Tanry inan yaratr.

SYAS SLAM VE
HAZRAN DRENNN
ANALZ
Mustafa Angn

GEZEGENMZDEK
YAAMIN KISA BR
TARHES
Bahar Kl

Haziran 2014 Say: 6

GEM
BATIYOR...
Taner
Beyter

BYK BRLEM
KURAMI - BRLEK
ALAN TEORS
Erhan Kl

Ska Sorulan Sorular

1. Ateistler Meclisi nedir?
Ateistler Meclisi Trkiyede yaayan tm ateistlerin haklarn siyasi, sosyal ve hukuki platformlarda
savunmay ve inanszlarn haklarn aramay ilke edinmi ateist bireyler tarafndan nce bir platform
olarak kurulmu, zamanla dernekleme srecine girmi bir sivil toplum kuruluudur.
2. Ateistler Meclisinin amac nedir?
Ateistler Meclisinin amalar, Trkiyede kendini dinlerden arnm hisseden bireylerin dncelerini
rahata ifade edebilecekleri bir ortam desteklemek, toplumu ateizmle tantrmak, lkemizdeki ateist
ve dinsizleri bir araya getirecek kltrel ve sanatsal etkinlikler dzenlemek ve ateist ve dinsizlere kar
oluabilecek tehditlere kar bir sosyal ve hukuki savunma mekanizmas gelitirmektir.
3. Ateistler Meclisine ait bir yayn organ bulunuyor mu?
Ocak 2014 tarihi itibariyle Ateist Dergi isimli aylk yayn organmz yayn hayatna balamtr. Henz
e-dergi formatnda ve cretsiz olan Ateist Dergiyi, artlarn geliimine gre en ksa srede gazete bayilerinden satn alabileceiniz aylk bir dergi haline getirmek iin almalarmz srmektedir. Ateist
Dergiye www.ateistdergi.com adresinden ulaabileceiniz gibi, Apple AppStore, Google Play (android),
BlackBerry AppStoredan da e-dergimizin tablet ve akll telefon uygulamalarn indirerek yaynlarmz
takip edebilirsiniz.
4. Ateistler Meclisine katlabilir miyim?
Ateist ve kendini dinsiz olarak deerlendiren herkese kapmz aktr. Facebook ve Twitter hesaplarmzdan bizi takip edebilir, buraya tklayarak (link) aylk dergi yaynmzdan ve toplant / etkinlik
duyurularmzdan dzenli olarak haberdar olabilir ve aramza katlabilirsiniz.
5. Ateistler Meclisini maddi-manevi nasl destekleyebilirim?
Bizi internet sitemizden takip edebilir, e-dergimize ye olarak, etkinlik ve toplantlarmza katlarak
destekleyebilirsiniz. Ayrca, bize iletiim sayfamzdan da ulaabilirsiniz.
6. Ateistler Meclisi yalnzca ateistlere mi hitap ediyor?
Ateistler Meclisi, ounluu ateistlerden oluan ancak tm inanszlar emsiyesi altnda toplamay
hedeeyen bir sivil toplum kuruluudur.
7. Ateistler Meclisinin arkasnda kimler var?
Ateistler Meclisinin arkasndaki karanlk g: Bilim ve eitim nda ilerleyen aydnlanmac bireylerdir.
8. Ateistler Meclisinin politik bir duruu var mdr?
Ateistler Meclisi siyaset st bir kurumdur. STKmza destek veren bireylerin farkl siyasi grlerinin olmas kanlmaz. Ancak yelerin bireysel siyasi grleri Ateistler Meclisine mal edilemez.

Tanry inan yaratr.

Haziran 2014 Say: 6

Sevgili okurlar,

Siyasi slam ve Haziran

Direniinin Analizi
Mustafa Angn

07

Gezegenimizdeki
Yaamn Ksa Bir tarihesi
(1. Blm)
Bahar Kl
Dini nanlardan
Nasl Kurtuldum?

15 Gemi Batyor...
Taner Beyter
Byk Birleim
Kuram -Birleik Alan Teorisi
Erhan Kl

21

Sessiz Evrim:
Doa,nsan ve Sanata Dair
Bahar Kl

26

Ateistler
Dernei Tantm

Ateist Derginin altnc

saysn karrken yaklak
3 yl nce tohumlar atlan
ve geen yl Mays aynda
filizlenen; almalarn
srdren Ateistler Meclisi,
2 Mays 2014 tarihinde
Ateistler Dernei (Ate-Der)
ismiyle resmi statsn
kazand. Tm Trkiyede
rgtlenme almalarn
yrtmenin yan sra ksa
bir sre nce Ankara,
zmir,Bursa ve dier illerde
ubeleme almalarna
balam olan Ateistler
Derneinin merkezi Rhtm
Cad. eltiki Sok. Hergaz
Merkezi Kat:5 Kadky
/ stanbul adresindedir.
Bu saymzda geni bir
bilgi sunduumuz Ateistler
Dernei iin lkemizin
aydnlanma srecinde
bilimin nda alaca yolda
baarlar diliyoruz.

07

MAKALE

SYAS SLAM ve HAZRAN

DRENNN ANALZ
Olan bir eyin nasl olup da daha nce olmad sorusu, olduu
anda ortaya kar

Mustafa Angn

rkiye'deki Siyasi slam,

Avrupa lkelerinde olduu
gibi doru bir izgi izlemez.
ki inancn arasndaki fark /
Trkiye gibi bir lkede inan,
tanr inancndan ok / siyasal
iktidar kokar.
Diyanet takviyeli, imam eksenli
Cuma hutbeleri, islamn ne denli
hogr dini olduu deil, iktidar
ne kadar dik tutma dinidir.
Sarkl sakall cbbeli erkekler
ve ellerinde anlamad bir dilin
kitabyla dolaan ba sa skma
kapal ocuklar, yine iktidarn
istedii role gre tek bir gzergh izlerler.
380 000 cami ve evresine
yuvalanm kuran kurslar, beton
iktidarn imentosunu oluturur.
Binann ykseltilmesindeki kadnlara den rol ise, beton ve tulalarn
arasnda yaama seeneidir.
Siyasi slam'n amac / inan
eksenli hedef kitle yaratma deil /
yaratt hede neredeyse yerine
ivileme esas gtmektedir.
Siyasi slam kendisine dayanakl
bir set yaratmal ve srtn her an
yaslayacak bir zemin bulmalyd.
Ve en geni atan medya zerinden
ina etmeye balad.

12 sene sren bu inaat tipi slami

oluumun en byk tutsaklar ise ne
yazk ki kadnlar oldu.
Kadnlar ayn zamanda ocuklarn da eiten olduundan kendi
kopyasn yaratmas ve zincirleme
reaksiyon rnei oalmas da kanlmaz olacakt.
Ancak tm bu nermeler nasl
gereklemeliydi.
Masum planlar olarak grlen bu
medyatik organizasyon neyi hedeflemekteydi?
Artk kitap deil kitap gibi insanlar konumaldr. Bu temel ekseninde medya rgtlenmeye balad.
Kadn din adna oyalayacak en
makbul eylem biimi, kendisi en
iyi ifade ettii biim olmal ve kadn
eylemin her oluumunda yer almalyd.
Youn bir lekte Kadn ve dini
sohbet programlar balad. Ancak
burada nemli olan reti modeli,
din temelli reti deil, ayrntlar
zerinde oalmalyd. badetin
kendisi deil / nasl olmas zerine
kurulu olmasyd. Siyasi slam
danmanlar medya araclyla
kollar svadlar.
Dinin odak merkezinden uzaklamak / onun odana hedeenen
sorulardan da uzak durmamz
salayacaktr. Bu uzaklk da ayrntlarda kaybolmamz salayacaktr.
te temel olmayan temelsiz politikann harc byle dkld. imdi
bu karm birlikte inceleyelim.
Ve siyasi slam'n medyay kulla-

narak kendisine nasl bir yan yol

atna bir gz atalm.
Dua yalnzca edebiyle deil / ona
duyulan saygyla okunur. Nasl ki
tuvalette dua okunmaz ise okunmann da ekli ve cismi vardr. ocua
okuduun bir duay bebee okuyamazsn. Bebee okunan dua onun
yzne direkt enmemeli.
Bu esnada pencereler kapal olmal
dardan esecek rzgr engellenmelidir.Evin bereketi iin okunacak dua
ise kzlderileri bile kskandracak
boyutlardadr. Cahilliinizi yok edin.
Evinizin bereketsiz klmayn. Bilenle
bilmeyen bir olmaz. Evin annesi
bereket duas okumu. Sanki yemek
kaynatyor. Koymu tencereye suyu,
okumu duay iine am atei suyu
kaynatyor. Zinhar uymayn byle
eylere. Duay porselen bir demliin
iindeki suya okuyacaksnz. Ancak

demlik pazardan alnm bile olsa

bir hat sanatsna gidip zerine
tanr kelamn yazdracaksnz.
Sonra suyu ksk atete buharlamaya brakacaksnz. Ama nce
erkein evde olacak. oluk ocuk
toplam olacak ki bereketten
herkes nasibini alsn. Hocam ben
dua yazan demlik almtm ikyetiyle soru soran annelere seslenmek istiyorum. Makine yazs ile
yazlm demliin hibir ehemmiyeti yoktur. Buna dikkat edile.
Ayrntnn ayrntlara blnmesi / blnenin yeniden blnmesi mitoz oalmay bile kskandracak niteliktedir.
Fetva niteliindeki bu neriler
gzyalar iinde yerine getirilir.
Ve hatta ocuk iyilememise
yine kendi kendine kzmas ve
nefesimi tutamadm demesi,
siyasi islamn gericilikte geldii
rktc boyutlar gsterir.
Daha da tesi bir duann kabul
makbul o duann defalarca
okunmasdr.
rnein bir dua 3 000 kez
okunmas en hayrl denmise
hemen ahbap yakn telefonlar
alr. MC usul, u sureyi u
kadar sen, u kadar sen oku gibi
paylam yaplr. Dokunmatik
sayalarn retilme mant da
bu esasa gre retilmitir. Okunan dua, ne kadar ok tekrarlanrsa sanki hacmi genileyecek,
ktlesi deiecek, zgl arl
artacaktr.
Ve daha da tesi, dua'nn genel
geerliliini kabul etmiiz de /
nasl dualanmamz gerektiini
tartr duruma gelmiizdir. Siyasi islamn kadn ittii konum
ne yazk ki bu kadar acnas bir
gerektir.

Eer / Mevcut olmayan bir

temel neden, tartmasz bir
ekilde kabul grmse / bu
kez de hangi nedenin temel ya
da temelsiz olduunu gremezsiniz.

Bir kii namazdan sonra hemen

bir defa yet-el krsiyi okusa,
o yet Ar- alaya kadar gider
ve orada durmadan hareket
ederek "Ya Rabbi, beni okuyan
kulunu affet!" der. Hak tel,
mekandan ve cihetten mnezzeh
olarak "Ey meleklerim, ahid
olun, namazdan sonra yet-el
krsiyi okuyan kulumun gnahlarn affettim" buyurur.)

Oysa;
Her eye gc yeten bir yaratc,
neden dua edilmesini dilesin ki?
Sonuta duay yaratan da kendisi
deil midir sorusunu sormad,
sorgulamad ve anlamad bir
dildeki duay tekrarlad iin yapt iin farknda bile deildir.
Oysa hadid 22 de / Yeryznde
vuku bulan ve sizin banza gelen
herhangi bir musibet yoktur ki, biz
onu yaratmadan nce, bir kitapta
yazlm olmasn. phesiz bu,
Allah'a gre ok kolaydr denmesinin de farknda deildir.
Dier acnas gerek ise, duann
bir reete gibi kullanlmas dnda,
sonularnn negatif olduu bir durumda bile, duay okuyan kiinin
kendisini sulamas, ait olduu bir
dnya dnda yaamn nasl srdrmeye devam ettiini gstermesi
asndan acnas bir gerektir.

Siyasi slam bu projesiyle istedii taban olutururken, geri

kalan ise zaptrap altna almak
iin gereken her eyi yapacaktr.
HAZRAN ve
GEZ DREN
Kadn ekonomik kmaz ve
aresizliin karsnda eline ald
dua sayacyla isyann frenlerken,
iktidar, kendisine isyan muhalefetini gsteren dier kesimler iin
ise ayr ayr projeleri vardr.
Olan bir eyin nasl olup da
daha nce olmad sorusu, olduu anda ortaya kar
Aslnda alacak bir durum
deildir. nk gezi, bakaldrnn dolulua ulat o an temsil eder.
ktidarlar iin toplum ne demektir? Bir toplumda en tehlikeli
kiiler, kaypaklar, ikiyzller ve
soytarlar deil, kimlii belirli ya
da deiime kapal kiiliklerdir.
Bu nedenle grnts net olmayan toplum, en mkemmel ynetilen toplumdur.
Ve bu nedenle sistem, kentteki
bir su datm ebekesine benzer.
Barajlar hidroforlar, vanalar, dirsekler, su saatleri, bataryalar, kr
tapalar ve giderlerle bu aknty
kontrol ederken ayn zamanda bu
akntya da yn verir.
Eer borulardaki sular donmak
zereyse iktidarlar iin tehlike
demektir. Bu nedenle donmu
dnceleri eriyik haline getirmek
ve yukarda sz ettiimiz gibi soytarlar iktidar yapmak, iktidarlarn en
sevdikleri bir durumdur.
Geziden nce olan ey ise, suyun
eriyik olarak borularda bulunma
durumudur.

Ancak, Kitlelerin zgrlk

alann tkar ve bu alana ayrca
bir basn yklerseniz, su birleik kaplar misali tm borular
dirsekleri kr tapalar patlatarak
kendisine bir k yolu arayacaktr. Gezide yaanan da birebir
byle olmu ve aknt uygulanan
basncn orantsyla tm lkeye
yaylmtr.
Ancak Neden Taksim? Neden
stiklal caddesi? ve Neden Bakaldr? stiklal caddesi, Trkiye'nin en kalabalk caddesi. Bu
ne demek. Bu; Her trl acnn,
korkunun, zeknn iledii. Kin,
fke ve her trl altst oluun
ayak sesinin gezindii bir mekan
demektir.
Bu; Yenginin, yenilginin, palavrann, gvensizliin, komedinin estii. Tutku, gpta, hrs,
atma kadar paylamn da
sergilendii bir mekan demektir.
Kimliklerin, kiiliklerin yok
edildii, deitii ya da deitirildii bir mekn demektir.
nk; ne cerrah elindeki neterle, ne kasap elinde satrla dolar. Ne aznzn kokusu ne

alnz bilinir. nk tm kusurunuz kalabaln yorgan altnda

gizlenmitir. Bu yzden en mkemmel rtdr sokak ve kalabalklar.
Dlerin gezi alan, dncelerin piknik yeri, gizlenenlerin
mekndr sokak. Ayn zamanda,
tm inanlarn, tm umutlarn ve
umutsuzluklarn haykrllarn
bir mekndr stiklal caddesi.
Her trl ulusun gezindii,
birbirinden etkilendii, kltrn, deneyimini, sanatn paylat bir mekndr stiklal
caddesi.
Bu nedenle bu kadar ok tezatln yaand ve paylald
bu darack alanlar kanlmaz
olarak bakaldrnn da meknlar
olacaktr.
ktidar bylesi bir alana basn
uygularken elbette bylesi bir
analizi de gzden rak tutmu ya
da gereksiz grmt. nk
kendi ifadelerinde bile hata yaptklarn stn kr olsa bile itiraf
etmilerdi.
ktidar tarafndan uygulanan
bu basn, tm vanalarn borula-

rn patlamasna sebep olurken

ktidar nce suyun bu takn
haline polis gcyle set oluturmaya alm ancak duvarlar
bile ykacak fke seli karsnda
atrdamaya baladnda bask
gcn brakarak, geriye ekilmek zorunda kalmtr.
Bir sonraki evrede ise suyun
geni bir alana yaylmasn tleyenlerle suyun dar alandaki
basncn geni alanlara kaydrarak suyun basncn drlmesi
planlanmtr.
Her ne kadar hkmet / devlet
yapsn kendi yapsna evirmi
olsa da / kitleler tarafndan benimsenen hkmet istifa slogan / tm
borular patlatacak buzullanmaya
ulamadn gsteren bir slogandr.
nk sorun sistem deil, yalnzca
hkmetle snrl olmasdr.
Ve bu nedenle, iktidarn o an
ki gc, karsndaki gcn kendisini alaa edecek gte olmadn kendisine inandrma durumudur.
Ve bu nedenle iktidar, suyun
basncn geni bir alana yayarak
drm ve daha sonrasnda da

mdahale etme durumuna gemitir. Cami-cem evi / ODT

yolu, Kzl erkekli vb oluumlar
buna en yakn rnektir.
Bu mdahale iktidar asndan
kazanlmas kolay bir durumdur.
nk eylemlerin o anki durumu,
suyun eriyik halini hala koruma
evresidir. Ancak haziran sonras
kazanmlar / deiim ve dnm,
eylemsel gcn eriyik halinden
buzullanma evresi olan kristalize

haline gemitir. nk istiklal

caddesi bu evrede bir emek cephesi oluumunun ban ekmi
ve direnii tm lkeye yaymtr.
nk her eylem / yeni bir dirili / yeni bir direni ve yeni bir
bakaldrnn sonucudur.
Ve isyan srekliliini kesintisizce devam ettirmektedir.
Siyasi slam iktidarnn bu korkusu, ite bu srekliliin kendisidir.
nk ta delen suyun o anki
basnc deil / srekliliidir.

Bu ise, yakn bir gelecekte bakaldrnn donma halini belirleyecektir.

Sonu olarak, Siyasi slam ve
din / Ulussuz Sermayenin en
gl kaldra kollarndan biridir.
Onun krlmas demek, kredilecek bir dnya yerine / bakaldran bir dnya ile yer deiecek
demektir.
Muafa Angn

Angn, soka ve sokakta olmay

seven birisidir. nk ona gre sokak,
bir diriliin / bir direncin /bir direniinin
kendisidir.
Yazd Duvar roman da, bir isyan / bir
bakaldrnn yksdr.

Duvar; inantan ateizme, bilimden felsefeye, estetikten poplere, kaderden kapitalizme, emekten smrye
btn bir hayat szden alere tayan bir roman
Duvar; birbiriyle arplp oalan, kimi zaman farkna bile varlmadan mr tketilen duvarlarla rl bir
evrene alan, temel kurgusunu sorgulamadan, hesaplamadan alan, zaman yok olarak deerlendiren,
bir a tesini aktarma iddiasyla yazlan bir anlat
Duvar; kimi zaman ara sokaklara alan, sistemin gnah ve sevaplarn gzden geirip kimseye hakszlk e
tmemeye dikkat eden aklc bir kayg
Duvar; hesaplama biimleriyle bir yol gsterici, kendi iimize srdrdmz yolculuk kadar, kendimizden
tara dlere de ak bir adres
Duvar; Patrikhaneleri ve Ortodoksluu, yoksulluk ve cehalet besledii, dinsel doktrinlerin toplumlar kle-inan
ekseninde hizalamaya alt bir evrende, akld bir tarihe tanklk eden, kredilecek bir dnya, yerini,
bakaldran bir dnyaya brakmay dleyen bir sz yamuru
Duvar; drt kitabn kmazn bir sokaa sktran, kapitalizm ve ona bal kriminal politikann toplum
zerindeki blast etkisini gidermek iin aklst zmler reten, neren bir yapt
Duvar; varolua anlam ykleyen dinlerin i atmalarn nce kurun yapp gzmze sokan, sonra bilimin
rasyonalist bakyla tp mantn potasnda eriten, birey yoluyla topluma psikanalitik terapi uygulayan,
travmatik bir sonu zorunlu klan bir a roman
Duvar; kendi sesine akan, sakl bir nehir; kendi renkleriyle tutuan i ie bir gkkua

EVRM
KES

GEZEGENMZDEK YAAMIN
KISA BR TARHES (1. blm)
Bahar Kl
emeli esasen Tevrat'a dayanan, oradan da dier kutsal
kitaplara geerek gnmzde bilimin karsnda adeta bir
inan duvar rlmesine neden
olan yaratllk akmna gre,
Tanr Dnya'y 6 gnde yaratmtr. Kuran'dan rnek vermek
gerekirse: O, gkleri ve yeri
alt gnde yaratan, sonra Ar'a
kurulandr. (Hadd/4) Tevrat ve
ncil'den de benzer rnekler
verilebilir: nk ben, RAB
yeri g, denizi ve btn canllar alt gnde yarattm, yedinci
gn dinlendim. (Msr'dan k
20:11) Kimi teolog bu noktada
6 gn tabirini 6 evre diye
deitirerek, gereklerle uyumayan bu ifadeleri klfna
uydurmaya alr. Oysa bilim,
kutsal kitaplardaki yaradl
mitlerini oktan rtmtr.

Dnya yaklak olarak 4,5

milyar yl, Evren de 13,8 milyar
yl nce olumutur. Son verilere
gre gezegenimizdeki yaam ise
en az 3,5-3,8 milyar yl nce,
Dnya olutuktan yaklak 1
milyar yl sonra balamtr.
Ancak hem lkemizde hem de
dnyada varln srdren bilim
kart akmlar nedeniyle birok
insan, kutsal kitaplarda yazan
rakam ve sreleri temel alarak

bilimsel gerekleri gz ard eder.

Neden inanmay arzuladmz
eyleri var olan bilimsel gereklerin zerinde tutarz; merak
ettiimiz onca sorunun cevab bir
adm temizdeyken, cevaplarn
olduu tarafa ynelmektense
neden tam aksi yndeki puslu
blgeyi tercih ederiz; tek evrensel
dil olan bilime neden srarla srt
eviririz? Elbette bu sorular bu
yaznn konusu deil. Ama devam
etmeden nce zerlerinde biraz
dnmemiz gerektiine inanyorum. Bu balamda birka
rnee deinebiliriz:
Yaratllarn iddialarna gre
srngenler srngen olarak,
balklar balk olarak, memeliler
memeli olarak ve insanlar da
insan olarak yaratlmtr. Oysa
bugn biliyoruz ki Dnya'daki
yaam btn canllarn paylat
ortak bir atayla balam; yava
ve aamal bir ekilde, canllarn
eitlenerek tremesiyle, uzun
bir evrim srecinden geerek
bugnk halini almtr. stelik
evrim devam etmektedir. Yine
kutsal kitaplara gre hayvanlar
(ki o zamanlar bilinen hayvan
trlerinin says snrl olduu
iin bahsi geenler sadece evcil
olan kei, koyun, deve, sr,
eek, katr vb hayvanlar ve kulardan ibarettir) insanlardan nce,
insanlara hizmet etsin diye, stelik
de evcil halleriyle yaratlmtr.

Oysa biz bugn biliyoruz ki hayvanlarn evcilletirilmesi insanlk

tarihi asndan ok yeni bir gelimedir; ilk poplasyonlar
200 bin yl nce Afrika'da ortaya kan ve uzun sre avc-toplayc olarak yaayan modern
insan Homo sapiens, ancak M
10.000 yllarna gelindiinde
bitki ve hayvanlar evcilletirmeye balamtr. Kald ki gezegenimizde bu evcil hayvanlardan
ok nce, onlar da kapsayan koca
Memeliler snfnn esamesi bile
okunmuyorken, hatta ortalkta
hayvan diye bir canl bile yokken
baka birok canl tr olumu,
evrilmi, eitli sebeplerle nesilleri
tkenmi, geriye kalan az saydaki
ansl tr de soyunu devam ettirmeyi
baarmtr. Bugn insan da dahil
olmak zere doada grdmz
her canl, bu ans yakalam olan
atalarn soyundan gelmektedir.
Canllar sadece hayvanlar ve
bitkiler olarak iki snfa ayran,
hepsini de insann ihtiyalarn
karlamak iin yaratlm varlklar
olarak gren, insann bir hayvan
olduu gereini yok sayan ve
tabii bu arada bitki ve hayvan
snfna girmeyen bakteri, arke,
mantar, protista gibi dier canllar
da hi hesaba katmayan bu a
d ve hepsinden te, gerek
d yaklamn gnmzde halen
taraftar bulduunu grmek gerekten zc. Bu nedenle mevcut

bilgilerimizin nda Dnya'daki

yaamn tarihesine ksaca bir gz
atmamzn faydal olacan dnyorum. Ancak bilimsel bilginin
bir gerei olarak aadaki verilerin, zellikle de tarihlerin, ileride
elde edilebilecek yeni kantlarla
deiebileceini hatrlatmak isterim.
Yaratllarn iddialarna gre
srngenler srngen olarak,
balklar balk olarak, memeliler
memeli olarak ve insanlar da insan
olarak yaratlmtr. Oysa bugn
biliyoruz ki Dnya'daki yaam
btn canllarn paylat ortak
bir atayla balam; yava ve
aamal bir ekilde, canllarn
eitlenerek tremesiyle, uzun
bir evrim srecinden geerek
bugnk halini almtr.stelik
evrim devam etmektedir. Yine
kutsal kitaplara gre hayvanlar
(ki o zamanlar bilinen hayvan
trlerinin says snrl olduu
iin bahsi geenler sadece evcil
olan kei, koyun, deve, sr,
eek, katr vb hayvanlar ve kulardan ibarettir) insanlardan nce,
insanlara hizmet etsin diye, stelik
de evcil halleriyle yaratlmtr.
Oysa biz bugn biliyoruz ki hayvanlarn evcilletirilmesi insanlk
tarihi asndan ok yeni bir
gelimedir; ilk poplasyonlar
200 bin yl nce Afrika'da ortaya
kan ve uzun sre avc-toplayc
olarak yaayan modern insan
Homo sapiens, ancak M 10.000
yllarna gelindiinde bitki ve
hayvanlar evcilletirmeye balamtr. Kald ki gezegenimizde bu
evcil hayvanlardan ok nce, onlar
da kapsayan koca Memeliler snfnn esamesi bile okunmuyorken,
hatta ortalkta hayvan diye bir
canl bile yokken baka birok canl
tr olumu,evrilmi,eitli sebep-

lerle nesilleri tkenmi, geriye

kalan az saydaki ansl tr de
soyunu devam ettirmeyi baarmtr. Bugn insan da dahil
olmak zere doada grdmz
her canl, bu ans yakalam olan
atalarn soyundan gelmektedir.
Canllar sadece hayvanlar ve
bitkiler olarak iki snfa ayran,
hepsini de insann ihtiyalarn
karlamak iin yaratlm varlklar olarak gren, insann bir
hayvan olduu gereini yok
sayan ve tabii bu arada bitki ve
hayvan snfna girmeyen bakteri,
arke, mantar, protista gibi dier
canllar da hi hesaba katmayan
bu a d ve hepsinden te,
gerek d yaklamn gnmzde
halen taraftar bulduunu grmek
gerekten zc. Bu nedenle
mevcut bilgilerimizin nda
Dnya'daki yaamn tarihesine
ksaca bir gz atmamzn faydal
olacan dnyorum. Ancak
bilimsel bilginin bir gerei olarak
aadaki verilerin, zellikle de
tarihlerin, ileride elde edilebilecek
yeni kantlarla deiebileceini
hatrlatmak isterim.

lk yaam formlarnn nasl

olutuuna ilikin birok hipotez
(abiyogenez hipotezleri) ortaya
atlm olmakla birlikte,bu
konuda henz kesin kantlara
dayanan bir gr birlii yoktur.
Ancak ou bilim insan, yaamn deniz tabanlarndaki hidrotermal bacalarda ortaya km
olabileceini ve DNA'dan ziyade
RNA temelli bir yapda olduunu
dnmektedir. in esas aydnlatlmas gereken ve hepimizin
merakla bekledii etrelli ksm
budur, ama bu yaznn konusu
ondan sonraki sreci kapsad
iin imdilik abiyogenezin
ayrntlarna girmeyeceiz.
Ayrca yaz boyunca Dnya
tarihi asndan olduka uzak
bir gemiten bahsedeceimiz
iin herhangi bir kafa karkl
olmamasadna my ksaltmasn
kullanacam da eklemek
isterim (my:milyar yl nce.)

ekil 1: Yaam alemi ve Son Evrensel Ortak Ata (LUCA)

Dnya'daki ilk canllar, o

zamanlar atmosferde serbest
oksijen bulunmad iin oksijensiz koullarda yaamaya
uygun biimde evrilmi tek
hcreli prokaryotlard. (Prokaryot: Membranla evrili bir
ekirdee ve organellere sahip
olmayan, tek hcreli organizma.
Baz prokaryotlar yaam dnglerinin belli aamalarnda ok
hcreli forma geebilir, bazlar
da koloniler halinde yaar.)
u an iin bildiimiz en eski
canllara dair dorudan kantlar
3,48 my'den kalmadr ve
denizlerde yaayan prokaryotik
hcre yapsna sahip siyanobakterilere (mavi-yeil algler) aittir.
Fakat ilk yaam formu olmak
iin fazla karmak grnen bu
mikroorganizmalar, yaamn
bundan daha da erken baladn
dndrmektedir. Nitekim
Grnland'da bulunan ve biyojenik
olduu dnlen 3,7 milyar
yllk sedimenter kayalar, yaamn daha da eski olabileceine i
aret eder. Dnya zerinde yaam (hala yaayan veya soyu
tkenmi olan) tm canllarn
atasna Evrensel Ortak Ata ismi
verilir. Gnmzde yaayan tm
canllarn ortak atasna ise Son
Evrensel Ortak Ata (LUCA; Last
Universal Common Ancestor
veya cenancestor ) denir. te
mevcut yaamn kkeni olarak
kabul edilen bu Son Evrensel
Ortak Atann, yukarda saylan
snr deerlerin nda 3,5
my-3,8 my arasnda yaad
kabul edilir.

Bir nceki yazda da deindiim

gibi, Arkeen devrinin (3,6 my2,5 my) balarna denk gelen
bu dnemde gezegenimizin
hakimleri prokaryotlar; yani
bakteriler ve arkelerdi. Evrimin
en erken basamaklar bu canllarda gerekleti. Bu mikroorganizmalarn hepsi kemoototroftu;
yani karbon kayna olarak
karbondioksit kullanyor ve
inorganik maddeleri okside
ederek enerji elde ediyorlard.
Arkeler ile bakteriler arasndaki
evrimsel ayrmn 3,5 my-3,8
my gerekletii dnlmektedir. Bu konuda farkl grler
olmakla birlikte u an iin en
fazla kabul gren yaklam, sz
konusu ayrmn Bakteri alan ile
Arke ve karyotlarn oluturduu
klad arasnda gerekletii
ynndedir.
3 my'ye geldiimizde virsleri
grrz; ama canl derken bile
iki kez dnmemiz gereken ve
sadece canl saylp saylmamalar
deil, evrimsel gemileri konusunda da bir gizem olarak kalmaya
devam eden virsler, bu tarihten
ok nce de gezegenimizde bulunmu olabilir.

lkel bakterilerden evrilen ve

en eski fosilleri 3,5 milyar yllk
olan siyanobakterilerin (maviyeil algler) tam olarak ne zaman
fotosentez yapmaya balad
konusunda bilim camiasnda tam
bir kirbirlii yoktur; bununla
birlikte elimizdeki jeolojik
kantlar, bu srecin en az 3 my
baladna iaret etmektedir.
Ama u kadarndan eminiz ki,
enerjisini fotosentezle elde eden,
dolaysyla atk madde olarak
atmosfere oksijen salan siyanobakteri trlerinin evrilmesi
Dnya'nn ehresini tamamen
deitirmitir. Bu srece ksaca
deinmek uygun olur.
Biliyoruz ki ilkel Dnya
atmosferinde serbest oksijen
(O2) bulunmuyordu. Fakat fotosentez yapabilen siyanobakterilerin sahneye kmasndan uzunca
bir sre sonra (veya gnmzden
yaklak 2,4 my ) atmosferde
ciddi bir oksijen birikimi meydana
geldi. Buna Byk Oksijenlenme
Olay (Oksijen Devrimi) diyoruz.
Ondan nce, siyanobakterilerin
rettii oksijen zellikle demir
gibi indirgenmi minerallere

ekil 2: Siyanobakteriler

baland iin (demir oksit

oluumu) atmosfere geemiyordu.
Bu byk paslanma olaynn
izlerini bugn, gemite ken
demir oksitin krmz eritler
eklinde ortaya kard bantl
demir formasyonlarnda grebilmekteyiz. Fakat siyanobakterilerin
dnyay pasa bomasyla
okyanuslarda bulunan znm
haldeki demir zamanla oksijene
doydu. Fazla gelmeye balayan
oksijen, okyanuslardan atmosfere

Bizde gayet ferah duygular

uyandrsa da bu olay, o zaman
yaayan birok canl iin sonun
balangc, gezege-nimizin tarihinde yaanan ilk kitlesel yok
oluun temel etkeniydi. Byk
Oksijenlenme Olay ile o zamana
kadar gezegenin hakimi olan
oksijensevmez (anaerobik)
organizmalarn birounun soyu
tkendi; ne de olsa oksijen bu
canllar iin adeta bir zehir niteliindeydi. Anaerobik organiz-

azalmas nedeniyle Dnya tama

men donarak adeta bir kartopuna
(1. Kartopu Dnya) dnt. Bu
dnemde oluan buzlar sonradan
eridiinde, atmosfere daha da
fazla oksijen salnd. Yaklak
1,7 my atmosferdeki oksijen
seviyesi gnmzdekinin
%10'una ulamt
1,6-2,1 my karmak hcre
ii ilevlere sahip olan karyot
hcreler evrildi. Prokaryotlarn
aksine karyotlar, genetik materyallerini tayan zarla evrili bir
ekirdee ve hcre organellerine
sahipti. lk tek hcreli karyotlardan bir sre sonra da bunlardan
evrilen ok hcreli karyotlar
olutu. imdilik bulunan ve
karyot olduu dnlen en
eski ok hcreli karyot fosili
(Grypania spiralis) 2,1 milyar
yl yandadr.1
1,8 my karyotlarn ilk alemi
olan protistalar evrildi.

ekil 3: Dnya atmosferinin

oksijenlenmesi sonucunda oluan bantl demir formasyonu

salnmaya ve orada birikmeye

balad. Baz bilim insanlar
siyanobakterilerin rettii oksijenin atmosferde bu kadar ge
birikmesinden, metan reten
bakterilerin saysndaki azalmann sorumlu olabileceini ne
srmtr (metan, oksijenle
reaksiyona girererek oksijenin
atmosferde birikmesine engel
olur; dolaysyla metan reten
bakteri says azalrsa oksijen
birikiminde art olacaktr.)

10

malarn ana sahneden ekilmesiyle, oksijeni kullanabilen

veya en azndan oksijeni tolere
edebilen canllar evrildi ve
dnyaya hakim oldu; gezegenimizde muazzam bir biyolojik
eitlilik olumaya balad.
2,4 my-2,1 my Byk Oksijenlenme Olay tarafndan tetiklenen, tarihin ilk ve en uzun buz
devri (Huroniyen) yaand. Byk
olaslkla atmosferdeki metann

Gnmzde birok bilim

insan karyotlarn ierdii
organellerin, daha nce bamsz
yaamlar sren prokaryot
hcrelerden kken aldn
dnmektedir (Endosimbiyoz
kuram). Kloroplast ve mitokondri organellerinin kendi genetik
materyallerine sahip olduklarnn
fark edilmesinden sonra ortaya
atlan bu kuram, yaplan genomik
almalarla da desteklenmitir.
Endosimbiyoz kuram, u an iin
karyot hcrelerin evrimini aklayan en iyi kuramdr. Sre
yledir:

ekil 4: Prokaryot ve karyot hcrelerin dallanmas

Bir prokaryot hcre (konak)

dierini yutar. Bu iki hcre bir
arada, birbirinden faydalanarak
ortak bir yaam srer (endosimbiyoz.) Ancak 'hcre iinde
hcre'den oluan bu ortak yaplar,
kendileri gibi olan dier yaplarla
rekabet halindedir. Enerji retme
kapasitesini kaybetmeden daha
hzl oalmay baaranlarn
says, doal seilimin gerei
olarak sonraki nesillerde artar.
Ksacas enerji retiminde kim
baarlysa onun soyu hayatta
kalr. Nesiller getike bu endosimbiyotik bakteriler hem ATP
yapm iin gerekli zara, hem
de zar gerilimini kontrol altnda
tutabilecek bir genoma sahip
kk g jeneratrlerine evrilir.
Bu srete yutulan prokaryot,
konak hcreye enerji salayan
mitokondriye dnebilir. Yutulan
prokaryot hcre bir siyanobakteri
ise, mitokondri yerine bir plastite
(rnein bitki ve alglerde fotosentezden sorumlu olan kloroplasta)
dnr. Bu yolla farkl karyot
hcre soylar olumutur. rnein

bu soy hatlarndan birisi bitki

ve yeil alglere uzanan evrimsel
dal oluturmutur.
1,2 my tek hcreli bir karyotta, farkl cinsiyette iki bireyin
veya eeyin itirakn gerektiren
eeyli reme evrildi. Ksacas
seksi, karyotlar icat etti. Bildiiniz gibi biz de dahil neredeyse
tm hayvanlar, bitkiler ve mantarlar eeyli reme gerekletirir.
Mayoz blnme ve dllenme
aamalaryla gerekleen eeyli
reme, anne ve babadan alnan
genetik materyallerin karmn
ierdii iin muazzam bir genetik
eitlilie ve evrimin hz kazanmasna neden olmutur.
Btn ok hcreli canllar
(kara bitkileri, hayvanlar, ou
mantar, baz algler) karyottur
ve ok hcrelilik, Tarih tekerrrden ibarettir szn dorular
ekilde gezegenimizin tarihinde
en az 25 ayr soy hattnda, birbirinden bamsz olarak evrilmitir. ok hcreli canllarn
tek hcreli canllardan evrimi

devam etmekte; bazen de tek

hcreli forma dndkleri olmaktadr (Velicer et al. 1998.) Fakat
tek hcrelilikten ok hcrelilie
geiin bylesine yaygn ve hzl
bir ekilde gereklemesi, bu
dnm destekleyen seilimin
yaylmc bir yapda olduunu
ve bu dnm iin gerekli olan
genetik ve geliimsel engellerin
kolay aldn gstermektedir.
ok hcreliliin balca avantajlar arasnda boyut art,
ilevsel adan zelleme ve
iblm saylmaktadr. Ancak
seilim basklarnn yokluu ve
trade-off'lar, hcrelerin daha da
karmaklamasn engelleyebilir.
Ksacas btn evrimsel srelerde olduu gibi burada da
doal seilim, elindeki katlar
evrenin ve genetik yapnn
datt desteye gre dizer. Bize
de bu srelerin ileyiini aratrp
renerek, yaamn kkenini
zmlemek kalr.

11

ekil 5: Be admda endosimbiyoz yaam

Grld gibi gezegenimizdeki yaamn oluumu ve evrimi

hi de kutsal kitaplarda anlatld
gibi basit deildir. Canlln
kkenini anlama konusunda
katettiimiz yol gurur vericidir;
ama henz bilmediimiz ok ey
bulunduunu da unutmamamz
g e r e k i r. B u b a l a m d a y e n i
bilgilere ak olmak, bildiimizi
sandklarmz bile sorgulamaya
devam etmek ve bilimsel bir
temeli olduu srece en lgnca
grnen kirleri dahi deerlendirmeye almak durumundayz.
Bilim ancak bu ekilde ilerleyebilir.

Evrimsel tariheyi hala milyar

yllarla ifade etmek zorunda kaldmza, henz ilk balklara,
srngenlere bile gelemediimize
ve yaratllarn btn canllarn
bir anda yaratldn iddia ettii
Kambriyen Dnemi'ne (542
milyon yl nce) bile daha ok
yolumuz olduuna dikkatinizi
ekmek isterim. Eeyli remenin
evrimi sonrasnda ok hcreli
yaamn evrimi bal bana bir
konu olduu iin bunu bir sonraki
yazya brakyor ve nmzdeki
sayda grmek zere diyorum.
Blog sitem:
http://www.baharkilic.org/

1. Abderrazak El Albani, Stefan Bengtson, Donald E. Caneld vd. Large colonial organisms with
coordinated growth in oxygenated environments 2.1 Gyr ago. Nature 466, 100104 (01 July 2010)
doi:10.1038/nature09166 (http://www.nature.com/nature/journal/v466/n7302/full/nature09166.html)
* 1, 4 ve 5 numaral grseller, Evrimi Anlamak sitesinden alnm, zerinde birka revizyon yaplarak
yazya eklenmitir.

12

DN NANLARDAN
NASIL KURTULDUM?

Hakan Atakan

yanda ar bir hastalk

geirip hastanede ay kalrken annemin srekli dua ettiini grmtm. Srekli allahtan
benim iyi olmam istiyordu. Ama
hastanede doktor ve hemireler
srekli gelip kan rnekleri alp
kan sonulara gre ila ve
serum veriyorlard. Ve (anneme
gre allahn) bana gre onlarn
sayesinde iyiletim. Be yl sonra
ar bir havale sonras komaya
girip 48 saat sonra uyandmda
da annem dua ediyordu. Bu sefer
virsn ne olduunu anlayamadlar ama yinede baklk siste-

mimi verdikleri serumlarla glendirdikleri iin ayaa kalkabildim.

Bu geirdiim ar hastalklar yznden annem srekli benim iin
kurban adaklar adyor, orular
tutuyor, hatta kurun bile dktryordu. Fakat ben srekli ila ve
inelerle ayakta kalabiliyordum.
Aramzda yle konumalar geiyordu.
-Yemeini bitir. Yoksa allah baba
ok kzar.
-Allah yemeimi bitirdiimi gryor mu anne?
-Tabii ki o her eyi grr. Her eye
o karar verir. Bizim yemeimizi de
o veriyor.
------------------------------------------Anne, allah baba hereyi gryor
demitin deil mi?

-Evet
-Benim silgimi okulda biri ald.
Kim olduunu bana syler mi?
-Allahn ii yokda senin silginle
mi uraacak. Byle sama eyler dnme..
---------------------------------------Anne, allah baba hereyi gryor di mi?
-Ka kere syledim sana evet
diye?
-Peki siz baz akamlar uyurken
odanz kilitliyorsunuz, ben ieriyi
gremiyorum. Allah baba kesin
gryordur o zaman.
-(aaaakkk)... Eolueek. Bunlar mahalledeki pilerden mi reniyorsun? Krarm kafan bir daha
sokaa kamazsn. Anladn m?
- hhhh.. Ne vuruyorsun ya?

13

sohbet esnasnda anlatan hocalara

sordum.. Ve verdikleri kvrma
cevaplarnda bir yere geldiinde
tkandklarn grnce gitmemeye
karar verdim. Daha sonra telefonla arayarak beni tehdit ettiler. Ama
tehditlerininde masallar gibi bo
olduunu biliyordum. Ama yine de
ok ie yaramt tehditleri.

Daha sonra ortaokulda din dersleri balad. Derslerin ieriinde

muhammedin ne kadar ahlakl
olduu, hep hakszla urad,
hatta Taif te taland halde talayanlara bir ey yapmad vs..
anlatld. Bir defasnda " hocam
allah ta atan mriklerin ellerini
balayamam m?" diye sorduumda kzarp "rabbimiz peygamberimizi de snava sokmutur.
Bunlar fazla dnmemek lazmdr. Biz her eyi bilemeyiz"
diyerek ok ulvi bir cevap
vermiti.
Her yl gelen din hocalarnn
zek ve kltr seviyeleri o kadar
dkt ki sorduumuz sorular
karsnda ya not tehdidiyle ya da
bararak bizi susturuyorlard.
Lise bitince maddi durumu iyi
fakat din bilgisi sfr olan bir arkadam vastasyla bir tarikata
gittim. Haftalk toplantlarna alt
defa katldm. Srekli anlattklar
hikayelerdeki mantk aklarn

14

Bu tehdit benim dini daha fazla

aratrmama ve sorgulamama
neden oldu.. Kuran ve hadisleri
okuduka samalk ve elikilerin
daha fazla olduunu anladm.
Daha sonra ncil in iinde ki elien ayetleri, Tevrat'n iindeki
sama sapan ensest ve katliam
emirlerini de grdm.Dinlerin
sama olduunu anlamtm peki
ya bir tanr var myd? Varsa
neden bu vahi dincilerin uydurduu kitaplarla insanlarn birbirlerini katletmesine gz yumuyordu?
Hayatn ve evrenin kkeniyle
ilgili rendiim bilgilerin
nda, bir yaamn ancak
enerji vastasyla mmkn
olabileceini, tm canl
trlerinin aslnda ayn
enerji kaynandan
beslenen farkltrler
olduunu ve bu
trlerinde zaman
iinde yok olup,
baka trlerinde
evrimleerek
gelitiinin
kantlarna ulanca
bir tanrnn
veya tanrlarn
deil, doaevrenin

zaten yaayan ve kaynaklaryla

yaatan olduunu, fakat bu hayat
kavgasnda asla hibirine bir stnlk vermediini, stnln sadece
zeksn en ok gelitiren canllarda
olduunu kefettim. nsanolu,
zeksnn rn olan bilim ve
teknoloji sayesinde bugn Marsa
gidebiliyor, milyarlarca bakterinin
hastalna areler retebiliyor ve
kt kaynaklara ramen alk ekmiyor. Zekmz gelitirebildike
evrende yaylabileceiz ve buna
da hi bir hayali tanr engel olamayacak. nk zaten tanr biziz.

DENEME

Gemi Batyor
1.Blm; Gemiye Binmek ve Gemi Yolculuu

Taner Beyter
Karay terk ettik ve gemilere
bindik, aramzdaki kprleri yktk ve daha da nemlisi karay
geride braktk! imdi, kk
gemi! lerlere bak! Artk kara
yok!
Nietzsche, enbilim

Varoluun devinimi ve anlamna dair insanlk tarihinde birok farkl dnr tarafndan farkl bak
alar gelitirilmitir. Bu bak alar genel itibari ile u sorular erevesinde dolanmaktadr; Varlk
ne demektir?, Varln anlam ne olabilir?, Varlk ve insan ilikisi ne boyuttadr?, nsan varlnn temel kipleri nelerdir? nsann var olmas ne anlama gelmektedir? Biz bu yaz dizisinde Pascal'dan
Nietzsce'ye, Lucretius'dan Voltaire'e, Heidegger'den Sartre'a, Gothe'den Wittgenstein'a kadar farkl
zeitgeistlerin rn olan dnrlerin dnce sistematikleri evresinde dolaacak ve yer yer bu
konuyu Gemi Batyor, Seyrediyorlar adl kitabnda ele alan Blumenberg'i anlamaya alacaz. Bu
yaz dizisindeki sorular ve dnsel eylem araylarmz Blumenberg'in eretilemesi ile devam edecek
ve insann kendi varln anlamas noktasnda, felsefenin birok duranda mola vereceiz.
Varlk anlaymzn temellerinde yatan dnce sistematiini anlamak, bireyin kendini gerekletirmesi adna olduka nemli bir konudur. Sarte'n Antik Yunan'dan aktard deyim ile kendini
kendi gzleri ile grmek eklinde gerekleebilecek bu anlama eylemi, dnce izgilerinin silikletii bu ada gittike daha da nem kazanan bir durumdur. Yazmzn dier blmlerinde Blumenberg'den Rossi'ye gei yapacaz ve Gemi Batyor, Seyreden Yok adl, Blumenberg'in sorularn
daha da ileriye gtrme hedendeki kitabn inceleyeceiz. nsan' kendisi ile ilikili olan bilim, ahlak,
din gibi birok kavram ve eylemler ile anlamaya alacak ve dnce ufkumuzun ynn deitirmeyi
deneyeceiz.
Temel argmanlarmz u eretileme zerinden anlatmaya alacaz; tm insanlarn bindii bir
gemi vardr ve bu geminin yol ald okyanus, bazen dingin sular zerinde bazen de frtnalar ile bo-

15

uarak yzyllarca yol almaktadr. Gemi batyor, seyrediyorlar kitabnn evirmeninin de belirttii
gibi kimileri bu gemiye yaam, kimileri dnya, kimileri ise tarih adn vermektedir. Kimileri ise
gemiyi kendisi olarak alglamakta ve sadece kendi yaam ile snrlamaktadr. Ama bu noktada Blumenberg gibi bizimde iddiamz udur ki; bindiimiz bu gemi batmaktadr. Eer bir nedeni varsa (ereksel de
dnebiliriz); bu gemiye neden bindiimizi, bu geminin neden battn ve geminin batmasndan ne
anlamamz gerektiini, gemiyi izleyen bir izleyici etii erevesinde derinletirecek ve eeleyeceiz.
Evet, kimileri geminin batn, postmodernizm olarak alglamakta ve eretilemeyi bu kavrama sktrma
ynnde yol almaktadr. Eretilememizin snrlarn daha da daraltmak ve konuyu postmodernizm iinde
bomamak iin birka rnek vermek istiyoruz.
Sonsuz ufuklarn sessizlii beni korkutuyor diyen Pascal'n, sonsuz ufuklarn sessizlii imgesi
ile geminin batmas imgesi ve Size d srasnda yazyorum. Dnyada olmak durumunu byle
duyumsuyorum diyen Rene Char'n, d imgesi ile geminin batmas imgesini edeer grmekte
ve Postmodernizm andan ok daha nce yaam olan bu dnrleri, 21.yzylda yaayan biri olarak
bu itiraar zerinden anlamak istiyoruz. Bu itiraarn sebebi nedir? Blumenberg ve Rossi'nin geminin
bat imgesi de bir itiraf olabilir mi? Dnrn her itiraf insanla doru yaplan bir ikaz, serzenitir
ve biz amz anlamak iin bu ikaz ve serzenileri anlamak istiyoruz.

nsan'n kendi varolu eylemi bir gemi yolculuu gibi devinimsel ve sreklilik ieren bir eylemdir.
Bu eylemin balang noktas teistik eretilemede ilk gnah ile balamaktadr. Biz ilk gnah adl
bu eretileme yerine gemiye binmeyi kullanyoruz ve soruyoruz; peki, gemiye neden bindik? Yani
ilk gnah'n sebebi ne idi? Antik Yunan'l bir dnr, insann doduu an yalanmaya baladn belirtir ve hayat iinde oluunun balad an tm alan ve olanan doldurduunu anlatmak ister. Acaba
insan alglar ile dnyay duyumsamaya balad an ilk sorularndan biri olan; ben buraya neden-nasl
geldim? sorusu, bal bana gemiye binmi oluumuzun bir ifadesi midir? Bu noktada Teistik eretilemeyle paralel olarak Heidegger durumu yle anlatr; biz bu dnyaya frlatlmzdr, bu dnyaya terk
edilmi, bu dnyada unutulmuuzdur. Ve ilk elden bu frlatl, terk edili ve unutuluu duyumsamay

16

anlamak isteriz. Dnyaya geldikten sonra kendi varln sorgulayan insan, ilk elden kendi varl
zerinde hibir emei olmadn anlar, yine hibir emek ile sahip olmad bu varl dair bir seim
ansnn elinde olmadn hisseder. Var olmak iin emek ve seim ( basite irade de diyebiliriz) gibi
kavramlardan muaf olan insan, gzlerini at anda devinimin baladn anlar. Artk gemiye binmiizdir, yani Heidegger diliyle dnyaya frlatlmzdr. Peki ya imdi ne olacak? Anlam araynn kendisi bir anlam olana dek gemide yol almaya devam edecekken, ilk dnrler bu anlam arayna bir
metodoloji kazandrd; diyalektik! Gemiye bindik ve bu eylemin kendisini anlamak iin bir yntem
kefettik; hareket eden gemi ile ( Hegel diyalektiinde bu bir tez'dir) hareketsiz kalan kara ( yine
Hegel'e gre anti-tez) insann kendi konumunu anlamas iin srekli bir gerilim ierisinde olan iki
kuvvettir. Bu diyalektik de insan sentez konumunda gibidir ve triad'n ynn o belirler. Peki, seim
ansmz ya da emeimiz olmasa da dahi bu eylem; gemiye binmi oluumuzun kendisi ilk elden ne
ifade eder? Bu noktada Blumenberg yle sylemektedir insana zg tm yolculuklarda bir bakaldr
sakldr bu, ncelikle gemi batmas eretilemesinin n koulu olan o ok eski kukucunun incelenmesi gereini ortaya karmaktadr. nsan var olduu an isyann da beraberinde getirmitir, nk
iinde emek ya da irade olsun olmasn, insan olan herey eylemde bakaldry mimler. ( Horatius'un
insanlara yasaklanan atei zorla ele geiren Prometeus anlats, insan varoluunun bakaldrsnn tanrlardan dahi etkilenmeyiini anlatmas bir tesadf olamaz). Bakaldry hor gren ve ktleyen, otorite
hastas olan teistik dnce ile kesimekteyiz. Bizden farkl olarak Teistik dnce, var olmann beraberinde getirdii bu bakaldry, ilk gnah olarak eretilemektedir. Teistik dnceye daha en bata, ilk
neden ve ortaya k noktasnda; iinde irade ya da emek olmayan ey ile gnah eylemini nasl birletirebildiini ve burada yatan mantk ile n kabul nasl konumlandrmay baardn sormak istiyoruz?
nsan gnah eretilemesi ile daha en bata yarglamak, insan aklna yaplm bir saldrdr ve insann
akl, insann onurudur. Sahibi olduu birok zelliini akla borludur (bu noktada rasyonalizm ovenizmi
yapmamaktayz ve ileride akl da eletireceimizi belirtmek isterim). Sanrm Feuerbach bu durumu ilk
fark edenlerdendi ve en geni ve eitli anlamyla bunu haykrd; din insanlk onuruna yaplm bir
saldrdr. Daha ilk balangcmzda ister istemez teistik dnce ile yollarmz ayrdk. Bu ayrdmz
noktada Monteigne eretilemeyi kendince farkl adan ele almaktadr; Aman dikkat! Daha binlercesi
henz limandayken batt. Geminin henz limandayken batabilecek olmas imgesini bize aktaran Blumenberg'i okurken, teistik dncenin ilk gnah anlats ile henz limandayken batan bir gemi olduunu dnyoruz.
Geminin binmemiz ile geminin akbetini dnmemiz birbirine eklektik ve yakn zde bir durumdur. ( Adorno Teori ve Pratik zerine adl kitabnda bu durumu teori ve pratik birbirinden ayrlmaz
eklinde zetlemektedir). Monteigne mevcut durum zerinden devam eder ve gemiye biner binmez ilk
dncenin u olduunu syler; ve bir limandan uzaklara almaktan holanmam. Gemi batn
henz limandayken batabilme zerinden deerlendiren Monteigne'in bu karamsar bak as Blumenberg'e gre yaam akntya kar yzerek geirmemek gerekir biimindeki dier bir cmlesi ile
tutarldr. Aktr ki; Monteigne gemi eretilemesini umutsuzluk olarak duyumsamaktadr. Ona gre
gemi eretilemesi lmden ve son saatini yayor olabileceine inanmak istemeyen insann bir yanlgsdr ve bizde bu eretilemenin karl umuttur.
Homeros ise konuya ok daha farkl yaklamaktadr. (gemi kazasndan sonra) rlplak kumsala kmasna karn saygyla karlanan gemi kazazedesi iin bile, kyya varm olsa da, erdem uruna aba sarf etmek gerekir. ann Antik Yunan felsefesindeki erdemin nemi zerine temellenen
felsefe ve anlatlara uygun olan bu dnce unu gstermektedir bize; aslnda bir gemi batmaktadr ama
alar boyunca farkl gemiler batyor gibi hisseder ve her ada bu bat farkl yorumlarz. Hegel'in
zeitgeist kavram da tam olarak buna iaret eder. Ayrca ister sakin karada olsun ister geminin gvertesinde, her izleyici kendi gemisinin batndan sz etmektedir.

17

Gemiye binmi oluumuzu, iinde irade ve emeimizin olmad varoluumuzu nasl anlayabileceimizi, nasl sahiplenebileceimizi ve bu sahiplenii nasl rasyonel bir temele oturtacamz zerinden
dnmeliyiz. Biz (izleyici olarak) bu btnn bir parasyz ve bu bir para oluu olabildiince iyi
anlamak zorundayz. nk kendi varlmz ile bu bir paras olduumuz gemi (batyor olsa dahi) ayn
btne aittirler.
Batan bir gemide olsa dahi kurtulmaya abalamayacak bir insan var m? Acaba pesimistlerin ya da
nihilistlerin sylemek istedikleri gibi, insan var oluu da batan bir gemiden kurtulmaya almak mdr?
Giri niteliinde olan bu yazy ileride daha da amlayacaz. Bu srete izleyici unutmamaldr ki; o
da kendi zdeliinde bu btnn bir parasdr. Bu yazy okuyanlara Pascal'n szleri ile seslenmek
gerekir; gemiye binmi bulunmaktasnz.
Eretilemenin ikinci admna Blumenberg'in yapt gibi, gemiye binmeden sonra sanki kanlmazm gibi geminin bat ile devam edeceiz. Geminin batna geeceiz ikinci admdan nce
izleyicinin kendi etiini (yada estetiini) temellendirmesi ve durduu noktay tekrar grebilmesi iin
kendisine bir soru sormasn istiyoruz. Bu soruyu sormamzdaki ama izleyici (ya da okuyucu) ile metin
arasnda hermeneutik uurumun, vermek istediimiz anlam' bomasn asgari dzeye indirmektir.
Yzyllar nce Tanr'nn lmn izleyen izleyici ile son yzylda geminin batn izleyen izleyici
ayn izleyicidir. Ve bu soru aralarnda yzyllar kadar zaman farklar olsa dahi hareketsiz kara parasndaki ayn izleyiciye ynelmektedir; size gre hangisi daha yerinde bir szdr?
Bu dnya olabilecek dnyalar ierisindeki en kt dnyadr (Schopenhauer)
Bu dnya olanakl dnyalar ierisindeki en iyi olandr (Lebniz)

Kaynaka:
Adorno T., Horkheimer M., (2012), Teori ve Pratik zerine, eviren Orhan Kl, Metis Yaynclk, stanbul.
Blumenberg R., (2002), Gemi Batyor, Seyrediyorlar, eviren Osman Toklu, Dost Kitabevi, Ankara.
Nietzsche F., (2004) enbilim, eviren Ahmet nam, Say Yaynlar, stanbul.
Pascal B., (2000), Dnceler, eviren Metin Karabaolu, Kakns Yaynlar, stanbul
Rossi P., (2002), Gemi Batyor, Seyreden Yok, eviren Durdu Kundak, Dost Kitabevi, Ank
Thilly F., (2007), Yunan ve Ortaa Felsefesi , eviren brahim ener, zdm Yaynlar, stanbul.ara.
Weber A., (1998) Felsefe Tarihi, eviren H.Vehbi Eralp, Sosyal Yaynlar, stanbul.

18

BLM&
TEKNOLOJ

Byk Birleim Kuram Birleik Alan Teorisi

Erhan Kl

aha nce Ktleekim

Dalgalarnn Kenin
Sonular 2 Kuantum
Alanlar, Higgs Alan ve ime
Teorisi yazmda belirttiim zere
byk birleim kuram ya da
dier adyla birleik alan teorisi
hakknda detayl bir kaynak
bulunmadndan bir yaz
yazmam gerektiine dair kendime
not dmtm. imdi bu yazy
yazmann zaman geldi.
Bunun iin biraz gerilere
gitmek gerekiyor aslnda. Her
eyi srasyla anlatmak lazm.
Biliyoruz ki evreni yneten 4
temel kuvvet vardr. Elektromanyetik kuvvet, ktleekim
kuvveti, gl nkller kuvvet
ve zayf nkleer kuvvet. Bu
drt kuvvet birbirinden farkl
bambaka eyler gibi gzkyor.
Aslnda yle mi?
19 YY'da elektrik ve manyetik kuvvetleri farkl olduunu
dnlyordu. Fakat Maxvell
elektrik ve manyetik kuvvetlerin

ayn ey olduunu ve elektromanyetik kuvvetin bir alan

ierisinde tayc paracklar
ile tandn buldu. Bunun
yannda fotonlarn her daim s
aniyede 300.00 km hzla hareket
ettiini buldular. O srada newton
ziinde greceli hareket olduundan n hznn neye gre
300.000 km hz olduu dnlyordu. Bu hz sabit ise neye
gre sabit olmalyd.

300.000 km hzla hareket edecekti.

Fakat bu u sorunu douruyordu.
Biz eer 250bin km hz ile fotona
doru hareket edersek bu sefer
fotonun hz 550bin km hza
kmas gerekliydi. Ya da o hzla
uzaklarsak fotonun bize gre
hareketi 50bin km hza dmeliydi.
Oysaki yaplan lmlerde hz ne
olursa olsun 300.000 km hz
olduunu llyordu.
1905 ylnda Eintein zel grelilik teorisini ortaya srerek buna
son verdi. Fotonun gzlemci hangi
hzda veya hangi yne doru hareket ettii farketmeksizin saniyede
300.000 km hzla hareket ettiini
ne srd. Bu sayede arkaplan
.

James Clerk Maxwell

Sonuta hareket greceli bir

kavramdr. Bunun iinden kamadklar vakit esir diye evrenin
tamamn dolduran bir ey olduunu idda ederek rahat bir nefes
aldlar. Bu esirin ne olduu
bilinmese de k onun iinde

Albert Einstein

19

gereksinimi olan esire ihtiya

kalmyordu. in ilginci esir ok
farkl bir isimde farkl bir ekilde
yeniden karmza kt ama dnld gibi deil elbette. Bunu
yapabilmek iin mutlak zaman
ykyor ve herkesin kendi kiisel
saati olduunu ve greceli zaman
ortaya karyordu
Newton mutlak hareketi Eintein
ise mutlak zaman ykmtr.
ncelikle bu nasl diye drseniz
klasik grmze gre k hzna
bakarsanz yanlrsnz. Eintein'n
greceli zaman kri bizim bakmzda yoktur nk. Neyse
konuyu uzatmadan devam edelim.
Naslsa uzatacam bir yaz dizisi
gelecek.
Daha sonra ise Steven Winberg
ve Abdus Salam yksek enerji
dzeylerinde zayf nkleer
kuvvetin tayc paracklar w
ve z bozonlar ile elektromanyetik
kuvvetin tayc parac fotonlarn ayn parack olarak davrandklarn ne srdler. 100 Gev
(1 gev= 1milyar elektronvolt)
enerji seviyesinde fotonlar ve
w, z bozonlar ayn ekilde davrandndan bu iki kuvveti birletirerek elektro-zayf kuvvet ismini
verdiler.

Solda Steven Weinberg ve

Sada Abdus Salam

20

Tek bir kuvvetin iki farkl bak

as olmasnn sebebi olarak da
foton yksz bir bozon iken w
ve z bozonlarnn enerji dtnde simetri krlmasndan
dolay ktle kazanarak farkl
davranmaya balamasdr. Big
bangdeki simetri krlmalar da
(scakln dmesi srasndaki
simetrinin azalmas) evrenin
form geii olarak ngrlebiliyor.

Byk Birleim Teorisi. Bu grakte

3 kuvvetin deiik enerji seviyelerindeki birleimini ve daha ilerisinde ise
sper birleim teorisi olan 4. kuvvetin
katl da resmediliyor.

Daha sonra teorik olarak 1015

GEV (1 gev= 1milyar elektronvolt) enerji seviyesinde elektrozayf kuvvet ile gl nkleer
kuvvetinde ayn kuvvet gibi
davranmaya balad tespit
edildi. Teorik matematiksel
hesaplamalarda elektro-zayf
kuvvetin tayz paracklar
ile gl nkleer kuvvetin tay
paracklar gluonlarn ayn
ekilde davrandn ve ayn
kuvvetin farkl grnmleri
olduu anlald. Tabiki byle
bir enerji dzeyine kamayacamzdan ispatlanmas neredeyse
imkanszdr.
te bu kuvvetin tek bir
kuvvet olarak birletirilmsine
byk birleim kuram ya da
birleik alan teorisi deniliyor.
Bu ksaca kuantum alan teorisi
ya da standart model zerine

kurguludur. Fakat bununla da

kalmayalm daha ileri gidelim.
Teorik hesaplamalar daha da
ileri gtrdklerinde 1019 GEV
enerji seviyesinde en son olarak
ktleekim kuvveti de bu birlemeye dahil oluyor. Ktleekim
kuvvetinin tayc paracklar
olduu dnlen gravitonlarnda
o enerji seviyesinde dier birleik
kuvvetin tayc paracklar ile
ayn davranmaya balyor teoride.
Fakat bu seviye planck mesafesine
skm evrenin yani big bang
anndaki evrenin enerji seviyesi
ile ayn. Buradan nereye yneleceimizi tahmin edebilirsiniz.
te bu ekilde tm kuvvetlerin
tek bir kuvvetn farkl grnmleri olduu teorisine sper byk
birleim kuram ya da birleik alan
teorisi deniliyor. Bu neden nemli
diyor olabilirsiniz. Evreni tanmlamak iin daha basit bir tanmlama
sunmann yannda big bang ann
iinde nem tayor. nk ok
kk bir alanda ok byk bir
ktle ylmas nedeniyle kuantum
zii ile genel greliliin birlemesi
gerekiyor fakat bu da yaplamyor.
Bu iki teorinin birlemesi demek 3
kuvveti barndran standart modelin
yani kuantum alan teorisinin genel
grelilikteki ktleekim kuvvetini
kendine dahil edebilmesi demektir.
Buna da ite sper byk birleim
teorisi, birleik alan teorisi ya da her
eyin teorisi deniliyor. Bu konudaki
skntlar, dnceleri ise bir sonraki
yazmda belirteceim. Zaten kuantum
halka teorisi hakkndaki aratrmam
bittiimde uzun bir yaz dizisine
balayacam. Bir sonraki yazmda
grmek zere.
Erhan Kl

KLTR
& SANAT
Sessiz evrim: Doa, insan ve sanata dair
Son birka on ylda doal mercan kayalklarmzn %40n kaybettik ve bilim insanlar 2050 ylnda
bu orann %80e kacan sylyor. Jason deCaires Taylor doal hazinelerimizin kayb konusunda
duyarl ve bu konuda bir eyler yapmaya karar vermi, suyun altnda zaman iinde doal mercan kayalklarna dnen heykelleriyle nl bir ngiliz eko heykeltra. Blgeye zel yapt kalc heykeller,
yapay kayalk grevi grerek mercanlar kendisine ekiyor ve bylece denizaltndaki canl younluunu artryor, balklarn bir araya gelmesini salyor ve ekosistemi canlandryor; bu arada turistleri de
bu zel seilmi blgelere ekmek suretiyle gerek (doal) kayalklardan uzak tutarak, doal yaamn
korunmasna katkda bulunuyor. Doann gcyle evrimleen denizalt heykelleri organik geliimi ve
deiimi tevik ediyor; Taylor bu durumu yle dile getiriyor:
Bu, evresel bir evrim sreci, geliime bir sanat mdahalesi veya ilikilerin dengelenmesidir.

21

Taylorn bugne kadarki en iddial eseri, Meksikada kalc ve antsal bir yapay kayalk haline gelen
The Silent Evolution - Sessiz Evrim (2010) isimli almas. 420 m2lik bir alan kaplayan ve arl
200 tona yaklaan bu sergide, gerek insan boyutlarna uygun llerde yaplm 400 adet insan heykeli
yer alyor. Bu heykeller yava ama kesin bir biimde evriliyor; bir kzn yanandaki yosun birikimi, bir
rahibenin yanana yapm bir deniz yldz veya yal bir adamn gznde byyen bir mercan gibi.
Bu denizalt toplumu belli bir zaman sonra deniz yaamna tam anlamyla asimile olarak bambaka
bir forma dnm olacak; trmzn gelecei asndan olduka iddial bir metafor haline gelecek.

22

Taylorn almalarnda ele ald bir dier temaysa, kaybolu ve krlganlk. The Lost Correspondent
(2006) isimli almas bu kavramlara gnderme yapyor. Grenadada denizin 8 metre altnda dncelere
dalm bir adam, elleri daktiloya uzanm bir ekilde masa banda oturuyor. Tpk daktilosu gibi o da unutulmu bir hatradan, modern teknoloji tarafndan skartaya ayrlan bir antikadan ibaret. yle diyor Taylor:
Bizim kuamz son 20 yl iinde teknolojik, kltrel ve cora anlamda ciddi ve hzl bir deiim geirdi.
Bunun bizi, derinlerde yatan bir kaybetme hissiyle kar karya getirdiini dnyorum. Benim almalarm bu anlardan bazlarn kayt altna almay hedeiyor.

Bu heykelin fotoraf, Pearl Jamden tandmz Eddie Veddern 2011 ylnda kan albm
Ukulele Songsn kapanda kullanlmtr.

23

Suyun altnda tek k kayna su yzeyi olduu iin her ey %25 orannda daha byk grnr ve
renkleri deiir. Suyun alt insana ok boyutlu ve ok duyulu bir deneyim yaatr; ktleekiminin
snrlandrmalarndan biraz da olsa kama hissi yaratarak, hem kiisel hemde samimi bir bak as
oluturur. Taylorn yorumu yle:
Sanat galerilerin beyaz duvarlarndan almak, izleyiciye keif yapma ve esere katkda bulunma
ans tanr.

24

Jason de Caires Taylorn almalar sembolik olarak insanla doa arasndaki simbiyoz ilikiye dikkat
ekerek, kaybedilen doal hazinelerimizi koruma ve gelecee umutla bakabilme konusunda gzel
mesajlar sunuyor. Taylorn sanat, insan mdahalesinin ekosisteme etkilerini gsteren rneklerden birisi.
Onun mercan kayalklarn koruma stratejisi, kapitalizmin toprak metadr eklindeki savna meydan
okuyan bir bak as; insan yaratclnn ve hayal gcnn baka insanlarda nasl farkndalk yaratabileceinin ve doay korumann ok farkl yollarnn da bulunduunun kant niteliinde.
ok daha fazla grsele ulamak iin sanatnn sitesini ziyaret edebilirsiniz.
Blog sitem: felis agnosticus http://www.baharkilic.org/default.aspx
Bahar Kl

25

NEDEN ATEST BR DERNEK?

Biroumuz kk yalarmzdan beri dinsel telkinlerle, riteller ierisinde bydk. Bizlere alanan din olgusu, okul anda devlet eliyle verilen din dersleri vastasyla da alanmaya devam etti.
Toplumsal yaamn ierisinde ise hep vld; iyiliin doruluun, adaletin ve san sembol olarak
nmze kondu din. , okul, aile ve arkada evremizde, ''Dini btn olmak'' genel geer bir duru
olarak deerlendirildi. Ancak ok sk dikte edilen bir tmceyi alntlamakla balarsak; %99'u Mslman'' olan lkemizde iyiliin, doruluun ve adaletin hkm srdn sylemek pek de mmkn
deildir. Bunu, inanan veya inanmayan her insan rahatlkla grebilir. Buradan hareketle dini btn
olmak ile sz konusu olumlu kavramlar arasnda elle tutulur bir balant bulunmadn rahatlkla
syleyebiliriz.
Dier yandan, dikte edilen inancn sorgulanmas ise her daim ayplanan, tehlikeli bir davran olarak
gsterildi; inanszlar tehlikeli, gvenilmez, ahlaksz vb sfatlarla etiketlendi.
Din, toplumsal yaam ve seklerizm
Btn bu olgular anlayabilmenin yegne yolu dinin varoluundan bu yana toplumsal ilevlerini
aratrmaktr. Dnce tarihi insann varoluuyla balar. nsanlar en eski ilkel alardan bu yana nasl
var olduklarn, yaadmz dnyann nasl bir yer olduunu vb. pek ok konuyu sorgulam, buna
eitli yantlar bulmaya almtr. te yandan oluan dnce retimi sreci, toplumsal yaamn ne
ekilde dzenlenmesi gerektii konusundaki birok dnceyi de bu sorgulamalara verilen cevaplara
kout olarak meydana getirmitir. nsann kendini ve doay alglama srecinde yaratt tanr imgesi,
o tanrlar memnun etmek adna gelien birok ritele zemin hazrlam, toplumlarn en ilkel hukuk
kurallarnn belirleyici unsurlarndan birisi haline gelmitir. Din, Aydnlanma ana kadar geen
zaman dilimi ierisinde toplumsal yaamn belirlenmesi ve dzenlenmesinde zamann her trl hukuki
ve ideolojik ilevini yerine getiren bir tutkal ilevi grmtr.
Fakat Aydnlanma a diye adlandrlan dnemde yaanan teknolojik, bilimsel ve dnsel ilerlemeler nezdinde, dinin toplum zerinde kurduu hkmranlk da yklmaya balamtr. Bu srete
Kilise, yaanan her tr ilerlemeye kar amansz bir sava vermi olsa da, aklc toplum dzenine
boyun emek zorunda kalmtr. Mlki anlamda Kilise mallarna el konulurken, ideolojik anlamda
da aklc grler n plana kmtr. Hukuk, kilise kurallarnn aksine, akl ve insan zneletiren bir
tutum ile yeniden ina edilmitir. Bylece Orta an karanl, Aydnlanma'nn ile tarihe gmlmtr.
Trkiye'de inan ve inanszlk
Avrupa'da btn bu gelimeler yaanrken Osmanl topraklar ise byk bir sessizlik ierisinde kalmtr. Gerek teknolojik gelimelerle, gerekse de aydnlanma dncesiyle neredeyse bir asr sonra
tanan Osmanl lkesinde materyalist dncelerin yaylmas olduka sancl ve kstl olmu; bu sre
ancak Cumhuriyet'in ilan sonras yaplan dzenleme ve inklaplar erevesinde ilerici noktalara
tanabilmitir.
Snni slam inancnn byk bir hegemonyasnn olduu lkemizde inansz olmak, hatta farkl inan
veya mezhepten olmak bile byk basklar beraberinde getirmi, getirmeye de devam etmektedir.

26

zellikle 12 Eyll dneminde yaanan toplumsal hareketlilii bastrmak iin zorunlu din dersleri
vastasyla devlet tarafndan da pompalanan din kavram, dinsel referansl AKP iktidarnn 11 yllk
politikalar neticesinde yaammzn her alanna girmi, son 2 yl ierisinde de byk bir bask aracna
dnmtr.
Mantar gibi treyen mam Hatip liseleri ve giderek kalitesi den eitim sistemiyle eitim kurumlarna, paylalan drtlkler yznden yarglanmaktan tr dnce zgrlne ve hatta krtaj
hakknn yasaklanmasyla zel hayatn dokunulmazlna kadar yaammzn ierisine dorudan nfuz
eden din, artk en temel insani hak ve zgrlkleri kstlayc bir noktaya varmtr.
Peki, gelecek bu kadar karanlk m?
te gzlerimizin nndeki bu karanlk tablonun daha da kararacann sinyalleri verilirken, ateistler
olarak bu gidiata dur diyebilmek adna nemli bir adm attk.
Kendimizi inansz olarak tanmlayan ve yllardr gerek sosyal medyada, gerekse de eitli forum
ve sanal tartma ortamlarnda dncelerimizi paylamann yeterli olmadn gren bizler, bu grlerimizi nyarglardan arnm, demokratik bir platformda zgrce dile getirebilmek, inansz kimliklerimizle toplumun dlanm bir paras olmaktan kmak ve hakkmzda dillendirilen haksz ve aslsz
iftiralara hem bir cevap, hem de bir son verebilmek iin bir araya gelerek rgtlenme almalarna
baladk. Toplumdaki non-teistleri, birbirileriyle rahata konuup tartabilecekleri bir platformda
birletirmek amacyla 2013 Mays'ndan bu yana eitli tanma ve tartma toplantlar dzenledik.
Sonunda bu senenin Mays aynda da Ateistler Dernei'ni kurduk. u anda stanbul, Ankara, zmir,
Bursa, Adana, Antalya gibi birok ehirde dzenli olarak TTT'ler dzenlemekteyiz.
lkemizin ierisinde bulunduu bu gericileme dneminde zorlu ve yorucu bir almann ardndan
kurulan Ateistler Dernei sadece inanszlarn deil, ayn zamanda egemen inan sisteminin basklar
altnda ezilen herkese sahip kmay amalamaktadr.
Ateistler Dernei, Trkiye toplumunun hmanist, bilimsel, aklc ve zgrlk geliimi iin, ayn
deerlere sahip bilimsel, aklc ve zgrlk bir eitim anlaynn gerekliliini vurgular; byle bir
yapnn oluabilmesi adna demokratik erevede almalar yapmay hedeer.
Dini inanlarn ve hurafelerin basks altnda bilimden uzaklam olan insanlara, bilimsel bilgiyi
ve bak asn anlalr bir biimde ulatrmay amalar.
Bizim gibi dnen, bu lkeyi ve gzel insanlarn karanln ve geriliin penesinden kurtarmak
isteyen herkes bize katlsn; almalarmza destek versin isteriz. Bu anlamda aada verdiimiz
balantlardan almalarmz ve TTT'lerimizi takip edebilir, bu nemli srete sadece varlnzla
dahi olsa byk bir katk koyabilirsiniz.
Dnya seninle, zgrken daha gzel

Ateistler Dernei Facebook sayfas: https://www.facebook.com/Ateistlerdernegi.org

Web sitemiz: http://ateistlerdernegi.org/
Twitter hesabmz: https://twitter.com/AteistDernek

27