1

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



STANBUL TEKNK NVERSTES



Elektrik Elektronik Mhendislii Fakltesi
Staj Raporu

Serdar AHN
040080003
2

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA




Balk: irket ve fabrika tantm yaplmas.
Prysmian Grup, enerji kablolar ve sistemleri, haberleme kablolar ve sistemlerinde dnya
liderleri ve yatrmclar arasnda yer almaktadr. Dnya apnda kendi sektrnde
baaryla byyen ve yerel piyasalarda da gl olarak varln srdren ok uluslu bir
firmadr.
2009 verilerine baktmzda net sat geliri 3.731 milyar Avro ve iletme kar 334 milyon
Avro olan Prysmian'n, 2010 verilerine gre 7 milyar Avroyu gekin sat, 50 lkede 98
fabrikas ve Ar-Ge blmyle birlikte 22.000nin zerinde alanyla lider, byyen ve
gelien bir irkettir.
Prysmian Groupun Trkiye aya olan Trk Prysmian Kablo ve Sistemleri A., ve
Trkiyede sektrnn en eski, kkl ve nc firmasdr. Trk Prysmian retime
Mudanyada 1964 ylnda Trk Siemens Kablo ve Sistemleri olarak balad. Mudanyadaki
fabrikas Trkiyedeki ilk kablo retim fabrikas olmasyla birlikte, 35 kV yksek gerilim
XLPE enerji kablosu gibi bir ok kablo eidini de lkemizde retebilen ilk fabrika olmay
da baararak katklarna devam etmitir.
1999da fabrika Siemensden Pirelliye geti ve 2005te en byk hissedar deiince
irket Prysmian adn ald.
2010 ylnda Drakay bnyesine katan Prysmian, Prysmian Group olarak faaliyetlerini
srdryor.
Trk Prysmian, enerji ve telekomnikasyon kablosu retebilir ve enerji kablosunun
yannda haberleme kablosu retimi yapabilmesi ynyle ender fabrikalar arasndadr.
Trk Prysmian Kablo ve Sistemleri A..nin kurulu kapasitesi, ulusal pazarn tm
ihtiyacn tam olarak karlayabilecei gibi uluslararas pazarlarda da rekabet edebilecek
seviyelerde yer almaktadr. Prysmian Grubu iinde ncelikli bir ihracat merkezi olmaya
3

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



devam eden Trk Prysmian Kablo ve Sistemleri A.., 2010 ylnda toplam yaklak 494
Milyon TL olan cirosunun %37sini ihra etmitir.
Yksek katma deerlerle pazarda gl bir yere sahip olan Grup, eitli uygulamalara
ynelik enerji ve haberleme kablolarndan oluan geni bir rn yelpazesinin aratrma,
gelitirme, tasarm, retim, tedarik ve tesisatn yapabilecek tecrbe ve teknolojiye sahiptir.
zel rn retimi ve teslimat konusunda sektrn nemli isimlerinden biri olan
Prysmian'n en belirgin zellikleri arasnda Ar-Geye verilen nem (3.000den fazla
patent); rn ve retimde yeniliklere aklk ve gelimi patentli teknolojilerin kullanm
bulunmaktadr.

4

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



Balk: irket organizasyon yaps bilgisi verilmesi.



Mahmut Tayfun ANIK Ynetim Kurulu Bakan
Hans Gunnar Staffan HOEGSTEDT Ynetim Kurulu Bakan Yardmcs
Fabio Ignazio ROMEO Ynetim Kurulu yesi
Ercan KARASMALOLU Ynetim Kurulu yesi

Ayrca ir irketin CEOluunu halen Hans Gunnar Staffan HOEGSTEDT yrtmektedir.

5

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



Balk: Kablo sektrnde en ok kullanlan bakr ve alminyum iletkenler zerine alma
ve aratrma yaplmas.
Kablo sektrnde, iki ana materyal iletken olarak kullanlr. Birincil olarak kullanlan
hammadde bakrdr. (younluk: 8.96 g cm
3)
, maliyeti ve yksek iletkenlii (5.8010
7
S/m) dier materyallere kar bakr retime uygun element yapar. Bakr kablo sektrnde
%99 saf bakr olarak kullanlr. kincil olarak bakrn maden borsasnda ykselmesinin
ardndan Alminyum bu endstride kullanlmaya baland. Ancak, saf alminyumu kablo
retim endstrisi asndan kullanmak mmkn olmadndan, H12 Alminyum formuna
dntrlerek bu elementi endstri iin mmkn klnyor. Tabloda grld zere
alminyumun iletkenlik deeri bakrdan dk olmasna ramen (3.510
7
S/m), ucuzluu
ve hafiflii ile dikkat ekici bir ham maddedir.


Cu Al
ap 1 1.29
Arlk 1 0.50
Maliyet 1 0.12

Ayn elektrik direnci ve uzunluu ile Bakr-Alminyum kyaslamas

Kullanc (tketici) ve retici arasndaki bakr standartlar telin elektrik direnci asndan
tanmlanr. Standardizasyon kurumu tarafndan belirlenen bir maksimum diren ve retici
tarafndan belirlenen de bir minimum diren vardr. Bu limitler retici ve tketici haklarn
korur.


6

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



Balk: Alak gerilim kablo tipleri ve zelliklerine gre incelenmesi.
H05V-U 300/500 V - H07V-U 450/750 V
Bu kablolar genellikle kapal, kuru yerlerde, sabit tesislerde, datm panolarnda, sva alt
ve sva stnde boru iinde, kroeler zerinde kullanlr. Kablolar belirtilen standartlara
gre tek damarl olarak retilir. Kablolarda PROTODUR yaltkanl kablolar
kullanldndan dolay salam nitelendirebilecek kablolardandr. zellikle 3 faz sanayi
tesisat projelerinde kullanlr. Maksimum 70 derece sya dayankl olduundan dolay
buharl press makinelerinde kullanlmas sakncaldr.


H05V-K 300/500 V - H07V-K 450/750 V
Bu kablolar tek damarl olarak retilir. Pano ve elektrikli cihazlarn i tesisatlarnda, sva
altnda veya sva stnde boru iinde kullanlrlar. nce ok telli, bakr iletkenli yaltkanl
bklgen kablolardr.
nce ok telli, bakr iletkenli, yaltkanl ve bklgen kablolardan olan 05V-K tesisatta
mekanik zorlanmalarn bulunmad kuru ortamlarda hareketli cihazlarn
balantlarnda(lamba, aplik, avize v.b.) yerlerde kullanlrlar.



7

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



NVV (NYM) 300/500 V
D klf renkleri gri olmakta olan bu kablolar tesisatta en fazla kullanlan kablolardandr.
Kuru, rutubetli ve slak yerlerde, yangn ve patlama tehlikesi olan atlye, fabrika ve her
trl i yeri ile depolarda, akta kullanlrlar. Toprak altna denmezler, sabit olarak boru
iinde sva stnde ve sva altnda kullanlrlar.

NYY (YVV) 0,6/1 kV
Bir veya ok telli, bakr iletkenli bir veya ok damarl ve yaltkanl enerji kablolardr.
Mhendisler veya ustalar arasnda da Y tipi kablolar diye de geer. Enerji, ebeke ve
aydnlatma kablosu olarak akta, kablo kanallarnda, toprak altnda, zel olarak imal
edildii takdirde tatl ve tuzlu suda da kullanlabilir.

YVMV
Y tipi protodur enerji kablosunun yaltkanl eklinde retilmi cinsidir. Bu kablolar
genellikle ehir ebekeleri, cadde aydnlatmalar, ev balantlar ve benzeri amalar iin
tercihen toprak altnda kullanlrlar. Bu kablolarn en nemli zellii kazma darbesine
maruz kalarak hasar grmesi durumunda konsantrik ntr iletken kablo bandaki alter
veya sigortann devreyi derhal amasdr.
NYFGY
zerlerindeki yass elik tellerden oluan zrh sayesinde mekanik tesirlere kar ok
dayankldrlar. Bir veya ok telli, bakr iletkenli, ok damarl, galvanizli yass elik tel
zrhl, apraz tutucu elik bantl, i ve d klfl enerji kablolar olan bu kablolar ar
iletme, serim ve montaj artlarna uygundurlar.
Balk: Orta gerilim kablo tipleri ve zelliklerine gre incelenmesi.
Orta gerilim kablolar; bakr iletken, i yar iletken tabaka, Prothen-X yaltkan, d yar
iletken tabaka, yar iletken krep kad, bakr tellerden ekran, tutucu bakr bant, koruma
8

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



band, protodur d klf olarak iten da 9 ksmdan oluur. Elektriksel kayplar
benzerlerine gre ok dk olan bu kablolar, ksa devre akmlarnn byk olduu
yerleim ve sanayi blgelerinin elektrik enerjisi ile beslenmelerinde ve yk art beklenen
ebekelerde, kablo kanallarnda ve toprak altnda kullanlrlar. Dielektrik kayplarn
klten sebep Prothen-X yaltkann kullanlm olmasdr. 3,6/6 kV gerilim deerleri
arasnda kullanlr. Orta gerilim kablolarna talep daha az olduundan Prysmian alak
gerilim kablolarna gre daha az orta gerilim kablosu retmekte ve satmaktadr.
Yaplan : Yksek gerilim kablolar ile ilgili alma yapld.
Yksek gerilim kablolar; ok telli ve bakr iletkenli kablolardr. Dielektrik kayplar ok
kk prothen-x yaltkanl, elektriksel alan homojonletirici zel i ve d yar iletken
tabakl, yksek ksa devre akmlarna kar uygun kesitte ve zel olarak takviye edilmi
bakr ekranl, suda ien bant tabakal, alminyum koruyucu klfl ve polietilen d klfl
ve bir damarl yksek enerji kablolardr. Ekran boylamasna ve radyal ynde su
szdrmazdr. stenirse, iletkende boylamasna su szdrmazlk salanabilir.
Bu kablolar, yksek gerilim hatlarnn ehir merkezlerine giremedii yerlerde, toprak
altnda, beton kanallar ve PVC borular iinde yer alrlar, enerji retim ve datm yerleri
trafo merkezlerini ulusal/uluslararas datm ebekelerine balarlar.
Balk: Enerji kablolar retim blm zerine bilgi alnmas ve aratrma yaplmas.
Enerji kablolar bu irket iin en karl blmdr ve yalnzca sipari geldiinde retime
geer. retim hattnda, AG (0 - 1kV) kablolar ve OG (1 kV - 35 kV) ile YG (> 35 kV)
kablolar farkllklar gsterir.
Kablo retim blmnde AG (Alak Gerilim) enerji kablolar hemen hemen genel kablo
retim sreleriyle ayndr. Bakr veya alminyum gibi bir iletken ve PE, PVC de
izolasyon ve kaplama (d klf) malzemesi olarak kullanlr. Kablonun ap arttka,
tayabilecei maksimum voltaj seviyesi de artar. AG enerji kablolarnn snflandrlmas
Trkiye Elektrik Datm Anonim irketi (TEDA) ve Trk Standartlar Enstits (TSE)
tarafndan tanmlanan ve Elektrik Mhendisleri Odas (EMO) nun yaynlad Elektrik
9

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



tesisat Ynetmelii ile belirlenmitir. Standartlarda test gerilimleri, elektriksel diren ve
kullanm alanna gre damar renkleri dzenlenmitir.
OG ve YG kablolarda retim farkllk gsterir. Bu kablolar byk gerilim deerleri
tadndan retimleri de olduka dikkatli bir ekilde yaplmaktadr. Hem OG, hem de YG
kablolar vulkanizasyon CV diye adlandrlan hatta retilir. Vulkanizasyon; yksek
younluklu polietilen (HDPE) in apraz balama diye tabir edilen kimyasal bir srele
apraz balanabilir polietilen (XLPE) haline getirildii sretir. Polietilen apraz balama,
polietileni (PE) elektriksel ve mekaniksel anlamda kabloyu d etkilere kar daha gl
hale getirir. PEni apraz balamak iin bir ok yntem vardr fakat Vulkanizasyon pahall
olmasna karn en etkili yntemdir.

Balk: Vulkanizasyon sreci hakknda bilgi alnmas.
Vulkanizasyon kauuk apraz balanmam ama apraz balanabilme zelliine sahip,
yani vulkanize olabilen polimerlerdir. Yksek scaklkta ve deforme edici kuvvetlerin
etkisi altnda koyu svms ak zellii gsterirler. Bylece uygun artlarda
ekillendirilebilirler.
apraz balanabilme zellii vulkanizasyonla aklanabilir. Vulkanizasyon, kauuun
kimyasal yap deiikliine urayarak (apraz balanma reaksiyonu) ve geri dnmsz
olarak elastik zelliklere sahip bir duruma gelmesi ve getirilmesi iidir. Vulkanizasyon
10

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



ncesi yksek plastik zellikler, vulkanizasyon sonras yerini yksek elastik zelliklere
brakr.
Daha teknik bir tanmla vulkanizasyon, slfr ve peroksit eklenmesiyle kauuk ve
polimerlerin apraz ba yapmasdr. Bylece madde daha stn elektriksel ve mekanik
zelliklere sahip olur. Aksi halde malzeme daha krlgan ve dk mukavemetlidir. Bu
teknik sayesinde zor koullara dayanabilen kablolar retilebiliyor.
Prysmian vulkanizasyonda organik peroksit polietilen olarak kullanr. retimdeki CV hatt
vulkanizasyon iin en pahall yntemlerden biridir. Nitrojen gaz ve elektriin kullanld
bu yntemde, polietilen elektrikle stlr ve organik peroksit zlmeye balar ve polietlen
molekllerine ayrr. Bu ilem basnla yaplmaldr nk hava baloncuklar katmanda
bozulmaya yol aabilir ve bu kablolar yksek gerilimler tadndan kablo patlama
yapabilir ve kullanlamayacak duruma gelir.
Vulkanizasyondan sonra, kablo soutulur. OG ve YG kablolarnda nitrojen soutucu
olarak kullanlr. Dk voltajlarda ise su da kullanlabilir. Souma srelerinde, iletkenin
d yzeyindeki scaklk ok nemlidir ve bu derece 80 ile 90 santigrad arasnda olmaldr.





Yaplan : Yangna ve sya kar dayankl kablolar hakknda alma yaplmas.
Halojen, metallerle birleerek kolaylkla tuz meydana getiren flor, klor, brom ve iyot gibi
elementlerden oluur. Halojen ierikli yap malzemelerin yanmas neticesinde oluan HCL
gaz ortamdaki CO2, CO ve su ile birleerek hidroklorik asit oluturur ve bu asit insanlara
elektronik cihazlara zarar verirken yine yanma esnasnda aa kan CO2 gaz canl
yaamn tehdit eder. Halojenden arndrlm malzemeler flor, klor, brom ve iyot
11

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



elementlerinin hibirini iermez ve bu kablolar yangn srasnda alevi iletmez, youn
duman tabakas oluturmaz, evreye zararl olan toksik ve korozif gazlar retmez ve en
yksek seviyede can ve mal gvenlii salar. LSOH(Low Smoke, Zero Halojen-
Halojenden) olarak adlandrlr.Dk duman younlukludur. Yangn ortamnda 180 dk ya
kadar ilevini srdren, alevin yaylmasn nleyen, zehirli gaz karmayan, gre mani
duman younluu dk, korozif ortam oluturmayan, halojenden arndrlm Afumex
kablolar yksek iletme emniyetini gvence altna alr.
Yaplan : Afumex kablolarn kullanm yerleri incelenmesi.
Endstri
Afumex kablolar risk tayan maddi deeri yksek makina donanmlarnda ve yangn
esnasnda ilevini devam ettirmesi gereken cihazlarn bulunduu ortamlarda gerekli
gvenlii salar. Kontrol odalar, bilgi ilem merkezleri, telefon santralar ve paneller tipik
kullanm alanlar gibi yerlerde kullanlr.
Altyap
zellikle insanlarn youn olarak bulunduu yerlerde (havaalanlar, istasyonlar, byk
marketler, kapal spor salonlar, konser salonlar vb) kan yangnlar potansiyel olarak
byk tehlike oluturur. Afumex kablolar st seviyede gvenlii temin ederek panik
yaratan dumann ve zehirli gazlarn olumasn nler. Bylelikle kurtarma ve sndrme
almas yapan itfaiyecilere kolaylk salar.
Yerleri
Youn yerleim ve yaam birimlerinde Afumex kablolar ok geni bir kullanm alanna
hizmet vermektedir. Otellerde, hastanelerde, okullarda, gkdelenlerde, sinemalarda,
diskolarda, bankalarda, ticari ve i merkezlerinde, acil bir duruma kar reaksiyon sresi,
yangn gvenlii asndan normalden daha yava olabilmesinden dolay, Afumex
kablolar tehlikeli blgeden uzaklamak iin ilave zaman tanmaktadr.
Balk: Malzeme Teknolojileri Laboratuvarnn i ve grevlerinin tantm.
Malzeme Teknolojileri Laboratuvar; kimyasal ve geometrik testler, tm ham maddelerin
kontrol, tesisteki tamamlanm veya tamamlanmam mallarn zelliklerini inceler.
Ayrca kablo sektrnde kullanlan materyallerin aratrlmas ve gelitirilmesi zerine
alr.
12

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



Malzeme Teknolojileri Laboratuvar tamamlanm veya tamamlanmam rnleri, yeni
hammadde girdilerini mekanik ve kimyasal olarak inceleyen Ar-Ge ye bal bir blmdr.
Buna ek olarak, yeni materyalleri kaplama ve yaltm srelerinde kullanabilmek zerine
alr. Hammadde malzemeleri tedarik edilmeden nce, hammaddenin istenen zellikleri
tadna dair teknik bir belge hazrlanr ve tesliminden sonra bu malzemenin teknik
belgedeki zellikleri tayp tamad test edilir. Her malzemenin fabrika, uluslararas ve
dier standartlara dayanan teknik standartlar vardr. Tm yukarda anlatlan sreler
(teknik szleme, test) malzeme teknolojileri laboratuvar tarafndan SAP Logon ile
kontrol edilir. Malzeme stoklara teslim edildiinde, malzemenin SAP sisteminde zel bir
RM kodu vardr ve bu kod otomatik olarak SAPnin kalite modlne girer. Laboratuvardan
bir grevli stoklara gider ve gelen malzemelerden bir numune alr. Her malzeme kendi
artnamesine gre teste tabi tutulur. rnek olarak, 8 mm kalnlnda tel ubuun
iletkenlii ve ap kontrol edilir. Malzeme tm testlerden getikten sonra, onaylama iin
kalite modlne girilir. Her kablonun standardizasyon enstits, mteri szlemesi ve
kendi data sheetine gre kendi standard olur.
Bu konseptte, malzeme teknolojileri laboratuvarnda rakip rnler de test edilir ve bu testte
standartlarn belirttii kurallar uygulanr. Testin sonunda kablodaki hatalar veya kusurlar
rakip firmaya da rapor edilir.
Malzeme gelitirme de laboratuvar iin ok nemlidir. Dnyada kablo kullanm arttka,
yeni yaltm ve kaplama gelimelerine gereksinim duyulmaktadr. zellikle malzemelerden
yangn esnasnda yaylan duman ve zehirli gazlardan lmlerin olmasndan tr,
yandnda daha az dumanl ve daha az zararl gaz ortaya kartan malzemelerin nemi
artmtr. Buna bal olarak polimer teknolojisi kullanlarak yangna kar ok dayankl
olan Afumex malzemesi gelitirilmitir.
Balk: Kablo yaplar ve standartlar hakknda aratrma yaplmas.
- Damar: Damar kablonun yaltlm halidir.
- letken: letken, elektrik enerjisini iletmeye yarayan tel veya tel demetidir.
13

KONTROL EDEN
AD SOYAD - MZA



- Dolgu: ok damarl kablolarda damar demetini iine alan ve damar demetine istenilen
evre biimini vermeye yarayan klftr.
- Tutucu sarg: Tutucu sarg, metal siperin veya zrhn zerinde bulunan ve bunlarn
dalmasn nleyen, bakr ya da galvaniz elik eritlerle yaplan sargdr.
Damar renkleri, zel sipariler dnda, Trk Standartlarna gre belirtilen renklere uygun
olmaldr. Topraklama/koruma iletkeni olarak kullanlan damar ift renkli yeil/sar olmak
zorundadr. Ntr olarak kullanlan damar ak mavi renkli olmaldr. Faz iletkenleri iin
kahverengi, siyah veya gri renklerin kullanlmas tavsiye edilir. Dier renkler sadece belirli
uygulamalar iin kullanlabilir. Yeil/sar ve mavi renkler baka bir ama iin
kullanlamaz.
Tm 3 damarl orta gerilim XLPE yaltkanl kablolarda, d yar iletken siperin zerine
damarlarn birbirinden ayrt edilmesini salayan farkl renklerde iaretleme eritleri
bulundurulmas gerekir. Tesisat denirken veya tesisattan sonra olas can ve mal
kayplarn nleyebilmek iin yaplan projelerde bu renklere zen gsterilmesi gerekir.