You are on page 1of 44

statistiksel Sre Kontrol

KAZIM KARABOA
KALTENN TARHSEL KMLK DEM
Muayene

statistiksel Kalite Kontrol

Toplam Kalite Kontrol

Toplam Kalite Ynetimi
STATSTKSEL KALTE KONTROL
statistiksel kalite kontrol, rnekleme
teorisine dayanan ve periyodik lmelerle
kalitenin devaml olarak izlenmesine ynelik
bir yntemdir.
Toplam kalite ynetimi anlay, srekli
iyileme ve problem zmne istatistiksel ve
sistematik bir yaklam ifade eder. Toplam
kalite ynetiminde, sezgilerle deil verilerle
alma alkanl vardr.
SK metodolojisinde;
statistik, bir btnn tamamn kontrol etmek
yerine btnden rnekler alarak sonulara gre
btn hakknda tahminde bulunmak iin
kullanlan aralar ifade eder.
Proses, bir rn veya hizmetin nceden
belirlenen nitelikte elde edilebilmesi iin
kullanlan makine, alet, metot, malzeme ve insan
gcnn btnn ierir.
Kontrol, prosesteki verilerin lmnde ve
analizinde istatistiksel tekniklerin uygulanmas
anlamn tar.
SK Sreci
statistiksel Sre Kontrol (SK) ne
iin kullanlr?
Kalite geliimini arttrmak
retim maliyetini azaltmak
Mteri memnuniyetini arttrmak
rn taleplerini gelitirmek ve belirlenen
limitleri arttrmak
Verimi arttrmak
SK
SKda kullanlan temel
ara sre kontrol
grafikleridir.
Bu grafikler genelde bir
merkez izgiden (M),
alt (AKL) ve st (KL)
kontrol limitlerinden ve
ardk gzlem
noktalarndan oluur.

SK METODLARI
zleme amal SK metodu
kt incelenir eer kalite
tatmin edici deilse standardn
altndaki paralar tekrar
retime sokulur veya daha
ucuza satlr ya da hurda olarak
ayrlr.
Bu genellikle rneklem
incelemesi ile yaplr. Kalitenin
izlenmesinin genelde maliyeti
pahaldr ve bu nedenle pek
nerilmez
Koruyucu amal SK metodu
Sre incelenir ve kusurlu
rnn retilmesinden kanmak
iin sre kontrol uygulanr.
Tipik koruyucu amal SK
metotlar;
1-) Sre deikenleri iin
Shewhart kontrol grafikleri
2-) Sre deikenleri iin CuSum
kontrol grafikleri,
3-) Girdi materyallerinin
rnekleme incelemesi
4-) rnn srekli retim
incelemesi
SRE KONTROL EMASI
SRE YETERLLK ANALZ
Sre yetenek analizi kalite gelitirme
programnn en nemli kesimidir.
Sre yeterlilii belirli bir kalite zellii iin
deikenlik lsdr.
Bu deikenlik zaman boyutunda iki farkl
ekilde ele alnabilir:
Belirli bir anda var olan deiiklik
Zaman iinde oluan deiiklik

SRE YETERLLK ANALZ
Sre yeterlilii, istatistiksel bir lt olup mteri
beklentilerine gre bir srecin ne kadar
deikenlik gsterdiini zetler
(Montgomery,2001).
Bu aamada dikkate alnan parametreler Cp ve
Cpk indisleridir.
Cp indisi, artname limitleri ile proses kontrol
limitleri arasndaki ilikiyi gsterir. USL st
spesifikasyon limitini, ASL alt spesifikasyon
limitini ve standart sapmay ifade eder.

SRE YETERLLK ANALZ
Sre yeteneinin ls olarak genellikle 6
akl olarak tanmlanr ve bu doal
toleranslar olarak adlandrlr.
Ortalamas , standart sapmas olan normal
dalm erisi aadaki gibidir. Byle bir
dalma sahip srecin deikenlik snrlar
-3 ve +3 olarak belirlenebilir.
+3 ve -3 iin normal dalm
erisi
SRE YETERLLK ANALZ
ndislerin hesaplan
SRE YETERLLK ANALZ
Sre yetenek analizinin saladklar;

Srecin toleranslara uygunluunun kestirimi

Sre seimi veya yenilenmesinde tasarmclara yol gstermesi

Sre kontrol iin rnek alnma sklklarnn belirlenmesi

Yeni tezgh ve donanmlar iin performans llerini oluturmak

Rakip satclar arasnda seim yapmak

SRE KONTROLNDE KULLANILAN
STATSTKSEL YNTEMLER


PARETO ANALZ :Pareto analizi, deiik
saydaki nemli nedenleri daha az nemde
olan nedenlerden ayrmak iin kullanlan bir
yntemdir.
SRE KONTROLNDE KULLANILAN
STATSTKSEL YNTEMLER
RNEK: Bir iletme
mteri kayb
probleminde pareto
analizi yntemini
uyguluyor. Bunun
sebepleri konusunda
eitli aratrmalar
yaplyor, veriler
kategorilere ayrlyor.
zerinde alldnda en
etkili olacak sebepleri
tespit etmeye alyorlar.

Pareto analizinde grld gibi mteri kaybnn
%80 i ilk 4 sebepten kaynaklanmaktadr.
SRE KONTROLNDE KULLANILAN
STATSTKSEL YNTEMLER
Sebep-Sonu Diyagram :Kalite
karakteristikleriyle etmenler arasndaki ilikiyi
gsteren diyagramdr. Balk kl diyagram
olarak da adlandrlr. Omurgasn ilgili kalite
zelliinin oluturduu, sebepleri ise nemine
gre (ana sebep/tali sebep) klklar
oluturduu bir gsterim metodudur.
SRE KONTROLNDE KULLANILAN
STATSTKSEL YNTEMLER
SRE KONTROLNDE KULLANILAN
STATSTKSEL YNTEMLER
Salm Grafii :retilen
rnn kalitesini
etkileyen herhangi iki
zellik arasnda iliki
olup olmadn
belirlemek zere
kullanlan yntemdir.
Salm grafikleri
genellikle iki cins veri
arasndaki ilikiyi ifade
etmektedir.



X ve Y gibi iki deikenin art ve azallar
birbirine bal olarak deiiyorsa aralarnda
korelasyon vardr demektir.
SRE KONTROLNDE KULLANILAN
STATSTKSEL YNTEMLER
Salm grafikleri, X bamsz
deiken Y baml deiken
olmak zere aralarnda
sebep-sonu ilikisinin olup
olmadn da
gstermektedir.
X deerlerine bal olarak
deien Y deerlerinin
kesitii yerlere nokta
konulur. Bu noktalar demeti
incelenerek aralarnda iliki
olup olmad
yorumlanabilecektir.
Pozitif ynde dorusal iliki
SRE KONTROLNDE KULLANILAN
STATSTKSEL YNTEMLER
Negatif ynl dorusal iliki liki yoktur
KONTROL ZELGELER
Kontrol izelgesinin
amac, genel deikenlik
faktrlerini zel
deikenlik
faktrlerinden ayrarak
sreteki anormal
deiimin nne
gemektir.
LLEBLEN ZELLKLER N
KONTROL ZELGELER
Kontrol izelgelerinin kullanm amalar;

Mevcut bir srecin kontrol edilebilirliinin (yeterlilii) hangi snrlar
iinde olduunu belirlemek

Sre deiikliklerinin analizini yapmak

Bir srecin istatistiksel olarak kontrol altna alnp alnamayacann
kontrol

Sre yeterliliinin tespit edilmesi ve bu deikenlerin mteri
gereksinimleri ile sre performans arasndaki farkn izlenmesi


LLEBLEN ZELLKLER N
KONTROL ZELGELER
X- R izelgeleri :rneklem
genilii kkse (n 10)
ortalama ile birlikte
deiim genilii ifti
eklinde uygulanr.
Bu uygulama ile hem
ortalama hem de
deikenlik bakmndan
srecin kontrol altnda
olup olmad
aratrlabilir.
x izelgesinin
parametreleri aadaki
ekilde hesaplanr:


LLEBLEN ZELLKLER N
KONTROL ZELGELER
rnek: Bir rulman imalat srecinden 20 saat
sresince her saat 4 adet rnek alnyor ve ap
lmleri yaplyor. Aadaki tabloda verilen
deerleri kullanarak X-R izelgesini
hazrlayalm ve sreci analiz edelim.
( Saraolu, ipk eitim notlar,2000 ).
LLEBLEN ZELLKLER N
KONTROL ZELGELER
LLEBLEN ZELLKLER N
KONTROL ZELGELER
X- R izelgeleri Alt ve st limit
Hesaplamalar X- R izelgeleri Grafik Gsterimi
LLEBLEN ZELLKLER N
KONTROL ZELGELER
Grafikler incelendiinde kontrol d bir durum olmad grlmektedir.
Sre kontrol altndadr.
LLEBLEN ZELLKLER N
KONTROL ZELGELER
x S izelgeler:
rneklem geniliinin
byk olduu
durumlarda tercih edilir.
LLEMEYEN ZELLKLER N
KONTROL GRAFKLER
Deiimleri saysal olarak llemeyen kalite
seviyelerine geer-gemez, mat-parlak gibi
yorumlar getirebilen yerlerde kullanlmaktadr.
Buralarda ya kusurlu para says ya da bir
paradaki kusur saylarnn analizi yaplr.
rnein salam-defolu ayrm, boyada toz
durumu gibi teslim edilen paralarn kann
kusurlu olduunun analizinde bu tip izelgeler
kullanlr. Burada herhangi bir lm aletiyle
kusurlar lemeyiz, duyu organlarmzla ayrt
edebileceimiz niteliksel kusurlar vardr.
LLEMEYEN ZELLKLER N
KONTROL GRAFKLER
p izelgeleri
Bu izelgenin amac
sreteki kusurlu rn
yzdesini kontrol etmektir.
LLEMEYEN ZELLKLER N
KONTROL GRAFKLER
P- Kontrol Grafii
Grafik incelendiinde
kontrol dna km bir
gzlem bulunmamaktadr.
LLEMEYEN ZELLKLER N
KONTROL GRAFKLER
np - izelgeleri
p izelgesine benzer, bu
izelgelerin amac kusurlu
rn saysn kontrol
etmektir.
rnekleme ait alt gruptaki
eleman saylarnn eit
olmas durumunda kullanlr.
Grld gibi kontrol dnda bir
gzlem bulunmamaktadr.
statistiksel olarak veriler poisson dalmna
sahipse C ve U izelgeleri kullanlr.
C - izelgeleri
Bu izelgelerin amac
sreteki toplam kusur
saysn kontrol etmektir.
rneklem genilii
sabitlendiinde kullanlr.
U- izelgeleri
rnek geniliinin sabit olmad durumlarda
bu izelgenin amac birim bana den kusur
saysn kontrol etmektir.
KMLTF TOPLAM (CUSUM)
KONTROL ZELGELER
Cusum kontrol izelgeleri esas olarak kronolojik srada
dzenlenmi verilerin analizi ile ilgilidir. Bylece bir
srecin srekli kontrolnn salanmas amalanr.
Klasik izelgelere gre balca stnlkleri, zellikle
deiimin fazla byk olmad durumlarda, kk
maliyetle ayn etkinlii salamasdr.
Cusum kontrol izelgesinde, sre ortalamasndaki ani
ve srarl deiiklikler derhal fark edilmekte, deiimin
zaman daha belirgin olarak saptanmakta ve
grntlenebilmektedir.
KMLTF TOPLAM (CUSUM)
KONTROL ZELGELER
Sre kontrol izelgeleri incelendii takdirde
ounda gemi gzlemlerin dikkate
alnmad grlr.
Cusum izelgeleri gemi gzlemleri dikkate
alarak mevcut durum hakknda fikir verir.
KMLTF TOPLAM (CUSUM)
KONTROL ZELGELER
rnek Uygulama
Byk bir irkette 40 ay
boyunca meydana gelen
kazalarn says yandaki
Tablo da verilmitir. Bu
veriler tek balarna
organizasyonun performans
hakknda ak ve gvenilir
bir sonu vermez. .
(Oakland, John S. 2003).
KMLTF TOPLAM (CUSUM)
KONTROL ZELGELER
C- izelgesi grafii Cusum grafii
Bu veriler iin oluturulan c- izelgesidir.
Kontrol limitleri daha nce belirttiimiz
yntemlerle hesaplanmtr
izelgeye gre 17. aya kadar kk kazalarn
ortalama says 3ten byktr yani 17. aya
kadar pozitif ynde artan bir eilim grlr. 18.
ve 35. aylar arasnda ortalama kaza seviyesi
dt iin eim negatif yndedir. Bunu
izelgede aka grebiliyoruz
KMLTF TOPLAM (CUSUM)
KONTROL ZELGELER
V MASKES YNTEM
Cusum kontrol izelgelerinde
kullanlan V maskesi, Shewhart
kontrol izelgelerindeki kontrol
limitlerine karlk gelmektedir.
Bu yntemin V maskesi olarak
adlandrlmasnn nedeni,
kontrol limitlerinin yatay V(>)
eklinde olmasdr. V
maskesinin kollar srecin
kontrol altnda olmasdr. V
maskesinin kollar srecin
kontrol altnda kabul edilecei
alt ve st kontrol snrlarn
oluturmaktadr.
EWMA (stel Arlkl Hareketli
Ortalama) Kontrol izelgeleri
EWMA yntemi ekonomide, stok kontrolnde
ve tahmin yntemlerinde ska kullanlmasna
ramen kalite kontrolde ok sk olarak
kullanlmamaktadr. Bunun sebebi de CuSUM
ve Shewhart kontrol izelgelerinin arasnda bir
performansa sahip olmasdr. Kk
deiimlerle ilgilendiimiz zaman Shewhart
kontrol izelgelerine alternatif bir dier yol
EWMA kontrol izelgeleridir.
KAYNAKA
Burin M. DURMAN, Yrd.Do.Dr. Fatma PAKDL; STATSTK PROSES KONTROL
UYGULAMALARI N BR SSTEM TASARIMI

PROF.DR. BESM AKIN ;R.GR. ERKAN ZTRK; STATSTK PROSES KONTROL
TEKNKLERNN BLGSAYAR ORTAMINDA UYGULANMASI

Tuba OLAK; STATSTKSEL SRE KONTROL VE UYGULAMALAR

rfan ERTUGRUL*, Nilsen KARAKASOGLU; KALTE KONTROLDE RNEKLEM BYKLGNN
DEGSKEN OLMASI DURUMUNDA p KONTROL SEMALARININ OLUSTURULMASI ; stanbul
Ticaret niversitesi Fen Bilimleri Dergisi Yl: 5 Say:10 Gz 2006/2 s 65-80

Mustafa Ycel; TOPLAM KALTE KONTROLU AISINDAN STATSTKSEL SRE KONTROL
TEKNKLERNN NEM ; 8. Trkiye Ekonometri ve statistik Kongresi

You might also like