Tesis Planlama

Dersin Amac
Tesis planlamann konusu iletmenin verimliliini ve
karlln dorudan etkileyen faaliyetleri kapsar. Bu
nedenle tesis planlamas;
disiplinler aras bir yaklam iinde sunulmakta,
tesis yeri seim ve tasarm ilemleri ynnden
incelenerek, tesis ierisinde yerleim ile ilgili
karlalacak problemlere nasl zmler getirilecei
konusunda beceriler kazandrmakta ve
bunlara uygun kalitatif ve kantitatif tekniklerin
uygulanmasn salamaktadr.
Dersin erii
Genel tanm ve temel kavramlar,
Sistematik Tesis Dzenleme (SLP) ile retim Ak Analizi
(PFA),
Ak,
Alan ve Faaliyet ilikilerin belirlenmesi ve diyagramlarnn
izilmesi,
Malzeme tama sistem ve aralar,
Yerleim planlama model ve tasarm algoritmalar,
Bilgisayar destekli tesis tasarm,
Fabrika ve ofis yerleimi,
Tesis Yeri Seim model ve teknikleri,
Montaj hatt dengeleme,
Tesis planlama projesi sunumudur.
Ders Ak
Hafta 1. Tesis Planlamaya Giri
Hafta 2. Tesis Yerletirme ve Tesis Yeri Seiminin
nemi
Hafta 3. Tesis Yeri Seiminde Kullanlan Metotlar
Hafta 4. Tesis Dzenleme
Hafta 5. Srece Gre Dzenleme
Hafta 6. Srece Gre Dzenlemede Kullanlan Metotlar
Hafta 7. Dzenlerin seimi ve ak iddetlerinin
hesaplanmas
Hafta 8. Melez Tipi Dzenleme

Ders Ak
Hafta 9. rne Gre Dzenleme
Hafta 10. Ara Snav
Hafta 11. Montaj Hatt Dengeleme Teknikleri
Hafta 12. Uzaklk Temelli Dzen Maliyetlerinin
Hesaplanmas
Hafta 13. Bilgisayar Destekli Tesis Dzenleme
Hafta 14. Oluturmaya ve Gelitirmeye Dayal
Algoritmalar

Kaynaklar
1. Stratejiden Uygulamaya Tesis Tasarm, ERKUT, H.,
BASKAK, M., rfan Yaynclk, 1997, ISBN:975-371-035-6

2. Facilities Planning 3E WIE James A. TOMPKINS, JOHN
A. WHITE, Yavuz A. Bozer, J. M. A. Tanchoco John Wiley
High Education , 2003 ISBN: 0471389374

3. Manufacturing Facilities: Location, Planning, And Design
2e , D.R. SULE, Pws-Kent-Itp,ISBN: 0534934358.

4. Facilities and Workplace Design, An Illustrated Guide,
Quarterman Lee,Arild Amundsen, William Nelson and
Herbert Tuttle, Strategos 2007.
Tesis Planlama
Endstri Mhendislii genel anlamda insan, malzeme
ve makineden oluan btnleik sistemlerin kurulu ve
devamllnn ynetimi ile ilgilenen mhendislik
daldr

Zaman
Para
Malzeme
Enerji




Tesis Planlama
Tesis planlama yada tesis tasarm tanmlandnda,
endstriyel rn reten iletmelerin, ilk dnce
aamasndan balayarak, ilk retime geilen ana kadar geen
sre iinde tm ynleriyle ele alnmas srecidir.

Tesis planlama farkl kaynaklarda tesis ynetimi, tesis
tasarm olarak da ele alnmakta ve "zaman, binalar,
teknoloji, mobilya, tehizat ile ilgili sarf edilen abalarn
rgtsel eilimler dogrultusunda koordine edilmesi eklinde
tanmlanmaktadr.
Tesis Planlama
Tesis ynetimi sadece binalarn ynetimi ile deil ayn zamanda
hizmet ve insanlar da ierir. Uluslararas Tesis Ynetim Birliinin
(IFMA/International Facility Management Association),
tanmlamasna gre;
Tesis Ynetimi insan, yer, sre ve teknolojiden oluan evrenin
ilevselliini salamak iin oklu disiplinleri kapsayan bir alma
konusudur ve aadaki ekille ifade edilmitir:





Tesis Planlama
Baz kaynaklarda ise; Tesis planlamann bir kurum ya da
organizasyonun fiziksel olarak dzenlenmesi iin gelitirilmi
sistematik bir yaklam olduu ve birok farkl kurum ya da
organizasyon iin kullanlabilecek bir ara olduu sylenmektedir.

Bu organizasyon ya da kurumlar;
Eitim,
Salk,
Adalet veya
Byk ya da kk apl irketler ya da iletmeler olabilir.


Tesis Planlama




Tesis Planlamann Amac
Planlama gelecee yneliktir,
gelecekteki durumlar veya koullar tahmin ederek,
organizasyonlar iin avantaj, kazan, fayda gelitirmektir.
Planlama ayn zamanda devam eden bir sretir.
Bu sre, bugnk ve gelecekteki durumlar ve
deiikliklere cevap olmaldr.




Tesis Planlama
Tesis planlama organizasyonlar tarafndan genellikle yeni bir alana
veya mevcut alann dzenlenmesine ihtiya duyulduunda kullanlr.
Ayn zamanda bir blmn yeniden dzenlenmesinde de tesis
planlamadan faydalanlr.
Organizasyonlar ve kurumlar bazen departman sorumluluklarn,
fonksiyonlarn veya hiyerarik ilikilerini deitirirler.
Bu tr deiiklikler olutuu zaman mevcut fiziksel alan ayarlamalar
artk etkin olmayabilir.
Tesis planlama bu yeni yapya gre de organizasyonun alanlarn
ayarlamasna yardmc olur.



Tesis Planlama
Tesis planlama bir kuruma yeni bir alan, alann yeniden
dzenlenmesi ve eski alanlar iin gereksinimler hakknda
karar vermede yardmc olur.

Bazen birka kk veya ilikili organizasyonlar alan
paylam yapar.

Tesis planlama irketlerin/bireylerin kiisel alan
ihtiyalarnn uygun olup olmadn belirler.



Tesis Planlama Sreci
Organizasyonlar ve kurumlar planlama srecini ieriden
balatabilirler.
Fakat bazen tasarm ve/veya planlama danmanlarna baz
noktalarda gereksinim duyabilirler.
Baz grevler organizasyon tarafndan danman yardm
olmakszn yaplabilir.
Aslnda, bu ilemin danman aranmadan nce
gerekletirilmesinin iki faydal yn vardr.

Birincisi; kendi kullanmlar iin hedef ve amalarn
gelitirme frsatna sahip olacaklar.
kincisi; danmanlar iin faydal olabilecek bir takm
malzemeler/dokmanlar retecekler.



Tesis Planlama
Bir organizasyon veya kurumun tesis planlama srecinde
hazrlamas gereken drt ey vardr.

Bunlar;
Organizasyonel ama ve hedefler,
Tesis amalar,
Organizasyonel fonksiyonlar ve mevcut alanlarla ilgili
problemler,
Tesis ihtiyalardr.



Organizasyonel Ama ve Hedefler
Organizasyonun endstrideki durumu, misyon ve amalardan
oluur. Amalar organizasyonun neler yapmak istediini
belirlemesidir, yani gelecee aittir. Hedefler dorudan amalarla
ilgili olmal ve mmkn olduunca zel olmaldr.

Bu yzden organizasyonlar amalara ynelik toplantlar
dzenleyebilir.

Binalara ynelik planlamalar 20, 30, 50 yl gibi uzun vadeli olmasna
karn, amalara her be yl, hedeflere de her yl ya da her iki
ylda bir baklmas tavsiye edilir. (Planlama srekli devam
etmektedir.)



Organizasyonel Ama ve Hedefler
Eer organizasyon hizmetle ilgiliyse mteri tanmlar
yaplmaldr. (Mteri gruplarnda herhangi bir deiiklik
olsun ya da olmasn). rnein; bir organizasyon imdi gen
ailelere hizmet sunabilir fakat daha sonra tm aileler iinde
hizmet sunmay planlayabilir. Bu sayede sadece mteri
says artmayacak, ayn zamanda hizmette deiecektir. Bu
durum muhtemelen igc ihtiyalarn da etkileyecek,
fakat ayn zamanda kullanmda olan binalarn ihtiyalarn da
etkileyecektir. Aada bir hizmet organizasyonu iin
amalara ynelik rnek verilmitir.




Organizasyonel Ama ve Hedefler
ncelikle amalar zerinde hemfikir olunarak organizasyonel
hedefler gelitirilir. yi hedefler gelitirmek iin anahtar, soru
sormaktr. Bu soru;
Bu hedef amaca ulamada nasl yardmc olacaktr?



Bu aile sal merkezinin baz hedefleri;
Ebeveyn eitimi hizmeti ve bu becerilerin gerekletirilecei yerin
salanmas,
Salk eitimi ve koruyucu salk hizmeti salamak
Ailelere finansal planlama, salkl yemek piirme ve ev bakm
hakknda ev ileri eitimleri salamaktr.



Aile sal merkezi bireylerin ve ailelerin toplumsal iletiimlerini ve
iletiimdeki uyumlarn desteklemeye ynelik frsatlar salayacaktr.
Tesis Amalar
Organizasyonlar, organizasyonun kaplayaca fiziksel
alanlar iin ncelikle bir durum belirlemesi yapar.
Bu amalar organizasyonun, operasyonel amalar ve
hedefleri karlamada gereksinim duyulan alan
belirlemede organizasyona yardmc olmaktadr.



Tesis Amalar
Baz tesis amalarna rnek vermek gerekirse;
Tm alanlar iin insanca allacak bir i evresi
salamak (engelli iilerin ihtiyalar, kaliteli alma
ortamlar gibi),
Uygun alma gruplar arasnda iletiimi kolaylatrmak,
Esnek i dzenleri salamak,
Alanlar etkin kullanmak,
alanlarn kiisel ihtiyalarn temin etmek (rnein;
iletme iinde ocuk kreleri, kafeteryalar, salkl yaam
alanlar/spor salonlar),
Organizasyon fonksiyonlar iinde biliim teknolojilerinin
entegrasyonunu /btnlemesini salamak,
Davetkar bir grnm sunmaktr.



Fonksiyonel Durumlar/Aklamalar
Organizasyonlar burada;
gncel fonksiyonlarn,
bu fonksiyonlarda nasl deiiklikler olabileceini ve
mevcut fiziksel durumlarndan kaynaklanan problemli
alanlar ieren tanmlar yapar.
Bu ie balamann en iyi yollarndan biri kurulu emas
gelitirmek veya mevcudu deitirmektir.
Bu ema hiyerarik ilikileri ve fonksiyonel ilikileri
tanmlamaldr.
Bu ema organizasyonun fonksiyonel amalarn
yanstmal ve organizasyonda yaanacak deiimlerden
etkilenmelidir.



Fonksiyonel Durumlar/Aklamalar
Organizasyon emas dardan hizmet veren bir
danman iinde olduka faydaldr.
Doru ve kesin bir ema hazrlandktan sonra; temel
fonksiyonlar olan gnlk aktivitelerin neler olaca,
alma gruplarnn veya departmanlarn tanmlar
hazrlanr.
Bu tanmlar; alan saylarn, i pozisyonlarn ve
daryla iletiim kuran birimlerin iletiim skln
iermelidir.
Aada rnek bir departman tanmlanmtr.


Fonksiyonel Durumlar/Aklamalar




Bordro Departman

Bu departman tm alanlarn bordrolarn hazrlar. Her alann
zaman kartlar haftalk bazda takip edilerek bordro alanlar
tarafndan ilenir ve kayt altna alnr. Tm kaytlarn hem ktlar
alnr hem de CDlere kopyalanr. ekler her bir birim iin
belirlenmi kiilere datlr.

Toplam eleman: 12
Ynetici: 1
Ynetici Asistan: 1
Spervisor/gzetmen: 2
Bordro alan: 8

D kontaklar: telefon zincirleri, ofis ii mailler, eklerin haftada
bir kez Perembe gnleri belirlenmi kiilerce saat 10dan 11e
kadar toplanmas.
Fonksiyonel Durumlar/Aklamalar




Fonksiyonel Durumlar/Aklamalar
Neredeyse alma alanlarndaki tm aktiviteler tesis balantl
ilerdir.
rnein; eer bir organizasyondaki bir birim sadece ierideki bir
birimle (kontak) iletiim halindeyse ve bu telefon ya da maille
salanyorsa, bir resepsiyon ya da bekleme alanna gereksinim
yoktur.
Fakat uygun bir kablolamaya gereksinim duyulur ve tm personel
ofislerinde bir bilgisayar ve telefona gereksinim duyacaktr. Bu
ayrca halkla iletiim iin geerli deil anlamna gelmektedir. Birim
ana dolam alannda ka kadar herhangi bir alana
yerletirilebilir. Ayn ekilde bir birim halkla iletiim gerektiriyorsa
kiilerin kolayca ulaabilecei bir alana yerletirilmeli ve bir
bekleme alan iermelidir.
Bir dier rnek de; sklkla projeler zerinde ortaklaa alan iki
birimin paylat alma odas ihtiyacdr.



Fonksiyonel Durumlar/Aklamalar
Tesisle veya sistemle ilgili konular, alanla ilikili problemler genellikle
aadaki kategorilerde ele alnr.
Alan Boyutu: Kii saylar veya mobilyalar, gereksinim duyulan ekipmanlar
iin ok kk veya byk olma.
Alan Yerleimi/Lokasyonu: Fonksiyonel ilikilerdeki yaknlk, rnein; umumi
olarak kullanlan kaynaklarn, ktphane gibi zel ofislerin yanna
yerletirilmemesi.
Alan Miktar: Organizasyonel fonksiyonlar iin tesisteki gereinden byk
veya kk alanlarn olmas. rnein; proje odas gereklidir, fakat bunu
yapmak iin yeterli/uygun alan yoktur.
Alan Tipi: Aktiviteler veya alanlarn fonksiyonlar asndan alann uygun
olmamas. rnein; takm almas yaplacaktr, fakat tm alma alanlar
zel ofislerdir. Baz durumlarda komple bir tesis analizi bir mimar veya
mhendis danmandan destek alnmaldr. Bu durum organizasyondaki
problem alanlarnn tanmlanmas asndan faydal olacaktr.



Tesis htiyalar
Organizasyonlar tesis ihtiyalarn; amalarn, hedeflerini ve
tanml fonksiyonlarn temel alarak gelitirir.
Bir mimari danman, bir tesis planlama srecini tamamlamak
iin bu aamada kiralanabilir.
Fakat bazen de organizasyon tarafndan hazrlanm tesis
ihtiyalar daha sonra bir danman tarafndan gelitirilerek
dzenlenebilir.
Genellikle iki tip tesis ihtiyac vardr.
Birincisi, tesis genelince olan ihtiyalar ki bunlar; hava
sirklasyonu (ak) sistemleri, bilgisayarlar iin kablolama ve
park yerleridir.
Dier tip ihtiyalar ise bireysel olanlardr. Bunlar;


Tesis htiyalar
Personel
Her birim iin toplam alan says, pozisyonlar. Gncel
gereksinimleri ve gelecee ynelik (be yllk projeksiyon iin)
gereksinimleri iaret eder.

stasyonlar
rnein zel ofisler, ak ofisler, ortak kullanlan alanlar, gereksinim
duyulan ekipmanlar, raf alanlar, dosya alanlar, arlanan ziyareti
saylar ve alma yzeyleri (masalar, izim tahtalar). Ayrca evden
alacak personel, uydu lokasyonlar ve ana ofiste kalc alana
ihtiya duyulmama durumlarn tanmlama.



Tesis htiyalar
Yaknlk

Hangi alanlarn ve birimlerin birbirleriyle yakn olmas gerektii ve
bunlarn nedenlerini tanmlama. Ayn zamanda hangilerinin yan yana
olmamas gerektiini tanmlama.

zel Alanlarn Says ve Tipi

Hangi alanlar kimlerin kullanacann tanmlamas (rnein; zel
havalandrma ihtiyalar, zel elektrik ihtiyalar).

Eriim

Organizasyonda ki her birim iin eriim ihtiyalarnn tanmlanmas ve
organizasyon dndan gelen ziyaretilerin geli skl, ziyaret skl,
ziyaret zamanlar, ziyaret sebeplerinin tanmlanmas.



Tesis yerleiminde temel alnan
amalar
retim srelerini azaltmak,
Ekipman yatrm maliyetini azaltmak,
Eldeki alan en verimli ekilde kullanmak,
alanlara uygun, gvenli ve konforlu i alan
salamak,
Uygulamada esneklik salamak,
retimi kolaylatrmak,
Organizasyonel yapy kolaylatrmak.



Tesis Planlamada Tesis Ynetim
Departmannn Rol
Tesis yneticisinin rol her organizasyonda farkldr. Bir okul binas
iinde ki bir tesis yneticisinin rol, bir hastanede ki tesis
yneticisinin rolnden veya dier tesislerinkinden daha farkldr.
Fakat bilinmesi gereken, genel anlamda her tesis iin insan,
teknoloji ve destek servislerinin btnletirilmesini organizasyonun
misyonunu gerekletirecek ekilde salamaya dayanmaktadr.
Aratrmaclarn tesis yneticilerinin rol iin yapt en gzel
tanmlama; Tesis yneticisi irketin kltr dahil her alannda
uzman personel olmal ve kiilikler, dier destek departmanlar, i
gemii ve gayrimenkul/tesis gereksinimleri iin fikir sahibi ve
bunlardan sorumlu olmaldr. Bu kii bazen tesis yneticisi, tesis
direktr bazen de tesis mdr olarak adlandrlmaktadr. Bu kii
mimar, mhendis, finans olabilir. Tesis yneticisi iletme
felsefesinden anlamaldr.



Tesis Ynetimi
Uzun dnemlik tesis planlama,
Yllk tesis planlama (Taktik seviyede planlama),
Tesisin finansal tahminleri ve ynetimi,
Gayrimenkul alm ve satm,
alan planlamas, i zellikleri, alan ynetimi,
Mimari ve mhendislik planlamas, tasarm,
Fabrikann fiziksel operasyonlar ve bakm,
Yeni inaat yapm ve mevcutlarn yenileme
almalar,
letiimin btnletirilmesi, gvenlik, genel ynetim
hizmetleri (yemek, tama, mail vb).



Tesis Ynetimi Biliim
Mevcut tesis ynetimi ve departmanlarnn bazlar kendi aklarn
kontrol etmek iin Tesis Ynetim Bilgi Sistemlerini kullanr.
Tesis Ynetim Bilgi Sistemleri insanlarn ve kaynaklarn birlikte uyum
halinde alt sistemlerdir.
Birok zaman bunun anlam kiilerin gereksinim duyduu baz bilgileri
alma arkadalarna sormakszn bir yazlm sisteminden almas
anlamna gelmektedir.
Tesis Ynetim Bilgi Sistemleri tedarik ynetimi, alan ynetimi, bakm
ve bina ynetimini kontrol eder.
Bu yzden de; programn dzgn almas durumunda zaman
tasarrufu salanr.



Tesis Ynetimi Biliim Sistemi
rnek Bileenleri:

1. Tesisin Tanmlanmas
Tesis Ad
Tesis Tanmlayc Kodu
Sokak sim ve Numaras
2. Tesis artlar
Sistem Tipleri(Istma, Elektrik, Soutma, iletiim,
Gvenlik sistemi, Yangn koruma, Tama sistemi, vs..)
3. Tesis Tasarm
naat irketi bilgileri
Tasarlanan tesisin tr
4. Tesis Kullanm
Mevcut Tesisin Kullanm Trleri(alma ofisleri, i ve d
spor alanlar, retim yerleri, garaj yerleri, hizmet
yerleri(yemek salonlar, dinlenme vs..))







Tesis Ynetimi Biliim Sistemi
5. Tesis Ynetimi

Bakm, onarm, temizlik, personel tama hizmetleri, lojistik, yemek,
Bakm planlar, afet, yangn, sel, deprem, zehirli gaz, vs..) bu planlarn
maliyetleri
Temizlik standartlar


Tesis Ynetimi Biliim Sistemi
6. Tesis Btesi ve Finans

Tesisin almas iin gerekli btenin tahmini
Tesisin ileride genilemesi durumuna kar yllk bte
tahmini
Bina bana sermaye maliyetleri
Proje sermayesi maliyetleri
Tesis finans trleri(belediye tahvili, teminatl tahvil,
gelir tahvili,..)
Tahvil faiz oranlar, tahvil yllar, vs..