KTÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ VE MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMLERİ

MAT205 DİFERANSİYEL DENKLEMLER DERSİ
ARA SINAV SORULARI
Öğrenci No :
Adı Soyadı : 09.11.2009
□ Cevaplamaya başlamadan önce alt kısımdaki kuralları okudum.
1) 𝑦 ′ = 𝑥 + 𝑦 2 , 𝑦 −1 = 1 başlangıç değer probleminin çözümünün varlık ve tekliğini
araştırınız. (10P)
2) 𝑦 ′ = 𝑦 + 𝑥, 𝑦 0 = 1 başlangıç değer probleminin grafik yöntemiyle yaklaşık çözümü
bulunuz. (10P)
3) 𝑥 2 𝑦 + 𝑥𝑦 2 − 𝑦 3 𝑑𝑥 + 𝑥𝑦 2 − 𝑥 3 𝑑𝑦 = 0, 𝑦 0 = 1 başlangıç değer probleminin çözümünü
bulunuz. (15P)
2𝑥 sin 𝑥
4) + cos 𝑥 𝑑𝑥 + 𝑑𝑦 = 0 diferansiyel denklemini uygun bir integral çarpanı bularak
𝑦 𝑦
çözünüz. (15P)
5) 𝑥𝑦 ′ = 3𝑥𝑦 4 − 6𝑦 diferansiyel denkleminin genel çözümünü bulunuz. (10P)
6) Bir nükleer güç fabrikasındaki bir kaza çevrede, doğal olarak azalan radyoaktif madde ile
kirletilmiş bir alan bıraktı. Radyoaktif maddenin başlangıç miktarı 15 su(güvenlik birimi) ve 5 ay
sonraki miktarı 10 su’dur.
a) t ay sonra geri kalan radyoaktif maddenin 𝐴 𝑡 miktarını(su birim olarak) veren denklemi
bulunuz. (5P)
b) 8 ay sonra ne kadar radyoaktif madde kalacaktır? (5P)
c) 𝐴 = 1 su olması(yani insanların o alana güvenle dönebilmesi) için ne kadar süre
geçecektir. (5P)
7) 1200℃ sıcaklıktaki bir demir çubuk 50℃ sabit sıcaklıktaki bir ortamda tutuluyor. Çubuk ilk
dakikada 200℃ soğuyor. Çubuğun Newton soğuma kanununa göre soğuduğu bilindiğine göre
ikinci bir 200℃ soğuması için gereken zamanı bulunuz. (10P)
8) 2𝑦 ′′′ − 3𝑦 ′′ − 2𝑦 ′ = 0, 𝑦 0 = 1, 𝑦 ′ 0 = −1, 𝑦 ′′ 0 = 3 başlangıç değer probleminin
çözümünü bulunuz. (15P)

KURALLAR
 Sınav süresi 100 dakikadır.  Soru kâğıdına cevap yazılmayacak ve soru
 İlk 20 dakika dışarı çıkılmayacaktır. kâğıtları cevap kâğıtlarıyla birlikte iade
 Sınav süresince tüm iletişim araçları kapalı edilecektir.
tutulacaktır.  Soru kâğıdına yazılan cevaplar dikkate
 Hesap makinesi kullanmak serbesttir. alınmayacaktır.
Başarılar…
Öğr. Gör. Ahmet GÖKDOĞAN - KTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Matematik Bölümü
 KTÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ VE MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMLERİ
MAT205 DİFERANSİYEL DENKLEMLER DERSİ
ARA SINAV SORULARI
Öğrenci No :
Adı Soyadı : 09.11.2009
CEVAPLAR
𝜕𝑓 𝑦
1) 𝑦 ′ = 𝑥 + 𝑦 2 , 𝑦 −1 = 1 denklemi veriliyor. 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 + 𝑦2, = dir. 𝑎, 𝑏 =
𝜕𝑦 𝑥+𝑦 2
𝜕𝑓
−1,1 noktasını içeren ve 𝑓 ve nin sürekli olduğu 𝑥𝑦-düzleminde bir D dikdörtgensel bölgesi
𝜕𝑦
yoktur. O halde verilen başlangıç değer problemin çözümünün varlık ve tekliği garanti edilemez.
2) 𝑦 ′ = 𝑥 + 𝑦, 𝑦 0 = 1 ve 𝑐 eğimi göstermek üzere 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 + 𝑦 = 𝑐 olsun.
𝑐 = 0 ise 𝑦 = −𝑥, 𝛼 = 0°
𝑐 = 1 ise 𝑦 = −𝑥 + 1, 𝛼 = 45°
𝑐 = −1 ise 𝑦 = −𝑥 − 1, 𝛼 = 135°
𝑐 = 2 ise 𝑦 = −𝑥 + 2, 𝛼 ≅ 63°
𝑐 = −2 ise 𝑦 = −𝑥 − 2, 𝛼 ≅ 117°
𝑐 = 3 ise 𝑦 = −𝑥 + 3, 𝛼 ≅ 72°
𝑐 = −3 ise 𝑦 = −𝑥 − 3, 𝛼 ≅ 108°

3) 𝑥 2 𝑦 + 𝑥𝑦 2 − 𝑦 3 𝑑𝑥 + 𝑥𝑦 2 − 𝑥 3 𝑑𝑦 = 0, 𝑦 0 = 1
𝑀 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 𝑦 + 𝑥𝑦 2 − 𝑦 3 olup 𝑀 𝑥𝑡, 𝑦𝑡 = 𝑡 3 𝑀 𝑥, 𝑦
𝑁 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 𝑦 + 𝑥𝑦 2 − 𝑦 3 olup 𝑁 𝑥𝑡, 𝑦𝑡 = 𝑡 3 𝑁 𝑥, 𝑦
olduğundan 𝑀 ve 𝑁 aynı dereceden homojen fonksiyonlardır. Dolayısıyla verilen denklem birinci
mertebeden homojen diferansiyel denklemdir. Bu durumda 𝑦 = 𝑢𝑥 ⇒ 𝑑𝑦 = 𝑢𝑑𝑥 + 𝑥𝑑𝑢
dönüşümü yapılır.
𝑥 2 𝑢𝑥 + 𝑥𝑢 2 𝑥 2 − 𝑢 3 𝑥 3 𝑑𝑥 + 𝑥𝑢 2 𝑥 2 − 𝑥 3 𝑢𝑑𝑥 + 𝑥𝑑𝑢 = 0
𝑑𝑥 𝑑𝑢 1
𝑥 3 𝑢 2 𝑑𝑥 + 𝑥 4 𝑢 2 𝑑𝑢 − 𝑥 4 𝑑𝑢 = 0 ⇒ + 𝑑𝑢 − 2
= 0 ⇒ ln 𝑥 + 𝑢 + = 𝑐
𝑥 𝑢 𝑢
𝑦 𝑥
⇒ ln 𝑥 + + = 𝑐
𝑥 𝑦
2𝑥 sin 𝑥 2𝑥 sin 𝑥
4) + cos 𝑥 𝑑𝑥 + 𝑑𝑦 = 0 için 𝑀 𝑥, 𝑦 = + cos 𝑥 , 𝑁 𝑥, 𝑦 = dir.
𝑦 𝑦 𝑦 𝑦
cos 𝑥 2𝑥
2𝑥 cos 𝑥 𝑁𝑥 − 𝑀𝑦 + 2 1
𝑦 𝑦
𝑀𝑦 = − 2 ≠ 𝑁𝑥 = ⇒ = = =𝑔 𝑦
𝑦 𝑦 𝑀 2𝑥
+ cos 𝑥 𝑦
𝑦
İntegral Çarpanı, 𝐾 𝑦 = 𝑒 𝑔 𝑦 𝑑𝑦 = 𝑦 olup denklem integral çarpanı ile çarpılırsa tam hale gelir.
⇒ 2𝑥 + 𝑦 cos 𝑥 𝑑𝑥 + sin 𝑥 𝑑𝑦 = 0
𝜕𝑢
= 2𝑥 + 𝑦 cos 𝑥 ⇒ 𝑢 𝑥, 𝑦 = 𝑥 2 + 𝑦 sin 𝑥 + 𝑕 𝑦
𝜕𝑥
 KTÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ VE MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMLERİ
MAT205 DİFERANSİYEL DENKLEMLER DERSİ
ARA SINAV SORULARI
Öğrenci No :
Adı Soyadı : 09.11.2009
𝜕𝑢
= sin 𝑥 olmalıdır.
𝜕𝑦
𝜕
𝑥 2 + 𝑦 sin 𝑥 + 𝑕 𝑦 = sin 𝑥 ⇒ 𝑕′ 𝑦 = 0 ⇒ 𝑕 𝑦 = 𝑐1
𝜕𝑦
Genel Çözüm 𝑢 𝑥, 𝑦 = 𝑐 şeklinde olduğundan
𝑥 2 + 𝑦 sin 𝑥 + 𝑐1 = 𝑐 ⇒ 𝑥 2 + 𝑦 sin 𝑥 = 𝐶, 𝐶 = 𝑐 − 𝑐1
elde edilir.
5) 𝑥𝑦 ′ = 3𝑥𝑦 4 − 6𝑦 bir Bernoulli diferansiyel denklemidir.
𝑧 = 𝑦1−𝑛 = 𝑦1−4 = 𝑦 −3 dönüşümü yapılır.
1
𝑧 = 𝑦 −3 ⇒ 𝑧 ′ = −3 𝑦 −4 𝑦 ′ ⇒ 𝑦 ′ = − 𝑦 4 𝑧 ′ olup verilen denklemde yerine yazılırsa
3
𝑥 18
𝑥𝑦 + 6𝑦 = 3𝑥𝑦 ⇒ − 𝑦 𝑧 + 6𝑦 = 3𝑥𝑦 4 ⇒ 𝑧 ′ −
′ 4 4 ′
𝑧 = −9 lineer diferansiyel denklemi elde
3 𝑥
edilir.
𝑑𝑥
𝐼 𝑥 = 𝑒 −18 𝑥 = 𝑒 −18 ln 𝑥 = 𝑥 −18
Ve
1 9
𝑧 𝑥 = 𝐼 𝑥 𝑞 𝑥 𝑑𝑥 + 𝑐 = 𝑥 18 −9𝑥 −18 𝑑𝑥 + 𝑐 = 𝑥 + 𝑐𝑥 18
𝐼 𝑥 17
1 9 1
=𝑧= 𝑥 + 𝑐𝑥 18 ⇒ 𝑦 3 =
𝑦 3 17 9
𝑐𝑥 18 + 𝑥
17

6) R: Radyo aktif madde miktarı

t: zaman(ay)
𝑑𝑅
= −𝑘𝑅, 𝑘 > 0, 𝑅 0 = 15, 𝑅 5 = 10
𝑑𝑡
𝑅 𝑡 = 𝑐𝑒 −𝑘𝑡 ⇒ 𝑅 0 = 15 ⇒ 𝑐 = 15 ⇒ 𝑅 𝑡 = 15𝑒 −𝑘𝑡
2
𝑅 5 = 10 ⇒ = 𝑒 −5𝑘 ⇒ 𝑘 = − ln 2/3 /5
3
2 𝑡/5
a) 𝑅 𝑡 = 15
3
2 8/5
b) 𝑅 8 = 15 ≅ 7.8 su
3
c) 𝑅 𝑡 = 1, 𝑡 =?
2 𝑡/5
15 = 1 ⇒ 𝑡 ≅ 19 ay
3

7) T: Çubuğun sıcaklığı
t: zaman
 KTÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ VE MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMLERİ
MAT205 DİFERANSİYEL DENKLEMLER DERSİ
ARA SINAV SORULARI
Öğrenci No :
Adı Soyadı : 09.11.2009
A: Dış ortam sıcaklığı(50℃)
Newton Soğuma(Isınma) Kanununa göre
𝑑𝑇 𝑑𝑇
=𝑘 𝐴−𝑇 ⇒ = 𝑘𝑑𝑡 ⇒ ln 𝑇 − 50 = −𝑘𝑡 − 𝑐1
𝑑𝑡 50 − 𝑇
⇒ 𝑇 = 50 + 𝑐𝑒 −𝑘𝑡 , 𝑐 = 𝑒 −𝑐1 ve 𝑇 0 = 1200 ⇒ 𝑐 = 1150
⇒ 𝑇 𝑡 = 50 + 1150𝑒 −𝑘𝑡
𝑇 1 = 1000 ⇒ 𝑘 ≅ 0.19
⇒ 𝑇 𝑡 = 50 + 1150𝑒 −0.19𝑡
𝑇 𝑡 = 800, 𝑡 =? ⇒ 800 = 50 + 1150𝑒 −019𝑡 ⇒ 𝑡 ≅ 2.24 dakika
8) 2𝑦 ′′′ − 3𝑦 ′′ − 2𝑦 ′ = 0, 𝑦 0 = 1, 𝑦 ′ 0 = −1, 𝑦 ′′ 0 = 3
1
Karakteristik Polinom: 𝑃 𝑟 = 2𝑟 3 − 3𝑟 2 − 2𝑟 ⇒ 𝑟 2𝑟 2 − 3𝑟 − 2 = 0 ⇒ 𝑟1 = 0, 𝑟2 = 2, 𝑟3 = −
2
⇒ 𝑦 𝑥 = 𝑐1 + 𝑐2 𝑒 2𝑥
+ 𝑐3 𝑒 −𝑥/2
𝑐1 + 𝑐2 + 𝑐3 = 1
𝑦 0 =1 𝑐3
2 7 1
𝑦 ′ 0 = −1 2𝑐 − 2 = −1 𝑐1 = − , 𝑐2 = , 𝑐3 = 4
𝑐 2 2
𝑦 ′′ 0 = 3 4𝑐2 + 3 = 3
4
5 1
⇒ 𝑦 𝑥 = + 𝑒 2𝑥 + 4𝑒 −𝑥/2
2 2