi bir gruba dahil etmek pek
mmkn deildir. Farkl bir gelenei vardr; tarihi
yceltmez, anl tarih aramaz, tarihin getirdii ykler-
le de derdi yoktur. Tarihin merkezine ezilenleri koyar.
Vurgu yapt konu bilintir. Onun derdi Mslman
dnyas, ezilenler, fl dii kulelerinde yaadn syle-
dii aydn ve sosyologlardr. Marksla, slamclarla,
ulema ile problemlidir. Dostsuz ve yalnzdr. eriati
kitaplarnda bizlere slam dinini ada dnyaya ait
bir dille yeniden anlama ve anlatma sorumluluu
yklyor. Bat karnda komplekse girmenin yan-
llndan sz edip bununla nasl baa kacamzn
yollarn gsteriyor.
Kendini devrimci yetistirmek kitabnda detayl
olarak ele ald gen kuak iin sorun olarak grd
baz konular; dnce fakirlii, kitap, evre ve ortam
fakirliidir. Bu konuyu kitabnda yle aklam
eriati: Ruhunu kaybetmi bir gen, emperyalizmin
tuzana dyor. Ciddi, deerli ve kendini bilen
sorumlu bir tip olan dier gen ise bize yabanc olan
ideolojilerin kucana dyor. Gnmze baktmz
zamanda bunun rneini ska grmekteyiz. Bu soru-
na da czm olarak unlar sunmaktadr: Ne yapmak
veya ne yapmamak sorusundan daha nemli olan nasl
kalmak sorusudur. Kapitalizm kart bir yn bula-
mayan her din, her ideoloji her slam, her iilik yenil-
giye mahkumdur. Bunlarn gelecei yoktur. Bu ekilde
artk sermayedarln ve ekimenin nereye eritii
malumdur. nk bu Alinin slami deildirder eria-
ti. 3 temel kavramn ak, irfan ve zgrlk olduunu
bunlar olmadnda da kapitalizmin hakim olduunun
vurgusu yapmaktadr. Malesef ki bizler zgrlk
isteyip kapitalizmin esiri olduk. Artk yaam, adalet ve
zgrl kapitalizmin elinden kurtarmamz gereki-
yor. Bunun iinde slogans eylere deilde bir mayaya,
kltre, tarihi gereklie ve de salam temelli ruha
ihtiyacmz vardr, Bunun da slamda Muhammedin
ailesinde Alide bulduunu sylyor eriati. Ben bu
konuda eriatiye katlanlardanm. Bati karsnda,
Marks okuduumuzda komplekse girmemek iin
slamn bu ynn cok iyi kavramamz gerektiini
dnyorum. Kapitalizm geldi, slam bozuldudiye
dnmek yerine slamn buna zmler zerinde
durmay denersek baz eyler kafamzda daha netlesir.
Kendini devrimci yetitirmek kitab bu adan bizlere
yardmc olacaktr.
Ali eriati, nsann drt zindan kitabnda
insan tanmlarken yle der: nsann zellii
vardr: lk olarak bilinli varlktr. kinci olarak
seme yetenei vardr. nc olarak yaratc zelii
vardr. Yani bu zellik bahsettiimiz zgr in-
sann benliinde varolan zelliklerdir. Fakat insan
olma olgusu bu zelliin tanmas ile bitmiyor.
Her zelliinde farkndal nemli olandr. Bu
zelliide u ekilde aklamaktadr. Descartesin
Dnyorum yleyse varimna kar duyumsuyo-
rum yleyse varm syler eriati. Bunlarn temeline
de Camusun Bakaldryorum yleyse varm felsef-
esini koymaktadr. nsann 4 zindan olarak Doaclk
, Sosyalizm, Tarihilik ve 4. Olarak da insann kendisi
olduunu syler. Buna cevaben nsan esiri olduu
doa zindanndan bilim, retim ile kurtulabilir. nsan
esiri olduu tarih zindanndan renerek kurtulabilir.
nsan esiri olduu sosyalizm zindanndan red, seim
ile kurtulabilir. Ancak bu zindann bir drdncs
vardr ki, ondan kurtulmak en zorudur. O drdnc
zindan kendimiz-nefsimizdir. Bu zindandan kurtu-
luun tek yolu aktr. Hesap ve oportnist akldan
ok yce bir duygu olan bu ak, son zindann tek
anahtardr. nsann kendinden bir para olan nefs zin-
danndan kurtulmasnn yolu kendi isel devrimiyle
mmkndr. tezini savunur. eriatinin aydn tanm-
lamas da bizler iin ok nemlidir. Bir eyi inkar
etmekle sorun hallolmuyor ve deerli olann bilmekle
olacan, aydn aydn olmayandan ayran da bu ola-
can sylyor. Eer aydn isen, sosyolog da olmak
zorundasn ve toplumunu tanmalsn. Reddettim,
kabul etmiyorum gibi lafar seni kr ve cahil olmaktan
kurtarmaz. Bu analiz ok nemli ve gnmz Trk
aydnnda eksik olan bir zelliktir.
Trkiye eriatiyi 80li yllarda zellikle dnemin
ruhuna uygun kitaplaryla tand. Ancak imdi de
gndeme gelen ve arlk kazanan zgrlk adalet
tartmalar eriatiyi tekrar gn yzne kard.
Kukusuz eriati dneminin aydn olmak dnda
gnmz iinde nemli biridir. Bu yzden Ali eria-
tiyi yeniden okumaya ve anlama ihtiyacmz var. Bat
karsnda komplekse giren kapitalizmle mcadeleyi
sadece Batya zg zannedenlere g ve iktidar ele
geirip dierlerini unutan kapitalizme abdest aldran
Mslmanlara Ali eriati okumay tavsiye ediyorum.
Belki ze dn bu ekilde mmkn olur.
kubraefe@gmail.com
Ey zgrlk!
Ben zulmden bkknm, esaretten bkknm. Zincirden bkmm, zindandan bkmm, hkmetten bk-
mm. Zorunluluktan nefret ediyorum. Seni tutsak yapmak ve balamak isteyen her eyden ve herkesten
bkknm.
Hayatm, senin iindir. Genliim senin iindir. Varlm senin iindir.
Ey zgrlk! Kutlu zgrlk!
Seni tahta oturtmak istiyorum.
Ya sen beni ar,
Ya ben seni yanma araym!
Ey zgrlk! Krk kanatl gzel kuum!
Keke seni vahet bekilerinden, duvarlar, snrlar, kaleleri ve zindanlar yapanlardan kurtarabilseydim.
Keke kafesini krp seni sabahn temiz bulutsuz ve tozsuz havasnda uurabilseydim.
Fakat...
Benim de ellerimi krmlar, dilimi kesmiler. Ayaklarma zincir vurmular ve gzlerimi balamlar
Portre
Bizi rahatsz etmeye gelen sosyolog
Dr. Ali eriati
-Kbra Efe-
Foto
Haber
Sanat-lar-
Sokan
Onlar sokaklarda sanatn srdren insanlar. Kimisi duymuyor, kimisi grmyor, kimisinin de
tek geim kayna bu. Bazs bunun dnda zel dersler veriyor. Kimisi tek bana kimisi de birka
arkadayla. Ama hepsinin ortak noktas sokaklar...
Daha ok caddelerde ve metro girilerinde sanatlarn icra ediyolar. Hepsi de belediye tarafndan
destekleniyor. Hepsi de ilerini severek yapyor. Hergn sokakta seslerini duyurmak iin deimeli
olarak yerlerini alyorlar. Bu ay Sokan Sanat-lar-n foto haber blmze tadk...
-Emre Ceylan-
nsan, hayvan ve doay sevmek istiyorsanz
ncelikle onlar tanyp onlar hakknda bilgi sahibi
olmalsnz Bu bilgilere ulamann en kolay yolu
da okumaktr. Okuduka daha iyi tanr, tandka
daha ok severiz sevdike de sahip karz. Bu yzden
nemlidir okumak.

Bu saydaki misafrimiz
ise 2. Ramses...
Fransz yazar Christian
Jacq gerek ve d gcn
harmanlayarak bu be
kitapla II. Ramsesi anlat-
mtr. Yazarn zgemiine
dair ksa bilgilendirme
yapmadan gemek istemi-
yorum. Cristian Jacq
1947de Parisde dogmu,
Sorbonne niversitesinde
Msr bilimi (Egyptolo-
gy) ve arkeoloji eitimi
grmtr. Eski Msr konusunda doktora yapm ve
1986da doktora tezi Editions du Rocher tarafndan da
yaynlanmtr. 20 bilimsel makale yaynlam, Byk
Firavunlarn Msr adl makalesi 1981de Academie
Franaise dln almtr. 1987de yazd Msrl
Champollion adl romanyla dikkatleri ekmi ve ona
byk bir n kazandrmtr.
-IIIN OLU
-MLYONLARCA YILIN TAPINAI
-KADE SAVAI
-EBU SMBELN KRALES
-BATI AKASYASININ ALTINDA

Bu kitaplar grmeden nce ne II. Ramsese ne
de Antik Msra dair fkrim vard hatta Antik Msr
hakknda ki bilgilerim kulaktan dolma bilgilerdi. Ama
kitab elime aldktan sonra II. Ramsesi ve Msr hayal
edemeden uyuyamaz oldum... Hayali elerle gerein
birletii bir roman olsa da insan okuduka II. Ram-
sese, Nefertariye, Gzel sete, Ramsesin yakn evres-
ine ve ailesine dair birok bilgiye ulayor. Gnmze
kadar ulaan Ebu Simbel Tapnann nasl ina
edildiini Pi-Ramses ehrinin oluum aamalarn
satr satr okurken hayranlnz artmaya devam ediy-
or. Kitaplar okurken hi sklmyorsunuz, aksine mer-
aknz her satrla biraz daha artyor. Antik Msra dair
ok ilgin bilgiler ediniyorsunuz. Tapnaklarn nasl
ina edildiini ve bu devasa yaplarn kimler tarafn-
dan ina edildiini de reniyorsunuz. II. Ramses ksa
srede bir ehir kurduruyor, bu ehir Pi-Ramses (Ram-
sesin ehri) peki bunu nasl baaryorlar?

Tapnak talar Yahudi ta ustalar tarafndan yaplyor
ve onlar bu konuda ok iyiler. Ar gibi alma tabiri
bu iiler iin en iyi aklayc cmledir. Yahudiler tek
tanrya inanyor olmalarna ramen Firavunun em-
rinde almaktan rahatszlk duymuyorlar. Adalet ve
hak ettikleri cret kendilerine sunulduka da onlar
iin sorun olumuyor.
Romanlar okurken sk sk Tanr isimleri ile
karlayorsunuz. Gnlk hayatta da duyuyoruz bu
isimleri aslnda, peki kim bu Tanrlar?
lk nce Antik Msr tarihinde ok nemli bir yere
sahip olan Tanr RA ile balayp dierleriyle devam
edeyim.
Ra: Msr mitolojisinde Gne Tanrsdr. Gne Rann
semboldr. Merkezi Heliopolis dir. Banda bir disk
bulunan ahin kafasyla sembolletirilmitir.
Amon: Tebin Ba Tanrsdr. Sakl olan anlamna gelir.
lk Tanrlardan biridir. Kutsal hayvanlar kaz ve kotur.
nl Amon Tapna Karnak dnyann en byk dini
yapsdr. Amon honut olan honuttur anlamlarna
gelir.
Aten: Tek tanr olarak kabul edilmi ama bu inan
uzun srmemitir.
Hathor: Msr mitolojisinde en nemli tanradr.
Horosun evi anlamna gelmektedir.
Horus: (haru,hor) Eski Msr mitolojisinde gk
(gne) tanrsdr. ahin bal olarak tasvir edilir.
Maat: Msrn doruluk ve adalet tanrasdr.
Toth: Bilgeliin tanrs. Yazma akl ve ay tanrs
zellii ile anlmtr. bi kuu bayla temsil edilm-
itir.
Bu kitaplar size Antik Msr tarihi hakknda bilgiler
verecektir. Msr Firavunlarndan II. Ramsesin nasl
bir ynetici, sava, stratejist ve tanr-fravun old-
uunu greceksiniz.

Ksa bir gir-
ile Ramsesi
anlatmak
istiyorum.
II. Ramses
kimdir?
Nedir onu
nemli ya-
pan?

I. Ram-
sesin to-
runu ve
Yeni kral-
lk dnem-
inin 2. Fira-
vunu olan Seti ve Kralie
Tuyann oludur. Tahta
getiinde 23 yandadr ve
Msr 67 yl ynettii
sylenir. Gz kara,
zeki, ileri grl
adil bir yne-
ticidir. Ha-
yatnn
kadn
Kitap
Btn dnyay gezmek vard hayallerimin arasnda hem de kar kar Her millet-
ten insan tanmak isterdim... Onlarn duygularn, dncelerini ve yaantlarn da her
zaman merak ederdim... stediim gibi gezemedim ok fazla insanla da tanamadm
ama ok kitap okudum ve okuduka tandm insanlar, gezmi gibi anlatabildim ehirleri,
lkeleri... Belki ok gezemeyebiliriz ama ok okuyabiliriz okuduka da uzaklar yakn
ederiz kendimize. Seyyah olamazsnz belki ama dsel gezgin olabilirsiniz okuduunuz
her kitapla yeni farkndalklar edinebilirsiniz.
- Handan Ak-
Kraln gzeller gzeli ei
Nefertari
Nefertari olmutur fakat gzel setten de bir olu vardr. III. Hattuili (Hitit Kral) ile yapt Kade Antlamas
nc kitabn konusunu oluturur. Kade Savanda kimin galip geldii kesin olarak bilinmesede da yakn
douda yaplm ilk antlama olmas tarihi adan byk nem tar.
Ebu Simbel tapna II. Ramses tarafndan yaptrlmtr ve bu tapnak gnmze kadar gelmeyi baarmtr.

Ramses isyanclar bastrmak iin Nubya lne gelir kk bir birlikle Dostu Setau ylanlar konusunda
bir uzmandr. Tehlikeli ylanlar gizlice isyanclarn zerine salarlar. lgin bir taktik uygulayarak isyanclar
bastrrlar. Ylanlar Setaunun adeta askerleri konumundadr. syanclar etkisiz hale getirdikten sonra Ramses
bir fli takip ederek Ebu Simbele ular ve oraya iki tapnak yapmaya karar verir. Bu tapnaklar tanrlara ve Ne-
fertariye adamtr. Tapnak yapm uzun uzun zaman almtr.

Bu romanlar okurken kendinizi sk sk roman karakterlerinin yannda hissedeceksiniz. Msrn kavurucu
sca sizi de yakacak. Ramsesin Nefertariye olan tutkusunu grp aka bir kez daha inanacak bir kadnn asil-
liini belirleyen eyin stat yerine, kalbinin gzellii olduunu greceksiniz. Setauyu, Ameniyi ve Seramanay
tandka dostluu greceksiniz. Ramsesin dev
aslan ve kpei de dier dostlar olarak gn-
lnzde yer edinecektir. Yahudi Musann haks-
zla uramasna zlecek, Ramsesin kardei
enarn taht mcadelesinde ne kadar aalk
olduunu, ablas Dolant ve enitesini tandka
parann, gcn insanlara neler yaptrabilecei-
ni reneceksiniz. Herodotu ve Spartal Hel-
eni de burada bulacaksnz. Helenin Msrdan
neden gittiini ve nasl ldn de burada
okuyacaksnz.
Ramsesin askeri dehas ve muhteem bir in-
anc var. O ne de olsa bir Tanr-Krald ama ona
hayran olmamak eliniz de deildir. Ebu Simbel
tapnann yapln mimari bir almay
izliyormu edasnda okuyacaksnz. Bu tapnak-
la Nefertariyi gelecee tayan Ramses aslnda
akn ve aknn bykln de kantlam
olacaktr.
handan.ist@hotmail.com
Kalktm gibi aklmda bu oyun var. n sralardan
en iyi koltuu kapmak iin biletlerin sata kmasn
bekledikten, 1 ay nceden yerimizi hazr ettikten sonra
sonunda beklenen gn geldi. ark Diisi, Tarla Kuuy-
du Juliet ve stanbul Efendisindeki oyunculuklar ve
ynetmenlikleriyle beni kendine hayran brakan Engin
Alkan bildiimden oyunu daha gitmeden seviyorum.
Daha nce niversiteleraras Tiyatro Festivalinde sey-
rettiim, ynetmenliini yine Engin Alkann yapt,
Yeditepe niversitesi Tiyatro Kulb rencilerinin
oynad Vine Bahesine yksek bir beklentiyle gidiy-
orum. Daha ilk dakikalarnda seyirciyi iine alan oyun
sonuna kadar baka hibir ey dnmemize izin ver-
miyor. Her karakterin kendi iindeki dram ve btn-
l oyuna iyice girmemizi salyor. Eminim oyunu
seyreden herkes bir karakteri kendiyle zdeletirmitir.
Bu da ehovun insan nasl gzel anlayp betimledii-
ni gstermektedir. Karakterler sanki bugn yazlm
gibidir. Lopahin o arszlyla, Ranyevskaya umursama-
zl, Gayev bilmeden fkir sahibi olmasyla kesinlikle
bugnn insandrlar. Ve arlotta Unutulmuluu,
kaybolmuluu ve yalnzlyla arlotta. Herkesin iinde
saklad arlotta.
Oyun bitiyor. Tatmin olmu ve beklediimden de
fazlasn alm bir halde, gurur dolu bir o kadar da
mtevaz bu ekibi alklyorum. Tm salon ayakta.
Alklamak yetmiyor koup sarlmak istiyorum her
birine.
Oyunu seyrederken ehovun bunu nasl bir ortam-
da, nasl bir ruh haliyle yazdn dnmeden edemi-
yor insan. Dedesinin zgrln satn alan bir serf
olduunu rendiimde hi armyorum. Genliini
mcadele iinde geiren ehov 44 yllk mr boyunca
Mart, Vanya Day, Kzkardein de aralarnda bulun-
duu birok eser kaleme alyor. Eletirmenler tarafndan
ustalk eseri saylan Vine Bahesini ise hayatnn son
yllarnda veremle savarken yazyor. lk kez 17 Ocak
1904te sahnelenen Vine Bahesini seyreden ehov,
Stanislavskinin oyunu yanl yorumladn dnp
Oyunum dram deil, bir komedi, hatta yer yer bir fars
demitir.
Vine Bahesi; Engin Alkann arkasna ehovu
alarak nne o muhteem oyuncu kadrosunu katp alp
yrmesiyle gerekten grlmeye deer. Zengin, aris-
tokrat bir ailenin tm fertlerinin almak kavramna
ne kadar uzak olduklarn, en deer verdikleri vine
baheleri bile ellerinden giderken akllarna almay
getirmemelerini konu edinen Vine Bahesi Rus aristok-
rasisinin 19.yy. dnemini de ksa ksa ele alyor.

Son olarak oyuna ve oyunculara baarlar dilemek
bana dmez ama en azndan emei geenleri tebrik
edip henz seyretmemi olanlara tavsiye edebilirim. yi
seyirler.
cengizelifelif@hotmail.com
Tiyatro
GNLERDEN
TYATRO
- Elif Cengiz-
Dans insanln varoluuyla ortaya kmtr. Esasnda
insanlarn ilk iletiim aracdr.
lk insanlar bata anlamsz olan hareketlerini seslere
kulak vererek anlamlandrdlar. Bylelikle dans, insan-
lk tarihiyle birlikte domu oldu (Bir sanat dal olarak
kabul edilmesi rnesans ile gereklemitir). Bu sebe-
ple dans tm insanln ortak dilidir, tek bir topluma
mal edilemez.
Dans insanln ortak dilidir, fakat yorumlan ve ser-
gileni ekilleri asndan kendi ierisinde farkllklar
da gstermektedir. Bu farkllklar dans eitli gruplara
ayrmtr. Sz konusu ayrmn temel nedenlerinden
en etkilisi tabi ki kltrel farkllklardr. En bata her
toplum dansn kltr erevesinde icra etmi ve bir
ekilde sonraki nesillere aktarmtr. Bu aktarmlarda;
baz dans trleri (Horon, Zeybek, Kore Geleneksel
Dans vb.) temel elerine baka geler katmama-
ya alarak danslarn orjineline en yakn ekilde
yaatrken, baz dans trleri ise (salsa gibi) dnyann
kresellemesiyle baka kltrlere ait dans ve mzikle-
rden etkilenmi hatta etkilenmekten de te geip dier
bir kltre ait olan melodi ve fgrler ile kendi geleri-
ni birletirekek yepyeni bir grnt kazanmtr.
Yukarda bahsettiim homojenlemi danslardan en
bilineni olan Salsay ele alalm.
Kelime anlam spanyolcada SOS ya da SALA an-
lamna gelen salsa, tadn kelime anlamnda da old-
uu gibi iinde barndrd eitli baharatlardan alr.
Salsada esas olan farkl lezzetlerdeki fgr ve ritimlerin
birleiminden yeni fakat eski tadn da anmsatan bir
lezzet yaratmaktr.
Salsaya homojen dedim,
nk salsa birok dans ve
mziin mkemmel karm sonucunda
gnm-
zde varln
srdrmekte-
dir. Farkl kl-
trlere ait ritim ve
fgrler y-
lesine kar-
mtr ki
Salsann hangi
lkede doduu
kesin olarak
sylenemez.
Salsa dansnn 1930 ya da 1940larda
Kbada balad syleniyor. Aslnda tart-
ma sayfalarna baktnzda, Portorikolular
ve Kballar arasnda, Salsann kendilerine
ait olduuna dair derin tartmalar var.
Hatta Afrikallar da Salsay sahiplenme
konusunda bir hayli iddiallar.
Derinlere indike, sonradan Danzon adn alan ve
Haitiden kaan Franszlar tarafndan adaya geti-
rilen, ngiliz/Fransz Country Mziki,Rumba ve
Afrika kkenli birok dansla (Guaguanco,
Colombia, Yambu) harmanlanmaya balad.
Ve bugn bilinen Salsa ile neredeyse ayn
zelliklere sahip olan, Kbann simgesel
mzii ve dans Son bu karma eklen-
di. Akabinde, oluan bu yeni dans baka lkelerde de
sergilenmeye baland. Porto Rico, Dominik Cumhuri-
yeti, Colombia bu lkelerden bazlardr. Bu dans para
kazanmak amac gdlerek orkestralar araclyla
Mexico City ve New Yorka tand. Bu ehirlerdeki
yatrm ve tantm olanaklarnn bolluu bu dansa
ticari bir grnm kazandrd. Bylelikle Salsa terimi
New Yorkta domu oldu...
Ve gnmzde salsa dnyada olduu gibi lkemizde
de poplerliini arttrarak geliimini srdren bir
dans halini almtr...
Gnden gne artan dans okullarnda yetien
Trk danslar imkanlarnda arttrlmasyla gerek lke-
mizde TDSF( Trkiye Dans Sporlar Federasyonu )nin
katklaryla hazrlanan yarmalarda, gerekse
Avrupa ve Dnya apndaki yarmalarda
kendilerini gstermekte, baarlaryla
gsmz kabartmaktadr...
Yalnzca Salsada da deil; oryantal,
bale, hip hop , tango ve Anadolu kltrmzn
bir paras olan folklr gibi dans alanlarnda
nemli admlar atlmakta ve baarlar
elde dilmektedir.
Gurur duyduumuz danslarmzdan bir k
an yle sralayabilirim.
Tan Satrk, Aytun Bentrk, Zadiel amaz ( Trk
kkenli dansr. Zenneliin en baarl temsilcilerinden
biri. Osmanlnn gnmze kalan geleneksel fgrler-
ini dnyaya tantan dans. ), Burju Perez ( Trk salsa
danss ), Oulcan Borova ( 2003 New York Uluslar-
aras Bale Yarmasnda dnya ampiyonu oldu.),
Kadir Okurer ( Balet. Katld yarmalarn neredeyse
tmnden dl kazand.), Yaz Bankolu-Melisa Sah-
ra Katlm(2012 IDO World Dance Olympiad World
Cup Salsa Couples ampiyonu oldular. Aytun Bentrk
ve Duygu Uraln 2004 ylndaki ampiyonluklarn-
dan sonra ampiyonluk kupasn lkemize kazandrp
bayramz birincilik krssnde dalgalandrdlar.)
ve elbette gururumuz ANADOLU ATE Dans Toplu-
luu...

Bu isimler dnya apnda n kazanm
danslarmzdan yalnzca ilk akla gelenler. Daha nice
birincimiz, nice danslaryla dnyada gnllere taht
kurmu dansmz var...
Tek bilmemiz gereken dans da bir spordur, duygudur,
hislerimizin da vurumudur... Bizimle doar, iimizde
yaar... Ta ki biz lene kadar.
busrailaslan@hotmail.com
DANS
BZMLE
DODU
Kelime anlam spanyolcada SOS ya da SALA anlamna gelen salsa,
tadn kelime anlamnda da olduu gibi iinde barndrd eitli baharat-
lardan alr. Salsada esas olan farkl lezzetlerdeki fgr ve ritimlerin birlei-
minden yeni fakat eski tadn da anmsatan bir lezzet yaratmaktr.
- Bra larslan -
Dans