Materyal Peyzaj tipi Uygun malzeme

seçimine bağlıdır.

Peyzaj karakteri (Doğru

malzeme bilgisi)

Materyal Bilgisi Kullanım amacı

Çevre şartları

Materyalin kalitesi

Malzeme Cansız Malzeme

Canlı Malzeme Doğal Yapay

Peyzaj mimarlığında doğal taş malzemenin kullanılmasında dikkat edilmesi

gereken noktalar:

➢ Dış mekan duvar, bordür ve döşemelerinde kullanılacak taşlar homojen,

sert, damarsız, çatlaksız, yoğun yapılı, hava etkilerine ve dona karşı
dayanıklı, ocak nemini (yatak suyunu) kaybetmiş, darbe etkisiyle
dağılmayan nitelikte, cinsinin karakteristiklerini gösteren özellikte olmalı
(renk, görünüş…vb)
➢ Taş kırıldığı zaman yüzeyi sedef gibi ya da pul pul gözüken yapıda olan
taşların harca yapışması tam olmadığından dikkatli kullanılmalı
➢ Yontu işlerinde kullanılması düşünülen taşlar ince taneli ve kolaylıkla
işlenebilir olmalı
➢ Peyzaj mimarlığı yapısal düzenleme çalışmalarında daha önce aynı ocaktan
çıkarılıp kullanılarak dayanıklılığı denenmelidir.
➢ Genel olarak toplama (dere yatağından) taşlarla taşıyıcı duvarlar yapılmaz.
Ancak köşeli biçim verilebilen yapılar yapılabilir.

İşlenme durumlarına göre;

• Moloz taş: Hiçbir işçiliği yoktur (Asfalt altına)

• Kaldırım taşı
• Çaplanmış moloz taş
• Kaba yontu taşı
• İnce yontu taşı
• Kesme taş: İnce işçilik ister; bu yüzden en değerli taştır (SINAV SORUSU)
• Parke taşı: Döşemelerde kullanılır
AGREGALAR

Doğrudan malzeme olarak kullanılmayan bir takım konstrüksiyonlarda bağlayıcı

olarak kullanılır.

*KUM *Çakıl *Kırma taşlar

Agregalar tane iriliğine göre 3’e ayrılır:

 İri agrega: Kırma taş, çakıl veya bunların karışımlarından oluşan, 8 mm’lik
delikli elekte kalan agregadır.
 Karışık agrega (tuvenan): Doğal agrega ocağından, konkasörden veya
sanayide doğrudan elde edilen elenmiş ince ve iri agrega grubudur.
 İnce agrega grubu: Kırma, kum, doğal kum ve bunların karışımından
oluşan 8 mm’lik elekten geçen agregadır.

İnce Agrega Grubu

KUM

• Çeşitli atmosferik etkilerle taşların parçalanması sonucu sağlam

minerallerden meydana gelmiş, bünyesinde bol miktarda kuvars
bulunduran doğal bir agregadır. Birçok yapı ve peyzaj konstrüksiyonu için
ana materyaldir.
• Harç yapımında kullanılan ve 8 mm’lik elekten tamamı geçen doğal veya
yapay ince agreganın ortalama tane iriliği 0.0 - 0.7 olarak kabul
edilmektedir.

Kumlar:

• 0.0 – 1 mm çaplı ince

• 1 – 3 mm çaplı orta
• …….. mm çaplı kaba

KAYNAK

Doğal:

• Kum, deve yataklarından veya buzul devrinin sürükleyip depoladığı kum

yataklarından (ocak) çıkartılır.
• Ayrıca sahillerde bol miktarda bulunmasına rağmen tuzlu olması nedeniyle,
agromerat yapımında kullanılamaz.
• Yıkanmamış deniz kumu dolgu ve tesviye işlerinde kullanılabilir.

Yapay:

• Kum, dere ve ocaklardan elde edildiği gibi yapay olarak kırma taşlardan da
elde edilir.
• Kırma taş kumu bütün harçlarda kullanılabilir.
Köken Bakımından

• Sedimanter (Tortul) => en kolay çizilebilir

• Volkanik (Magmatik)
• Metamorfik kayaçlar => en sert

Kaynak Bakımından

• Dere malzemeleri
• İşlenmiş agregalar
• Suni agregalar (cüruflar)

İnce Malzeme Yok İyi İnce Malzeme

Derecelendirilmiş Fazla

Stabilite Orta Mükemmel Zayıf

Yoğunluk Düşük Yüksek Düşük

Geçirgenlik Geçirimli Düşük Geçirimsiz

Dondan Etkilenme Yok Olabilir Etkilenir

El işçiliği Zor Orta Kolay

Yapışma Zayıf Orta İyi

AGREGA – RADASYON (DERECELENDİRME)

DEĞİŞİMLERİNİN ETKİLERİ

Agrega Tane Çeşitleri

• Kumun içinde kil oranı fazla olunca kalitesi bozulur.

• Bünyesinde hacim olarak %8 den daha fazla kil bulunduran kum, harç ve
beton yapımında kullanılmamalıdır.
• İyi nitelikli bir kumun kil oranı hiçbir zaman %1 – 3’ü geçmemelidir. Kum
içinde kilden başka organik artıkların da bulunmaması gerekir.
• Kum sert, taneleri köşeli veya yuvarlak ve temiz olmalıdır.

Kumların tane iriliğine göre kullanılış yerleri değişiktir. Peyzaj konstrüksiyonunda;

• İnce sıva, havuz şapı, moloz ve yontu taş duvar derzlerinde; ince kumlar
• Yontu taşı, tuğla duvar, örgü ve döşeme derzlerinde; orta kumlar
 • Moloz taş, duvar ve beton plak yapımında; iri kumlar

Ayrıca kumlar bağlayıcısız da

• Park döşeme
• Çocuk bahçeleri, kum havuzları
• Japon bahçelerinde zemin örtüsü olarak kullanılır

İri Agrega Grubu

ÇAKIL

• Tane iriliği 7 mm’den büyük yuvarlak ve köşeli çeşitli minerallerden

meydana gelmiştir.
• Doğal olarak doğada uğradıkları ayıklama nedeniyle genellikle dona
dayanıklıdır.
• Çoğunlukla içinde silex, kuvars, kuvarsit, kum taşı ve kireç taşı bulunabilir.
• Konstrüksiyonda kullanılacak çakıl temiz olmalı, organik maddeler, kömür,
kil gibi şişebilir maddeler hacim olarak %2’yi geçmemelidir. Bu amaçla
çakıllar yıkanır ve eleklerden geçirilerek temizlenip çaplarına göre
boylandırılırlar.

Çakılları çaplarına göre sınıflandırma

İnce Çakıl 7 – 15 mm çaplı

Orta Çakıl 15 – 30 mm çaplı

İri çakıl 30 – 70 mm çaplı ***Yapay agregalarda aşınmayı

azaltan en büyük etken??

peyzaj yapı konstrüksiyonunda

• Beton yapımında
• Serbest olarak otoparklar ve yollar için yüzey kaplaması olarak
• Beton ve polietilen havuzların yüzey kaplamalarında serbest olarak yer
alabilir

KIRMATAŞ

• Oynak tortul taşlar sınıfına girmemekle birlikte çeşitli iriliklerde kayaların

yapay olarak parçalanması ile elde edilmektedir.
• Beton ve asfalt için yapay olarak hazırlanan kırmataş, granit, dolamit,
bazalt, diorit ve kireç taşından yapılmaktadır.
• Genellikle konkasör denilen makinelerle yapılır. Eleklerde istenilen
büyüklüklerde ayrılarak yıkanırlar. Peyzaj içinde kırmataşların kullanım
yerleri çakıl ile aynı olup, seçimlerde sağlanabilirlik ve ekonomi önemli bir
faktör olarak ele alınabilir.
 • Kırmataşın agrega ve tane dayanımı elde edildikleri taşa ait basınç
dayanımının 1000 kgf/cm2 den büyük olması gerekir
• Bu dayanımın küçük olması yapay agregalarda aşınmaya dayanımı azaltır
• Kırmataş agregalar su emmesinin %0.5’den az ve basınç dayanımının 1500
kgf/cm2 den fazla olması halinde dona dayanıklı kabul edilir
• TS 706 ile çakıl ve kırmataşlar belirlenmiştir

=AHŞAP=

• Cansız yapı materyalleri içinde ahşap; bitki doku ve liflerinden oluşan

organik bir materyaldir
• Yapısı lignin (odun maddesi) ile sertleşmiş, selüloz liflerinin birleşmesinden
meydana gelir
• Lif uzunluğu 0.75 ile 6 mm arasında olabilir

Avantajları

• Sağlanması ve işlenmesi diğer konstrüksiyon materyaline göre daha kolay

• Günümüz dış mekan düzenlemelerinde “doğru seçim” ve “iyi işleme tek.”
• Ahşap; basınca, çekme ve eğilme kuvvetine karşı emniyetle kullanılır
• Çok geniş kullanım alanı gösterir
• Çabuk yapım olanağı sağlar
• Sıcak görünüşlüdür
• İşçiliği azdır
• Elastiktir
• Ses ve sıcağa karşı yalıtkan bir malzemedir
• İyi kullanıldığı zaman her mekana uyum sağlar

Dezavantajı

• Yanma ve çürümeye karşı dayanıklılığı sınırlıdır

Kalitesini etkileyenler

• Ahşap kaynağı olan ağacın fizyolojik yapısı ve gelişimi (ağaç türleri)

Ağaç gövdesi neden oluşur??

Dıştan içe kabuk, ksilem, diri odun, öz odun, öz

Ağacın anatomik yapısı sağlamlığı etkileyen faktör? Sınavda çıkabilir (cvp. Lif
sayısı)
Ahşabın teknik özellikleri

• Fiziksel özellikleri
• Kimyasal özellikleri
• Mekanik özellikleri

*Fiziksel özellikleri

1. Nem (fazla) --- ahşap dayanıklılığı (az)

2. Birim hacim, Ağırlık
3. Sıcaklık genleşmesi
4. Isı iletkenliği
5. Elektrik iletkenliği
6. Dayanıklılık (çürümeye karşı)
7. Direnç (mekanik etkilere karşı) (vurma, eğme, kırılma vs …)

*Kimyasal özellikleri

Hücre duvarının kimyasal bileşiminde:

Selüloz  %40 – 50 (Ana katkı maddesidir. Ayrıca çekme ve eğilmeye karşı

mukavemet veren maddedir)

Hemiselüloz %20 – 35 (Su emicilik ahşabın dayanıklılığını azaltır)

Lignin  %20

Yabancı Madde %0 – 5

Doğal direnç

• Odun dokusu diğer bitki dokularına göre en dayanıklı olanıdır

• Kuru yerdeki ahşap çok dayanıklıdır

*Mekanik özellikleri

Ahşap su içeriğinin fonksiyonu olarak şişen, büzülen bir malzeme olduğundan

mekanik özellikleri de değişen bir malzemedir.

1. Hücre boşluklarındaki su –buna serbest su denir- kesimi izleyen günlerde

buharlaşır
2. Ağacın yetiştiği ekolojik ortam. Ağacın sık veya seyrek ormanlarda
yetişmesi, ormanın kenar veya orta kısımlarında bulunması
3. Ahşabı veren ağaç gövdesi içindeki iç halkalar sert, dış halkalar daha
gençtir. Yıllık halkaların genişliği ahşabın mekanik direnci hakkında bilgi
verir
4. Ağacın yaşı
5. Ahşabın elde ediliş zamanı

Ahşap elde edilecek ağaçlar olgunluk yaşında öz suyu yürümeden, mevsim

başında kesilmelidir. İğne yapraklı ağaçlarda en uygun kesim ayı Kasım ve Aralık
aylarıdır. Bazı ağaçların odun dokusu hücreleri içinde depolanmış nişastaların
yazın yağa dönüşmesinden dolayı yağ dokusu içinde böcek bulunabilir
 6. Kullanıma kadar muhafazası

Ahşap içindeki su, ahşap dokusunu ve içinde bulunan organik maddeleri olumsuz
yönde etkiler. Bu nedenle ahşap elde edildikten hemen sonra kullanılmaz.
Kurutma ile ahşap içindeki serbest su uzaklaştırılır. Böylece dokudaki sertlik artar.
Ahşap içinde %12 – 15 oranında nem bulunması gerekir. Ahşaptaki %35
düzeyinde nem oranı %25’e düşerse büzülür.

7. İşleme tekniği

Ahşap Kusurları

Örn. Üzerindeki çatlaklar mukavemeti azaltır.

• Yaş halkası genişliklerinde farklılıklar

• Yaş halkalarının merkezden kaçık büyümeleri
• Reçine cepleri
• Dal yerlerinin oluşturduğu budaklar
• Yaş halkaları arasında dairesel çatlaklar
• Boyuna istikametteki çatlaklar
• Öz odunda radyal çatlaklar
• Burulmuş lifler
• Gövdede burulma, kesme eksenine paralel olmayan lifler
• Böcek zararları

Peyzaj konstrüksiyonunda kullanılarak ahşabın sahip olması gereken belirli

fiziksel özellikler şunlardır:

○ Mütecanis renkli (homojen)

○ Üzerine vurulunca muntazam ses verebilen (düzgün lifli ağaçlar iyi ses
iletimi sağlar)
○ Kendine has kokusu olan (çürük ve mantar kokmayan)
○ Ahşap içinde %12 – 15 oranında nem bulunması

Ahşabın özgül ağırlığı diğer yapı materyallerine göre hafiftir

*Ahşap lifleri doğrultusunda nem ve sıcaklık etkisiyle hacim değiştirir. Basınca

mukavemet liflere dik önde fazla, ahşap liflerine paralel yönde ise çok azdır.
Oduncuların odunu dikey yönde kolay kırması bu yüzdendir.

RİSK SINIFLARI

Risk sınıfı-1

Ağaç malzeme tamamen kapalı bir ortamda (kapalı) ayrıca sudan ve havadan
tamamen korunmuş durumda

Risk sınıfı-2

Ağaç malzeme kapalı bir ortamda (kapalı) fakat yüksek rutubet kaynakları ara
sıra ağaç malzemenin rutubet almasına neden olabilir (ama sürekli değil)

Risk sınıfı-3 **ÖNEMLİ

Ağaç malzeme kapalı ortamda değil (üstü kapanmamış) ve toprakla temas
halinde değil. Bazı durumlarda hava etkilerine ara sıra açık fakat korunmuş
durumda. Sürekli bir ıslanma söz konusu olabilir.

Risk sınıfı-4 **ÖNEMLİ

Ağaç malzeme toprakla veya su ile temas halinde. Böylece sürekli bir ıslanma
riski söz konusu (doğal yolla korunabilen)

Risk sınıfı-5

Ağaç malzeme sürekli olarak deniz suyu ya da tuzlu su ile temasta (doğal yolla
ayrıca dekoratif)

Ahşap kaynağı olan ağaçlar

Sert ağaçlar  Dişbudak, meşe, karaağaç, kayın, akgürgen, ceviz, kestane ve

ardıç

Orta sert ağaçlar  Açaağaç, kızılağaç, gürgen, selvi, karaçam, kızılçam, ladin ve
sarıçam (çıralı ağaçlar)

Yumuşak ağaçlar  Kavak, ıhlamur, söğüt ve köknar