1.

ksm devam >

Avrupallar, 16. yy.dan beri kapitlasyon diye adlandrlan ticari ve hukuki
ayrcalklardan yararlanmaktadrlar. Osmanl Devletinin kendi aleyhine olan
bu konuda, sadece !n"ili# kaytlarna "$re 1%&1 de 1', 16'( ta '1 "emisinin
bu ticareti yrtt) bilinmektedir. *adi+ahn ,arkna varmad), yabanclarn
lehine ne derece karl oldu)u sadece "emi saysnn %( ylda -e katlanma.
sndan anla+labilinir. /unun "ibi, Osmanl Devletinin sosyal altyapsn ince.
lemek, -$llerdeki su kuyularnn yerlerine kadar her tr askeri bil"ileri topla.
mak ve haritalamak #ere bol miktarda "e#"in 10.11. yy larda Anadoludan
ba+layarak 2uriyeden Arabistana tm topraklarda dola+maktadr. /unun en
il"in- yan ise, $vnd)m# misa3rperli)in bira# abartlmasdr. 4andaki
1.%.1&1' tarihli $rnek b$yle bir i#in ya#s veren *a+ann talimatlardr. 5m
resmi kurumlarn iyi muamele sini, "idilen yerde yiyecek ve atlarn veri.
lerek yanlarnda rehber ve koruma bulundurulmasn emretmektedir.
Bu belgenin geri kalan blmnde bu tr geziler yapanlarn Anadolu ve Arap
topraklarnda izledikleri yolu kendi kaytlarna gre gsterdikleri harita rnek-
leriyle veriyoruz. Dikkat eken rneklerden birine gre! 1"1# te Bur$khardt
1"%& te ise Burton liderli'indeki ekipler (ekke-(edine blgelerini dola)m)-
lar! haritalar ve *ahabilik in$elemeleri yapm)lardr.
+kin$i vahim rnek ise ,ultan Abdlaziz ve -. Abdlhamit dnemiyle ilgilidir.
+inde subaylardan arkeloglara kadar tm uzmanlarn yerald' +ngiliz ekibi!
1".%-1"". aras tam -1 yl boyun$a /uds dahil tm 0ilistin yresini in$eleyip
haritalam)lardr. 1adi)ah 2ermanyla sa'lanan bu yardmn kar)l'n! gelen
sava)ta 3smanl Devletini Arabistan - 0ilistin $ephelerinde altederek verdiler 4

6. /ell, 1&10 . 1&1& ve 11(7 . 11(8 olmak #ere iki ke# dnya turuna
-kt.1&11 ylnda 9udse yapt) #iyaretten sonra Araplara kar+
byk bir sev"i ve il"i duymaya ba+lad. Arap -$llerinde seyahatler
yapt ve batllara -$l hayatn anlatan ya#lar ya#d. Araplar ona
:;$ln 9#: ve :<rakn 5a-s# 9rali-esi: isimlerini verdiler. /ell,
11(0in =artnda arkada+ arkeolo" >illiam ?amsey ile birlikte
Anadoluya "eldi ve /ir sre sonra !n"iltereye d$nd. Daha sonra
Ocak 11(1da =e#opotamyaya bir "e#i d#enleyen /ell, 9arkam+da
$nemli ke+i, ve incelemelerde bulundu ve bu b$l"ede ksa sreli
ka#lar yapt. 9rm# i+aretli rotalarda seyahat etmi+tir.
Btn bunlarn sonunda! 3smanl Devletininde bir trl kendini toparlayamamasndan 2aydalanan mtte5kler 161. ylnda gizli payla)m antla)masn
hazrlam)lardr. Bu antla)ma 7e8 9ork :imes gazetesinde 16-- ylnda yaynlanm) olup 7utuk ve ;kler-haritalar dosyasndan ula)labilinir. Bundan sonra
verilen di'er rneklerden sonra gelen 11. say2ada ilgili 161. antla)mas harita olarak verilmi)tir. Dikkat eken tara2! -<1# ylnda gelinen noktada =rak>ta
kurulmak istenen ?kuzey-gney devletikleri@ ne ok benziyor olmasdr.
/ir sonraki say,ada =ekke ve =edine planlar #amann haritalarndan verilmi+tir. /unlar, !n"ili#lerin 1116.1& Arap.@ilistin kampanyasna y#yllar boyu nasl
ha#rlandklarn "$stermektedir. Ae ya#k ki btn bunlar, en kutsal alanlarda bile olsa Osmanl Devletinin i#niyle onlarca yl srecek +ekilde yapla"elmi+tir.
ARABSTAN'A NFUZ ETMEK
1. ksm
2. ksm 3. ksm
1815 tarihli ve 3 ksm olarak verilen bu ferman, II.Mahmut tarafndan W. Turner isimli kiie !odos"#brs"$ilistin"Msr %e&isi i'in verilmi.
1(1) tarihli M*tte+kleraras ,i&li -.smanl /evletini 0alama1 2ntlamas
1918 Sonbaharnda Filistin ve Suriye Cephesi ve M. Kemal Paa
Fi"istinP-e 2., $., 7. ,e #. <r-!"ar-an 0"!>an 3"-r' <r-! Br!! 60'!tan"1 A"'an
Fa"ken2aynP-an a"n= yine A"'an 8i'an ,0n .an-ersPe ,eri"'i>tir.
7 A1!st0s 191# ?. 6e'a" Da>a, Fi"istin-e !"!nan 7. <r-! k0'!tan"1na tayin e-i"'i>tir
4! sra-a n7i"iz"er 1*% in ka-ar 7/"e 3afa k!zeyin-e sa"-rya 2azr-r"ar
1# ;y"" Trk taraf n7i"iz sa"-rsnn a>"ya)a1 7n 19 ;y"" 0"arak 2aer a"'>ken 8i'an ,0n
.an-ers k0n!ya i"7i 7(ster'ez ,e ek"enen n7i"iz sa"-rs 1# ;y"" ak>a' a>"a'>tr.
#. <r-!n!n )e=2e-e -ayana'a'as zerine $. ,e 7. <r-!"ar k!zeye -01r! /eki"ir"er
22&25 ;y"" 8. ,0n .an-ers e'riy"e 7. <r-! eria 9e2ri -01!s!na 7e/erek Ha"e= (n"erine /eki"ir
2* ;y"" ;'ir Faysa" i-aresin-eki Ara= k!,,et"erinin -e yar-'y"a n7i"iz"er A''anP i>7a" e-er
5% ;y"" n7i"iz"er a' )i,arna !"a>'>"ar-r
1 ;ki' n7i"iz&Fransz -0nan'a"arnn -a katksy"a 4eyr!t n7i"iz"er)e i>7a" e-i"ir
15 ;ki' 6ay="ar artan $. <r-! -a1"r ,e ka"an ir"ik"er 7. <r-!ya ,eri"ir. 4(y"e)e 3"-.<r-. Br!!
?ersin tarafna /eki"en 2. ,e .!riyeP-eki 7. <r-!-an iaret 2a"e 7e"'i>tir. 8. ,0n .an-ers
karar7a2n A-anaPya, 7. <r-!n!n -a Ha"e= k!zeyin-e -a1"k a"ana /eki"'esini ister.
2+ ;ki' 4! sra-a (rek"erin-en ra2atsz"anan ?. 6e'a" ir sre 2asta2ane-e yatarken ir"ik"eri
Ha"e= )i,arn-a k0n!'"an-rr. n7i"iz"er 6at'aP-aki s0n sa,a>ta ?. 6e'a"Pe yeni"ir"er.
51 ;ki' De,"et 'tarekeyi i'za"a-1n-an ?. 6. Da>a A-anaP-a ,0n .an-ersPten 7(re,i -e,ra"r.
4! 2arita-a 19
;y"" tari2in-e
<s'an" ,e
n7i"iz
k!,,et"eri
-!r!'!
7(r"'ekte-ir.
M.K. Paa ,
anaale ,e
!itlis Pten
s0nra ir kez
-a2a s0n an-a
.!riye
)e=2esine
7(n-eri"'i> ,e
-!r!'!
k!rtar'as
ek"en'i>tir.
ngilileri son
sava
Katma!da
yenere"
Misa" Milli
gney snrn
#elirlemitir.
Mustafa Kemal $tatr" %eri &a#an '
?i""i ?)a-e"e In)esi ?.6. Da>aPnn B(re,"eri
D01!'!n-an I"'ne 6a-ar 6aynak/a"
Atatrk Bn"1
?!stafa 6e'a" Atatrkn Hayat K1##1&195#L
Atatrkn .0sya" ,e 6"tre" D0"itika"ar
D01!'!n!n 12*.3"n-a ?. 6e'a" Atatrk
Atatrkn Fikir ,e D>n)e"eri
9!t!k
9!t!k ;k"eri 4e"7e ,e Harita"ar
Konumalar
Atatrk'n Okuduu Kitaplar Listesi
ATAM Atatrk Aratrma Merkezi Dergileri
(1!" ten gnmze#
Mustafa Kemal $tatr"!n Kurtulu Sava (n)esi *+rev ve ,aarlar
&arih *+rev veya -lde -dilen ,aar
15 ;ki' 19%7 Y."(a+ olara 24reve (a+ladtan $onra HalepGte @. 0rdu 6arar2ahna atand.
22 Haziran 19%# 19A: (a+nda SelaniGe 2eere $onunda &ttihat ve TeraiGye atld.
@. 0rdu 24revine e olara 9u!eliGde 7.1etti+lie atand.
.0na2ar 19%# &ttihat ve Terai tara1ndan duru!u in*ele!e ."ere Tra(lu$2arpGa 24nderildi.
9isan 19%9 @1 7art -yalan!a$na ar+ Hareet 0rdu$u 6ur!ay #a+anl yap!+tr.
1* ;ki' 1911 Tra(lu$Gta &talyanlara ar+ $ava+ iin 24n.ll. olara (u (4l2eye 2it!i+tir.
27 6as' 1911 Tra(lu$ 24revi $ra$nda r.t(e$i #in(a+la y.$eltildi.
2$ ;ki' 1912 #alan Sava+ nedeniyle &$tan(ulGa d4nd. ve B1 6a$!Gda 5eli(oluGya atand.
4a2ar 1915 #olayrGda 6olordu 6ur!ay #a+anlna atand.
Haz.&Te''.1915 B. #alan Sava+Gnda 6olordu 6ur!ay #a+an olara 24rev yapt. CdirneGnin urtarld.
27 ;ki' 1915 So1yaGda -$eri -ta+e!iliterlie atand. 1914Gte #el2rad $oru!luluuda verildi.
1 ?art 191$ 9.t(e$i Yar(ayla y.$eltildi.
2% <)ak 191* So1yaGdan alnara ati1 24rev olara Teirda 19. T.!en 6o!utanlna atand.
2* !at 191* 19. T.!enle (era(er 24rev yeri C*ea(at y4re$ine aydrld. 1 Ha"iranda r.t(e$i -l(ayla
y.$eltildi ve Oanaale (a+arlar iin =i+an verildi.
191* Oanaale Savun!a$Gnda 7u$ta1a 6e!al ;a+aGnn (.y. yararllar 24$ter!e$i $onu*u
&n2ili"ler 2eri eildi, (u *epheden 2eere 9u$larla (irle+!eleri en2ellendi.
1$ <)ak 191+ DouGda 1F. 6olordu 6o!utanlna atand.(=erde $nt var$a he!en oraya 24nderiliyorM%
!.&?art 191+ Cr"uru! ve #itli $ 9u$ 0rdularn*a i+2al edildi.
19 ?art 191+ 9.t(e$i Tu2enerallie y.$eltildi. (Haettii r.t(eler de "ar/"or veriliyorM%
# A1!st0s 191+ Dou i+2alinde Diyar(arGa in!ete olan 9u$lar #itli$Gte yenilip 2eri p.$.rt.ld..
7u+ ve #itli$ (era(er urtarlara &n2ili"lerin 9u$larla *ephede (irle+!e$i 4nlen!i+tir.
#u (a+ar 7.6e!al ;a+a adna LDouGdai OanaaleP olara anla+la(ilinir.
1# Ara"k 191+ B. 0rdu 6o!utanlna vealeten atand. 1<.@. ve F.1A.191<Gde B e" a$aleten atan!+tr.
1* Ara"k 1917 Veliaht Vahdettin C1endiGnin !aiyetinde -l!anya "iyaretine atld.
1* A1!st0s 191# <. 0rdu 6o!utan olara Suriye 3ephe$iGne atand. &n2ili"ler 19 Cyl.lde Suriye 3ephe/ $inde
$aldrya 2etiler. 7.6.;a+a BF Ci!de HalepGin u"eyi 6at!aGda &n2ili"leri durdu/ ra(il!i+tir.
Oanaale 2i(i SuriyeGde de 24revi 8i!an von Sander$Gten devral!+tr.
51 ;ki' 191# C olara Yldr! 0rdular 6o!utanl da verilere 7ondro$ 7.taree$iGnin uy2ulan/ !a$
yolunda 0rdularn datl!a$ 24reviyle ar+ ar+ya ald. &n2ili"lere te$li!i yerine (ir $!
$ilah ve *ephanenin Toro$lar ard a$a(alarda 2ei*i depolan!a$ ve 7illi 7.*adele
uvvetlerinin 6ili$/=ide ara$ (4l2ede 4r2.tlen!e$ine 4naya oldu.
5% 9isan 1919 -nadoluGya 2eere 7illi 7.*adele yolunda deva! iin 9. 0rdu 7.1etti+liine atand.
,itmeyen
*+rev
S.reli ouyara tarih ve (ili!in her dalyla il2ilen!i+, (at ile ara!"da olu+!u+ @AA yll
2eli+!e 1arn apat!a iin 7illi arlara uy2un ve evren$el politia yap!+tr.
-yrntl (il2i ve
aynalar
= utu , =utu/e/(el2eler , -tat.rG.n 0udular ve Kn*e$i/Sonra$yla -tat.r ve De!ora$i
6endi .t.phanelerinde 4.4@@ ita( (elirlen!i+ ayr*a .niver$ite itaplndan yararlan!+tr.
-tat.r, T.r Tarihi v(. #el2eler
9SS eri+i!

($er(e$t eri+i! ve .*ret$i" aytla ;DF indir!e%

T 3epten areod (Ur3ode% tara!a eri+i!