DNYA YAZARLAR!

ISBN 975-510-787-8
Editions Gallimard 1956 1 Onk Ajans Ltd. 1
Can Ltd. (1994)
Bu kitap, da dizi! di,
zal (1997)
Dizg1: Bedriye
Albert Camus

ROMAN

eviren
HSEYiN
CAN YA YINLARI LTD.
Hayriye Caddesi No. 2, 80060 Galatasaray,
Telefon: (0-212) 252 56 75- 252 59 88- 252 58 89 Fax: 252 72 33
zgn
La Chute
ALBERT CAMUS'NN
CAN YA
KiTAPLARI
1 roman
DGN VE ALMAN DOSTA MEKTUPLAR 1
1 roman
ADAM 1 roman
MUTLU LM 1 roman
S 1 denerne
SRGN VE KRALLIK 1 iiykler
TERS VE YZ 1
VEBA 1 roman
YABANCI 1 roman
YAZ 1 deneme
YOLCULUK 1 izlenirn/er
Albert Camus, 1913 Cezayir'de iiydi, annesi-
nin yoktu. Cezayir'de 1934 evlendi.
sonra Komnist parti yesi oldu, ama 1937'de ro-
Mutlu lm, ancak lmnden sonra genlik
tberkloz hi peini
ilk Tersi ve Yz'dr (1937). Arkadan pee teki roman-
geldi. 1940 Paris' e geldi. Genlik ga-
hep srdrd. 1957 Nobel Edebiyat dln
1960 bir otomobil yitirdi.
ize hizmetler.im. i. sun.abilir miy. im, ba. m.,
ki .Qp_
bilmi-
yorsunuz. GereJ{i:en de Hollanda dilinden dil
bilmez o. Siz savunmak iin bana izin verme-
dike, sizin
ki, beni byle
onun benim boyun gsteriyor ol-
Gerekten de o, acele ediyor, bir
Hizmet etmek
zaman, bir homurtu yeter ona: Kimse stele-
mez. Keyfinin olmak, koca
Ama ben gidiyorum, size hizmet
iin mutlu olarak. ederim size, can
bir kimse rol emin ka-
bul ederdim. Fazla iyisiniz. Bu yzden sizin-
kinin
edici onun. or-
bu, kadar ykl olan. Bi-
zim o suskun dostumuzun uygar dillere surat asmakta
inat etmesine zaman zaman. Qnun
nedense Mexico-City bu Amsterdam banna
her ulustan denizcileri kabul etmek. Bylesi grevlerle,
onun edici korkmaz
Cro-Magnon Babil Kulesinde otur-
En yurt zlemiyle kahrolur-
du orada. Ama yle bizimkisi
duymuyor, yolunda yryor yine, hibir te-
7
dirgin etmiyor onu. Onun nadir
tmeelerden biri ya semek, ya semernek
bildiriyordu. Neyi semek ya da semernek gerekliydi?
kendisini. ederim, bu yrekli yara-
eker beni. Meslek ya da insan ze-
rinde ok zaman, primat maymunlara
zlem olur. Art yoktur onla-

sylemek gerekirse, bizim
zun birka art var, her ne kadar bula-
biimde iinde besliyorsa da. sylenenleri
anlamaya anlamaya, sonunda bir karakter ka-
Bu ciddiyet bundan ileri geliyor;
sanki insanlar bir
gibi, en Bu durum, kendi ilgilen-
dirmeyen daha g
stndeki, dip duvarda duran, yerinden
bir tablonun izini belli eden drtgene
Gerekten de orada bir tablo, en ilgin gerek
bir Evet, oradaki grevli onu ve
zaman ben Her iki durumda da
gvensizlik iinde oldu bu, haftalarca
evirip evirdikten sonra. Bu noktada toplum, kabul et-
mek gerekir ki, kendi iten bir l-
de bozdu.
dikkate ki, .2!1Jl. . yok
begiw .... Qp. un ve
bunu onunla seve seve benim
ci gibi, buna gelmeseydi. Ya-
ki gevezeyim ve kolayca Uygun me-
safeleri bilsem de, her trl
geliyor bana. Fransa'da bir adamla kar-
zaman hemen kurmadan edemez-
dim. Ah! Gryorum ki, kipincieki bu du-
Bu kipe ve genellikle gzel dile
8
itiraf ederim. Bu dola-
suluyorum kendimi, bilirim ki, nitelikli
zevki ille de kirli
gerektirmez. Biem de, poplin kuma gibi, giz-
ler zaman. Eninde sonunda kem km edenler de
temiz diyerek avutuyorum kendimi. Elbette,
ielim yine.
Amsterdam 'da uzun zaman kalacak Gzel
kent, mi? ok mu ekici? uzun duy-
bir YillEA.!! ....
beri. Ama ve ben bizim o gzel
hibir yerini
da. Paris gerek bir gz cmbdr, drt milyon silu-
etin grkemli bir dekordur. Son be
milyon mu? Desenize, buna. Ba-
_!la hep yle ki, iki t'ltkusu
var_:_ Fikirler ve zina. Rastgele, sanki. sulamak-
tan da hani; onlar tm Avrupa
bu durumda. tarihilerin bizim iin ne di-
yeceklerini bazen. Gnmz ko-
-nusunda bir trnce sylemek yetecektir onlara:
ediyordu ve gazete okuyordu. gl sonra
konu biter, diyebilirim.
a onlar ok daha az mo-
dernler! var, onlara. Ne
Peki yleyse, bu baylar U geini-
yor. ki bunlar, erkek olsun, dii olsun, her za-
manki gibi, yalan ya da buraya
gelmi pek kentsoylu dgc
ya da Zaman zaman bu baylar
ak ya da tabanca ama bunu gnlden iste-
diklerini Rol bu, o kadar; son kur-
atarken korkudan lrler. yle ama, ben on-
tekilerden daha buluyorum, aile iinde, ya-
va yava ldrenlerden daha Toplu-
9
mumuzun bu tr bir yok etme iin
na dikkat etmediniz mi? Brezilya o k-
ck sz herhalde
dir, hani binlereesi yzcye birka
saniyede onu kk lokmalarla yiyip bitiriveren ve or-
tada tertemiz bir iskeletten bir
byledir rgtlenmesi. 'Temiz
bir Herkes gibi?' Evet diyorsunuz
olarak. diyebilir insan? 'Tamam. Sizi
temizlerler. Bir bir aile, zaman
budur.' Ve kk tene kemiklere kadar
yer. Ama syledim. rgt dememeli.
Bizim rgtmz bu, eninde sonunda: Kim kimi temiz-
leyecek!
Sonunda geldi
bana. dokJOr, Bu lkede herkes
gpktq_r ya da profesrdr. gstermesini sever on-
lar, iyiliklerinden ve alakgnlllklerinden tr.
Onlarda, hi ktlk ulusal bir kurum
hekim ben. bilmek isterse-
niz, buraya nce. cezaevi


Ama izin verin: Jean-Baptiste
lamence, kulunu:z;. Sizi sevindim. Herhalde
adam .. Harika za-
manda hepimiz her
di biraz dedektiflik oynarnama izin verin.
benim her gezip
kirk yai.nda deneyimli gz var sizde,
giyimlisiniz, yani gibi
. ve dzgn elleriniz var. Demek ki bir kentsoylu-
. sun uz Ama bir kentsoylut Ger-
ekten de, kipincieki fiilierde duraksamak kltr-
nz iki kez nk nce bu fiilieri
sunuz, sonra da bunlar sinidendiriyor sizi. Son olarak
10
da, sizi ben, bu ise, vnmek gibi olma-
ama?. belli bir fikir
Oyleyse siz Ama ne nemi var?
Meslekler mezheplerden daha az ilgilendiriyor beni.
verirseniz, size iki soru ama yersiz bul-
verin bunlara. Biraz
Gzel. Yoksullarla bunu?
yleyse siz kiilerdensi-
niz. Kutsal dediklerini yerine getirmediyseniz,
bu size pek bir yarar derim. mu? De-
mek Kutsal biliyorsunuz? eki-
yorsunuz benim.
Bana gelince ... Kendiniz karar verin,
yumla, ve
lenen yzrole daha ok bir rugby oyuncusuna ben-
ziyorum, mi? Ama biraz ip-
ce kabul etmek gerekir. Paltomun tyn
olan deve herhalde Buna
J?en de bir
yine de, yznze bakarak iimi dkyorum
size. Son olarak, iyi ve gzel dilime
Zeegjjk gemici bir gediklisiyim ben. Pekala,
bitsin Benim ifte yzl, o
kadar, gibi. cezaevi
ben. Bir tek hibir
yok. Ev: et,. zengindim,
hibir eyi Neyi bu? Be-
nim de bir Saduki ... Limandaki canavar d-
dklerini duyuyor musunuz? Bu gece sis var Zuyder-
zee'nin zerinde.
Gidiyor musunuz hemen? Sizi
beni. verirseniz, ben deyeyim
co-City'de evimde sizi burada
:son Q.erece oldum. kesin olarak ola-
her akamki gibi ve minnetle kabul
11
Y olunuz ... Pekala ... Limana kadar size
etmemde var bylesi daha kolay olurdu da?
Oradan, Yahu di mahallesinin evresini dolapnik, iek
ve gmbnl mziklerle dolu o
gzel caddeleri bulursunuz. Oteliniz bu caddelerden bi-
rinde, Damrak'ta. Ltfen, siz nden buyurun. ]3eg Ya-
hudi mahallesinde. oturuyorum, hani Hitler' ci
.ri;,;;izce meydan haline getirilmeden nceki Ya-
hudi mahallesinde. Ne temizlik! bin Yahudi
srlyor ya da ldrlyor,
lan bir temizlik bu. Ben bu uygulamaya, bu yntemli
sabra karakteri bir yn-
tem gerek. Burada bu yntem harikalar
ben de tarihin en byk birinin
bir yerde oturuyorum. Belki de benim gorili ve
anlamama eden budur.
Bylece ben, bir biimde beni sempatiye
gtren bu koyabiliyorum. Yeni
bir yz zaman, bende biri bir alarm zili
yor. olun. Tehlike var!' Sempatinin en gl ol-
zamanlar bile, tetikteyim.
Biliyor musunuz, bizim kk kyde, bir misille-
me eylemi bir Alman ihtiyar bir
dan, iki rehin olarak kuquna dizilecek birini
semesini nazike rica Semesini, tasariayabili-
yor musunuz bunu? mu? V e onun
grmesini. zerinde
ama bana her trl srpriz mmkn.
kabul etmeyen saf yrekli bir insan
zgrlkyd, tm ve hay-
sevgiyle seviyordu. Sekin bir ruh, evet, bu
kesin. Avrupa' da, son din kye ekil-
Evinin 'Nereden gelirseniz
gelin, geldiniz, buyurun ieri.' Sizce kim verir
12
bu gzel davete? Milis askerleri! girerler evlerine
girer gibi ve deerler
Ah! bayan! Zaten bir ka-
. da yle mi, bu kadar ge bir
vakitte ve gnlerdir dinmeyen bu ok
ki var, bu tek
Onun size duyuyor musu-
nuz? Ben kentin iinde,
yrmeyi seviyorum. Geceler boyunca yr yo-
rum, d kuruyorum ya da habire konuuyorum kendi
Evet, bu gibi, biraz iirmek-
ten de korkuyorum, ok naziksiniz. Ama
ok trnceler Bu l-
ke esin veriyor bana zaten. Bu seviyorum ben,
kck evler ve su-
lar sisler, topraklar ve
gibi tten denizle bu Sevi-
yorum, nk ift ynldr o. Burada ve yerde-
dir.
Elbette! Kaygan aksak
iin, renkli irozlarla ve
l yaprak rengindeki mcevherlerle dolu
hantal hantal getiklerini iin,
bu ortada
sunuz. Herkes gibisiniz siz de, bu namuslu bir
ve olarak gryorsunuz,
sonsuz birlikte hesap eden
ve tek bazen ana-
dersleri almak olan olarak, yle mi?
Onlar yrrler, yi-
ne de, nerededir: ve dkkan
dklen o neon'dan, ve
naneden siste. Hollanda bir
gndz daha gece daha bir ve du-
man ve gece gndz bu Lohengrin'le dolu-
13
dur, btn lkede denizlerin evresinde, kanallar
boyunca durmadan dnp duran gmtlk
yksek gidonlu bisikletleri zerinde
giden kimseler gibi. Onlar,
rengi iinde, d grrler, dne dne giderler,
sisin ttss iinde uyurgezercesine dua edenler,
orada Binlerce kilometre teye, uzak
Cava uup gitmilerdir. Onlar, tm vit-
rinierini ssledikleri o yzn buruturan Endonezya .
dua ederler, o ki U anda zerimizde
gezmektedirler, grkemli maymunlar gibi, dkkan ta-
ve merdiven biimindeki
nce,
deniz Cipango'ya
1
ve ve
mutlu olarak ldkleri o adalara gtren deniz
nu bu zlem dolu smrgeiiiere iin.
Ama koyverdim kendimi, savunmaya giri-
tim! stelik bu
kenti ve nesnelerin zn size anlatmak nk
nesnelerin zndeyiz. Dikkat ettiniz mi,
ortak merkezli cehennemin dairelerine ben-
zer? Elbette kt dlerle dolu kentsoylu
zaman, bu daireleri l-
de, yaam ve ondaki sular daha da-
ha olur. Burada biz son dairedeyiz, ey daire-
si ... O o! Biliyorsunuz demek? Hay Allah, sizi
daha Ama, neden nesnelerin merke-
zinin burada
demek; bir ucunda olsak bile. bir insan
anlar bu yle ya da byle, gazete okuyan-
lar ve zina edenler daha ileri gidemezler. Onlar, A vru-
her gelir ve i denizin evresinde, renk-
siz kumsalda duraklar. Canavar ddklerini dinlerler,
'Japonya. (Yay.)
14
gemilerin siluetlerini sis iinde ararlar, sonra ye-
niden geerler ve geri dnerler.
durumda Mexico-City'ye
istemeye gelirler, her dilde. Ben orada beklerim.
Haydi kadar ve sevgili
yolunuzu bulursunuz; bu kp-
rnn sizi. Geceleri bir kprden
hi gemertl hen. Kendi kendime de ondan.
Birinin kendini suya eyden biri,
ya onu kurtarmak iin suya
ve mevsimde tehlikeye ya
da gitsin, o zaman da suya dalmaktan ka-
bazen tuhaf sizde. ge-
. celer! vitrinierin bayanlar
ucuza Hindistan'a yolculuk! Bu
baharat kokusu srnrler. girersiniz, perdeleri e-
kerler ve bedenierin zerine
iner ve adalar, rzgar palmiyeden bir
sala olarak gibi Deneyin.

ir cezaevi nedir? Ah! Bu ykyle mera-
Bunda hibir kt niyetim
yoktu, stelik demek daha
a anlatabilirim. Hatta bir anlamda bu benim grevle-
rim girer. Ama nce size
larnam gerek, bunlar ykm daha iyi anlamamza yar-
edecek.
Birka nce, Paris'te hem de hayli
bir avukat. Elbette gerek sylemedim
size., Benim bir Soylu davalar.
Dul ve yetimler, derlerya hani, nedendir bilmem, n-
k kt dullar ve yetimler Yine de, kol
yenlerimin harekete gemesi iin bir en hafif
kurban kokusunu yetiyordu. Hem de ne hare-
ket! Bir kol yenlerimdeydi sanki. Ger-
ekten, adalet her akam benimle
Grseydiniz, sesimin tonundaki cokumda-
ki ve
kendini tutan fkeye hayran olurdunuz, eminim.
Beden beni iyi soylu
hi aba gstermeden gelir bana. stelik iki i-
ten duygu destekler beni:
doyum ve genellikle kar-
igdsel kmseme. Bu kmseme
belki de o denli igdsel imdi biliyorum ki,
bunun nedenleri Ama, daha
ok bir tutkuya benziyordu. ki, hi
imdilik, gerek var, yle mi? Yi-
16
ne de, bir bu grevi uygulamak iin or-
taya Kabul ediyordum bu-
nu, nk gryordum, ama hani ekirgeleri kabul etti-
gibi biraz. farkla ki, bu kap-
bana bir bile kazan oysa
kimselerle girerek ka-

Ama bu da rahat
yetiyordu. duygusu,
doyum, kendini sevinci, ba-
bizi ayakta tutan ya da ilerleten gl zemberek-
lerdir. Tersine, bundan yoksun ederseniz, on-
kpren kpeklere evirirsiniz. Nice sular
kusurlu olmaya
iin! Vaktiyle bir sanayici
mkemmel, herkese bir ama
yine de Bu adam,
iin, bir erdem ya da bu herata \
iin, tam kuduruyordu. )
mkemmel o bsbtn kuduruyor- (
du. Sonunda kendisi iin bir hal ,
O zaman ne dersiniz? Onu aldatmaktan vaz \
geti? ldrd onu. byle j
onunla.
. bir hani. sulu-
lar gemek tehlikesiyle
(zellikle, bekar iin ldrme
sahip zamanda da
zerime ki, kimilerinin iyi
birer gibi, onlar da iyi birer cani olsunlar.
Bu yrt bile bana byk doyurn-
lar Meslek gerekten kusursuz-
dum. Hibir zaman bunu sylemeye
gerek yok, ama hi kimse iin bulunmaya da
tenezzl etmedim. daha da az ben,
17/2
kendisine yaranmak iin hibir gazeteciye,
dan diye hibir devlet grevlisine dalka-
vukluk etmeye kez
d'honneur alma erdim, ama bunu, be-
nim iin ,gerek bir dl olan sessiz bir onurla reddet-
tim. Son olarak, yoksullardan hibir zaman para alma-
bunu da herkese ilan Btn bunlarla
aziz
Toplumumuzda tutku yerine geen agzllk her za-
man beni. Benim daha yksekti;
bu deyimin benim iin yerinde greceksiniz.
Ama daha doyurnurnun ne ka-
rar verebilirsiniz. Kendi keyfini sryordum
ben, hepimiz de biliriz ki, mutluluk her ne
kadar, kendimizi iin, bu zevkleri bazen
bencillik mahkum etme yapsak da.
Hi bu keyfini sryor-
dum, bu dul ve yetime o denli uygun biimde .
tepkide bulunuyordu ki, byle yapa yapa, tm
ma egemen oluyordu sonunda. krlerin so-
kaklarda gemesine etmeyi ok
seviyordum. Daha uzaklardan, bir bastonun bir
grr grmez
bazen bir elin bir saniye n-
ce kr gerek yaka-
ve onu, engelleri yu-
ve emin bir elle kavrayarak sakin !i-
gtryordum, orada bir heyecan
iinde birbirimizden. sokak-
ta yol soranlara bilgi vermeyi, ykl
arabalara omuz vermeyi, yolda otomobili itme-
yi, dinsel gazeteyi ya da Montpar-
nasse bilmesem de, ihti-
yar iekleri her zaman sev-
ah! Bunu sylemek daha g, ,sadaka
18
vermeyi de seviyordum. koyu bir
yan, bir dilencinin evine grnce ilk
duygunun naho kabul ediyordu. Ben-
deyse daha kts oluyordu: ok seviniyordum. Gee-
lim bunu.
Daha ok, nezaketimden sz edelim. Bu nezaket
nlyd, ama gtrmezdi yine de.
olmak gerekten de bana b:y..k sevinler veriyordu.
otobste ya da metroda yerimi, grnr-
de kime ona bir dr-
bir eyi yerden iyi bir glmsemeyle
ona vermek ya da salt benden daha acelesi olan bir kim-
seye, taksiyi erersem, g-
nm bu yzden sylemem ge-
rek ki, kamu grevde gnlerde,
otobs evlerine gidemeyen
hemerilerimi arabama alma bulunca seviniyor-
dum. Sonra, tiyatroda bir iftin bir araya gelmesine ola-
nak iin onlara yolcu-
lukta bir gen bir fileye valizlerini
daha
lerdi, nk yapma daha dikkatle
kolluyordum ve daha zevkler bu davra-

Cmert de gerekten de yleydim.
Kendimden ok herkesin nnde ve zel
Ama bir eyadan ya da bir miktar paradan
yoksun kalmam 9uymak bir yana, bun-
dan her zaman zevk bu zevklerin en
bir hzn bazen bende, bu zverilerin
ve izieyecek dnn-
ce bir hzn. Hatta vermekten ylesine zevk
yordum ki, buna mecbur olmaktan nefret ediyordum.
Para titizlik beni ve buna honut-
suzlukla oluyordum. Cmertliklerimin efendisi ol-
mam gerekiyordu.
Bunlar birer ama zellikle de
srekli size anlatacak
adiiyenin adalet ya da
duygusuyla, yani bedava bir
sizi bu onlar iin yap-
dnyada hibir eyin
ona olarak bunun ok
herkesin bunu sylemeniz, hatta ona
nndeki kt gnleri iin bir
nermeniz, sonra da, iini
kesrnek ve bunu tam dozunda iin ka-
elini pmeniz ve ii orada kesmeniz, bana
aziz insanlardan daha
ve erdemin kendisiyle o
en yce noktaya demektir.
Bu yksek noktalarda
nuzdur daha yceyi amalamaktan sz ederken ne de-
mek O yce noktalardan sz ediyordum, ya-
biricik noktalardan. _kendimi yk-
konumlardan haka yerde hibir zaman rahat hisset-
memiimdir. Y kadar, stte olma
"gereksin!windeydim. Otobs metroya, st fay-
taksilere, ara katiara Si-
zi, gkyzne dikmeye zorlayan spor
gibi, gemilerde de gvenele-
rinin ebedi gezginini simgeliyordum. va-
dilerden yaylalara gidiyordum; en
dan, dzlklerin Kader tor-
ya da kiremitilik gibi bir el semek zo-
runda beni, sakin olun, seerdim ve
ha dnmesiyle dostluk Yk gemi
mahzenler, ukurlar tylerimi r-
pertiyordu. gazetelerin ilk kaplamak
20
gsteren ve beni
ra bilginlerine bir kin duyuyordum. bir
dar (bu bilinsizlerin gibi bu sifonda)
kalmak yerin sekiz yz metre
ya da beyni kiilerin
marifeti gibi grnyordu bana. Bunun su var-

Gzn hala bir denizden
yz ya da yz metre ykseklikteki bir
dzlk ise, en rahat soluk yerdi, hele insan de-
nen o stnde V aazla-
dinsel sylevlerin, alev mucizelerinin
yksekliklerde gemesini kolayca Bence
mahzenlerde ya da cezaevi hcrelerinde dnmyordu
insan ki bunlar gr bir kulede bu-
lunsun); buralarda insan kfleniyordu. V e ben, tarikata
girdikten sonra, hcresi gibi bir gr-
nm yerine bir duvara iin vazge-
en o Bense kflenmiyordum, ina-
buna. Gnn her saatinde, kendi ve
birlikte tepeye orada herkesin g-
ve sevinli bir selam ykseli-
yordu bylece, hi yaamdan
ve kendi zevk duyuyordum.
ok ki doruklara olan bu
mi doyuruyordu. Bu meslek insan kardelerime
olan her trl gideriyor, kendilerine hibir
ey borlu olmadan kendime borlu
dum. Bu, benim de min-
nete zerine beni. l-
p bunu, aziz Ceza grmeden
dum. Hibir mahkeme
nnde bir yerlerde bulunuyordum,
eylemi yceltmek ve ona vermek iin bir
arala zaman zaman sahneye indirilen o gibi.
stte yaamak, grmesi ve
tek biimi olarak yine.
Benim iyi yrekli da, zaten,
adam ldrrken duyguya
iinde durumda, gazeteleri okumak
onlara bir eit mutsuz ferahlama getiriyordu kukusuz.
Birok insan gibi onlar da,
na ve bu naho
gtrebiliyordu nkazanmak iin
ldrmesi yeter. Ne ki, geici
bir n sz konusudur burada, nk la-
ve o kadar var ki! Su hep sahne-
nin nnde ileniyor, ama sulu orada ancak bir s-
re iin yer hemen terk ediyor yerini. Bu
zaferler de eninde sonunda ok deniyor.
Tersine, bizim o n savunmak ise
gerekten demek oluyordu, zamanda ve
yerlerde, ama daha ekonomik yollarla. Bu da beni,
en az bedel demeleri iin abalar harca-
maya zendiriyordu: Onlar dedikleri bedeli biraz da
benim yerime Buna ortaya serdi-
fke, yetenek, heyecansa onlara her trl bor-
cumu ortadan ceza veriyor, sa-
bunun kefaretini dyor, bense her trl dev-
den zgr, da, da olarak
bir cennet iinde serbeste egemenlik sryordum.
Gerkten de cennet bu miydi, aziz
kavrayarak yaamak? Benim byle
oldu ite. Hibir zaman gereksinimi
Bu konuda daha zaman her eyi
biliyordum. kimseler insanlardan
korunmak ya da en onlarla Benim
iin anlama zaman teklifsiz, zo-
runlu olunca suskun, hem laubali, hem ciddi bir kimse
olarak rahat ilikiler iindeydim. Bu yzden de nm
22
'!'
:)
.,
Ji'
'l
.i
ve yeryznde Elim y-
zm dzgnd, za'manda hem yorulmaz bir dans-
hem bilgisini satmayan bir derin bilgin olarak gste-
riyordum kendimi, zamanda hem hem
adaleti sevmeyi ki pek kolay bir
dir bu, sporla ve gzel sanatlada neyse,
keseyim de gznze girmeye
bir insan ltfen, olgun
ta, mRemmel, ok hem beden, hem
zeka becerikli, ne yoksul, ne zengin, iyi
uyuyan, kendisinden son derece memnun, ama bunu
ancak sevimli bir gsteren bir adam. O za-
man, tam bir alakgnlllkle, bir hayattan
sz, kabul edersiniz:
Evet, benden daha az kimse bulunur. Y
la eksiksizdi, hibir hi-
bir ve hibir reddetmeden,
dan Hele, onca
ya da ya da ten, madde,
fizik, sevinler
bana. Bir bedeni olmak iin ben. ben-
deki bu uyum buradan geliyor, ve
bazen bana, itiraf ettikleri
bu rahat egemenlik. Bu yzden
bana daha nce duygusuna ka-
ve
geliyordu; bu iyilik ykl bir
vnle kabul ediyordum. bunca ve
sahip bir insan olarak kendimi biraz insanst
nitelikte gryordum.
Namuslu, ama silik bir ailenin (ba-
bam ama yine de sabahlar, itiraf ederim
ki, kendimi kral ya da yanar gibi
hissediyordum. Sz konusu olan, izin bunun,
herkesten daha zeki olmak iinde
23
bir ki bu inan, onca ahmak
dan iin herhangi bir sonu
eksiksiz insan ola ola, itiraf etmekten ekiniyo-
rum bunu, kendimi bir iin kaftan olarak
hissediyordum. Bu uzun ve srekli iin
olarak. Bu da, eninde sonunda benim alakgnll-
bir sonucuydu. Bu kendi ye-
teneklerime yklemekten ve bunca fark-
bunca u niteliklerin tek bir
sonucu
te bu yzden kendimi herhangi bir yce kararla bu
mutlu hissediyordum. ya
da byle. Dinsiz sylersem, bu
nst neyin daha da iyi
ya da bu beni uzun zaman
gndelik stne ve
gerek havalarda yzdm, bu da
yrekten hala. kadar
yzdm havalarda ... Ama bunu,
bir konu bu, gereken. Hem,
belki. gerek ki her ama hibir
eyden de Her haz bir ara-
bana. Gece-
lerce dans oluyordu, ve git-
tike delisi olarak. Kimi zaman, hafif alkoln,
herkesi hoyrata beni hem
yorgun, hem doygun bir iine o gecelerde
ge vakit, son ve bir saniyelik
bir zaman iinde, ve gizemini so-
nunda duygusuna Ama ertesi
gn yorgunluk yok oluyor, onunla birlikte gizem de
uup gidiyordu; yeniden ortaya. Bylece
duruyordum, her zaman dolu, ama hibir zaman
biimde, nerede bilmeden, ta ki
gne, daha
24
geceye kadar. Mutlu ... Ama, dostu-
muz maymuna izin verin. Kendisine teek-
kr etmek iin hele hele, benimle iin,
var.
Bu sylediklerim, gryorum ki, sizi.
Hi birdenbire dostluk duy-
Evet, elbette. Ben yetin-
mesini kolayca bulunur, hem de
hibir sokmaz konumadaki 'Size
sz hemen de
baka eylerle sznden nce gelir. Bu, ba-
bakanlara zg bir duygudur; felaketlerden sonra ucuza
elde edilir. Dostluk ise daha sadedir. Uzun srelidir ve
elde edilmesi zordur, ama bir kez de elde edildi mi, ar-
ondan kurtulu yoktur, yerine getirmek ge-
rekir. Hele hele hi ki, her
size telefon edip dostluk o akam imihara ka-
rar verdiniz ya da dpedz arkadaa var,
durumda diye soracaklar. \
telefon ederlerse, bu, sakin olun, f
ve gzel bir ak am vakti
ise daha ok onlar iteceklerdir sizi, onlara gre,
kendinize deviniz bizi ok
yceltmesinden korusun bizi, aziz Grevi
bizi sevmek olanlara, yani mttefikleri-
(ne deyim!) gelince, baka bir derttir bu. Gerekli
syler onlar, ama bu, daha ok, ilerine gelen
bir szck tr; tfek atar gibi telefon ederler. V e de vu-
rurlar. Ah! Bazaine'ler!
1
Hangi akam? o konuya,
olun. Bir bu dostlar ve mttefikler hikayesiyle
konunun iindeyim zaten.
1
1811-1888 Marepli. eitli emrikalara lme
mahkum edilmi, bu .;,za 20 hapse evrilmi, hapisten ve lm
tr. (Yay.)
25
sz ettiler bana, adam her akam evinde yerde
kiiden esirgenen bir ya-
iin. Kim, aziz kim yatar yerde bi-
zim iin? Ben yatabilirim mi diye soruyorsunuz? Dinle-
yin, yatabilmek isterdim, da. Evet, hepimiz ya-
bir gn, bu da kurtulu olacak. Ama kolay
bu, nk dostluk dikkatsizdir ya da en
gszdr, yapamaz. Belki de yeterince iste-
mez mi bunu? Belki de yeterince sevmiyor mu-
yuz? lmn dik-
kat ettiniz mi? Bizden yeni ne ka-
dar severiz, mi? toprakla dolup hi konuj-
maz olmu ne kadar o
Zall}aJ1 ok olarak gelir, belki de tm
boyunca bizden bekledikleri o Ama biliyor mu-
sunuz niin llere hep daha
mertizdir? Nedeni basittir! Onlara bir ykmll-
yoktur. zgr bizi onlar,
rahata kullanabiliriz, bo kok-
teylle sevimli bir metres koyabiliriz. Bizi bir
ye ykml ykml onlar, bi-
zimse ta-
ze ldr, l, eninde sonunda ken-
dimiz!
zaman kendisinden byle bir dos-
tum Biraz stelik
Ama can ekiirken beni buldu yeniden,
Her gn ziyaretine gittim. Benden honut olarak, elleri-
mi ld. peime den ve emeline ulap-
mayan bir gen yata lverdi. yle bir
oturdu ki! stelik kendini ldrmt
ne tela! Telefon alar, yrek tapr, cmleler
kesilir, ama rtl anlamlarla ykldr, ve
hatta, evet, biraz da kendini sular insan!
26
u

byledir, aziz iki yz onun:
Kendini sevrneden sevemez.
bir lm olursa Onlar kendi kk
iinde uyurken, lr. Hemen
,' kotUrmaya balarlar, bilgi
Taptaze bir l, gsteri sonunda. trajedi-
ye gereksinimleri neylersiniz, kk
bu, aperitifleridir. stelik, size
sz etmem bir dersiniz? Benim bir
gerekten irkin, ktlk timsali, ve ii
dolu bir bir Fransisken rahibini bile r-
ktrd. onunla bile, ama,
benim her zaman huzurumu l-
d, cenazesine gittim. Nedenini syler misiniz bana?
lm treninden nceki iki gn ok ilgin geti.
tek gz evde
onun da sehpalara tabut duruyordu.
kendileri almak
madam,' diyorlar,
dan, eliyle lnn vgsn dinliyorlar ve
Bunun ho hibir
yok, mi? Yine de tm bina sakinleri fenol kokan
odaya bu iin hizmetilerini de
gndermiyorlar, yararlanmak iin kendileri ge-
Hizmetiler de geliyordu, ama gizlice. l-
nn gn, tabut byk iin
gemiyordu. hem hayran,
hem zntl bir 'Ah sevgilim, ne kadar da
iri diyordu. madam, ayak-
ta geiririz!' diye veriyordu cenaze grevlisi.
Ayakta geirdiler ly, sonra da Ve
ben gre her ikisini rahmetliyle bir-
likte ien eski bir meyhaneci birlikte) mezar-
kadar gidip lks beni bir tabuta iekler
serptim. Daha sonra, ziyaret ettim,
27
bir trajedi sundu bana. Btn
bunlara sebep neydi, syler misiniz? Olsa olsa aperitif.
Bunun gibi, barodan bir
gmdm. Her zaman elini hayli
kmsenen bir yerde
herkesin elini zaten, hem de iki kez. Bu dosta
alakgnlllk, herkesin, iledemem iin gerekli olan
sempatisini bana, hem de ok ucuza. Bi-
zim o gmlmesi iin baro
hi Bense hem de
bir zereyken, bu da dikkati ekti.
biliyordum ki, benim orada cenazede
dikkatleri ekecek ve lehime
sunuz ya, o gn kar bile beni.
O konuya geliyorum, hi zaten
o Ama nce dikkatinizi ekmeme
izin verin, daha iyi iin ta-
butun gzel ve kulplan iin byk
masraflara giren bizim bundan bir ay son-
ra gzel sesli, giyim bir herifle
maya Adam dvyordu, korkun
lar geliyordu hemen da adam pen-
cereyi sylyordu: ne
gzelsiniz!' 'Ne de olsa!' diyordu Ne de olsa
ne, size? Evet, bu aleyhiney-
di, da. Ama syleye-
mezsiniz. de syleyemez-
siniz. ki, giyim herif, sesi ve yoru-
lup da ortadan yok olunca, bizim leni ye-
niden "vmeye Oysa ben ylelerini biliyorum
ki, kendilerinden yana, ama gerekte hi de ve-
ve iten Bir adam bir
na yirmi verdi, her feda etti
bile, ama bir
hi
28
hepsi bu, gibi Bylece
karmaa ve dram dolu bir yaam kendine.
Bir gerek, insan
ite bu. Bir gerek, hatta
bir hatta ya da lmn bile. O halde
l gmme trenleri!
Benimse, hi byle bir zrm yoktu.
nk sultanlar gibi Size s-
zn akam, diyebilirim ki, her zamankinden
daha az gerekten, bir ol-
istemiyordum. Ama yine de ... aziz
gzel bir sonbahar kentin zerinde
Seine'in zerinde hala srdren
bir akam. Gece gkyz hala ay-
ama sokak fersizce par-
Sol Arts Kprsne
ru
grlyordu.
yoktu: Paris oturmutU bile. Hala
tan ve toz ykl yapraklara Gk-
yz, iki sokak grnp kaybolan
doluyordu yava yava. Geri gelen
ho Paris'in
dum. Memnundum Gndzro iyi gemi-
ti: bir kr, ceza indirimi, mte-
rimin el birka cmert ve so-
nu; dostlar nnde, ynetici ta yrek-
ile sekinterimizin konusunda
kst parlak bir konuma.
Bu saatte tenha olan Arts Kprsne
inmi olan gecede belli belirsiz grnen
dum. V ert-Galant
ada. geni bir gllk ve anla-
bir yetkinlik duygusunun duyuyor-
dum. ve bir sigara yakmaya
29
Tam o anda arkamda bir kah k aha
geri dndm birden: Kimse yoktu. Kor-
kadar gittim. Ne bir mavna, ne bir
Adadan yana dndm ve arkamda yeniden
tim, biraz uzakta, sanki iniyar-
gibi. Hi duruyordum. hafif-
liyordu, ama hala arkamda belirgin biimde
dum, olsa olsa sulardan gelebilecek bu an-
da kalbimin duyuyordum.
beni, bu gizemli hibir yoktu; her
yerli yerine oturtan iyi bir bu, hemen he-
men dosta. ki, az sonra bir oldum.
seyrettim, Dauphine Caddesine yneldim,
hi halde birka paket sigara al-
rahat soluk O ak-
bir dostuma telefon ettim, ama evinde yoktu.
karar veremiyordum, tam o anda
penceremin duydum. Pencereyi
birka gen birbirlerine
veda silkerek pencereyi kapat-
incelenecek bir zaten. Banyo
gidip bir bardak su itim. Grntm aynada glms-
yordu bana, ama bana gibi gel-
di ...

sizi grrm herhalde. Evet, Yok yok, kalamam
stelik, esmer ile bir g-
var. polisin alaka ve
namuslu bir adam. Bir katil bulu-
yorsunuz onda? Emin olun ki, uygun bir surat bu.
Ev de soyuyor o, ki, bu
tablo Hollanda' da
herkes resim ve lale Bu adam, o alakgnl-
l halleriyle, en nl tablo soyguncusudur. Hangi soy-
gun mu? Size sylerim belki. Bilgime Cezaevi
30
olsam da, burada bir Ingres var. Bu na-
muslu hukuk ben. lkenin
inededim ve diplama istenmeyen bu mahalle-
de bir mteri kitlesi Kolay bu, ama
gven telkin ediyorum, yle mi? Gzel, iten bir
glm var, el enerjik, bunlar birer koz. Hem
sonra birka zor yoluna koydum. nce
gdsyle, sonra inanarak. pezevenkler ve
lar her zaman ve her yerde mahkum masum
insanlar trpijyle ve hep masum kendileri-
ni, aziz V e bana gre -tamam, tamam, geliyo-
rum!- ite bundan gerekir. Yoksa, gln
bir durum
31
erekten, aziz hemerim,
size minnet borluyum. Yine de, hikayemin
hibir yok. Madem konunun
duruyorsunuz, bilin ki, birka gn boyunca
bu gl dndm biraz, sonra unuttum. Uzaktan
iimde bir yerde onu gibi geliyordu
bana. Ama zaman, bir aba harcamadan baka ey
dnyordum.
Yine de Unu kabul etmeliyim ki, bir daha Paris
ayak Arabayla ya da otobsle
oralardan iimde bir eit sessizlik oluyordu.
bir ey bekliyordum. Ama Seine'i geiyordum,
hibir ey olmuyordu, rahat bir soluk O
gnlerde da bozukluklar oldu. Belirli bir ey,
bir knt falan bir eit, keyfimi yeniden bula-
mama
Hekimlere gittim, bana kuvvet verdiler. D-
zeliyordum, sonra yine bozuluyordum. Y apm benim
iin gittike daha beden keyifsiz oldu mu,
yrek de lgnleir. Bana yle geliyordu ki, hi
ama yine de ok iyi bir eyi,
yani unutuyordum. Evet, ki, her
ey o zaman
Ama bu akam da kendimi formda hissetmiyorum.
tmcelerimi kurmakta zorluk ekiyorum. Bana
yle geliyor ki daha kt konuuyorum, sylemim de o
kadar Havadan, kukusuz. soluk
yor insan, hava o kadar ki Bir sa-
32
var aziz hemerim, kentte biraz dolamak iin
T eekkrler.
kanallar ne kadar da gzel! Ben, kflen-
mi kanalda uzun sre kalan l yap-
kokusunu ve iek ykl mavnalardan ykse-
len lmcl kokuyu seviyorum. bu zev-
kin bir yok, bana. Tersine bende
bu, bilinli bir karar. Gerek U ki, bu hayran-
seyretmeye ben. Dnyada en ok sev-
yer iinde yzen hele
tepesinden ve denizi ayaklar g-
rrseniz. da severim, ama alize mevsiminde.
Evet, gittim oraya. Genel olarak btn ada-
seviyorum ben. Oralarda egemenlik srmek daha
kolay.
Ho ev, mi? iki kafa, zen-
ci klelerin. Bir belirti bu. Ev bir kle Ah!
O zamanlar oyunlar gizli y-
rekliydi, yle evim var, kaak
kle ticareti kara et Bugn, ii-
nin bu syleyen birini dnebiliyor
musunuz?. Ne rezillik! Parisli konu_-
duyuyorum buradan. Konu zerinde dn
vermez iin, onlar iki ya da , hatta
daha fazla bildiri ekinmeyeceklerdir.
dnnce, ben de
Klelik mi, biz ona Kendi evinde ya da
fabrikalarda yer vermek zorunda kalmak, ey-
lerin znde ama bununla vnmek, ite bu ol-
maz.
egemen olmaktan ya da hizmet grmekten
biliyorum. Her temiz hava
gibi, klelere gereksinimi Kumanda etmek soluk
almak demektir, bu mi? En nasipsiz-
ler bile soluk Toplumsal merdivenin en
33/3
bulunan kimsenin bile bir ya da var-
Bekarsa bir olan,
dakinin verme
mesidir. 'Babaya verilmez' formln bilirsiniz,
mi? Bir anlamda bu forml Sevilen
de kime verilir bu dnyada? Bir an-
lamda da bu. Birinin son sz sylemesi
gerekir. Yoksa, her nedene bir neden ileri
srlebilir: O zaman sonu gelmez bu G ise, tersi-
ne, her keser atar. Epey zaman bunu anla-
mak iin, ama sonunda dikkatinizi
bizim o ihtiyar iyi yolda
felsefe bn zamanlar-
daki gibi 'Ben byle Sizin
neletdir?' demiyoruz geldi. Di-
yalog yerine bildiriyi koyduk. olan budur!' di-
yoruz, 'Bu dilerseniz, bu bizi
ilgilendirmez. Ama birka iinde polis gelip ol-
size gsterecektir.'
Ah! Sevgili dnya! her Birbirimizi
neye gcmzn biliyoruz.
konuyu bile ben hizmetime
glmseyerek hep. Hizmeti,
kederli bir havada olunca gnlerimi zehirliyordu. Geri
olmama sahipti. Ama kendi kendime;
onun hizmetini de glerek grmesinin
kendisi iin daha iyi sylyordum. Gerekte,
benim iin daha iyiydi bylesi. Yine de, benim
pek o kadar parlak olmasa da, tmyle ahmaka
in yemek yemek-
ten hep Niin? nk sus-
ve beyaz nnde, zaman k-
mseyici bir Tabii, bu hizmet
ederken de srdrrler! O zaman insan nndeki pili-
34
ten tat olabilir, hele hele onlara bakarken ol-

halde klelik, hem de glmse-
yen klelik bir Ama bunu kabul et-
mek zorunda Kleler edinmekten kendini
yamayan kimsenin onlara zgr insan demesi daha iyi
olmaz nce ilke olarak, sonra da umutsuzlu-
iin. Bu dn onlara borluyuz, yle
mi? Bu onlar glmserneye devam ederler,
biz de vicdan koruruz. Yoksa kendimiz-
den vazgemek zorunda
alakgnll hale gelirdik, her mmkn.
dkkan da yok, bu tabela ise rezalet. ki,
herkes masaya oturup gerek
ne halt bilemezdik! kartvizitler
Dupont, dlek filozof ya da mlk
sahibi ya da zina eden insansever, seebilirsi-
niz. Ama bir cehennem olurdu bu! Evet, cehennem
byle Tab el caddel er ve aniatma
kesin olarak
Siz aziz ne
biraz. Susuyar musunuz? Peki, daha sonra ya-
verirsiniz. Ben kendiminkini biliyorum: ifte bir
yz, sevimli bir Jan us ve zerinde
forml 'Gvenmeyin ona.' Benim ise 'Je-
an-Baptiste Clamence, Kbmedya oyuncusu.' size
szn o bir sre sonra bir
Bir kr zerine
bir Bu
ki ona ynelik nk bunu g-
remezdi o. yleyse kime ynelikti? Halka. Rolden son-
ra selamlar. Fena mi? Bir gn,
dnemde, kendisine iin eden
bir araba sahibine kimsenin byle ya-
verdim. Tabii, kim olursa olsun, byle
35
demek istiyordum. Bu talihsiz dil srmesi
oturdu. Alakgnlllk stme yoktu
gerekten. kabul etmek gerekir ki, aziz
hep benlik gururuyla ben.
Ben, ben,. ben, aziz hkm sren ve her
nakarat buydu Ancak
vnerek ben, hele gizemi bende
bulunan o grltl
bir gerek ki, her zaman zgr ve gl
Dpedz, kendime denk hi kimse grmemek gibi s-
tn bir nedenle, kendimi herkes zgr hisse-
Size gibi, kendimi herkesten da-
ha zeki ama zamanda daha ve
daha becerikli, sekin benzersiz src, en iyi
kolayca .
alanlarda bile, iyi bir oyun ol-
teniste, antrenman yapmaya vaktim olsay-
bu alandaki bile kolayca
Kendime stnlkler
' dum, bu ise iyi ve nedenle-
rini zaman, t-
myle zgr olarak, alakgnlllkle bu-
nu ve bana yneliyordu: Kendime duy-
sevgide bir basamak ykseliyordum.
Size szn izleyen dnem iinde,
birlikte, bu gerek-
leri de Hemen ok belirgin bir
biimde de nce yeniden
gerekti. derece derece daha grdm, zaten
biraz. O zamana hep
bir unutma gc bana. Her unutu-
yordum, ilk nce de hibir
nemi yoktu. intihar, sefalet, beni
zaman bunlara dikkat geri, ama
nazik ve yzeysel bir biimde. Kimi zaman, en g4nde-
36
lik nitelikteki bir davaya tutkuyla sa-
grnyordum. Ama ona
tabii, zamanlar
Dnya Evet, her gei-
yordu zerimden.
vgye de-
da oluyordu. Dikkat
tm hakaretleri olan insanlar bu ha-
karetleri geri, ama hi unutmazlar. Ben ha-
karetleri kadar iyi bir
ama sonunda unutuyordum hep. Benim kendi-
sinden nefret inanan biri, onu geni bir glm-
seme ile grnce O za-
man, gre ya bendeki ruh hayran
oluyor ya da kmsemeyle
oysa bu nedeni daha basitti: bile
ya da nankr sa-
o zaman byk ruhlu hale getiriyordu .beni.
Demek ki, ben-ben-ben'in gn gnne
bir sreklilik olmadan Gn
gnne gn gnne erdem ya da erdemsiz-
lik, gn gnne, kpekler gibi, ama her gn
yerinde duran kendim. Bylece yzeyinde iler-
liyordum, szckler iinde, hibir zaman gerek iinde
Tam o kitaplar, tam sevilmemi o
dostlar, tam gezilmemi o kentler, tam o ka-
ya da el kol hare-
ketleri birbirini izliyor, birbiri-
ne ama ortada hibir ey yoktu,
bu da berbat bir eydi. Onlar iin. Bense unutuyordum.
Kendimden bir hibir zaman
ben.
Yine de yava yava geldi yerine. Daha
ben kaVUtum ve orada, beni bekle-
yen buldum. Size bundan sz etmeden nce, izin
37
verin aziz gezim
birka rnek vereyim (bu rnekler, emi-
nim, sizin iin
Bir gn, srerken, hareket et-
mekte bir saniye zaman
min hi durmadan
birden, meydana bir
serveni Tek gzlkl ve golf pantolonlu
ufak tefek bir bir motosiklet beni ge-
ve nmde Dururken ufak
tefek adam motorunu ve onu yeniden a-
iin her za-
manki nezaketimle, gemem iin motosikletini kenara
istedim. Ufak tefek adam motorunun
zerinde sinirlenmekte devam ediyordu. O zaman, Pa-
ris nezaket gre, 'Sen kendine bak!' diye ya-
verdi. Yine terbiyeli bir ama sesimde hafif
bir tonuyla steledim. 'Her ne olursa olsun
yaya ve olarak gidersin,' diyerek
Bu arkamda birka korna sesi duyulmaya
Daha kesin bir adamdan terbiyeli
ve rica ettim. Motorunun
kt niyetinden ileden
kan fkeli adam dayak yemek istiyorsam, bunu seve se-
ve bildirdi bana. Bu kadar terbiyesizlik beni
fkelendirdi ve bu bozuk ek-
mek niyetiyle arabamdan Korkak
(ama da ya!),
den bir uzundum, her zaman iyi
de ki, dayak atmaktan ok dayak
yiyecektim. Ama yola daha .yeni ki, toplan-
maya bir adam zerime y-
rd, son derece bir insan ve bacakla-
bir motosiklet bulunan, bu yzden de
durumda olan bir adama vurmama izin ver-
38
bildirdi bana. Bu dndm ve ger-
ekte onu grmedim bile. Nitekim ancak evir-
ki, hemen hemen anda motosikletin yeni-
den duydum ve bir dar-
be yedim. Daha ne anlamama vakit kalmadan
motosiklet d' Artagnan'a
anda, araba
dan ileden bir korna konseri ykseldi.
yeniden O zaman, hala biraz bir hal-
de, yakama sarsalamak yerine, uslu uslu
arabama dndm ve hareket ettim, bu ahmak he-
rif ben geerken herif' dereesine beni
yordu, hala
nemsiz hikaye mi dersiniz? Kukusuz yle. Ne
var ki, bunu iin uzun sre geti, nemli olan
bu. Yine de zderim Dayak yemerne
izin vermitim hi vermeden, ama
her iki yandan da
sorguya ekilerek, her eyi birbirine ve
araba benim kafamdaki bu son haddi-
ne Yine de, erefimi ayaklar gibi
mutsuzdum. Hi tepki gstermeden arabama binerken
gryordum kendimi, gre ok zarif bir
mavi gmlek iin daha da hayran
bir Bana yi-
ne de grnen bir adam' iitiyor-
dum. nnde
Geri belirli bir araya gelmesi sonucu
tu bu, ama her zaman koullar Bundan
sonra, ne yapmam gryordum. Ken-
dimi d' bir yumrukla devirir, arabama
biner, bana olan o pis herifi izler, yakalar, mo-
torunu bir kendisini bir keye e-
ker ve ona tam da inciirirken gr-
yordum. Birka biimiyle bu kk filmi haya-
39
limde Ama birka gn kt
bir iimde duydum.
yeniden misiniz,
Gzel. Nerede
Ah! Evet, konusunda! Bu servenin
yeniden zaman onun ne anlama an-
hayalim dayanma-
ki eksiksiz, gerek
sel durumu, gerekse
duyabilecek bir insan hayal
Cerdan, de Gaulle hani. her egemen
olmak istiyordum ben. bunun iindir ki,
havalar veriyordum kendime, yeteneklerim-
den ok bedensel gstermekte
zppeliklerimi. Ama, hi tepki gstererneden
dayak yedikten sonra kendim bu
gzel srdrmem mmkn Kendim-
de bir temsilcisini o gerek ve zeka dostu
olan kimselerce bu
serven beni ne ynden etkilerdi? Olsa olsa, bir hi iin
fkelenmekle ve de iin, ola-
fkemin durama-
makla Bunun yerine, cm alma, vurma
ve yenme Sanki gerek arzum
en zeki ya da en cmert olmak
de, her dvmek, hem de en
ilkel biimde en gl kimse olmak gibi. Ger-
ek ki, her zeki insan, iyi bilirsiniz bunu, bir gangs-
ter ve salt yoluyla toplum zerinde ege-
menlik Bu konu-
kadar kolay
iin, genellikle, politikaya bel ve en
partiye Herkese egemen olmak bu
yolla mmkn oluyorsa, ruhunu kltmenin ne ne-
40
mi var, mi? Ben de kendimde zulmetme ynnde
buluyordum.
Hi ki, ben ancak onla-
suunun bana hibir zarar lde sulula-
bulunuyordum. sulu-
benim gzel neden oluyordu, nk
ben Kendim tehdit gir-
zamansa, ben de bir kesilmekle kal-
daha da olmak istiyordum: Her trl ya-
suluyu tepelemek ve dize getirmek iste-
yen fkeli bir efendi. Bundan sonra, aziz
kendini bir adalet timsali ve bitmedik yetimlerin
savunucusu sanmaya ciddi biimde devam et-
mek ok zordur.
vaktimiz de gre
az sonra yeni bir size
aabilir miyim? korunan banka otura-
var ki, pipo ienler kanala ay-
seyrederler burada. Size bi-
raz daha zor. Bu kez bir sz konusu. nce
bilmek gerekir ki, ben konusunda her zaman
ve hi zahmetsizce mutlu
ya da onlarla kendimi mutlu
sylemiyorum.
sylyorum. Hemen her zaman
Bende belli bir ekicilik D-
bir! ekicilik nedir, bilirsiniz: hibir soru
sormadan bir evet alma biimi. O dnemde
durumum byleydi Sizi mu bu? Haydi
haydi, inkar etmeyin. halimle ok bu. Ne
Belli bir sonra her insan, kendi yznden
sorumludur. Benimki... Ama ne nemi var bunun?
Olay ortada, bende ekicilik ve ben bun-
dan
41
Yine de iine hibir hesap
iyi niyetliydim ya da buna Benim
kim rahat, deyimiyle. Buna hile
ya da bir gibi kabul
ettikleri hile seviyordum
ben, beylik deyimiyle, bu da hibirini sevrne-
dim gelir. Ben hep
ve ahmaka ve hemen btn
benden daha iyi
dr. Yine de, byle ok stn yere koymakla, hizmet
etmekten ok
ki?
Tabii, gerek pek az rastlanan bir
iki ya da kez grlr.
gurur ya da can Kendi
ben Portekizli rahibe yrekli tam
tersine yufka yrekliyimdir, kolayca akar.
Ne var ki, hep kendime dnktr, ilenmele-
rim kendimle ilgilidir. hi
hi bir byk tu-
ki bunun da konusu hep ben
dur. Bu ok gen g-
lklerinden sonra abucak bir noktada
ve hkm sryordu ha-
zevk elde edilecek nesneler
ki da ediyordu buna:
bana cmert Bundan az gurur-
ve ok doyurnlar ama bun-
zevk mi, yoksa prestij mi syleyemem
Gzel, diyeceksiniz ki yine vnyorum.
demem buna ve bu konuda olanla
lde az gurur duyuyorum.
Her ne olursa olsun, ten ylesine
gerekti ki, on bir macera iin bile ha-
42
inkar ederdim, sonra da piman olurdum elbet.
N e diyorum? Hele on bir macera ve daha faz-
iin, bu emin
olursam. Pek tabii, ilkderim
benim iin Ancak, birka
gn nce iin dostluk duymaktan vazgeiyor-
dum ok iten olarak. Belki de buna ten de-
memem gerekirdi. Ten kendi
ve bir eit gszlkten sz
edelim, akta iten baka bir ey grme yetenek-
gelen bu yeteneksizlikten. Bu g-
szlk, ne de olsa rahat bir eydi. Bendeki unutma yeti-
siyle birleince o, destekliyordu. ne-
denden bana bir uzaklama ve
yeni kazanma
yordu bana. Romantik olmaya olmaya, romanesk olana
bir besin Na-
polyon Banapart'la U ortak ynleri ki, herkesin
yerde hep.
Bu ben, ten baka bir
eyi doyuruyordum zaten: Oyun Ka-
hi masumluk belli bir
oyunun seviyordum. Gryor musunuz,
dayanamam ben ve yaamda
ye veririm. Her topluluk, parlak bile olsa, beni
abucak oysa houma giden hi
etmekte glk ekiyorum ama,
Einstein'la on grmeyi gzel bir figran
bir ilk bulumaya feda eder-
dim. Geri onuncu bulumada ya da derin ki-
taplar zlerdim. byk sorunlarla
ancak kk
V e ka kez, dikilip dostlada ateli
bir o caddeden gibi
43
bir iin, bana sylenen ucunu ka-

oyun oynuyordum. oka-
buk hedefe gidilmesini sevmediklerini biliyordum. n-
ce deyimiyle sevecenlik gerekliydi.
Avukat iin askerde ko-
medyen iin de ekniiyor-
dum. rol ama ortada her za-
man piyes bir biimde
ekilme 'Ne bilemiyorum,' 'Nede-
ni yok, istemiyordum,
v.b.' en eski numarala-
biri olsa da, her zaman etkiliydi.
hibir size belki de, hatta kesinlikle
olmayan (nk ok fazla gvenceye
insan kendini), ama bu yzden yerine konula-
mayacak gizemli mutluluk da zellik-
le, her zaman iyi kk bir sylev
eminim, bunu. Bu sylevin
z ve boyun beyanda Hibir
ben, bana
yerdeydi benim, gnlk mutluluktan nasibi yok-
tu bu oysa bu belki her
dim, ama Bu kesin sonulu
gecikmenin nedenleri zerinden esrar perdesini
gizlerle dolu olarak girmenin daha
etkili Bir anlamda zaten, syle-
diklerime rolm Bu durumda,
da oyuna
Bu en be-
ni anlamaya ve bu aba hznl teslimi-
yedere gtryordu. Oyunun ve
eyleme gemeden nce nezaketini
mi grerek memnun olan fazla beklemeden
teslim O zaman ben
44
dum, hem de iki kez, nk onlara ar-
zu kendime da her seferin-
de kendi gzel yeteneklerimi tatmin edi-
yordum.
Bu o kadar ki, kimileri bana za-
man zaman byle bir zevk verseler bile,
suz, birdenbire yeniden bir su
nceki hasretin o tuhaf arzudan
grerek, ama zamanda,
ancak bana grmek iin de, o
yeniden girmeye ara
bazen, hibir dair
yemin ettirmeye bu konudaki
kesin olarak Yine de ne y-
ne de hayal gcnn bu bir yoktu.
Gerekten de bir olma bende o
denli ki, durumun
benim olan bir bir gn
iinde glk ekiyordum.
Ama bana ettikleri o yemin
beni zgr Kimsenin srece on-
larla koparmaya karar verebiliyordum, bu ise,
teki durumda benim iin hemen her zaman
Bylelikle, onlar ynnden, olu-
yordum; benim gcmse uzun zaman iin
mi? Ama durum byle aziz
Kimileri 'Sev beni!' diye tekiler
'Sevme beni!' diye. Ama en kt ve en mutsuzu olan
bir blm de 'Sevme beni, yine de bana kal!' di-
ye. Ne var ki, hibir zaman kesin olarak anla-
her buna yeniden gerekir.
Yeniden ya ya, edinilir. za-
man sonra sylem gelir size, da
refleks gelir: Bir gn gerekten arzu etmeden alma du-
rumunda bulunursunuz. bana hi in-
45
sanlar iin arzu edilmeyeni almamak hi dnya-
en zor
bir gn byle bir geldi, o
kim size sylemem
syleyebilirim ki, beni gerekten allak bullak etmese
de, edilgen ve agzl haliyle beni.
gibi byle oldu. Ama hi komplek-
se ve o abucak unuttum, bir daha da
grmedim. hibir
bir fikir sahibi bile
Esasen onun edilgen kendisini
dnyadan gzmde. Yine de, birka hafta
sonra onun benim nc bir
Bunun zerine biraz
duygusuna hemen; kadar edil-
gen gc eksik Son-
ra omuz silktim ve gler gibi Hatta buna ada-
gl dm, bu . nemsiz Al-
kural bir alan varsa, tm bek-
lenmedik cinsellik midir?
ken bile en kim olacak oyunudur bu. Omuz
silkmelerime gerekte ne oldu be-
nim? Bu bir sre sonra yeniden grdm, onu
ve kendisine gerekten sahip olmak
iin ne gerekiyorsa ok zor bu:
lar da sevmezler. O andan itibaren,
istemeden, onu zmeye Onu
ve yeniden uygun olmayan yerlerde ve za-
manlarda kendini vermeye zorluyordum, her alanda
ona yle hoyrat ki, sonunda ona
tutuklusuna gibi.
Bu da, ve zorlama bir zevkin iin-
de, kendisini kle eden yksek sesle belir-
tineeye kadar srd. O gn ondan
Daha sonra da unuttum onu.
46
Nazik bu servenin pek
parlak yolundaki fikrinize Yine de
bir kez kendi aziz Bel-
belki de orada buna benzer bir hikaye
daha sonra bunu bana. Bense,
bu gelince hep glp Ama bu,
Arts Kprsnde olduka benzer bir
Kendi sylevlerime ve glyor-
cluro ben. Hem de ynelik sylevlerimden
ok Hi az yalan sy-
lyordum. biimde ig-
d Ak edi mi, bir Ben-
cillik orada gsterili gsterili bo gurur kendi-
ni ortaya serer ya da gerek cmertlik kendini vu-
rur. Son olarak, teki ok, bu can
hikayede, daha yrekli
kim ve
Tm demek ki zel
zellikle de size gibi zamanlar,
masumluk ve adalete mesleki
daha onurluydum. Hi
grerek, konu-
sunda Hi kimse zevklerinde ikiyzl
olmaz; bunu bir yerde mi okudum, yoksa ben mi d-
aziz
Bylece bir kesin olarak duy-
beni onca gtren
bu zaman, bundan se-
sulu tutmuyordum ...
biri bizim tutkumuzun Austerlitz'ini beklemekten yo-
rulup da geri ekilmekten sz zaman, beni eyleme
geiren bu sevecenlik Hemencecik ileri bir
atan, dn veren, zl bendim. ve
bir ben, bu ko-
biraz heyecana bir sevginin mmkn
47
olan da grn ancak ken-
dim Bazen
gerekten geri. Ama yine de
asinin, onu zahmetsizce iin gerekten ekip
gitmesi yetiyordu, onu, yeniden dnmeye karar
zaman gibi. terk edilme tehli-
kesiyle zaman beni ne
ak, ne de yrek sevilme ve
bence bana borlu olunan eyi alma arzusuydu. Sever
sevmez ve unutulur unutulmaz yeniden par-
en iyi durumda hissediyordum kendimi, sevimli
oluyordum.
da dikkat edin ki, bu sevgiye yeniden kavuur
duyuyordum onun.
zamanlar, en iyi zmn kii iin lm
dnyordum. Bu lm bir yandan
srekli te yandan onun
ama, baka trl tasarlanamayacak bir kavu-
mak iin ne herkesin lmn dilemek, ne de en so-
nunda Benim du-
ve insan sevgim buna
Bu emrikalarda zaman zaman tek derin
duygu her eyi iyi ve bana, gidip
gelmenin hem hem de za-
man, ancak bir baka yeni
tekiyle daha nazik ve neeli oluyordum, sanki
birine borcu tm teki
gibi. ki
grnrdeki ne olursa olsun, elde so-
nu Btn sevgilerimi, kullanmak
zere evremde tutuyordum. Bu durumda, tm
ya da bunlardan mmkn olan en tm
yeryznde bana kouluyla, sonsuz-
bo, ne zaman olursa olsun verme-
ye kendilerini nimetlendirmeye tenezzl
48
gne kadar mahkum biimde ancak
yaayabilirdim kendi mutlu yaayabil-
mem iin, hi gerek-
liydi. benim keyfime
gerekirdi.
Ah! Size bunu anlatmaktan hi zevk
Kendim hibir ey demeden her eyi onca
hizmetime bir gn elimin
bulunduracak biimde
o dnemi zaman, iimde uyanan tuhaf
duyguyu bilemiyorum. Acaba
utan miydi bu? Utan, syleyin bana, aziz heme-
rim, yakmaz biraz? Evet mi? O zaman sz konusu
olan belki budur ya da bununla ilgili o gln duygular-
dan biridir. Her ne olursa olsun, bana yle geliyor ki,
ta bu maceradan bu ya-
na bu duygu beni terk etmemitir, bu yk-
sn de, konudan onca ve
daha
fazla geciktiremem.
dindi! Evime kadar bana
edin ltfen. Tuhaf bir var, ama konutU-
iin salt daha neler sylemem d-
Haydi O nemli kefimi anlat-
iin birka szck yeter. Niye uzun laf etmeli za-
ten? Heykelin gzel iin gzel sylevlerin uup
gitmesi gerek. O gecesi,' arkamda birinin gld-
akamdan iki ya da nce, Royal
Kprsnden sol evime dnyordum. Saat ge-
cenin biriydi, hafif bir daha bir isenti
tek tk o yana, bu yana ne-
den olan. Bir dosturnun evinden az nce
herhalde uykuya bile. Bu yry-
ten mutluydum, biraz uyumU haldeydim, bedenim sa-
kinlemiti, gibi bir
49/4
kan Kprde, bakar gibi korkulu-
zerine bir getim.
Daha kara giysili ince bir gen
fark ettim. Kara mantasunun
seslenen krpe ve bir ense grn-
yordu Ama bir duraksamadan sonra yolu-
ma devam ettim. Kprnn ucunda, evimin
Saint-Michel vurdum yolu-
mu. Bir-iki metre kadar yrmtm ki, suya den bir
cismin grltsn duydum, grlt gecenin
iinde bana ok byk geldi, mesafeye kar-
Orada ama arkama dnmedim. Bunun
hemen yine inen, sonra
snen bir defalarca
Birden donup gecede bunu izleyen sessizlik bana
sonu gelmez gibi grnd. Komak istedim, ama
ve heyecandan titri-
yordum. Kendi kendime acele etmeli diyordum; 'ama
konulmaz bir bedenimi
duyuyordum. O zaman ne unuttum
di 'ok ge, ok uzak .. .' ya da byle bir ey. Hi
damadan dinliyordum hep. Sonra, kk yava
la Kimseye haber verme-
dim.
Ama geldik ite, benim evim, burada! Ya-
Evet, isterseniz. Sizi Marken gt-
rrro seve seve, Zuyderzee'yi grrsnz. Saat on bir-
de Mexico-City'de Ne dediniz? O
Ah! Bilmiyorum, gerekten bilmiyorum. Ertesi gn de,
ondan sonraki gnler de gazeteleri
so
ebeklere zg bir ky, siz yle bulmuyor musu-
nuz? renkleri hi de eksik Ama ben
sizi renkler iin buraya, aziz
. Herkes sizi, tahta kundura-
lara ve cila iinde ttn itikleri ss-
l evlere hayran Bense, tersine, burada nemli
olan eyleri size gsterebilecek nadir kiilerden biriyim.
Bente fazla zarif olan bu
evierden elden uzak olmak iin onu izlemek
gerek. Ltfen, burada. buluyorsunuz?
Negatif grnmlerinen gzeli bu, bu-
rada kum tepesi verilen, solumuzdaki U kl
na, gri bente, kur-
Uni mor kumsala ve nmzdeki donuk
rengindeki denize, klrengi engin
gkyzne. Nemli bir cehennem, gerekten! ya-
tay izgiler var, hibir yok, uzay renksiz, yaam
l. Evrensel silinme, gzlere grnen hilik mi
bu? yok, zellikle insan yok! En sonunda
gezegen siz ve ben! Gkyz
mu dediniz? aziz dostum.
yor o, sonra havada merdivenler
bulutta Gvercinler bunlar. Hollanda
milyonlarca gvercinle dolu dikkat
etmediniz mi? Bunlar o kadar yksekten uarlar ki, g-
ze grnmez, hareketle iner
kar, gkyzn, gtrp grimsi ty

doldururlar. Gvercinler bekler,
btn boyunca bekler. Yerin zerinde dner durur,
bakar, inmek isterler. Ama deniz ve kanallardan,
larla baka bir ey yoktur, hibir ha da
yoktur
Ne demek musunuz? Yorgu-
num, itiraf edeyim. Konuurken ipin ucunu
rum, vmekten o zihin
diye de ilke olarak syl-
yorum zaten. yok,
var. Buna tm in-
onlar. Tm iinde de ilk nce siz. Orada
bulunan kii her zaman ilktir. na-
biliyorum? ok basit: Bunu, iyi bir oyun oyna-
mak, neredeyse iin kendimi l-
drmeyi gn kefettim. Ama kimi ceza-
kimse kendini
hissetmeyecekti. ki, yoktu.
ki, bile, daha olmaya-
imihar edebiisem de sonra g-
rebilseydim, o zaman
Ama yeryz aziz dostum, tahta ke-
fen geirmez. Ruhun gzleri, evet kukusuz,
bir ruh varsa ve onun da gzleri varsa! Ama ite, emin
hibir zaman emin Yoksa bir
yolu bulunurdu, insan kendini ciddiye en
sonunda. nedenlere,
ve ancak siz
lar. Hayatta srece durumunuz kukuludur,
ancak hak edersiniz. Bu durum-
da, ilikin tek bir
inan inanmak istemedikleri eyi
zahmetine Ama kendinizi f-
dryorsunuz, o zaman size ne
nemi var: Siz orada ki, zaten uup gidiveren
52
ve yakalayabilesiniz, her
hayal gibi, kendi cenaze treninizde
neyse. olmaktan iin, d-
pedz var olmaktan gerekir.
ki, bylesi daha iyi mi? Onlar ilgisiz ol-
ok ekerdik. Bir iki dirhem bir ekir-
dek bir evlenmesine engel olan
na 'Bunu deyeceksin!' diyordu. kendini ldrd.
Ama hi de bir demedi. Herif aviama-
ok seviyordu. pazar sonra yeniden dn-
yordu, 'Unutmak iin,' diyordu buna. Hesap
du, unuttu. tersi olurdu. ce-
iin oysa
veririz ona. Bunu grmemek de byledir. si-
zin ortaya nedenleri
dinlemeye hesap etmeden. Ben kendi
syleyeceklerini duyuyorum:
'Kendini ldrd, nk Ah! Aziz dos-
tum, insanlar bulgulama ne kadar yoksul.
Bir nedenden tr intihar edilir hep. Ama iki
nedenden tr de bal gibi intihar edilebilir. on-
almaz bunu. O zaman isteyerek l-
mesi, kendisi vermek fikre kendini fe-
da etmesi neye yarar? Siz lnce onlar bundan yararla-
ahmaka ya da nedenler bul-
maya aziz dostum, unutulmak,
alaya ya da bir seim yap-
,-nak gelince, asla.
Hem sonra, hedefe gidelim, ben
seviyorum, benim gerek bu. Ben
ylesine seviyorum ki, iin hi-
bir imgelemim yok. Byle bir halk
na zg bir var, yle mi? Soylu, kendisinden
ve kendi biraz kendisine
bakmaz. Gerekirse lr insan, boyun zinci-
53
'llA''{I'I QV'"",.,... 6"''"
fi/e_ t:ador ;t:.
rini Ama ben boyun nk kendimi
sevmeye devam ediyorum. size btn
eylerden sonra, iim neyle doldu dersiniz? Kendimden
tiksinmeyle mi? Ne mnasebet, !:?
tiksiniyordum ben. Geri kendi biliyor ve
bunlardan yeriniyordum. Yine de, hayli vgye
bir inatla devam ediyordum. Bakala-
ise, tersine, boyuna sryordu.
Kukusuz bu sizi Oke ediyor, mi? Belki de bunun
dnyorsunuz? Ama sorun man-
kalmak Sorun aradan zellikle de,
evet zellikle de Cezadan kur-
tulmak demiyorum. nk cezaya
lir. Zaten onun garantileyen bir
Mutsuzluk. tersine, kurtulmak,
mahkemece hi karar verilmeksizin hep
tan sz konusudur.
Ama o kadar kolayca kurtulunmaz
iin, zina iin gibi, hep bugn.
farkla ki, kusurlardan korkmaya neden yoktur.
bundan kukunuz varsa, hemerilerimizin
can gidermeye geldikleri o tatil otellerinde
yemek kulak verin.
bir sonuca varmakta yine tereddde derseniz, bi-
zim o gnk byk okuyun.
Ya da kendi ailenizi gzlemleyin, ibr.et Aziz
dostum, ne kadar kk olursa olsun, onlara bizi
iin vermeyelim! Yoksa parampara olu-
ruz. Biz vahi hayvan terbiyecisinin nlemleri al-
mak Kafese girmeden nce bu adam ustu-
rayla yzn kesme felaketine o vahi hay-
vanlar iin ne ziyafettir bu! Ben bunu, belki o kadar
mkemmel yolunda iime bir kuku
gn: birden O zamandan beri kukulu ol-
54
muumdur. Biraz gre, btnyle kur-
ban Hayvanlar beni
ilikilerim grnte ama
yine de inceden ineeye uyumsuz hale geliyordu. Dostla-
dtke, benim bul-
uyum ve hep. Ama ben
ancak uyumsuzluklara, iimi dolduran kargaaya
kendimi kolayca ve herkese
durumda hissediyordum. Trdelerim gzm-
de, dinleyiciler olmaktan
du. Merkezi ember ve insanlar mah-
kemedeki gibi tek bir Kendimde
bir yan andan bala-
yarak, onlarda da bir bu-
Evet, eskisi gibi yine
ama Ya da daha
dan her biri gizli bir glmsemeyle bana gibi-
me geliyordu. bu dnemde, elme
yarlar izlenimine Gerekten de, herkese
yerlere girerken iki- kez tkezledim durup dururken.
Hatta bir keresinde boylu boyunca serildim yere. Be-
nim abucak kendini toplar
ve bu tek yani
mal ederdi. Ama ne nemi var, bana kalan gvensizlik-

Dikkatim kefet-
mekte glk ekmedim. nce sonra da
toplum Kimileri iin, kendilerine hizmet
etmitim. Kimileri iinse, hizmet etmeliydim.
btn bunlar dzenin iindeydi ve ben bunu fazla
znt ekmeden kefettim. Buna yle byle
ya da hi insanlar d-
kabul etmek bana daha zor ve
geldi. Size birka beni
55
benimle takdirde beni
sevmekten geri hep.
Ama zellikle beni ok uzaktan be-
nim de kendilerini hi kimseler
bana besleyenlere dolu
dolu ve kendimi sere serpe ya-
Affedilmez bir bu.
belli biimde zaman, bir kudur-
tur. te yandan doluydu ve za-
bir sr teklifi reddediyordum. Sonra da,
, nedenden, bu unutuyordum. Ama
bu teklifler bana, dolu olmayan ve yine
nedenden benim kimseler ta-
bylece, bir rnek ola-
cak olursak, eninde sonunda mal olu-
bana. erkeklere ve-
remiyordum, onlar da beni her zaman
iinden ve
. ancak cmerte
nuz takdirde affedilir. Ama mutlu olmak iin
fazla ilgilenmemek gerekir. Bunun zerine,
Ya mutlu ve ya da
ve sefil Bana gelince, adaletsizlik daha da
bykt: Eski mutluluklar iin mahkum ediliyordum
ben. Uzun zaman genel bir hayali iinde ya-
oysa her yandan oklar ve alaylar ya-
stme, bense ve glmser durumday-
gn bir geldi bana.
Her trl anda ve bir hamlede tm
gcm yitirdim. O zaman btn evren glmeye
evremde. buna hibir insan yani
bilgeler dayanamaz. Tek savunma gsterisi k-
tlktedir. O zaman insanlar iin
lamaya Ne olsun istersiniz? en
olarak bulunan fikir, ona derininden kaynar
56
gibi safa gelen fikir, fikridir. Bu
hepimiz, Buchenwald Toplama kendisi de
esir olan bavuru grevlisine gelip "bir ikayette
bulunmakta inat eden U kk benzeriz. Bir
ikayer mi? Grevli ve 'Ol-
maz, burada ocuk
benim durumum Masumuro ben!' diyor-

Hepimizin durumu Hepimiz bir konuda
bulunmak istiyoruz! Herkes, her ne
olursa olsun, masum olmak hatta bunun iin
tm insan soyunu ve T sulamak gerekse bile. Bir
zeki ya da yce ruhlu vmekle onu
yle byle sevindirirsiniz. Tersine, onun yce
hayran yz Buna
bir suduya, ya da karakterin-
,len talihsiz kosullardan ileri
size derinden minnet duyar. savunma
iin bu seer. Ne var ki, drst ya
da zeki olmakta bir meziyet yoktur. ki
sulu olmakla sulu olmak so-
rumluluk fark yoktur Ama bu
hergeleler yani isterler "Ve
utanmadan ilgili ya da
ilgili zrler ileri srerler, bunlar eliik olsa
bile. nemli olan, masum erdemle-
rinin, ltfuyla,
Ve geici bir talihsizlikten olan
ancak geici nitelikte oluudur. Size
dan kurtulmak sz konusudur. kamak
zor hem sevdirmek, hem
mak nazik hepsi de zengin olmaya
Niin? Bunu merak ettiniz mi hi? kazau-
iin, elbette. Ama zellikle iin: Zenginlik
hemen verilecek tutar, sizi met-
, s7
1
rodaki nikel bir arabaya
park yerlerinde, vagon-
larda, lks kamaralarda tecrit eder. Zenginlik, aziz dos-
tum, henz aklanma ama her zaman
gereken ertelemedir.
Hele hele, kendilerine iten olma-
istedikleri zaman onlara Onlar, sizin i-
tenlik vaadinizde ek bir gvenceyi kendileri-
ne onlar iyi fikrinizi
Dizi umarlar bir
lu olur? Her ne olursa olsun gerek sevgisi hi-
bir kollamayan ve hibir kendisine direneme-
bir tutkudur. Bir kusurdur o, bazen bir konfor-
dur ya da bir bencilliktir. bu durumda bulunursa-
ekinmeyin. sz verin ve
en fazla syleyin. Bylece derin arzusuna
verirsiniz ve sevginizi iki kere onla-
ra.
ylesine ki bu, hlz kendimizden iyi
J:,!$dir olarak bel Daha ok toplurou_p-
Tersine, zaman kepdimize benzeyen
paylaan kimselere iimizi. De-
mek ki kendimizi dzeltmeyi ya da iste-
meyiz: nce kusurlu diye hkm giymemiz gerekir.
ve yolnmuzda cesaretlendirilmeyi di-
leriz. biz hem sulu olmaktan hem de
kendimizi antmak iin aba gstermemeyi isteriz. Ye-
terli da yoktur, yeterli erdem de yoktur. Ne
ktlk, ne de iyilik enerjisine sahibizdir. Dante'yi bilir
misiniz? Sahi mi? Hay Allah. halde Dante'nin
ile kavgada melekler de kabul
bilirsiniz. V e bir cehennem
olan, vaftizsiz len debiizlere
de. Biz o dehlizdeyiz, aziz dostum.
58
Son bekle-
me gerekli bize. Ama dar. Hatta
ylesine dar ki, ben cezaevi olmak zorunda kal-
Yine de, nce ve
mm zorunda
sesler o bu yana, nk gerekten ses-
lendiler bana, vermek ya da en ara-
mak zorunda Kolay bu; uzun zaman
nce, bu srekli ve glenierin
iimi daha grmeyi, bn ba-
na gerekti. Glmeyin, bu gerek grnd-
kadar birincil Btn teki gereklerden sonra
gerekiere birincil denir, hepsi bu.
muhakkak ki, kendi uzun
sonra o ift .ep'
O zaman, ka-
za kaza, parlamama, klmenin
yenmeme ve erdemin ezmeme
yollarla ve en sonunda,
gtmezlik yoluyla, gz her elde ediyor-
dum. gnm
dan hi bu konuda
belli bir
Ama benim nedeni daha da gizliy-
di: Ben bu konuda kendime unu-
istiyordum. hepsinden olan
tarihten gnlerce nce tetikte duruyordum, hata ede-
ceklerini kimselerin dikkatini ve
hibir sz iin
dikkat (Bir gn bir ev takvimi-
ne antika ss vermek miydim?) Y
iyice gre, kendimi erkeke bir hznn

Tm erdemlerimin n yznn bylece daha az et-
kileyici bir arka yz de ki, bir
59
ka anlamda, m lehime dnyordu. Y
gizleme zorunda bulunuum, bana rne-
erdem bir hava veriyor,
sevilmerne cmertlikle-
rimde en st Bu kadar yeter: Faz-
la zarar verir. Ama
yordum hani, oysa bana bir kadeh iki ya da bir
hibir zaman Ak-
tif, enerjik oysa benim.
ama
kimselerden bir teki yoktur ki, sonunda ona ihanet et-
Tabii, ihanetlerim engel ol-
muyordu, epey byk bir
dum; zevk sayesinde insan kardelerime
etmekten asla geri Ama bu ger-
ekleri kendime ne kadar tekrarlasam da, bundan yal-
yzeysel avunmalar sabahlar,
ilk sonuna kadar gtryor ve
zellikle kmseme harika sonucuna
En kiiler en kmse-
diklerimdi. heyecan dolu bir ile
her gn btn krlerin suratma tkryordum.
Itenlikle buna bir mazeret bulabilir misiniz? Bir
mazeret var, ama yle ki, onu
Her ne olursa olsun, durum Ben insan
ciddi hibir zaman derinlemesine
Ciddiyet, ve bana
ya da bir oyun gibi grnen b-
tn bu neredeydi, bu konuda hibir ey
bilmiyordum. Gerekten de yle abalar ve var
ki hi anlamam. Para iin len ve bir 'mevki' yitirdikle-
ri iin umutsuzlanan ya da ailelerinin iin
byk kendilerini feda eden o tuhaf
ra ve biraz bir gzle hep.
Sigaradan vazgemeyi koyup irade gcyle bu-
60
nu o dostu daha iyi Bir sabah bu
adam gazeteyi aar, ilk hidrojen
haberini okur, bunun harika etkilerini ve he-
men bir ttnc girer.
Geri bazen ciddiye gibi oluyordum.
,,. Ama ciddi eyin kendisinin abucak gzme
ve elimden kadar rolm oynamaya de-
vam ediyordum Etkili, zeki, erdemli, iyi yurt-
fkeli, v.b.
oynuyordum. bu yeter, zaten
ki ben de, orada dikildikleri halde orada bulun-
mayan gibiydim: En fazla yer
anda ortada yoktum. Ben ancak spor za-
manlarda ve kendi zevkimiz iin temsil
miz piyeslerde oynarken gerekten iten ve cokulu ol-
muumdur. Her iki halde de oyunun bir ki,
ciddi ama yle sayarak de,
kadar dolu bir stadyumdaki pazar ve
benzersiz bir tutkuyla tiyatro, kendimi iinde
masum biricik yerleridir
Ama, lm ve sefiHerin sz konusu
zaman byle bir tutumun merU kim
kabul eder? Yine de ne Ben Y seult'nn
ancak romanlarda ya da bir sahnede hayal ediyordum.
Can ekienler bana rollerine gmlm gibi grn-
bazen. Yoksul mterilerimin bana
her zaman dokuya uygun gibi geliyordu. Buna g-
re, ilgilerini

ailemde ya da ben-
den bekledikleri eylere verecek kadar nazik ve
gevek ama her sonunda her
bozan bir eit iinde. Ben tm ifte
bir bur ve en ciddi eylemlerim en az
ykmlendiklerim olmutur zaman. Eninde so-
61
nunda bu miydi, ek olarak, ken-
dimde ey, kendimde ve evremde etkisi-
ni son derece ayak di-
rememe neden olan ve beni bir yol aramak zorun-
da ey?
Bir sre ve hibir
gibi srp gitti. Raylar zerinde gidiyordum. Sanki
bile bileymi gibi vgler evremde iki kat
Felaket tam da buradan geldi. sz
'Tm insanlar iyi mu. vay halini-
Ah! Bu sz syleyen ok gzel sylemi! Vay hali-
me benim! Demek ki makine kaprisler, du-
rular gstermeye
o zaman lm dncesi gndelik
lmrole ararndaki Be-
nim lm insan rnekleri V e g-
revimi yerine getirmeye zaman dn-
cesi bana azap veriyordu. Hangi grev? Hi bilmiyor-
dum bunu. konuursak, srdrlmeye
miydi? Ama sorun tam bu Gerekten de,
gln bir korku peimi tm ya-
itiraf etmeden lemezdi. da temsil-
cilerinden birine bunun zerindeydim ben anla-
gibi. insanlara, bir dosta ya da
sevilen bir itiraf etmek sz konusuydu.
Aksi halde, bir yaamda bir tek yalan oldu
mu, lm bunu kesinletirirdi. Hi kimse bu konuda
hibir zaman bilemezdi, nk bilen
tek kii, zerine yatan lnn kendisiydi. Bir
byle mutlak biimde ldrlmesi ha dn-
mesi veriyordu bana. Bugnse, parantez iinde syleye-
yim, daha ok, ince hazlar verecektir. herke-
sin bir eyi benim ve gvenlik
grevlisini bo yere bir nesnenin benim evim-
de dncesi son derece zevklidir. Ama
62


bunu. O dnemde reeteyi ve zl-
yordum.
Silkinip kendime geliyordum, elbette. Bir
tarihinde ne nemi ve deniz-
deki tuz tanesi gibi okyanusunda
sefil bir iste-
rnek ne bir Kendi kendime da diyor-
dum ki, bedenin lm, gre
yrtecek olursam, yeterli ve her bir ce-
kendi Orada can teri
iinde, (yani kesin olarak yok olma
Ne var ki byyor, lm
cumda bekliyor, ben onunla
iltifatlar da tahammlm gittike. Yalanlar,
bu iltifatlada birlikte ylesine lsz
gibi geliyordu ki bana, bir daha asla

Bir gn geldi, tepkim
oldu. gre, bunu ve
btn bu onlar
anlamadan nce sylemeye
meydan okumaya verecektim. Gl-
meyi nlemek iin, kendimi genel iine
kamak sz konusuydu
yine. Glenleri kendi ekmek ya da en
kendimi getirmek istiyordum.
sokakta krleri itip ve bundan
sinsi ve nceden bilinmez sevinten, ruhu-
rnun bir hangi lde onlardan nefret
ni kk sakat lastiklerini
zerinde iskelelerinin
'pis yoksul' diye metroda st be-
beklerini Btn ha-
yal ediyordum, ama hibir ya da buna
bir bile unuttum. kesin ki,
63
adalet kelimesi bile tuhaf fkelere dryordu bem.
bu kelimeyi mecburen
yine. Ama lanetleyerek bunun
cn ezilenlerin namuslu
belirten bir manifesto bildiriyordum.
Bir gn bir yerken bir di-
lenci etti beni, patronu herifi
istedim ve adaleti yerine getiren patronun nutkunu g-
rltl grltl ediyorsunuz
mterileri,' diyordu patron. 'Kendinizi bu
yerine koyun zamanda, her
nme gelene, karakterine hayran bir Rus
mlk sahibi gibi mmkn
Bu adam, kyllerinden kendisi-
ni hem hem de
bylece her iki halde de lde terbiyesiz-
ce bir
Yine de bundan daha vahim
yorum. Polise Kaside ve Yceltilmesi birer
deyi yazmaya Bizim o profesyonel insan-
sevederimizin zellikli kahveleri ziya-
ret etmeye zorluyordum kendimi zellikle. gemi-
im oralarda iyi neden oluyordu tabii.
Oralarda, kendimi gstermeden, kocaman bir sz dk-
lyordu 'Allaha kr!' diyordum ya da da-
ha sade bir ifadeyle .. .' diyordum. Bilirsiniz, bi-
zim o meyhane dinsizlerimiz Kudas ayininde ne kadar
ekingendirler. Bu densiz szden sonra bir an ka-
birbirlerine sonra g-
rlt kopuyordu, kahveden
da hibir ey dinlemeden fkeyle hepsi
de suyun eytan gibi
Bunu ocuka buluyorsunuzdur herhalde. Ama yi-
ne de bu akalar iin daha ciddi bir neden belki.
Oyunu bozmak ve zellikle, dncesi bile beni
64
tan o istiyordum. 'Sizin gibi bir
adam .. .' bana kibarca, bense
Genel nitelikte iin beni
mesini istemiyordum, hem genel olsundu, onu
gre? O zaman, olsun,
dirme olsun, her bir glnlk mantosuyla sarmak
daha iyiydi. Her ne olursa olsun, beni olan
duygudan kurtulmam gerekiyordu. ne oldu-
gzler nne serrnek iin, her yerde gir-
gzel mankeni istiyordum. Gen stajyer
avukatlar bir
yorum. Beni baro vgle-
rine sinidenerek kendimi fazla Benden bek-
lenen ve olarak ortaya koymakta hi zorlan-
ve heyecanla sze Ama
birdenbire savunma yntemi olarak karma
Ancak anda hem bir
hem bir namuslu birincinin
ikinciye ykleyen modern engizisyon
o karma diyordum. Tersine, na-
muslu bu durumda ortaya
koyarak savunmak sz konusuydu. Bu konuda
ok olarak
'V m ki, adam ldrp
duruma herhangi bir kabul
ettim. derim, jri yeleri, insan kendi do-

grnce, ortada da kk bir kabahat Tersi-
ne, hi de iyi ya da
halde, demir berisinde, kendi yerinde
daha da vahim midir? Ben zgrm, si-
zi n sert m, ama yine de kimim
hen? Gurur ynnden bir bir te-
kcsi, fkeli bir firavun, bir tembellik Kimseyi l-
drmedim mi? Henz Ama in-
I>Uti 65/5
lme terk etmedim mi? Belki. V e belki de yeni-
den Oysa adam, ona, yeni-
den Onca iyi hala
Bu gen biraz
Bir sre sonra glmeyi Gzel bir dille insan
ve onun sz
sonu blmne gelince rahat-
O gn
Bu sevimli yinelemekle kafala-
biraz oluyorum. Fikirleri de-
hele kendimi hi Dinleyicilerimde
genellikle biraz ekingen
sizin -yoo, itiraz etme-
yin- hayli benzeyen o hibir
bana. Gryor musunuz, kendini masum iin
kendini sulamak yetmez, yoksa ben st kokan .bir
kuzu olurdum. kendini belli bir biimde sula-
gerek; bu biimi ayarlamak iin ok zaman gerekti
bana, bunu da, kendimi tam bir iinde bulduk-
tan sonra kefettim. O zamana kadar, evremde
dalgalanmaya devam etti, ama benim dzensiz abala-
ondaki o iyi dilekli, hemen hemen sevecen ve bana
veren ortadan
Ama deniz Gemimiz kalkmak
zere, gn sona eriyor. gvercinler
havada. Birbirlerine srtnyorlar, sanki
lar, da misiniz, da bu hayli
hzn verici saatin Olmaz sizi ilgi-
lendiriyor muyum? ok drstsnuz. ki,
sizi gerekten ilgilendirmem Cezaevi
konusunda nce size sefahatten ve
hcresinden sz etmem gerek.
66
azizim, gemi iyi yol
Ama Zuyderzee l bir denizdir ya da buna
Sis iinde yitip dz
nerede bilinmez. Hibir
olmadan gidiyoruz,
ruz. hibir de Bir gemi sefe-
ri bu, bir
Yunan ise tersine bir izienim iindey-
dim. Durmadan yeni adalar gze ufuk
sinde. gkyznn i-
ziyor, deniz zerinde belirgin biimde
gsteriyordu kendini. Hibir yoktu; keskin
her nirengiydi. Ve bir adadan brne, yine
de srklenen kk gemimizde hi durmadan, kpk
ve dolu bir serin tepesinde
gece gndz O zamandan beri
iimde bir yerde Yunanistan durur,
hi durmadan ... Eh! Orada ben de
Durdurun beni, aziz dostum, ne olur!
bilir misi-
niz? Daha iyi! Ne orada biz, sora-
size? Oraya saf yrekler gerekli. Bilir misiniz, orada
dostlar sokakta el ele tutuarak ikier ikier gezerler.
Evet, evde olgun,
erkeklerin de dostunun dolan-
bir biimde ciddi ciddi
grlr. da bazen? yle olsun. Ama syle-
yin bana, Paris elimi tutar be-
67
nim? Ah! ediyorum. bir tutumumuz val
bizim, kir pas ssler bizi. Yunan boy gs-
termeden nce uzun uzun gerekir. Oralar-
da hava iffetlidir, deniz ve zevk durudur. Bizse ...
bez koltuklara Ne sis!
tu hcresi konusunda Evet, sz konusu olan
nedir size. durduktan, o kstah-
a byk tkettikten sonra, ya-
cesaretim insanlada d-
p kalkmaktan vazgemeye karar verdim. Y oo
ada ada ka-
Bilirsiniz, onlar hibir ger-
ekten mahkum etmezler: Daha ok bizim glerimizi
ya da bu
yzden sulunun dldr.
Onun o, erkek genellikle
Bize yeryz cennetinden kalan
tek ey midir Elim do-
kotum. Ama nutuk ekmiyordum
Hala biraz oynuyordum, ama bulu yete-
eksikti. Yine iri bir laf ederim korkusuyla, itiraf-
tan ekiniyorum: Bana yle geliyor ki, o dnemde bir
ak duydum. Edepsizce, mi? Her ne olursa
olsun, kr bir bir tr yoksunluk duyuyordum, bu
yoksunluk beni daha sahipsiz ve zorla,
merakla girmemi Sevmek
ve sevilmek
Baka deyimle, ettim.
Deneyimli bir insan olarak o zamana kadar hep
sormaktan m bir soruyu sorarken yaka-
kendimi. 'Beni seviyor musun?' sorusu
yordu dilime. Bilirsiniz, byle durumlarda 'Ya sen?' di-
ye vermek adettir. 'Evet,' diye bu so-
ruyu, gerek tesinde oluyor-
cluru kendimi. demeye sevil-
68
meme tehlikesini gze ve bunun ekiyor-
dum. huzuru duygu ne
denli tehlikeye derse, o duygu}'U o den-
li ok bekliyordum. Bylece, gittike daha vaatlere
srkleniyor, gittike daha byk bir duy-
gu ister hale geliyordum. Bu ekilde, irin bir iin
bir tutkuya kendimi; bu yrek
o denli iyi okumutu ki, toplumun ku-
bildiren bir gven ve ile sz
ediyordu aktan. Bu inan, bilmez srkleyi-
cidir. Ben aktan da sz etmeye ve sonunda
kendimi Hi metresim ol-
ve aktan sz etmeyi yrek ak
ana kadar. Bir papa-
sevdikten sonra bir yatmak zorunda kal-
Bylece, vaat benimse hayatta hi
baka yerde
Ama eksikti. Otuz bir za-
kendimi Byle bir
Bu hi kay-
ve bir tutku heveslisi olarak Vaatleri
anda birok baka za-
manlarda birok ilikilere gibi. O zaman,
o gzel ilgisizlik gnlerimdekinden daha fazla
mutsuzluk getirdim. Size syledim miydi;
den lmeye ok
kr ki, ve elini tutmaya oldum,
ta ki o, gzde dergisinin kendisine
mhendise, Bali'ye bir yolcu-
luk kadar. kesin ki, tut-
kunun iinde kendimi ve
bulmak dursun, ve
daha da Bu yzden aktan ylesine deh-
ete dtm ki, Pembe Renkli ya da
Yseult'nn lm'nn duyunca dilerimi
69
durdum. O zaman vazgemeyi
ve iffetli denedim. Eninde sonunda,
bana yetmeliydi. Ama bu, oyundan vazge-
mek demekti. Arzunun her trl bek-
lentinin beni ve belli ki ben de
ortada oyun, tiyatro
iindeydim Ama gerek, aziz dostum, can

ve iffetten umudumu kesince; geride,
yerine ok iyi geen, susturan, geri
getiren ve en nemlisi,
en sonunda. Belli sar-
derecesinde, gece ge vakit iki ya-
tarken ve her trl arzudan umut bir
kence olmaktan zihin tm za-
manlar zerinde hkm srer, ebediyen
Bir anlamda ben, hibir zaman lmsz ol-
mak vazgememekle, hep sefahat iinde
temeli ve zamanda kendime
size de szn byk
bir sonucu miydi bu? Evet, lmsz olma
ben. nesnesinin hibir za-
man arzu etmeyecek kadar ok sevi-
yordum kendimi. halinde ve kendimizi ne
kadar az ukuruna bir may-
muna lmszlk iin geerli nedenler grl-
iin, bu yerine geecek bu-
gerekir. Sonsuz iin oros-
pularla ve geceler boyunca iiyqrdum. Sabahla-
tabii, lml insan a
yordu. Ama saatlerce sonsuz bir mutluluk iinde yz-
Size itiraf edebilecek miyim bilmem? Hala y-
eriyerek geceler pis bir gece ku-
lbne gidip bana yz veren ve hatta bir ak
vngen bir her an de-
70
bir danszle buluuyordum. Her gece tezgahta,
, bu yerinin ve tozu iinde, bir dii
gibi yalan syleyerek ve. uzun uzun ierek boy gsteri-
yordum. bekliyor, mekanik bir biimde kendini
zevke veren, sonra da birden uyuyakalan prensesimin
her zaman bozuk sonun-
da. Gn gelip usulca bu bozgunu ben-
se bir sabahta yceliyordum.
Alkol ve itiraf edeyim ki,
tek bana. Bu size aziz
dost, kullanmaktan onu. O zaman grecek-
siniz ki, gerek sefahat nk hibir y-
kmllk yaratmaz. Onda insan ancak kendini sahiple-
nir, bu durumda da, kendilerini seven byk
olarak o. Bir vahi orman olarak
ve olmayan, zellikle;vaadi olma-
yan, da olmayan. Onun
yerler dnyadan Ona girerken korku da, umut
da Konuma onda zorunlu orada ge-
lip ey szsz, zaman el-
de edilebilir. Ah! Ne olur, o zamanlar bana et-
mi olan bilinmedik ve unutulmu
Bugn de, onlardan kalan
amma benzer bir ey
Her ne olursa olsun, bu kurtuluU ekinmeden kul-
gnah denilen eye bir otelde
anda hem bir orospuyla, hem de yksek tabakadan
bir gen grmlerdir. Bunlardan bi-
rincisiyle hizmet eden dost valye rol
ikincinin ise gerekleri
Ne ki, orospunun ok burjuva bir
Daha sonra, modern fikirlere ok dinsel bir gazete
iin yazmaya oldu. Gen ise dizginin-
den igdlerini tatmin etmek ve dikkate de-
yeteneklerine bir iin evlendi. Ben
71
de, o dnemde, zaman iftiraya bir erkek
bir kii olarak
az gurur duyuyor Bunun zerinde durmaya-
Bilirsiniz ki, ok zeki insanlar bile
den bir ie fazla devirmekten eref duyarlar. Sonunda,
bu mutlu sefahat iinde ve kurtuluU bulabile-
cektim. Ama, burada da, iimdeki bir engele
kez ve yle bir
ki, hala zerimde. lmszlk oyunu
oynar, birka hafta sonra ise, kadar gvdesini s-
rkleyip bile bilmez.
Gece servenlerimden zaman bu dene-
yimden elde tek kar yaam ol-
du. Bedenimi kemiren yorgunluk zamanda iimde-
ki birok diri trplemiti. Her
Sefahatta, tersine,
hibir yan yoktur. Uzun bir uykudan baka bir
ey o. Dikkat etmisinizdir, gerekten
eken en acele ettikleri ey, kendilerine
ihanet Kukusuz
onlar, kendi sevgili hep onlara ait
dan bir kez daha emin olmak isterler. Ona sahip olmak
isterler, beylik deyimiyle. Ama bunun nedeni, hemen
daha az da. Bedensel
kendisi bir ka-
dar hayal gcnn de bir sonucudur. koullarda
sahip kt dnceleri rakibe de mal ederiz.
ok kr ki, zevk hayal gcn de, gcn
de O zaman erkeklikle birlikte ve onun
kadar uzun zaman uyur. nedenlerden tr yeni-
yetme genler ilk metresleriyle metafizik yitirir
ve brokratikletirilmi birer fuhu olan evlilikler
zamanda ve buluun tekdze cenaze
haline gelir. Evet, aziz dost, burjuva l-
72
kemize terlik giydirdi, da lmn
getirecek onu.
muyum? Y oo, ama
ca o iret sylemek isti-
yordum size. Bir eit sis iinde yle bir sis
ki, iinde gl, sonunda kadar hafifli-
yordu. onca yer eden ilgisizlik di-
renmeyle ve damar sertlqmesi gibi sertli-
Heyecanlar Hep ay-
miza, daha V eremli ci
kuruyarak iyileir ve mutlu sahiplerini yava yava ha-
ben de byle, iyileerek sakin sakin
lyordum. Her ne kadar dilimdeki hre-
tim iyice da, dzenli bir ekilde
yrtebilmem kargaa ile bozulmusa da,
hala iimle geinebiliyordum. Yine de, gece
daha ok dil
ilgintir. bazen T salt dilden
bulunmam mterilerimde gvensizlik
yordu. Kukusuz, yasada ye-
re gelmez bir avukat kadar kor-
Buradan, yar-
konusuna varmak bir iti.
Mterilerim bu ve seyrekleti. Zaman zaman
yine savunma Hatta bazen, syledikleri-
me unutarak gzel savunma
yordum. Kendi sesim beni srklyor, ben onun pein-
den gidiyordum; eskisi gibi gerekten gklerde uma-
dan biraz yerin stne alaktan uuyordum.
az insan gryor, birka eskimi ili-
kiyi zoru zoruna srdryordum. Hatta, arzu
madan salt dostlukla akamlar oluyordu, U
farkla ki, can boyun olarak, bana sy-
lenenleri yamalak dinliyordum. Biraz
73
ve Sz konusu olan

Yine de bir gn, bir dostuma ama
iyilememi kutlamak iin bir
yolculukta bir tabii st gvertesinde bu-
lunuyordum. Birden, demir rengi okyanusun zerinde
kara bir nokta grdm. Gzlerimi hemen evirdim, y-
arprnaya Yeniden bakmaya kendimi
zaman kara nokta Tam
racak, ahmaka ki, yeni-
den grdm. Gemilerin dkn-
tlerden biri sz konusuydu. Yine de noktaya bakmaya
tahamml bunun bir insan oldu-
hemen. O zaman, uzun
bilinen bir fikre boyun isyana
ki, nce Seine zerinden
o Denizinin
srklenerek, okyanusun iinde,
dnyada yol almaya,devam ye ona rast
gne kadar orada beni Yine ki,
benim vaftizimin suyunun her yerde, de-
nizlerde ve nehirlerde beni beklerneye devam edecekti.
Syleyin bana, burada da suyun zerinde miyiz?
dmdz, tek-
dze, bitmez tkenmez suyun zerinde? Amsterdam'a
Bu muazzam kutsal, su
iinden hi. Dinleyin! grn-
mez iri duymuyor musunuz? Bi-
ze neye bizi?
Ama bunlar, hep durumda
ve bir yol bulmam kesin
olarak gn de Atlantik zerinde atan,
seslenen ama kudur-
ve da Boyun ve sulu-
kabul etmek gerekiyordu. hcresinde ya-
74
gerekiyordu. Sahi, hcresi
verilen o zindan hcresini bilmezsiniz. Genellikle
insan mr boyu unutuluyordu orada. Bu hcre
cak tekilerden. Bir
ayakta kadar alak, kadar
da Engelli bir durum almak, biiminde
gerekiyordu orada; uyku bir
pir melmeydi . .Azizim, szcklerimi lerek sylyo-
rum, bu basit deha Her gn, be-
denini o hareketsiz mahkum,
sulu ve keyifle gezinmek de-
mek Doruklara ve yksek kp-
rlere bir bu hcrede mu-
sunuz? Ne dediniz? Bu hcrelerde ve
zamanda masum olunabilir mi? hi de-
Yoksa gcm gme giderdi.
kambur bir an bile
gz nne alamam. ki, hi kimsenin masum
kesinlikle syleyemeyiz, oysa herkesin
kesinlikle onaylayabiliriz. Her insan
suuna eder, ve umudum bu benim.
bana, dinler, ahlak dersi vermeye
ve emirler andan itibaren ya-
yaratmak ve iin Tan-
zorunlu Benzerlerimiz, kendimizin
yeterlidir bunun iin. Son sz ediyor-
dunuz. da gleyim buna. Gzm
bekliyorum onu. Daha ktsn
ben, Onlar iin hafifletici nedenler
yoktur, iyi niyet bile su olarak Hi tk-
rk hcresinden sz mi, bir
en byk iin son
zamanlarda icat hcreden? Tutuklunun iinde
ayakta ama hi bir
drt duvar. Onu imentodan kapatan
75
Bu du-
rumda ancak yz grlr ve gelip geen her
gardiyan bu yze dolusu tkrk atar. Hcrede
kalan tutuklu, gzlerini. izin varsa da,
yzn silemez. size, azizim, bir insan Bu
kk iin T insanla-

yleyse? yleyse, tek
gvence ve ben daha ok byk bir
temizleme olarak grrm, zaten onun z bu
ama ancak sreyle, o zaman da
din onun. O zamandan beri sabun bulunmu-
yor, burnumuz pis ve olarak burnumuzu sili-
yoruz. Hepsi tembel, hepsi zerlerine tkrdk
m, yallah hcresine! kim tkrecek oyu-
nudur bu, o kadar. Size byk bir azi-
zim. beklemeyin. Her gn iindeyiz onun.
bir yok, b.u berbat nemli havada biraz
rperiyorum, o kadar. Zaten geldik. Siz nden bu-
yurun. Ama, rica ederim, biraz daha bana
edin. Szm bitirmedim daha, devam etmem gerek.
Devam etmek, zor olan bu onu niin
ha gerdiler, biliyor musunuz, onu, anda belki
mekte Gzel, bunun iin bir sr ne-
den Bir ldrlmesi iin her zaman ne-
denler Buna onun
mak bu yzden sulu her zaman avu-
katlar bulur, masum ise bazen. Ama, iki bin boyun-
ca bize ok iyi nedenler bu korkun
can iin bir byk neden bilmiyorum ni-
in bu neden onca dikkatle gizlenir. Gerek neden, ken-
disinin bsbtn masum bilmesidir.
mekle bile, bilme-
den hatalar Bilmeden mi? Eninde so-
nunda, o ge-
76
onu emin yere
gtrrken geirilen Yahudiye onun
yznden niin lmlerdi? Bunu kendisi iste-
elbette. O askerler, o ikiye o-
cuklar onu Ama ben eminim ki,
V e onun btn
sezilen o hzn, iin dvnen ve hi teselli
kabul etmeyen Rahel'in sesini geceler boyunca duyan.
onulmaz melankolisi miydi? gecenin
iinde ykseliyor, Rahel onun o-
o ise
Onun bilen birisi olarak, insan konusunda
her eyi bilen birisi olarak -Ah! Suun lmek kadar, l-
drmek kim gece gndz o ma-
sum suuyla yz yze gelen birisi olarak, tutunmak ve
devam etmek fazla g geliyordu kendisine. Y
kalmamak ve baka yere, belki bir
yere gitmek iin, bitirmek, kendini savunmamak, l-
mek daha iyiydi. Ama desteklenmedi, bundan da
ve her eyi bitirmek iin Evet,
onun ortadan balayan,
nc 'Beni niin terk ettin?'
bir yle mi? Haydi o zaman makas!
da dikkat edin ki, Luka hibir eyi du-
rum o kadar dikkat ekmeyecekti; onca yer tutmaya-
bu kesin. Bylece ilan et-
oluyor. dzeni de
Ne var ki devam edemedi. Ben ne
mi biliyorum, azizim. Bir zamanlar, her an bir sonraki
ana bilmiyordum. Evet, bu dnya-
da sava taklit edilebilir, hemcinsine
kence gazetelerde boy gsterilebilir ya da
rg rerken ekitirilebilir. Ama
hallerde, devam etmek, devam etmek insans-
t bir eydir. O ise insanst bana. Can
77
dkt, ben de bu yzden onu sevi-
yorum, dostum, bilmeden ld o.
Felaket ki, bizi her ne olursa ol-
sun, yoluna devam etti, hatta, onun eyi biz de
bilerek, ama yapmaktan ve onun gibi lmek-
ten aciz kalarak hcresinde za-
man bile. Tabii, onun lmnden biraz yararlanmaya
Eninde sonunda, sylemek bir
'Pek de lekesiz gzel, bu bir gerek. Peki
yleyse, Ha zerinde bir
hamlede temizleyelim bu Ama bir sr insan yal-
daha uzaktan gze arpmak iin haa
hatta bunun iin ok uzun zamandan beri orada
bulunan biraz gerekse bile. Bir sr in-
san, uygulama koymak i"in c-
mertlikten vazgemeye karar Ey
ona olan ve benim
yine kendimi savunma yapmaya
neredeyse. bunun iin nedenle-
rim var, buradan birka sokak tede
bir mze var. Vaktiyle
onlar,
di. N e olsun istersiniz, mahzenler burada sular
durumda. Ama bugn, iiniz rahat etsin,
ne ne mahzende Onlar onu kalple-
rinin bir mahkeme zerine tnetmilerdir
ve onun O ise gnahkar
na bir sesle 'Ben de mahkum etmiyorum se-
ni!' diyordu; olsun, yine de mahkum eder onlar, kimse-
yi T ann bu senin. Tan-
Bunu o kadar istemiyordu o, dostum. Sevilsin is-
tiyordu Elbet onu seven kimseler
ristiyanlar bile. Ama onlar. O, bunu
zaten, duygusu onda. Petrus,
bilirsiniz, korkak Petrus, inkar eder onu: 'Ben bu
78
... Ne demek se-
nin ... v.b.' Gerekten ileri gidiyordu! Ve o, bir szck
oyunu 'Petrus'un
1
zerine kilisemi
Alay daha ileri gtrlemezdi, yle mi sizce? Ama
onlar hala Gryorsunuz, so-
runu iyi biliyordu o. Sonra da,
lama, yrekferinde hkm olmak zere, ve
mahkum etmeye ebeciiyen ekip gitti.
nk valla-
hi, hi durmadan bunu Ne var ki,
kimse aklanmaz oldu. masumluk konusunda
bol bol her trden
ve Deccal'in ki, bunlar zaten,
hcresinde nk
yanlara gerekir. tekiler de iinde.
Bilir misiniz, bu kentte bir evin
ne Evet, genel ve
ce bu. Tabii biz de kendimizi o koymak
Fark ki, hibir
yorum, te yandan biliyorum ki, siz de ekilde d-
Byle olunca, madem ki hepimiz
o halde hepimiz birbirimize suluyuz, hepi-
miz kendi berbat gre bir bir haa ge-
ama yine bilmeden. Hi biz yle olur-
duk, ben Clamence, yolu, tek zm,
ruyu ...
Y oo, kesiyoruro burada, aziz dost, Za-
ten sizden ite nne geldik.
yorgunluk da eklenince buna, kendini
seve isteye peygamber yerine koyuyor. Ne de olsa, ha-
lim ortada benim, sisler ve sularla
bir le biri, zamanlara zg ii bo
peygamber, bu yosun par-
1
"'Petrus" demektir. (ev.)
79
alak bir gkyzne hibir
ya tahamml edemeyen, insanlara ilenip duran,
alev ve alkolle dolu, Mesih'siz nk onlar
ona dayanamazlar azizim, btn sorun da bu. Bir yasa-
. benimseyen kimse, kendisini bir dzene ye-
niden korkmaz. Ama insan
en Biz yine de bu
iindeyiz. dizginlerinden yoksun kalan yar-
rastgele ifter ifter yutar-
lar. O zaman onlardan daha gitmeye ge-
rekmez mi? byk o zaman Peygam-
berler ve iyi bir yasayla ya da kusur-
suz bir rgtle hedefe varmak iin acele ederler, yery-
z nce. ok ki, ben hedefe var-
Son ve ben, mjdeliyorum.

Evet, evet, bu ne syleye-
size. sonra gidiyorsun uz, demek ki za-
dar. Dilerseniz gelin evime, zili kez
Paris' e mi dneceksiniz? Paris uzak, Paris gzel,
onu. Onun stlerini
hemen hemen dnemde. iner, kupkuru ve
dumandan kent iin iin
nehir tersine gibidir. O zamanlar
ben sokaklarda avare onlar da
yor, biliyorum!
eve acele gider gibi grnerek. .. Ah! Dostum,
yk kentlerde avare nedir bilir misi-
niz?
80
1

.
.
'
izi yatakta iin mahcubum. Bir ey
biraz var, gideriyo-
rum onu. Bu nbetiere ben. pa-
p bir tma. Y oo,
ediyorum. Ne biliyorum;
ile etmek ok g. ede-
rim ki Bense... evremden birisi in-
kategoriye Yalan sylemeye mecbur
kalmaktansa hibir gizlememeyi hibir
gizlememektense yalan sylemeyi ve
zamanda hem hem de gizi sevenler. Bana en
uygun gelen kategoriyi siz sein.
Her ne olursa olsun, ne nemi var bunun? Yalanlar
gerek yolunda sonunda? Ve benim hika-
yelerimin hepsi, gerek olsun, yalan olsun, amaca
ynelmez mi, O zaman, onla-
gerek ya da yalan ne nemi var,
onlar, her iki halde de, vaktiyle ne ne ol-
Bazen bir iyz, yalan
syleyede syleyenden daha iyi belli eder kendi-
ni. gibi kr eder. Y alansa, tersine, her nes-
neyi gzel bir di-
anlamda bunu, ama ben bir esir
papa olarak
Oturun, rica ederim. Odaya
ama temizdir. tenceresiz bir V ermeer. Ki-
tap da yok burada; uzun okumaktan vazge-
tim. Eskiden evim kitaplada doluydu.
81/6
Bir yiyip atan insanlar ka-
dar bir bu. Zaten ben seviyo-
rum, itiraf da zellikle, itiraf etmemek iin,
bildikleri zerine hibir sylememek iin yazarlar.
geme zamansa g-
ceset bana, bu
ite O zaman kestirip Kitaplar kal-
nesneler de bir tabut gibi
dz ve zorunlu geriye. Esasen o terte-
miz rtl, Hollanda insan, mum-
ya gibi saf kokulu, lr kefene sa-

Benim merak ediyorsu-
nuz? Alelade Bundan size sz etme g-
cn bulabilecek miyim bilmem. Evet,
Bundan ncesiydi. Rommel sayesinde sa-
Afrika' day Y o o, ben
m m, sakin olun. Avrupa da kurtul-
zaten. askere ama
grmedim hi. Bir anlamda buna. Belki
birok bu, yle mi? or-
dusu cephede bana ihtiya Benden
istedi. Bundan sonra Paris' e dndm
ve Almanlada m. Yeni yeni sz edilmeye
lanan hareketi ekti beni, vatansever
anda Glmsyor musunuz?
Chatelet' de, metronun koridorla-
Biz kpek labirentte yolunu
Tyleri dik, bir gzleri keyifli, iri bir k-
pekti, gelip geenlerin kokluyordu.
Pek eski ve pek bir severim kpek-
leri. Her zaman iin severim. K-
ama belirgin biimde tavlan-
oyuayarak duruyordu birka metre nmde.
Bu anda, yryen gen bir Alman askeri
82
beni geti. nne gelince Hi
duraksamadan hayvan, keyifle askerin
gitti ve onunla birlikte ortadan kayboldu.
ve Alman askerine bir qit fkeyle,
tepkimin vatanseverce kabul etmek duru-
munda kpek bir sivil izlemi ol-
bunu bile. Tam tersine, bu sevimli
bir Alman maskotu gryor-
dum hayalimde, bu da beni fkelendiriyordu. Deneme,
demek ki
hareketi bilgi almak niyetiyle
Gney blgesine gittim. Ama gidip de bilgi edinince, te-
reddt ettim. Giriim bana biraz delice ve her eyi sy-
lemek gerekirse, romantik grnyordu. Hele,
eyleminin ne ne de benim o havadar tepeler
zevkime uygun Buna yle ge-
liyordu ki, benden istenen, bir mahzende gnler ve ge-
celer boyu dokumak, sonra hoyrat herif-
lerin gelip beni oradan nce
sonra da beni baka bir mahzene srkle-
yip ldrneeye kadar dvmesini beklemek
Bu kendilerini verenlere hayran-
besliyordum, ama onlar gibi
Hal byle olunca, Londra'ya gibi belli be-
lirsiz bir niyetle Kuzey Afrika'ya getim. Ir Ama Afri-
ka' da durum birbirine partiler bana
lde bu yzden vazge-
tim. Halinizden ki, bir olan bu
zerinden abucak dncesindesiniz. Pe-
kala, diyelim ki, sizin gerek iin,
daha dikkatle diye abuk geiyo-
rum. Her ne ise, sonunda Tunus'a orada
bir dost buldu bana. Bu dost, sinemayla ok
zeki bir Onu Tunus kentine kadar izledim ve
gerek ancak Mttefiklerin Cezayir'e yap-
83
..
sonraki gnlerde dostum o
gn Almanlar ben de tutuklan-
ama istemeden. ne bilmi-
yorum. Bana gelince, hibir ktlk bana,
byk azaplar ektikten sonra ki daha ok bir
gvenlik nlemi sz Trablus
daki bir kampa kt muamele grmek-
ten ok susuzluk ve yokluk bir yerdi Si-
ze tablosunu Bizler,
bu tr yerleri tasadamak iin tasvire muhta
Bundan yz elli nce gller ve ormanlar iin
gzmz Bugnse hcre lirizmimiz var.
Bu size gveni yorum. birka
ekleyeceksiniz manzaraya: dimdik bir
sinekler, kum, su
Benimle birlikte, iman sahibi bir gen var-
Evet! Bir peri bu gerekten. Duguesclin tipi,
hani. iin Fransa'dan
Katolik general emerne onu ve Fran-
co'nun deyim yerindeyse, Ro-
ma grmek derin bir zmye
kendisini. Ne bundan sonra gelip
Afrika ne de kamptaki bu
zntden onu. Ama ve de
kendisini normal halinden biraz. Bir
gn, her adeta akan bir
biz bir dzine sinekler soluyup durur-
ken, yineledi.
Ka gnlk bize.
lak gvdesi terle elleri kaburga kemiklerinin
grnen klavyesi zerinde piyano Bize, bir
taht zerinde dua etmek yerine mutsuzlar ya-
yeni bir papa ve bu ne kadar a-
buk olursa o kadar iyi sylyordu. sal-
iayarak gzleriyle dimdik bize. 'Eyet,'
84
diye tekrar ediyordu, 'mmkn kadar abuk!'
Sonra birden ve lgn bir sesle, onu
dan semek syledi: ve erdemle-
riyle tam bir adam bulmak ve ona,
kendisinde ve kabul et-
mesi itaat yemininde bulunmak gerekiyordu.
hanginizin en ok kusuru var?' dedi.
ka olsun diye ben benden
da 'Gzel, Jean-Baptiste olacak.'
Y oo, byle demedi, nk o zamanlar
Ama, benim gibi, bu iin kendini nerme-
nin en byk erdemi belirtti ve benim se-
ilmemi teklif etti. tekiler oyun olsun di-
ye, ama yine de biraz ciddiyetle. Gerek ki, Duguesc-
lin bizi. Bense, bsbtn de glm-
yordum. nce kk peygamberimin ka-
sonra da, yorucu su
yznden keyfimiz yerinde ke-
sin ki, haftalarca, gittike daha ciddi olarak
srdrdm.
Neydi bu grup ya da hcre
sekreteri gibi bir tekiler, olma-
yanlar bile bana itaat etme edindiler. Dugu-
esclin ekiyordu; ben O za-
man, papa kadar kolay an-
ve bunu dn de, zerine
size onca kmseyici nutuklar ektikten sonra,
Kampta byk sorun su Politik ve
dinsel nitelikte gruplar ve her biri kendi
Ben de kendi
zorunda bu ise kk bir
dn demekti. Kendi bile tam bir sr-
dremedim. durumuna ya da grecekle-
ri gre; filan ya da koruyordum. Bu
aar bana. Ama
85
rusu, yoruldum ve o dnemi dnmek istemiyorum
Diyelim ki can ekien bir suyunu iti-
gn yuttum. Duguesclin
bu, lmt o, yoksunluklara fazla
du. Hem sonra, onun daha
uzun zaman nk seviyordum onu, evet,
seviyordum, hi bana yle geliyor. Ama, teki-
lerin bana olsa lecek olan bu adamdan daha ok
ve onlar iin kendimi korurnam ge-
suyu itim, bu kesin. azizim, impa-
ratorluklar ve kiliseler byle lmn gnei
da. V e dnk biraz dzeltmek iin,
yoksa dn m kurdum b-
tn bu eylerden sz ederken gelen byk fikri
size. Byk fikrim ge-
nce, buna herkesten ok
onun. Sonra, onun zerine tek yoludur bu ...
iyi Evet mi? Ltfen yok-
bir. bende srg kompleksi var. Uyku-
ya srgy itip bilemem
hibir zaman. Her akam, onu yoklamak iin
gerekir. hibir eyden emin olmuyor, size syle-
dim bunu. Bu srg bende korkak bir mlk
sahibinin bir tepkisi Vaktiyle da-
. irernin kilitlemezdim, da. Parama
sahip eylere
sahip olmaktan biraz. Sosyete nu-
inanla yle oluyordu: 'Ml-
kiyet, baylar, bir cinayettir!' Servetimi buha bir
yoksulla kadar byk bir
onu emrine bylece
umuyordum. Bu-
gnse hibir eyim yok. Byle olunca iin
duymuyorum, ama kendim ve
iin duyuyorum. zamanda, ve
86
kk evrenin
temelli kapatmak da istiyorum.
duvardaki aar
ltfen. Evet, o tabloya onu?
Drst tablosu bu. Yerinizden
nuz? Kltrnzde demek ki var? Gazeteleri
Van nl kilise Mistik Ku-
zu'nun birinin 1934'te Gand' daki Sa-
int-Bavon Katedralinden Bu
pano, Drst ve kutsal hayvana
gelen temsil ediyordu.
iin, yerine ok gzel bir ko-
nuldu. burada. Y oo, benim bunda bir rol m
yok. Geen bir Mexico-City gediklisi
onu, bir bir ie iki
gorile. nce ben dostumuza onu iyi bir yere asma-
tavsiye ettim ve uzun zaman bizim o dindar
lar, btn dnyada dururken, Mexico-City'de ay-
ve pezevenklerin zerinde taht kurup oturdu-
lar. Sonra goril, zerine onu burada depoya kal-
nce buna biraz hamurdanarak durdu, ama
ben kendisine korktu. O zamandan beri
bu bana ediyor. Ora-
da, zerinde bir boluk oldukla-
grdnz.
Panoyu neden mi geri vermedim? Hey gidi, sizde
bir polis refleksi var hani! Pekala, size sorgu
cevap verir gibi cevap ki bu tablonun
gelip benim odama birinin gelsin hi ol-
mazsa. Bunun nedenleri Birincisi, tablo bana de-
Gand piskoposu kadar ona olan Mexico-City
patronuna ait. Mistik Kuzu'nun nnden geen-
ler kimse ve
kimse benim kusurum yznden zarara
ncs, bu ben egemen oluyorum.
87
sahte aday
tir ve gerek da ben biliyorum. Dr-
dncs, bylece hapse ben sahibim, bu
ise bir ekici bir fikir. bu
Kuzu ile gidiyorlar, ne kuzu, ne ma-
sumluk var, da panoyu alan usta haydut,
gereken mehul adaletin bir Son
olarak, bu dzen iindeyiz biz. Adalet masum-
luktan, birisi ha zerinde, birisi teki duvar
olmak zere, kesin biimde ben
gre zgrm. Onca ve
sonra o g cezaevi
vicdan yrtebiiirim ve madem
ki gidiyorsunuz, bu ne size
sylememin geldi.
nce izin verin, daha iyi nefes almak iin bir
Ah! N da yorgunurul dala-
ba kilitleyin, Bu cezaevi
ni anda etmekteyim. Genellikle Mexi-
co-City'dedir. Ama byk yetenekler tesine
de Yatakta bile olsam, bile olsam,
Bu meslek esasen edilmez, her an nefes gibi so-
lunur. ki, gn boyunca, zevk iin o
kadar uzun nutuklar ektim size. vaktiyle hibir
sylemeden hayli bir
ynelik. susturmak,
olarak nlemek ynlendiriyor onu,
her ne kadar hibir yol olmasa da. Bun-
dan byk engel kendimizi
mahkum eden ilk yine kendimiz
midir? halde, mahkumiyeti hafifletmek
onu herkese yaymakla gereklidir.
Kimse iin hibir zaman mazeret
ilkem bu benim. niyeti,
cek hafifletici nedenleri kabul et-
88
ben. Bende kutsama yok, af yok.
'i toplama sonra kadar tutuyor. Siz
bir yalan
v.b.' denir. byle. O kadar
Bu duruma gre, gerek gerek politikada
ben, reddeden her teoriden ve
ona sulu gzyle bakan her pratikten De-
mek ki ben bir azizim.
sylemek gerekirse, klelik olmadan
kesin zm yoktur. ok abuk bunu. Eski-
den dilimden Onu
ekmeklerime srer, btn gn dnyaya
zgrlkle bir nefes
Bu heybetli bana herkesin
vururdum, ve gcmn hizmetine
tum onu. Yatakta uykulu
na onu yzst gitmek iin
ondan Onu ... c
tum, ly Yine de daha
olarak onu iki- kez savun-
oldu, tabii onun iin lmeye
ama riskler yklenerek. Bu ba-
gerek; ne bilmiyordum. zgrl-
bir dl ya da ile kutlanan bir ol-
bilmiyordum. V e de bir insana du-
dak zevki verecek bir kutu,eker ter-
sine, bir angarya o, bitkin bir
mukavemet yok, insana ba-
karak kadehini dostlar yok. zgn, bir
salonda blmede,
kendisi ya da
karar vermekte Her ucunda bir yar-
son derece bir yk
hele ya da
nuz ya da kimseyi zamanlarda.
89
Ah! Azizim, ve efendisiz kimse iin
gnlerin yk korkuntur. O halde kendine bir
efendi semesi gerektir, moda
gre. Bu zaten kim-
seyi etme riskini gze almaya bu.
hemcinslerini ve her eyi seven, pek ciddi
halinden hibir ey kilisede
vaaz vermemeleri dnmekten
ne nler sizce? belki, insanlara evet,
insan Skandal yaratmak istemez onlar, duygula-
kendilerine saklarlar. Ben her akam dua eden Al-
bir byle. Hibir eyi engellemi-
yordu bu: da giydiriyordu!
N e ktek! Durumu kendisine zgr
bir militan, kt niyet de havaya
'Bana yeni bir
hepsi byledir,' diye iini ekti bu havari. Ona
sa, yzde sekseni, en imza atma-
mak ellerinde yazar ve selamlar-
Ama ona gre onlar, kendilerini sevdikleri iin
imza atarlar, kendilerinden nefret ettikleri iin de hibir
selamlamazlar. vermekten yine de
iin, ahlaka erdemli bir
Gerekten tuhaf bir Kafa-
ve kusursuz bir koca iken Allah-
olan bir dosturnun zina dindar kesilmesin-
de ne var!
Hey gidi kk sinsiler, komedi oynayanlar, iki-
yzller, da bir halleri
bana, hepsi byledir, kfrettikleri zaman
bile. olsunlar ister dindar, ister
olsunlar ister Bostonlu, hepsi de babadan
yan. Ama ne baba var, ne kural! O za-
man zgrdr insan, kendini gere-
kir, hele ve onun hkmlerini istemedikleri
90
de, isterler, korkun kurallar
icat ederler, kiliseler yerine odun kurmaya ko-
prlar. Birer bunlar, derim. Ama ancak
gnaha onlar, asla. Bunu
ler evet, kendini
varolma ve duygusal da olduk-
iin, taze gen drst insan-
mziktir. benim, duygusal hal-
de, neyi hayal bilir misiniz? Tm ve be-
deni kavrayan dolu dolu bir ak, gece gndz hep sar-
ve cokun, boyunca byle ve
sonra lm. ki bu yok!
O zaman, ya da srekli
zorlama ve boyrat evlilik olur, mi? Esas
olan, her ocuk iin gibi her
eylemin iyi ve ktnn keyfe
biimde belirlenmesidir. V e ben o ka-
dar ve olmama buna
rum, her ne kadar onlardan nme ilk gelene dostluk
duysam da. Ama Paris kprleri zerinde, zgrlkten
ben de yleyse, kim olursa ol-
sun, gkyz yerine geecek efendi ...
'Geici olarak burada bulunan
olan ey ve sevgili
yneticiler .. .' ki nemli olan, zgr
olmaktan ve kendinden daha namussuz olana
iinde itaat etmektir. Hepimiz sulu
muz zaman, demokrasi Ne var ki, aziz dost,
lmek zorunda cn almak gerekli-
dir. lm olur, klelik ise
tekilerin de grlr, hem de bizimle za-
manda, ite nemli olan bu. Sonunda herkes bir yere ge-
lir, ama dize gelmi olarak.
Topluma benzer da iyi mi ve
bunun iin toplumun bana benzemesi gerekmez mi?
91
Tehdit, polis bu
Kmsenince, tam de-
ortaya koyabilirim, yararlanabili-
rim, olabilirim. bunun iin, azizim,
byk bir ciddiyede sonra,
onu hi gecikmeden nne gelene
ne gizlice karar verdim. V e Mexi-
co-City' deki kilisem de vaaz veriyorum, iyi insanlan bo-
yun ve alakgnlllkle
elde etmeye bu gerek zgr-
lk olarak sunmak da olsa.
Ama deli ben, hemen ger-
bir ey ok iyi Gele-
nimetlerinden biri olacak o, hepsi bu. O zamana
kadar yetinmek ve hi geici bir -
zm bulmak Bu durumda, kendi
iin daha hafif iin onu herkese yay-
bir baka yolunu bulmam gerekti. Bu yolu bul-
dum. Pencereyi biraz aar ltfen, kor-
kun ok nk yorum da. Benim fik-
rim hem basit, hem verimli. Gnete olma
sahip olmak iin insan herkesi sua
Birok nl gibi krsye insan-
lanet mi ok tehlikeli bylesi! Bir gn-
dz ya da gece vakti gl habersizce
hkm gelip kendi yz-
nze arpar ve orada yaralar aar sonunda. O za-
man ne olur mu diyorsunuz? Pekala, olan olur o za-
man. Ben, efendilerin ve sopalannin gelmesini
beklerken, Copernic gibi, ulamak iin y-
rtmeyi tersine evirmemiz kefettim. Ba-
mahkum edip de hemen kendini
mmkn gre,
sahip olmak iin kendisine
yklenmesi gerekir: Her sonunda kefaret
92
ne gre, ters ynde yol almak ve sonunda olabil-
mek iin kefareti olmak gerekir. Beni izliyor musu-
nuz? Gzel. Ama daha da olabilmek iin, a-
syleyeyim size.
nce Paris'ten yolcu-
eksik herhangi bir yerde
bir ad Dnyada by-
le yerler ok, ama cilvesi ve
de belli bir nefis kreitme kanallar
da ve her
dan gelen ziyaret sulu ve sisli bir
kenti sememe neden oldu. tayfalar ahal-
l esindeki bir barda kurdum.
lidir. Yoksullar lks evrelerine gitmezler, kibar
hi bir kez, hep kt
yerlere sonunda. zellikle
yolunu gzlerim; en iyi
onlarla veririm. En ince sesleri, usta bir
olarak, onlardan
Bylece, bir Mexi-
co-City'de icra etmekteyim. Bu meslek, deneyimini yap-
gibi, nce elden kadar olarak herkesin
nnde itiraflarda bulunmak demektir. Enine boyuna
kendimi. G bu, g-
l. Ama dikkat edin, kabaca, gmbr gmbr
vura vura sulamarn kendimi. yumuak yumu-
dururum, ince ve konu szleri
sonunda dinleyiciye
dinleyiciyi Beni ilgilendiren
ilgilendiren birbirine Ortak zel-
likleri, birlikte deneyimleri, paylamakta
kibar bende hkm sren ha-
liyle gnn ele Bylelikle, herkesin
olan ve de hi kimsenin olmayan bir portre izerim.
karnaval maskelerine, hani o 'Ben bu
93
adama yahu!' hem hem ba-
maskelere hayli benzeyen bir maske. Port-
re zaman, bu akpmki gibi, zgn zgn gsteri-
rim onu: ne ki ben buyum!'' Sulama
tir. Ama bu arada, portre bir ay-
na olur.
Her kl iinde, yola yola,
yzm ama delici keskin,
tm zetle-
yerek, etkiyi gzden ve 'Sonun-
cunun sonuncusuydum ben,' diyerek. O zaman szle-
rimde 'ben' den 'biz' e geeri m hissedilm ez bir
biz buyuz'a zaman, oyun
ne mal syleyebilirim onlara. Ben de onlar
gibiyim, hepimiz. Yine de
benim bunu bilmek gibi bir var, bu da ba-
na veriyor. gryorsunuz
kusuz. Kendimi ne kadar sularsam, o kadar sizi
lama sahibim. Daha iyisi, sizi kendinizi
maya bu da beni ylesine Ah!
Azizim, bizler tuhaf, sefil ve ya-
geri dnsek, bizi ve kendimizi
rezil edecek, ileden eksik olmaz. De-
neyin. Sizin byk bir dostluk duygusuyla
emin olun.
Glmeyin! Evet, zor bir siz, hemen
grdm bunu. Ama durumu
maz bir ey bu. tekilerin' zeki olmaktan ok,
hemen Zekiler iin za-
man gerekir. Yntemi sonuna kadar iyice ye-
ter onlara. Unutmazlar, onlar. Er ge,
oyun olsun diye, masaya otururlar. Siz-
se zeki grm bir haliniz de
var. Yine de itiraf edin ki, bugn kendinizi
gn ncekinden daha hissediyorsunuz, yle de-
94
mi? bana ya da tekrar gelmenizi
nk geleceksiniz, eminim bundan!
beni. Hem niye ki,
bana uygun gre?
ten yerinecek yerde kabul ettim onu. Tersine ona g-
mldm ve btn onda bul-
dum. nemli oldu-
sylemem oldu. Onemli olan her ken-
dimize mubah grebilmektir, zaman zaman kendi de-
itiraf etsek de. Ben her
yi kendime mubah gryorum, yeniden, hem de bu kez
glmeden. kendimi sevmeye
ve kullanmaya devam ediyorum. Ancak, ha-
daha olarak yeniden
mama ve nce sonra bir key-
fini srerek iki kez zevk izin veriyor.
zm yolunu beri, kendimi her
ye, gurura, can kine ve hatta,
anda hazla
rum. Sonunda egemenligimi sryorum, ama mr-
mn sonuna kadar. benim ve ze-
rinde herkesi bir tepe buldum yeni-
den. Bazen, gecenin gzel saatlerde uzaktan uza-
bir duyuyorum, yeniden
rum. Ama abucak, her olsun,
olsun her kendi ezi-
yoruru ve yeniden g
Bu durumda, ne zaman olursa olsun, Mexico-City'yi
Ama U ekin,
nefes almak istiyorum. Geleceksiniz, mi? Size tek-
bile gsteririm, nk size
bir sempati duyuyorum. Gece boyunca onlara re-
zil greceksiniz. Daha b'u ak-
zaten. Bundan vazgeernem ve
de ilerinden birinin alkoln yere
95
ve o anlardan kendimi yoksun
o zamanlar byyorum, aziz dostum,
byyorum, zgrce nefes stnde-
yim, ova gzlerimin kendini
baba hissetmesi ve kt yaam ve ahlak belgeleri
ne byk Ben, Hollanda
tepesinde, kt meleklerimin taht
Son sislerden ve su-
dan bana
ykseliyor onlar, ilerinden ilkinin
gryorum daha imdiden. Onun bir eliyle
yznde hepimizin ortak kaderinin
hznn ve bu kaderden
oku yorum. V e ben, aklamadan
hele hele bana hisse-
diyorum sonunda!
Evet, duruyorum, uslu uslu yatabi-
lirim? Sizden daha yksek ha-
vaya beni. O gecelerde, daha o sa-
bahlarda -nk oluyor-
rum, fkeli kanallar boyunca yryorum.
Kuruni mor gkyuznde kat kat inceliyor,
gvencinler biraz ykseliyor, pembe bir
benim bir yeni gn mjdeliyor.
Damrak stnde ilk tramvay, nemli havada zilini
ve bir ucunda
duyuruyor, o Avrupa ki orada, anda, benim uy-
olan elli milyonlarca insan, bir
zorlana zorlana yataktan keyifsiz bir
ru O zaman ben, bilmeden bana boyun
mi tm bu zerinde dncemle szlerek,
olan absent gn ierek, sonunda
kt szlerle sarho olarak mutlu oluyorum, mutlu
oluyorum diyorum size, mutlu
lesiye mutlu oluyorum Oh! G-
96
kumsallar ve alize adalar,
genlik!
Tekrar
kendimden getim, yine de bazen
gereklerden kukuya dyor, hatta
iyi bir zaman bile. Benim -
zmm en iyisi Ama insan
zaman, onu
zaman, elinde yoktur, yle mi? Bir
olmak iin en bu. hi
kimse olmamak, herhangi biri kendini unutmak
gerekirdi, hi bir kez. Ama
beni. Ben, bir gn bir kahvenin elimi
mak isteyen o ihtiyar dilenci gibiyim. 'Ah, di-
yordu adam, 'mesele kt insan olmak ama
yitiriyor insan.' Evet, kendini
yan o kutsal yitirdik biz.
kar Beyaz gece-
de uyuyan Amsterdam, kk kprler
kara kanallar, sokaklar, ayak
seslerim, btn bunlar amurdan nce geip gi-
den temizlik olacak. camiara kal-
kan iri yumaklara. Belli ki gvercinler bunlar. Bu
sevgili sonunda yere karar vermiler,
ve bir ty ile
btn pencerelerde duruyorlar. da kapla-
U m ki, iyi haber
sekinler herkes kurtulacak, yle mi,
servetler ve zahmetler ve siz, bu-
gnden itibaren, yerde benim T-
myle yle mi? Haydi itiraf edin ki,
gkten bir araba inip beni gtrseydi ya da kar bir-
den alev donup musunuz
buna? Ben de Ama benim, ne olursa ol-
sun, gerek.
97/7
Tamam, tamam, sakin oluyorum,
Benim da, da zaten
pek gvenmeyin. onlar. bana
kendinizden sz gre, kendi ilgin
birine hemen
Gerekten de, polis
ve Drst iin beni
umuyorum hep. Gerisi iin kimse beni tutuklayamaz,
yle mi? Ama bu gelince, etki
giriyor ve ben kendimi yapmak iin
her bu tabioyu ve her iste-
yene gsteriyorum. Bu durumda beni tutuklayabilirsi-
niz, iyi bir olur bu. Belki de daha sonra
geri olur, benim
keserler, ben de lmekten korkmam,
olurum. stne o zaman siz he-
nz ykseltirsiniz, orada
kendilerini ve benim onlara, rnek bir insan
olarak, yeniden egemen olmam iin. Her tamam
olur ve ben, lde ve oradan redde-
den sahte kimsenin ruhu duymadan,
sona olurum.
Ama siz polis elbet, bylesi ok basit
olurdu. Ah! bundan Size
bu tuhaf bir
Demek siz Paris'te o gzel
ediyorsunuz! trden biliyor-
dum. Hepimiz birbirimize benzemiyor muyuz, byle
durmadan ve nceden
bilsek de hep sorularla yleyse, bir
Paris zerinde geleni ve
hi tehlikeye ltfen
bana. gecelerimde hep duran
ve sonunda sizin szckleri
kendiniz 'Ey gen kendini yine suya at
98
da her ikimizi kurtarma bir kez daha ereyim!'
Bir kez daha, ha, amma Ya sylediklerimi-
zi hemen kabul ediverirlerse, stat? O zaman
zi yerine getirmek gerekir. Brr!.. Su ne kadar da
Ama ferah ok ge, her za-
man hep ge olacak. ok kr ki yle!
99
Alb.ert
DSS
Albert Camus ve ye-
rini da, Sisifos Syleni ve
da belki. Ama Camus'y Camus yapan
ncelikle (1942), Veba (1947) ve
(1956) bu byk An-
cak, kimi bu daha ok D-
Bu kitap, herhangi bir ya da zel-
likle ne bir ve zgn
bir kurgu i.inde, zengin bir ve duygu ykyle,
ve derinlemesine
irkinliklerini ve sergiler. Ama, zaman-
da, bu dnyada ya da bu biimde,
ya da bu lde onun bireyler olarak
tek tek her birimize bir ayna tutar, eski avukat Jean-Baptiste
yks bize kendini tehlikeye atma-
dan yani hepimizin ve her birimizin benzersiz
yksn bir sonra
Camus'nn Nobel dln bir olmasa
gerek.
Kapaktaki resim: AMY J. GRIGG
ISBN 975-510-787-8
JIJtLJ
KDV