RAFAEL OLIVEIRA GOMES DA SILVA PSICOLOGIA JUNGUIANA RIO DE JANEIRO 2010 UNIVERSIDADE VEIGA DE ALMEIDA GISELE DA SILVA BARCELOS RAFAEL OLIVEIRA GOMES DA SILVA PSICOLOGIA JUNGUIANA Trabalho apresentao para !s"!pl!na Est#$!o B#s!"o S%per&!s!onao VI ' o "%rso e Ps!"olo$!a a Un!&ers!ae Ve!$a e Al(e!a' "o(o re)%!s!to par"!al para obten*+o e $ra%' sob or!enta*+o o,a- Pro.essor,a- Mar!a /elena S!(+o Cr%01 RIO DE JANEIRO 2343 SUMARIO INTRODUO 04 1. CONCEITOS BSICOS 05 2. RELATO DAS ENTREVISTAS 07 . CONCLUSO 0! OUTRAS APRESENTA"ES 10 PSICO#ONCOLOGIA 10 GESTALT#TERAPIA 10 COGNITIVO#COMPORTAMENTAL 10 PSICOLOGIA $OSPITALAR 10 PSICOLOGIA $EIC$IANA 11 PSICOLOGIA SIST%MICA 11 PSICODIAGN&STICO 11 PSICOLOGIA E'ISTENCIAL E $UMANISTA 11 PSICANLISE 12 REFER%NCIAS # 1 4 INTRODUO 5%ano re"eb! a l!sta e 6Ps!"olo!as7' lo$o es"olh! a Ps!"olo$!a J%n%!ana' po!s e% esta&a e( "on.l!to se real(ente ser!a le$al est%#8la e at9 (es(o se$%!8la1 Mas "o(o sanar essa :&!a se ne( ao (enos sab;a(os o )%e se trata&a a Ps!"olo$!a J%n%!ana< A part!r esse )%est!ona(ento e(os !n;"!o = nossa pes)%!sa e ent+o aentra(os e( %( (%no (ara&!lhoso' o 6M%no J%n$%!ano71 P()*+,+-). A/.,01)*.' ta(b9( "onhe"!a "o(o Psicologia Junguiana, Psicologia Arquetpica, Psicologia Simblica o% Psicologia Complexa' 9 %( ra(o e "onhe"!(ento e pr#t!"a a Ps!"olo$!a' !n!"!ao por Carl G%sta& J%n$ o )%al se !st!n$%e a ps!"an#l!se !n!"!aa por Fre%' por %(a no*+o (a!s alar$aa a l!b!o e pela !ntro%*+o o "on"e!to e !n"ons"!ente "olet!&o1 A ps!"olo$!a anal;t!"a .o! esen&ol&!a "o( base na e>per!?n"!a ps!)%!#tr!"a e J%n$' nos est%os e Fre% e no a(plo "onhe"!(ento )%e J%n$ t!nha as tra!*@es a al)%!(!a' a (!tolo$!a' .!loso.!a' l!terat%ra e o est%o "o(parao a h!stAr!a as rel!$!@es' e as )%a!s ele &e!o a "o(preener "o(o a%torepresenta*@es e pro"essos ps;)%!"os !n"ons"!entes1 Na Ps!"olo$!a Anal;t!"a( o "on"e!to e !n"ons"!ente &a! al9( a !(ens+o ps;)%!"a' abran$eno os .enB(enos )%e se repete( nos "ontos e nos (!tos' os )%a!s e(er$e( te(as %n!&ersa!s' o )%e le&o% J%n$ a !ntro%0!r a no*+o e ar)%9t!po e !(a$ens ar)%et;p!"as )%e s+o .or(as estr%t%rantes heraas1 Na teor!a C%n$%!ana o !n"ons"!ente apresenta %as "a(aas' o !n"ons"!ente pessoal e o !ns"ons"!ente "olet!&o1 J%n$ es"lare"e )%e 9 !.;"!l !st!n$%!r os "onte:os "olet!&os e pessoa!s por estare( !nt!(a(ente %!os' (as poe(os !0er )%e o e ?n.a0e pessoal 9 a "a(aa (a!s s%per.!"!al o !n"ons"!ente' e le(bran*as per!as o% repr!(!as' e le(bran*as olorosas e e per"ep*@es sensor!a!s )%e %ltrapassa( os l!(!tes a "ons"!?n"!a1 5 1. CONCEITOS BSICOS P23(+/.( O ter(o persona or!$!na8se o teatro $re$o ant!$o e s!$n!.!"a (#s"ara1 S+o !n:(eras personal!aes "onst!t%!ntes o nosso e%1 NAs n+o so(os o te(po !nte!ro a (es(a pessoa' e( eter(!naos (o(entos "onstr%;(os e &!&en"!a(os personal!aes !.erentes1 S+453. A so(bra 9 o aspe"to per!$oso a (etae es"%ra e n+o a(!t!a a personal!ae1 O espelho n+o l!sonCe!a' (ostra .!el(ente a .a"e )%e n%n"a re&ela(os ao (%no por)%e a re"obr!(os "o( a persona' a (#s"ara o ator1 A so(b# ta(b9( te( se% lao pos!t!&o' po!s ela tra0 e( s! poten"!al!aes' ela 9 6ben!ta7 por)%e 9 l%0' se( l%0 n+o h# so(braD e )%anto (a!s est!&er "ons"!ente a so(bra' (a!s perto a l%0 a "ons"!?n"!a estar# o !n!&;%o' .ortale"eno' ass!(' o se% pro"esso e !n!&!%a*+o1 6Too !n!&;%o 9 a"o(panhao por %(a so(bra e )%anto (enos ela est!&er !n"orporaa = s%a &!a "ons"!ente tanto (a!s es"%ra e espessa ela se tornar#7 ,O1 C1' &ol1 EIF4G484GH-1 A/)4. 6 A/)47( O ho(e( en"erra e( s! %(a par"ela .e(!n!na !n"ons"!ente )%e se person!.!"a e( .!$%ra e (%lher1 F!$%ra e "ar#ter .e(!n!no )%e "o(pensa a "ons"!?n"!a (as"%l!na' 9 o lao a(oroso' el!"ao' &a!oso o ho(e(1 6N+o h# ho(e( al$%( t+o e>"l%s!&a(ente (as"%l!no )%e n+o poss%a e( s! al$o e .e(!n!no17 ,O1C1' &ol VIII2F2JK- E o (es(o o"orre "o( o lao .e(!n!no' )%e te( o an!(%s para "ontrabalan"ear se% lao el!"ao1 6 M)1+( Os (!tos s+o e( pr!(e!ro l%$ar e antes e t%o e>press@es s!(bAl!"as e ra(as !nternos' !n"ons"!entes' )%e re&ela( a nat%re0a a ps!)%e1 Nos sonhos' be( "o(o nas pro%*@es as ps!"oses' e>!ste( !n%(er#&e!s !nter"one>@es )%e so(ente en"ontra( paralelo e( te(as (!tolA$!"os1
A38791):+ 6Ar)%9t!po 9 %(a esp9"!e e apt!+o para repro%0!r "onstante(ente as (es(as !9!as (;t!"asD lo$o' 9 poss;&el s%por )%e os ar)%9t!pos seCa( as !(press@es $ra&aas pela repet!*+o e rea*@es s%bCet!&as1 A!na ressalta )%e os ar)%9t!pos s+o eter(!naos apenas )%anto = .or(a e n+o )%anto ao "onte:o' 9 %( ele(ento &a0!o e .or(al e( s!' !sto 9 %(a poss!b!l!ae aa a pr!or! a s%a apresenta*+o71 ,JUNG' 2332' p1GL2- 7 2. RELATO DAS ENTREVISTAS A ps!"olo$!a J%n$%!ana 9 e.!n!a "o(o 6ps!"olo$!a as rela*@es7'por)%e .ala sobre rela*+o<Por)%e na terap!a C%n$%!ana &a! aborar al$%( ass%nto )%e e( al$%( (o(ento a.eta a &!a o terape%ta ta(b9('n+o sA o )%e o "ons"!ente o terape%ta .ala para o "ons"!ente o pa"!ente'(as o ) o "ons"!ente o terape%ta .ala para o !n"os"!ente o pa"!ente1 E a (ane!ra )%e a terap!a ana 9 "o(o )%e o terape%ta &a! "onse$%!r a(!n!strar essa rela*+o1Al$%(a .ala o pa"!ente at!n$e e %(a tal .or(a o terape%ta')%e n+o h# "o(o ele se es)%!&ar'e 9 a.etao ta(b9(1 O "on"e!to e !n"os"!ente "olet!&o .or(ao por J%n$'ro(peno "o( Fre%')%e .o! se% $rane a(!$o e par"e!ro1Ele !0 )%e o !"s 9 ta(b9( .or(ao por ele(entos repr!(!os')%e ser!a "o(%( a h%(an!ae toa15%ano a $ente nas"e n+o nas"e(os %(a t#b%a rasa')%e &a! seno es"r!ta ao lon$o a &!a'a $ente C# nas"e "o( al$%(as (ar"as C# !(pressas pelos nossos antepassaos1 Os ar)%9t!pos s+o !(a$ens pr!(or!a!s )%e "he$a( at9 nAs atra&9s e !(a$ens ar)%et;p!"as1 S+o estr%t%ras )%e nAs te(os e( nosso !n"ons"!ente "olet!&o' toos nAs o te(os1 O proble(a n+o 9 a ess?n"!a ele' o proble(a 9 )%ano esses ar)%9t!pos to(a( %(a "apa"!ae e a%tono(!a (%!to $rane1 Por tr#s e too "o(ple>o te( %( ar)%9t!po1 E toos nAs te(os "o(ple>os e toos os t!pos1 E>!ste( ta(b9( os ar)%9t!pos ANIMA e ANIMUS1 A An!(a 9 o ar)%9t!po o .e(!n!no no ho(e(' e o An!(%s' os ar)%9t!pos o ho(e( na (%lher1 Ele &a! !0er )%e n%(a rela*+o a o!s n%n"a est+o sA presentes o ho(e( e a (%lher' s+o os o!s e os ar)%9t!pos e a(bos1 Ent+o n%(a br!$a' por e>e(plo' o )%e &a! apare"er na (a!or parte as &e0es s+o os ar)%9t!pos e( a*+o1 A (%lher "o(e*a a .alar (al' a se es"ontrolar' .alar "o!sas se( pensar1 Cost%(a8se !0er )%e e( %(a br!$a entra( os par"e!ros !n&!s;&e!s1 J%n$ trabalha&a ta(b9( "o( (!tos e "ontos e .aas' e( s%as terap!as' rela"!onano "o( a &!a o pa"!ente1 V+o ano poss!b!l!aes para )%e o pa"!ente se entena atra&9s o "onto1 M (%!to %t!l!0ao na anal!se1 Ele era a .a&or' ao "ontra!o e Fre%' as anota*@es os sonhos1 Na terap!a C%n$%!ana' 9 pe!o para )%e o pa"!ente tenha %( "aerno e sonhos e a "aa (anh+ anote o )%e sonho% para )%e possa ser !nterpretao %rante a an#l!se1 Ta(b9( 9 bastante %t!l!0ao os s;(bolos e as (analas1 8 U(a t9"n!"a %t!l!0aa na an#l!se 9 a a "a!>a e are!a' )%e 9 %saa para )%e o pa"!ente e>presse se%s sent!(entos' pensa(entos e eseCos )%e n+o "onse$%e e>por para o terape%ta1 9 . CONCLUSO F!"a(os en"antaos "o( &!s+o "olo"aa por J%n$' ele te&e "ora$e( ao abanonar o "on"e!to .re%!ano e e ter .!r(ao se% prApr!o "on"e!to1 A Ps!"olo$!a Anal;t!"a 9 be( !.erente o )%e o%&!(os .alar' %(a pena )%e na %n!&ers!ae .ala8se t+o po%"o a proposta C%n$%!ana1 /# %(a !(a$e( !stor"!a e( )%e a Ps!"olo$!a J%n$%!ana 9 sA (!to' na &erae ela %sa os (!tos para e>pl!"ar "on"e!tos "o(o o e In"ons"!ente Colet!&o' por e>e(plo1 M %(a pena ta(b9( )%e haCa t+o po%"a !n.or(a*+o sobre a pr#t!"a' essa e.!"!?n"!a e !n.or(a*+o 9 )%e .a0 os e)%;&o"os e a .alta e "%rsos e espe"!al!0a*@es ta(b9(1 Poe(os !0er ta(b9( )%e' na &erae' a Ps!"olo$!a Anal;t!"a prop@e %(a a(pl!.!"a*+o os s;(bolos e( an#l!se' atra&9s o (9too s!(bAl!"o8analA$!"o1 Este (9too or!enta8se a part!r a per"ep*+o o (ater!al )%e pro&9( o !n"ons"!ente o anal!sano' atra&9s e s;(bolos on;r!"os' a e>press+o pl#st!"a o%' por o%tras t9"n!"as terap?%t!"as' n+o se restr!n$!no as !nterpreta*@es $era!s e eter(!n!stas1 Con"l%!8se ent+o )%e o est%o os (!tos e os s;(bolos o !n"ons"!ente 9 a "ha&e para %( "onhe"!(ento pro.%no o ser h%(ano' %( "onhe"!(ento )%e &a! al9( o palp#&el e o ra"!onal' )%e poss!b!l!ta o rel!$ar o ho(e( "ons!$o (es(o e "o( a h%(an!ae "o(o %( too1 ;C+/<2=.( 1+>.( .( 12+3).(? >+4)/2 1+>.( .( 19*/)*.(? 4.( .+ 1+*.3 74. .,4. <74./.? (2@. .:2/.( +713. .,4. <74./..A ,Carl G%st& J%n$- 10 OUTRAS APRESENTA"ES PSICO#ONCOLOGIA Parte a ps!"olo$!a )%e se o"%pa e( est%ar as !n.l%?n"!as a (ente h%(ana sobre o esen&ol&!(ento e (an!.esta*@es o "Nn"er1 GESTALT#TERAPIA L!nha a ps!"olo$!a baseaa no 6a)%!8a$ora7' te( "o(o .o"o le&ar = pessoas rest%rar o "ontato "ons!$o' "o( os o%tros e "o( o (%no1 Por ser "ons!eraa %(a abora$e( /%(an!sta a"re!ta na "apa"!ae o ser h%(ano e( se a%to8real!0ar e e esen&ol&er se% poten"!al1 COGNITIVO#COMPORTAMENTAL Terap!a "o$n!t!&o8"o(porta(ental ,TCC- 9 %(a .or(a e psicoterapia )%e se base!a no "onhe"!(ento e(p;r!"o a psicologia1 Ela abran$e (9toos espe";.!"os e n+o8espe";.!"os ,"o( rela*+o aos transtornos (enta!s- )%e' "o( base e( "o(pro&ao saber espe";.!"o sobre os !.erentes transtornos e e( "onhe"!(ento ps!"olA$!"o a respe!to a (ane!ra "o(o seres h%(anos (o!.!"a( se% "o(porta(ento' t?( por .!( %(a (elhora s!ste(#t!"a os proble(as trataos1 PSICOLOGIA $OSPITALAR A at%a*+o o ps!"Alo$o a sa:e 9 pr!n"!pal(ente na #rea hosp!talar' (as ta(b9( poe ser .e!ta e( "a(panhas e Promoo de sade' e%"a*+o e( sade mental' e( pesquisas e a%las nas universidades por e>e(plo1 Lo$o' too ps!"Alo$o hosp!talar 9 ps!"Alo$o a sa:e (as ne( too ps!"Alo$o a sa:e 9 hosp!talar1 11 PSICOLOGIA REIC$IANA Ps!"olo$!a "onhe"!a por ps!"olo$!a "orporal' po!s trabalha "o( (o&!(entos "orpora!s1 Est%a o "orpo' a (ente e s%as ener$!as1 PSICOLOGIA SIST%MICA A ps!"oterap!a s!st?(!"a 9 %(a abora$e( terap?%t!"a )%e te( e( .o"o o "l!ente' seCa ele %( !n!&;%o' "asal o% .a(;l!a' "o(o %( s!ste(a' o% seCa' !nser!o e( !&ersos "onte>tos O .a(;l!a' trabalho' es"ola' rela"!ona(ento1 O ser h%(ano' nesta abora$e(' 9 &!sto e( toos os se%s aspe"tosP .;s!"o' (ental' e(o"!onal e esp!r!t%al1 A ps!"oterap!a s!st?(!"a se .%na(enta e( al$%ns press%postosP O !n!&!%o 9 se(pre &!sto "o(o %( s!ste(a1 Isolaa(ente' ele n+o e>!ste1 PSICODIAGN&STICO M o !a$nAst!"o ps!"olA$!"o1 Real!0ao %t!l!0ano (etoolo$!a espe";.!"a apAs sol!"!ta*+o ao ps!"Alo$o' "o( obCet!&o e "lar!.!"ar al$%(a :&!a o% !.!"%lae no trata(ento e %( pa"!ente1 Ele 9 real!0ao %t!l!0ano entre&!stas ,!n!"!al' ana(nese' et"- e apl!"a*+o e testes ps!"olA$!"os para "on.!r(ar o% es"artar h!pAteses le&antaas %rante as entre&!stas1 PSICOLOGIA E'ISTENCIAL E $UMANISTA A proposta 9 e or!entar ao ho(e( para re&elar se% .%na(ento' anal!sano as )%est@es o !n!&!%o1 O ponto (a!s !(portante 9 a re"%pera*+o o !n!&!%o "o(o %( ser' a &alor!0a*+o o e>!st!r1 A part!r essa "on"ep*+o pr!(#r!a' o pro"esso ps!"oterap?%t!"o "ons!ste e( %( trabalho e "oopera*+o entre ps!"Alo$o e "l!ente' "%Co obCet!&o 9 a l!bera*+o esse poten"!al e "res"!(ento' teno "o(o 12 res%ltao a pessoa aberta = e>per!?n"!a'&!&eno e (ane!ra e>!sten"!al'tornano8se ele (es(o1 PSICANLISE 1 REFER%NCIAS Carl G%sta& J%n$1 B)C):2>).? . 2/*)*,+:9>). ,)D321 D!spon;&el e( QhttpPIIpt1R!S!pe!a1or$IR!S!ICarlTG%sta&TJ%n$U A"esso e( a$osto e 23431 J%n$ /oCe' J%n$ A(anh+' I/(1)171+ J7/-7)./+ >+ R)+ >2 J./2)3+. D!spon;&el e( Q httpPIIRRR1aCb1or$1brIC%n$8 rCIart!$osIC%n$ThoCeTC%n$Ta(anha1ht( U A"esso e( o%t%bro e 23431 S),D2)3.' N1 J%n$P V)>. 2 O53.1 Cole*+o V!a e Obra1 R!o e Jane!roP Pa0 e Terra' 4JJH1 S)12( D)()1.>+( :.3. E)/( >2 *<2-.3 . :3+E)(()+/.)( 2 *+/(7,1.(F S+*)2>.>2 B3.(),2)3. >2 P()*+,+-). J7/-7)./. httpPIIsbpa8rC1or$1brIs!teI<pa$eT!VGHH I/(1)171+ J7/-7)./+ >+ R)+ >2 J./2)3+ httpPIIRRR1C%n$8rC1"o(1brI C.3, G7(1.D J7/- A/1<+,+-G httpPIIRRR1"$C%n$pa$e1or$I