1908 1918 II.

Merutiyet Dnemi
1908 Reval Konferans (Rusya-ingiltere)
1908 Bulgaristan Bamsz oluyor
1908 Girit Yunanistana veriliyor
1908 Bosna Hersek Elden kyor
1909 31 Mart Ayaklanmas : II.Abdulhamit out V.Mehmet Reat in, rejime kar ilk
ayaklanma,harekat ordusu bs.
1911 Trablusgarp Sava : M.Kemal derne -tobruk,
1911 M.Kemal Genel Kurmay Bakan oldu
1912 I.Balkan Sava :
1913 Londra Antlamas : Midye-Enez,Makedonya yunanistana
1913 Arnavutluk Bamsz
1913 Babali Baskn : ttihat ve Terakki Ynetime el koyuyor
1913 II.Balkan Sava :
1913 Bkre Antlamas : Bulgaristan ile balkan devletleri arasnda
1913 stanbul Antlamas : Bulgaristan Osmanl, Meri snr
1913 Atina Antlamas : Yunanistan Osmanl,Ege adalar yunanistana
1914 I.Dnya Sava
4 Austos : Alman sava gemilerine izin verilmesi(Yavuz-Midilli,Goben-Bresav)
22 Aralk : Sarkam Harekat(Kafkas Cephesi) : Taarruz
1915 Techir Kanunu
1915 anakkale Zaferi
1916 M.Kemal Mu Bitlisi ruslardan geri ald
1917 Bolevik Devrimi
1917 ABD Savaa Giriyor
1918 Mustafa Kemal Yldrm ordular grup komutan oluyor (suriye cephesinde)
1918 Wilson lkeleri : Sava tazminat yok, toprak yok
1918 Mondros Atekes Antlamas : Rauf Bey
3 Kasm : ngilizlerin musulu igali
13 Kasm : stanbulun igali
1919 Gelimeleri
18 Ocak : Paris Bar Konferans
30 Nisan : M.Kemal 9. Ordu Mfettii oldu
15 Mays : zmirin gali
19 Mays : M.Kemal Samsuna kyor
28 Mays : Havza Genelgesi : Miting ve Protesto
22 Haziran : Amasya Genelgesi : Gereke,Yntem,program,Temsilciler kurulu temelleri
27 Haziran : Balkesir Kongresi
8 Temmuz : M.Kemal askerlikten istifa ediyor(Erzurum snr iinde)
23 Temmuz : Erzurum Kongresi : Temsilciler kurulu,manda red,aznlklara hak yok,mebusan
meclisi toplanmal, d yardm alnabilir,albayrak gazetesi
6 Austos : Nazilli Kongresi : Celal bayar
16 Austos : Alaehir Kongresi : mandac zihniyet
4 Eyll : Sivas Kongresi : ali galip,ARMH,temsil heyeti tmyurt,manda kesin red,irade-i
milliye,ali fuat bat komt.
20 Eyll : General Harbour M.Kemal ile gryor
30 Eyl : Damat Ferit Paa istifa ediyor
11 Ekim : Amiral Bristol Raporu : izmirde Yunanlar haksz
20 Ekim : Amasya Grmeleri : M.kemal Salih paa
27 Aralk : Temsil Heyetinin Ankaraya gelmesi
1920 Gelimeleri
12 Ocak : Son osmanl mebusan meclisinin toplanmas : misak- milli,seim kabul
28 Ocak : Misak- milli ilan:
3 Mart : Salih paa kabinesi kuruluyor
16 Mart : Anlama devletleri istanbulu igal ediyo(fiili)
5 Nisan : Damat ferit paa kabinesi kuruluyor
23 Nisan : TBMMnin Kuruluu
24 Nisan : M.Kemalin meclise nergesi
29 Nisan : Hyanet-i Vataniye kanunu : syanlara kar
10 Austos : Sevr Bar Antlamas : Tevfik paa
11 Eyll : Firariler Kanunu , stiklal Mahkemeleri : syanlara kar
14 Ekim : Gediz Taarruzu (Ali Fuat Paa)
8 Kasm : Dzeli Ordu kuruluyor
9 Kasm : Bat cephesi ikiye ayrlyor : Bat(smet bey),Gney (Refet bey)
3 Aralk : Gmr Antlamas (Kars-dr-Sarkam Trkiyede)
5 Aralk : Bilecik Grmeleri : M.kemal Salih Paa
1921 Gelimeleri
6-10 Ocak : I.nn Muharebesi : smet bey general
20 Ocak : Tekilat- Esasiye kanunu(21 Anayasas):
23 Ocak : Londra Konferans : Bekir Sami Bey
23 ubat : Batum Antlamas : Artvin-Ardahan-Batum Trkiyeye verildi
1 Mart : Trk Afgan dostluk antlamas : kltrel ve askeri
12 Mart : stiklal Marnn Kabulu : Milli eitim bakan Hamdullas Suphi Tanrver
okuyor,Besete Zeki ngr, Kastamonuda aksz gazetesinde yaymland
16 Mart : Moskova Antlamas :Batum Grcistana brakld(ilk taviz)
23 Mart : II.nn Muharebesi :ngiltere maltada 40 trk serbest , fransa zognuldak bol.,siz
orada yalnz dman deil....
8 Nisan : Aslhanlar Dumlupnar taarruzu : henz taarruz gcne ulalamad
5 Temmuz : talyanlar Anadoludan geri ekilmeye balad
10 Temmuz : Eskiehir Ktahya Muharebeleri
5 Austos : M.Kemal Bakomutan (3 ay)
7 Austos : Tekalifi Milliye Emirleri(Meclisin onay yok, M.kemalin zel yetkisi ile)
23 Austos : Sakarya Meydan Muharebesi: hatt mdafa yoktur...,ukrayna dostluk,ingiltere
esir ant.
19 Eyll : M.Kemale gazi ve mareal rtbesi
13 Ekim : Kars Antlamas : (Ermenistan,Grcistan,Azerbaycan,Nahcivana
muhafiyet,boazlar ak)
20 Ekim : Ankara Antlamas : Hatay ve iskenderun darda,caber kalesi trkiyede
1922 Gelimeleri
26 Austos :Byk Taarruz
11 Ekim : Mudanya Atekes Antlamas : istanbul-boazlar-dou trakya savasz alnd :
ismet paa
1 Kasm : Saltanatn Kaldrlmas : Osmanl Devleti Resmen sona erdi,I.TBMM nin tek
inkilab
1923 Gelimeleri
17 ubat : zmir ktisat Kongresi
24 Temmuz : Lozan Konferans : smet paa
11 Austos : II.TBMM nin Almas
9 Eyll :Cumhuriyet Halk Frkasn kurulmas
13 Ekim : Ankarann Bakent yaplmas
29 Ekim : Cumhuriyetin ilan : Kabine sistemi
30 Ekim : smet nn Babakan
1 Kasm : Fethi Okyar Tbmm Bakan
1924 Gelimeleri
3 Mart : Halifeliin Kaldrlmas
- eriye Evkaf vekaletinin kaldrlmas :diyanet,vakflar ald yerine
- Erkan- Harbiye vekaletinin kaldrlmas : Genel kurmay bakanlu kuruldu
- Osmanl hanedann yurt dna karlmas
- Tevhidi Tedrisat kanunu
20 Nisan : 24 anayasas :din islam,bakent ankara, dil trke,seme ya 18,seilme ya
30,cumhurbakan 4 yllna
19 Mays : Hali(stanbul) Konferans : Musul sorunu iin ikili grme , baarsz
7 Austos : Nasturi syan(ingiltere musul iin destekliyor)
26 Austos : Bankas Ald
17 Kasm : Terakki Perver Cumhiriyet Frkas Kuruldu : yerinden ynetim,tek
derece,liberalizm,bakan kazm karabekir
19 Aralk : Ordunu Siyasetten ayrlmas kanunu
1925 Gelimeleri
13 ubat : eyh Sait syan : Diyarbakr,ingiltere musul iin destekliyor,seferberlik ilan
17 ubat : Aar vergisi kaldrld
4 Mart : Takrir-i Skun : eyh sait isyann bastrmak iin
5 Haziran : Terakki Perver Cumhuriyet frkasnn kapatlmas
25 Kasm : Klk Kyafet nkilab , apka kanunu
30 Kasm : Tekke-Zaviye-Trbelerin kapatlmas
26 Aralk : Uluslararas Saat ve Takvim Kabul
- Locarno Antlamas : ngiltere-Almanya-Fransa arasndaki saldrmazlk antlamas
- Sanayi ve Maadin Bankas ald
1926 Gelimeleri
17 ubat : Trk Medeni Kanununun kabul : isvire,patrikhanelerin yetkileri alnd,tek
e,nikah,velayet,ceza=italya,ticaret =almanya
22 Nisan : Trkiye ran Dostluk Antlamas
2 Mart : Maarif Tekilat Kanunu :yabanc okullardaki ayricalik kalkiyor(Fransa),MEB izinsiz
okul alamaz, d politikada ilk baar
5 Haziran : Ankara Antlamas : Musul , ngiliz mandas raka brakld, trkiye para ald(3.
taviz)
16 Haziran : zmir Suikasti : stiklal mahkemelerinin son grevi,Benim naciz
vcudum...,ittihatc zihniyete son
1 Temmuz : Kabotaj Kanunu
- Bozkurt Lotus Olay : Fransz-Trk gemilerinin ege denizinde arpmas,Kabotaj
kanununun kmasn hzlandrd
1927 Gelimeleri
15 Ekim : M.Kemal Nutuku okuyor (1919-1927 yllarn kapsar)
16 Ekim : Tevik-i Sanayi Kanunu
1928 Gelimeleri
10 Nisan : Anayasadan Devletin dini islamdr ibaresinin karlmas
24 Nisan : Uluslararas Rakamlarn Kabul
1 Kasm : Trk Harflerinin Kabul
24 Kasm : Millet Mekteplerinin Almas : M.Kemal baretmen
- Tarm Kredi Kooperatifleri kuruldu
- Brian Kellog Pakt : ABD-Fransa nclnde dnya barna katk salamak
1929 Gelimeleri
- Gmrk Tarife Kanunu Deiti : Yerli tccarn korunmas
- Topraksz kylye toprak datlmas hakknda kanun
- Litvinov Protokol : Sovyet Rusya dnya bar
- Adana Mersin demiryolu sorunu (Fransa)
1930 Gelimeleri
20 ubat : Trk Parasn koruma kanunu
3 Nisan : Kadnlara Belediye Seimlerine Katlma hakk verilmesi
10 Haziran : Nfus Mbadelesi(Etabli) Antlamas : stanbul rumlar, bat trakya trkleri
yerleik sayld, yunaninsanla ara dzeldi
11 Haziran : Merkez Bankasnn kurulmas : Para politikas,Trk parasn korumak
12 Austos: Serbest Cumhuriyet Frkas Kuruluyor(Fethi Okyar): milliyetci,laik,tek
derece,teviki sanayi uygulanacak,yabanc sermaye girecek,kadnlara siyasi hak,liberalizm
18 Kasm : Serbest Cumhuriyet Frkasnn Kendini Fesh Etmesi
23 Aralk : Menemen Olay :Nakibendi tarikat,rejime kar,Dervi mehmet,astemen
kubilay, divan- harpte yarglandlar
- Hfzsshha enstits
- Osmanl Borlar sorunu : dk faizli taksitle 1954 e kadar dendi, Fransa ile problem
yaand
1931 Gelimeleri
26 Mart : ller kanunun kabul
15 Nisan : Trk Tarih Kurumunun almas
1932 Gelimeleri
19 ubat : Halk Evlerinin almas
12 Temmuz : Trk Dil Kurumunun almas
18 Temmuz :Milletler Cemiyetine Giri : ispanya temsilcisinin nerisi,Almanya ve italyann
yaylmac politikalarna kar, Cemal Hsn T.
- Zirai Donatm Kurumu ald
1933 Gelimeleri
- Kadnlara Muhtar seilme hakk
- I. Be yllk kalknma plan
- Yksek Ziraat Enstits kuruldu
- Smerbankn almas (sanayiciye kredi)
- Razgrad Olay : Bulgaristanda Trk-Mslman mezarlarnn tahrip edilmesi
- Wagon Litz Olay : stanbuldaki Fransz demiryolu irketinde trk alanlarn ilerine
trke konutuklar iin son verilmesi
- Bursa Olay : Trke Ezan
1934 Gelimeleri
9 ubat : Balkan Antant : (Trkiye,Yunanistan,Yugoslavya,Romanya), Almanya ve italyann
yaylmac politikasna kar, Arnavutluk italya etkisinde,Bulgaristan Yaylmac politika
izliyor(dobluca-ege denizi) katlamadlar
21 Haziran : Soyad Kanunu: (milliyetilik-halklk-laiklik):osmaldan kalma rutbe-
nianlar,aa,bey,paa,dervi,-ayrcal nlemek-resmi ilemleri kolaylatrmak)
5 Aralk :Kadnlara Milletvekili seilme hakk
1935 Gelimeleri
- Hafta Tatilinin Cumadan Pazara alnmas
- MTA kurulmas
-Etibankn Almas(Maden iin kredi)
1936 Gelimeleri
- Montr Boazlar Szlemesinin : Ticaret gemilerine ak, Sava gemileri 15 gn nceden
izin, Trkiye iki tarafta asker bulundurabilir,Boazlar komisyonu kaldrld,Almanya-
talyann yaylmac politikas,Tam egemenlik
- Akdeniz Pakt : (ingiltere,Trkiye,Yugoslavya,Yunanistan) , talyann Akdenizde
oluturduu tehdid
1937 Gelimeleri
- Atatrk lkelerinin Anayasaya girmesi
- Denizbankn almas (deniz iin kredi)
- Sadabat Pakt : (Trkiye,Irak,ran,Afganistan) ,talyann asya-afrika da yaylmac
politikas,Suriye katlmad(Hatay), Dou snr gvende
1938 Gelimeleri
-10 Kasm :Atatrkn vefat
-11 Kasm : smet nn Cumhurbakan
1939 Gelimeleri
29 Haziran : Hatayn Anavatana Katlmas: sve-Sandler Raporu,En son belirlenen snr.
Misak Milli byk oranda gerekletirildi.,Atatrkten sonra
1940 Ky Enstitleri: smet nn zamannda kylerde retmen yetitirmek, kylnn bilgi
ve becerilerini artrmak iin kuruldu. Adnan Menderes dneminde kapatld.
1940 Milli Korunma Kanunu: Baz fabrikalarn devletletirilmesi amaland. Hkmete
ekonomik hayat dzenleyici ok geni imkanlar salamaktayd. retim, datm ve tketim
ilikileri devlet kontrolne alnd. Devlet gerektiinde retimi aksatan iletmelere el
koyabilecekti. Kanuna dayanarak Petrol Ofisi, Et ve Balk Kurumu gibi kurumlar oluturuldu.
1943 Casablanca Konferans: Roosevelt ve Churchill arasnda yaplan grmedir.
Grmeye gre mihfer devletleri ile teslim dnda antlama yaplmayacak. Bar koullar
mihfer halklarna aklanmadan nce bu lke liderleri yenilgiyi kabul edecek. Sicilyaya
karma yaplarak Almanya zerinde bask yaplacak. Trkiyenin savaa katlmas iin
hazrlk yaplacak.
1943 Adana Grmeleri: Churchill ile smet nn arasnda yaplm, nn Trkiyeyi
savatan uzak tutmutur.
1943 Washington Konferans: Kuzey Afrika cephesinin kapanmas zerine Churchill ve
Roosevelt arasnda yaplan grmedir. Grmeye gre talya igal edilip sava d
braklacak, 1944te Fransada yeni cephe alacak, Trk hava alanlarndan yararlanma iin
hazrlklar yaplacak. Sava sonras barn sorumluluu ABD, SSCB, ngiltere ve ine
verilecek. Avrupada Tuna, Balkan, skandinav federasyonlarn kapsayan bir konfederasyon
oluturulacak, Trkiye balkan federasyonuna dahil edilecek.
1943 Qebec Konferans: talyada Mussolininin dmesi zerine ikinci cephe meselesini
yeniden ele almak amacyla Churchill, ngiliz Genelkurmay ve Amerikan Genelkurmay
arasnda yaplan grmedir. Grmede Churchill ikinci cephenin Fransa yerine Trkiyede
almasn savunmu ama kabul ettirememitir.
1943 Moskova Konferans: Konferans 2. Dnya Savandan sonra oluacak dzen iin
yaplan ilk toplantdr. Konferansa ngiltere, ABD, SSCB ve in katlmtr.
1943 Tahran Konferans: Roosevelt, Stalin ve Churchill arasnda yaplmtr. Trkiyenin
savaa girmesi karar alnmtr.
1944 Kahire Grmeleri: Roosevelt, Churchill ve nn arasnda yaplmtr. smet nn
Trkiyenin savaa hazr olmadn belirtmitir.
1945 Yalta Konferans: ABD, ngiltere ve SSCB tarndan yaplmtr. Konferansta; Birlemi
Milletler kurulacak, Almanya igal blgelerinden ayrlacak, boazlarn statsnn SSCB
lehine deitirilmesi kararlar alnmtr.
1945 Sanfransisco Konferans: Birlemi Milletleri kurmak iin Trkiyenin de bulunduu 51
devletin temsilcisinin katlmyla toplanmtr.
1945 Potsdam Konferans: ngiltere, ABD ve Sovyet Rusyann yapt son byk
konferanstr. Barn nasl salanaca grlmtr.
1945 iftciyi Topraklandrma Kanunu: Toprak reformu.
1945 Birlemi Milletler Kuruldu: Dnya barn ve gvenliini salamak, uluslararas
kltr, sosyal ve ekonomik ibirlii salamak iin Trkiyenin de kurucu yeler arasnda yer
ald kurulutur.
1947 Truman Doktrini: ABD bakan Truman tarafndan Sovyet tehdidine kar komnizm
tehlikesi altndaki devletlere mali ve askeri yardm ieren doktrindir. Trkiyeye 100 milyon
dolar, Yunanistana 300 milyon dolar yardm yaplmtr.
1947 Marshall Plan: Savatan zarar grm Avrupa lkeleri iin ABD bakan Marshall
tarafndan hazrlanan programdr. 12 Temmuzda Trkiye, ngiltere, Fransa, Belika, talya,
Portekiz, rlanda, Yunanistan, Hollanda, Lksemburg, svire, zlanda, Avusturya, Norve,
Danimarka ve svein katlmyla toplanan 16lar Konferans 22 Eyllde ABDye sunulmak
zere Avrupa Ekonomik Kalknma Program hazrlamtr. Bu program zerine ABD 3 Nisan
1948de D Yardm Kanunu kararak 16lara 6 milyar dolarlk yardm yapm, bu yardmlar
daha sonra da devam etmitir. Marshalla karlk Sovyet Rusya da kendi uydularna yardm
iin Molotov Plan karmtr. Trkiye Molotova ye deildir.
1949 NATO Kuruldu: Kuzey Atlantik Antlamas Tekilatna ye lkeler askeri glerimi
birletirme amac ile kurmulardr.
1950 Koreye Asker gnderildi
1952 Natoya ye olduk
1955 Badat Pakt: Trkiye ve Irak arasnda Orta Douda Bar ve Savunma Tekilat ad ile
kurulmu, iki lkenin birbirlerinin iilerine karmamas, anlamazlklarn bar yoluyla
zlmesi kararlar alnmtr. Daha sonra ran, Pakistan ve ngiltere de katlmtr. ABD
Araplarn tepkisini ekmemek iin resmen ye olmam ama yelere askeri, teknik ve mali
alanda destek vermitir.1959da Irak Badat Paktndan ekilmi ve merkez Ankaraya
tanmtr. 1959da paktn ad Merkezi Antlama rgt yani CENTO adn almtr.
1979da pakt dalmtr.
1955 Varova Pakt: SSCBnin nclnde Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Polonya,
Romanya, ekoslovakya ve Demokratik Almanya Cumhuriyetinin katlmyla NATOya
kar kurulmutur. 1991de dalmtr.
1974 Kbrs Harekat: 1959da NATOnun araya girmesiyle bamsz bir Kbrs Cumhuriyeti
Devleti kurulmas kararlatrlmtr. Yine 1959da Londrada Trkiye, ngiltere, Yunanistan
ve Kbrs Rum ve Trk Kesimi temsilcileri arasnda imzalanan antlamaya gre Kbrs
Devleti ngiltere, Trkiye ve Yunanistan garantrlne kurulacaktr. 15 Temmuz 1974te
EOKAclarn(Kbrsllarn Mill Mcadele rgt-Yunanistan'n Kbrs'ta kurduu bir silahl
rgttr) yapt ihtilal, Trklere kar etnik arndrma politikas isleyen Bapiskopos
Makariousun ve ynetiminin devrilmesine neden olmutur. Trkiye 14 Austos 1974te
Kbrsa askeri hareket dzenlemi, 13 Kasm 1975te Kbrs Trk Federe Devleti, 15 Kasm
1983te de Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti kurulmutur.