Matematik 5-8

ORTAOKUL
MATEMATK DERS
RETM PROGRAMI
(5, 6, 7 ve 8. SINIFLAR)
T.C.
MLL ETM BAKANLII
Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl
ANKARA 2013
MATEMATK DERS RETM PROGRAMININ GENEL AMALARI ....................................................... I
PROGRAMDA KAZANDIRILMASI NGRLEN TEMEL BECERLER .................................................... III
PROGRAMIN RENMERETME YAKLAIMI .................................................................................. VIII
PROGRAMIN LME DEERLENDRME YAKLAIMI ............................................................................... IX
RENME ALANLARININ ELE ALINII .......................................................................................................... X
PROGRAMIN UYGULANMASINA LKN AIKLAMALAR ................................................................... XIII
NTELER VE ZAMAN DAILIMLARI ........................................................................................................... XV
5. SINIF RETM PROGRAMI ......................................................................................................................... 1
6. SINIF RETM PROGRAMI ....................................................................................................................... 10
NDEKLER
Ortaokul Matematik Dersi retim Program
I
Ortaokul Matematik Dersi retim Program 1739 sayl Mill Eitim Temel Kanununun 2.
maddesinde ifade edilen Trk Mill Eitiminin genel amalar ile Trk Milli Eitiminin Temel lkele-
ri esas alnarak hazrlanmtr. Ortaokul matematik dersi retim program, rencilerin yaamla-
rnda ve sonraki eitim aamalarnda gereksinim duyabilecekleri matematie zg bilgi, beceri ve
tutumlarn kazandrlmasn amalamaktadr. retim program kavramsal renmeyi, ilemlerde
akc olmay, matematik bilgileriyle iletiim kurmay tevik ederken, rencilerin matematie de-
er vermelerine ve problem zme becerilerinin geliimine vurgu yapmaktadr. Ayrca rencilerin
somut deneyimler yardmyla matematiksel anlamlar oluturmalarna, soyutlama ve ilikilendirme
yapmalarna nem vermektedir. Dier yandan matematii renmek; temel kavram ve becerilerin
kazanlmasnn yan sra matematikle ilgili dnmeyi, problem zme stratejilerini kavramay ve
matematiin gerek yaamda nemli bir ara olduunu fark etmeyi de ierir. Dolaysyla, ren-
cilerin matematii hissedilir, yararl, uramaya deer grmelerine ve zenle ve sebat ederek
almalarna yardm edecek renme ortamlar oluturmak nemlidir.
Bu retim program matematik renmeyi etkin bir sre olarak ele almakta, rencilerin -
renme srecinde aktif katlmc olmalarn vurgulamakta ve dolaysyla kendi renme srelerinin
znesi olmalarn ngrmektedir. Bu balamda rencilerin aratrma ve sorgulama yapabilecekleri,
iletiim kurabilecekleri, eletirel dnebilecekleri, gerekelendirme yapabilecekleri, fikirlerini rahat-
lkla paylaabilecekleri ve farkl zm yntemlerini sunabilecekleri snf ortamlar oluturulmaldr.
Bu tr renme ortamlarnn oluturulmas iin rencilere zerklik veren ak ulu soru ve etkinlik-
lere yer verilmeli ve rencilerin matematik yapmalarna frsat tannmaldr.
Bu retim program ayn zamanda bilgi ve iletiim teknolojilerinin matematik renimi ve
retiminde etkin olarak kullanlmasn tevik etmektedir. Kavramlarn farkl temsil biimlerinin ve
bunlar arasndaki ilikilerin grlmesini mmkn klan ve rencilerin matematiksel ilikileri kefet-
melerine olanak salayan bilgi ve iletiim teknolojilerinden faydalanlmas zellikle vurgulanmakta-
dr. Bu teknolojiler yardmyla, rencilerin modelleme yaparak problem zme, iletiim kurma, akl
yrtme gibi becerilerinin gelitirilmesine ynelik ortamlar hazrlanmaldr.
Bu ilkeler dorultusunda ortaokul matematik retim programnn ulamaya alt genel
amalar aada belirtilmektedir.
MATEMATK DERS RETM PROGRAMININ GENEL AMALARI
II
Matematik Eitiminin Genel Amalar
renci,
1. Matematiksel kavramlar anlayabilecek, bunlar arasnda ilikiler kurabilecek, bu kavram
ve ilikileri gnlk hayatta ve dier disiplinlerde kullanabilecektir.
2. Matematikle ilgili alanlarda ileri bir eitim alabilmek iin gerekli matematiksel bilgi ve
becerileri kazanabilecektir.
3. Problem zme srecinde kendi dnce ve akl yrtmelerini ifade edebilecektir.
4. Matematiksel dncelerini mantkl bir ekilde aklamak ve paylamak iin matema-
tiksel terminoloji ve dili doru kullanabilecektir.
5. Tahmin etme ve zihinden ilem yapma becerilerini etkin kullanabilecektir.
6. Problem zme stratejileri gelitirebilecek ve bunlar gnlk hayattaki problemlerin -
zmnde kullanabilecektir.
7. Kavramlar farkl temsil biimleri ile ifade edebilecektir.
8. Matematie ynelik olumlu tutum gelitirebilecek, zgven duyabilecektir.
9. Sistemli, dikkatli, sabrl ve sorumlu olma zelliklerini gelitirebilecektir.
10. Aratrma yapma, bilgi retme ve kullanma becerilerini gelitirebilecektir.
III
Ortaokul matematik retim programnda matematiksel kavramlarn kazandrlmasnn yan
sra, matematii etkili renmeye ve kullanmaya ynelik baz temel becerilerin gelitirilmesi de
hedeflenmektedir. Bu beceriler yle sralanmaktadr:
Problem zme
Matematiksel sre becerileri:
- letiim
- Akl yrtme
- likilendirme
Duyusal beceriler
Psikomotor beceriler
Bilgi ve iletiim teknolojileri (BT)
Problem zme
Matematik eitiminin temel amalarndan biri rencilerin problem zme becerilerini gelitir-
mektir. Bu adan bakldnda problem zme ortaokul retim programnda nemli bir yer tutar.
Bu nedenle, problem zme, retim program ierisinde yer alan her konu iin gelitirilmesi bek-
lenen temel bir beceri olarak ele alnmaktadr. Bunun yannda problem zmenin zaman zaman bir
retim yaklam veya bir renme vastas olarak ele alnmas da nerilmektedir.
Matematik eitiminde problem szcne farkl anlamlar yklenebilmektedir. Bu programda
genel anlamyla problemler, zm yolu nceden bilinmeyen ve zm aikr olmayan sorular
olarak kabul edilmektedir. Byle sorularda renciler mevcut bilgileriyle akl yrterek bir z-
me ulaabilirler. Bu tip problemlere ek olarak, matematik eitiminde bilgileri dorudan kullanarak
zmne ulalabilen rutin problemlerden de sz edilebilir. Bir problemin rutin olup olmad,
hem problemi tekil eden ierie, hem de soruyla muhatap olan rencinin bilgi birikimine baldr.
rnein 315 TLsi olan Emine, tanesi 15 TL olan dolmakalemlerden ka tane alr? sorusu 2. snf
rencisi iin rutin olmayan bir problem iken, 4 veya 5. snf rencisi iin rutin bir problemdir. Bu
adan bakldnda, 2. snf rencisini zerinde akl yrterek zm stratejileri bulmaya ynelte-
cek bu soru, 4. snf rencisi iin blme ileminin rutin bir uygulamasndan ibaret olacaktr.
retim programnda vurgulanan problem zme becerileri rutin olmayan problemler kapsa-
mnda dnlmelidir. Bu nedenle, matematik derslerinde altrma niteliindeki rutin problemlerle
yetinilmemeli, snfn seviyesine uygun rutin olmayan problemler de sunmaya zen gsterilmelidir.
te yandan rutin olmayan problemler hazrlayabilmek iin rencilerin hazr olmad kavram ve
ilemleri kullanmay gerektiren veya gereksiz ve ilgisiz zorluklar ieren sorulardan kanlmaldr.
Rutin olmayan problemler doas gerei bir rpda zlen sorular deildir. Bu nedenle prob-
lem zme becerilerini devreye sokmak ve gelitirmek iin hem rencinin hem de retmenin sabr
ve zamana gereksinimi vardr. renme ortamlarnda rencilere problemler zerinde alabile-
cekleri byle zamanlar salanmaldr.
PROGRAMDA KAZANDIRILMASI NGRLEN TEMEL BECERLER
rencilerin problem zme becerilerini gelitirmeye ynelik almalarda; (1) problemi anla-
ma, (2) zm planlama, (3) plan uygulama, (4) zmn doruluunu ve geerliini kontrol etme
ve (5) zm genelleme ve benzer/zgn problem kurma sreleri gzetilmelidir. Bu srelere
ynelik beklenen gstergelerden bazlar aada sralanmtr:
Verilenleri ve istenenleri belirleme
Eksik, fazla ve gerekli bilgileri belirleme
Problemi alt problemlere (paralara) ayrma
Problemi kendi cmleleriyle ifade etme
Problemde anlatlmak istenen olay ve ilikilerle ilgili szel, sembolik, tablo veya grafiksel
gsterimleri aklama ve ilikilendirme
Verilen ilikileri belirleyerek hipotez oluturma
Problemin zmne ynelik bir stratejinin uygunluunu deerlendirme
zme ynelik bir stratejinin gerektirdii ilem ve algoritmalar yrtme
Sonucu tahmin etme
Problemin zm srecinde elde edilen nihai ve ara sonularn doru ve anlaml (rnein
insan says 6,5 olamaz) olup olmadn gerekeleriyle aklama
Problemin farkl zm yollarn deerlendirme
Problemin zmnden yola karak benzer dier problemlerin zm iin fikir ve stra-
teji retme
Problemin zm srecini ve zmn genelleme
Eldeki bilgilere uygun gereki problemler oluturma
Matematiksel Sre Becerileri
letiim: Matematik, kavramlar arasnda anlaml ilikiler bulunan, kendine zg sembolleri
ve terminolojisi olan evrensel bir dildir. rencilerin matematiin dilini doru ve etkili bir ekilde
kullanabilmesi amalanmaldr. Matematiksel iletiimde soyut sembolik ifadelerin yan sra, szl
anlatmdan, yazl ve grsel ifadelerden ve gerektiinde modellerden de yararlanmak byk nem
tamaktadr.
Matematik hakknda yazma, okuma, konuma ve dinleme, iletiim becerilerini gelitirirken ayn
zamanda rencilerin matematiksel kavramlar daha iyi anlamalarna da yardmc olur. retmen,
rencilerin dncelerini aklayabilecekleri, tartabilecekleri ve yaz ile anlatabilecekleri snf or-
tamlar oluturmal ve rencilerin daha iyi iletiim kurabilmeleri iin uygun sorgulamalarda bulun-
maldr.
IV
V
Bu programda, rencilerin iletiim becerilerinin geliimine nem verilmektedir. Bunun iin
dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr:
Matematiin kendine zg sembolleri ve terminolojisi olan bir dil olduunu fark etme
Matematiin sembol ve terimlerini etkili ve doru kullanma
Matematiksel dili matematiin kendi iinde, farkl disiplinlerde ve yaantsnda uygun ve
etkili bir biimde kullanma
Somut model, ekil, resim, grafik, tablo, sembol vb. farkl temsil biimlerini kullanarak
matematiksel dnceleri ifade etme
Matematiksel dnceleri szl ve yazl ifade etme
Gnlk dili, matematiksel dil ve sembollerle; matematiksel dili, gnlk dil ve sembollerle
ilikilendirme
Matematiksel dncelerin doruluunu ve anlamn yorumlama
Akl Yrtme: Akl yrtme (muhakeme), eldeki bilgilerden hareketle matematiin kendine
zg ara (semboller, tanmlar, ilikiler, vb.) ve dnme tekniklerini (tmevarm, tmdengelim,
karlatrma, genelleme, vb.) kullanarak yeni bilgiler elde etme sreci olarak tanmlanabilir. Akl
yrtme becerisinin okul ve okul d hayat kolaylatrmadaki etkisi de dikkate alndnda mate-
matik retim srecinde bu becerinin gelitirilmesi iin ortamlar hazrlanmasnn gereklilii ortaya
kmaktadr. Bu nedenle, retim programnda rencilere akl yrtme becerilerinin kazandrlmas
iin dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr:
karmlarn doruluunu ve geerliliini savunma
Mantkl genellemelerde ve karmlarda bulunma
Bir matematiksel durumu analiz ederken matematiksel rnt ve ilikileri aklama ve
kullanma
Yuvarlama, uygun saylar gruplandrma, ilk veya son basamaklar kullanma gibi strate-
jileri
1
veya kendi gelitirdikleri stratejileri kullanarak ilem ve lmlerin sonucuna dair
tahminlerde bulunma
Belirli bir referans noktasn dikkate alarak lmeye ilikin tahminde bulunma
likilendirme: Matematik, sadece kurallar, semboller, ekiller ve ilemlerden ibaret deildir. in-
de bir anlam btnl olan dzenler ve ilikiler adr. Ayrca, matematikle dier disiplinler ve yaam
arasnda da ilikiler bulunmaktadr. Buna bal olarak ilikilendirme becerisi, matematik kavramlar-
nn kendi aralarnda da, bir matematiksel kavramn dier disiplinlerle ve gnlk hayatla ilikilendi-
rilmesini kapsamaktadr. Ayrca matematiksel ilemlerin tm bunlarn temelinde yatan kavramlarla
da ilikilendirilmesi nemsenmektedir. Sz edilen ilikilerin kullanlmas iin oluturulan ortamlar,
rencilerin matematii daha rahat ve daha anlaml renmelerini salayacaktr.
1. Baz strateji rnekleri: Yuvarlama: Saylarn uygun deerlere yuvarlanarak sonucun tahmin edilmesi. Uygun Saylar Grup-
landrma: Zihinden hesaplanmas kolay olan saylar gruplandrlarak sonucun tahmin edilmesi. lk veya Son Basamaklar Kul-
lanma: En soldaki veya en sadaki basamaklarn toplanarak sonucun tahmin edilmesi. zel Saylar: Kesirlerle yaplan ilemlerde
belirli zel saylara (1, 0 ve 1/2) yaknlna dikkat edilerek ilemlerin sonucunun tahmin edilmesi. Dalma: rnein, 7689
ileminin (76100)(7610)=7600760 biimine dntrlerek sonucun yaklak 6800 olarak tahmin edilmesi. Dzenleme
ve Dzeltme: Elde edilen tahmin sonucu gerek sonuca daha uygun ve daha yakn hle getirmek iin ilemin ortasnda yap-
lan dzenleme ve dzeltme ve ilemin sonunda yaplan dzenleme ve dzeltme ilemleri.
VI
Matematikteki kavramlarn gelitirilmesi belli ders saatleri ile snrlandrlmadan sre iinde
gerekletirilmelidir. Kavramlar arasndaki ilikilerin aratrlmas, tartlmas ve genelletirilmesi
de ayn sre iinde ele alnmaldr. Snfta ele alnan bir konunun, matematiin dier alanlaryla ili-
kisini kurmak amacyla almalar yaplmaldr. rencilerden, kurallar dorudan ezberlemek yeri-
ne, kurallarn arkasnda yatan kavramlarla ilikilerini kurmalar beklenmelidir. Ayrca somut ve soyut
temsil biimleri (tablo, grafik, denklem, ekil, somut modeller, semboller, gerek yaam durumlar,
vb.) arasnda ilikilendirme yapabilecekleri ortamlar hazrlanmaldr.
Bu retim programnda, rencilerin ilikilendirme becerilerinin geliimine nem verilmekte-
dir. Bunun iin dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr:
Kavramlar ve ilemler arasnda iliki kurma
Matematiksel kavram ve kurallar farkl temsil biimleriyle gsterme
Matematiksel kavram ve kurallarn farkl temsil biimlerini birbiriyle ilikilendirme ve
birbirine dntrme
Farkl matematik kavramlarn birbiriyle ilikilendirme
Matematii dier derslerde ve gnlk yaamda karlalan konu ve durumlarla ilikilen-
dirme
Duyusal Beceriler
rencilerin matematie ynelik olumlu tutum gelitirmeleri, zgven sahibi olmalar, mate-
matiksel deerlere sahip olmalar ve z dzenleme becerilerini kullanmalar nemlidir. rencilerin
matematiksel ierik ve becerilerindeki geliimlerinin yan sra retken eilimlerinin gelitirilmesi-
ne de nem verilmelidir. Dier bir deyile, matematii hissedilir, yararl, uramaya deer bir alan
olarak grmeleri salanmaldr. Bu erevede rencilerin matematikle ilgili duyusal geliimleri,
tutum, zgven ve matematik kayglar da dikkate alnmaldr.
Duyusal beceriler ile ilgili dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr:
Matematiin bilimsel ve teknolojik gelimeye katksnn farknda olma
Gerek hayatta matematiin neminin farknda olma ve salad faydalar takdir etme
Matematikte zgven duyma ve matematii renebileceine inanma
Problem zerken sabrl olma
Matematik renmeye istekli olma ve matematikle uramaktan zevk alma
Matematiin dnme becerilerini gelitirdiine inanma
Matematik dersine verimli bir ekilde alma
VII
Psikomotor beceriler
Programda, rencilerin psikomotor becerilerinin geliimine nem verilmektedir. Bunun iin
rencilere aadaki psikomotor becerilerin kazandrlmas hedeflenmektedir:
Matematik eitim-retiminde sklkla kullanlan somut materyalleri (kesir eritleri, cebir
karolar vb.) etkin kullanma
Kt eitlerini (milimetrik, noktal ve izometrik ktlar) etkin kullanma
Matematikteki grselleri (geometrik ekiller, grafik, tablo, vb.) oluturma
Geometrik ara-gereleri (pergel, cetvel, gnye ve iletki) etkin kullanma
Kt katlayarak geometrik ekiller, matematiksel ilikiler, desenler, vb. oluturma
Bilgi ve letiim Teknolojilerini (BT) Etkili ve Yerinde Kullanabilme
Gnmzde bilgi ve iletiim teknolojileri byk bir hzla gelimekte ve anlaml matematik -
retimi iin yeni frsatlar sunmaktadr. Bilgisayar teknolojisinin srekli gelimesi sonucunda retim
yazlmlarnn hem nitelii hem de nicelii artmakta, alternatifler srekli oalmaktadr. rnein;
dinamik geometri yazlmlar sayesinde renciler geometrik izimler oluturabilmekte ya da ret-
menin hazrlad dinamik geometrik ekiller zerinde etkileimli incelemeler yapabilmektedir. te
yandan internet zerinde, retmenlerin yararlanabilecei kaynaklar da her geen gn artmakta,
Trke ve dier dillerde eitli ders planlarna ve snfta kullanlabilecek etkileimli uygulamalara
eriilebilmektedir.
Hesap makinesi de matematik retiminde yararlanlabilecek bir dier nemli aratr. Hesap
makinesi sayesinde renciler daha gereki matematik problemleri zerinde alabilecek, uzun i-
lemlerden kazanacaklar zaman akl yrtmede ve yaratc dnme iin deerlendirebileceklerdir.
Bununla birlikte, hesap makinesi rencilerin btn hesaplamalarda bavurduklar bir ara olma-
maldr. rencilerin hesap makinesini yerinde kullanmay renmesine nem verilmelidir. Bilgi ve
iletiim teknolojilerinin kullanlmas konusunda dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr:
Hesap makinesini etkin ve yerinde kullanma
Elektronik tablo yazlmlarn etkin ve yerinde kullanma
Dinamik matematik/geometri yazlmlarn etkin kullanma
Matematik retimi iin gelitirilen uygun kaynaklar (web sitesi, animasyon, kk uy-
gulama, vb.) etkin kullanma
Matematikle ilgili konular kavramada ihtiya duyulabilecek bilgi, video, uygulama vb.
kaynaklara ulamada interneti etkin kullanma
Bu programn baar ile uygulanmasnda birtakm retim stratejileri dikkate alnmaldr. -
renci, renme srecinde etkin katlmc olmaldr. rencinin sahip olduu bilgi, beceri ve dn-
celer, yeni deneyim ve durumlara anlam yklemek iin kullanlmaldr. rencilerin kazandklar
yeni bilgileri, eski bilgilerle ilikilendirerek yorumlamalar esas alnmaldr. Bir baka ifadeyle, -
rencilerin bireysel anlamalarn salayabilecek ortamlar oluturulmaldr. Snf ii tartmalar, ortak
matematiksel dorular ve anlamlar oluturmak iin kullanlmaldr. Bu nedenle retmen, snfa iyi
yaplandrlm etkinlikler planlayarak gelmelidir.
Programda retim yaklamlarna ynelik ilkeler yle zetlenebilir:
Problem zme temelli renme ortamlarndan yararlanlmaldr.
rencilerin somut deneyimlerinden anlamlar oluturmalarna ve soyutlama yapabilme-
lerine yardmc olunmaldr.
rencinin derse aktif katlm amalanmaldr.
Anlaml renme amalanmaldr.
Bireysel farkllklar gzetilmelidir.
birliine dayal renmeye nem verilmelidir.
Gereki renme ortamlar oluturulmaldr.
renmeyi destekleyici dntler verilmelidir.
Bilgi ve iletiim teknolojileri etkin bir ekilde kullanlmaldr.
Programda Matematiin Geliimine likin Bilgilendirmelerin Kullanlmas
Matematiin tarihsel geliimi hakknda bilgi sahibi olmak ortaokul rencilerinin matematie
ve matematik renmeye kar olumlu tutum gelitirmelerine olanak salayabilir. Matematik tarihi
pek ok nemli ve bir o kadar da ilgin kii ve anekdotlarla doludur. Bu tarihsel kiilikler, bu kiilerin
hayatlar, eserleri ve matematie yaptklar katklar hakknda bilgiler paylamak matematik dersle-
rini renciler iin daha anlaml klacaktr. rnein Antik Yunan`n en nemli geometricilerinden
klit`in hayatn ve en nemli eseri Elementleri tanma frsat bulan renciler bugn rendikleri
geometri konularnn bundan en az 2500 yl nce ortaya konduunu ve bu bilgilerin bir tarihi miras
olarak kltrden kltre aktarldn greceklerdir. nsanlk tarihi daha pek ok matematiki ile do-
ludur. Matematik program rencilerin matematik ve matematik dersine kar olumlu bak as
gelitirmeleri ve matematii daha iyi anlamalarna frsat salamas asndan matematik tarihinden
nemli ayrntlarn renciler ile paylalmasn nermektedir. rnein, Pisagor teoremini renen
rencilerle Pisagor`un hayatndan birka ilgin ayrntnn paylalmas renme isteklerini artra-
bilir.
Bu program ulusal matematik tarihimizin nemli isimlerine de yer verilmesini nermektedir.
zellikle cumhuriyetimizin kurucusu Atatrkn matematik ve geometri terimlerinin Trkeleti-
rilmesine yapt katklar matematik derslerinde yeri geldike rencilerle paylalmaldr. Ayrca
cumhuriyet dneminde lme birimlerine getirilen yeniliklerin gerekliliinden bahsedilebilir. Bu
paylamlar rencilerin matematik hakkndaki grlerini olumlu ynde etkileme zelliine sahip-
tir.
PROGRAMIN RENMERETME YAKLAIMI
VIII
IX
lme ve deerlendirme etkinlikleri retim srelerinin ayrlmaz bir parasdr. lme so-
nular, retimin verimliliini ve renmenin dzeyini belirlemenin yan sra retimin ekillen-
dirilmesi ve ileriye dnk planlamalarn yaplmas iin de kullanlmaldr. Okul yneticilerinin ve
retmenlerin lme sonularn kullanarak retimin niteliini arttrmalar gerekmektedir. ren-
cilerden dzenli olarak toplanan lme sonular uygun yntemlerle zmlenip yorumlanarak s-
re hakknda deerlendirmeler yaplmaldr.
rencilerin programda belirlenen genel amalara, becerilere ve kazanmlara ulama dzeyle-
rini belirleyebilmek iin lme aralarnn eitlendirilmesi nem tamaktadr. Bu aralarn eit-
lendirilmesi, rencilerin farkl bilgi ve becerilerinin llmesine frsat tanyaca iin btncl ve
ok ynl bir deerlendirme mmkn olacaktr. rencilerin renmelerinin ve geliimlerinin dze-
yini belirlemek ve deerlendirmek iin performansa dayal yntemler de kullanlmaldr. Performans
deerlendirme almalar rencinin bilgiyi gereki ortamlarda kullanabilmesine ynelik retim
uygulamalarnn izlenmesi amacyla yaplmaldr. Bunlara ek olarak lme ve deerlendirmenin hem
sonu hem de sre odakl olduu vurgulanmaktadr.
lme ve deerlendirme znde retmenin sorumluluunda olsa da, rencilerin kendilerini
ve akranlarn deerlendirmeleri iin frsatlar oluturulmaldr. Bu tr deerlendirmeler rencile-
rin sorumluluk ve kendine gven duygularn gelitirecektir. Ayrca, renciler akran deerlendirme
yapmak suretiyle renme srecinde etkin bir rol alarak matematik konular hakknda daha derinle-
mesine bir anlaya sahip olabilmektedir.
Sonu olarak lme sonular yalnzca renciye not verme amacyla deil, rencilerin ken-
dilerini deerlendirmesine yardmc olma, renci geliimi ve renme sreci hakknda bilgi alma
ve bunlar nda daha iyi bir retim gerekletirme amacyla kullanlmaldr. Dolaysyla lme
sonular retmenin kendi retimine ynelik kararlar almasna da olanak tanmaldr.
PROGRAMIN LME ve DEERLENDRME YAKLAIMI
Ortaokul matematik dersi retim programnda Saylar ve lemler, Cebir, Geometri ve lme,
Veri leme ve Olaslk olmak zere 5 renme alan bulunmaktadr. Baz snf seviyelerinde bu -
renme alanlarndan tm yer alrken, bazlarnda hepsine yer verilmemitir. Olaslk renme alan
sadece 8. snfta yer alrken, cebir renme alan 5. snf hari tm snflarda yer almaktadr. Saylar
ve lemler, Geometri ve lme ve Veri leme renme alanlar tm snf dzeylerinde mevcuttur.
renme alanlarnda snf seviyelerine bal olarak ele alnan alt renme alanlar aada zet
olarak verilmitir.
Saylar ve lemler
Bu renme alan tm snf seviyelerinde yer almaktadr. 5. snfta rencilerden doal saylar
okuyup yazmalar ve doal saylarda 4 ilem yapmalar beklenmektedir. Bu snf seviyesinde -
rencilerin tam sayl ve bileik kesirleri anlamlandrmalar, dnm yapmalar, paydalar eit veya
birbirinin kat olan kesirleri sralamalar, bu kesirlerle toplama ve karma ilemlerini yapmalar ve
bu ilemleri anlamlandrmalar beklenmektedir. Bu snf seviyesinde ondalk gsterimlere de yer
verilerek, rencilerin ondalk gsterimleri verilen saylar sralamalar, say dorusunda gsterme-
leri ve bu saylarda toplama ve karma ilemlerini yapmalar hedeflenmektedir. Saylar ve lemler
renme alannda yzde kavramna da yer verilmekte, yzde kavramnn kesir ve ondalk gste-
rimlerle ilikilendirilmesi beklenmektedir. 6. snfta bu kazanmlarn devam olarak doal saylarda
ilem nceliine nem veren kazanmlar yer almaktadr. Bu snf seviyesinde doal saylarn arpan
ve katlarna ynelik almalara da yer verilmitir. rencilerden bu seviyede tam saylar anlam-
landrmalar, sralamalar, tam saylarla toplama ve karma ilemlerini yapmalar beklenmektedir.
5. snfa paralel olarak, kesirleri sralama, karlatrma ve kesirlerle drt ilem yapmaya ynelik
kazanmlar bu snf seviyesinde yer almaktadr. rencilerin bu seviyede ayrca ondalk gsterimleri
verilen saylar zmlemeleri, bu saylara ilikin arpma ve blme ilemlerini yapmalar ve oran
kavramn anlamlandrmalar beklenmektedir.
7. snf Saylar ve lemler renme alan tam saylarla arpma ve blme ilemleri ile birlikte
rasyonel saylarn tantlmasn, karlatrlmasn ve rasyonel saylarla drt ilem yapp problem
zmeyi iermektedir. 7. snfta oran ve orant alt renme alanna gelince rencilerin oranlar ve-
rilen okluklar belirlemeleri, gerek yaam durumlarn, tablolar veya doru grafiklerini inceleyerek
orantsal durumlar tespit etmeleri, doru ve ters orantl okluklar anlayarak ilgili problemleri z-
meleri beklenmektedir. Saylar ve lemler renme alan yedinci snfta yzdeler ile son bulmakta,
bu alt renme alannda rencilerin yzde problemlerinde verilmeyen okluu bulmalar ve bir
okluu belirli bir yzde ile artrmaya veya azaltmaya ynelik hesaplamalar yapmalar beklenmek-
tedir. 8. snfa gelindiinde ise arpanlar ve katlar, sl ifadeler ve karekkl ifadeler ele alnmak-
tadr. En byk ortak bleni (EBOB) ve en kk ortak kat (EKOK) hesaplama ve ilgili problemleri
zmek ile balayan renme alan, sl ifadelerle ilgili kurallar ve ilemlerin anlalmas ile devam
etmektedir. Bilimsel gsterimler de yine 8. snfta yer almaktadr. rencilerin karekkl ifadeleri
anlamas, bu ifadelerle ilem yapabilmesi ve ondalk ifadelerin karekklerini belirlemesi beklenmek-
tedir. Son olarak gerek saylar tanmalar ve rasyonel saylar ile irrasyonel saylar arasnda ilikiler
kurabilmeleri 8. snfta ele alnmaktadr.
RENME ALANLARININ ELE ALINII
X
XI
Cebir
Cebir renme alanna ilikin kazanmlar ilk olarak 6. snfta yer almaktadr. Bu snf seviyesinde
rencilerden aritmetik dizilerde istenilen terimi bulmalar, cebirsel ifadeleri anlamlandrmalar ve
cebirsel ifadelerde toplama ve karma ilemlerini yapmalar hedeflenmektedir. 7. snfta iki alt -
renme alan vardr: eitlik ve denklem ve dorusal denklemler. Bu snf dzeyinde rencilerin genel
olarak eitlik kavramn anlamalar ve birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri ve ilgili prob-
lemleri zmeleri beklenmektedir. Ayrca koordinat sistemi zellikleri ile tannr, aralarnda dorusal
iliki bulunan deikenler farkl ortamlarda incelenir ve dorusal denklemlerin grafikleri izilir. 8.
snfta cebir renme alanna ok daha geni yer verilmektedir. Bu seviyede cebirsel ifadeler ve
zdelikler, dorusal denklemler, denklem sistemleri ve eitsizlikler konular ilenmektedir. renci-
lerin cebirsel ifadeleri ve zdelikleri anlamalar ve cebirsel ifadeleri arpanlara ayrmalar beklenir.
Bunlara ek olarak iki deiken arasndaki dorusal ilikinin incelenmesi ve denklem zmleri yer al-
maktadr. Ortaokul cebir konular iki bilinmeyenli denklem sistemlerinin zm ve bir bilinmeyenli
eitsizliklerin incelenmesi ile sona ermektedir.
Geometri ve lme
Geometri ve lme renme alan tm snf seviyelerinde yer almaktadr. Bu renme alanna
ilikin 5. snfta rencilerin doru, doru paras ve n gibi temel geometrik kavramlar aklama-
s, gstermesi ve izmesi hedeflenmitir. rencilerin ayrca okgenleri isimlendirmeleri ve temel
elemanlarn tanmalar amalanmtr. Bu seviyede dikdrtgen, paralelkenar, ekenar drtgen ve
yamuun temel zelliklerini anlamaya ynelik kazanmlara da yer verilmitir. Uzunluk lleri-
ni tanma, dntrme ve okgenlerin evre uzunlularn hesaplamaya ynelik kazanmlar yine bu
seviyede yer almaktadr. rencilerin 5. snfta dikdrtgenin alann santimetrekare ve metrekare
cinsinden hesaplamalar, dikdrtgenler prizmasn tanmalar, temel zelliklerini belirlemeleri, yzey
anm izmeleri ve yzey alann hesaplamalar hedeflenmitir. 6. snfa gelindiinde ise ren-
cilerin a, dikme ve ykseklik kavramlarn anlamlandrmalar, paralelkenar ve genin alanlarn
hesaplamalar beklenir. Bu seviyede ayrca ember kavram ve dikdrtgenler prizmasnn hacmini
anlamlandrmaya ve hesaplamaya ynelik kazanmlara da yer verilmitir.
7. snf geometri ve lme renme alannda e a, aortay, ynde, ters, i ters ve d ters
a kavramlar ele alnp bunlarn zellikleri incelenmektedir. okgenler konusunda ise dzgn ok-
genler ve i ve d alar ele alnmakta olup dikdrtgen, paralelkenar, yamuk ve ekenar drtgen
incelenerek yamuk ve ekenar drtgene ait alan bantlar oluturularak ilgili alan problemlerinin
zlmesi beklenmektedir. ember alt renme alannda ise emberde merkez a grd yaylar
ile birlikte deerlendirilecek ve rencilerin emberin ve ember parasnn uzunluunu ve daire ve
daire dilimin alann hesaplamalar beklenmektedir. 7. snfta bir dier alt renme alan da dn-
m geometrisidir. Bu alanda teleme ve yansma dnmleri derinlemesine incelenir. Cisimlerin
farkl ynlerden grntlerinin izilmesi de 7. snfta yer almaktadr. 8. snfa gelindiinde genler
alt renme alan derinlemesine ele alnmakta ve rencilerin Pisagor teoremini anlamalar ve ilgili
problemleri zmeleri beklenmektedir. Dnm geometrisi dnme kavram ile devam etmektedir.
8. snfta okgenlerde elik ve benzerlik kavramlar incelenmekte ve rencilerin e ve benzer ok-
genleri belirlemeleri ve ina etmeleri beklenmektedir. Geometrik cisimlerden dik prizma, dik silindir,
dik piramit ve koni ele alnmaktadr.

Veri leme
Bu renme alan tm snf seviyelerinde yer almaktadr. 5. snf seviyesinde veri ileme -
renme alanna ilikin rencilerden veri toplamay gerektiren aratrma sorular oluturmalar, bu
sorulara uygun veriyi tablo, sklk tablosu, aa emas ve stun grafiinden uygun olanlar ile gs-
termeleri ve yorumlamalar beklenmektedir. 6. snf seviyesinde ise iki veri grubuna ilikin veri elde
etmeleri, bu verileri dzenlemeleri ve analiz etmeleri beklenmektedir. rencilerin iki gruba ait ve-
rileri karlatrmada ve yorumlamada aritmetik ortalama ve aklk kullanmas bu seviyede hedef-
lenen kazanmlar arasndadr. 7. snfta daire ve izgi grafii kavramlar ele alnmakta ve rencilerin
bu grafikleri yorumlamalar beklenmektedir. Bunlarn yansra ortalama, ortanca ve tepe deer kav-
ramlarnn renciler tarafndan anlalmas, hesaplanmas ve yorumlanmas beklenmektedir. Ayr-
ca verileri uygun olan gsterimler ile sunmalar istenmektedir. 8. snfa gelindiinde ise histogram
ile verilerin gsterimi ve yorumlanmas programda yer almaktadr.
Olaslk
Olaslk renme alan sadece 8. snfta yer almaktadr. Bu dzeyde rencilerin bir olaya ait
olas durumlar ve farkl olaslklara sahip olaylar belirlemeleri, e olaslkl olaylar incelemeleri ve
basit olaylarn olma olaslklarn hesaplamalar beklenmektedir.
XII
XIII
Programn uygulanmas retmenin tercihleri, snf mevcudu ve snfn bilisel seviyesiyle ya-
kndan ilikilidir. Bu nedenle, renme ortamlarnn dzenlenmesinde sorumluluk retmene ait
olup yukarda verilen bilgiler ve programn kazanmlar erevesinde kalmak artyla retmen ter-
cihlerinde zgrdr. Bununla birlikte programn uygulanmas sresince aadaki hususlara uyulma-
s yerinde olacaktr:
Programda kazanmlar ve bunlara ilikin aklamalar bir btn olarak ele alnmaldr.
Aklamalarda bazen snrlamalar, bazen de rnekler verilmitir. Snrlamalara uyulmas
beklenirken, rneklerin gelitirilerek kullanlmas nerilmektedir.
Programda yer alan renme alanlar, alt renme alanlar ve kazanmlarn sralan,
ileni sras deildir. Her snf iin nerilen nite sralamas programda niteler ve Za-
man Dalmlar bal altnda ayrca belirtilmitir. leni sralamasnda bu neri dik-
kate alnmaldr.
Ders kitaplarnda, nitelerin genel sralamasnda bir deiiklik yapmamak kaydyla nite
iindeki kazanmlarn verili srasnda deiiklie gidilebilir. Gerekli hallerde bir kazanm
baka bir nite altnda ele alnabilir.
Programda belirtilen nitelerin ieriine sadk kalmak kouluyla kitaplarda farkl nite
adlar kullanlabilir.
Kazanmlar ders kitabnda ele alnrken, nite ieriinde olmad halde hatrlatma veya
ilikilendirme amacyla gerek duyulduunda baz n veya ek bilgilere yer verilebilir.
Programn giri ksmnda aklanan beceriler bu programn temel talarn oluturmak-
tadr. Bu nedenle, kazanm olarak ayrca belirtilmemi olsa dahi bu beceriler matematik
dersinin her konusunda dikkate alnmaldr. Bu balamda, gerek duyulduka somut mo-
dellerden yararlanlmal, bilgi ve iletiim teknolojilerine ve problem zme etkinliklerine
yer verilmeli, rencilerin iletiim, ilikilendirme, akl yrtme becerilerini gelitirmeye
ynelik almalara yer verilmelidir.
Programn yaps gerei kazanmlarda bireysel ve kltrel farkllklarn gzetilmesi mm-
kn olmamtr. Fakat programn uygulanmas esnasnda renciler arasndaki bireysel
ve kltrel farkllklar dikkate alnmaldr.
PROGRAMIN UYGULANMASINA LKN AIKLAMALAR
XIV
zel eitime ihtiyac olan renciler iin; zellikleri, eitim performanslar ve ihtiyalar
dorultusunda sorumlu olduu eitim program temel alnarak Bireyselletirilmi Ei-
tim Program (BEP) hazrlanmal ve uygulanmaldr. BEPde yer alan kazanmlar belir-
lenirken bireylerin akademik, zihinsel, sosyal, bedensel zellikleri ile bireysel farkllklar
dikkate alnarak gerekli uygulamalar yaplmal, baarnn deerlendirilmesinde bireylerin
BEPi dikkate alnmaldr.
Matematik retim program renciyi merkeze alan, kavramsal anlamay ve problem
zmeyi nemseyen bir bak as ortaya koymakla birlikte, zel bir retim yntemi
veya yaklamn dikte etmemektedir.
Bir kazanmn ileni sresi, bata rencilerin seviyesi olmak zere birok deikene ba-
ldr. Bu nedenle programdaki kazanmlara ynelik verilen ileni sreleri kesin olmayp
yaklak deerler belirtmektedir.
XV
5. SINIF NTELER VE ZAMAN DAILIMI
nite
No
Konular
Kazanm
Says
Sre
Ders Saati Yzde (%)
1
Doal Saylar
(5.1.1.1. 5.1.1.3. Kazanmlar)
3 9 5
Doal Saylarla lemler
(5.1.2.1. 5.1.2.12. Kazanmlar)
12 30 16
Zaman l Birimleri ve Problem zme
(5.2.3.3. Kazanm)
1 3 2
2
Aratrma Sorular retme, Veri Toplama,
Dzenleme ve Gsterme
(5.3.1.1. - 5.3.1.3. Kazanmlar)
3 6 3
Veri Analizi ve Yorumlama
(5.3.2.1. Kazanm)
3 9 5
3
Temel Geometrik Kavramlar ve izimler
(5.2.1.1 5.2.1.5. Kazanmlar)
5 16 9
gen ve Drtgenler 1
(5.2.2.1. 5.2.2.2 Kazanmlar)
2 7 4
4
Kesirler
(5.1.3.1. 5.1.3.7. Kazanmlar )
7 20 11
Kesirlerle lemler: Toplama ve karma
(5.1.4.1. 5.1.4.2. Kazanm)
2 9 5
Ondalk Gsterim
(5.1.5.1. 5.1.5.5. Kazanmlar)
5 16 9
Yzdeler
(5.1.6.1. 5.1.6.4. Kazanmlar)
4 12 7
5
Uzunluk lleri
(5.2.3.1. , 5.2.3.2. Kazanmlar)
2 12 7
gen ve Drtgenler 2
(5.2.2.3. 5.2.2.5. Kazanmlar)
3 9 5
Alan lme
(5.2.4.1. 5.2.4.4. Kazanmlar)
4 13 7
Geometrik Cisimler
(5.2.5.1. 5.2.5.3. Kazanmlar)
3 9 5
Toplam 57 180 100
Not: Sreler yaklak olarak verilmitir.
NTELER VE ZAMAN DAILIMLARI
XVI
nite
No
Konular
Kazanm
Says
Sre
Ders Saati Yzde (%)
1
Doal Saylarla lemler
(6.1.1.1 6.1.1.4. Kazanmlar)
4 11 6
arpanlar ve Katlar
(6.1.2.1 6.1.2.5. Kazanmlar)
5 16 8
Alar
(6.3.1.1 6.3.1.3. Kazanmlar)
3 8 4
2
Oran
(6.1.6.1. - 6.1.6.3. Kazanmlar)
3 8 4
Kesirlerle lemler
(6.1.4.1 6.1.4.9. Kazanmlar)
9 24 13
Ondalk Gsterim
(6.1.5.1 6.1.5.8. Kazanmlar)
8 19 11
3
Aratrma Sorular retme, Veri Toplama ve Dzenleme
(6.4.1.1 6.4.1.3. Kazanmlar)
3 5 3
Veri Analizi
(6.4.2.1. 6.4.2.3. Kazanmlar)
3 7 4
4
Tam Saylar
(6.1.3.1 6.1.3.6. Kazanmlar)
6 16 9
Cebirsel fadeler
(6.2.1.1 6.2.1.6. Kazanmlar)
6 16 9
5
Alan lme
(6.3.2.1 6.3.2.7. Kazanmlar)
7 18 11
Geometrik Cisimler ve Hacim lme
(6.3.4.1. 6.3.4.5. Kazanmlar )
5 14 8
Svlarda lme
(6.3.5.1. -6.3.5.3. Kazanmlar)
3 7 4
ember
(6.3.3.1. 6.3.3.4. Kazanmlar )
4 11 6
Toplam 69 180 100
XVII
nite
No
Konular
Kazanm
Says
Sre
Ders Saati Yzde (%)
1
Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri
(7.1.1.1 7.1.1.3. Kazanmlar)
3 12 7
Rasyonel Saylar
(7.1.2.1. 7.1.2.4. Kazanmlar)
4 10 6
Rasyonel Saylarla lemler
(7.1.3.1. 7.1.3.5. Kazanmlar)
5 20 11
2
Eitlik ve Denklem
( 7.2.1.1 7.2.1.4 Kazanmlar)
4 14 8
Dorusal Denklemler
( 7.2.2.1 7.2.2.3. Kazanmlar)
3 10 6
3
Oran ve Orant
(7.1.4.1 7.1.4.7. Kazanmlar)
7 24 13
Yzdeler
(7.1.5.1 7.1.5.4. Kazanmlar)
4 14 7
4
Dorular ve Alar
( 7.3.1.1 7.3.1.3. Kazanmlar)
3 10 6
ember ve Daire
(7.3.3.1 7.3.3.3. Kazanmlar)
3 10 6
Veri leme
(7.4.1.1 7.4.1.4. Kazanmlar)
4 14 7
5
okgenler
(7.3.2.1 7.3.2.5. Kazanmlar)
5 17 9
Dnm Geometrisi
(7.3.4.1 7.3.4.6. Kazanmlar)
6 20 11
Cisimlerin Farkl Ynlerden Grnmleri
(7.3.5.1 7.3.5.2 Kazanmlar)
2 5 3
Toplam 53 180 100
XVIII
nite
No
Konular
Kazanm
Says
Sre
Ders Saati Yzde (%)
1
arpanlar ve Katlar
( 8.1.1.1. 8.1.1.3. Kazanmlar)
3 10 6
sl fadeler
( 8.1.2.1 8.1.2.5. Kazanmlar)
5 17 9
Karekkl fadeler
(8.1.3.1 8.1.3.9. Kazanmlar)
9 27 15
2
Basit Olaylarn Olma Olasl
( 8.5.1.1 8.5.1.5. Kazanmlar)
5 12 7
genler
(8.3.1.1 8.3.1.4. Kazanmlar)
4 13 7
Dik gen ve Pisagor Bants
(8.3.1.5. Kazanm)
1 5 3
Dnm Geometrisi
(8.3.2.1 8.3.2.4. Kazanmlar)
4 13 7
3
Cebirsel fadeler ve zdelikler
(8.2.1.1 8.2.1.4. kazanmlar)
4 18 10
Elik ve Benzerlik
(8.3.3.1 8.3.3.2. Kazanmlar)
2 8 4
4
Dorusal Denklemler
(8.2.2.1 8. 2.2.4. Kazanmlar)
4 13 7
Denklem Sistemleri
(8.2.3.1. 8.2.3.2. Kazanmlar)
2 10 6
Eitsizlikler
(8.2.4.1. 8.2.4.3. Kazanmlar)
3 7 4
5
Geometrik Cisimler
(8.3.4.1 8.3.4.6. Kazanmlar)
6 20 11
Veri Analizi
(8.4.1.1. 8.4.1.2. Kazanmlar)
2 7 4
Toplam 54 180 100
renme Alanlar ve Alt renme Alanlar
5.1. Saylar ve lemler
5.1.1. Doal Saylar
5.1.2. Doal Saylarla lemler
5.1.3. Kesirler
5.1.4. Kesirlerle lemler: Toplama ve karma
5.1.5. Ondalk Gsterim
5.1.6. Yzdeler
5.2. Geometri ve lme
5.2.1. Temel Geometrik Kavramlar ve izimler
5.2.2. gen ve Drtgenler
5.2.3. Uzunluk ve Zaman lme
5.2.4. Alan lme
5.2.5. Geometrik Cisimler
5.3. Veri leme
5.3.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama, Dzenleme ve Gsterme
5.3.2. Veri Analizi ve Yorumlama
renme Alanlarnn Snflara Gre Dalm
Snflar
5 6 7 8
SAYILAR VE LEMLER X X X X
CEBR - X X X
GEOMETR VE LME X X X X
VER LEME X X X X
OLASILIK - - - X
5. SINIF RETM PROGRAMI
1
5. Snf
5. Snf
2
5. SINIF KAZANIMLARI
5.1.1. Doal Saylar
Terimler: Basamak, basamak deeri, blk, milyonlar bl
5.1.1.1. En ok dokuz basamakl doal saylar okur ve yazar.
5.1.1.2. En ok dokuz basamakl doal saylarn blklerini, basamaklarn ve rakamlarn
basamak deerlerini belirtir.
Byk saylar gerek yaamla ilikilendirerek anlamlandrmalarna yardmc
olacak almalara yer verilir.
5.1.1.3. Kural verilen say ve ekil rntlerinin istenen admlarn oluturur.
Aritmetik dizilerle snrl kalnr, aritmetik dizi kavramna girilmez.
rnein;
7den balayarak er ilave etmek suretiyle oluan say dizisinin 6. terimini bu-
lunuz.
Koleksiyonuna birinci haftada 7 kelebekle balayan Bra, sonraki her hafta 3
kelebek ilave ederse 5 hafta sonra koleksiyonunda ka kelebei olur?
rnein, aadaki ekil rntsnde kare ve gen saylarn say rnts
olarak belirtmeye veya istenilen admda ka tane kare veya gen olacan
bulmaya ynelik almalara yer verilir.

1. ekil 2. ekil 3. ekil
Terimler: Blen, blm, blnen, kalan, arpan, arpm
5.1.2.1. En ok be basamakl doal saylarla toplama ve karma ilemi yapar.
5.1.2.2. ki basamakl doal saylarla zihinden toplama ve karma ilemlerinde uygun
stratejiyi seerek kullanr.
rnek toplama stratejileri: Onluklar ve birlikleri ayrarak ekleme
(45+22=45+20+2); zerine sayma (38+23=38+10+10+3); saylar 10u refe-
rans alarak paralama (16+8=16+4+4=20+4); kolay toplanan saylardan ba-
lama (13+28+27=13+27+28=40+28).
rnek karma stratejileri: Onluklar ve birlikleri ayrarak karmak (4522 =
45202); onar onar eksiltme (3823=3810103).
5.1.2.3. Doal saylarla toplama ve karma ilemlerinin sonularn tahmin eder.
5.1.2.4. En ok basamakl iki doal saynn arpma ilemini yapar.
5.1.2.5. En ok drt basamakl bir doal sayy, en ok iki basamakl bir doal sayya bler.
Kalanl blme ilemlerinde ondalk gsterimlere girilmez.
5.1.2.6. Doal saylarla arpma ve blme ilemlerinin sonularn tahmin eder.
Tahmin becerilerinin gelimesi iin tahminlerin, ilem sonularyla karlatrl-
mas gerekir.
5.1.2.7. Doal saylarla zihinden arpma ve blme ilemlerinde uygun stratejiyi seerek
kullanr.
rnek stratejiler: 10, 100, 1000 ve katlaryla arpma ve blme yaparken
saynn sonuna 0 ekleme ya da karma; 8 ile arpmak iin kez iki katn
alma; 9 ile arpmak iin 10 ile arpp sonutan bir kez kendisini karma; sa-
ylardan birisinin yarsn, dierinin iki katn alarak arpma (234=462;
845=805+45=420);5 ile arpmak iin sonuna 0 ekleyip yarsn alma; bir
sayy 5e blmek iin iki katn alp 10a blme vb.
5.1.2.8. Blme ilemine ilikin problem durumlarnda kalan yorumlar.
Problem durumunun balamna gre kalan ihmal edilir, yuvarlanr ya da kesir
olarak belirtilir. rnein 11 kiilik bir snf satran oynamak iin ikierli gruplara
ayrldnda ka tane satran tahtasna ihtiya olduunu bulurken kalan ihmal
edilir. 11 rencinin katld bir izci ekibinin 2 adet adrda konaklayabilmesi
iin adrlarda kaar kiinin kalabileceini belirlerken kalan yuvarlanr. 11 adet
elmay 2 kiiye eit olarak paylatrrken 1 kiiye ne kadar elma deceini bul-
mak iin kalan kesirle ifade edilir.
3
5. Snf
5. Snf
4
5.1.2.9. arpma ve blme ilemleri arasndaki ilikiyi anlayarak ilemlerde verilmeyen
eleri (arpan, blm veya blnen) bulur.
Bir arpma veya blme ileminde verilmeyen eyi bulmaya ynelik almala-
ra yer verilir; rnein, 4 ? = 36 ifadesinde 4 hangi say ile arptmzda 36
edeceinin bulunmas iin 36nn 4e blnmesi gerektii gsterilebilir.
arpma ve blme ilemleri arasndaki ilikiyi problem durumlarnda kullanma-
ya ynelik almalara yer verilir. Ayn problem durumu bilinmeyenin ne oldu-
una bal olarak arpma veya blme ilemi yapmay gerektirebilir. rnein
her hafta 5 TL harlk alan Beril 7 hafta boyunca parasn biriktirmitir. Bu sre
iinde biriktirdii tm parasyla bir flt almtr. Beril flt ka liraya almtr?
Ayn duruma ilikin, bu kez blme ilemi yapmay gerektiren dier bir soru ise
yle belirtilebilir: Her hafta annesinden 5 TL harlk alan Beril, fiyat 35 TL olan
bir flt almak iin parasn biriktirmektedir. Ka hafta sonra Beril istedii flt
alm olur?
5.1.2.10. Drt ilem ieren problemleri zer.
Doal saylarla en ok ilemli problemler ele alnr. Problem kurmaya ynelik
almalara da yer verilir.
5.1.2.11. Bir doal saynn karesi ve kpn sl olarak gsterir; deerini bulur.
5.1.2.12. En ok iki ilem ieren parantezli ifadelerin sonucunu bulur.
rnein 5 x (12 - 6 ) veya 36 (6 x3) gibi ilemlerde parantezin roln anla-
maya ve parantezi kullanmaya ynelik almalara yer verilir.
5.1.3. Kesirler
Terimler: Bileik kesir, tam sayl kesir, birim kesir, denk kesir, sadeletirme, geniletme
5.1.3.1. Birim kesirleri sralar.
Birim kesirlerin hangi byklkleri temsil ettii uygun modellerle incelenir. r-
nein
1
3
kesri bir btnn 3te 1ini temsil ederken,
1
6
kesri ayn btnn 6da
1lik bir ksmn, yani daha kk bir miktarn temsil eder. Dolaysyla
1
6
kesri
1
3
kesrinden daha kktr.
5.1.3.2. Birim kesirleri say dorusunda gsterir.
5.1.3.3. Tam sayl kesrin, bir doal say ile bir basit kesrin toplam olduunu anlar ve tam
sayl kesri bileik kesre, bileik kesri tam sayl kesre dntrr.
Uygun kesir modellerinden yararlanlr.
5
5. Snf
5.1.3.4. Bir doal say ile bir bileik kesri karlatrr.
Her doal saynn, paydas 1 olan kesir olarak ifade edilebileceine vurgu yaplr.
5.1.3.5. Sadeletirme ve geniletmenin kesrin deerini deitirmeyeceini anlar ve bir
kesre denk olan kesirler oluturur.
lemsel uygulamalara gemeden nce uygun ve anlalr kesir modelleri ile
kavramsal almalara yer verilir.
5.1.3.6. Paydalar eit veya birinin paydas dierinin kat olan kesirleri sralar.
5.1.3.7. Bir okluun istenen basit kesir kadarn ve basit kesir kadar verilen bir okluun
tamamn birim kesirlerden yararlanarak hesaplar.
okluklarn birim kesir kadarn bulurken uygun modeller ile kavramsal al-
malara yer verilir. Doal say ile kesrin arpma ilemine girilmez.
5.1.4. Kesirlerle lemler: Toplama ve karma
5.1.4.1. Paydalar eit veya birinin paydas dierinin kat olan iki kesrin toplama ve kar-
ma ilemini yapar ve anlamlandrr.
Gerek yaam durumlarnda bu ilemler yorumlanr. rnein bir pizzann
3
5
n yiyen ocuk ayn pizzann
1
10
ini yiyen ocuktan ne kadar fazla pizza ye-
mitir?
Bir doal say ile bir kesrin toplama ilemi ile bir doal saydan bir kesri karma
ilemleri de ele alnr.
5.1.4.2. Paydalar eit veya birinin paydas dierinin kat olan kesirlerle toplama ve kar-
ma ilemleri gerektiren problemleri zer.
Problem kurmaya ynelik almalara da yer verilir.
Terimler: Ondalk gsterim, tam ksm, ondalk ksm, ondabirler basama, yzdebirler
basama, bindebirler basama
5.1.5.1. Ondalk gsterimlerin kesirlerin farkl bir ifadesi olduunu fark eder ve paydas
10, 100 ve 1000 olacak ekilde geniletilebilen veya sadeletirilebilen kesirlerin
ondalk gsterimini yazar ve okur.
Kesirleri paydas 10, 100 ve 1000 olacak ekilde geniletirken modeller kullan-
maya ynelik almalara da yer verilir.
Ondalk gsterimleri tam sayl kesirlerle ilikilendirir. rnein 3
1
2
= 3,5 gibi
eitliklerin anlalmasna ynelik almalar yaplr.
5. Snf
6
5.1.5.2. Ondalk gsterimde virgln ilevini, virglden nceki ve sonraki rakamlarn
konumlarnn basamak deeriyle ilikisini anlar; ondalk gsterimdeki basamak
adlarn belirtir.
Ayrca, ondalk gsterimlerin okunular zerinde durulur. Kesir ksm en ok
basamakl olan ondalk ifadelerle snrl kalnr.
5.1.5.3. Ondalk gsterimleri verilen saylar sralar.
Uygun kesir modellerinden yararlanlr. Kesir ksm en ok basamakl olan
ondalk ifadelerle snrl kalnr.
5.1.5.4. Ondalk gsterimleri verilen saylar say dorusunda gsterir.
5.1.5.5. Ondalk gsterimleri verilen saylarla toplama ve karma ilemleri yapar.
Toplama ve karma algoritmasnn anlamlandrlmasna ynelik almalara
yer verilir. rnein neden virgllerin alt alta gelmesi gerektii veya ilemlerin
kesirlerle yaplan ilemlerle ilikilendirilmesi gibi durumlar incelenir.
5.1.6. Yzdeler
Terimler: Yzde
Semboller: %
5.1.6.1. Paydas 100 olan kesirleri yzde sembol (%) ile gsterir.
Yzde semboln anlamlandrmaya ynelik almalara yer verilir. %100den
kk olan yzdelik ifadeler ile snrl kalnr.
5.1.6.2. Bir yzdelik ifadeyi ayn bykl temsil eden kesir ve ondalk gsterimle ili-
kilendirir; bu gsterimleri birbirine dntrr.
Sz edilen ilikileri anlamay kolaylatrc modellerle yaplacak almalara
yer verilir.
5.1.6.3. Kesir, ondalk ve yzdelik gsterimle belirtilen okluklar karlatrr.
5.1.6.4. Bir okluun belirtilen bir yzdesine karlk gelen miktar bulur.
%100den kk olan yzdelik ifadeler ile snrl kalnr. Belirli bir yzdesi veri-
len okluu bulmaya ynelik ilemlere girilmez.
7
5. Snf
5.2.1. Temel Geometrik Kavramlar ve izimler
Terimler: Dik a, dar a, geni a, paralellik, doru, doru paras, n.
Semboller: =, ' , AB , [AB], |AB|, [AB, AB, AB, AB
5.2.1.1. Doru, doru paras ve n aklar ve sembolle gsterir.
Ayn dzlemdeki iki dorunun birbirlerine gre durumlar ele alnarak sembolle
gsterilir.
5.2.1.2. Kareli veya noktal kt zerinde bir noktann dier bir noktaya gre konumunu
yn ve birim kullanarak ifade eder.
rnek: A noktas B noktasnn; 3 birim sanda/solunda; 2 birim aasnda/
yukarsnda; 4 birim sann/solunun 2 birim yukarsnda/aasnda.
Gerek yaam durumlar ile ilgili rneklere de yer verilir.
5.2.1.3. Kareli veya noktal kt zerinde bir doru parasna eit uzunlukta doru par-
alar izer.
Yatay, dikey veya eik doru paralar zerinde allmas salanmaldr.

B
A
C
D
E
F

5.2.1.4. Kareli veya noktal kt zerinde bir doru parasna paralel doru paralar ina
eder; izilmi doru paralarnn paralel olup olmadn yorumlar.
Gerek yaam durumlaryla ilikilendirmeye ynelik almalara da yer verilir.
5.2.1.5. Kareli veya noktal kt zerinde 90lik bir ay referans alarak dar, dik ve ge-
ni alar oluturur; oluturulmu bir ann dar, dik ya da geni al olduunu
belirler.
Alar belirlerken veya olutururken referans olarak bir kdn kesinin, gn-
yenin veya bir alerin kullanlmas istenebilir.
Alar isimlendirilerek ifade edilir.
) !
5. Snf
8
5.2.2. gen ve Drtgenler
Terimler: okgen, dik al gen, dar al gen, geni al gen, ikizkenar gen, e-
kenar gen, eitkenar gen, paralelkenar, ekenar drtgen, yamuk, kegen
Semboller: m(A), ABC
T
5.2.2.1. okgenleri isimlendirir, oluturur ve temel elemanlarndan kenar, i a, ke ve
kegeni tanr.
bkey (konkav) okgenler ele alnmaz. Ayrca i alarn toplam ve kegen
saysna deinilmez.
5.2.2.2. Kareli, noktal ya da izometrik ktlardan uygun olanlarn kullanarak alarna
gre ve kenarlarna gre genler oluturur; oluturulmu farkl genleri kenar
ve a zelliklerine gre snflandrr.
Kareli kt zerinde genleri alarna gre olutururken veya yorumlarken
90lik bir ann bir kdn kesi, gnye, aler veya benzeri bir ara kulla-
nlarak belirlenmesi almalarna yer verilir.
5.2.2.3. Dikdrtgen, paralelkenar, ekenar drtgen ve yamuun temel zelliklerini anlar.
A, kenar ve kegen zellikleri zerinde durulur.
Kareli ve izometrik ktlarn yan sra dinamik geometri yazlmlar ile zel
drtgenlerin dinamik incelemelerine ynelik snf ii almalara yer verilebilir.
Kare, dikdrtgenin zel bir durumu olarak ele alnr.
Yamuk tantlrken kenar iftlerinden en az birinin paralel olduu vurgulanr,
eitlerine girilmez.
5.2.2.4. Dikdrtgen, paralelkenar, ekenar drtgen ve yamuu kareli veya noktal kt
zerinde izer; oluturulanlarn hangi ekil olduunu belirler.
Kareli ve izometrik ktlarn yan sra dinamik geometri yazlmlar ile yapla-
cak almalara da yer verilebilir.
5.2.2.5. gen ve drtgenlerin i alarnn lleri toplamn belirler ve verilmeyen ay
bulur.
alarn lleri toplam bulunurken kt katlama veya uygun modellerle
yaplacak etkinliklere yer verilir.
lleri verilen ayla gen oluturup oluturulamayacana karar vermeye
ynelik almalara yer verilir.
9
5. Snf
5.2.3. Uzunluk ve Zaman lme
Terimler: Milimetre, santimetre, desimetre, metre, dekametre, hektometre, kilometre
Semboller: mm, cm, dm, m, dam, hm, km, sa., sn., dk.
5.2.3.1. Uzunluk lme birimlerini tanr; metre-kilometre, metre-santimetre-milimetre
birimlerini birbirine dntrr ve ilgili problemleri zer.
Ondalk ksm en ok basamakl olan saylarla snrl kalnr.
5.2.3.2. okgenlerin evre uzunluklarn hesaplar; verilen bir evre uzunluuna sahip
farkl ekiller oluturur.
evre uzunluunu tahmin etmeye ynelik almalara yer verilir.
5.2.3.3. Zaman l birimlerini tanr, birbirine dntrr ve ilgili problemleri zer.
Saniye, dakika, saat, gn, ay ve yl ele alnr.
5.2.4. Alan lme
Terimler: Santimetrekare, metrekare
Semboller: cm
2
, m
2
5.2.4.1. Dikdrtgenin alann hesaplar; santimetrekare ve metrekareyi kullanr.
Kare, dikdrtgenin zel bir durumu olarak ele alnr. Dikdrtgen ve karenin alan
ifadesiyle bu ekillerin i blgesinin alannn kastedildii vurgulanr. Alan kavra-
mn anlamlandrmaya ynelik almalara yer verilir.
5.2.4.2. Belirlenen bir alan santimetrekare ve metrekare birimleriyle tahmin eder.
Tahminlerin lme yaparak kontrol edilmesine ynelik almalara yer verilir.
5.2.4.3. Verilen bir alana sahip farkl dikdrtgenler oluturur.
Kenar uzunluklar doal say olacak biimde snrlandrlr. Geometri tahtas,
noktal kt ve benzeri aralarla yaplan almalara yer verilir.
5.2.4.4. Dikdrtgenin alann hesaplamay gerektiren problemleri zer.
5. Snf
10
Terimler: Ke, ayrt, yz, yzey, taban, kp, dikdrtgenler prizmas, kare prizma, yzey
alan
Semboller: cm
2
, m
2
5.2.5.1. Dikdrtgenler prizmasn tanr ve temel zelliklerini belirler.
Kare prizma ve kp, dikdrtgenler prizmasnn zel durumlar olarak ele alnr.
5.2.5.2. Dikdrtgenler prizmasnn yzey anmlarn izer ve verilen farkl anmlarn
dikdrtgenler prizmasna ait olup olmadna karar verir.
Kp ve kare prizma, dikdrtgenler prizmasnn zel durumlar olarak ele alnr.
Somut modellerle yaplacak almalara yer verilir. Uygun bilgi ve iletiim tek-
nolojileri ile yaplacak etkileimli almalara yer verilebilir. boyutlu dinamik
geometri yazlmlarndan yararlanlabilir.
5.2.5.3. Dikdrtgenler prizmasnn yzey alann hesaplar.
5.3. Veri leme
5.3.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama, Dzenleme ve Gsterme
Terimler: Veri, sklk, stun grafii, sklk tablosu, aa emas
5.3.1.1. Veri toplamay gerektiren aratrma sorular oluturur.
Bir kiinin en sevdii meyvenin ne olduu sorusu aratrma sorusu deildir fa-
kat bir snftaki rencilerin en sevdii meyvelerin neler olduu bir aratrma
sorusudur.
5.3.1.2. Aratrma sorularna ilikin verileri toplar veya ilgili verileri seer; veriyi uygun-
luuna gre sklk tablosu ve stun grafiiyle gsterir.
Tek zellie ynelik sreksiz veri gruplaryla snrl kalnr. Srekli ve sreksiz
kavramlarna girilmez.
Verileri dzenlemek ve grafikle gstermek iin gerektiinde uygun bilgi ve ile-
tiim teknolojilerinden yararlanlr.
5.3.1.3. Aa emas yaparak verileri dzenler.
11
5. Snf
5.3.2. Veri Analizi ve Yorumlama
Terimler: Stun grafii, sklk tablosu
5.3.2.1. Sklk tablosu, stun grafii veya aa emas ile gsterilmi veriyi zetler ve
yorumlar.
Ayrca yanl yorumlamalara yol aan stun grafikleri incelenir.
6. Snf
12
6.1.2. arpanlar ve Katlar
6.1.3. Tam Saylar
6.1.4. Kesirlerle lemler
6.1.6. Oran
6.2. Cebir
6.2.1. Cebirsel fadeler
6.3.1. Alar
6.3.2. Alan lme
6.3.3. ember
6.3.4. Geometrik Cisimler ve Hacim lme
6.3.5. Svlar lme
6.4. Veri leme
6.4.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama ve Dzenleme
6.4.2. Veri Analizi
Snflar
5 6 7 8
CEBR - X X X
VER LEME X X X X
OLASILIK - - - X

13
6. Snf
Terimler: Doal saylar, kuvvet (s), taban, sl ifade
Semboller: a
n
,

arpma iareti:
6.1.1.1. Bir doal saynn kendisiyle tekrarl arpmn sl nicelik olarak ifade eder ve
sl niceliklerin deerini belirler.
6.1.1.2. lem nceliini dikkate alarak doal saylarla drt ilem yapar.
6.1.1.3. Doal saylarda ortak arpan parantezine alma ve dalma zelliini uygulamaya
ynelik ilemler yapar.
5(2+8)=52+58 ve 52+58 =5(2+8) gibi durumlar ayr ayr incelenir. Bunun
gibi eitliklerin anlaml renilmesine katk yapmak iin modellerden yararlan-
lr. rnein, aadaki dikdrtgenin alan hesaplanrken, parantez kullanmayla
ilgili yukardaki eitlikler incelenebilir.

5
2 8
6.1.1.4. Doal saylarla drt ilem yapmay gerektiren problemleri zer.
lemler yaplrken ilem zellikleri kullanlr.
Terimler: arpan, kat, blen, asal say, ortak blen, ortak kat
6.1.2.1. Doal saylarn arpanlarn ve katlarn belirler.
6.1.2.2. 2, 3, 4, 5, 6, 9 ve 10a kalansz blnebilme kurallarn aklar ve kullanr.
6ya kalansz blnebilme kuralnn 2 ve 3e kalansz blnebilme kuralndan
yararlanlarak gelitirilebilecei dikkate alnr.
6.1.2.3. Asal saylar zellikleriyle belirler.
Eratosthenes (Eratosten) Kalburu yardmyla 100e kadar olan asal saylar bu-
lunur.
6.1.2.4. Doal saylarn asal arpanlarn belirler.
6. Snf
14
6.1.2.5. ki doal saynn ortak blenleri ile ortak katlarn belirler; ilgili problemleri zer.
ki doal saynn en byk ortak blenini (EBOB) ve en kk ortak katn
(EKOK) bulmaya ynelik problemlere bu snf dzeyinde girilmez.
6.1.3. Tam Saylar
Terimler: Tam say, mutlak deer, negatif tam say, pozitif tam say
Semboller: |a|
6.1.3.1. Tam saylar yorumlar ve say dorusunda gsterir.
Tam saylara olan ihtiyacn fark edilmesine ynelik almalara yer verilir. Po-
zitif ve negatif tam saylarn zt yn ve deerleri ifade etmede kullanld vur-
gulanr (rnein, asansrde katlarn belirtilmesi, sfrn altnda ve stnde hava
scaklklar vb.).
6.1.3.2. Bir tam saynn mutlak deerini belirler ve anlamlandrr.
Mutlak deerin say dorusunda ve gerek yaamda (asansr, termometre,
banka hesab vb.) ne anlama geldii zerinde durulur.
6.1.3.3. Tam saylar karlatrr ve sralar.
Karlatrma yaparken byk saynn kk sayya kyasla say dorusunun
daha sanda olduu vurgulanr. Tam saylar karlatrma ve sralamayla ilgili
gerek yaam durumlarn ieren almalara yer verilir.
6.1.3.4. Tam saylarla toplama ve karma ilemlerini yapar; ilgili problemleri zer.
Tam saylarn kullanld asansr, termometre gibi aralar yatay ve dikey say
dorusuyla ilikilendirilerek toplama ve karma ilemlerine yer verilir.
6.1.3.5. Tam saylarda karma ileminin eksilenin ters iaretlisi ile toplamak anlamna
geldiini kavrar.
ab = a+(b) olduu sayma pulu gibi modeller araclyla incelenir. Toplamlar
0 olan ters iaretli tam saylar ile ilemlere yer verilir.
6.1.3.6. Toplama ileminin zelliklerini akc ilem yapmak iin birer strateji olarak kulla-
nr.
rnein, 5+7+(5)= ? toplamnda srasyla deime, birleme, ters eleman ve
etkisiz eleman zellikleri kullanlarak ilem u ekilde yaplr:
5+7+(5) = 5+((5)+7) = (5+(5))+7=0+7
Burada ilem zelliklerinin ad verilmeden renci tarafndan bilinmesi salanr.
Toplama ileminin deime, birleme, ters eleman ve etkisiz eleman zellikleri
ele alnr.
15
6. Snf
6.1.4. Kesirlerle lemler
6.1.4.1. Kesirleri karlatrr, sralar ve say dorusunda gsterir.
Kesirleri sralarken uygun stratejilerin kullanlmas tevik edilir. Kullanlabile-
cek stratejiler: kesirlerin btne olan yaknlklar, yarmdan byk veya kk
olmalar, yarma olan yaknlklar, birim kesirlerin karlatrlmas, payda eit-
leme (denk kesirlerin dikkate alnmas).
6.1.4.2. Kesirlerle toplama ve karma ilemlerini yapar.
Gerek yaam durumlar ve uygun kesir modelleriyle yaplacak almalara yer
verilir.
6.1.4.3. Bir doal say ile bir kesrin arpma ilemini yapar ve anlamlandrr.
rnein 6
.

2
3
ifadesinin 6 tane
2
3
n toplam anlamna geldii ve
2
3

.
6 ifa-
desinin de 6nn
2
3
kadar olduu ve bu ilemlerin ayn sonucu verdii vurgula-
nr. Gerek yaam durumlar ve uygun kesir modelleriyle yaplacak almalara
yer verilir.
Bir doal say 1den byk bir kesirle arpldnda sonucun bu saydan byk,
1den kk bir kesirle arpldnda ise kk olduunu anlamaya ynelik a-
lmalara yer verilir.
6.1.4.4. ki kesrin arpma ilemini yapar ve anlamlandrr.
rnein
1
2

.

2
5
ifadesinin
2
5
in
1
2
si (yani yars) ve
2
5

.

1
2
ifadesinin
1
2
nin
2
5
i anlamna geldii vurgulanr.
Gerek yaam durumlar ve uygun kesir modelleriyle yaplacak almalara yer
verilir.
6.1.4.5. Bir doal sayy bir birim kesre ve bir birim kesri bir doal sayya bler, bu ilemi
anlamlandrr.
rnein, 6
1
2
ifadesinin 6nn iinde ka tane
1
2
olduu;
1
2
2 ifadesinin
de
1
2
yi 2ye blmek (yani
1
2
nin yars) olduu modellerle fark ettirilir.
6. Snf
16
6.1.4.6. Bir doal sayy bir kesre ve bir kesri bir doal sayya bler, bu ilemi anlamlan-
drr.
rnein 3
3
4
ifadesinin 3n iinde ka tane
3
4
olduu;
3
4
3 ifadesinin de
3
4
3e blmek olduu modellerle fark ettirilir. Kesirlerde blme ilemi anlam-
landrlrken basit ilemlere yer verilir.
Bir doal say 1den byk bir kesirle blndnde sonucun bu saydan kk,
1den kk bir kesre blndnde ise byk olduunu anlamaya ynelik a-
lmalara yer verilir.
6.1.4.7. ki kesrin blme ilemini yapar ve anlamlandrr.
Blme ilemi anlamlandrlrken byk kesrin kk kesre blnd ve sonu-
cun tam say kt basit ilemler zerinde durulur. rnein,
1
2

1
4
ifade-
sinin, yarmn iinde ka tane eyrek olduu anlamna geldii modellerle ele
alnr.
6.1.4.8. Kesirlerle yaplan ilemlerin sonucunu tahmin eder.
6.1.4.9. Kesirlerle ilem yapmay gerektiren problemleri zer.
Terimler: zmleme
6.1.5.1. Blme ilemi ile kesir kavramn ilikilendirir.
Kesir gsteriminin ayn zamanda blme ilemini de ifade ettii vurgulanr. r-
nein,
9
2
kesri ayn zamanda 9un 2ye blnmesi anlamn tar. Bu kazanm
kapsamnda tam blnemeyen doal saylarla blme ilemi yapmaya ynelik
almalara da yer verilir. Blme algoritmasnda virgl kullanm zerinde duru-
lur. Virglden sonra en ok basamakl saylarla snrl kalnr.
Devirli ondalk gsterimler tantlr fakat devirli ondalk gsterimlerin kesre d-
ntrlmesine bu dzeyde girilmez.
6.1.5.2. Ondalk gsterimleri verilen saylar zmler.
rnein:
253,47=2
.
100 + 5
.
10 + 3
.
1 + 4
.

1
10
+ 7
.

1
100
253,47=2
.
100 + 5
.
10 + 3
.
1 + 4
.
0,1 + 7
.
0,01
6.1.5.3. Ondalk gsterimleri verilen saylar belirli bir basamaa kadar yuvarlar.
Saylar yuvarlamann salad kolaylklar zerinde durulur.
17
6. Snf
6.1.5.4. Ondalk gsterimleri verilen saylarla arpma ilemi yapar.
arpma algoritmasnn anlamlandrlmasna ynelik almalara yer verilir. r-
nein, virgln hangi basamaa neden konulaca gibi durumlar incelenir.
Bir doal say 1den kk bir ondalk ifadeyle arpldnda sonucun o saydan
kk olduunun fark edilmesine ynelik almalara yer verilir. arpma ile-
minde sfrn zel durumu dikkate alnr.
6.1.5.5. Ondalk gsterimleri verilen saylarla blme ilemi yapar.
Blme algoritmasnn anlamlandrlmasna ynelik almalara yer verilir.
6.1.5.6. Ondalk gsterimleri verilen saylarla 10, 100 ve 1000 ile ksa yoldan arpma ve
blme ilemlerini yapar.
6.1.5.7. Saylarn ondalk gsterimleriyle yaplan ilemlerin sonucunu tahmin eder.
6.1.5.8. Ondalk ifadelerle drt ilem yapmay gerektiren problemleri zer.
6.1.6. Oran
Terimler: Oran, birimli oran, birimsiz oran
Semboller: a:b;
a
b
; a/b
6.1.6.1. okluklar karlatrmada oran kullanr ve oran farkl biimlerde gsterir.
Orann, 4:6,
4
6
, 4n 6ya oran gibi farkl gsterimleri kullanlr.
6.1.6.2. Bir btnn iki paraya ayrld durumlarda iki parann birbirine veya her bir
parann btne orann belirler; problem durumlarnda oranlardan biri verildi-
inde dierini bulur.
rnek durumlar:
Bir snfta kzlarn saysnn erkeklere oran 2/3 ise kzlarn saysnn snf mev-
cuduna oran nedir?
Bir snfta kzlarn saysnn snf mevcuduna oran 2/5 ise erkeklerin saysnn
kzlara oran nedir?
6.1.6.3. Ayn veya farkl birimlerdeki iki okluun birbirine orann belirler.
rnein, 3 saatte 150 km giden bir aracn ald yolun geen sreye oran
150 km
3 sa
= 50 km/sa olarak yazldndan bu oran birimlidir. 6A snfnn topla-
d plastik kapaklarn saysnn 6B snfnn toplad plastik kapaklarn saysna
oran
180 adet
120 adet
=
3
2
olarak yazlr ve bu oran birimsizdir.
Birimli oranlardan srat birimi olan km/sa. ile m/sn. arasnda dnmler ya-
plr.
6. Snf
18
6.2. Cebir
6.2.1. Cebirsel fadeler
Terimler: Cebirsel ifade, deiken, katsay, terim, sabit terim
6.2.1.1. Aritmetik dizilerin kuraln harfle ifade eder; kural harfle ifade edilen dizinin is-
tenilen terimini bulur.
Bu tr durumlarda deiken kullanmnn nemi ve gereklilii vurgulanr. Arit-
metik diziler ile snrl kalnr, aritmetik dizi kavramna girilmez.
Aritmetik diziler incelenerek dizinin kuraln bir deiken ile (rnein n cinsin-
den) yazmaya ynelik almalar yaplr. rnein, bir aritmetik dizinin ilk drt
terimi 3, 9, 15 ve 21 ise bu dizinin kural 6n3 olarak ifade edilir.
Gnlk yaam durumlarnda veya ekil rntlerindeki ilikileri aritmetik diziye
dntrerek kural bulmaya ynelik almalara da yer verilir.
Gnlk yaam durumu rnei: Birinci hafta 7 kelebekle koleksiyona balayan
Emine, sonraki her hafta koleksiyonuna 5 kelebek eklemektedir. Kelebek say-
snn hafta saysyla ilikisini cebirsel ifade olarak belirtiniz.
Hafta 1 2 3 ... n
Toplam kelebek says 7 12 17 ....
liki 5
.
1+2 5
.
2+2 5
.
3+2 ... 5n+2
ekil dizisi rnei: Her admda mevcut altgenlerden yalnz biriyle ortak kenara
sahip olacak ekilde altgen eklenerek oluturulan ekil dizisinde, altgen says
ile toplam kenar says arasndaki ilikinin cebirsel kural nedir?

1. Adm 2. Adm 3. Adm
Altgen says 1 2 3 ... n
Toplam kenar says 6 11 16 ....
liki 5
.
1+1 5
.
2+1 5
.
3+1 ... 5n+1
19
6. Snf
6.2.1.2. Szel olarak verilen bir duruma uygun cebirsel ifade ve verilen bir cebirsel ifade-
ye uygun szel bir durum yazar.
Cebirsel ifadelerde kullanlan harflerin saylar temsil ettii ve deiken olarak
adlandrld belirtilir. En az bir deiken ve ilem ieren ifadelerin cebirsel
ifadeler olduu vurgulanr.
6.2.1.3. Cebirsel ifadenin deerlerini deikenin alaca farkl doal say deerleri iin
hesaplar.
6.2.1.4. Basit cebirsel ifadelerin anlamn aklar.
Bu dzeyde, 4a;
a
5
;
2"a
5
biimindeki cebirsel ifadelerin anlalmasna ynelik
almalara yer verilir.
rnein, a + a+ a+ a = 4a; 2b = b + b;
3 +a
5
=
3
5
+
c
5
;
d
5
=
1
5
.
d gibi ile-
me dayal uygulamalarn yan sra aada rneklendii gibi uygun modellerle
almalar yaplr.

a a
a + a + a = 3 . a = 3a a
a
a
a
a
4 2a + 4
6.2.1.5. Cebirsel ifadelerle toplama ve karma ilemleri yapar.
Terim, sabit terim ve katsay kavramlar ele alnr. Cebirsel ifadelerle toplama
ve karma ileminde uygun modeller kullanlr.
6.2.1.6. Bir doal say ile bir cebirsel ifadeyi arpar.
rnein, 5 (x + 3) = 5x + 15
6. Snf
20
6.3.1. Alar
Terimler: Komu a, tmler a, btnler a, ters a, dikme
6.3.1.1. Ay balang noktalar ayn olan iki nn oluturduu ekil olarak tanr ve
sembolle gsterir.
6.3.1.2. Komu, tmler, btnler ve ters alarn zelliklerini kefeder; ilgili problemleri
zer.
6.3.1.3. Bir dorunun zerindeki veya dndaki bir noktadan doruya dikme izer.
6.3.2. Alan lme
Terimler: Alan lleri, arazi lleri, ar, dekar, hektar
Semboller: km
2
, hm
2
, dam
2
, m
2
, dm
2
, cm
2
, mm
2

6.3.2.1. Paralelkenarda bir kenara ait ykseklii izer.
Noktal kt veya kareli ktta paralelkenarn bir kenarna ait ykseklii iz-
meye ynelik almalara yer verilir.
6.3.2.2. Paralelkenarn alan bantsn oluturur; ilgili problemleri zer.
Paralelkenarn alan bants oluturulurken dikdrtgenin alan bantsndan
yararlanlabilir.
Kare ve dikdrtgenin, paralelkenarn zel durumlar olduu vurgulanr.
6.3.2.3. gende bir kenara ait ykseklii izer.
Geni al genlerdeki ykseklikler de ele alnr.
6.3.2.4. genin alan bantsn oluturur; ilgili problemleri zer.
genin alan bants oluturulurken paralelkenar veya dikdrtgenin alan ba-
ntlarndan yararlanlabilir.
6.3.2.5. Alan lme birimlerini tanr, m
2
km
2
, m
2
cm
2
mm
2
birimlerini birbirine dn-
trr.
6.3.2.6. Arazi lme birimlerini tanr ve standart alan lme birimleriyle ilikilendirir.
6.3.2.7. Alan ile ilgili problemleri zer.
gen, dikdrtgen ve paralelkenardan oluan bileik ekillerin (rnein, ak
zarf) alanlarn ieren problemlere yer verilir.
21
6. Snf
6.3.3. ember
Terimler: ap, yarap, merkez, ember, daire,
Semboller: r, R,
6.3.3.1. ember izerek merkezini, yarapn ve apn belirler.
Pergel kullanmaya ynelik almalara yer verilir.
6.3.3.2. ember ile daire arasndaki ilikiyi aklar.
6.3.3.3. Bir emberin uzunluunun apna orannn sabit bir deer olduunu lme yapa-
rak belirler.
Bu sabit sayya (pi) denildii vurgulanr. ile ilgili problemler verildiinde,
kullanlmas istenen yaklak deer her seferinde yi 3 alnz, 22/7 alnz, 3.14
alnz gibi ifadelerle belirtilir.
6.3.3.4. ap veya yarap verilen bir emberin uzunluunu hesaplar.
6.3.4. Geometrik Cisimler ve Hacim lme
Terimler: Birim kp, hacim, santimetrekp, metrekp
Semboller: m
3
, dm
3
, cm
3
, mm
3
6.3.4.1. Dikdrtgenler prizmasnn iine boluk kalmayacak biimde yerletirilen birim
kp saysnn o cismin hacmi olduunu anlar; verilen cismin hacmini birim kp-
leri sayarak hesaplar.
rencilerin hacmi lmeye ynelik stratejiler gelitirmesine frsat verilir. r-
nein, birim kpler saylrken oluan tabakalarda kaar tane birim kp olduuna
ve toplam ka tabaka bulunduuna dikkat ekilir.
Hacmi anlamlandrmaya ynelik almalara yer verilir. Hacmin, herhangi bir
cismin bolukta kaplad yer olduu vurgulanr.
6.3.4.2. Verilen bir hacme sahip farkl dikdrtgenler prizmalarn birim kplerle olutu-
rur; hacmin taban alan ile yksekliin arpm olduunu gerekesiyle aklar.
Kare prizma ve kpn, dikdrtgenler prizmasnn zel bir hali olduu dikkate
alnr. Hacim bantsnn oluturulmas modeller yardmyla yaplr.
Verilen bir hacme sahip, prizma olmayan farkl yaplar oluturmaya ynelik
6.3.4.3. Dikdrtgenler prizmasnn hacim bantsn oluturur; ilgili problemleri zer.
Bilgi ve iletiim teknolojilerinden, rnein boyutlu dinamik geometri yaz-
lmlarndan yararlanlabilir.
6. Snf
22
6.3.4.4. Standart hacim lme birimlerini tanr ve santimetrekp-desimetrekp-metre-
kp birimleri arasnda dnm yapar.
Hacim lme birimleri m
3
, dm
3
, cm
3
ve mm
3
ile snrlandrlr.
6.3.4.5. Dikdrtgenler prizmasnn hacmini tahmin eder.
6.3.5. Svlar lme
Terimler: litre, desilitre, santilitre, mililitre
Semboller: L, dL, cL, mL
6.3.5.1. Sv lme birimlerini miktar olarak tanr ve birbirine dntrr.
Sv lme birimleri ile ilgili dnmler sadece L, cL, ve mL arasnda yaplr.
1 litrenin 1 dm
3
olduunu fark etmeye ynelik almalar yaplr.
6.3.5.2. Hacim lme birimleri ile sv lme birimlerini ilikilendirir.
Sv lme birimleri, hacim lme birimleriyle ilikilendirilerek sv llerinin
temelde zel birer hacim ls olduu vurgulanr.
6.3.5.3. Sv lme birimleriyle ilgili problemler zer.
6.4. Veri leme
6.4.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama ve Dzenleme
Terimler: kili stun grafii, ikili sklk grafii, eksenler
6.4.1.1. ki veri grubunu karlatrmay gerektiren aratrma sorular oluturur.
Sreksiz veri gruplaryla snrl kalnr. rnein, snfmzdaki kz ve erkek -
rencilerin en sevdikleri renkler nelerdir? Be byk ilde 1990 ve 2010 yllarnda
hizmet veren ka tane hastane vardr? Srekli ve Sreksiz kavramlarna giril-
mez.
6.4.1.2. Aratrma sorusuna uygun verileri elde eder.
Veriler bizzat toplanarak veya eitli kaynaklardan alnarak elde edilebilir.
6.4.1.3. ki gruba ait verileri ikili sklk tablosu veya stun grafiinden uygun olanla gs-
terir.
23
6. Snf
6.4.2. Veri Analizi
Terimler: Aritmetik ortalama, aklk, en byk deer, en kk deer
6.4.2.1. Bir veri grubuna ait aritmetik ortalamay hesaplar ve yorumlar.
6.4.2.2. Bir veri grubuna ait akl hesaplar ve yorumlar.
6.4.2.3. ki gruba ait verileri karlatrmada ve yorumlamada aritmetik ortalama ve ak-
l kullanr.
Aritmetik ortalama ve akl gerek yaam durumlarnda yorumlamaya yne-
lik almalara yer verilir.
7. Snf
24

7.1.1. Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri
7.1.2. Rasyonel Saylar
7.1.3. Rasyonel Saylarla lemler
7.1.4. Oran ve Orant
7.1.5. Yzdeler
7.2. Cebir
7.2.1. Eitlik ve Denklem
7.2.2. Dorusal Denklemler
7.3.1. Dorular ve Alar
7.3.2. okgenler
7.3.3. ember ve Daire
7.3.4. Dnm Geometrisi
7.3.5. Cisimlerin Farkl Ynlerden Grnmleri
7.4. Veri leme
7.4.1. Aratrma Sorular retme, Veri toplama, Dzenleme, Deerlendirme ve Yorum-
lama

Snflar
5 6 7 8
CEBR - X X X
VER LEME X X X X
OLASILIK - - - X

25
7. Snf
7.1.1. Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri
7.1.1.1. Tam saylarla arpma ve blme ilemlerini yapar.
Bir sayy -1 ile arpmann veya blmenin saynn iaretini deitirdii vur-
gulanr. Tam saylarla arpma ve blme ileminin anlamlandrlmasna ynelik
uygun modellerle yaplacak almalara yer verilir.
7.1.1.2. Tam saylarla ilemler yapmay gerektiren problemleri zer.
7.1.1.3. Tam saylarn kendileri ile tekrarl arpmn sl nicelik olarak ifade eder.
Kuvvetin tek veya ift doal say olmas durumlar incelenir.
7.1.2. Rasyonel Saylar
Terimler: Rasyonel saylar, devirli ondalk gsterim
7.1.2.1. Rasyonel saylar tanr ve say dorusunda gsterir.
Her tam saynn paydas 1 olan bir rasyonel say olduu vurgulanr. Ayrca
rasyonel saylarla ilgili
_

a
b
=
_
a
b
=
a
_
b
durumu incelenir.
7.1.2.2. Rasyonel saylar ondalk gsterimle ifade eder.
Devirli olan ve olmayan ondalk gsterimler zerinde durulur.
7.1.2.3. Devirli olmayan ondalk gsterimleri rasyonel say olarak ifade eder.
7.1.2.4. Rasyonel saylar karlatrr ve sralar.
Rasyonel saylar karlatrlrken kesirler iin kullanlan stratejiler dikkate al-
nabilir.
7.1.3. Rasyonel Saylarla lemler
Terimler: Etkisiz eleman, yutan eleman, ters eleman
7.1.3.1. Rasyonel saylarla toplama ve karma ilemlerini yapar.
Rasyonel saylarda toplama ileminin deime, birleme, etkisiz eleman ve ters
eleman zellikleri incelenir.
7. Snf
26
7.1.3.2. Rasyonel saylarla arpma ve blme ilemlerini yapar.
arpma ve blme ilemlerinde 0n, 1in ve 1in etkisi incelenir.
Rasyonel saylarda deime, birleme ve yutan eleman zellikleri ile arpmann,
toplama ve karma ilemleri zerine dalma zelikleri incelenir.
arpmlar 1 olan iki rasyonel saynn arpma ilemine gre birbirinin tersi ol-
duu vurgulanr.
7.1.3.3. Rasyonel saylarn kare ve kplerini hesaplar.
7.1.3.4. Rasyonel saylarla ok adml ilemleri yapar.
ok adml ilemlerde hangi ilemin daha nce yaplaca ayralarla belirtilir.
Kesir izgisi kullanlarak verilen ilemlerde, ilem nceliinin kesir izgisine gre
belirlendii vurgulanr.
7.1.3.5. Rasyonel saylarla ilem yapmay gerektiren problemleri zer.
7.1.4. Oran ve Orant
Terimler: Orant, doru orant, ters orant
Semboller: a:b,
a
b
, a/b,
a
b
=
c
d
7.1.4.1. Birbirine oran verilen iki okluktan biri verildiinde dierini bulur.
Gnlk yaam durumlarna ilikin rnekler zerinde almalar yaplr.
7.1.4.2. Oranda okluklardan birinin 1 olmas durumunda dierinin alaca deeri belir-
ler.
rnein, 24 TLye 3 kg deterjan alnabiliyorsa 1 kg deterjann 8 TLye alnmas
(
24
3
=
24 3
3 3
=
8
1
); pilav tarifinde 2 bardak pirince 3 bardak su konuluyorsa,
1 bardak pirince den su miktarnn 3/2 bardak olmas
(
3
2
=
3 2
2 2
=
1,5
1
) gibi durumlar incelenir.
7.1.4.3. Gerek yaam durumlarn, tablolar veya doru grafiklerini inceleyerek iki ok-
luun orantl olup olmadna karar verir.
ki oran eitliinin orant olarak adlandrld vurgulanr. Doru orantl okluk-
lar ele alnr. Doru orantl okluklara ait grafiklerin orijinden getii dikkate
alnr.
27
7. Snf
7.1.4.4. Doru orantl iki okluk arasndaki ilikiyi tablo veya denklem olarak ifade eder.
Doru orantl okluklar arasnda arpmaya dayal bir iliki olduu dikkate al-
nr. rnein, bir snfta kzlarn saysnn erkeklere oran 3:5 ise kzlarn says
3n, erkeklerin says ise 5in ayn say kat olduu dikkate alnr.
7.1.4.5. Doru orantl iki oklua ait orant sabitini belirler ve yorumlar.
Verilen gerek yaam durumlar, bunlara ilikin tablolar veya doru grafikleri
incelenerek orant sabitini belirlemeye ynelik almalar yaplr.
7.1.4.6. Gerek yaam durumlarn ve tablolar inceleyerek iki okluun ters orantl olup
olmadna karar verir.
Ters orantl okluklarn arpmnn sabit olduunu kefetmeye ynelik al-
malara yer verilir.
7.1.4.7. Doru ve ters orantyla ilgili problemleri zer.
lek, karm, indirim ve art durumlarna ilikin problemlere yer verilir.
7.1.5. Yzdeler
7.1.5.1. Bir okluun belirtilen bir yzdesine karlk gelen miktar bulur; belirli bir yzde-
si verilen okluu bulur.
%120, %0,5 gibi %100den byk ve %1den kk yzdelik ifadelerin anlal-
masna ynelik almalara da yer verilir.
Bir okluun belirtilen bir yzdesini tahmin etmeye ynelik almalara yer verilir.
7.1.5.2. Bir okluu dier bir okluun yzdesi olarak hesaplar.
rnein, 20 says 50nin %40dr.
7.1.5.3. Bir okluu belirli bir yzde ile arttrmaya veya azaltmaya ynelik hesaplamalar
yapar.
Bir sayy 1,07 ile arpmann bu sayy %7 artrmak; 0,93 ile arpmann bu sa-
yy %7 azaltmak olduu vurgulanr.
7.1.5.4. Yzde ile ilgili problemleri zer.
Yzde kavramna ilikin eitli problemlere yer verilirken basit (bileik olma-
yan) faiz problemleri de ele alnr. Forml vermeyi gerektirmeyen faiz problem-
leriyle snrl kalnr.
7. Snf
28
7.2. Cebir
7.2.1. Eitlik ve Denklem
Terimler: Denklem, eitlik
7.2.1.1. Gerek yaam durumlarna uygun birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri
kurar.
7.2.1.2. Denklemlerde eitliin korunumu ilkesini anlar.
7+2 = 3+3 gibi eitliklerin bozulmamas iin 3 yerine gelecek sayy bulmaya
ynelik almalar yaplr.
Eitliin her iki tarafna ayn saynn eklenmesi veya karlmas ya da iki tara-
fn ayn sayyla arplmas veya blnmesi durumunda eitliin korunmas ele
alnr.
Ekleme ve karma durumlarnda eitliin korunduunu gstermek iin terazi
veya benzeri denge modellerine yer verilir.
7.2.1.3. Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri zer.
Bu snf dzeyinde denklemlerdeki katsaylar tam saylardan seilir.
7.2.1.4. Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklem kurmay gerektiren problemleri -
zer.
Terimler: Orijin (balang noktas), sral ikili, koordinat sistemi, x ekseni, y ekseni, do-
rusal iliki, dorusal denklem
Semboller: (x, y)
7.2.2.1. Koordinat sistemini zellikleriyle tanr ve sral ikilileri gsterir.
Koordinat sistemi zerinde yer belirlemeyle gerek yaam durumlarn ilikilen-
dirmeye ynelik almalara yer verilir.
7.2.2.2. Aralarnda dorusal iliki bulunan iki deikenden birinin dierine bal olarak
nasl deitiini tablo, grafik ve denklem ile ifade eder.
Tablo ile yaplan gsterimlerde sral ikililer biiminde ifadelere de yer verilir.
7.2.2.3. Dorusal denklemlerin grafiini izer.
29
7. Snf
7.3.1. Dorular ve Alar
Terimler: Ters alar, i ters alar, d ters alar, ynde alar
7.3.1.1. Bir aya e bir a izer.
Kareli kt zerinde allmas istenir. Bununla birlikte aler ve benzeri
aralar kullanlabilir.
7.3.1.2. Bir ay iki e aya ayrarak aortay belirler.
Dinamik geometri yazlmlarndan yararlanlabilir.
7.3.1.3. ki paralel doruyla bir keseninin oluturduu ynde, ters, i ters, d ters alar
belirleyerek zelliklerini inceler; oluan alarn e veya btnler olanlarn belir-
ler; ilgili problemleri zer.
Ayn dzlemde olan dorunun birbirine gre durumlar ele alnr.
ki dorunun birbirine paralel olup olmadna karar vermeye ynelik alma-
lara da yer verilir. Bunu yaparken dorularn ortak kesenle yapt alarn e
olma durumlarndan yararlanlabilir.
7.3.2. okgenler
Terimler: a, d a
7.3.2.1. Dzgn okgenlerin kenar ve a zelliklerini aklar.
Yalnzca dbkey okgenler incelenir.
7.3.2.2. okgenlerin kegenlerini, i ve d alarn belirler; i alarnn ve d alarnn
lleri toplamn hesaplar.
alar toplamn kefetmeye ynelik almalara yer verilir.
7.3.2.3. Dikdrtgen, paralelkenar, yamuk ve ekenar drtgeni tanr; a zelliklerini belirler.
Kenarlarn oluturduu alarla birlikte ekenar drtgen, kare ve dikdrtgende
kegenlerin oluturduu alar da incelenir.
Kare dikdrtgenin ve ekenar drtgenin zel bir durumu olarak ele alnr. Bu-
nun yan sra dikdrtgen ve ekenar drtgen, paralelkenarn zel halleri olarak
ele alnr. Ayrca dikdrtgen, ekenar drtgen ve paralelkenar da yamuun zel
durumlar olarak ele alnr.
7. Snf
30
7.3.2.4. Ekenar drtgen ve yamuun alan bantlarn oluturur; ilgili problemleri zer.
7.3.2.5. Alan ile ilgili problemleri zer.
gen, dikdrtgen, paralelkenar, yamuk veya ekenar drtgenden oluan bile-
ik ekillerin alanlarn bulmay gerektiren problemlere yer verilir.
Dikdrtgenin evre uzunluuyla alann ilikilendirmeye ynelik almalara yer
verilir. Ayn alana sahip farkl dikdrtgenlerin evre uzunluklar ile ayn evre
uzunluuna sahip farkl dikdrtgenlerin alanlar incelenir.
7.3.3. ember ve Daire
Terimler: ember, daire, merkez a, yay, ember paras, daire dilimi
7.3.3.1. emberde merkez alar, grd yaylar ve lleri arasndaki ilikileri belirler.
7.3.3.2. emberin ve ember parasnn uzunluunu hesaplar.
Merkez a ile ember parasnn uzunluu ilikilendirilirken orandan yararlan-
maya ynelik almalara yer verilir.
7.3.3.3. Dairenin ve daire diliminin alann hesaplar.
Merkez a ile daire diliminin alan ilikilendirilirken orandan yararlanmaya y-
nelik almalara yer verilir.
Terimler: Yansma, teleme, grnt, simetri dorusu
7.3.4.1. Dzlemsel ekilleri karlatrarak e olup olmadklarn belirler ve bir ekle e
ekiller oluturur.
Kareli ve noktal kt ile yaplacak almalara yer verilir.
7.3.4.2. Dzlemde nokta, doru paras ve dier ekillerin teleme altndaki grntleri-
ni izer.
7.3.4.3. telemede ekil zerindeki her bir noktann ayn yn ve byklkte bir dn-
me tabi olduunu ve ekil ile grntsnn e olduunu kefeder.
Kareli ve noktal kt ile yaplacak almalara yer verilir. Dinamik geometri
yazlmlar ile yaplacak almalara yer verilebilir.
31
7. Snf
7.3.4.4. Dzlemde nokta, doru paras ve dier ekillerin yansma sonucu oluan grn-
tsn oluturur.
7.3.4.5. Yansmada ekil ile grnts zerinde birbirlerine karlk gelen noktalarn si-
metri dorusuna olan uzaklklarnn eit ve ekil ile grntsnn e olduunu
kefeder.
Dinamik geometri yazlmlar ile yaplacak almalara yer verilebilir.
Yatay ve dikey simetri dorularnn yan sra eik simetri dorularyla yaplacak
almalara yer verilir.
Simetri dorularnn zerinde olan ekillerle de almalar yaplr.
ekil ile grnts zerinde birbirlerine karlk gelen noktalar birletiren doru
parasnn simetri dorusuna dik olduu vurgulanr.
7.3.4.6. Dzlemsel bir eklin ardk telemeler ve yansmalar sonucunda ortaya kan
grntsn oluturur.
rnein, bir eklin nce yansma sonra teleme sonucu oluan grntsnn
bulunmasna ynelik almalar yaplr.
Desen, motif ve benzeri grsellerde teleme veya yansma dnmlerini be-
lirlemeye ynelik almalara yer verilir.
7.3.5. Cisimlerin Farkl Ynlerden Grnmleri
7.3.5.1. boyutlu cisimlerin farkl ynlerden iki boyutlu grnmlerini izer.
E kplerden oluturulmu yaplar ve bilinen geometrik cisimler kullanlr. izim
iin uygun kareli ktlar kullanlr. Yaplarn farkl ynlerden grnmlerinin
ilikilendirilmesi istenir (n-arka ve sa-sol grntlerinin simetrik olmas gibi).
Uygun bilgi ve iletiim teknolojileriyle etkileimli almalara yer verilebilir.

7.3.5.2. Farkl ynlerden grnmlerine ilikin izimleri verilen yaplar oluturur.
E kplerden oluturulmu yaplar ve bilinen geometrik cisimler kullanlr. E
kplerle oluan yaplar izmek iin izometrik kt kullanlabilir.
Uygun bilgi ve iletiim teknolojileriyle etkileimli almalara yer verilebilir.
7. Snf
32
7.4. Veri leme
7.4.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama, Dzenleme, Deerlendirme ve Yorumlama
Terimler: izgi grafii, daire grafii, ortanca (medyan), tepe deer (mod)
7.4.1.1. Bir veri grubuna ilikin daire grafiini oluturur ve yorumlar.
Daire grafii oluturulurken gerektiinde etkileimli bilgi ve iletiim teknoloji-
lerinden yararlanlr.
7.4.1.2. Verilere ilikin izgi grafii oluturur ve yorumlar.
ki veri grubuna ait grafik oluturma almalarna da yer verilir.
7.4.1.3. Bir veri grubuna ait ortalama, ortanca ve tepe deeri elde eder ve yorumlar.
Belli bir veri grubu iin bu deerlerden hangisinin daha kullanl olduunu anla-
maya ynelik almalara yer verilir. Bu dorultuda gerektiinde bilgi ve iletiim
teknolojilerine yer verilir.
7.4.1.4. Aratrma sorularna ilikin verileri uygunluuna gre daire grafii, sklk tablosu,
stun grafii veya izgi grafiiyle gsterir ve bu gsterimler arasnda dnm-
ler yapar.
Farkl gsterimlerin birbirlerine stn ve zayf ynleri zerinde durulur.
33
8. Snf
8.1.2. sl fadeler
8.1.3. Karekkl fadeler
8.2. Cebir
8.2.1. Cebirsel fadeler ve zdelikler
8.2.3. Denklem Sistemleri
8.2.4. Eitsizlikler
8.3.1. genler
8.3.3. Elik ve Benzerlik
8.4. Veri leme
8.4.1. Veri Dzenleme, Deerlendirme ve Yorumlama
8.5. Olaslk
8.5.1. Basit Olaylarn Olma Olasl
Snflar
5 6 7 8
CEBR - X X X
VER LEME X X X X
OLASILIK - - - X

8. Snf
34
Terimler: En byk ortak blen (EBOB), en kk ortak kat (EKOK)
8.1.1.1. Verilen pozitif tam saylarn arpanlarn bulur; pozitif tam saylar sl ifade ya
da sl ifadelerin arpm eklinde yazar. rnein: 288=2
5
.
3
2
Bir pozitif tam saynn asal arpanlarn bulmaya ynelik almalara da yer
verilir.
8.1.1.2. ki doal saynn en byk ortak blenini (EBOB) ve en kk ortak katn (EKOK)
hesaplar; ilgili problemleri zer.
8.1.1.3. Verilen iki doal saynn aralarnda asal olup olmadn belirler.
8.1.2. sl fadeler
Terimler: ok byk ve ok kk saylar
8.1.2.1. Tam saylarn, tam say kuvvetlerini hesaplar, sl ifade eklinde yazar.
8.1.2.2. Saylarn ondalk gsterimlerini 10un tam say kuvvetlerini kullanarak zmler.
rnein: 82,53 = 8
.
10
1
+ 2
.
10
0
+ 5
.
10
-1
+ 3
.
10
-2
8.1.2.3. sl ifadelerle ilgili temel kurallar anlar, birbirine denk ifadeler oluturur.
Ele alnmas beklenen kurallar:
a
n

.
a
m
= a
n +m
;
1
a
n = a
_
n
; a
n
=
1
a
- n ;
a
n
a
m
= a
n
_
m
; (a
n
)
m
= a
n
.
m
; a
0
=1
(a
.
b)
k
= a
k

.
b
k
;
a
k
b
k
a
b
( )
k
= , (b 0)
8.1.2.4. Saylar 10un farkl tam say kuvvetlerini kullanarak ifade eder.
rnein, 51,210
5
says 51210
4
veya 5,1210
6
eklinde de ifade edilebilir.
8.1.2.5. ok byk ve ok kk saylar bilimsel gsterimle ifade eder ve karlatrr.
a bir gerek say, 1
#
|a| < 10 ve n bir tam say olmak zere olmak zere
a x 10
n
gsterimi bilimsel gsterimdir. rnein, 5.120.000 saysnn bilimsel
gsterimi 5,1210
6
olarak ifade edilmektedir.
35
8. Snf
8.1.3. Karekkl fadeler
Terimler: Tam kare saylar, karekk, gerek say, irrasyonel say
Semboller: :
8.1.3.1. Tam kare doal saylar tanr.
8.1.3.2. Tam kare doal saylarla bu saylarn karekkleri arasndaki ilikiyi belirler.
Kare modelleri kullanlarak alanla kenar arasndaki ilikiden, bir sayyla karek-
k arasndaki bant ele alnabilir.
Karesi a olan say " a olarak tanmlanr. x
2
= a ifadesinde xin deerinin
" a olduu ifade edilir.
8.1.3.3. Tam kare olmayan saylarn karekk deerlerinin hangi iki doal say arasnda
olduunu belirler.
rnein, 31 saysnn 5 ile 6 saylar arasnda bulunduunu ve 6ya daha yakn
olduunu belirlemeye ynelik tahmin almalar yaplr.
8.1.3.4. Gerek saylar tanr, rasyonel ve irrasyonel saylarla ilikilendirir.
Tam kare olmayan saylarn karekklerinin rasyonel say olarak belirtilemedi-
ine (iki tam saynn oran eklinde yazlamadna) dikkat ekilir. r says bir
irrasyonel say olarak tantlr.
Devirli ondalk gsterimleri, rasyonel say olarak ifade etmeye ynelik alma-
lara yer verilir.
8.1.3.5. Karekkl ifadelerde arpma ve blme ilemlerini yapar.
Paydasnda a " c veya a " b gibi birden fazla terim bulunan ifadelerle
ilemlere girilmez.
8.1.3.6. Karekkl bir ifadeyi a b eklinde yazar ve a b eklindeki ifadede katsayy kk
iine alr.
8.1.3.7. Karekkl bir ifade ile arpldnda, sonucu bir doal say yapan arpanlara r-
nek verir.
rnein, 18 i doal say yapan arpanlara 2 , 5 2 ve 18 saylar rnek
olarak verilebilir.
8. Snf
36
8.1.3.8. Karekkl ifadelerde toplama ve karma ilemlerini yapar.
Paydasnda a " c veya a " b gibi birden fazla terim bulunan ifadelerle
ilemlere girilmez.
8.1.3.9. Ondalk ifadelerin karekklerini belirler.
Kesir olarak ifade edildiinde pay ve paydas tam kare olan ondalk gsterim-
lerin karekklerini bulmaya ynelik almalara yer verilir.
8.2. Cebir
8.2.1. Cebirsel fadeler ve zdelikler
Terimler: zdelik, arpanlara ayrma
8.2.1.1. Basit cebirsel ifadeleri anlar ve farkl biimlerde yazar.
x

x=x
2
; 2x

3x=6x
2
; -6x

x=-6x
2
; 5
3x=15x; x
2
y=x
y gibi temel cebirsel ifadeler

zerinde durulur.
Terim, katsay, deiken gibi kavramlarn anlam zerinde durulur.
8.2.1.2. Cebirsel ifadelerin arpmn yapar.
y(3y-2); (2x+3)(5x-1) gibi ilemler zerinde durulur.
Cebirsel ifadelerdeki katsaylar tam saylar iinde kalacak biimde seilir.
Cebirsel ifadelerle arpma ilemini modellerle yapmaya ynelik almalara yer
verilir.
8.2.1.3. zdelikleri modellerle aklar.
(a b)
2
= a
2
2ab + b
2
ve a
2
b
2
= (ab)(a+b) zdelikleriyle snrl kalnr.
zdeliklerdeki katsaylar tam saylar iinde kalacak biimde seilir.
8.2.1.4. Cebirsel ifadeleri arpanlara ayrr.
Ortak arpan parantezine alma ile iki kare fark ve a
2
2ab + b
2
biimindeki
ifadelerin arpanlara ayrma ilemleri ele alnr. Cebirsel ifadelerdeki katsaylar
ve kkleri tam saylar iinde kalacak biimde seilir.
37
8. Snf
Terimler: Eim, baml deiken, bamsz deiken
8.2.2.1. Dorusal iliki ieren gerek yaam durumlarna ait tablo, grafik ve denklemi
oluturur ve yorumlar.
Dorunun eksenleri hangi noktalarda kestii, eksenlere paralellii, orijinden ge-
ip gemedii ve benzeri durumlarn gerek yaamla ilikisi kurulur.
Dorunun grafii yorumlanrken doru zerindeki noktalarn x ve y koordinat-
lar arasndaki iliki, eksenleri hangi noktalarda kestii, orijinden geip geme-
dii, eksenlere paralellii ve benzeri durumlar ele alnr.
Bir deikenin deerinin dierine gre nasl deitii, hangisinin baml, hangi-
sinin bamsz deiken olduu incelenir.
8.2.2.2. Dorunun eimini modellerle aklar; dorusal denklemleri, grafiklerini ve ilgili
tablolar eimle ilikilendirir.
Eimin her gsterimdeki yansmalar incelenir. Eimin iaretinin ve byk-
lnn anlam zerinde durulur. Gerektiinde uygun bilgi ve iletiim teknolo-
jilerinden yararlanlr.
8.2.2.3. Dorusal denklemlerde bir deikeni dieri cinsinden dzenleyerek ifade eder.
rnein; 3x+4y=2 & x=(2-4y)/3
8.2.2.4. Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri zer.
Bu snf dzeyinde katsaylar rasyonel olan denklemlere yer verilir.
8.2.3. Denklem Sistemleri
Terimler: ki bilinmeyenli dorusal denklem sistemi
8.2.3.1. ki bilinmeyenli dorusal denklem sistemlerini zer.
Dorusal denklem sistemlerinin zmnde, yerine koyma veya yok etme yn-
temleri kullanlr.
8.2.3.2. Dorusal denklem sistemlerinin zmleri ile bu denklemlere karlk gelen do-
rularn grafikleri arasnda iliki kurar.
Gerek yaamla ilikili problem durumlarnn grafiini yorumlamaya ynelik
8. Snf
38
8.2.4. Eitsizlikler
Terimler: Eitsizlik
Semboller: 2 , 1 , # , $
8.2.4.1. Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizlik ieren gnlk yaam durumlarna uy-
gun matematik cmleleri yazar.
rnein, Kree en az 3 yanda olan ocuklar kabul ediliyor. ifadesinde ocuk-
larn ya x ile temsil edildiinde, eitsizlik x
$
3 olarak belirtilebilir.
8.2.4.2. Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizlikleri say dorusunda gsterir.
x
$
-1; -3
#
t
1
7; a
1
1 gibi durumlar inceletilir.
8.2.4.3. Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizlikleri zer.
En ok iki ilem gerektiren eitsizlikler seilir. Eitsizliin her iki taraf negatif bir
say ile arplr veya blnrse eitsizliin yn deitireceinin fark edilmesine
ynelik almalara yer verilir.
8.3.1. genler
Terimler: Hipotens, Pisagor bants, gen eitsizlii, dik kenarlar, kenarortay, aor-
tay, ykseklik
8.3.1.1. gende kenarortay, aortay ve ykseklii ina eder.
Ktlar katlayarak, keserek veya kareli kt zerinde izim yaparak genin
elemanlarn oluturmaya ynelik almalara yer verilir.
Ekenar, ikizkenar ve dik gen gibi zel genlerde kenarortay, aortay ve
yksekliin zelliklerini belirlemeye ynelik almalara da yer verilir.
8.3.1.2. genin iki kenar uzunluunun toplam veya fark ile nc kenarnn uzunlu-
unu ilikilendirir.
Somut modeller kullanlarak yaplacak etkinliklere yer verilebilir. Uygun bilgi-
sayar yazlmlar ile gen eitsizliini anlamaya ynelik almalara yer veri-
lebilir.
8.3.1.3. genin kenar uzunluklar ile bu kenarlarn karsndaki alarn llerini iliki-
lendirir.
Dik gende dik kenarlar ve hipotens tantlp a lleriyle kenar uzunluklar
arasndaki iliki de ele alnr.
39
8. Snf
8.3.1.4. Yeterli sayda elemannn lleri verilen bir geni izer.
(1) kenarnn uzunluu, (2) bir kenarnn uzunluu ile iki asnn ls, (3)
iki kenar uzunluu ile bu kenarlarn arasndaki ann ls verilen genlerin
uygun aralar kullanlarak izilmesi salanr. Dinamik geometri yazlmlar ile
yaplacak almalara yer verilebilir.
8.3.1.5. Pisagor bantsn oluturur; ilgili problemleri zer.
Pisagor bantsnn gerek yaam uygulamalarna ynelik almalara yer ve-
rilir.
Koordinat dzlemi zerinde verilen iki nokta arasndaki uzakl Pisagor ban-
tsn kullanarak bulma almalarna yer verilir.
Kenar uzunluklar verilen bir genin dik gen olup olmadna Pisagor ban-
tsn kullanarak karar vermeye ynelik almalar yaplr.
Terimler: Dnme, dnme merkezi, dnme as
8.3.2.1. Nokta, doru paras ve dier dzlemsel ekillerin dnme altndaki grntlerini
oluturur.
8.3.2.2. Dnmede ekil zerindeki her bir noktann bir nokta etrafnda belirli bir ayla
saat veya tersi ynnde dnme tabi olduunu ve ekil ile grntsnn e
olduunu kefeder.
Dnme dnm tanmlanrken dnme merkezi ve dnme as terimleri ta-
ntlr.
Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir.
8.3.2.3. Koordinat sisteminde bir okgenin teleme, eksenlerinden birine gre yansma,
herhangi bir doru boyunca teleme ve orijin etrafnda dnme altndaki grn-
tlerini belirleyerek izer.
8.3.2.4. ekillerin en ok iki ardk teleme, yansma veya dnme sonucunda ortaya
kan grntlerini oluturur.
Kareli kt veya koordinat sistemi zerinde yaplacak almalara yer verilir.
ki e dzlemsel ekilden birinin dierinin hangi dnmler altndaki grnt-
s olduunun belirlenmesine ynelik almalara yer verilir.
eitli desenlerde ve sslemelerde bulunan dnmleri belirlemeye ynelik
Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir.
8. Snf
40
8.3.3. Elik ve Benzerlik
Terimler: Benzerlik oran
Semboller: Elik iin sembol, benzerlik iin . veya +sembol kullanlr.

8.3.3.1. Elik ve benzerlii ilikilendirir; e ve benzer ekillerin kenar ve a zelliklerini
belirler.
E ekillerde karlk gelen kenar uzunluklarnn ve a llerinin eit, benzer
genlerde ise karlk gelen a llerinin eit fakat kenar uzunluklarnn oran-
tl olduu vurgulanr. AAA, AKA gibi genlerde benzerlik kurallar zel olarak
verilmez. E ekillerin benzer olduu ancak benzer ekillerin e olmalarnn ge-
rekmedii vurgulanr.
Somut modellerle, kareli ktla veya ktlar katlayarak yaplacak almalara
yer verilir.
8.3.3.2. Benzer okgenlerin benzerlik orann belirler; bir okgene e ve benzer okgenler
oluturur.
Somut modellerle, kareli ktla veya ktlar katlayarak yaplacak almalara
yer verilir. Gerektiinde uygun bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlr.
Terimler: Taban, ykseklik, yzey alan, piramit, silindir, prizma
8.3.4.1. Dik prizmalar tanr ve temel zelliklerini elemanlarn belirler, ina eder ve a-
nmn izer.
Somut modellerle almalara yer verilir. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden ya-
rarlanlabilir.
8.3.4.2. Dik dairesel silindirin temel elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer.
rarlanlabilir.
8.3.4.3. Dik dairesel silindirin yzey alan bantsn oluturur; ilgili problemleri zer.
rarlanlabilir.
8.3.4.4. Dik dairesel silindirin hacim bantsn oluturur; ilgili problemleri zer.
rarlanlabilir.
Dik dairesel silindirin hacmini tahmin etmeye ynelik almalara yer verilir.
Dik dairesel silindirin hacim bantsn dik prizmann hacim bants ile iliki-
lendirmeye ynelik almalara yer verilir.
8.3.4.5. Dik piramidi tanr, temel elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer.
rarlanlabilir.
8.3.4.6. Dik koniyi tanr, temel elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer.
rarlanlabilir.
8.4. Veri leme
8.4.1. Veri Dzenleme, Deerlendirme ve Yorumlama
Terimler: Histogram, grup says, grup genilii
8.4.1.1. Bir veri grubuna ilikin histogram oluturur ve yorumlar.
Histogram oluturulurken veri grubunun akl seilen grup saysna blnr
ve aadaki eitsizlik dikkate alnarak grup genilii iin en kk doal say
deeri belirlenir.

aklk
grup says

1
grup genilii
Histogram oluturulurken gerektiinde bilgi ve iletiim teknolojilerinden ya-
rarlanlr.
8.4.1.2. Aratrma sorularna ilikin verileri uygunluuna gre daire grafii, sklk tablosu,
stun grafii, izgi grafii veya histogramla gsterir ve bu gsterimler arasnda
dnmler yapar.
Farkl gsterimlerin birbirlerine gre stn ve zayf ynleri zerinde durulur.
41
8. Snf
8. Snf
42
8.5. Olaslk
8.5.1. Basit Olaylarn Olma Olasl
Terimler: Olaslk, kt, olay, e olaslk, imkansz olay, kesin olay
8.5.1.1. Bir olaya ait olas durumlar belirler.
rnein bir madeni para atldnda olas durumlarn yaz ve tura olaca vur-
gulanr.
8.5.1.2. Daha fazla, eit, daha az olaslkl olaylar ayrt eder; rnek verir.
Olasl hesaplamay gerektirmeyen sezgisel durumlar ele alnr. rnein, bir
okuldaki tm retmen ve rencilerin isimlerinin yazl olduu bir listeden
rastgele ekilen bir ismin renci olma olaslnn daha fazla olduu; 15i erkek
ve 15i kz olan bir snftan rastgele seilen bir rencinin kz olma olasl ile
erkek olma olaslnn eit olduunu belirten almalar yaplr.
8.5.1.3. Eit ansa sahip olan olaylarda her bir ktnn e olaslkl olduunu ve bu dee-
rin 1/n olduunu aklar.
Kazanm ifadesindeki n, olas durum saysn temsil etmektedir.
Eit ansa sahip olan ve olmayan olaylar ayrt etmeye ynelik almalara yer
verilir. Olasln bir olayn olma ansna (olabilirliine) ilikin bir lm olduu
vurgulanr.
8.5.1.4. Olaslk deerinin 0-1 arasnda olduunu anlar ve kesin (1) ile imknsz (0) olay-
lar yorumlar.
8.5.1.5. Basit olaylarn olma olasln hesaplar.
Ayrk olaylarn birleimini (rnein, zar atldnda tek say gelmesi) ieren du-
rumlar da incelenir. Ayrk olan ve olmayan kavramna girilmez.

Matematik 5-8

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematik 5-8

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ORTAOKUL

y gibi temel cebirsel ifadeler

You might also like