Q]] @ Q] ]-]

EMPERYALZMN ZNCRLERN KIRACAK MLL

DEVLET YENDEN KURACAIZ
1923-1938 ARASINDA TRKYE CUMHURYET DEVLET
GMRKLERNN SAHBYD; DENZ VE LMANLARINA
EGEMEND; GMRK REJMN, VERGLERN VE RESMLERN
ULUSAL IKARLARA GRE SAPTAYABLYORDU; YATIRIMLARINI
KEND EKONOMK IKARLARINA GRE ZGRCE
BELRLEYEBLYORDU; VE DI SYASETTE HBR LKEYE
BAIMLILII YOKTU; YABANCI DEVLET UYRUKLULARI TRK
YARGISINA BALI OLARAK YARGILANIYORDU; LKE
YABANCILAR N AIK BR SMRGE PAZARI OLMAKTAN
KURTARILMI TRKYE TBAR KAZANMI.. ULUSLAR ARASI
ARANEDA DNYANIN EN SAYGI DUYULAN DEVLETLERNDEN
BRS HALNE GELMT.
Cumhuriyetin ilk yllarnn ekonomik verileri ise
yle idi: Adam bana gayrisafi milli hasla 65
dolar, yani 108 Trk lirasndan ibaretti; gayrisafi
milli haslann %67 sini tarmsal gelirler, %23
n hizmet sektr gelirler,i %10unu ise sanayi
1
sektr gelirleri tekil ediyordu. Toplam nfusun
%82 i kylerde yayor, okur yazar oran ise %
11 i gemiyordu.
A perian yallardan kadnlardan ve
ocuklardan ibaret bir nfus.. Yksek retimden
mezun olan genler 1. Dnya savanda krlm
Bir ocaa 5-7 11 ate dm 3,5 milyon gen
ehit veya kayp olmu, sakat kalm.. Yanm
yklm yzyllardr dnmelerin devirmelerin
elinde inim inim inlemi fakir kalm topraklar
zerinde yeni bir Cumhuriyet kurmuuz..
Harp tazminat detememiler ancak Osmanly
ykla gtren borlar yok ve yoksul halimize
ramen demeyi kabul etmiiz. nk biz onurlu
bir milletiz. Lozana bal olarak Milletler
Cemiyetinin araclyla 13 Haziran 1928de
Pariste yaplan anlamaya gre Trkiye,
82.456.337 liras ana para olmak zere toplam
107.528.461 altn lira tutarnda Osmanl borcu
devralmtr.
Yine anlamaya gre, 1920 da balayan ilk 7 ylda
her yl 2 milyon, 1936-42 dneminde 2.880.000
1943-47 arasnda 2.780.000, 1948-52 dneminde
3.180.000, 1952 de sonra da 3.400.000 altn lira
yllk bor taksidi olarak deyecektik.
1925-33 sonuna kadar 2048 kilometre demiryolu
2
yaplm, Sivas, Malatya, Samsun ve Ktahyadan,
Balkesire ulalmtr.
1933-38 yllar arasnda da yaplan demiryollar
963 kilometredir. Cumhuriyetin XV. ylnda
devletin iletmekte olduu demiryolu uzunluu
6719 kilometredir.
Osmanl devletinden kalanlar, yabanc irketler
tarafndan yaplm 3350 kilometre idi. Bunlar
tamamen Cumhuriyet hkmeti tarafndan satn
alnmtr.
Ayn zamanda kpr ileri ve karayollarna da
mali imkanlar nisbetinde nem verilmitir. 15
yllk Cumhuriyet devrinde yeni yaplan 84
kprnn uzunluu 6.465 metredir.
Btn mali glklere ramen, ecnebi irketler
(1928-1938) yllar arasnda) satn alnarak
milliletirilmilerdir.
Bunlardan demiryollar unlardr: Anadolu
3
Demiryollar iletmesi (1928) Mersin, Tarsus,
Adana iletmesi (1929) Bursa, Mudanya (1931)
zmir, Afyon ve Manisa, Bandrma iletmesi
(1934) Aydn demiryolu iletmesi (1935) ark
demiryollar iletmeleri (1937),
Dierleri de tarih srasna gre unlardr:
Haydarpaa liman iletmesi (1928) stanbul
rhtm iletmesi (1933) stanbul telefon iletmesi
(1936) stanbul Elektrik iletmesi (1938) stanbul
skdar-Kadky tramvay iletmeleri (1938)
Ereli Liman, Zonguldak atalaz demiryolu ve
kmr madeni iletmeleri (1937) zmir Telefon
iletmesi (1938). Bu satn almalar 1938 den sonra
da devam etmitir.
Kaba bir hesapla bitmi ve tkenmi bir millet
iken Topraklarmz tesislerimizi bankalarmz
geri satn almz. (Bu gn satanlar acaba bu
satrlar okurken utanrlarm?)
1923-1938 arasnda Trkiye Cumhuriyeti Devleti
gmrklerinin sahibiydi; deniz ve limanlarna
egemendi; gmrk rejimini, vergilerini ve
resimlerini ulusal karlara gre
saptayabiliyordu; yatrmlarn kendi ekonomik
karlarna gre zgrce belirleyebiliyordu; i ve
d siyasette hibir lkeye bamll yoktu;
yabanc devlet uyruklular Trk yargsna bal
olarak yarglanyordu; lke yabanclar iin ak
4
bir smrge pazar olmaktan kurtarlm Trkiye
itibar kazanm.. Uluslar aras araneda dnyann
en sayg duyulan devletlerinden birisi haline
gelmiti.
ngilizlerin nl gazetesi The Timesn 1938deki,
yani 65 yl nceki bir Pazar ilavesinde kan Yeni
Trkiye balkl yazsnda unlar yazyordu :
Avrupann Hasta Adamn birka ylda ilerici,
modern bir lkeye ve Balkan Yarmadasnda,
Dou Akdenizde ve Bat Asyada bir bar ve
istikrar abidesine dntren ihtilal (Anadolu
htilali) gibi srpriz deiimlere tarihte ok az
rastlanmtr.''
Birinci Dnya Sava ncesi Trkiyenin zayfl,
uluslar aras politikada duyulan rahatszlklarn
verimli bir kaynan tekil ediyordu. lkenin
iindeki ayaklanmalar ve bask olaylar, her
zaman itihas kabark olan d glere mdahale
frsat vermi oluyordu. Komular, Trkiyenin
5
sonunu beklerken, kntden pay kapmay ve
zengin mirasn paylamay umuyorlard.
Finansal rakipler arasnda iddetli siyasi
kskanlklar vard. stanbul, lkenin doal
kaynaklarn istismar etmek iin rvet ve siyasi
basklar kullanan ve Trkiyenin karlarn hie
sayan yabanc imtiyaz araclar arasnda adeta bir
sava arenasna dnmt.
Bugn Trkiye herkesin saygsn kazanmtr.
Artk hibir yabanc, Trkiyenin iilerine
karmay aklnn ucuna bile getirmiyor.
Komular, brakn Trkiyeye ktlk yapmay,
onunla iyi geinmek ve ortak karlar
dorultusunda Trkiye ile ibirlii yapabilmek
istiyorlar.
Yabanc finans evreleri; yeni Trkiyenin
herhangi bir projeyi, ancak lkenin karlar ve
iktisadi bamszlk dorultusunda olduu
taktirde grebileceini artk renmi
bulunuyor.
Kemal Atatrkn zaferleri, Lozan Antlamas ile
1923te tescil edilmi ve tannm oldu. O tarihten
beri onun kurduu Cumhuriyet, bir diplomatik
baardan bir yenisine uzand. Balkan Paktnn
oluumu, Bir Asya Pakt olan Sadabat Pakt,
Montreaux Konferans, ngiltere ile finansal
6
anlama ve Fransa ile skenderun Sanca ile ilgili
barl anlama Bu deiimi herkes bilmektedir.
Nitekim Fransz tarihi Jean Paul Roux, Atatrk
dnemindeki Trk Devleti iin u belirlemeyi
yapmtr: Trkiye Cumhuriyeti Devleti, Trk
budununa (boy, kavim, millet) dayanan, Trk
kalmak isteyen, kendini Trk hisseden, Trkler
tarafndan Trkler iin ynetilen bir devletti. (sf.
29-34) Bu gerei grmek iin 1919-1938
dnemiyle dier dnemlerde yaplanlarn
karlatrlmas gerekir.
Gmrk Birlii konusundaki zgn uzmanlk
alanna dahil konularda serdettikleri objektif
belgelere dayal dnce yorum ve fikirlerinden
istifade ettiimiz kymetli bilim adamlarmzdan
Prof. Dr. Sayn Erol Manisal belirtilen konularla
ilgili olarak unlar sylyor:
7
1995 ylnda Trkiyeyi Batya tek yanl olarak
balayan bir smrgeleme belgesi olan Gmrk
Birlii Antlamas imzalannca, o zamann
siyasileri, bakanlar, dileri bakanlar, byk
sermaye evreleri gazetelerde ve televizyonlarda
Bu Atatrkn gsterdii yoldur diyorlard.
Atatrkn gsterdii yol diye sunduklar,
Trkiyeyi baml klan ve ABye tam ye yapan
deil, onun arka bahesi yapan, smrgesi haline
getiren bir belgeydi.
Gmrk Birlii kapitlasyonlardan da ok
ktyd. 80 yllk Trkiye Cumhuriyetini kasaba
cumhuriyetleri konumuna soktular. Dier aday
lkelerinin de gerisine dt Trkiye, O zamanki
8
siyasilere gre Trkiyeyi san Marino haline
getirmek Atatrkn istedii bir eydi. Bu yalan,
bu kandrmacay Trk toplumuna pazarladlar.
letiim aralar da tekellerinde olduu iin bunu
da kolaylkla yaptlar.
Halkn kafasn kartrarak, Trkiyeyi tek yanl
olarak Batya balarken, sanki Atatrk
Trkiyenin smrgelemesine kar savamam
da Trkiyenin smrgelemesi iin savam gibi
yanstmaya altlar. Atatrklk diye
smrgecilii 1995te 65 milyon Trk halkna
pazarladlar.
Batclk Atatrklktr diyorlar. Oysa
bakalm kimler Batc: baz byk sermaye
evreleri en Batc, blcler en Batc,
tarikatlar en Batc. Atatrk tarikatlara da,
blclere de, Trkiyeyi smrgeletirmek
isteyen ok uluslu irketlere ve uzantlarna da
kar savamt. Kapitlasyonlar yrtp atan
Lozan Antlamas, Trkiyeyi Sevrden
bamszla tayan bir belgeydi. imdi
Atatrkn kurduu bamsz Trkiye tekrar
Lozandan Sevre yeni kapitlasyon
anlamalaryla tanmaktadr. Dolaysyla bugn
bir Atatrklk kandrmacas vardr.
Atatrklk ad altnda Trkiyeyi tek tarafl
balayan antlamalar halk kandrarak
9
gerekletirilmektedir. Byk sermaye, blcler
ve tarikatlar ortaklk halinde bu oyunu
yrtmektedirler
Q
10