Trkiyenin Corafi Konumu

1) Matematik Konum
2) zel Konum
BOYLAMIN ETKLER
*Ayn boylam zerindeki tm noktalarda;
yerel saat,
len vakti ve
cisimlerin glgesinin en ksa olduu an yl boyunca ayndr.
Sadece ekinoks(21mart-23eyll)tarihlerinde gne ayn anda doar ve batar.
**Ardk iki meridyen aras uzaklk gneyden kuzeye doru ksalr.4lk
zaman fark sabit kalr.





26 45
42
36
A
B
rnein ayn boylam zerindeki A ve B noktalarndan Ann balang
meridyenine yatay uzakl daha ksadr.Her iki noktann balang meridyeniyle
zaman fark ayndr.
Trkiyenin 26 45 dou meridyenleri arasnda
olmasnn sonular;
Trkiyenin Matematik Konumu Sonular
ENLEMN ETKLER




Gneyden kuzeye gidildike:
*Paralel dairelerinin uzunluklar
*Gne nlarnn yere dme as
*Cisimlerin glge boyu
*Scaklk
*Yerekimi kuvveti
*izgisel hz
*Tan ve gurup(alacakaranlk) sresi
*Kalc kar alt snr
*Denizlerin tuzluluk oran
*Gece gndz zaman fark
Trkiye, Kuzey Yarm Krede yer
alr.Bunun sonucunda;
Kuzeyden esen rzgarlar scakl azaltrken
Gneyden esen rzgarlar scakl artrr.
TRKYE, Yenge Dnencesinin kuzeyinde yer alr.
Bunun sonucunda;
Gne nlar asla 90 ile gelmez.
Cisimlerin glge boyu asla sfr olmaz.
Cisimlerin glgesi srekli kuzeye der.
Bak yn gneydir.
Bak yn gneydir.
Gnee dnk yamalarda;
* kalc kar alt snr
yksek,
* yerleme,tarm ve
orman st snr yksek,
*tarm rnleri daha
erken olgunlar.
* Nfus daha kalabalktr.


d) TRKYE, Orta Kuakta Olduu iin,
Drt mevsim belirgin olarak yaanr.
Deniz seviyesinde buzul ekillenmeleri yoktur.
Cephesel yalar grlr.
Bat rzgarlar etkilidir.
Akdeniz iklimi kuanda yer alr
21 Haziran 21 Aralk 21 Mart 23 Eyll
Yaz balar K balar Gece-gndz eitlii
yaanr
Gece-gndz eitlii
yaanr
Gne nlar en byk
ayla gelir.En ksa
glge oluur.
Gne nlar en kk
ayla gelir.En uzun
glge oluur.
lkbahar balar. Sonbahar balar

En uzun gndz
yaanr
En uzun gece yaanr Ayn boylam stndeki
tm noktalarda gne
ayn anda doar ve
batar
Ayn boylam stndeki
tm noktalarda gne
ayn anda doar ve
batar
En uzun gndz
Sinopta yaanr.
En uzun gndz
Hatayda yaanr.
Bu tarihten sonra
gndzler gecelerden
uzun olur.
Bu tarihten sonra
geceler gndzlerden
daha uzun olur
Bu tarihten sonra
gndzler ksalmaya
geceler uzamaya
balar
Bu tarihten sonra
gndzler uzamaya
geceler ksalmaya
balar
23 Eylle kadar
gndz sresi geceden
daha uzundur
21 Marta kadar gece
sresi gndzden daha
uzundur
Mevsimler ve etkileri
Alp-Himalaya kvrm da kuanda yer alr.
Trkiyenin zel Konumu
Asya ile Avrupay ekonomik ve kltrel adan birbirine balar.
Birok devletle siyasi snrlar vardr.
ki yarm adadan oluur.
stanbul ve anakkale boazlarna sahiptir.
Zengin yeralt ve yer st kaynaklarna sahiptir.
Trkiyenin zel Konumu
Kalc karlara rastlanr.
Ykseltisi batdan douya doru artar.
Trkiyede dalar dou bat istikametinde uzand iin; Akdeniz ve Karadeniz
Blgelerinde dalar kyya paralel,Ege Blgesinde kyya dik uzanr.
Ayn anda drt mevsim yaanr.
klim rts ve tarm rnleri eitlidir.
Trkiyede sert kara
ktleleri (masif) olumutur.
rnein Krehir, Bitlis, Yldz
Dalar Mentee gibi
Zonguldak ve evresindeki
takmr yataklar
olumutur.
I. Jeolojik Zaman
II. Jeolojik Zaman
Trkiyede deniz
seviyesinde hafif dalgal
dzlkler olumutur.
(penepler)
Alp- Himalaya kvrm da kuana
bal olarak Kuzey Anadolu ve
Toros dalar olumutur.
Linyit, petrol bor ve tuz yataklar
olumutur.
Volkan dalar olumutur.
Trkiye bu dnemin sonunda
toptan ykselmeye balam
Platolar olumutur.
III. Jeolojik Zaman
IV. Jeolojik Zaman
stanbul ve anakkale boazlar
olutu.
Ege denizi olutu.
Kbrs adas Anadoludan ayrld
Not: Trkiye III. ve IV. Jeolojik devirlerden son eklini
alm bir lke olduu iin
Gen arazi yapsna sahip bir lkedir.
Deprem grlme olasl yksektir.
Krkl ve kvrml araziler yaygndr.
Akarsular denge profiline ulamamtr.
Trkiyenin Dalar
1) Orojenik Dalar
a) Kvrml Dalar
lkemizdeki dalarn byk ksm kvrm dalardr.
Esnek olan tortul tabakalarn yan basnlarn etkisiyle kvrlmas sonucunda oluur.
Kuzey Anadolu Dalar ve Toroslar kvrm dalarna rnektir.
Trkiyenin Dalar
1) Orojenik Dalar
b) Krkl Dalar
Orojenez esnasnda basn altnda kalan tortul tabakalar kvrlamaz krlr.
Krkl Dalarn Bulunduu Alanlarda;
Deprem riski yksektir.
Scak su kaynaklar bulunur.
c) Volkanik Dalar
Mamann yer kabuunun ince olan kesimlerine yapt bask sonucunda yzeye
kmasyla oluur.
lkemiz nc zaman yaam bir lke olduu iin lkemizde volkan dalar bulunur.
Volkanik araziler deprem riski tamasna ramen ok nfuslanmtr bunun sebebi
topraklarn verimli olmasdr.
Volkanik dalarmz aktif deildirler.
Volkanik Alanlar;
Deprem
Riski
Tar.
Scak su
Kaynaklar
Yaygndr.
Tarm
Alanlar
Zengindir.
Maden
Asndan
Zengindir.
Ky Ovalar
Akarsularn tadklar alvyonlar deniz yada deniz seviyesine biriktirmesiyle delta ovalar
oluur.
Bir delta ovasnn oluabilmesi iin;
Akarsularn bol alvyon tamas
Ky derinliinin az olmas
Kyda gl dalga ve akntlarn olmamas
Kyda gel-git etkisinin az olmas gerekir.
Akarsularn deniz seviyesine ulamadan oluturduu Kyceiz, Antalya, Dalaman, Finike,
Serik gibi ovalar delta ovas olmamasna ramen ky ovas zellii gsterir.
Ky Ovalar
NOT
TEKTONK OVALAR
kuvvetlerin etkisiyle
kme sonucunda
oluan ovalardr. Bu
ovalar fay hatlar
boyunca uzanr. Bu
ovalar deprem riski
altndadr.
NOT:
Karstik ve Volkanik ova
zellii gstermeyen
ovalar Tektonik ovadr.
NOT:
lkemizde en ok
tektonik ova bulunur.

OVALAR
Trkiyenin i kesimlerinde bulunan ovalardr.
OVALAR
Trkiyenin i kesimlerinde bulunan ovalardr.


KARSTK OVALAR
(Polye Ovalar)
Kalker, Jips ve Kayatuzu
gibi kolay eriyebilen
kayalarnn bulunduu
alanlarda erime sonucunda
oluan ovalardr.
En ok Akdeniz
Blgesinde bulunur.
Akdeniz Blgesi:
Tefenni, Acpayam, Kestel,
Korkuteli ve Elmal ovalar
Ege Blgesi:
Tavas, ivril ve Mula


VOLKANK OVALAR
Yeryzne kan lavlarn
tektonik ukurlar
doldurmasyla meydana
gelen ovalardr.
rnein;
Kayseri ( Develi) ovas
OVALAR
Trkiyenin i kesimlerinde bulunan ovalardr.
Platolar
Akarsular tarafndan paralanm, evresine gre yksekte kalan geni dzlklere plato denir.
lkemizdeki platolar, II. zamanda olumu olan peneplen arazilerinin III. zamann sonu, IV.
zamann banda toptan ykselmesiyle olumutur.
Platolar en fazla Anadolu Blgesinde grlr.
Rejimleri dzensizdir.
Ak hzlar fazladr.
Andrma gleri fazladr.
Enerji potansiyelleri fazladr.
Ulam yaplmaz.
Genelde dou-bat istikametinde akarlar.
Genelde kar erimelerine bal olarak ilkbaharda debileri artar.
Turizm potansiyelleri yksektir. rnein; oruhta rafing yaplr.
NOT: Manavgat ay karstik kaynakl olduu iin akm seviyesi ok az deiir.
Trkiyenin Akarsular ve Genel zellikleri:
AKARSU HAVZALARIMIZ
AIK HAVZA KAPALI HAVZA
Bir akarsuyun sularn denizlere
ulatrmas durumunda akarsu
ak havza zellii kazanr.
Bir akarsu sularn denizlere
ulatrlmyorsa kapal havza
zellii kazanr.
AKARSU HAVZALARIMIZ
Balca Kapal Havzalarmz:
a) Anadolu Kapal Havzas:
Etrafnn dalarla evrili olmas ve yarkurak iklim artlarndan dolay Anadolu
Kapal Havzas olumutur.
Burada Tuz, Eber, Afyon, Akaray, Akehir Gl ve Konya Kapal Havzas bulunur.
AKARSU HAVZALARIMIZ
Balca Kapal Havzalarmz:
b) Gller Yresi Kapal Havzas:
Yrenin karstik arazi yapsna sahip olmas kapal havza olmasna sebep olmutur.
c) Van Gl Kapal Havzas:
d) Aras ve Kura Kapal Havzas :
TRKYENN GLLER
Doal Gller
1. Tektonik Gller: Tektonik hareketle oluan
ukur alanlara sularn dolmasyla oluur.
rnek: Tuz, Sapanca, znik, Manyas, Burdur,
Eber, Akehir, Hazar, Ulubat, Eridir ve
Beyehir.
Doal Gller
2. Karstik Gller: Kalker, Jips gibi eriyebilen
malzemelerde olumu ukur alanlara
sularn dolmasyla oluur.
rnek: Salda, Kestel, Karagl, Kzlren,
Elmal, Avlan, Sula.
Doal Gller
3. Buzul Glleri (Sirk): Buzul andrmas
ile olumu anaklara sularn dolmasyla
oluur.
rnek: Kakar, Ar, Sphan, Uluda,
Erciyes
Doal Gller
4. Volkanik Gller: Volkanik patlama
sonucu oluan anaklara sularn
dolmasyla oluur.
rnek: Nemrut, Ac, Meke Tuzlas, Glck
a) Volkanik Set Glleri
Dou Anadolu
Blgesinde yaygndr.
Van Gl; Nemrut
volkanndan kan lavlarla
olumutur.
Blgedeki Hal, Balk,
ldr, Ercek glleri lav seti
ile olumulardr.
ukur ya da vadi nlerinin kapanmas sonucu oluan gllerdir.
Dogal Set Glleri
Dogal Set Glleri
b) Alvyon Set Glleri
Alvyal ovalarda akarsularn
vadi kenarlarnda
alvyonlar biriktirmesi
ile oluur.
Ege: Bafa ve Marmara, amii
Anadolu: Moganve Eymir
Karadeniz: Uzungl
Akdeniz: Kyceiz
Dogal Set Glleri
c) Ky Set (Lagn)
Dalgalarn biriktirdii
kumlarn bir koy veya
krfezin azn kapamas
ile oluur.
Marmarada: Byk
ve Kk ekmece,
Durusu glleri
Dogal Set Glleri
d) Heyelan Set Gl
Bir akarsu vadisinin
heyelan sonucunda
nnn kapanmas ile
oluur.
En fazla heyelan set gl
Karadeniz Blgesindedir.
Sera, Tortum, Abant, ve
Yedigller bu gllere
rnektir.
DOAL AFETLER
Heyelan (Toprak Kaymas)
Eimin ve yan fazla olduu alanlarda
topran eim dorultusunda kaymas
sonucunda oluur.
Heyelan Arttran Faktrler:
Eim
Ar ya
Tabakalarn dizilii
Yerekimi
Kar erimeleri
Topran cinsi (Killi toprak)
Deprem
Not: lkemizdeki heyelan olaylarnn % 65
ilkbaharda yaanr bunun sebebi kar
erimeleridir.
Not: lkemizde heyelan en ok Karadenizde
grlr.

DOAL AFETLER
EROZYON
Topran verimli olan st ksmnn
akarsular, sel sular ve rzgarn etkisiyle
sprlmesi
sonucunda oluur.
Erozyonu Arttran Unsurlar:
Bitki rtsnn tahrip edilmesi
Eim
Ya rejiminin dzensiz olmas
Meralarn tahribi;
Nadas uygulamas
Tarlalarn yanl srlmesi
Anz yaklmas
DOAL AFETLER
Erozyonu nlemek in:
Nbetlee ekim
Aalandrma yapmak
Halk bilinlendirmek.
Taracalandrma
Erozyon Sonucunda
Tarm alanlar daralr.
Barajlarn mr ksalr.
NOT
lkemizde erozyon en ok Anadolu Blgesinde grlr.
DOAL AFETLER
SEL
Ar yalar ve
kar erimeleri
sonucunda yaanr.
lkemizde en
ok Karadeniz
Blgesinde grlr
DOAL AFETLER
I
Ar biriken karlarn da yamalarndan kaymas sonucunda
oluur. lkemizde en ok Dou Anadolu Blgesinde grlr.
(Hakkari Blm)
Yerin derinliklerinde meydana gelen ani titreim hareketlerine deprem denir. Trkiye III.
Zamanda olumu gen bir lke olduu iin deprem riski altndadr.
KAF, BAF, GAF birinci dereceden deprem alandr.
Konya, Karaman, Taeli platosu, Mardin Eii, Ergene Havzas, Akdeniz ve Karadeniz ky eridi
lkemizde deprem riski az olan yerlerdir.
DEPREM
TRKYENN KLM
Trkiyenin klimini Etkileyen Faktrler I. MATEMATK KONUMU
Orta Kuakta Yer alr. Bunun
sonucunda;
- Drt mevsim belirgin olarak yaanr.
- Bat rzgarlar grlr.
- Cephe yalar grlr.
- Akdeniz iklim kuanda bulunur.
KYKde yer alr. Bunun Sonucunda;
- Yaz sresi k sresinden uzundur.
- Kuzeyden esen rzgarlar scakl
drr.
- Bak yn gneydir.
Gneyden kuzeye gidildike;
Gne nlarnn geli as daralr.
Bunun sonucunda scaklklar 6-7c azalr.

o
26 D
3
6


D

42 K
45 D
o o
o
o
II. ZEL KONUM :
a) Yerekillerinin Etkisi:
Dalar kyya paralel uzand iin nemli hava ktlesi
i kesimlere giremez. Buda ky ile i kesimler arasnda
iklim farkllna neden olur.
2- ZEL KONUM :
b) Etrafndaki Denizlerin Etkisi:
Trkiyenin taraf denizlerle evrilidir
ve iki yarm adadan oluur. Bu yzden ky
kesimlerde i kesimlere oranla;
Gnlk ve
yllk
scaklk
farklar
azdr.
Ya
miktar
fazladr.
Bitki rts daha
grdr.
2- ZEL KONUM :
b) Etrafndaki Denizlerin Etkisi:
Trkiyenin taraf denizlerle evrilidir ve
iki yarm adadan oluur. Bu yzden ky
kesimlerde i kesimlere oranla;
Scaklk
ortalamalar
daha yksektir.
klim daha
lmandr.
2- ZEL KONUM :
c ) Etrafndaki Kara Ktlelerinin etkisi
lkemizde kn kuzey ve kuzeydoudan etkili olan Asya kara ktlesi (Sibirya) yznden
Kuzeydou Anadoluda hava scaklklar der.
lkemizi kn etkisi altna alan baka bir kara ktlesi de Dou Avrupa (Balkanlar) kara
ktlesidir. lkemizde etkisi hissedildiinde souk ve kar ya getirir.
lkemizde YAZIN etkili olan ;
Afrika ve Arabistan kara ktleleri (Basra) lkemizdeki yaz scaklklarn artrarak scaklklar
mevsim normallerinin zerine karr.
Trkiyede klim Elemanlar
1. Scaklk
Scakln daln etkileyen faktrler
a) Enlem: Hataydan Sinopa gidildike gne nlarnn yere dme as daralr, buna bal olarak scaklk azalr.
b)Ykselti: Yerden ykseldike her 200mde scaklk 1cscaklk der.Buna bal olarak;
Ya tr deiir. Bitki rts eidi deiir
c) Karasallk ve denizellik: Karalar abuk snr abuk sour. ok snr ok sour. Denizler ge snr ge sour, az
snr az sour. Ayn enlemde yer alan Akdeniz Blgesi, Gneydou Anadolu Blgesinden yazn daha serin kn daha
scaktr.
a) Trkiyenin Temmuz ay scaklk dal:
En scak yerler enlem, karasallk ve scak rzgarlardan dolay Gneydou
Anadoludadr.
En souk yerler enlem ve ykseltinin etkisiyle Kuzey Dou Anadoludur.
(Erzurum - Kars)
a) Trkiyenin Temmuz ay indirgenmi scaklk dal:
En scak yerler enlem, karasallk ve scak rzgarlardan dolay Gneydou Anadoludadr.
En souk yerler enlem ve denizellik etkisiyle Karadeniz kylardr.
b) Trkiyenin Ocak Ay Scaklk Haritas :
En scak
yerler
enlem ve
denizellikte
n dolay
AKDENZ
kylardr.
En souk
yerler
enlem
karasallk
ve
ykseltiden
dolay
Kuzeydou
Anadoluda
grlr.
b) Trkiyenin Ocak Ay ndirgenmi Scaklk Haritas :
En scak
yerler
enlem ve
denizellikte
n dolay
AKDENZ
kylardr.
En souk
yerler
enlem
karasallk
ve
poyrazdan
dolay
Kuzeydou
Anadoluda
grlr.
Trkiyede klim Elemanlar
c) Trkiyenin yllk ortalama Scaklk Haritas
1. Scaklk
En yksek scaklk deerleri Akdeniz(enlem ve denizellik) ve GD.Anadolu(enlem,karasallk ve samyeli)da llr.
En dk scaklk deerleri D.Anadolu Blgesinde(ykselti ve karasallk) llr.
Trkiyede klim Elemanlar
c) Trkiyenin yllk ortalama ndirgenmi Scaklk Haritas
1. Scaklk
Scaklklar genelde enlem etkisine uygun olarak gneyden kuzeye azalr.
Karadeniz kylarnda nem orannn fazla olmasna bal olarak yllk scaklk
farklar en azdr.
Dou Anadolu Blgesinde karasallk ve ykselti etmenine bal olarak yllk
scaklk farklar en fazladr.
kesimlerde yllk scaklk fark kylara oranla daha fazladr.
d) Trkiyenin Yllk Scaklk Fark Haritas:
Balkanlar Termik Yksek
Basnc
Kn havann souk ve karl
olmasna neden olur.
ZLANDA Dinamik
Alak Basnc :
Klarn yal ve lman
Gemesine neden olur.
SBRYA Termik Yksek
Basnc :
Kn havann ok souk
ve ayaz olmasna neden olur.
ASOR Dinamik Yksek Basnc
lkemizde yl boyunca etkilidir.
Yazn, Basra alak basncyla beraber
etkili olursa kurakla neden olur.
BASRA Termik Alak Basnc
Yaz kurakln artrc etkide bulunur.
2. BASIN
3. RZGAR
K
A
R
A
Y
E
L
Kn scakln
dmesine ve
kar yana
neden olur
YILDIZ
Souk ve nemlidir
Karadeniz kylarnda
yaa neden olur.
P
O
Y
R
A
Z
Kn sert ve
souk
yazn ise serin ve
kuru eser
SAMYEL
(Kesileme)
Yazn scakl daha
da artrarak kurakla
sebep olur.
KIBLE
Akdeniz kylarnda scak
ve nemli i kesimlerde
scak ve kurak etki yapar.
LODOS
Scak ve nemlidir.Kn tersten
eserek baca zehirlenmelerine
sebep olur.
MBAT
Dou ve Bat Karadeniz Dalar
Yldz Dalar Blm
Mentee Yresi
Toroslar
Nur Dalar
Hakkari Blm
Tuzgl ve evresi,
Konya ovas,
Ergene Havzas
Gneydou Anadolunun gneyi
Develi Ovas
Malatya Ovas
4. NEM VE YAI
Trkiyede az ya alan yerler:
Trkiyede yan dal
Trkiyede fazla ya alan yerler:
Nem eitleri
I. Mutlak Nem
II. Maksimum Nem
III. Bal (Nisbi) Nem
Havadaki nem
Havann nem tama kapasitesi
Ya ihtimalini ifade eder
Bulut
ay
Mutlak Nem
Maksimum Nem
Bal Nem
Souma
Souma
YAI
Trkiyede Ya eitleri ve En ok Grld Yerler:
Ykselim
(Konveksiyonel)
Yalar (Krkikindi)
Yama
(Orografik)
Yalar
Cephesel
Yalar
TRKYEDE KLM TPLER
Her mevsim yaldr.
Ya rejimi dzenlidir. En fazla ya sonbahardadr.
Bitki rts ormandr.
Klar uzun ve
souktur
Yazlar serin ve
yaldr.
En fazla ya yazn
der.
Bitki rts ayrdr.
Scaklk farklar ok
fazladr.
Yazlar scak ve kurak klar lk ve yaldr. K, scaklk ortalamas yksektir.
En fazla ya kn der. Bitki rts makidir.
O : Marmara Blgesi lkemizde iklim eitliliinin en fazla olduu blgedir.
Bunun sebebi yzey ekillerinin sade olmasdr.
Ilman Karasal klimi:
Yazlar scak ve kurak klar souk ve yaldr
Bitki rts bozkrdr.
En fazla ya ilkbaharda der.
Karadeniz klimi
Sert Karasal klim
Akdeniz klimi
Ya ve Scaklk Grafikleri
TRKYENN TOPRAK TPLER
Kahverengi Orman topra
Lateritlemi toprak
Podzolit toprak
Cernozyom
Terra Rossa Kestane ve Kahverengi
step topraklar
NOT : l, Tundra, topraklar lkemizde bulunmaz.
Trkiyede Nfus ve Yerlesme
Nfus: Snrlar belirli bir alanda belirli bir zaman diliminde yaayan
insan saysna denir.
Nfus Art Hz: Doum orannn lm oranndan fazla olmas
sonucunda nfus art gerekleir.

Nfus Art Hzn Arttran Etmenler:

Doum orannn fazla olmas
Eitim seviyesinin dk olmas
Salk hizmetlerinin gelimi olmas
Ortalama yaam sresinin artmas
Gelenek ve grenekler
Trkiyede Nfus ve Yerleme
Nfus Art Hzn Azaltan
Etmenler:

Eitim seviyesinin artmas
Darya g verilmesi
Doal afetler ve salgn
hastalklar
Kadnn i hayatna girmesi
Sanayileme
Nfus Art Hznn Yksek
Olmasyla:

Kii bana den milli gelir
azalr.
sizlik artar
Beslenme ve salk hizmetleri
aksar.
G artar
Doal kaynaklarn tketimi artar
Demografik yatrm artar.
Kalknma azalr.
lkeye olan glerin fazla olmas 1927- 1935 dneminde nfusu arttrmtr.
1940- 45 yllar arasnda II. Dnya Savann yaanmasna bal olarak nfus art hznn
azalmtr.
Sava yllarndan sonra evlenmelerin artmas 1960 yllarnda nfus artnn en fazla olmasna
sebep olmutur.
1960- 65 yllar arasnda eitli lkelere ii g yaanmtr.
1985 ylndan sonra sosyal imkanlarn artmas, kadnlarn alma hayatna girmesi ve aile
planlamasnn yaplmas nfus art hzn azaltmtr.
Trkiyenin Nfus Arts Grafigi
EN
FAZLA
NEREDE
MARMARA BLGES
Toplam Nfus
ANY:
Yzlm
EN AZ
NEREDE
DOU ANADOLU BLGES
NEDEN:
Nfusunun fazla ve
yzlmnn kk
olmas
NEDEN:
Nfusunun az ve
yzlmnn byk
olmas
ARTMETK NFUS YOUNLUU
EN
FAZLA
NEREDE
Karadeniz Dou Anadolu Blgesi
ifti Nfus
TNY:
Ekili alan
EN AZ
NEREDE
ve Gney Dou Anadolu Blgesi
NEDEN:
Yerekillerinin
ENGEBEL Tarm
alanlarnn DAR olmas
NEDEN:
Yerekillerinin SADE
Tarm alanlarnn
GEN olmas
TARIMSAL NFUS YOUNLUU
EN
FAZLA
NEREDE
Marmara Blgesi
Toplam Nfus
FNY:
Ekili alan
EN AZ
NEREDE
ve Gney Dou Anadolu Blgesi
NEDEN:
Nufusun en FAZLA
olmas
NEDEN:
Tarm alanlarnn
GEN olmas
FZYOLOJK NFUS YOUNLUU
Trkiyede Nfusun Daglsn Etkileyen Faktrler
a) Yeryz ekilleri
Ya
Scaklk
Bak
Ykselti
1. Dogal Faktrler
b) klim c) Su Kaynaklar
Trkiyede Nfusun Daglsn Etkileyen Faktrler
2. Beseri Faktrler
a) ve D Gler b) Ulam c) Ekonomi
Turizm
Sanayi
Tarm
Madencilik
lkemizde gen nfus fazladr.
Yal nfus azdr.
alma andaki olgun nfus
fazladr.
TRKiYE NFUSUNUN ZELLiKLERi
1. Nfusun Ya Durumu
Nfusun Yaps
Trkiye nfusunun ana ya grubuna
gre dalm (DE 2000)
65 + ya
0 -14 ya
15 64 ya
Yal nfus iinde kadnlarn says fazladr.
Doumlarn byk ounluu erkeklerdir.
Not: G veren ehirlerde kadn nfusu erkek nfusuna oranla daha fazladr. Bu durum bir yerin
gelimilii ile ilgili olarak bilgi verir.
2. Nfusun Cinsiyet Durumu
Hedeflenen
2020
2010
TRKYE
Trkiye 1927 ylnda bir tarm lkesi (gelimemi) grnmndeyken
gnmzde gelimekte olan lke grnmndedir.
Gelimilikle ilgili en fazla bilgi verir.
Trkiyenin alma kollarna gre sektrel dalm
3. Nfusun Durumu
lkemizde nfusun %95i okuma- yazma bilmektedir.
Erkekler kadnlardan daha fazla okuma- yazma bilmektedir.
ehirlerde okuma yazma oran daha yksektir.
Batdan douya doru gidildike okuma- yazma oran azalr.
4. Nfusun Eitim Durumu
lkemizde 1927 ylnda nfusun byk blm krsal kesimde yaarken, krsal kesimden
kentlere yaplan gler sonrasnda kentsel nfus oran artmtr.
Kentsel nfus orannn en yksek olduu blge Marmara Blgesiyken, en dk olduu
blge Karadeniz Blgesidir.
Trkiyede krsal ve kentsel nfusun saym
yllarna gre deiimi (TK 2010)
5. Nfusun Kentsel ve Krsal Durumu
GLER
GLERN SEBEPLER
Nfus at isizlik
Tarmda makinalama
Sosyal imkanlardan
yararlanma istei
Terr Kan Davas
MEVSMLK GLER
Belirli bir sreliine alma amal yaplan g.
1- Toplu Yerlemeler
Evlerin birbirine yakn olduu yerleme tipidir.
Bu yerlemeler su kaynaklarnn az ve yerekillerinin
sade olduu yerlerde grlr.
Tarmda makine kullanm yaygndr.
Tarmsal nfus younluu azdr
Anadolu ve Gneydou Anadolu bu yerlemelere
rnektir.
YERLESME
Yerlesme Sekillerine Gre
2. Dank Yerlemeler
Arazinin engebeli olduu ve su imkanlarnn yeterli
olduu yerlerde grlr.
Dou Anadolu Ve Dou Karadenizde grlr.
1- Kerpi Evler:
klimin kurak olduu, bitki rtsnden yoksun alanlarda grlr.
Anadolu ve Gneydou Anadolu blgelerinde yaygndr.
2- Ahap Evler: Bol yal alanlar orman rts ynnden zengindir. Bu yrelerde ev
yapmnda ahap malzeme kullanlr. Karadeniz Blgesi gibi
3- Ta Evler: klimin yar kurak olduu alanlarda, arazi yapsnn tal olmasna bal
olarak krsal kesimde ta malzeme kullanlr.
Akdeniz, Ege ve Dou Anadolu Blgelerinde grlr.
4- Tf Evler : Volkanik arazilerin bulunduu yerlerde yaygndr.
Nevehir evresinde grlr.
Not: Bir blgenin gelimi olmasna bal olarak krsal kesimde kullanlan doal yap
malzemesi azalr. rnein Marmara Blgesinde krsal kesimde betonarme evler yaygndr.
Krsal Yerlesmelerdeki Konut Tipi
KY ALTI YERLESMELERi
KENT YERLESMELERi
KENT
Nfusu 10.000den fazla olan,
ekonomik faaliyeti sanayi ve
hizmet sektrlerine dayanan;
eitim, salk, sosyal ve kltrel
yn gelimi yerleim birimlerine
denir. Kentler byklklerine ve
fonksiyonlarna gre snflandrlr.
Megapol: Nfusu 10 milyonu geen kentlerdir.
Metropol: Nfusu 1 milyon ile 10 milyon arasnda olan kentlerdir.
Byk ehirler: Nfusu 500.000 ile 1 milyon arasnda olan
ehirlerdir.
Orta lekli ehirler: Nfusu 100.000 - 500.000 aras ehirlerdir.
Kk ehirler: Nfusu 100.000 - 10.000 ehirlerdir.
KENT YERLESMELERi
1. Byklklerine Gre Kentler
Tarm Kentleri: Ekonomisi tarma dayal kentler arasnda Rize, Trabzon, Bafra,
aramba (Samsun), Nide yer alr.
Sanayi Kentleri: Ekonomisi daha ok sanayiye dayal olan kentler arasnda stanbul,
zmir, Kocaeli, Karabk, skenderun yer alr.
Liman Kentleri: nemli limanlara sahip olan kentler arasnda stanbul, zmir,
skenderun, Mersin, zmit yer alr.
Ticaret Kentleri: Ticaretin youn olduu kentler arasnda stanbul, zmir, Samsun,
Adana, Bursa yer alr.
dari Kent: Ankara.
KENT YERLESMELERi
2. Fonksiyonlarna Gre Kentler
niversite Kentleri: Kentlerin gelimelerinde niversitelerin etkili olduu kentler
arasnda stanbul, Ankara, zmir, Eskiehir yer alr.
Asker Kentler: nemli asker tesislerin bulunduu kentler arasnda Erzurum, Konya,
Kayseri, Malatya, Erzincan ve Sarkam, Polatl ve Burdur yer alr.
Turizm Kentleri: Gelimelerinde turizmin nemli yer tuttuu kentler arasnda
Antalya, Alanya, Bodrum, Fethiye, rgp yer alr.
Din Kentler: Gelimelerinde din etmenlerin etkili olduu kentler arasnda Konya,
anlurfa, Bursa yer alr.
Teknoloji Kentleri: Gnmz teknolojilerinin retim merkezi olan bu kentlere
teknokent de denilmektedir.
KENT YERLESMELERi
2. Fonksiyonlarna Gre Kentler