ALE SAADET

Yazan S. Muhammed Saki Erol

SEMERKAND : 73
islm Ahlk: 1
ISBN: 975-6333-90-1
Editr Dr. Dilaver Selvi
Tashih Mehmet Gnyzl
Kapak Mehmet Akben
i Dzen M. Vehbi mit
Bask Sistem Matbaaclk
Davutpaa Cad. Ylanl Ayazma Sok. No.
Davutpaa/istanbul
Tel: 0212 482 11 01
(yaygn datm)
Nisan 2006, istanbul 2. Bask
Bu eserin tm yayn haklar Semerkand Basm Yayn Datm San. Tic. Ltd. ti.'ne
aittir.
GENEL DAITIM POZTF Yayn Datm
Eyp Sultan Mah. Osmangazi Cd. Esma Sk. No: 4 Samandra - STANBUL
Tel: 0 216 311 13 35 Faks: 0 216 311 83 03
NDEKLER
nsz .......... 11
YUVA EMANET ......... 15
Yuvadaki Hayat ......... 18
Asl Ama ......... 19
Dnyada Mutluluk Nedir? ....... 21
Madd Zevklerle Gelen Mutluluk ....... 23
Dnyada Her stediimiz Niin Olmaz? ....... 25
bret: Seven Raz Olur ....... 27
bret: Aclar inde Bulunan Mutluluk ...... 28
bret: Rabbim'in Tercihi Daha Gzel ....... 30
Olanda Bir Hayr Vardr ....... 31
Ailede Mutluluun ifresi ....... 33
ibret: O Benim iin Bir Servetti ...... 36
Her ey Para ve Gzellik Deildir ....... 38
Gzel Geinme Gzel Ahlktr ....... 40
ibret: Hanmn Hatasn Hizmetine Bala ....... 42
Gzel Geinme Bir Sanattr ..... 44
Gzel Geinmenin Srr ....... 46
bret: Kusurumu Ailemde Seyrediyorum ....... 47
Gzel Geinme Yce Allah'n Emridir ....... 48
Hz. Peygamber Hi Aile Problemi Yaamad m? ...... 50
Gzel Geinme rnekleri ....... 52
Aman Kzm Dikkat Et! ....... 52
Sonunda Yine Kocaya Snlr ....... 53
Huzur Bartadr ........ 54
Dilimle Kzarm Kalbimle Deil! ........ 55
zr Dilemesini Bilmeli ......... 56
Kavgay Bitirme Usul ......... 58
Kocasn Ateten Kurtaran Kadn ....... 59
Tvbe Etmeyen Terk mi Edilmeli? ...... 61
Kadnn Mazur Olduu An ....... 62
Sevindirmek ve Gnl Almak ........ 63
Gnlde Sakl Hazineler ........ 65
Yaa ve Ftrata Uygun Elence ....... 67
iman Kmil Baba ........ 68
Dengeli Hareket Etmek ....... 70
Yersiz phe ve Fitneye Gerek Yok ....... 72
Huzuru Karan Hastalk: Bo phe ..... 73
Dnceden Sorumlu Deiliz ...... 75
Kontrol steyen Kadn ....... 76
Akta Kskanlk Vardr ...... 77
Kadn Emanettir ....... 78
Kskanlk Nedir? ...... 79
Yerinde Kskanlk ........ 80
bret: Sevgili Cennette de zele Hastr ...... 82
Geimsizlii zme Yolu ........ 83
bret: Hanmn Arkasndan Konuulmaz ..... 85
KADINA DEN GREVLER ...... 87
Evin Reisi Kocadr ....... 87
Emrine itaat Edilecek Koca ....... 89
taatle Gelen Mutluluk ........ 91
Kadnn Temel Grevleri ....... 93
Yuvaya Girmeden nce Hazrlk ...... 94
Kadnn Evin indeki Hizmetleri ...... 96
Kadna Den Grevler ....... 98
Kadna Farz Olan Hizmetler ....... 100
bret: Allah in Yuvann Ykn eken Kadn ...... 102
bret: Cennetlik Annenin Dnya ilesi ....... 103
Kadnn Kocasnn Yaknlarna Hizmeti ....... 105
Hizmetten Ka Yok ....... 107
Yeni Evlilere Yeni Ev ........ 108
Gelin-Kaynana Kaynamas ....... 109
Dikkat Edilecek Bir Husus: Kayn Meselesi ....... 111
ibret: Kadn in Cihada Bedel Ameller ........ 114
Anneyi Cennete Gtren ile ...... 115
Kadn in En Hayrl Namaz Yeri ........ 115
Kadn Kocasn Dvebilir mi? ..... 116
Kadnlarn Evin Dna kmas ....... 118
ibret: Kadn in En Hayrl Durum ....... 122
Kocann zni Niin nemli? ...... 124
Kocadan izinsiz Yaplabilecek ler ...... 125
Vefat Eden Kocaya Gsterilecek Vefa ...... 127
HAK MESELES ........ 131
Yce Yaratc'nn Hakk ........ 133
Anne Baba Hakk ...... 136
ibret: Ne Yapsan Hakkn deyemezsin ..... 139
Anne Baba Hakknn Bykl ..... 140
Anne Babaya itaatin nemi ..... 143
bret: Hz. Peygamber'e Komu Olmann Yolu ..... 145
bret: lrken Dili Tutuldu ...... 148
Anne Babaya iyilik ...... 150
bret: Hizmet, ffet ve Adaletin Kerameti ..... 154
Anne Baba Rzas ...... 157
bret: Rabbim'le Anne Babam Raz Olduktan Sonra! ...... 157
bret: Anne Duas ile Gelen Rahmet ..... 158
Babaya Den Vazifeler ...... 162
bret: Ne Yaptn ki Ne Bekliyorsun! ...... 165
Anne Babaya taatin Snr ...... 169
bret: Bin Cann Versen Rabbim'e syan Etmem! ..... 170
bret: O Raz Olunca, Ben de Razym ...... 173
KADIN HAKLARI ...... 175
bret: Herkese Hakkn Ver ...... 178
bret: nce Muhabbet, Sonra badet ..... 180
Kadnn Miras Hakk ...... 181
Kadnn Dier Haklar ..... 183
Nafile badet iin Kadn hmal Edilmez ...... 185
Hz. Peygamber'in Hak Hususundaki Hassasiyeti ...... 188
Hak Korumada Sra ....... 191
Hayvanlarn da Hakk Var ....... 192
bret: Karnca da Hakkn Alr ....... 195
bret: Senin de Bana Vururlar ...... 196
Hakta Mmin-Kfir Ayrm Olmaz ...... 197
bret: Dman da Olsa Hakk Yenmez ...... 198
ibret: lemi Ayakta Tutan Adalet ...... 200
AZGIN NEFSLERN ISLAHI N CEZALANDIRMA USUL ...... 203
in Asl ...... 204
Asl Rahmet Olan Cezalar ...... 207
Bir Ceza Usul Olarak Dayak ..... 208
Yuvay Ykmdan Kurtaran Cezalandrma ..... 209
Kadn Islahta Takip Edilecek Sra ..... 211
1. t ...... 211
2. Fiil Tavr ....... 213
3. Usulnce Cezalandrma ...... 213
Kadn Niin Haddi Aar? ...... 216
Haddini Aan Kocay Kim Islah Edecek? ...... 217
bret: Hayrl nsan Hanmn Dvmez ..... 219
ibret: Cezaya Dikkat, Fazlas Sana Dner ..... 220
ALE ve MANEV HAYAT ..... 223
Zikir ....... 224
Zikrin Faydalar ....... 227
Kalbin Islah ve Gdas ...... 234
Gizli Zikre zel Defter ...... 235
Sabr-Rza-Tvbe ...... 236
Dua ........ 239
Duada Vesilenin Yeri ...... 244
Yalnz Allah'tan stemek Nasl Olur? ...... 247
Mrid nsana Ne Kazandrr? ..... 250
bret: mmet in Alayan klar ..... 251
Madd Skntlarn zm: Kanaat ve ktisat .... 253
bret: Midem in Yzmn Suyunu Dkemem ..... 258
srafn Sonu ..... 259
bret: Allah ile Zengin Olan Gnl ..... 261
Dnyada Hangi Gruptanz? ..... 262
Vefat Edenlerimize Kar Vazifelerimiz .... 264
Kadnlarn Hayr ve Hizmetleri ..... 272
ibret: Dili Yznden Atee Gitti ..... 278
Fedakrlk Zaman ...... 278
Hayrda Seme ve Hizmette Snr Olmaz ..... 280
bret: Zerre Zayi Olmaz ..... 285
nsz
Alemlerin Rabbi yce Allah'a sonsuz hamdolsun. Btn lemlere rahmet olarak
gnderilen Resl-i Kibriya Muhammed Mustafa Efendimiz'e, en gzeli ile salt ve
selm olsun.
Kymetli okuyucularmz,
Elinizdeki eser, aile hayatmz ilgilendiren islm hkm, hukuk, edep ve ahlk
esaslarn ilemektedir.
Gnmzde aile konusunda pek ok sknt yaanmaktadr. Aile iinde
geimsizlikler, boanmalar, yanl davran ve uygulamalar haddinden fazladr.
Bu konuda kardelerimizden bize pek ok ikyet geldi ve yardm istendi. Biz de
elinizdeki eseri hazrlayarak bu alandaki ihtiyac bir derece gidermeye
altk.
Eserde aile iindeki sorunlarn zm yollar, gzel geimin ve huzurun nasl
temin edilecei zetle anlatlmtr. nce, ailenin asl hedefi belirlenmi,
sonra bizleri bu hedefe ulatracak ilh hkm ve edepler ilenmitir. Ailede
kocann ve kadnn yeri, bunlarn birbirlerine kar hak ve vazifeleri, anne
baba hukuku, ocuklara kar grevlerimiz, ailenin huzuruna yardmc olacak
zikir, dua, sabr, rza, kanaat, sadaka ve hizmet gibi gzel ahlklar ele
alnmtr. Her konuda slm tarihinden yaanm rnekler verilerek, konunun
daha rahat anlalmas salanmtr. Gaye, kssadan hisse alp gzel ahlkta
bizden nceki slihlere uymaktr.
Dnyada herkes mutlu olmak iin evlenir, yuva kurar, ocuk sahibi olmak ister.
oklar mal, para ve itibar peinde koar, bylece mrn tketir. Sonu lm ve
ayrlk olan bu dnyada acaba gerek mutluluk nedir? Her gn elindeki mr
sermayesi eriyip giden bir insann, sevdiklerinden ayrlma korkusunu kim
dindirecek ve mecburen gidecei yeni lemde ona bitmeyen bir mutluluu kim
garanti edecek?
Hi phesiz ebed mutluluk, bitmeyen bir sermaye ve lmeyen bir sevgili ile
mmkn olur. Bu sermaye ilh ak ve iman, o sevgili de hayatn ve lmn sahibi
yce Allah'tr. Bu dnyada Allah iin olmayan her iin sonu ayrlk ve alama
ile biter. Sonuta hayatn sahibine hesap vermek de vardr. Her akll bunu
dnmek zorundadr.
Dinimiz slm bizleri hem dnyada hem de hirette mutlu yapmak iin
gnderilmitir ve bunu garanti etmitir. slm, lemlerin sahibi yce Allah'n
insanla en byk ikramdr. Onu doru olarak renip ihlsla yaamaktan baka
bir huzur ve kurtulu yolu yoktur.
islm, insan hayatnn her sahasnda ona rahmet olacak ilim, amel, hkm ve
edepleri retmitir. Bunlara huddullah denir. Huddullah, yce Allah'n kulunu
cennete gtrmek iin izdii snrlar demektir. Kim, lene kadar bu snrlara
yani helle ve harama dikkat ederek yaarsa kesin cennete gider, ilh rzya ve
cemle erer, ebediyen mutlu olur.
te elinizdeki eser, yce Allah'a iman ve itaatle mutlu olmu erkek ve
kadnlarn aile ahlkn konu etmektedir. Yce Allah bu dostlarn Ahzb
sresinin 35. yetinde bize yle tantmtr:
"Allah'a teslim olmu erkekler ve kadnlar. eksiz ve phesiz bir ekilde iman
etmi erkekler ve kadnlar. Srekli itaat iinde bulunan erkekler ve kadnlar.
z ve sz dosdoru erkekler ve kadnlar. Allah yolunda sabreden erkekler ve
kadnlar. Allah'tan korkan ve hep huu iinde bulunan erkekler ve kadnlar.
Hayr yollarnda bolca sadaka veren erkekler ve kadnlar. Haramlardan kaarak
hakk ile oru tutan erkekler ve kadnlar. Namuslarn haramdan koruyan erkekler
ve kadnlar. Yce Allah' oka zikreden erkekler ve kadnlar var ya!.."
Bu sfattaki bahtiyarlara verilen ilh mjde udur:
"Allah onlar iin bir mafiret ve byk bir mkfat (cennet ve cemlini)
hazrlad."
Hepimizin bu mjdeye ulamas dileiyle.
S. Muhammed Saki Erol
Yuva Emaneti
Yuva, Allah Tel'nn insanla en byk emanetlerinden biridir. Din ve dnya
hayat yuva ile gzel ve dzenli olur. Yuvasz din hayat tam yaanamaz. Bekr
insan noksandr. Yuva olmadan dnya hayat da gzel ve dzenli olmaz. Bunun iin
yuva herkese hayr getiren mbarek, mahrem ve erefli bir emanettir.
ilk yuva cennette kurulmutur. Hz. dem (a.s) ile Hz. Havva validemizin
evlilikleri cennette olmutur. Bu sebeple Allah iin yaplan evlilikte,
cennetten bir tat vardr.
Evlilik, dnyada cennetin bir numunesini yaamak ve bir derece cennet hayatnn
tadn tatmaktr. Cennete girildiinde yuvasz ve yalnz hi
15
Evlilik, kinata yaylan ilh Sevgiyi beraber tatmak demektir.
16
kimse kalmayacak, herkes bir aile ortamnda olacaktr.
Yuva, insanlk cemiyetinin temelidir. Evlilik, bu temeli Allah'n adyla atmak
ve insanlk erefine uygun bir bina yapmaktr. Dnyada insanlk hayat yuva
zerine kurulmu ve aile dzenine gre ekillendirilmitir.
Btn dinlerde aile yuvas temel birimdir; insanlk binasnn esasdr. Aile
olmadan, nesep korunmadan din yaanamaz, hukuk uygulanamaz, hayatn bir mnas
olmaz. Bunun iin u be esasn muhafazas btn dinlerin ortak hedefi olmutur:
1. Tevhid inancn ve dini korumak.
2. Can korumak.
3. Akl korumak.
4. Namusu, aileyi ve nesli korumak.
5. Mal korumak.
Yce Allah kullarna evlenmeyi ve yuva kurmay emretmitir. nk erkek ve kadn
bu ftrat zere yaratlmtr. Kulluk, ftrata uyarak yaplnca gzel ve tamam
olur. Yoksa din noksan yaanr. Din noksan yaannca insan da noksan kalr.
nsan noksan olunca, muhafazas gereken be esas hakk ile muhafaza edemez.
Kmil olmak iin evlenmek, yuva kurmak, yuva hukukunu ayakta tutmak arttr.
Evlenmek, bir insanlk grevidir. Btn peygamberlerin snneti ile amel
etmektir. Edep zere kurulan bir yuva, insann ahsna, ailesine ve btn
insanla bir hizmettir.
Yce Allah cemiyette herkesi insanln ve aile yuvasnn bir iinden sorumlu
tutmutur. Reslullah Efendimiz (s.a.v), kimin neden sorumlu olduunu yle
belirtmitir:
"Hepiniz birer obansnz; hepiniz sorumluluunuz altndaki eylerden
sorumlusunuz. dareciler, ynettikleri halktan sorumludur. Koca, ailesinin
himaye ve terbiyesinden sorumludur. Kadn, kocasnn evinden (onun eref ve
nesebini korumaktan) sorumludur. Hizmeti ailenin malndan sorumludur. Ksaca
herkes stlendii eylerden sorumludur."1
Buhr, Ahkm, 1; Mslim, Imre, 20; Eb Davud, Im-re, 1,13; Tirmiz, Cihd,
27; Ahmed, Msned, 2/5, 54, 55; ibn Hibbn, Sahh, nr. 4491.
Sevgi, yce Allah'n erkekle kadn arasna koyduu bir rahmettir.
17
Yuvada zahmetle rahmet i iedir. Bu zahmeti Allah iin ekenler, iindeki
rahmeti bulurlar.
18 hekimhan
Yuvadaki Hayat
Edep zere kurulan yuvada iki trl hayat vardr: Biri manev hayattr. Bu,
kalbin uyanmas ve Allah'a ynelmesidir. Bunun meyvesi hirette cennet
nimetleridir. nk insan evlilik ile yuvada bir huzur bulur ve tat alr. Bu
tadn hi bitmemesini ister. Bu ise dnyada mmkn deildir. Ebed tadn yeri
hirette cennettir. Kendisi seven ve ailesini dnen kimse, dnya tadyla
yetinmeyip cennete ynelir. Oraya girebilmenin yolu iman, ibadet ve gzel
ahlktr. Bu durumda kul, kendisini cennet nimetlerine gtrecek imana yapr,
ibadetlere ynelir, gzel ahlka sarlr. Yuva bunun sebebi olur.
Evliliin insana faydas sadece bu olsayd, yine iine girmeye ve zahmetini
ekmeye deerdi.
Yuva ile bulunan dier hayat, yeni nesil kazanmaktr. Nesil insann bir ekilde
kendi varln devam ettirmesidir. Nesil, mal deil manev deerleri korumak,
tamak ve yaymak iin lzmdr.
slm mmetinin oalmas ve kuvvetlenmesi iin evlenip yuva kurmak ayr bir
fazilettir. Bunun bir de hiretteki netice ve mjdeleri vardr. Bu konuda
Peygamber Efendimiz (s.a.v) yle buyurmutur:
l^
"Evleniniz, oalmz, nk ben hirette sizin okluunuzla dier mmetlere
vneceim."2
"Rabbimizl Bize elerimiz ve ocuklarmzdan gzmz aydn edecek nesiller ver
ve bizleri takva yolunda gidenlerin rehberi yap"3 yetinde yuvann hedefleri
gsterilmektedir. Bunlar, takva, terbiye, gzel nesil ve yeryznde Cenb-
Hakk'n ahitleri olmaktr.
Gnmzde insanlk cemiyeti byle yuvalarn zlemini ekmektedir.
Asl Ama
Evlilikle kurulan yuvann asl amac, ilh emre uyarak vazife grmektir. En
nemli vazife, yuvadaki edep ve hukuklar koruyarak Allah rzsna ulamaktr.
Bu temel vazifelerin banda erkek ile kadnn haramdan korunmas, birbiriyle
kalp huzurunu yakalamas, bu huzurla gzel kullua komas ve cemiyete iyi bir
nesil yetitirmesi gelir. Evlenmenin amac, sadece erkek ve kadnn cinsel
duygularn tatmin etmekten ibaret deildir. ehvet duygusu neslin devam iin
bir aratr.
Yuva, kinata yaylan ilh sevgiyi beraber tatmak iindir. Sevgi, yce Allah'n
erkekle kadn
2 Ahmed, Msned, 2/245; ibn Hibbn, Sahh, nr. 4028; Abdrrezzk, Musannef,
nr. 10391.
3 Furkan 25/74.
ALE SAADET
Yuvada niyet ebediyen beraberliktir.
19
ALE SAADET
Edep,
herkes
iin, en
kalc
sermaye,
en ssl
elbise ve
en
emniyetli makamdr.
20
arasna koyduu bir rahmettir. Btn yuvalar ayakta tutan, anne ile babay
kaynatran, onlara yuvann ykn tatan bu rahmet ve sevgidir.
Hadiste bu rahmet bir misalle yle anlatlr:
'Yce Allah rahmetini yz paraya bld. Bir parasn dnyadaki varlklar
arasnda paylatrd. Bunun tecellisini her varlkta grebilirsiniz. Hayvanlarda
bile. Hani, bir hayvan yavrusunu emzirirken incinmesin diye ayan kaldrr ve
rahata emmesini salar ya; ite bu o rahmetin eseridir. Btn vahi hayvanlar o
rahmet ile yavrularna efkat gsterir, onlar korur, besler ve bytr. Yce
Allah kyamet gn bu bir rahmeti doksan dokuz rahmetiyle birletirip halka yle
rahmet eder."4
Akl sahipleri bundan ibret almaldr.
Yuva, yrin ve yavrularn snd, korunduu ve barnd bir yer demektir.
Yuva, baba oca, anne kucadr. Ocak sabr, kucak merhameti temsil eder.
Yuvada zahmetle rahmet i iedir. Bu zahmeti Allah iin ekenler, iindeki
rahmeti bulurlar.
Yuva rahmet, ibret, hikmet ve hayat dolu bir yerdir. Onu srf bir elence olarak
grmek, koca kinat bir keyfe kurban etmek olur. Bu, ahsa,
4 Mslim, Tevbe, 19-20; Ibn Mce, Zhd, 35; Ahmed, Msned, 2/434; 3/55.
yuvaya ve insanla kar ilenmi bir cinayet olur.
Mmin, yuvaya Allah'n adyla adm atmaldr. Niyeti gzel, hedefi cennet
olmaldr. Birka gnlk beraberlik iin nikh kylmaz, yuva kurulmaz. Yuvada
niyet ebediyen beraberliktir. Hedef kendisini, ailesini ve yavrularn ateten
korumaktr. Anne ve babann tek derdi bu olmaldr. Bunun yolu da edeptir.
Edep, herkes iin, en kalc sermaye, en ssl elbise, en gzel hediye, en
kazanl miras ve en emniyetli makamdr. Edep, sevgiyle Ce-nb- Hakk'n
davetine uyup cennet rehberi Hz. Muhammed'e (s.a.v) tbi olmaktr. Baknz bir
arif ne demi:
Muhabbetten Muhammed oldu hsl; Muhammed'siz muhabbetten ne hsl?
Dnyada Mutluluk Nedir?
Mutlu olmak btn insanlarn tek arzusudur. Mutluluk ftrata, cinsiyete, nefse
ve zevke gre deise de hedef birdir; o da sevinmek ve huzurlu olmaktr.
insan iin huzur gnlle bulunacak ve tadlacak bir eydir. Huzur sebepleri her
gnle gre deiir. Bir gnle ac veren eyler, dierine tat verebilir. Bir
gnln kat ve korktuu eylerle
ALE SAADET
Madd zevklerin sresi ksadr, tad azdr.
21
r
ALE SAADET
Dnya insan
iin, insan
ise kulluk
iin
yaratlmtr.
22
dieri nsiyet ve muhabbet bulabilir. Bir gnln shhat ve zenginlik iinde
bulduu huzuru, dieri hastalk ve fakirlik halinde yakalayabilir. Huzura giden
yollar, halkn ftratlar adedince farkldr.
Konumuz, yce Allah'n dostluu iin yaratlan insann huzuru ve mutluluudur.
Dinimizde mutluluk insan iin bir hayal deildir. O hayat olarak hazrlanp
nmze konmutur: Mutlulua giden yol alm, ulama ekli retilmi,
rnekleri gsterilmitir.
Bu mutluluk gnln yce Allah ile huzur bulduu iman, sevgi ve edep yoludur. Bu
yolda ac-tatl her ey mutlulua hizmet eder. Zaten mutluluk sevgili iin
ekilen ile lsnde tatl olur. Bunun iin peygamberler ve klar yce dosta
giden yolda ile ekmeyi rahatla tercih etmilerdir.
Ancak insan nefsinin bir zellii var; o da aceleyi sevip kolay tercih
etmesidir. Nefis aceleci bir zellikte yaratlmtr. yette belirtildii gibi:
"nsan, hayr ister gibi erri ister; nk o ok acelecidir."5 Bir anlk geici
zevk uruna, gelecekte bulaca ebed saadeti terkeder. Bunun iin dnya der,
Mevl demez; haramlardaki tada ynelir, hayrlarn sonunda sakl cenneti grmez.
Bu dnyadaki sevinler, sevilen eyin zelliine gre uzun veya ksa srer.
nsan da o kadar mutlu olur.
5 Isr 17/11.
Asl mutluluk insann btn zamanna ve varlna yansyan mutluluktur. Mutlu
insann btn zamanlar ve vcut azalar ulat mutluluktan payn almaldr.
Mutluluk veren eyden insann nefsi sevindii kadar, ruhu da sevinmelidir.
Bedeni rahat ettii gibi kalbi de huzur bulmaldr. Mutluluk vcutta dengeli bir
ekilde paylalmazsa, geici bir zevk olur; bir taraf glerken dier taraf
alar.
Dinimiz dengesiz bir mutluluktan sakndr-maktadr; manev hayat gibi madd
hayatn da dzenli ve gzel olmasn emretmektedir.
insann zerinde nefsinin hakk olduu gibi, ruhunun da hakk vardr. Karn gibi
kalbi de gda ister. Bedeni gibi gnl de rahatlk arar. Ksaca her azamz
bizden huzur hakkn ister. Ayrca ailemizin ve evremizin de bizde haklar
vardr.
zerimizdeki en byk hak yce Yaratc-mz'ndr.
Bir kimse btn bu haklar korumadan mutlu ve kutlu bir insan olamaz.
Madd Zevklerle Gelen Mutluluk
Nefsin holand her eyde -buna gnahlar da dahildir- az ok bir zevk vardr.
Bu zevk madddir. Ona kolay ulalr fakat hemen kaybedilir. nk onun zellii
byledir. Madd zevklerin s-
AILE SAADET
Sevginin kblesi yce Allah'tr.
23
ALE SAADET
man ve
edeple yce
Allah'a
balanmayan
kalplere
hakiki ve
daim huzur
haram
klnmtr.
24
resi ksadr, tad azdr. Madde yok olmaya mahkmdur. Byle bir zevk ruhu
sevindirmez, kalbi huzurlu etmez; gnlde bir hasret brakr gider.
Sofrasna koyduu yemekle sevinen ve mutlu olan kimsenin zevki, lokmas damaktan
geene kadardr. Ondan sonrasn gz grmek istemez; nk grlmesi kimseye
zevk vermez. Ye-me-ime srekli bir mutluluk sebebi olamaz, kalbi dolduramaz,
ruhu doyuramaz; gnlde bir hasret brakr gider.
Zevk kayna giyim-kuam olan kimsenin mutluluu ksa zamanda snmeye mahkmdur;
nk bu kimse gnl huzurunu her gn solacak bir eyde aramaktadr. Elbise
solunca mutluluk da sner. Bu zevk de ruha yetmez; gnlde bir hasret brakr
gider.
Mutluluk sebebi, hellinden ehvetini tatmin etmek olan kimsenin sevinci devaml
deildir. Bu zevk de insan srekli mutlu etmez; gnlde bir hasret brakr
gider.
Bir de bu tr zevkler hell yoldan aranyorsa byledir; eer onlar haram yoldan
aranyorsa hepten felkettir.
Ksaca dnya mal ve madd zevkler insan ruhuna srekli bir huzur ve mutluluk
veremez. Dnya insan iin, insan ise kulluk iin yaratlmtr. Yce Mevl'mz
btn akl ve kalp sahiplerine ebed mutluluun yolunu yle tarif ediyor:
"Uyann ve unu anlayn! Kalpler ancak Allah'n zikri ile huzur bulur." 6
Allah iin olan btn gzel niyetler, iler, sevgiler, secdeler, dualar,
tvbeler, istifarlar, hayrlar ve hizmetler hep Hakk' zikirdir. Kim Hakk'
zikrederse Hak da onu zikreder. Hak yolunda bir adm atana O en az on rahmetle
mukabele eder.
Sevginin kblesi yce Allah'tr. man ve edeple yce Allah'a balanmayan
kalplere hakiki ve daim huzur haram klnmtr.
Hazineyi yanl yerde aramayalm.
Rahman olan Allah'tan daha merhametli kim vardr?
O, ne gzel koruyucu ve ne gzel yrdr.
Dnyada Her stediimiz Niin Olmaz?
Cevap kolay: Kul olduumuz iin olmaz.
Her istedii olan sadece yce Allah'tr. O, bu sfat ve yetkide tektir, orta
yoktur. Kul kulluunu bilsin, haceti iin Rabb'ine ynelsin, verilmeyince
sabredip rza gstersin, diye her istedii verilmez.
Bir de dnya ile cennetin fark bilinsin diye kula burada her istedii verilmez.
Cennette ise
* Ra'd 13/28.
ALE SAADET
Kul
kulluunu
bilsin,
haceti iin
Rabb'ine
ynelsin,
verilmeyince
sabredip
rza
gstersin,
diye her
istedii
verilmez.
25
ALE SAADET
Dnya ile
cennetin
fark
bilinsin
diye kula
burada her
istedii
verilmez.
26
kulun btn istedikleri verilir. Bu, yce Allah'n cennete giren kullarna bir
vaadi ve mjdesidir. O'nun vaadi hak, gereklemesi muhakkaktr.
Kul dnyada bir eyin olmasn ister; yce Allah'n da o konuda bir istedii
vardr. Kulun istedii ey Allah'n istediine uyarsa yaratlr; uymazsa yce
Allah'n istedii olur.
Bu durumda kul iki eyden birini yapar; ya yce Rabb'inin verdiine raz olur
rahat eder ya da itiraz ile her n sknt iinde geer, itirazna tvbe
etmezse sknt ve azab hirette de devam eder.
Dnyada mutluluk, nefsimizin her istediini elde etmek ve onun keyfince yaamak
deildir. Mutluluk, elindekine sevinebilmek ve onunla yeti-nebilmektir. Bu da
yce Yaratc'nn takdir ve taksimine raz olmakla olur.
Kul, elinden geleni yaptktan sonra yce Mevl'sna gvenmelidir. O'nun her
hkmnn bir hayr tadn bilmelidir. Verdiine kr, vermediine
sabretmelidir. nsan yapmad hayrlar iin nefsine kzabilir; fakat, niye
istediklerimi yaratmyor ve vermiyor, diye yce Yaratc'sna kzma, sitem ve
serzeni hakk yoktur.
Mmin gnahlar dnda bana gelen her eyi ho grmekle rahat eder.
Vermeyince Mevl, ne yapsn Mecnn ile Leyl.
Rabb'inin hkmne raz olan rahat eder.
Kadere teslim olan kederden kurtulur.
Elindekine kanaat edenin geimi kolay ve huzuru ok olur.
Cenb- Hakk' tanyan, mmin, kimseye haset etmez.
Haset eden mesut olmaz.
tas. BRET E&,
Seven Raz Olur
Hz. Musa (a.s), bir mnctnda, Allah Te-l'ya, "Ey Rabbim, kullarn iinde
hangisi sana daha sevimlidir?" diye sordu; Allah Tel,
"Sevdiini elinden aldmda bana teslim olan ve isyan etmeyen kimsedir" diye
vahyetti. Hz. Musa (a.s),
"Y Rabbi, kullarn iinde en ok kime gazap edersin?" diye sordu; Allah Tel
u cevab verdi:
"Bir ite nce hayrlsn benden isteyip bir hkm verdiimde takdirime kzan
kimsedir."7
Allah Tel kuds bir hadiste yle buyurmutur:
7 Eb Tlib el-Mekk, Kalplerin Az, 3/173 (istanbul: Se-merkand, 2003);
Gazl, hya, 5/65 (Beyrut 2000).
ALE SAADET
Mutluluk, elindekine sevinebilmek ve onunla yetinebilmektir.
27
ALE SAADET
Mmin
gnahlar
dnda
bana gelen
her eyi ho
grmekle
rahat eder.
28
"Kim benim hkmme rza gstermez, verdiim musibete sabretmezse benden baka
bir rab arasn!"8
< BRET ik
Aclar inde Bulunan Mutluluk
Sahabeden mrn b. Husayn (r.a) karn ars hastalna yakalanmt. Bu
nedenle otuz yl boyunca srt st yatmak zorunda kalmt. Ayaa kalkamyor ve
oturamyordu. Kendisi iin hurma dallarndan bir yatak yaplm, yatann
altna bir delik alm ve altna taharetini yapt bir kap konmutu. Bir
defasnda Mutarrif ve Al (rah) onun ziyaretine gelmiti. Mutarrif, Hz. imrn'n
(r.a) bu halini grnce alamaya balad.
mrn, "Niin alyorsun?" diye sordu. O da, "Seni bu skntl durumda grdm
iin" dedi. mrn (r.a),
"Alama, Allah Tel'ya sevimli gelen, bana da sevimli gelir" dedi ve ardndan
unu ekledi:
Beyhak, uab'l-imn, nr. 200; Tabern, el-Kebr, 22/321; Heysem, Mecmau'z-
Zevid, 7/207; Syt, es-Sagr, nr. 6009, 6010, 9027.
"Sana bir ey syleyeyim; belki Allah Tel onunla seni faydalandrr. Ancak onu
ben lnceye kadar gizle, kimseye syleme. Melekler, beni ziyaret ediyorlar,
onlarla sohbet ve muhabbet ediyorum, bana selm veriyorlar, selmlarn
iitiyorum."9
Hz. imrn (r.a), bu szyle, bandaki bu musibetin bir ceza olmadn
bildirmek istiyordu. O, yce Rabb'inden gelene sabr ve rza gsteriyor, o halde
kullua devam ediyordu. Onun bu edebine kar yce Allah meleklerini kendisine
gnderip acsn dindiriyor, kendisine zel ikramda bulunuyor, imann tasdik
ediyor, sabrnn mkfatn veriyordu.
Kul yce Rabb'inden raz olursa, Rabb'i de ondan raz olur. Kadere itiraz eden
kimse, ban bir demir tokmaa vurmu olur. Demire ne olacak, olan baa olur!
9 bn'l-Esr, sdM-Gbe, 3/408-409 (Beyrut 1997); Ga-zl, hya, 5/70.
ALE SAADET
Haset eden mesut olmaz.

29
ALE SAADET
Kul yce
Rabb'inden
raz olursa,
Rabb'i de
ondan raz
olur.
30
< BRET Ik
Rabbim'in Tercihi Daha Gzel
Sa'd b. Eb Vakkas (r.a) Mekke'ye geldii zaman gzleri grmez olmutu. Halk,
cokuyla onun yanna geliyor ve her biri kendisi iin dua etmesini istiyordu. O
da, her biri iin ayr ayr dua ediyordu. O, duas makbul bir kimseydi; nk
Allah Resul (s.a.v) onun duasnn kabul edilmesi iin Rabb'ine dua etmiti.
Abdullah b. Sib anlatr: Ben henz gen iken Sa'd'a geldim, ona kendimi
tanttmda beni tand ve, "Sen Mekke'nin Kur'an hafzlarndan ve limlerinden
deil misin?" diye sordu. Ben de, "Evet" dedim. Bir olay anlattm ve sonunda
kendisine,
"Ey amca, sen makbul birisin ve dua isteyenler iin dua ediyorsun; kendin iin
dua etsen de Allah Tel gzlerini tekrar asa" dedim. Hz. Sa'd tebessm etti ve
yle dedi:
"Ey oul, Allah Tel'nn isteiyle olan bu durum, benim iin, nefsimin
isteiyle gzmn almasndan daha gzeldir."10
10 Gazl, hya, 5/71; Eb Tlib el-Mekk, Kalplerin Az,
3/181.
Olanda Bir Hayr Vardr
Yce Yaratcmz bu dnyada her eyi iyilik j olsun, iyilie sebep olsun, diye
yaratmtr. Btn i mesele hayat doru okumak, doru anlamak ve [doruluk
zere yaamaktr.
Yaadmz dnyada rahatlk ile sknt i j ie rlmtr. Buras imtihan,
amel ve sabr yur-jdudur. Burada nefsimizin her istedii olmaz. Onun her
istediinin olmaynda pek ok hayr vardr. Bu hayrn ne olduunu kul bilmese
de y-jce Yaratan bilir. O'nun her ii gzeldir.
Yce Rabbimiz her iindeki gzellii yle | anlatr:


"Eer Allah kullarna rzk (mal, makam, ni-! metleri) bol bol verseydi
muhakkak yeryznde azarlard. Fakat O her eyi diledii bir lye gre
indirir, verir. Okullarnn btn hallerinibilmek-i te ve grmektedir."11
Bu yeti bir kuds hadis yle aklar:
"Baz mmin kullarmn imann fakirlik korur; I onu zengin etsem ahlk
bozulur. Baz mmin \kullarmn imann zenginlik korur; onu fakir et-
r 42/27.
ALE SAADET
Btn
mesele
hayat
doru
okumak,
doru
anlamak ve
doruluk
zere
yaamaktr.
31
ALE SAADET
Bir eyin houmuza
gitmeyii
onun kt
ve hayrsz
olduunu gstermez.
sem kalbi bozulur. Baz mmin kullarmn imann shhat korur; onu hasta etsem
edebi bozulur. Baz mmin kullarmn imann hastalk korur; onu shhatli etsem
hali bozulur. Ben kullarmn ilerini ilmimle tedbir ederim; ben onlarn
kalplerini ve gizli hallerini ok iyi bilirim."12
Bir eyin houmuza gitmeyii onun kt ve hayrsz olduunu gstermez. Bazan
holanmadmz eylerin iinde, daha sonra pek ok hayrn bulunduunu grrz.
Mmin iin ac-tatl her i hayrldr.
Baz skntlar mmine manev dereceler kazandrr; sevabn oaltr, onu yce
Allah'a yaklatrr.
Baz skntlar mminin kusurlarna kefaret olur, onun gnahlarn temizler.
Baz skntlar, mmini kt ilere bulamaktan alkoyar; ac onu megul eder,
gnaha ve zulme giden yolunu tkar.
Baz skntlar mmine dnyada verilmi bir cezadr, onu burada eker, hirete
cezas kalmaz. Burada zlr, orada sevinir.
Baz skntlar mminin kalbini niyaza, dilini duaya altrr. Yce Allah
mminin edep iinde
12 ibn Eb'd-Dny, Kitb'l-Evliy, nr. 1; Beyhak, el-Es-m ve's-Sfat, 1/204;
ibn Askir, Trhu Medineti D-mak, 7/95-96 (Beyrut 1995); bn Kesr, Tefsir,
7/206; Heysem, Mecmau'z-Zevid, 10/270.
inlemesinden, yani samimi bir kalple Rabb'iyle konumasndan holanr; onun
sesini meleklerine dinletir. Allah krk ve yaral gnllere zel olarak nazar
buyurur, mahzun kullarn ok sever.
Baknz, Hak dostu brahim Hakk Erzurum (k.s) ne diyor:
Hak serleri hayreyler, Zannetme ki gayreyler, Arif an seyreyler, Mevl grelim
neyler, Neylerse gzel eyler.
Deme niin bu byle, Yerincedir o yle. Bak sonuna seyreyle, Mevl grelim
neyler, Neylerse gzel eyler.
Ailede Mutluluun ifresi
Atalarmz, "Gnl sevince samanlk seyran olur" demilerdir.
Yuvadaki mutluluun ifresi; rza, vefa, sevgi ve sabrdr, diyor bir lim.
nce unu bilelim: Evlenen iki kii birbirinin nasibidir. Bu nasip, Allah'n
ilminde kesinlemi bir takdirdir. Bu nasibe raz olmak imann gereidir.
ALE SAADET
Baz
skntlar,
mminin
kalbini
niyaza,
dilini
duaya
altrr.
33
ALE SAADET
Evlenen
iki kii
birbirinin
nasibidir.
34
Ona hellinden ulamak farz olduu gibi, ulanca hakkn korumak da farzdr.
Hayrl e Allah'n kuluna zel bir ikramdr, hayrsz e ise dnyann en ar
imtihandr.
Ailemizin saadeti onu acsyla birlikte kabul etmeye baldr. Bu iin temeli de
rzadr.
Ailede mutlu olmak iin kar kocann birbirlerinin her eyinden holanmas
gerekmez. Koca hanmnn bir huyundan veya durumundan holanmad zaman onu
hemen gzden ve gnlden karmamaldr. Kadnn kocasna kar durumu da
ayndr. Kim bilir nefsimizin holanmad o durum iinde nice sakl hayrlar
vardr. Bu, ileride gzkecektir. Sabredilirse anlalr.
Ailedeki mutlulukta rza ve vefa ok nemlidir. Ailesine raz olan rahat eder,
vefa gsterenleri yce Allah mkfatlandrr.
Bir olaya sadece nefisle deil, ayn zamanda vicdan, akl, insaf ve sevgiyle de
bakmaldr.
Sevdiimizi kusuru ile kabul etmek mutluluk iin ilk admdr. Ayrca onun ykn
ekmek, skntsna sabretmek, hatasn affetmek, onun iin hayr dua etmek iyi
geim iin vazgeilmez eylerdir. Aslnda sevginin zevki de bu ile iinde
gizlidir.
Bir ailenin ok basit tartmalardan dolay birbirine kzp kserek hemen
boanmay dnmeleri doru deildir. Bu konuda yce Allah btn aile reislerini
yle uyarmaktadr:
Oli
"Kadnlarnzla iyi geinin. Eer onlardan holanmazsanz (hemen boamaya
gitmeyin, sabredin ve unu bilin) sizin holanmadnz bir eyde Allah pek ok
hayr yaratr."13
Ayn eyler kadndan da istenir.
Kusursuz dost arayan kimse yalnz kalr. Kusursuz insan nerede? Bir kimsenin iyi
hali kt halinden daha fazla ise o kimse iyi insan kabul edilir ve kusurlar
affedilir. Yeter ki bu kusurlar Allah'a irk komak ve namusunu kirletmek gibi
kusur ve gnahlardan olmasn.
Bu konuda Rahmet Peygamberimiz (s.a.v) |aile reislerine u incelii
hatrlatmtr:
"Kadn asl itibariyle farkl yapda yaratlmtr; onu srekli ayn halde
tutamazsn. Onunla bulunduu o halde geinmeye bak. Yoksa onu istediim gibi
dosdoru yapaym dersen krarsn. Onun krlmas boamaktr."14
Nisa 4/19.
114 Buhr, Nikh, 79; Mslim, Rad', 59; Tirmiz, Talk, 12; bn Hibbn,
Sahh, nr. 4179; Ahmed, Msned, 2/449.
ALE SAADET
Yuvadaki mutluluun ifresi; rza, vefa, sevgi ve sabrdr.
35
ALE SAADET
En
geimsiz
insanda
bile hoa
gidecek bir
zellik
bulunur.
Haksz ve gereksiz yere boamak ise yce Allah'n hi sevmeyip gazap ettii bir
itir. Dier hadiste yle buyrulur:
"Mmin erkek bir kusurundan dolay hemen hanmna kzmasn. Onun bir huyundan
holanmazsa holanaca ve raz olaca baka bir huyu vardr, ona baksn."15
En geimsiz insanda bile hoa gidecek bir taraf bulunur. Kadn veya erkek
birbirinin nce iyi taraflarn dnmelidir. yi ynne kretmeli, kt ynn
ise sabredip idare yoluna gitmelidir. Eer bir kadn namus kusuru ilemiyorsa,
onun dier davran bozukluklarna sabredilmelidir.
Sabr ve idare ahlkna sahip olan kimse, hem emanetine ald ailesine iyi
davranp sevap alr hem de ilenin iindeki huzuru yakalam olur.
J& ibret i&b O Benim in Bir Servetti
Bir Hak dostunun hanm olduka sert, geimsiz ve sevimsizdi. Kocasna her gn
dili ve haliyle sanki cehennem azab ektiriyordu. Bu zat ise onun her haline
sabrediyor, nefsini sabra altryor, bu atein iinde her gn piiyordu. Gzel
15 Mslim, Rad1, 61; Begav, Mesbhu's-Snne, nr. 2417; Mnzir, et-Tergb,
nr. 2882.
ahlk elde etmek iin bunu bir frsat gryordu. | Bunun iin onu boamay hi
dnmyordu.
Bu zat tanyan dostlar onun durumuna ok I zlyordu. Kadna hibir nasihat
fayda vermiyordu. yle oldu ki bu zata acyan bazlar kad-|nn lm iin dua
etmeye baladlar.
Bir gn kadnn eceli geldi, ld. Kocasnn I dostlar o gn bayram iln
ettiler. Kadn bir an evvel topraa verdikten sonra sevinerek kocas-jnn
yanna geldiler; ona,
"Efendim, biz size taziyeye deil, tebrik et-Jmeye geldik; gznz aydn olsun,
kurtuldunuz!" dediler. Allah dostu sakin ve dnceliydi. Yznde bir sevin izi
yoktu. Aksine deerli bir eyini kaybetmi gibi zntlyd. Bunun sebebini
(yle aklad:
"Ben bugn gerekten ok zgnm. Bu ka-Jdn benim iin bir servetti. Ben onun
kt huylar-jna sabrederek yce Rabbim'in raz olaca gzel ahlklar elde
ediyordum; bylece pek ok sevap jve manev derece kazanyordum. Ne yazk ki
simdi bu servetim topraa gmld, byle bir kr [kaps kapand!"
Demek ki mutlu olmann yolu oktur. nsan jbiraz ilerin sonunu dnse, biraz
geni olsa, biraz da akln ve gnln kullansa ok eyin ste-Jsinden gelir.
ALE SAADET
Srf
gzellik
ve
zenginlik
saadet
iin
yetmez.
37
ALE SAADET
Koca
hanmnn bir
huyundan
veya
durumundan
holanmad
zaman
onu hemen
gzden ve
gnlden
karmamaldr.
38
Her ey Para ve Gzellik Deildir
Bu dnyada tek mutluluk sebebi para veya gzellik deildir. Hanm gzel, kocas
zengin olan btn ailelerin mutlu olduklar dnlmesin. Srf gzellik ve
zenginlik saadet iin yetmez. Hatta bunlar ou zaman aile iin saadet yerine
felket sebebi olmaktadr.
Bunun iin Allah Resul (s.a.v) yuva kuracak genlere, mutluluk iin dindar,
akll ve dengeli kadn tercih etmelerini tavsiye etmi; bazan gzelliin,
zenginliin ve nesebin fet sebebi olacan hatrlatmtr.16
Hanbel mezhebinin imam Ahmed b. Han-bel (rah), iki tane kz olan bir aileye
kz istemeye gitmiti. Kzlarn biri ok gzeldi, dierinin ise bir gz krd.
Ahmed b. Hanbel,
"Hangisi daha aklldr?" diye sordu; bir gz olmayann daha akll olduunu
sylediler. Byk lim,
"Beni onunla evlendiriniz, ben onu tercih ediyorum" dedi.17
Tarihte gzelliin veya parann martt insan pek oktur. Ruh doktorlar
hastalarnn o-
16 bk. Bezzr, Msned, nr. 1404; Tabern, el-Kebr, 18/38-39; Heysem,
Mecmau'z-Zevid, 4/255.
17 Eb Tlib el-Mekk, Kalplerin Az: Kut'l-Kulb, 4/448 (istanbul:
Semerkand, 2003).
unluunu zenginlerin ve gzel kadnlarn oluturduunu sylyorlar.
Nesebi, itibar, meslei ve gzellii ile kocasnn ban skntya sokan
kadnlar da az deildir.
Bekr bir gencin u szleri hayret vericidir:
"Ben yz irkin fakat ahlk gzel bir kadnla evlenmek istiyorum. Yz yle
irkin olsun ki benden baka kimse onun yzne bakmasn; bakan da zevk almasn.
nk tandklarmdan birinin yz gzel fakat ahlk bozuk, mark, ssne ve
gezmeye dkn bir kars var; bana bel oldu. Adam onu ne terkedebiliyor ne
de tedavi. Sk sk yle yaknyor:
Ne yapacam ardm vallahi! Tek are olarak lm gryorum. kimizden biri
lse de kurtulsam u beldan!"
Allah korusun, nefis haramlarda huzur aramaya balaynca, ailede ne vefa kalr
ne de safa.
z gibi yz de gzel, gnl gibi dili de tatl, maneviyat gibi maddiyat da
zengin olan fakat asla kul olduunu unutmayan edep timsali nice erkek ve
kadnlar da vardr. Onlar herkes iin sevgi ve edepte rehber insanlardr.
Mslmanlarn yz akdr.
Tekrar hatrlatyoruz:
Mutluluk cefada gizli, vefada sakl bir manev safadr.
ALE SAADET
Ailesine raz olan rahat eder, vefa
gsterenleri yce Allah mkfatlandrr.
39
ALE SAADET
Sevdiimizi
kusuru ile
kabul etmek
mutluluk
iin ilk
admdr.
40
Mutluluk edepli olmaktr.
Bunun ls, edep peygamberi Hz. Mu-hammed'e (s.a.v) uymaktr.
Mutluluk, Cenb- Hakk' ve halk raz ederek sevinmektir.
Mutluluk, sevdiklerimizi sevindirerek huzur bulmaktr.
Mutluluk, nefsimizle birlikte ruhumuzu da sevindirmektir.
Mutluluk, cennete giden yolu semektir.
Gzel Geinme Gzel Ahlktr
Gzel geimin balad nokta gnldr. Gnln gdas sevgidir. Sevginin kayna
yce Allah'tr. Daim huzur yce Allah iledir.
Gerekten Allah'a ynelmi, ilh aktan bir derece tatm, maddenin tesinde
bir lemin olduunu anlayp ona kalbini am bir insanla geinmek ok kolaydr;
nk bu insann derdi Allah'tr, huzuru Hak iledir.
Hep "ben" diyende huzur olmaz, "ben haklym" diyenle hak bulunmaz.
Gzel geim gzel ahlktr. Gzel ahlkn temeli tevazudur. Tevazu, ailede,
ite, cemiyette ve her yerde gzel geim iin vazgeilmez bir ahlktr. O elde
edilmeden gerek huzur bulunmaz.
Tevazu, yce Allah'n azameti karsnda iki bklm olup, nefsini hi bilmek,
kulluktaki kusurlarn grp kendi haline zlmektir.
Tevazu, kendinin haddini, kardakinin hakkn bilmektir.
Tevazu, hakkna raz olmaktr.
Tevazu, doruyu kim sylerse sylesin kabul etmektir.
Tevazu, yceliin ancak Allah'a ait olduunu anlayp kendini beenmeyi ve halk
kk grmeyi terketmektir.
Tevazu, her kulda yce Hak'tan bir hak ve deer olduunu bilip Allah iin onlara
edeple davranmaktr.
Tevazu, "herkes yahi ben yaman" diyerek kendi noksanlarna bakmak ve
kusurlarna are aramaktr.
Kusuru kendisinde arayan kimse, hem kusurunu kolay bulur hem de karsndakine
kar edepli olur. Niyeti doruyu bulmak olana yce Allah yardm eder, sabr
verir, anlayn aar, kalbini geniletir, nefsinin sertliini giderir,
eytann hilesini gsterir, Hakk' sevdirir, hakly buldurur.
Bylece hayat gzel olur.
Bencil ve kibirli bir aile, ne yaparsa yapsn huzuru bulamaz.
Yce Yaratc'snn hkm karsnda sayg ile eilmeyen ba kibirlidir. Kibirli
kimse kat olur.
ALE SAADET
Bir
kimsenin iyi hali kt halinden daha fazla ise o kimse iyi insan kabul edilir ve
kusurlar affedilir.
41
ALE SAADET
Eer bir kadn
namus kusuru
ilemiyorsa,
onun dier
davran
bozukluklarna
sabredilmelidir.
42
Kibirli kimse ince bir akla sevmeyi bilmez, incelip de bir gnle giremez.
Byle biri dmanyla deil, dostuyla bile geinemez. Ta tvbe edip gerek
tevazuyu elde edene kadar...
Aadaki rnek slm'n nuru ile terbiye olan sert bir insann nasl
inceldiini gstermektedir:
< BRET k
Hanmn Hatasn Hizmetine Bala
Hz. mer (r.a) devrinde bir adam hanm ile arada bir az kavgas edip
ekiiyordu. Adam hanmna laf anlatamaynca bunalm, halifeden yardm ve akl
istemek iin evine gelmiti.
Evin kapsn almak iin yaklatnda ieriden bir kadnn yksek sesle
konutuunu duydu. Biraz dikkat edince, bunun Hz. mer'in (r.a) hanm olduunu
anlad. Bakt ki Hz. mer de ayn durumda. Adam ard; koca halife, kendisine
kar sesini ykselten hanmn sknetle dinliyordu. Kapy hi almadan hemen
geri dnd.
O srada Hz. mer (r.a) birinin kapya doru geldiini farketmiti. Gelen
kimsenin kapy almadan geri dndn grnce, hemen arkasndan kp adam
geri ard ve ne iin geldiini, niin geri dndn sordu. Adam,
"Y mer, bir derdim vard, size akl danmaya gelmitim; fakat grdm ki siz
de ayn dert iindesiniz. Onun iin rahatsz etmek istemedim!" dedi. Hz. mer
(r.a),
"Derdin neydi?" diye sordu. Adam,
"Hanmm, bazan bana kar evde yksek sesle konuuyor, szlerime serte
karlk veriyor, canm skyor. Grdm ki bu durum sizin evde de oluyor" dedi.
O zaman Hz. mer (r.a) adam bir kenara ekerek ona,
"Bak, hanmlarn kocalar zerinde pek ok hizmeti ve hakk vardr. Bunun iin
onlara tahamml etmeliyiz. Onlar bizim evimizi beklerler. Ekmek ve yemeimizi
piirirler. ocuklarmz emzi-rirler. Elbise ve evimizi temizlerler. Nefsimizi
teskin eder ve bizi harama dmekten korurlar. Ben bana bu kadar hizmeti dokunan
bir kadna niin tahamml etmeyeyim" dedi.
Bunlar bir halifeden dinleyen adam, biraz dnd ve,
"Benim eim de ayn hizmetleri gryor" dedi. O zaman Hz. mer (r.a),
"Kardeim, hanmnn skntsna tahamml gster. Dnya hayat ok ksadr,
gelir geer" dedi.18
18 bk. Zeheb, el-Kebir, s. 179.
ALE SAADET
Tevazu, hakkna raz olmaktr.
43
ALE SAADET
Allah ile
huzur
bulanlar
yle bir
kabiliyet
kazanr ki
artk
kendisini sevmeyeni bile sever.
Hak adna yeri gelince demir gibi sert olan Hz. mer (r.a), yine Hak hatrna
yeri gelince kadife gibi yumuak olabilmekteydi. Onun tek derdi Hakk'n hatrn
korumakt.
te tevazu denen ey budur.
nsan halka gsterdii tevazu kadar Hak katnda ycelir.
Gzel Geinme Bir Sanattr
Asl gzel geim, kt ve aksi insanla olur. Gzel huylu kimse ile ho geinmek
kolaydr; buna gerek manada gzel geim denmez.
Ailemiz ahlkmz yanstan bir aynadr. Herkes kendisini en iyi bu aynada
grr. Ailede yapmack olmaz, gizli huylar saklanmaz; iimizde ne varsa darya
o kar.
Bir kadnn en gzel ahidi kocasdr; kocann da ahidi hanmdr. Herkes
kendisini ailesine kar davranlar ile tanmal, nefsinin huylarn bu
ortamda tesbit etmeli ve yanln tedaviye almaldr.
Bunun iin Allah dostlar kendilerindeki ahlk grmek, lmek ve gelitirmek
iin yanlarnda kt davranl baz insanlarn bulunmasna raz olurlar, bunu
bir frsat bilirler ve ondan istifade ederlerdi.
Vellerden Yahya b. Ziyd'n (rah), kt huylu bir klesi vard. Bir gn
kendisine, "Bu kt huylu kleyi niin yannda tutuyorsun; onu sat da kurtul.
Sen bunu bedava vermi olsan yine kazanl olursun" dediklerinde, o byk zat
yle demitir:
"Hayr onu satmayacam, ben onun kt huylarna sabrederek geni olmaya ve
yumuak davranmaya alyorum."19
Lokman Hekim'e (a.s), "Sen bu gzel ahlk kimden rendin?" diye sormular, o
da u cevab vermi:
"Kt ahlkl kimselerden rendim; onlarda grdm kt ileri ben terkettim;
bylece gzel ahlk elde ettim."
Gzel ahlk dnyann en byk servetidir. Ona sahip olan kimse yle mutlu olur
ki artk bu kimsenin huzurunu kimse bozamaz. nk o, yce Allah ile huzuru
bulmutur ve herkese huzur verir.
Allah ile huzur bulanlar yle bir kuvvet ve kabiliyet kazanr ki artk kendisini
sevmeyeni bile sever, ona gelmeyene gider, hakszlk edeni affeder, vermeyene
verir. Sertlik gsterene glmser. Kendisine cahilce davranan kimseye hi
bulamaz, ona acr ve "kal selmetle" deyip yoluna devam eder.
Kueyr, Kueyr Risalesi, s. 471 (stanbul: Semerkand,
2004).
ALE SAADET
Eer sen
einin gzel
huylu ve
ahlkl
olmasn
istiyorsan,
kendin yce
Allah'a
kar doru
olmaya
bak.
45
ALE SAADET
Aile reisi
olan erkek
yce
Allah'a
kar
sorumludur.
Onun
ailesine
gzel
davranmas farzdr.
46
Mmin her ite kendi ahlkn kontrol etmelidir. O, kendisine nasl
davranldna deil, kendisinin nasl davrandna bakmaldr. Ona kar
hanm, ocuu, komusu, i arkada bir kusur yapsa ilk sorusu u olmaldr:
"Ben yce Rabbim'e kar ne kusur iledim ki bana kar bu kusur ilendi. Acaba,
bunun bama gelmesinde benim bir kusurum var mdr?"
Evet akll ve adaletli kimseler byle dnr. Kendisinde bir kusur bulursa onu
terkeder ve Allah'tan affn ister. Sonra karsndaki kimsenin kusuru iin bir
mazeret arar. Mazeret bulursa onu affeder, bulamazsa kendisini gzel bir ekilde
uyarr; kusurunu anlamas iin yardmc olur. Byle bir kimsenin kzmas da
sevmesi gibi fayda verir, insan ktlkten kurtarr.
te bu ahlka sahip olan bir kadn veya erkek, hayatnn her nn huzur iinde
ve hayr zere geirir. Byle bir kalbi ve ince edebi elde etmek iin ne yaplsa
azdr. Rehbere gitmeden i ok zordur.
Gzel Geinmenin Srr
Byk vel mam a'rn (k.s) gzel geimin srrn yle aklar:
"Mmin kardeim! Eer sen hanmnn doru, gzel huylu ve ahlkl olmasn
istiyorsan, kendin yce Allah'a kar doru olmaya bak. Bir-
ok insan bunu bilmediklerinden kendi nefislerinin huylarna bakmadan hanmnn
ahlkndan ikyet etmektedir. Eer bu incelii bilmi olsalard nce kendi
kusurlarna bakar, onlar dzeltirlerdi ve bylece hanmlarnn kt ahlk da
kendiliinden dzelmi olurdu.
Allah kendisinden raz olsun, ben bu durumu kendi ailem zerinde ok denedim.
Ben ne zaman ak veya gizli bir kusur ilesem bunun hemen onda bir yansmasn
grrdm. Halbuki o gerekte gzel ahlkl bir kadnd. Ancak ben deiince o da
elinde olmadan deiiyordu. Buna ok defa ahit oldum. Bunun iin hanmmda
sevmediim bir hareket grsem hemen kendimi kontrol ederdim. Onun benim yzmden
deitiini dnrdm. Ben kendime eki dzen verince onun da kendiliinden
dzeldiini grrdm."20
A BRET Ik
Kusurumu Ailemde Seyrediyorum
Fudayl b. iyz (k.s) demitir ki:
"Ben yce Allah'a kar bir kusur ilediim zaman, bunun sonucunu bineimde,
hizmetimde ve hanmmda grrdm. Onlarn bana kar
20 a'rn, Levkhu'l-Envri'l-Kudsiyye f Beyni'l-Envri'l-Kudsiyye, s. 333
(Halep 1993); el-Uhud'l-Kbr, s. 402 (istanbul: Bedir, 1982).
ALE SAADET
Kadnlarnz
hakknda
Allah'tan
korkun.
Onlar sizin
yannzda
bir
emanettir.
47
ALE SAADET
yi geim,
karndaki
fkelenip
kendini
kaybettiinde,
akll olmak,
ar
davranmak ve sabretmektir.
48
tavr deiir, huylar sertleirdi. Ben bunu anlar, piman olur, hemen tvbe ve
istifar ederdim. Onlarn da kt huyu yok olurdu. Ben bundan tvbemin kabul
edildiini anlardm. ok defa da tvbe edip pimanlk duyduum halde bineimin
huysuzluu, hizmeti ve hanmmn itaatsizlii devam ederdi. Ben bundan tvbemin
kabul edilmediini anlar, daha dikkatli olurdum."21
Gzel Geinme Yce Allah'n Emridir
Aile reisi olan erkek yce Allah'a kar sorumludur. Onun ailesine gzel
davranmas farzdr. Zulm haramdr. Bunun iin kadnlarla gzel geinmelidir.
Onlardan gelecek skntlara katlanmaldr. Kadnlarn tabiat bunu
gerektirmektedir. Byle davranmakla kii onlara merhamet etmi olur. Bu konuda
yce Allah,
"Hanmlarnzla iyi geinin"22 buyurmutur.
Dier bir yette onlarn hakkn ycelterek, yle buyurmutur:
"Onlar (kadnlar) sizden salam bir sz almlard."23
21 a'rn, a.g.e., s. 333.
22 Nisa 4/19.
23 Nisa 4/21.
Baka bir yette de,
"...Ve yannzdaki arkadaa iyilikte bulunun..."24 buyurmaktadr.
Mfessirlerden bazlar, "yannzdaki arkada"ifadesiyle kastedilen kimsenin
evdeki hanm olduunu sylemilerdir.25
Hz. Peygamber'in (s.a.v) vefatndan nce ashabna tavsiyede bulunduu ve sesi
kslnca-ya kadar tekrar ettii tavsiye arasnda kadnlara iyi davranma
konusu da vard. Reslullah (s.a.v) yle buyurmutur:
"Namaza dikkat edin, aman namaza dikkat edin. Elinizin altnda bulunanlara
glerinden fazla yk yklemeyin."26
"Kadnlarnz hakknda Allah'tan korkun I Onlar sizin yannzda bir
emanettir."21
"Siz onlar yce Allah'n emaneti olarak aldnz ve Allah'n emri ve izni ile
namuslarn kendinize hell kldnz."25
Hanmla iyi geinmek demek sadece ona eziyet etmemek deildir. Bilakis hanmdan
gelecek eziyetlere de katlanmak demektir. yi gein-
24 Nisa 4/36.
25 Kurtub, el-Cmi, 5/165.
26 Eb Davud, Edeb, 123; ibn Mce, Vesy, 1, Ceniz, 64.
27 Nes, eS'Snen'l-Kbr, nr. 7097.
28 Mslim, Hac, 148.
ALE SAADET
Peygamber Efendimiz btn aile reislerine rnek bir koca, rnek bir baba ve
rnek bir arkadat.
49
ALE SAADET
Annelerimiz,
Peygamber
Efendimiz'e
bazan sabr
gerektirecek
anlar
yaatrlard.
50
mek, hanm fkelenip kendini kaybettiinde, akll olmak, ar davranmak ve
sabretmektir,
Hz. Peygamber Hi Aile Problemi Yaamad m?
Bazlar Hz. Peygamberin (s.a.v) ailesi iinde hi sknt ve problem
yaamadn dnr. Durum hi de byle deildir.
Peygamber Efendimizin (s.a.v) pak zevceleri annelerimiz her zaman sakin,
sabrl, hogrl ve geni gnll deillerdi. nsanlk icab bazan
ftratlarnda bulunan hislere malp olup farkl hallere girerlerdi. lemlere
rahmet Peygam-berimiz'e canlarn kurban etmeye hazr olan bu annelerimiz, baz
durumlarda kadnlk hisleriyle hareket eder, bir anda kontrol elden karr,
ona kar daha sonra kabul etmeyecekleri ve zlecekleri tavrlara girer,
deiik szler sarfederlerdi.
Bunun sebepleri vard.
nce yce Allah habibi Hz. Muhammed'in (s.a.v) gzel ahlkn insanla
gstermek istiyordu. Bu gzelliin aile ortamnda da grlmesi gerekiyordu. Bu
ekilde btn aile reislerine rnek bir kocann, hocann, babann, dedenin,
komunun ve arkadan nasl olaca gsterilmi olacakt.
Bu hikmet ve faydalar iin Peygamber Efen-dimiz'e (s.a.v) sabr isteyen olaylar
yaatld. Ha-
ne-i saadetteki annelerimiz, ellerinde olmadan o cennet gln bazan sert, bazan
latif dokunularla sallyor, titretiyor ve bu ekilde onun iindeki gl
kokusunun da kmasna sebep oluyorlard.
Annelerimizin bu rahatl Reslullah Efendimizin (s.a.v) onlara gsterdii
tevazu, yaknlk ve hogrden ileri geliyordu. nk rahmet Peygamberi (s.a.v),
karsndaki insann seviyesine gre davranyordu. Herkese anlad dilden hitap
ediyordu. Asla peygamberlik makamnn arl ve ciddiyeti ile etrafndakileri
skp bunaltmyordu.
Annelerimizden bazlar Resl-i Ekrem'e (s.a.v) sabahtan akama kadar kserdi.
Bazan da Peygamber Efendimiz (s.a.v) onlara ksp kusurlarn anlamalar iin
tavr gsterir, sre verir, kendilerinden bir zaman ayr dururdu. Ama hibir
defasnda elle vurmak, sopa gsterip korkutmak gibi bir tavra girmemitir. Deil
annelerimize, senelerce hizmetiyle ereflenen kimselere bile bir kere elini
kaldrmamtr.
Reslullah Efendimiz (s.a.v) btn bunlar
I mmetine rnek olsun diye yapyordu. Zaten kendisine Allah tarafndan verilen
birden fazla evlenme izni, mmetine yuva edebini retmesi, ai-iinde kalan
fakat insanlara lzm olan gzel sdeplerin annelerimiz tarafndan ortaya
karl-nas iindi.
Sonra ayn zamanda birden fazla kadnla yunay paylamak ve her bir kadnn
ftratna uygun
ALE SAADET
Birden
fazla
kadnla
evlenip,
her birinin
ftratna
uygun
davranp,
hepsini
memnun
etmek ok
zordur.
51
ALE SAADET
Resl-i
Ekrem
kadnlara ve
ocuklara
kar
insanlarn en
merhametlisi
idi.
52
davranp hepsini memnun etmek kolay deildir. Bu ancak yce Allah'n yardm ile
mmkndr.
Bir kadnn ykn ekip onu memnun etmekten ciz kalan gnmzdeki aile
reisleri, durumlarna bakp yce Peygamberimizin (s.a.v) bykln biraz daha
anlama imkn bulmu olur.
Gzel Geinme rnekleri
Yce Allah, bizden uymamz istedii btn ahlk esaslar peygamberleri ve
onlarn izinden giden dostlar ile bize gstermitir. Ailedeki gzel geim de
buna dahildir.
Peygamberler ve slihler yce Allah'n insanlktan istedii gzel ahlk
yaayarak retmilerdir. Btn mminler onlara bakp ibret almaldr. Kt
ahlkmz ve evremizden edindiimiz kusurlarmz devam ettirmeye
almayalm; u rneklerden paymza deni almaya bakalm.
Aman Kzm Dikkat Et!
Bir gn Hz. mer'in (r.a) hanm onun konumasna karlk verdi; bu duruma
fkelenen Hz. mer,
"Sen bana karlk m veriyorsun?" dedi. Hz. mer'in hanm,
"Reslullah (s.a.v) senden hayrl olduu halde, onun hanmlar da ona karlk
veriyorlar.

Hatta ks durduklar gn bile oluyor" dedi. Bunlar iiten Hz. mer durumdan
rkt ve,
"Eer kzm Hafsa da Reslullah'a karlk verdiyse zarar etti, mahvoldu!" dedi.
Sonra kz Hafsa'ya (r.ah) gelerek,
"Kzm Hafsa! Sakn Eb Bekir'in kz i-e'ye bakp aldanma! nk Reslullah
(s.a.v) onu ok sever" diyerek kzn bu konuda uyard ve Peygamber Efendimizi
(s.a.v) hibir ekilde zmemesini syledi.29
Sonunda Yine Kocaya Snlr
Bir gn bir mesele hakknda Hz. Reslullah (s.a.v) ile Hz. ie (r.ah) arasnda
bir anlamazlk oldu. yle ki meselenin izah iin Hz. Eb Bekir'i (r.a)
aralarnda hakem tayin ettiler. Hz. Eb Bekir yanlarna gelince Peygamber
Efendimiz (s.a.v) ie validemize,
"Sen mi nce konumak istersin, yoksa ben mi nce konuaym?" dedi. Hz. ie
(r.ah),
"nce sen konu ama sadece doruyu syle!" dedi. Bu sz karsnda ok
sinirlenen Eb Bekir (r.a) kendini tutamayarak kz ie'ye yle bir tokat att
ki Hz. ie'nin (r.ah) az kanad. i-
29 Buhr, Nikh, 84; Mezlim, 25; Mslim, Talk, 31, 34; Nes, es-Snen'l-
Kbr, ret'n-Nis, 57; ibn Hibbn, Sahh, nr. 4187.
ALE SAADET
Dilimle kzarm kalbimle deil...
53
ALE SAADET
Bazan
erkei
idare
etmek evin
hanmna
der. En
zor anlarda
ondaki
annelik
efkati ve
sabr
yuvay
ayakta
tutar.
54
e validemiz hemen Reslullah'm arkasna snd. Hz. Eb Bekir ona dnerek,
"Ey nefsinin dman! Reslullah dorudan baka bir ey syler mi?" dedi. Bunun
zerine Resl-i Ekrem (s.a.v),
"Y Eb Bekir! Biz seni bunun iin arma-mtk!" buyurarak saadetli zevcesini
yine korumasna ald.30
Enes (r.a) demitir ki: "Resl-i Ekrem (s.a.v), kadnlara ve ocuklara kar
insanlarn en merhametlisi idi."
Huzur Bartadr
Bir gn Hz. Eb Bekir (r.a), Hz. Reslullah'm (s.a.v) hane-i saadetine gelmiti.
eri girmek iin kapy ald, izin istedi. O srada evin iinden kz ie'nin
(r.ah) sesi geliyordu. Bir durum olmu, kz Hz. Peygamber'e yksek sesle cevap
veriyordu. Hz. Eb Bekir (r.a) ieri girer girmez tokatlamak iin kzn
yakalad. Allah'n Resul hemen araya girerek ona mani oldu. Hz. Eb Bekir
fkeli halde dar kt. Allah'n Resul, Hz. ie'ye (r.ah),
"Grdn m seni onun elinden nasl kurtardm!" dedi.
Gazl, hya, 2/56; Zebd, thf's-Sde, 6/139.
Birka gn sonra Eb Bekir (r.a) tekrar kz-I nn evine geldi, Allah'n Resul
ile kzn barm I ve muhabbet ederken grd; onlara,
"Beni kavganza dahil ettiiniz gibi bar ve I muhabbetinize de dahil eder
misiniz?" deyince, (peygamber Efendimiz (s.a.v),
"Evet ederiz, gel" buyurdu.31
Dilimle Kzarm Kalbimle Deil!
Allah'n Resul, Hz. ie'ye (r.ah),
"Ben senin bana kzgn olup olmadn anl-jyorum"dedi. ie (r.ah),
"Nereden anlyorsun?" dedi. Reslullah (s.a.v),
"Benden honut olduunda, 'Muhammed'in Rabb'ine yemin ederim' diyorsun. Bana
kzdnda ise, 'brahim'in Rabb'ine yemin ederim' diyor-Jsun." Bunun zerine
ie (r.a),
"Doru sylyorsun! Fakat ben adn dilimde |anmasam bile kalbimde anarm"
karln verdi.32
Bu rnekte hem gizli bir ak hem de byk bir edep vardr. ie annemiz (r.ah)
baz durumlarda ftratna mdahale edemeyip kzgnlk hali-
~Eb Davud, Edeb, 92.
Buhr, Nikh, 108, Edeb, 63; Mslim, Fezil's-Sahbe, 90.
ALE SAADET
Aile reisine den
grevlerden biri de hanmn houna gidecek iler yapmak, onu sevindirmek, zaman
zaman akalamak ve onu rahatlatmaktr.
55
ALE SAADET
Yce
Allah'n
haklarn en
iyi bilen ve
en gzel
koruyanlar,
halkn
haklarn da
o derece
gzel
korurlar.
56
ne girse de erefli kalbi Resl-i Ekrem'e (s.a.v) sevgi ve saygsn hi
kaybetmemitir. Kzgn iken Peygamber Efendimiz'in adn anmasa bile dedesi Hz.
brahim'in (a.s) adn anard. Bakas aklna gelmezdi.
Resl-i Ekrem (s.a.v) hanmlarna,
"ie hakknda beni zmeyin! Zira Allah'a yemin ederim ki ondan baka
hibirinizin yatanda bana vahiy gelmemitir."33 derdi.
zr Dilemesini Bilmeli
Allah'n Resul bir seyahatte bulunuyordu. Yannda annelerimizden -Allah
kendilerinden raz olsun- Hz. mme Seleme ile Hz. Safiyye (r.ah) bulunuyordu.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) yolculukta da gecelerini hanmlarnn yannda
srasyla geiriyordu.
Srann Hz. mm Seleme (r.ah) validemizde bulunduu bir akam vaktiydi.
Reslullah Efendimiz (s.a.v), mm Seleme zannederek Safiyye validemizin (r.ah)
devesine yanam, gelmiken biraz elenmi ve kendisiyle bir mddet konumutu.
Sonra srann onda olmadn anlaynca, hemen mm Seleme validemizin (r.ah)
yanna geldi. Annemiz bu gecikmeden ve o
33 Buhr, Menkb, 62; Nes, Iret'n-Nis, 3, 36; Ahmed, Msned, 6/293.
konumadan rahatsz oldu. Kadnlk kskanl tuttu ve fke ile,
"Sen ki Allah'n peygamberisin, benim gnmde nasl o kadnla konuuyorsun!"
diyerek biraz serzenite bulundu. Allah'n Resul, onun bu hzl kn bir
derece hakl buldu, kendisini mazur grd ve skt buyurdu. Onun bu sknet ve
tevazusunun peinden mm Seleme validemiz (r.ah) byk bir znt duydu,
sylediklerine piman oldu, Allah'tan affn istedi ve Peygamber Efendimiz'e
(s.a.v),
"Y Reslallah, beni byle sylemeye kskanlk evketti; benim iin Allah'tan
af isteyiniz!" diyerek zr diledi.34
Evet, bazan aile arasndaki skntl durumlarda gsterilen azck sabr, biraz
hogr ve bir anlk skt, binlerce kelimeden hayrl sonu verir. Kzgnlk
bir ate korudur, buna bir de kskanlk harareti eklenirse kor, aleve dnr.
Alevi sudan bakas sndremez.
Nefis ate, kalp su gibidir. Nefis kznca harareti ykselir; ona kzgn bir
nefisle karlk verilince atee ate katlm olur. Bu durumda iki nefis de
azar ve kontrolden kar. Bu durumda atee biraz daha ate atlm, hararetine
hararet ka-j tlm olur. Allah korusun, ate alevlenince nereyi yakaca
bilinmez. Bazan insan pireye kzar yor-
Ibn Sa'd, Tabakat, 8/76 (Beyrut 1997).
ALE SAADET
Cenb-
Hakk'm
klar
halk
sevmekten
ve onlara
hizmetten
zevk
alrlar.
57
ALE SAADET
Elinde sevgi
sermayesi
olan kimse,
bunu nce en
yaknlarna
harcamaldr.
58
gani yakar; yorgan yanm, pire kam, adam ortada kalm olur.
Koca kzp sesini ykseltince hanm susmay tercih ederse koca daha fazla
alevlenmeden sner. Fakat o da heyecanlanp sesini ykseltirse bu defa bir adm
geri atp skneti tercih etmek kocaya der. Eer koca hepten kontrol kaybedip
sesini ykselterek kadna stn gelmeye alrsa kavga balam olur. Byle bir
kavgada sevinecek tek taraf vardr, o da eytandr.
Kavgay Bitirme Usul
Rahmet Peygamberimiz (s.a.v) bir gn ashabna,
"Size cennetlik kadnlarn kimler olduunu haber vereyim mi?" buyurdu. Ashap,
"Buyrun, haber verin y Reslallah" dediler. Peygamber Efendimiz (s.a.v) bu
saadeti hak eden kadnlar yle tantt:
"Onlar kocalarn ok severler. Onlara ocuk verirler. Bir kzgnlk annda veya
kendisine kt davranldmda ya da kocas ona kzdnda elini kocasnn elinin
zerine koyar ve ona,
'te elim elinde; sen benden raz olmadka uyku uyumayacam' der."35
35 Tabern, el-Kebr, 19/140; el-Evsat, nr. 1764; Heysem, Mecmau'z-Zevid,
4/312; Mnzir, et-Tergb, nr. 2899.
Byle bir kadn karsnda eriyip yumuama-yacak ve kusurun biraz da kendisinde
olduunu sylemeyecek erkek ok azdr. Kocasna kar tevazu gsterip sabrla bu
forml uygulayan kadnn dnyas da hireti de cennet olur. Byle zr dileyen
bir kadnn zrn kabul etmeyen ve ona hl sert davranan erkein de hesabn
Allah grr.
Kocasn Ateten Kurtaran Kadn
Bazan erkei idare etmek evin hanmna der. En zor anlarda ondaki annelik
efkati ve sabr yuvay ayakta tutar. Koca ahlk olarak km, madd olarak
iflas etmi ve her ynyle yardma muhta hale gelmi olabilir. Byle bir
noktada mslman kadna byk i dmektedir. O, iman, sabr ve vefa ile hem
yuvasn kurtarabilir hem de bu byk hizmetiyle cennet kadnlar arasnda yer
alabilir. Tpk Hz. Peygamberin (s.a.v) kz Hz. Zeyneb (r.ah) gibi.
Hz. Zeyneb (r.ah), Reslullah Efendimiz'in Hz. Hatice'den (r.ah) ilk kzyd.
Teyzesinin olu Eb'l-s ile evlendirilmiti. Resl-i Ekrem (s.a.v)
peygamberliini iln edince, kz Zeyneb (r.ah) mslman oldu, fakat damad eski
dininde kald, mslman olmaya yanamad. Hanm Zeyneb (r.ah) ona hak dini
anlatt, kabul iin rica ve srar etti, ancak fayda vermedi.
ALE SAADET
Sevdiine verecek bir gl
bulamazsan Allah iin bir kez olsun sen gl...
59
ALE SAADET
Sevgisiz
insan
klarn
gznde
ldr.
60
Medine'ye hicret edildi. Eb'l-s kars Zey-neb'in hicretine engel oldu, onu
Mekke'de tuttu. Hz. Zeyneb (r.ah) iki acy birden yayordu. Birincisi, kocas
mrik olarak kalmt, ikincisi de babas Hz. Muhammed'den ayrlm, hicret
edememiti. Bu ayrlk cierini dalad. Sabretti; haline rza gsterdi.
Kocasnn hidayete gelmesi iin dua etti.
Hicretin ikinci senesinde Bedir Sava oldu. Bu savaa Eb'l-s da katlmt.
Mslmanlar onu esir alp Hz. Peygamber'e (s.a.v) teslim ettiler. Esirler
kendilerini serbest braktrmak iin fidye vermeye raz oldular. Hz. Zeyneb
(r.ah) kocasn kurtarmak iin fidye olarak bir gerdanlk ile baz eyler
gnderdi. Bu gerdanlk annesi Hz. Hatice'nin (r.ah) ona dn hediyesi olarak
takt kendi gerdanl idi.
Allah Resul bu gerdanl grnce tand. Hz. Hatice'yi (r.ah) hatrlad,
hznlendi, alad ve sahabelere,
"sterseniz bu esiri verecei bir sz karl bana balayn, bu gerdanl
da Zeyneb'e (r.ah) geri verin" teklifinde bulundu. Ashb- kiram, "Ba stne"
dediler. Eb'l-s'tan Zeyneb'i (r.ah) bo-ayp Medine'ye gnderme sz alnd,
gerdanlk geri gnderildi. Hz. Zeyneb (r.ah) anlama gerei Medine'ye geldi.
Fakat gnl kocasnn hak dine girmesini ve yeniden yuvasna kavumasn
istiyordu. Sabrla duaya devam etti. Nihayet hicretin yedinci senesinde kocas
gnl holuu ile mslman oldu, Medine'ye geldi, Allah Resl'ne mslman
olduunu bildirdi.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) hem mslman oluuna hem kznn sevdii kocas ile
yuvasna kavumasna sevindi. Bylece bir sabr ve vefa rnei hanmn duas
gerekleti. Hem kocas hem yuvas kurtuldu.
Bu bulumann zerinden bir sene geti. Hicretin sekizinci senesinde vefa sahibi
Hz. Zeyneb (r.ah) vefat edip cennetteki evine tand.36
Tvbe Etmeyen Terk mi Edilmeli?
Gnmzde de buna benzer durumlar yaanmaktadr. Kar-koca hell haram
dnmeden bir hayat yaarken, ilerinden biri tvbe edip hell ve harama dikkat
ederek yaamaya almaktadr. Bu durumda aile iinde ciddi sorunlar
yaanabilmektedir. Tabii olarak biri dieriyle elimeye ve atmaya
balamaktadr. eytan bu durumu fitneye alet edebilir. Dikkat edimelidir.
Bu sorunlarn ou sabr, iyi niyet, istiare, ikna, samimiyet ve dua ile
zlebilir.
Hemen boanmay dnmeye gerek yoktur. Hele yeni tvbe eden bir kocann eski
vaziye-
bk. Ibn Sa'd, Tabakat, 8/30-36.
ALE SAADET
"Sizin en hayrlnz, ailesine kar en gzel davrananmzdr..."
Hadis-i erif
61
ALE SAADET
Bir erkein
en gzel
oyunu ei ile
yapt
latifeler ve
onun gnln
alc
hareketlerdir.
62
te gre yaayan hanmna kt kadn gzyle bakmas ok yanltr. nk o
hayat beraber paylayorlard. lk tercihleri yleydi. Yanl da olsa bunu
gzel gryorlard.
imdi ise Allah'n rahmetiyle kalp uyand, gnl gz ald; haramlar iinde
yaanan akn gzel deil, ate olduu anlald. Fakat bunu anlayan tek taraf
oldu.
Bundan sonra ona den i, Hz. Zeyneb (r.ah) gibi sevdii hayat arkadan
gzele, edebe, cennet yoluna ekmek iin sabrla abalamak olmaldr. Bu da ayr
bir ibadet eididir.
Bunun iin alkanln hemen terkedileme-yecei bilinmelidir. Konuarak ikna
yoluna gitmelidir.
Kalbin yce Allah'n elinde olduuna ve onu istedii yne evireceine
inanmaldr. Bunun iin duaya sarlmal ve sabrla devam etmelidir.
Sonu -inallah- hayrl olacaktr.
Kadnn Mazur Olduu An
Rahmet Peygamberimiz (s.a.v) mmin bir kadnn temel grevlerini ve kocas ile
anlaamad zaman yapaca ii yle belirtmitir:
"Allah'a inanan mmin bir kadnn, kocasnn istemedii kimseyi izin verip evine
almas hell deildir.
Yine kocas istemedii halde ondan izinsiz I dar kmas, kocas hakknda
olumsuz eyler syleyen bir kimseye itaat etmesi, kocasnn yatan terketmesi,
kocasn dvmesi de hell de-\ildir.
Kadn kocas ile ekitiinde kocas kendisi-\ne bir taknlk ve hakszlk
ederse gelip kocasy-\la barsn ve onu raz etmeye alsn. Eer kolca onun
szn kabul eder ve barrsa ne gzel! lAllah bu kadnn zrn kabul eder ve
yzn laartr. O gerekeni yapm olur, kendisine bir g-\nah yazlmaz.
Fakat koca raz olmaz ve barmazsa kadnn yapaca bir ey kalmamtr; o
Allah katnda nazurdur; vebal kocaya aittir."37
Sevindirmek ve Gnl Almak
Aile reisine den grevlerden biri de hanmn houna gidecek iler yapmak, onu
sevindirmek, zaman zaman kendisiyle akalamak ve onu rahatlatmaktr. Bu onun
skntlarn giderir, fkesini dindirir, zntlerini azaltr, yorgunluunu
alr ve kendisine alma zevki verir.
Rahmet Peygamberimiz de (s.a.v) byle yapyordu. O yksek derecesine ramen, ev
halknn seviyesine inerek kendileriyle akalayordu.
37 Hkim, Mstedrek, 2/190; Tabern, el-Kebr, 20/62, 106; Heysem,
Mecmau'z-Zevid, 4/313.
ALE SAADET
Sert, kaba ve ask suratl insan ne halk sever ne de Cenb- Hak sever.
ALE SAADET
Hi kimse
hakknda
zan,
tahmin,
hayal, rya
ve keif ile
hkm
verilmez.
64
Bunu onlar iin bir hak gryordu. Bunun iin tevazu gsteriyor, herkese derece
ve seviyesine uygun davranyordu. Ak budur, edep bunu istiyor, dinimiz de bize
bunu emrediyor.
Allah Resul, yce Rabb'ine ibadet iin hazrland zaman ayr bir edep,
ciddiyet ve teva-zuya brnrd.
Savalarda ashabnn nnde ayr bir heybet iinde endiesiz, korkusuz bir
kahramanlk sergilerdi.
Evinde hanmlar ile birlikte olunca ise neeli haline dner, tebessm eder,
rahat olur, herkesi rahatlatr, halktan biri gibi sade, sakin ve scak olurdu.
ocuklara kar davran daha bakayd. Onlarn diliyle konuurdu. ocuklarla
arasndaki ya ve davran mesafesini rahata kaldrrd. Onlarn gnlne
girmeyi baarrd. ocuklarn elinden tutar gezdirir, kucana alr per, omzuna
kaldrp tard. Bazan da diz ker, onlar srtna alr, elleri ve dizleri
zerinde yryerek evin iinde dolatrrd. Arada bir de tebessm ederek,
"Bineiniz ne gzel deil mi?" diyerek gnllerini okard.
Btn bunlar ondaki yksek ahlktan kaynaklanyordu.
Hak dostlar u ly tesbit etmilerdir: Kim yce Allah'a ne kadar yaknsa,
halka da o derece
[fakn olur. Yce Allah'n haklarn en iyi bilen ve 3n gzel koruyanlar, halkn
haklarn da o derece jzel korurlar.
Bu bir inceliktir. Sevgi ahlkdr. Kalpteki Allah sevgisinin varlklara
yansmasdr.
Cenb- Hakk'n klar halk sevmekten ve onlara hizmetten zevk alrlar. Bir
gnl yapmak Kabe'yi yeniden yapmak gibi sevaptr. Ho edilen gnl, annenin,
babann, hanmn ve yavrunun gnl olunca sevab daha ok olur; nk birinci
hak onlarndr.
Elinde sevgi sermayesi olan kimse, bunu n-\e en yaknlarna harcamaldr.
Peygamber Efendimiz (s.a.v), 'Yapacanz bir hayra nce en yaknlarnzdan
balayn"38 buyurmutur.
Gnlde Sakl Hazineler
yilik, ikram ve hediye deyince hemen akla para ve mal gelmesin. Bunlarn
dnda bir insan zengin ve memnun edecek nice eyler vardr. Asl zenginlik
gnl zenginliidir. nsann gnlnde sakl yle hazineler vardr ki onlar
verdike o-9alr; sakladka kalbi skar, cimrilik yaptka gn-l daraltr. Bu
hazinelerin banda sevgi gelir.
Nes, Zekt, 51; bn Hibbn Sahh, nr. 3341; Beyhak, es-Snen'l-Kbr, 8/345.
ALE SAADET
Erkek
hanmna
gvenmelidir.
65
ALE SAADET
Hi kimse
hakknda
onun
grnen bir
kusurundan
baka
kusurunun
olduunu
syleme
hakkmz
yoktur.
66
te bir kocann hanmna, bir dostun arkadana maln dnda yapabilecei
ikram ve iyilik eitleri:
Gnl rahatlatacak bir tebessm. Kalbe kuvvet verecek tatl bir sz. Hizmete
hizmet katacak ve morali dzeltecek bir takdir.
Neeyi yerine getirecek bir aka. Nefsin bunalmn hafifletecek bir vg.
Kzgnl sndrecek bir hogr, i skntsn giderecek bir teselli.
Sevildiini hissettirecek bir buse. Hoa gidecek gzel bir davran. Allah'n
rahmetini ekecek bir hayr dua. Gnahlar dkecek bir gz ya ve istifar.
ncitmeden verilecek bir gl.
Kimseyi sevmeyen ve kimse tarafndan sevilmeyen bir mmin olamaz. Bu hal imana
ters bir eydir. Bu, derin bir hastalktr. Doktoru bulunup ilc iilmezse, -
Allah korusun-zarar imana dokunur. Peygamber Efendimiz (s.a.v), "Kimseyi
sevmeyen insanda hayr yoktur" uyarsnda bulun mutur.
Sevgisiz insan klarn gznde ldr.
Yaa ve Ftrata Uygun Elence
Mutluluk, denge ve dzen iinde yaamaktr. Dengeli insan, ruhu gibi nefsinin de
ihtiyalarn grr. Birini memnun edip dierini ihmal etmek huzuru bozar. nsan
ibadet, i, ilim, bilim, sanat, Allah yolunda hizmet gibi uralar nasl
gerekli gryorsa hell dairede elenmeyi de hayatn bir paras grmelidir.
Aile reisi, bu konuda sadece kendisinin deil hanm ve ocuklarnn da
ihtiyacn imkn lsnde gidermelidir.
lemlere rahmet Peygamberimiz (s.a.v), ba-
Izan ailesini neelendirecek ilerle onlarn gnln alr, skntlarn
giderirdi.
Bir defasnda Reslullah Efendimiz (s.a.v) ianm Hz. ie (r.ah) ile kou
yar yaptlar. Ya- Hz. ie (r.ah) kazand. kinci yarmalarnda Hz. ie
(r.ah) biraz kilo ald iin yar kaybet-i. Hedefe vardklarnda Hz.
Peygamber (s.a.v),
"Sen imanlk sebebiyle kesildin. Birinci yar sen, bunu da ben kazandm; bu
onun karl oldu" 39 buyurdu.
ie (r.ah) validemiz anlatyor:
"Aure gnnde Habeliler ile bir grup insann seslerini duydum. Kendi
aralarnda oynuyorlard. Bu durumdan holandm anlayan Resl-i Ekrem (s.a.v),
ALE SAADET
Eb Davud, Cihd, 61; ibn Mce, Nikh, 5; Ahmed, Ms-ned, 6/39, 264.
Grmediimiz
kusuru
sylemek
deil,
dnmek bile
yanltr,
vebaldir. Bu,
kt zandr.
Dinimizde
kt zan
yasaklanmtr.
67
ALE SAADET
Yerinde kskanlk
harama giden yolu tkamaktr.
68
"Oyunlarn grmek ister misin?" ded\. Ben de,
"Evet" dedim. Bunun zerine Hz. Peygamber (s.a.v), onlara haber yollad, onlar
da benim bulunduum yere geldiler. Reslullah (s.a.v) kapnn arasnda durdu,
elini kapnn nne koydu, bir elini de arkaya uzatt. Ben de enemi onun
mbarek elinin zerine koydum. Onlar oynuyor ben de bylece seyrediyordum.
Resl-i Ekrem (s.a.v) iki veya kere bana,
"6u kadar yeter mi?" diye sordu. Ben de,
"Biraz daha seyredeyim" dedim. Biraz sonra Hz. Peygamber (s.a.v) bana yine ayn
ekilde sordu. Ben,
"Evet, yeter" dedim. O zaman Allah Resul oynayanlara iaret buyurdu, onlar da
daldlar.40
man Kmil Baba
Allah'n Resul yle buyurmutur:
} s oy S f s t s
o > o
.1 if' , -I- "'-'-Ofl.l , -
'il I- ^
^ gfljgllj LJb^- *_JL~o~l \j\S_l (yXy*j\ Lo
"Mminlerin iman ynnden en kmili, ahlk en gzel olan ve aile fertlerine
kar en merhametli davranandr." 41
40 Buhr, Nikh, 114; Mslim, Salt'l-deyn, 18.
41 Eb Davud, Snnet, 15; Tirmiz, Rad', 11; Nes, ire-t'n-Nis, 66.
Baka bir hadis-i erifte de yle buyurmutur:
"Sizin en hayrlnz, ailesine kar en hayrl idavranannzdr. Aranzda kendi
ailesine kar en hayrl davranan benim. Einiz vefat ettii zaman onu hayrla
ann."42
Lokman Hekim demitir ki:
"Akll kimse, halkn iine knca ciddi tavr alr, evine gelince ise
ocuklarna kar onlarn Seviyesinde davranr."
Allah'n Resul ashabn evlilie tevik ederken nce gen ve bakire kzlar
tercih etmelerini [avsiye etmi, sebebini de,
"Kendisiyle oynayp akalardn" diye aklamtr.43
Bir erkein en gzel oyunu ei ile yapt latifeler ve onun gnln alc
hareketlerdir. Ayn ekilde baba, ocuklarna kar da neeli olmal, onlarn
seviyesine inmeyi baarmal, buna almaldr.
insan vel, vali, sultan, sf kim olursa olsun, evine girince dardaki
ciddiyetini brakmal, hanmnn ve ocuklarnn tabiatna uygun sz, aka,
nkte, oyun tr eylerle onlar neelendirme-lidir. Baba bunu beceremezse,
onlarn bu ihtiya-
42 Tirmiz, Menkb, 64, ibn Mce, Nikh, 50; Heysem, Mecmau'z-Zevid, 4/303;
Hatb Tebrz, Mikt, nr. 2352.
Buhr, Nikh, 122; Mslim, Rad', 57.
ALE SAADET
Kadn, kendisini koruyan ve kskanan kocasn takdir eder, ona gvenir.
69
ALE SAADET
Sebepsiz,
gereksiz,
delilsiz ve
bo
vesveseden
kaynaklanan
kskanlk
fet olur.
70
larn bakalar ile gidereceklerini bilmelidir. Bu arada harama derlerse,
sebebi u ask suratl babadr.
Sert, kaba ve ask suratl insan ne halk sever ne de Cenb- Hak sever. Allah
Resul dili ve haliyle etrafna eziyet veren, geimsiz, huysuz, kaba, kat
yrekli, ac szl, sert yzl kimselerin cehennemlik olduunu haber
vermitir.44
Allah korusun, byle bir hal insanln iflasdr. Hele bir de bu tr
davranlar mslmanlk, hocalk veya sflik adna yapmak tam bir cinayettir.
Dmanna rahmet istemesi gereken bir mmin, ailesine ve en yakn dostlarna
nasl zahmet olup durur. Bu huyu tedavi ettirmelidir. Manev kalp doktorlarna
gidip kalbi yumuatacak, dili terbiye edecek illar imelidir.
Her kt halin bir tvbesi ve tedavisi vardr. Yeter ki lmeden nce il
iilsin.
Dengeli Hareket Etmek
Erkein dikkat etmesi ve uymas gereken edeplerden bir tanesi de, kadna aka
yapmakta, isteklerine uymakta ve ona kar davranlarnda, kadnn ahlkn
bozacak, onun yanndaki vakar-
44 Buhr, Edeb, 6; Eymn, 9; Mslim, Cennet, 46; Tirmiz, Cehennem, 13; ibn
Mce, Zhd, 4; Ahmed, Msned, 2/169.
ni, itibarn drecek kadar ileri gitmemesi gerektiidir.
Orta yolu semeli ve ona gre hareket etmelidir.
Kadnda ho olmayan bir ey grdnde, jraz olmadn gstermeli, yapt
yanla gz /ummamal ve msaade etmemelidir.
Hasan- Basr (rah), "Allah'a yemin ederim ki, zamanmzda hanmnn keyfine
tbi olan kimseleri, yce Allah mutlaka yz st cehenneme atar" demitir.
Ksaca, yer ve gk adaletle ayakta durur. Adalet terkedilince her ey altst
olur. O halde gerek kadnlarn arzularn yerine getirmede gerekse geri
evirmede orta yolu tutmal, lzm olan yapmal ve bylece yuvay selmetle
yrtmelidir.
Resl-i Ekrem (s.a.v) yle buyurmutur:
dare ve iini btnyle kadna veren bir toplum asla felah bulmaz."45
Ksaca kadnlarn hem sabr isteyen ahlklar hem de zaaflar vardr. Kt
ynlerini ve ahlklarn idare etmek iin siyaset ve sertlik, zaaflar-
45 Buhr, Megz, 81; Tirmiz, Fiten, 75; Nes, db'l-Kudt, 8; Tabern,
el-Evsat, nr. 4052; Heysem, Mec-mau'z-Zevid, nr. 9060.
ALE SAADET
Kskanlk
hem
kadnda
hem
kocada
olur.
71
ALE SAADET
Koca,
hanmna
din
emirlerden
herhangi
birini yerine
getirmedii
iin, tepki
gsterebilir;
tavr
alabilir.
72
n idare etmek iin de merhamet ve yumuaklk lzmdr.
Bu konuda mahir bir doktor gibi davranmaldr. Ehil doktor hastalk nisbetinde
ilcnn dozunu ayarlar. Bu sebeple koca ilk nce kadnn ahlkn tanmal,
sfatlarn iyi tesbit etmeli, ftratn renmeli, sonra da ona gre
davranmaldr. f
Yersiz phe ve Fitneye Gerek Yok
Erkee den vazifelerden biri de hanmn korumada ve kskanlkta haddi ap
yersiz phelere ve bo kuruntulara dmemesidir. Bu ite de orta yolu bulmal,
dinimizin llerini esas almaldr.
Dinimizin, bir insan tanma ve hakknda hkm vermede bize rettii l
udur:
Hi kimse hakknda zan, tahmin, hayal, rya ve keif ile hkm verilmez. Bir i,
gne gibi ak olmadka, hakknda hkm vermede acele edilmez, ihtimal
dahilinde olan bir ey, olmamsa "oldu" denmez. Olumsuz bir durumda i,
olduundan fazla abartlmadan, fitne yaplmadan incelenir.
zellikle kfr ve namusla ilgili sulamalarda ok dikkatli olmaldr. Bir
mmine kfre girdi veya namusunu kirletti demek iin, yaplan i, aksine hibir
ihtimal kalmayacak ekilde ak ve kesin olmaldr. Yoksa iftira olur. Kfr
hkm kfir
diyene dner. Bu kimse ayrca adalet vasfn ve ahitlik ehliyetini kaybeder.
Tvbe etse de lene ] kadar yalanc lekesi ile gezer.
Kadnda aka grlen kusurlara ve devam I eden kt hareketlere gz yummamal,
onu anlayaca bir dille uyarp, doruyu syleyerek dzelmesi iin kendisine
yardmc olmaldr. Bu, sevgi-|nin gerei, vefann icab ve arkadaln
hakkdr.
Bunun yannda kadn hakknda kt dn-Icelere ve yanl kanaatlere gtrecek
derecede vesveselere kaplmamaldr. Onun gizli ynlerini aratrmamaldr. Her
eyi ineden iplie incelemeye gerek yoktur. Bir kimsenin grnen hal ve
[hareketlerine gre hkm vermek yeterlidir. Bunun iin Allah'n Resul, hainlik
yapyor zann ile (kadnlarn hatalarn aratrmay yasaklamtr.46
Erkek hanmna gvenmelidir. Kadn bu g-Iveni aka zedeleyecek bir hale
girmiyorsa endi-Je etmeye gerek yoktur. Dinimiz zahire bakar. h-Itimale deil,
ortada olan ie gre hkm verilir. [Herkesin kalbini ve niyetini ancak Allah
bilir.
Huzuru Karan Hastalk: Bo phe
Bazlar ailesi hakknda phe hastalna yakalanr. Kendince olmadk eyleri
hayal eder, grd kt ryalardan bile etkilenip hanmn
Mslim, mre, 184; Ahmed, Msned, 3/302; Tabern, el-Evsat, nr. 1854
ALE SAADET
Dinimizde yuvann reisi ve sorumlusu erkektir.
ALE SAADET
Erkek
hakka
uyduu,
hayrl ve
doru olan
istedii
srece
kadnn
kocasna
itaat etmesi
farzdr.
74
veya kzn takibe alr. e gidiyor gibi yapp evin etrafn kontrol eder,
hatta aniden eve girip bir eyi unutmu gibi yaparak kanepe altlarna varana
kadar her yeri tefti eder. Hibir eyden habersiz olan kadn da, "Bu adam ne
yapyor, ne aryor?" diye arr kalr. Btn bunlar yanltr.
Byle bir sorunu olan kocaya ahit oldum. Adam hanmnn baklarna varana
kadar her hareketinden olumsuz bir mna kardn, kendisinden hep
phelendiini, baka bir erkei sevdiini zannettiini sylyordu. Bundan
dolay onu sk bir takibe almt. ine dt durumu hanmna aka
sylemekten ekiniyordu. Fiil olarak hibir olumsuz eye de rastlamamt.
Grd kt ryalar bile tahminine delil olarak kullanyordu. Adam,
dncelerini hakl karacak hibir ey bulamadn fakat ok bunaldn
sylyor, eer bu bir vesvese ise nasl kurtulacan soruyordu.
Bunun bo bir vesvese ve eytann oyunu olduu kesindir. Yuvann huzurunu bozmak
isteyen insan eytanlar da kocay bu tr phe ve fitneye drebilir.
Uyank olmal ve ly korumaldr. l, duyduuna gre deil, grdne gre
hkm vermektir.
Bir kadn Allah'a ve hirete iman ediyor, be vakit namazn klyor ve rtsn
koruyorsa, g-
rnrde itaat iinde ise, hell ve haramn ne olduunu bilip haramlardan
kayorsa, erkeine ba kaldrmyor ve onun hak olan btn arzularn linden
geldii kadar yerine getiriyorsa, bu kadn in pheye dmeye hi gerek
yoktur.
Kadn hi gnah ilemeyecek, kusur yapma-/acak demek doru deildir. Bir iki
kusurlu davra-ndan dolay hemen hanmn veya kzn sulamaya gerek yoktur.
Dnceden Sorumlu Deiliz
Kadn veya erkein aklndan kt bir ii yapmak geebilir. Kt bir i dille
sylenmez veya bizzat ilenmezse bir gnah yazlmaz. Hatta iinden geen kt
hislere ve vesveseye uymad iin sevab bile vardr.
Kimseyi tahmin ile mahkm edemeyiz. Kimsenin aklndan geeni bilmek ve ona gre
tavr almak gibi bir grevimiz yoktur.
Hi kimse hakknda onun grnen bir kusurundan baka kusurunun olduunu syleme
hakkmz yoktur. Grmediimiz kusuru sylemek deil, dnmek bile yanltr,
vebaldir. Bu, kt zanna girer; dinimizde kt zan yasaklanmtr.
ALE SAADET
Ailenin varlk sebebi, keyif ve elence deil, ilh emanetleri tamaktr.
75
ALE SAADET
Evlenen
bir kadnn
zerindeki
en byk
hak
kocasnn hakkdr.
76
Kontrol steyen Kadn j
Konumuzu ilgilendiren ve tehlikeli olan durum, kadnn kocasndan nefret ederek
yz evirmesi, baka bir erkei sevmesi, ona ulamak gizli yollar aramas, edebe
dikkat etmemesi, -Allah korusun- sonu zinaya gidecek i ve davranlardan hi
ekinmemesi ve bu tavrnda srar etmesidir.
te byle bir kadn hakknda phelenip onu kontrol ve takibe almak, tehlikeye
dmeden uyandrmak, caydrmak ve kurtarmak erkein hakkdr, vazifesidir. Bu
tedavide korkutma, yatan ayrma ve gerekirse sert davranma izni de vardr.
Btn bu takip ve tedbirler kadnn byk gnaha dmemesi iindir. Allah
korusun, bir kadnn zina gibi byk bir gnah iledii kesin tesbit; ve ispat
edilirse, bakire ve evli oluuna gre zina | cezas vardr. Bu konuda fkh
kitaplarna gre hkm verilir. Bu cezay ahslar deil, yetkili makamlar
verir. Byle bir makam yoksa kocann yapabilecei tek ey bu irkin ii yapan
kadn boa- maktr.
Herkes iin emniyetli olan dinimizin rettii edebe uymaktr. Edep, her konuda
helle harama dikkat etmektir. Kadn, kendi bana buyruk yaamamal, evin
dna kocasndan izinsiz kmamal, izinle kt zaman da rtsne, edebine,
hareket ve konumalarna dikkat etmelidir.
Akta Kskanlk Vardr
Hz. ie (r.ah) validemiz anlatyor:
Reslullah (s.a.v) bir gece yanmdan kt. Dier hanmlarnn yanna gitti
zannederek bende bir gayret ve kskanlk olutu. Halim deiti. Resl-i Ekrem
(s.a.v) yanma dnnce bendeki deiiklii ve heyecan grnce,
"Neyin var ey ie, yoksa kskandn m?" dedi. Ben de,
"Benim gibi gzel bir kadn senin gibi birini tabii ki kskanr!" dedim. O zaman
Reslullah (s.a.v),
"Anlalan sana eytann gelmii"dedi. Ben,
"Ey Allah'n Resul, benimle birlikte eytan var mdr? diye sordum, Hz.
Peygamber (s.a.v),
"Evet, vardr"buyurdu. Ben,
"Her insanla birlikte bir eytan bulunur mu?" dedim, Reslullah (s.a.v),
"Evet, bulunur" buyurdu. Ben,
"Peki senin de yannda eytan bulunur mu?" diye sordum, Resl-i Ekrem (s.a.v),
"Evet, bulunur, fakat Allah bana yardm etti, eytan bana teslim oldu"buyurdu.47
Mslim, Kyamet, 70; Ahmed, Msned, 6/115; Hkim, Mstedrek, 1/228-229; Beyhak,
es-Snen'l-Kbr, 2/116.
ALE SAADET
Erkek nce
annesinin ve
babasnn,
sonra
hanmnn
hakkn
dnmelidir.
77
ALE SAADET
Annesini
zp
hanmn
sevindiren
bir
kimsenin
yz
glmez.
78
Kadn Emanettir
Irz ve namus, iman gibi deerlidir. Onlar bir erkee verilmi en byk, en
kutsal emanetlerdir. Onlar korumak iin gerekirse can verilir. Bu bir mertlik
ve ehidliktir. Edep Peygamberimiz (s.a.v), yce Allah'n kyamet gn u
kimseye rahmet nazar ile bakmayacan ve onlar cennete koymayacan haber
vermitir:
; S
1. Anne babasna haksz yere isyan eden ve onlarn hakkn ineyen kimse.
2. Hanmn yabanclardan kskanmayan
(onun haram i ve ilikilerinden zevk alan) erkek (deyyus).
3. (Klk, kyafet, hal ve hareketleri ile) erkeklere benzemeye alan
kadn.48
Bu kimseler tvbe etmeden lrlerse sonu budur. Ancak kul kusurunu anlar ve
tvbe ederse rahmete ve cennete ynelmi olur.
48 Nes, Zekt, 69; Ahmed, Msned, 2/134; Eb Ya'l, Msned, nr. 5556.
Kskanlk Nedir?
Meru olan kskanlk, kendisine ait zel ve mahrem bir eyi koruma altna almak
ve onu kimse ile paylamamaktr. Ailede kskanlk, kendisine emanet edilen bir
kadn gerei gibi muhafaza etme gayretidir.
Kskanlk harama giden yolu tkamaktr. Kadn atee dmekten korumaktr.
Nefsi, edep ve emniyet dairesinde tutmaktr. Namusa gelecek tehlikeyi sezmek ve
nceden tedbir almaktr. Kskanlk, nikhnda ve sorumluunda olan bir kadnn
erefini zedeleyecek, namusunu kirletecek, edebini zayi edecek ve kendisini
utandracak hallerden onu korumaktr. Ksaca kadn haramdan, haram kadndan
uzak tutmaktr.
Buna gayret de denir. Kskanlk yeri gelince farzdr.
Kskanlk yerinde, gereinde ve ayarnda olursa, tehlikelere kar emniyet
olur. Kadn, kendisini koruyan ve kskanan kocasn takdir eder, ona gvenir.
Sebepsiz, gereksiz, delilsiz ve bo vesveseden kaynaklanan kskanlk ise fet
olur; kadn erkeinden soutur, yuvann tadn bozar. Buna dikkat etmelidir.
ALE SAADET
Terbiye bir
babann ve
annenin
ocuklarna
brakt en
kalc
mirastr.
79
ALE SAADET
rf ve
detlerden
gelen ykler
bazan kadna
zulm
derecesine
kmaktadr.
Kadn annelik
ve ev ileri
dnda fazla
ypratlmamak.
80
Yerinde Kskanlk
Kskanlk hem kadnda hem kocada olur. Daha ok kocadan beklenir; nk evin,
yuvann, namusun ve maln sorumlu bekisi odur. Kadnn kskanmamak, onun
namusunu korumamak, kendisini haram ilerden sakndrmamak haramdr. Kadnn
kocasndan baka birine bu imkn vermesi de haramdr.
Mmin kadn, hanm sfatyla ancak kocasna aittir. Dier kimseler onu ancak bir
anne, bac, teyze, hala veya mmin kardei olarak sevebilir. Bunun da hukuku ve
edepleri vardr.
Kskanlk, edebince olmaldr. Kadn kskanma iki trl olur.
Biri ciddi ve hakl bir sebebe dayanr. Dieri ise ortada hibir sebep, almet
ve iaret yokken bir vehme kaplp kskanlk gstermektir.
Allah'n Resul bu konuda yle buyurmutur:
Uli
"Yce Allah'n sevdii kskanlk bir phe zerine olan kskanlktr; nefret
ettii kskanlk ise herhangi bir phe olmad halde kiinin ev halkn
kskanmasdr."49
49 Eb Davud, Zekt, 66; Nes, Cihd, 114; ibn Mce, Nikh, 56; Ahmed,
Msned, 5/445.
nk bu kskanlk insan Kur'an'da yasaklanan kt zanna sevkeder; halbuki
zannn bir ksm gnahtr.
Hz. Ali (r.a) yle diyor: "Ailene kar ar derecede kskan olma; sonra
bundan dolay onu kt iler yapmakla sularsn."
Yerinde olan kskanlk ise gereklidir. Bu ayrca vlm bir tavrdr, iffetli
ve namusunu seven erkek hakl olarak kskanlk gstermelidir.
Yce Allah'n kskanl, kulunu haramdan sakndrmasdr.
Resl-i Ekrem (s.a.v) yle buyurmutur:
"Yce Allah kskanr. Mmin kul da kskanr. Yce Allah kulun haram klnan bir
eyi ilemesini kskanr (onu bundan sakndrr). Bunun iin gizli-ak btn
kt ileri yasaklayp haram klmtr."50
Reslullah (s.a.v) konuyla ilgili bir hadisinde yle buyurur:
"Muhakkak ki yce Allah baz kskanlklar sever, baz kskanlklara da
buzeder. Ayn ekilde baz gurur ve kibri sever, bazlarna ise buzeder.
Sevdii kskanlk, kocann bir phe neticesinde hanmn kskanmasdr.
Sevmedii kskanlk ise ortada herhangi bir phe ve leke ol-
Buhr, Nikh, 107; Mslim, Tevbe, 36; Tirmiz, Rad', 14; Ahmed, Msned, 2/342.
ALE SAADET
Kocann
madd
imkn varsa
hanmna
yardmc
olacak ev
aletleri veya
hizmeti
tedarik
etmelidir.
81
ALE SAADET
Koca hibir
zr yokken
zaruri nafakay
temin
etmekten,
almaktan ve
evin d
hizmetlerinden
kaamaz.
82
madii halde kocann ailesini kskanmasdr. Yce Allah'n sevdii gurur ve
kibir, kiinin dmanla karlatnda ve bir sknt ile kar karya
geldiinde onurlu davranp yiitlik gstermesidir. Buzettii gurur ve kibir
ise, btl ve bo bir ite kendini beenip kibirlenmesidir."51
Kadnn hibir gerek yokken yabanc erkek-: lerin yanna girmesine ve sokaklarda
gezmesine! izin vermemelidir.
Hz. Ali (r.a) bir hutbesinde yle demitir: "Bana gelen habere gre
kadnlarnz arlarda erkeklerle omuz omuza gidiyormu. Onlar hi kskanmyor
musunuz? Dikkat edin, kadnn ksmayan kimsede hayr yoktur."52
< ibret ik SeVgili Cennette de zele Hastr
Resl-i Ekrem (s.a.v) yle anlatmtr:
"Isr gecesinde (mi'raca kartldmda) cennette bir kk grdm. Kkn
yannda bir kadn abdest alyordu. 'Bu kk kimin?' diye sorduumda bana,
'mer'indir' denildi. O kk gezmek istedim, fakat mer'in kskanln
hatrladm iin vazgetim."
51 Eb Davud, Cihd, 104; Nes, Zekt, 66.
52 Begav, erhu's-Snne, 5/194, Beyrut 2003 (2366 nolu| hadisin erhinde).
Reslullah'n (s.a.v) bu szlerini iiten mer |(r.a) alamaya balad ve, "Size
kar da m kskanlk duyacam, ey Allah'n Resul!" dedi."53
Geimsizlii zme Yolu
Eler arasnda bir nefret, anlamazlk ve ge-Pimsizlik olur da meseleyi kendi
aralarnda ze-mezlerse yaplacak i udur:
Eer geimsizlik her iki taraftan veya erkekten kaynaklanyorsa -kadnn erkee
gc yetmeyecei iin- her ikisinin aile efradndan birer hakem seilir.
Hakemler her iki taraf bir mecliste dinleyerek, nce sorunu bulmaya, sonra onu
giderip iki taraf bartrmaya alrlar. Bu konuda yce Allah u yolu
gsteriyor:
"Eer hakemler gerekten bartrmay (eler de barmay) isterlerse Allah bu
ite onlar muvaffak eder."54
Bir gn Hz. mer (r.a), aralarnda geimsizlik olan bir kar-kocanm aralarn
bulmas iin bir hakem tayin etti ve onlarn yanna gnderdi. Tayin ettii hakem
Hz. mer'in (r.a) yanna gelerek, aralarn bulamadn syledi. Bunun zerine
Hz. mer (r.a), adam azarlad ve yle dedi: "Yce Allah kitabnda,
53 Buhr, Bed''l-Halk, 8, Nikh, 108; bn Mce, Mukaddime, 11; ibn Hacer,
Fethu'l-Br, 10/400-401.
54
Nisa 4/35.
ALE SAADET
Allah Resul sevgili kznn bir yandan ibadet, dier yandan hizmetle
olgunlamasn, sevap almasn ve gelecek nesillere rnek olmasn istiyordu.
83
ALE SAADET
Kadnn
kocasnn
anne ve
babasna
bakmas ve
onlara
hizmet
etmesi bir
hayr ve
fazilettir.
84
'Eer hakemler gerekten bartrmay (eler de barmay) isterlerse Allah bu
ite onlar muvaffak eder' buyuruyor; abuk git ve onlarn arasn bul, gel!"
dedi.
Bunun zerine adam geri dnd, niyetini g-zelletirdi, onlara gzel davrand ve
aralarn dzelterek geri dnd.
Eer geimsizlik kadndan kaynaklanyorsa -erkekler kadnlar zerinde velayet
sahibi olduklar iin- erkek kadna fiilen engel olur, icap ederse usulnce
uyarr ve onu itaate zorlayabilir.
Ayn ekilde kadn farz ibadetleri terkediyor ve haramlar iliyorsa koca onu
nce Allah rzs iin bilgilendirir, uyarr ve sakndrr. Kadn isyanda srar
ediyorsa erkek usulnce onun, kt ilerine fiilen engel olur.
Ancak her eyde olduu gibi, kadn terbiyede de sra gzetilmelidir. nce gzel
bir ekilde nasihat edilmeli, tavsiyelerde bulunulmal, her trl kt hallerden
ekindirmeli ve korkutmaldr.
ayet kadn yaplan bu tavsiyelere aldr etmiyor, kendine eki dzen
vermiyorsa, onu yatakta yalnz brakmal, kendisine srtn dnmelidir.
Bu tepkiye karlk verip kendini dzeltmiyorsa, ayn odada olmak zere yatan
bir gnden gne kadar ayrmaldr.
Yaplan btn bu ikazlara ramen kt huylarn terketmiyorsa, bu takdirde
doruyu anlamas iin gerekli yntemleri uygulamaldr.
Adamn biri Resl-i Ekrem'e (s.a.v) gelerek, "Kadnn kocas zerindeki hakk
nedir?" diye sorunca Peygamber Efendimiz (s.a.v) yle buyur-I mutur;
"Kendisi gibi onun da yiyecek ve giyecek ih-j tiyalarn giderir. Ona lanet
okumaz, halkn iin-j de rezil etmez. Onu dvmez, ancak zaruret hsl 1 olursa
fazla incitmeden dvebilir. Kstnde evi \terkedip gitmez, gerekirse evinin
iinde kalarak [kser."55
Koca, hanmna din emirlerden herhangi bikini yerine getirmedii iin, tepki
gsterebilir; tavr (alabilir, Allah iin kzarak bir zaman ks durabilir.
J& BRET Bk
Hanmn Arkasndan Konuulmaz
Slihlerden birinin hanmyla aras akt. iKadnda sevmedii haller vard,
dzelmiyordu. |Bu da onu zyordu. Tandklar kendisine, kad-|nn durumunu
sorduklarnda,
"Bir erkee nikh altndaki hanm hakknda [hayrdan baka bir ey sylemesi
uygun deildir" jdiyerek, aile srrn kimseye amyordu.
155 Eb Davud, Nikh, 41-42; Nes, es-Snen'l-Kbr, nr. 9171; ibn Mce,
Nikh, 3; Tabern, el-Kebr, 19/424,428.
ALE SAADET
Hizmet gnlsz olarak yaplrsa tat vermez ve bir sevap getirmez.
85
ALE SAADET
Annesinin ve
babasnn
hakkn
korumak,
srekli
hizmetlerini
yapmak
kadna deil,
kocann
kendisine
farzdr.
86
Sonunda bu kadn boad. Ona, niin boa-d sorulduunda, u cevab verdi:
"O benden ayrlm bir kadndr; benim nikhm ve sorumluluum altnda deildir.
Bu durumda olan biri hakknda ben nasl bir ey sylerim!"
Byk vel mam Shreverd (k.s), bu zattaki ahlk yle zetler:
"ite bu ahlk, kullarnn ktlklerini rtp iyi hallerini gsteren yce
Allah'n ahlk ile ah-lklanmaktr."56
ALE SAADET
56 Shreverd, Avrif, s. 439.
Evin Reisi Kocadr
Dinimizde yuvann reisi ve sorumlusu erkektir. Sevk ve idare ondadr. Erkek
hakka uyduu, hayrl ve doru olan istedii srece kadnn kocasna itaat
etmesi farzdr.
Burada itaat edilen koca deil, onun temsil ettii makamdr. Aile reislii yce
Allah'n erkee ykledii bir grevdir. Bu reis, yce Allah'n ailedeki halifesi
ve grevlisidir. Koca aile iinde hak dinin bekisi, ilh emirlerin takipisi
ve gzel ahlkn temsilcisidir. O yuva iinde emredilen farz-tan yapmak ve
haramlardan kamakla ykmldr. Aile fertlerinin geim, bakm, terbiye ve
heplerinden sorumludur. Onu tefti eden ve hesabn grecek olan yce Allah'tr.
87
ALE SAADET
Bir evin gelini,
kaynpederi ile
kaynvalidesinin
evld
olmutur.
88
Koca, hanmna haram bir ii emretme hakkna sahip deildir; emrederse sz
dinlenmez. Hanmdan istenen eyler dinimizin emirleri ise ona itaat Allah'a
itaat olur. tiraz ise hakka kar] gelmektir; bunun sonu felkettir.
Dinimizde iki kii bir yola ksa, birinin so-j rumlu bakan olmas gerekir.
Dieri ona tbi olur. j Yolun dzeni ve selmeti ancak buna baldr.; Yuva da
byledir ve ondaki sorumluluk daha] nemlidir. Yuva, senelerce, lme kadar
sren bir beraberlik ve yolculuktur. in bir de hiretM vardr. Bu yolun sonu
cennettir.
te dinimize gre aile kurumu, cennete gitmek iin yola km bir kocann ve
hanmnn Allah iin szlemesidir. Onlar cennete aran ve iindeki ebed
saadeti vaad eden lemlerin sahibi yce Allah'tr.
Kim O'nun arsna uyarsa -inallah- cenf nete girer.
O'nun ars dindir.
aran Hz. Muhammed'dir (s.a.v).
Bu ar bize kadar gelmitir.
Cenneti arzulayan ve Allah'n cemlini grme hasretiyle yanan bir kadn ve erkek
iin eri nemli i, gnl holuu ile yce Rabb'inin dave-| tine ve davetisine
uymaktr.
Koca bu yolda bir vastadr. Bir kadn yce] Allah'a itaatini kocas zerinde
grr ve gsterir.:
I Koca da byledir. Onun da edep aynas ailedir. Bu duruma rahmet Peygamberimiz
(s.a.v) yle dikkat ekmitir:
"Bir kadn kocasna ait btn haklar yerine getirmedike Allah'n haklarn
yerine getirmi ol-
maz.
'57
Emrine taat Edilecek Koca
unu iyi bilmeli: Erkek de kadn da kuldur. Kulun kula hkm ve hkimiyeti
olmaz. Aslnda hibir kul, kendiliinden itaati hak etmez. Bir peygamberin bile
kendinden kaynaklanan bir yetkisi, etkisi ve insanlar balaycl yoktur. Onu
lemlerin Rabbi yce Allah seer, sever, insanlarn nne kendi yolunda rehber
yapar ve kullara da, "Buna itaat edin" emrini verir; ite o zaman o ahsa itaat
etmek her kula farz olur. Bu durumda peygambere itaat yce Allah'a itaattir.
Aynen bunun gibi, bir koca da kendi bana itaati hak etmez. Ancak getirildii
makam ve stlendii grevi icab itaat gerekli olur; nk Allah onu bir ailenin
reisi yapmtr. Kendisini bu ie gre yaratmtr. Bu yaratl kabiliyetine
gre ona grev ve yetki vermitir.
Bu grev aile fertlerini koruma, terbiye etme, ihtiyalarn giderme ve onlar
hak zere ynetmedir.
57 Bezzr, Msned, nr. 1472; Tabern, el-Kebr, nr. 5084; Heysem, Mecmau'z-
Zevid, 4/308.
ALE SAADET
Allah'a ve hiret gnne iman eden bir mmin, cennete girene kadar hayra ve
hizmete doymaz.

89
ALE SAADET
Mslmamn
en nde
gelen sfat
etrafna
hizmet
sunup
rahmet
olmaktr.
90
Ailenin varlk sebebi, keyif ve elence deil, ilh emanetleri tamaktr. Bu
emanet gzel kullukla hak dini yaamak ve temsil etmektir. Bu temsilde reis olan
baba, yce Allah'a kar sorumludur.
Baba yuvay edep ve adalet zere ynetmekten sorumludur. Kendisine ve ailesine,
Allah'n hkmne gre gzel olan eyleri emreder, kt olan eyleri yasak eder.
Kendisi bu hkmleri gc nisbetinde uygular, dierlerine rnek olur.
Ailede kadn, haddi ap haramlara bulanca ailenin reisi olan koca buna
seyirci kalamaz. Grevi ve efkati gerei onu dzeltmeye alr. Bu dzeltmeyi
yaparken nazn ve szn fayda vermedii yerde tepki ve tedavi deiir.
Bir kadnn, kendisine Allah'n hkmn syleyen kocasna itaat etme grevi
vardr. Bu itaat grnte kocaya, aslnda Cenb- Hakk'adr; nk kocann
ondan istedii her eyi yce Allah istemektedir. Koca, baba sfatyla da
ocuklarna kar ayn grevdedir.
Koca gibi, hakk tebli eden hoca, lim ve mridler de hak adna itaati hak
eder. Hakk ve adaleti ayakta tutan idareciler de byledir.
Halk arasnda gzel bir tabir vardr: "Hak karsnda boynum kldan incedir."
Yiitlik, tevazu gsterip hakka boyun emektir.
Eer evin reisi olan erkek kt ileri emrediyorsa, ailesi ona itaat etmez.
nk bu reis adaleti inemi, grevini ktye kullanm ve bundan dolay itaat
edilme hakkn kaybetmitir. Allah'a isyanda hibir kula itaat edilmez. Bu
durumda kadnn deil, kocann uyarlmas ve slah edilmesi gerekir.
taatle Gelen Mutluluk
u hadisler kadnn kocasna kar temel grevlerini ve itaatin sonundaki
nimetleri haber vermektedir:
r -f'
"Kocas kendisinden raz olduu halde vefat eden her kadn cennete girer."58


"Kadn be vakit namazn klar, ramazan orucunu tutar, namusunu korur ve
kocasna itaat ederse ona, 'Hangi kapsndan istersen oradan cennete gir'
denilir."59
58 Tirmiz, Rad', 10 (nr. 1161); ibn Mce, nr. 1854.
59 Ahmed, Msned, 4/341; bn Hibbn, Sahh, 9/471; Heyse-m, Mecmau'z-Zevid,
4/306; Mnzir, et-Tergb, nr. 2887.
ALE SAADET
Bu mmet, erkei ve kadn ile insanlara hayr ve hizmet tamakla grevlidir.
91
ALE SAADET
Mmin asla
cimri, bencil
ve kalbi kat
olamaz. Bu
hastalklara
tutulan
kimse
imann
tadm
alamaz.
92
"Kadnlar ocuklarn karnlarnda tar, dourur ve onlara merhamet ederler.
Kadnlar bir de kocalarna kar nankrlk etmeseler, namazlarn klanlar
cennete girerler!"60
Kadnlar uyarlyor:
Bir defasnda Reslullah Efendimiz (s.a.v),
"Cehennemi grdm; baktm, oradakilerin ounun kadnlar olduunu grdm"
buyurdu. Bunu iiten kadnlar,
"Neden ya Reslallah?" diye sordular. Peygamber Efendimiz (s.a.v) yle cevap
verdiler:
"nk siz kadnlar ok ikyette bulunuyor, kocalarnza nankrlk
ediyorsunuz."^
Resl-i Ekrem (s.a.v) zararn nereden geldiine yle dikkat ekiyor:
"Cenneti grdm; baktm, kadnlar orada ok az. 'Kadnlar nerede?' diye sordum;
cennetin bekisi bana, 'ki krmz madde onlar cennete girmekten alkoydu'
dedi."62
Reslullah'n (s.a.v), iki krmz ile kastettii eyler, kadnlarn israfa
kaan ve fakirleri kskandran ziynetleri ile giydikleri ssl elbiselerdir.
60 Ibn Mce, Nikh, 62; Ahmed, Msned, 5/192.
61 Buhr, deyn, 7; Mslim, deyn, 4; Eb Davud, Salt, 248; Nes, deyn,
19.
62 Buhr, Rikak, 16; Tirmiz, Cehennem, 11; Ahmed, Msned, 1/234; bn
Hibbn, Sahh, 16/521.
Kadnn Temel Grevleri
bn Abbas (r.a) anlatyor: Has'am kabilesinden bir kadn gelerek Hz. Peygamber'e
(s.a.v),
"Ey Allah'n Resul! Benim kocam yok ve evlenmek istiyorum. Kocann hanm
zerindeki haklar nelerdir?" diye sordu. Peygamber Efendimiz (s.a.v) yle
buyurdu:
"Bir kadnn kocasna kar grevleri unlardr:
Kocas onu cins ihtiyac iin ardnda hibir engel karmadan hemen yerine
getirir.
Kocasndan izinsiz evden bir ey vermez. Eer verirse, sevab kocasnn gnah
da kendisinin olur.
Kocasndan izin almadan nafile oru tutmaz. ayet tutarsa sadece a ve susuz
kalm olur, hibir sevap kazanamaz.
Kocasndan izinsiz evinden kmaz. Eer karsa eve dnnceye veya tvbe
edinceye kadar melekler o kadna lanet eder. "63
Kocann hakknn bykln u hadisten daha gzel anlatan bir sz yoktur:
Bezzr, Msned, nr. 1464: Eb Ya'l, Msned, nr. 2455; Heysem, Mecmau'z-Zevid,
4/307. Beyhak, es-Sne-
n'l-Kbr, 7/292; 1611, 1612.
bn Hacer, el-Metlib'l-Aliye, nr.
ALE SAADET
Gelin
kaynanasnn
kz, o da
gelinin
annesi
yerindedir.
92
ALE SAADET
Kaynvalide
demek, asl
anne yerine
geen anne,
kaynbaba da
asl baba
yerine geen
baba
demektir.
94
"Eer birine Allah'tan bakasna secde etmesini emredecek olsaydm; kocann
hanm zerindeki hakknn byklnden dolay kadnn kocasna secde etmesini
emrederdim."64
Peygamber Efendimizin (s.a.v) belirttii gibi, evlenen bir kadnn zerindeki en
byk hak kocasnn hakkdr. Erkek iin ise annesinin hakkj btn haklarn
nnde gelir.65
Erkek nce annesinin ve babasnn, sonra hanmnn hakkn dnmelidir.
Annesini zp hanmn sevindiren bir kimsenin yz glmez. Byle yapann hayat
skntl, lm zor, hesab etin olur. Bu konuda sahabeden Hz. Alkame'nin
(r.a) vefat annda yaad hal ok ibret vericidir. Bunu anne baba haklarn
anlatrken zikeredeceiz.
Yuvaya Girmeden nce Hazrlk
Bir kadn yuvaya girmeden nce, ailesi tarafndan yuvaya hazrlanmaldr. Kadna
lzm olacak iler, sanatlar, hizmetler ve gzel ahlklar retilmelidir. Arada
bir gzel fikir ve tavsiyeler ile genlerin gnl hazinesini
zenginletirmelidir. j
Anneler ve babalar kzlarn yeni yuvaya emanet ederken, verdikleri terbiyenin
meyvesini
64 Eb Davud, Nikh, 41; Ibn Mce, Nikh, 4; Ahmed, Ms-ned, 4/381; Hkim,
el-Mstedrek, 2/187.
65 Bezzr, Msned, nr. 1462; Heysem, Mecmau'z-Zevid, 4/309.
alacaklarn bilmelidir. Terbiye bir babann ve annenin ocuklarna brakt en
kalc mirastr. Onlara verilen terbiye iyi ise faydal, kt ise zararl bir
miras ve ad braklm olur.
Esma bint-i Hrice el-Fezr evlenip zifafa girecei kzna u tlerde
bulunmutur:
"Yavrucuum! Artk doup bydn yuvandan kyorsun ve hi tanmadn birine
hayat arkada oluyorsun.
Sen ona yeryz gibi ol; o da sana gkyz gibi olsun.
Sen ona istirahat yeri ol; o da sana direk olsun.
Sen ona criye ol; o da sana kle olsun.
Bir ey isterken ok srarc olma ki, sana kzmasn.
Ondan fazla uzak kalma ki, seni unutmasn. Sana yaklatnda sen de ona sokul.
Senden uzak kaldnda sen de belli bir mesafede dur.
Onun burnunu, kulan ve gzn kt koku, ses ve grntlerden koru.
Kocann burnu senden sadece gzel kokular koklasn.
Kula sadece gzel szler iitsin.
Gz sana baktnda sadece gzellikler 9rsn."
ALE SAADET
Gelin
kaynanann rakibi deil, olunun refikidir, yani can dostudur. "Olumu benden
ayrd" diye geline tavr almak hell deildir.
95
ALE SAADET
Gelini,
her ie
koturulacak
bir hizmeti
gibi grmek
de doru
deildir.
96
Kadnn Evin indeki Hizmetleri !
Saadet asrnda bata Allah Resl'nn hanmlar olmak zere, dier sahabe
hanmlar evin i ilerinde gerekli hizmetleri gryorlard. Yemek yapmak, evin
temizlik ve dzenini salamak, ocuklarla ilgilenmek, gelen misafirlere ikram
etmek gibi iler kadnn tabii grevleri arasndayd.
Kadnn kocasnn evindeki eyalarn ve maln korumak da ayr bir grevidir.
Hz. ie validemiz (r.ah), Allah Resl'nn elbiselerini bazan ykayarak bazan
eliyle ovalayarak temizlediini,66 hatta Peygamber Efendimiz (s.a.v) mescidde
itikfta iken ban ykayp taradn haber vermitir.67
Yine ie validemiz (r.ah) der ki:
"Allah Resl'nn hanmlar iinde Safiy-ye'den (r.ah) daha gzel yemek yapan
kimse grmedim. Bir defasnda yemek yapp benim odamdayken Reslullah'a (s.a.v)
gndermiti. Kskanlktan olsa gerek yemek taban grnce beni bir titreme
ald, kendimi tutamadm ve tabaa vurup krdm. Allah Resl'ne,
'Bunun cezas nedir?' diye sordum;
66 Buhr, Vd, 64; Mslim, Taharet, 105, 108; Begav, Mesbhu's-Snne, nr.
342-343.
67 Buhr, Taharet, 113, Savm, 79; Mslim, Hayz, 6-10; Nes, Taharet, 176.
'Krdn taban yerine yeni bir tabak, dktn yemein yerine de benzerini
yapp ona gndermendir' buyurdu."68
Yine ie validemiz (r.ah) der ki: "Allah Resul ashab ile birlikte oturuyordu.
Kendisine yemek yaptm. Dier hanm Hafsa da (r.ah) yemek yapmt. Benden nce
Peygamber Efendimiz'e (s.a.v) gnderdi. Bu beni rahatsz etti."69
Bir defasnda Allah Resul, evine getirdii misafirleri iin Hz. ie validemize
(r.ah), "Ey ie, bize yiyecek getir, bize su getir" eklinde talepleri olmu ve
annemiz hepsini hazrlayp ikram etmitir.70
Resl-i Ekrem'in (s.a.v) pak zevceleri arasnda Zeyneb binti Cah (r.ah), evde
hamur yo-ururdu, ayrca deri tabaklar, temizler, kurutur ve ondan eitli
eyler dikerek satar, para kazanr, Allah yolunda sadaka verirdi.71
Allah Resul, kzn Hz. Osman (r.a) ile ev-lendirdii zaman, "Kzm, Osman'a
ikramda bu-lun. ona iyi hizmet et" diye tembihlemitir.
Eb Davud, icre, 89; Tirmiz, Ahkm, 23; Nes, re-t'n-Nis, 4.
ibn Hacer, Fethu'l-Brf, 5/420 (Beyrut 2000) Eb Davud, Edeb, 95; ibn Mce,
Mescid, 6; Hkim, Mstedrek, 4/271.
bk. Mslim, Nikh, 9, 89; Ahmed, Msned, 3/165; bn Tabakat, 8/85-86.
ALE SAADET
Allah iin halka hizmet ve hayr dua etmek
peygamberlerin ahlkdr.
97
ALE SAADET
Peygamberimiz
kz Ftma'y
evlendirirken
ona, "Sen evin
i ilerini gr,
Ali de d
ilerini grsn" buyurmutur.
98
Reslullah (s.a.v), kz Ftma'y (r.ah) evlendirdii zaman ona, "Sen evin i
ilerini gr, Ali de evin d ilerini grsn" buyurarak, aralarnda i taksimi
yapmtr.72
Hz. Ftma (r.ah) evin i ilerine yetiemedii iin Allah Resl'nden bir
hizmeti istemek zorunda kalm; fakat Peygamber Efendimiz (s.a.v) nce dier
fakir mslmanlarn ihtiyacn dnd iin kendisine hizmeti verememitir.73
Kadna Den Grevler
limler bu hadislerden u hkmleri karmlardr:
1. Evin i ilerinden kadn sorumludur. Kadn, gcnn yettii lde yemek
yapmak, ekmek piirmek, evin temizlii gibi rfen bir kadndan beklenen eyleri
yapmakla ykmldr.
2. Bu iler kadna ait olmasayd, Reslullah (s.a.v) Hz. Ali'yi (r.a) uyarr,
ona bu ileri kendisinin yapmasn veya yapacak birini bulmasn emrederdi.
3. Kadn erefli bir aileden gelse veya itibarl bir meslek sahibi olsa bile,
kocas fakir olup hizmeti tutma imkn yoksa bu tr iler ona aittir.74
72 ibn Hacer, el-Metlib'l-liye, nr. 1594.
73 Buhr, Menkb, 38 (nr. 5362); Mslim, Zikir, 80-81 (nr-2727); Eb Davud,
Edeb, 109 (nr. 5063); Tirmiz, Da-avt, 58 (nr. 3408); Ahmed, Msned, 1/106.
74 ibn Hacer, Fethu'l-Br, 10/634-635.
4. Btn bunlar dinimiz tarafndan gzel ve gerekli grlmtr. rf de byle
olumutur. Tarihimizde yuva bu anlay zere ekillenmitir. Kadnn ftratna
da bu zellikler yerletirilmitir. Normal durumlarda grev dalm byledir.
Ancak bazan durum tam tersine geliebilir.
Kadn hasta, yal, ar megul olup evin hizmetlerini gremeyebiiir. Bu
durumda baka bir kar yol bulunmazsa yemek, temizlik gibi ileri geici olarak
erkek stlenir.
Bazan erkek zaruri sebeplerden dolay nafaka temininden ciz kalabilir. Bu
durumda kadnn imkn varsa meru dairede evin geimine yardm etmesi byk bir
hayr ve fazilet olur.
Sahabeden Abdullah b. Mesud'un (r.a) hanm Zeyneb (r.ah) el sanat ile yapt
ilerden para kazanr, eine ve ocuklarna harcard. Bunun bir sevabnn olup
olmadn Peygamber Efendi-miz'e (s.a.v) sorunca u cevab ald:
"Sen kocana ve ocuklarna harcama yapmaya devam et; bunda senin iin iki eit
sevap vardr. Biri, yaknlarn gzetme sevab, dieri de sadaka sevabdr."75
Atalarmzn, "Yuvay dii ku yapar" sz bouna sylenmi deildir.
75 Ahmed, Msned, 2/373; Bezzr, Msned, nr. 949; Hey-sem, Mecmau'z-Zevid,
3/117-118.
ALE SAADET
Kadnn kendisine nikh den bir erkekle konumas, zaruret kadar olmaldr.
99
ALE SAADET
Dinimizin emrettii
btn
hkmler
herkes iin
rahmet ve
saadet sebebidir.
100
Kadna Farz Olan Hizmetler
Baz limler kadna ev ilerini emreden bir yet yok diye onlara belirli
grevler dnda evdeki hizmetlerin farz olmadn sylemitir. Bu tes-bite
gre kadnn kocasna kar temei grevleri unlardr:
1. Koca istedii zaman cins ihtiyacn grmek.
2. Hamile ise ocuunu tamak ve dourmak.
3. Kocasna itaat etmek, namusunu korumak.
Bunlar byle olmakla birlikte annenin ev iindeki grevlerini sadece bunlardan
ibaret grmek, ailede gzel geimi salamak ve huzuru temin iin yeterli
deildir.
Erkein cins ihtiyac srekli olmaz. ocuk mrde belirli sayda olur. Anne
ksr, baba hasta veya ihtiyar ise ocuk derdi hi bulunmaz. Halbuki evdeki yeme
ime, temizlik, eyalarn bakm, evin kontrol her zaman olur.
Yukarda verdiimiz hadisler, kadnn evde yapaca birok hizmetin bulunduunu
gstermektedir. zellikle, "Kadn da kocasnn evinden ve ocuklarndan
sorumludur"76 hadisi, kadna evin iinde pek ok sorumluluk yklemektedir.
Sorumlu demek sahip kan, koruyan ve slah eden demektir. Evin iinde kocann
haklarn-
76 Buhr, Ahkm, 1; Mslim, imre, 20; Eb Davud, m-re, 1, 13; Tirmiz,
Cihd, 27; Ahmed, Msned, 2/5, 54, 55; ibn Hibbn, Sahih, nr. 4491.
dan baka korunacak ok ey vardr. Evin temizlii, dzeni, ocuklarn bakm,
korunmas, temizlii ve bir derece eitimi, misafirlere ikram, yuvann
komularla olan hukukunun gzel olmas bunlarn banda gelmektedir.
Koca, kadndan hizmet beklerken, dinimizin kendisinden istemedii eyleri talep
etmemelidir. rf ve detlerden gelen ykler ve sorumluluklar bazan kadna zulm
derecesine kmaktadr. Kadn annelik ve ev ileri dnda fazla ypratlma-
maldr.
Kocann, madd imkn varsa hanmna yardmc olacak ev aletleri veya hizmeti
tedarik etmelidir.
Koca hibir zr yokken zaruri nafakay temin etmekten, almaktan ve evin d
hizmetlerinden kaamaz. Bunlar yapmad gibi evin d ilerini kadnna
yklemesi zulmdr, gnahtr. Kadn, zrsz olarak evini ve kendisini ihmal
eden, gnlk zaruri ihtiyalarn salamayan ve bu ihmalinde srar eden bir
kocadan boanma davas aabilir. Bundan mesul olmaz.
Evin geim masraflarndan erkek sorumludur; ancak bazan kadnn destei
gerekebilir. Bu da g nisbetinde ve meru dairede olabilir.
ALE SAADET
"Evinizde
yapacanz
hizmetleriniz
size Allah
yolundaki
mcahidlerin
sevabn
kazandrr."
Hadis-i erif
101
ALE SAADET
Evi kadna
dar eden
geimsiz
erkein
vebali
byktr.
102
A BRET ik
Allah in Yuvann Ykn eken Kadn
Eb Bekir'in (r.a) kz Esma (r.ah) anlatyor:
"Zbeyr (r.a) ile evlendim. Zbeyr'in bindii atndan ve su eken devesinden
baka ne klesi ne de yeryznde bir varl vard. Ben atnn suyunu, yemini
verirdim. Atnn bakmn yapyordum. Devesine hurma ekirdei dver ve yedirir-
dim. Su tar, su kab delindii zaman tamir ederdim, hamurunu yoururdum.
Bir defasnda Medine'nin dndan bamn stnde hurma ekirdekleri tayordum.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) ile yolda karlatm. Bamn zerinde, hurma
ekirdekleriyle dolu sepet vard. Beni gren Reslullah (s.a.v), deveye, "nh,
nh" diyerek onu kertti. Maksad beni terkisine almakt. Ben erkeklerle
birlikte gitmekten utandm iin ekindim, deveye binmedim. Kocam Zbeyr'in
kskanl aklma geldi; nk o insanlarn en kskanc idi. Allah'n Resul
benim utandm anlad, devesini kaldrp srd.
Ben bu olanlar Zbeyr'e anlattmda bana,
'Allah'a yemin ederim ki, senin bann zerinde ekirdekleri taman,
Reslullah'n terkisine binmenden benim iin daha ardr' dedi.
Sonra babam Eb Bekir (r.a) bana bir hizmeti gnderdi, o beni ata bakmaktan
kurtard. Babam bu yapt ile sanki beni azat etmi oldu."77
Kocalar slm'n teblii ve cihad hizmetleriyle megul olan Asr- saadet
kadnlar, gerektii zaman evin i ileri yannda d ilerine de el
atyorlard. Bu kocann onu ihmalinden deil, durumun gereinden
kaynaklanyordu. u halde aile ykn kocasyla birlikte lene kadar ekecek
olan bir kadnn hizmetlerini birka ile snrlamak doru deildir.
Bir de u rnei okuyalm:
Jk BRET k
Cennetlik Annenin DnYa ilesi
Hz. Peygamber'in (s.a.v) gz bebei, sey-yidlerin annesi Hz. Ftma (r.ah), el
deirmeninde elleri kabarp yara olana kadar un tr ve hamur yoururdu. Bir
gn bu durumu kocas Hz. Ali'ye (r.a) at. Hz. Ali (r.a), "O zaman babana
syle, gelen esirlerden senin iin bir hizmeti versin" dedi. Hz. Ftma (r.ah),
Hz. Reslullah'a (s.a.v) giderek,
bn Sa'd, Tabakat, 8/250; Buhr, nr. 3151; Mslim, nr. 2182; Nes, es-
Snen'l-Kbr, nr. 9170; Ahmed, Ms-ned, 6/347.
ALE SAADET
Bir kadn iin en hayrl yer, evinin iidir.
103
ALE SAADET
Tedavi,
eitim,
hizmet ve
zaruri ihtiya
durumlar
hari, kadn
evinin
dnda
olmamaldr.
104
"Y Reslallah, ilerimde yardmc olacak, zerimden arl kaldracak bir
yardmcya ihtiyacm var!" deyince, Reslullah (s.a.v),
"Suffe ehli fakir mslmanlar ihtiya iinde iken size nasl hizmeti ayraym.
Sana bir hizmetiden daha hayrl bir ey syleyeyim mi?" di- i
ye sordu, Hz. Ftma (r.ah),
"Evet y Reslallah!" deyince, Peygamber] Efendimiz (s.a.v) yle buyurdu:
"Uyumadan nce otuz er defa sbhnel-l lah, elhamdlillah, Allahekber deyin
ve, t ilhel illallahu vahdeh l erike lehu' zikriyle yze ta-\ marnlayn, bu
sizin iin hizmetiden daha hayrl-\ dr."
Peygamber Efendimiz (s.a.v) kzna iki hiz-j
met ekli belirlemiti: Birincisi yce Rabb'ine kar-i
i grevlen, dieri de kocasnn ev ileri. Bylece]
Allah Resul sevgili kznn bir yandan ibadet, dier yandan hizmetle
olgunlamasn, sevap al-j masn ve gelecek nesillere rnek olmasn isti-j
yordu.
nsan cennete gtren gzel ahlkn birta-j rifi udur: Allah'n emirlerini
ihlsla yerine getir-j mek; O'nun yarattklarna sevgi ile hizmet etmekj
Bu hizmete en yakndan balanr.
Buhr, Menkb, 38 (nr. 5362); Mslim, Zikir, 80-81 2727); Eb Davud, Edeb, 109
(nr. 5063); Tirmiz, Dij avt, 58 (nr. 3408); Ahmed, Msned, 1/106.
Kadnn Kocasnn Yaknlarna Hizmeti
Kadnn kocasnn anne ve babasna bakmas ve onlara hizmet etmesi bir hayr ve
fazilettir. Byk sevaptr. Bu hizmetler yuvann huzuru, vefann gerei ve
insanlk icab gnll olarak yaplmaldr. Hizmet gnlsz olarak yaplrsa tat
vermez ve bir sevap getirmez.
Bazan bu hizmetler kadn aar, yorar ve bunaltr. Bu durumda kocann, hanmna,
"Her ne olursa olsun bunu yapacaksn" demesi doru deildir. Koca bu durumlarda
hanmna yardmc eleman ve alet tedarik etmelidir. Madd imkn yoksa bizzat
kendisi yardmc olmaldr. nk annesinin ve babasnn hakkn korumak,
srekli hizmetlerini yapmak kadna deil, kocann kendisine farzdr.
unu da hatrda tutmak gerekir: Bir evin gelini, kaynpederi ile
kaynvalidesinin evld olmutur. Onlara yapaca her hizmet, kocasna bir vefa
olduu gibi, kendisi iin de byk sevaptr. Hizmet edene hizmet edilir. Seven
sevilir. Byklerine Allah iin hizmet edenlere, byyp yalandklar zaman
yce Allah hizmet edecek kimseler yaratr.
Allah Resul, sahabeden Cbir'e (r.a), niin bakire bir kzla evlenmediini
sorunca, o yle demitir:
"Babam Abdullah vefat etti, bana yedi tane kz brakt. Bu kardelerime
bakmas, onlarn
ALE SAADET
Kadna hac
farz
olmusa,
kocas hac
yapmasna
engel
olamaz.
105
ALE SAADET
Anne babas
hasta olup
kendisine
ihtiyalar
olan bir
kadn
onlarla
ilgilenmek
iin izinsiz
gidebilir.
106
salarn taramas ve ileriyle ilgilenmesi iin bu ilerde tecrbeli dul bir
kadnla evlendim." Bunun zerine Peygamber Efendimiz (s.a.v), yaptn gzel ve
yerinde bularak,
"sabet etmisin, Allah hanene bereket versin, hayrl olsun"diye hayr dua
etmitir.79
Allme bn Hacer (rah) bu hadisin aklamasnda der ki:
"Bir kadnn kocasna, kocasnn ocuklarna ve sorumluluu altndaki dier aile
fertlerine hizmet etmesi dinimizin istedii ve gzel grd bir eydir.
Kocann hanmndan kendisi dndaki aile fertlerine hizmet istemesinde bir
gnah yoktur. Bu konuda yerleik dete gre hareket edilir.
Hz. Cbir (r.a), babasnn yetimlerine bakmas iin dul kadnla evlendiini
syleyince, Allah Resul bunu gzel bulmu ve kendisine hayr dua etmitir.
mam Mlik (rah), kocasnn imkn olmaynca kadnn, itibarl ve meslek sahibi
bir kadn da olsa ev hizmetlerini grmesinin vacip olduunu sylemitir."80
Hizmetten Ka Yok
Allah'a ve hiret gnne iman eden bir mmin, cennete girene kadar hayra ve
hizmete doymaz.
Mslmann en nde gelen sfat etrafna hizmet sunup rahmet olmaktr. Bu mmet,
erkei ve kadn ile insanlara hayr ve hizmet tamakla grevlidir. Bu da gce
gre olur.
Mmin asla cimri, bencil ve kalbi kat olamaz. Bu hastalklara tutulan kimse
imann tadn alamaz.
Her mmin, gznn grd muhtalara gc kadar yardm etmekle grevlidir. Bu
kimse akraba deil, bir komu da olabilir. A, hasta ve hizmete muhta bir
insan grnce, "Bana ne?" diyemeyiz, elimizden ne geliyorsa onu yaparz. Bu
kimsenin mslman olmas da art deildir. Komumuz veya i arkadamz olan bir
gayri mslim kimsenin hastal, al ve gvenlii, komu ve arkada olarak
bizi ilgilendirir.
Sorumluluumuz altndaki hayvanlarn haklarn korumak da temel grevlerimiz
arasndadr.
Bu hizmetler nafile sadaka cinsinden olup duruma gre vacip olur.
79 Buhr, Nikh, 10; bn Hacer, Fethu'l-Br, 10/154.
80 ibn Hacer, Fethu'l-Br, 10/635.
ALE SAADET
Kadn,
kocas izin
vermese de
belirli
aralklarla
anne
babasn
ziyaret
edebilir.
107
-
ALE SAADET
Dnya
tarihinde
zulmle
payidar,
isyanla
bahtiyar
olmu
kimse
yoktur.
108
Yeni Evlilere Yeni Ev
Dinimizde tavsiye edilen, yeni evlenen kimselere ayr ev amaktr. Madd imkn
varsa vej baka bir engeli yoksa yeni evlenenlerin mstakil bir eve veya en
azndan btn ihtiyalarna cevap verecek bir odaya tanmalar pek ok yn-1
den faydaldr.
Anne baba, bakma muhta ve fakir deilseler ocuklarna ayr ev amaldr. Bu
evin reisi ve geiminden sorumlusu evlenen erkek olmaldr. Ona bu imkn verilip
aile reisi olma sorumluluu hisset-tirilmelidir. ocuk akll, bula ermi ve
ev geindirecek bir meslee sahipse gerekli olan budur.
Ayrca yeni evlilerin birbirine kar rahat hareket edecekleri zaman ve
meknlar olmaldr. Evlilik, bir ynyle nefsin hell dairede elencesidir. Bu
muhabbeti genlerin elinden almak veya onun alann daraltmak doru deildir.
Anne baba gerekli grrlerse yeni evlileri yakndan kontrol edip destek
verebilirler.
Yeni evlilerin hepten ba baa kalmas da bazan onlar zor durumda brakabilir.
Bunun iin sktklar anda tecrbelerinden istifade edecekleri byklerinin
yanlarnda olmas byk bir kazantr.
En iyisi, bir zaruret yoksa yeni evlilerle byklerin ayn dairede deil, yan
yana veya yakn evlerde oturmasdr.
Gelin Kaynana Kaynamas
Gelin kaynanasnn kz, o da gelinin annesi yerindedir. Olay byle kabul etmek
yuvann mutluluu iin ok nemlidir.
Kaynvalide demek, asl anne yerine geen anne, kaynbaba da asl baba yerine
geen baba demektir.
Anne babaya, "f bile demeyin" buyuran yce Allah'tr. Gelin veya damat byk
kk kime ne trl bir hizmet ederse, bunu Allah iin yapmaldr. Byle yaparsa
karln Allah'tan alr.
Gelin kaynanann rakibi deil, olunun refikidir, yani can dostudur. "Olumu
benden ayrd" diye geline tavr almak hell deildir.
Gelini, her ie koturulacak bir hizmeti gibi grmek de doru deildir.
Gelin yeri gelince evin byklerine elinden gelen hizmeti yapmaldr. Bu
sevaptr. Fakat bir gelinden yirmi drt saat kaynanasnn ve kayn-babasnn
gz nnde bulunmas, devaml hizmete hazr olmas, kendi zevk ve ihtiyalarn
bir kenara atarak hep onlarla ilgilenmesi istenemez. Hele bir zaruret yokken
bunu istemek hi doru deildir.
Bir kadnn yce Allah'a kar yapaca farz '^adetleri yannda, kocasna kar
grecei farz hizmetleri de vardr.
ALE SAADET
Yce
Yaratcmz'in kulu
zerindeki hakk, O'na hibir eyi ortak
komadan sadece O'na ibadet ve kulluk yapmaktr.
109
ALE SAADET
Allah Tel
Kur'n-
Kerm'de
kendisine
ibadetten
sonra anne
babaya
itaati
emretmitir.
110
Kadnn kocas dnda evin dier fertlerin] kar bu derece sorumlu olduu bir
grevi yoktur.1
Baz blgelerde gelinin zellikle kaynbabas-na yamak tutmas yani onunla
konuurken sesini ksmas, sessiz bir ekilde nefesle konumas dinden deil
rften gelmektedir. Dinimizde byklerin yannda edeple ve yeri gelince sesi
ksarak konuma vardr. Konuulan makama gre sz, ses ve tavr ayarlanr. Ancak
konuma bir eziyet eidine dnmeden yaplr.
Maalesef gnmzdeki konumalarn pek ounda edebe uyulmamaktadr. Byk kk
herkesle arkada gibi konumak, rahata oturup kalkmak, serbeste glp
neelenmek doru deildir. Byle yapmak dinimizin terbiyesine aykrdr; aradaki
hrmeti zedeler, muhabbeti yok eder, sonuta herkesi zer.
Mslman bir erkek ve kadn, anne ve babasna "anneciim, babacm " gibi
gnllerini alc bir ekilde hitap etmelidir.
Byklere kar yumuak bir slpla konumaldr. Byklerin yannda kahkaha ile
deil. sessiz ve tebessm eklinde glmelidir. Kahkaha ile glmenin gzel olduu
hibir yer yoktur. Gen-ler byklerinin yannda ve her mecliste oturula" rina
dikkat etmelidir. Hasta ve zrl deilse, yayvan ve yan st yatar gibi
oturmamaldr. B-
tn bunlar gzel geimin bir parasdr; terbiyenin yansmasdr.
Bir de aile fertleri arada bir hediyelemelidir. Bykler kklere kkler
byklere gcne gre hediye vermelidir. Bunun kalplerdeki soukluu ve
sknty giderip muhabbeti artrmada mhim bir etkisi vardr. Yapan kimse
annda etkisini ve faydasn grecektir.
Yuvada ho geim iin tavsiye edilen gzel bir i de aile fertlerinin birbirine
hayr dua etmesidir. Rabb'i ile ba baa kald bir anda, elini ap ei, dostu
veya bir yakn iin,
"Y Rabbi, u falanca kulunu affet, ona rahmet et, cennetini ltfet" gibi
yaplacak bir hayr dua, o kimseye kar kalpteki btn skntlar giderir ve
gnle tarifi imknsz manev bir tat verir.
Allah iin halka hizmet ve hayr dua etmek peygamberlerin ahlkdr. Her mminde
bu erefli ahlktan bir derece bulunmaldr. Herkes iman ve sevgi ile kalbinin
ne kadar geni olduunu bu ahlk ile lebilir.
Dikkat Edilecek Bir Husus: Kayn Meselesi
Kocann erkek kardeine kayn denir. Kadn 'in kocasnn erkek kardei, kendi
kardei gibi deildir. Fakat baz blgelerde kayn evin bir olu
ALE SAADET
Kul, anne
ve babasna
iyilik ve
ihsanda
bulunduu
mddete
mr
bereketli
olur.
m
ALE SAADET
Kim Allah
Tel'ya
kreder,
fakat anne
ve babasna
teekkr
etmezse,
onun kr
kabul
olmaz.
112
veya kadnn kardei gibi grlp kadn kocasnn akll ve bula ermi
kardei ile konuma, oturma ve benzeri durumlarda z kardei gibi serbest
davranr. Bu haramdr, yanltr, sakncaldr.
Kadn kayn ile el ele tutamaz ve onun elini pemez. Kayn da yengesinin elini
tutamaz ve pemez. Kadn kayn ile tek bana, yannda mahrem gerekli olan bir
yolculuk yapamaz. Bir zaruret ve ihtiya yokken yanlarnda nc bir kii
olmadan ba baa kalamaz.
Kayn yengesinin yz ve ellerinden baka bir yerine rtsz olarak bakamaz.
Koca ile baldz arasndaki hkm de kadn ile kayn arasndaki hkm gibidir.
Kadnn kendisine nikh den bir erkekle konumas, zaruret kadar olur. Zaruret
fazlas sakncal ve zararldr.
Allah Resul, "Size nikh den kadnlarn yanna onlar tek bana iken
girmekten saknn" \
buyurdu. Ashap,
"Y Reslallah, kocann erkek kardei hakknda ne buyurursunuz?" diye
sorduklarnda, Peygamber Efendimiz,
"O durum lmden daha beterdir!"^ buyurdu.
81 Buhr, Nikh, 111; Mslim, Selm, 20; Begav, Mesb-hu's-Snne, nr. 2302.
u hadis de herkesi uyarmaktadr:
"Bir erkek, kendisine nikh den bir kadnla ba baa kalmasn; nk
ncleri eytan olur
(Onlara vesvese verip kt ilere sebebiyet ve
rir)."82
Bu emir ve edeplere dikkat etmeyen msl man aileler, hatalarnn ac
sonularn yaarlar. Bula ermi kayn veya kaynlar ile ayn evde kalan pek
ok kadn, bu durumdan ciddi olarak i kyet etmektedir. Bunda hakldrlar.83
Allah'a kar sorumluluk tayan bir kadn, bula ermi bir kayn yannda btn
szlerine ve hareketlerine dikkat etmek zorunda kalacaktr. Ayn artlar
srekli paylat iin bunun pek ok zorluk ve imtihan olacaktr, olmaktadr.
Bu yzden aile dzeni ve kocas ile huzuru bozulan nice kadnlar vardr.
Kadn kocasnn kardelerine kocas veya mahrem bir yakn yannda iken yemek
ikram edebilir, belirli hizmetleri yapabilir; onlarn amarlarn ykayabilir.
Fakat kocas yokken akll ve bula ermi kayn ile ayn evde tek bana
kalmamaldr. Hele kocas gece iinde alyorsa,
Tirmiz, Rad', 16, Fiten, 7; Ahmed, Msned, 1/26. Bu konuda Sefa Saygl
Evlilikte Mutluluk Sanat adl eserinde (s. 100-105) kayn, kaynpederi ve
eltisi ile dei-ik problemler yaayan kadnlarn ikyetlerinden arp-c
rnekler vermitir. Szn z udur: Dine uyulmazsa, dzen bozulur.
ALE SAADET
"Siz
babalarnza iyilik ve itaat ediniz ki ocuklarnz da size iyilik ve itaat
etsinler."
Hadis-i erif
113
ALE SAADET
Bul
ama
kadar bir
ocuun
bakm,
eitim,
terbiye ve
farz olan
ilimlerinin
retilmesi
babaya
aittir.
114
kayn ile ayn dairede geceyi yalnz geirmesi he-1 ll deildir.
Bir zaruret varsa, yanlarnda nc bir mah-1 rem kimse bulunmaldr. Bu
durumda mahzur or-j tadan kalkar. unu unutmamaldr:
eytan insan bir ktle ekmek ve hede fine ulamak iin insann iyilik,
sevgi ve merha-j met duygularn kullanr. Ona hayr kapsnda yaklar. Kar
taraf ile hukuk oluturur, birbirine gvendirir, yaknlatrr ve -Allah
korusun- bo bi anda naho ilere bulatrr. Onun iin kimse aklna, ilmine ve
nefsine gvenmemelidir. Her halkrda emniyet edeptedir.
Dinimizin uymamz istedii btn hkmle| herkes iin rahmet ve saadet
sebebidir. Gayj kalbin takvasn ve yuvann tadn korumaktr.
A BRET I&,
Kadn in Cihada Bedel Ameller
Hz. Enes (r.a) anlatyor: Bir gn kadnlar top luca Hz. Peygamber'e (s.a.v)
gelerek,
"Ey Allah'n Resul, erkekler Allah cihada karak btn fazileti ve ehidiik
erefini elde ettiler. Bizim iin Allah yolunda bu fazileti elde edecek bir amel
yok mudur?" diye dertlendiler Hz. Peygamber (s.a.v) onlara u cevab verdi:
"Evinizde yapacanz hizmetleriniz size Allah yolundaki mcahidlerin sevabn
kazand-
rr.
" 84
Anneyi Cennete Gtren ile
Resl-i Ekrem (s.a.v) buyurmutur ki:
"ocuklar iin ektii skntlardan dolay yanaklar sararm bir kadn
cennette benimle komudur. Bu kadn, kocasndan dul kalm, ocuklar hayrl
bir ekilde byynceye veya lnceye kadar kendini onlara adam kadndr."85
Kadn in En Hayrl Namaz Yeri
Kadnlar artlar msaitse vakit namazlar, cuma ve bayram namazlar iin camiye
gidip cemaate katlabilirler. Ancak bunda giyim kuam ve gidi geli edeplerine
dikkat etmeleri gereklidir. Kadnlarn camiye gitmeleri, erkeklere olduu gibi
emredilmemitir; sadece msaade edilmitir. Harama sebep olduu zaman ise
yasaklanmtr.
Resl-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) kadnlar iin en hayrl namaz yerini ve eklini
yle tarif buyurmutur:
Eb Ya'l, Msned, nr. 3416; Bezzr, Msned, nr. 1475; Heysem, Mecmau'z-Zevid,
4/304; ibn Hacer, el-Met-lib'l-liye, nr. 1595. Eb Davud, Edeb, 121.
ALE SAADET
Aile iinde
Allah rzs
iin yaplan
btn
abalar,
almalar
ve
harcamalar
birer
sadakadr,
hayrdr,
hizmettir.
115
ALE SAADET
En gzel
hizmet,
insann
nefsine ve
nesline
edep
kazandrmasdr;
nk
edebin sonu
cennettir.
116
"Kadnn Rabb'ine en yakn olduu yer, evinin i ksmdr. Kadnn, evinin
avlusunda kld namaz mescidde kld namazdan daha faziletlidir. Evinde
kld namaz avluda kld namazdan daha faziletlidir. Evin i ksmnda
kld namaz evinin ak yerinde kld namazdan daha faziletlidir."86
Dier hadis-i erifte u uyar yaplr:
"Kadn avrettir, dar kt zaman eytan ona gzn diker (Onu fitneye alet
etmek iin frsat kollar)."87
Kadn Kocasn Dvebilir mi?
Kadnn sz ve hareketleriyle kocasna eziyet etmesi yasaktr. Kadn kocasn
dvemez; bu haramdr. Koca daya hak edecek iler yaparsa ona bu ilc bakas
verir. Kadn kendisini haksz yere dven kocasna eliyle mani olabilir.
Hanmn haksz yere dven zalim koca aile evresi tarafndan slah edilemezse
durum hkime intikal ettirilir. Hkim durumu tesbitten sonra kocay uyarr,
gerekirse uygun bir ceza verebilir, hatta durum aralarn ayrmaya kadar
gidebilir.
86 Eb Davud, Salt, 53; Zebd, thaf, 6/230
87 Tirmiz, Rad', 18 (nr.1173); ibn Huzeyme, Sahih, 3/93; ibn Hibbn, Sahh,
12/412.
Hkim, kocaya hanmna vurduu tokat, tekme ve dayak iin ksas uygulamaz.
Asr- saadet'te bir kadn Allah Resl'ne gelerek kocasnn kendisine tokat
attn, yle ki yznde izi ktn ikyet etti. Peygamber Efendimiz
(s.a.v),
"Erkein bunu yapmaya hakk yoktur" buyurdu ve ksas yaplmasn gerekli grd.
O srada yce Allah u yeti indirdi:
"Erkekler kadnlar zerinde (bakm ve terbiyeleri konusunda) ynetici ve
sorumludurlar. "88
Bunun zerine Allah Resul ksastan vazgeerek yle buyurdu:
"Biz bir ey istedik, Allah da baka bir ey istedi. "89
Reslullah Efendimiz (s.a.v) yle buyurmutur:
"Bir kadn dnyada kocasna eziyet ettiinde, o adamn hurilerinden olan ei o
kadna yle der: Ey kadn! Allah cann alsn! Ona eziyet et-
Nis 4/34.
ibn Cerir, Cmiu'l-Beyn, ilgili yetin tefsiri; ibn Kesr, Tefsr, 2/913-914
(Beyrut 1998); Syt, ed-Drr'l-Men-sr, 2/513.
ALE SAADET
Bir kimseyi ibadet, hizmet gibi gnl huzuru isteyen bir ie arrken, ok
tatl ifadeler kullanmaldr.
117
ALE SAADET
"Ben ne
kusur
iledim ki
bu kadndan
yana ok
sknt
ekiyorum.
Yoksa
benim
kusurlarm
m ona
yansyor?"
118
mel O, senin yannda bir misafir; yaknda bize gelecek!"90
Hadisten u anlalyor: Emrine itaat edilecek koca gzel ahlkl ve hayrl bir
insandr. O Allah dostudur; Allah'n emirlerini yaama derdin-dedir. Byle bir
insan incitmek yce Allah' gazaba getirir, ayrca melekler ve cennet sakinleri
de o kadna gazap ederler.
Haksz yere bir kadn incitmek de hell deildir.
Kt ahlkl kadn kocasnn terbiye hakk ve grevi vardr. Bu terbiyenin
iine gerekirse ll dayak da girer. Ancak kt ahlkl kocay kadn terbiye
ile ykml deildir. Kadn sadece ona nasihat eder, uyar yapar, hayr dua ile
slahna yardmc olur; fakat onu korkutarak terbiye etmeye kalkmaz.
Kadn kocasnn kt ahlkna sebep olmuyor, rza gstermiyor ve ona fiilen
katlmyorsa, kocann iledii gnahlardan sorumlu olmaz.
Kadnlarn Evin Dna kmas
Evin d, kadnn kendisine nikh den kimselerle yz yze geldii, ili dl
olduu yerlerdir. Bir evin zel mlkne dahil olup yabancla-
90 Tirmiz, Rad', 19; bn Mce, Nikh, 62; Ahmed(= Ms-ned, 5/242.
''<
rn izinsiz giremeyecei avlusu, ats, dinlenme yerleri, bahesi, ba,
havuzu, spor alan evden saylr.
Allah'a ve hiret gnne inanan mslman kadnn bir grevi de sevgi, sabr ve
edeple yuvasn beklemektir. Kadnn emniyeti ve huzuru evindedir; evinde
olmaldr.
Yuva, yrin ve yavrularn snd, barnd ve korunduu yer demektir.
Evinin dnda huzur ve rahatlk arayan bir kadn, arad huzuru asla
bulamayacaktr. Evi kendisine dar gelen bir kadnn ii zordur. Evi kadna dar
eden geimsiz erkein de vebali byktr.
Zamanmzda, zellikle ehirlerde ar-pa-zarlarda, cadde ve sokaklarda bir
zaruret yoksa bulunmamaldr. Buralar kadnlar gibi erkekler iin de zararldr.
Bu devirde halkn iinde harama bulamadan yaamak elinde ate koru tamaktan
daha zordur.
Bunun iin erkek kadn her mslmann midesi gibi dinini de dnmesi farzdr.
Bir mmin hell dairede i, alveri, eitim, ilirn, hayra davet, tedavi,
akraba hukukunu korurca, hasta ziyareti ve umuma ait hizmetler iin d-an
ktnda, Allah yolunda km olur.
Harama dmeden yaplacak bir gezi, piknik, dinlenme, seyahat, oyun ve
elenceler de di-
ALE SAADET
Sabredin;
ibadete,
rtye,
zikre
devam edin.
Kimseyle,
zellikle
anne
babanzla
din
konusunda
kavgaya
girmeyin.
119
ALE SAADET
Sz
kavgaya
dnyorsa
ii skt
ederek
savn.
120
nimizde gzel grlmtr. Btn bunlar ype ken temel l udur:
1. O vakit iinde yaplmas gereken farz amel terkedilmemeli.
2. Bir harama dlmemelidir.
Kadnn dar kmas zaruri ve hayrl bir ii iin de olsa edep llerine
dikkat etmek zorundadr; yoksa kazanc zararn kapatmaz.
Cami, trbe ve tarih yerlerin ziyareti; kermes, vakf almalar, hayr
hizmetleri, sanat etkinlikleri, davet ve tebli vazifeleri gibi gzel ile iin
evin dna kan bir kadnn hem niyeti gze olmal hem de hal ve hareketleri
edebe uymaldr aksi durumda sonu hayra kmaz.
u hadis-i erif herkese bir gerei hatrlatp yor:
"Kadn rt iinde olmas gereken bir varlk] tr. Kadn evinin dna kt
zaman eytan on gzn diker (onu harama nasl alet edecein^ dnr)."9^
Allah Resul (s.a.v), "Gzel ve ekici kokulafi srnp kokusunu etrafa yayarak
mescide giden\ kadnn bu haliyle kld namaz kabul etmeye ini
bildirmektedir."92
91 Tirmiz, Rad', 16; Ibn Huzeyme, Sahh, nr. 1685.
92 Eb Davud, Tereccl, 7; ibn Mce, Fiten, 19.
ie validemiz (r.ah) kendi devrindeki kadnlarn mescide giderken sslenme,
koku srnme ve gzel elbiseler giyinme gibi hallerini grnce rahatsz olmu ve
bunu yle dile getirmitir:
"Eer Allah'n Resul kendinden sonra u kadnlarn ne yaptklarn grseydi,
(namaz iin de olsa) onlarn evlerinden dar kmasn yasaklard."93
ibn Hacer (rah) der ki: "Kadnlarn mescide kmas yasaklanmad. Bu konuda
dikkat edilecek nokta fitne ve fesada sebep olmamaktr. Bunun iin Allah Resul,
kadnlarn dar karken koku srnmelerini ve sslenmelerini yasak
etmitir."1
'94
mam Gazl (rah), bu konuda yle demitir:
"Allah'n Resul kocalarnn msaadesi olduu takdirde kadnlarn bayram gibi
zel gnlerde dar kmalarna izin vermitir. Bu zamanda da edep ve iffetine
dikkat eden kadnlarn, kocalar izin verdii takdirde bayram ve vakit namazlar
iin dar kmas mubahtr. Fakat onlar iin en selmetlisi ve fitneden en
uzak olan ibadetlerini de evlerinde yapmalardr.
Kadnn, mhim bir ii yoksa evinden dar mas uygun deildir. nk bir
gerek yokken
Buhr, Ezan, 163; Mslim, Salt, 144. ibn Hacer, Fethu'l-Bri, 2/623.
ALE SAADET
Doru
bildiklerinizi
Allah iin
yapn.
Gsterie
kamayn.
Kimseden
alk ve
aferin
beklemeyin.
121
ALE SAADET
Gzellik
gnlde
ve edepte
olursa
devaml
olur.
122
dar kmak ve sokaklarda dolamak, kadnn edebini zedeler, saygnln yok
eder. Hatta ou zaman harama sebep olur. Kadn mhim bir ii iin dar
ktnda ise baklarn kontrol etmeli, kendisine hell olmayan erkeklere
onlar etkileyecek ve harama sebep olacak ekilde bak-mamahdr."95
A BRET k
Kadn in En HaYrl Durum
Hz. Ali (r.a) yle anlatr:
"Bir gn Hz. Reslullah (s.a.v) bize, 'Birka-, dm iin en hayrl durum
hangisidir?' diye sordu. O anda bir cevap veremedim. Ftma'nn yanna dnnce,
"Ey Muhammed'in (s.a.v) kz! Hz. Reslullah (s.a.v) bize bir mesele sordu,
nasl cevap vereceimiz bilemedik" dedim. Ftma,
"Ne sordu?" dedi. Ben, "Bir kadn iin en hayrl durum hangisidir?" diye sordu,
dedim. Ftma,
"Bunun cevabn bilemediniz mi?" dedi. Ben de, "Hayr, bilemedik!" dedim. O
zaman Ftma,
"Bir kadn iin en hayrl durum, (bir zaruret^ hali hari) onun yabanc bir
erkei grmemesi; ya-95 Gazl, ihya, 2/61.
banc bir erkein de onu grmemesidir" dedi. Aksam olunca Hz. Reslullah (s.a.v)
ile birlikte oturuyorduk. Ben, Peygamber Efendimiz'e (s.a.v),
"Ey Allah'n Resul! Siz bize bir mesele sormutunuz, biz de bilememitik. Bir
kadn iin en hayrl durum, onun yabanc bir erkei grmemesi; yabanc bir
erkein de onu grmemesidir" dedim. Reslullah Efendimiz (s.a.v),
"Bunu sana kim syledi?" buyurdu. Ben de,
"Ftma" dedim. Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"Doru sylemi; phesiz Ftma benden bir paradr" buyurdu.96
Bir kadn iin en hayrl yer, evinin iidir. Namaz iin bile olsa kadnn
dar kmas daha hayrl deildir. Tedavi, eitim, hizmet ve zaruri ihtiya
durumlar hari, kadn yuvasnn dnda olmamaldr. Kalbini ve edebini dnen
kimseler iin bu ok nemlidir.
Bir kadn iin en kutsal vazife anneliktir, en emniyetli yer yuvasdr, en gzel
arkada Allah 'in yaayan kocasdr, en hayrl meguliyet ibadettir, en
huzurlu an yavrularnn sevincini seyret-mektir, en gzel ss edeptir.
bk. Mttak-i Hind, Kenz'l-Umml, nr. 46011. Daha ksa bir rivayet iin bk.
Eb Nuaym, Hilye, 2/50-51; Bezzr, Msned, nr. 526; Heysem, Mecmau'z-Zevid,
4/255.
ALE SAADET
yi niyet ve
ibadet iin
de olsa
kocann
veya
hanmn
hakkn
ihmal
etmek hak
deildir.
123
ALE SAADET
Camide
umum
cemaate
imamlk
yapmak,
minarede
ezan
okumak da
kadna
verilmeyen
bir
grevdir.
124
Kocann zni Niin nemli? ,i
Dinimizde koca, evin reisidir. Bu reis, yuvann btn zaruri ihtiyalarn
grmekle ykml olduu gibi, ailesinin namus ve edebini korumakla da
grevlidir. Nikh ile kadn kocann himayesi ve emri altna girmi olur. Koca
kadndan, kadn da kocasnn namus ve evini korumaktan sorumludur. Bu konumdaki
bir reis, Allah iin itaati hak eder, onun sz dinlenir, hkm balayc olur,
hakk byktr.
Bu taksime gre kadnn ibadet, hizmet ve icraat yeri ncelikle evinin iidir.
Bazan kadnn evin dnda yapmas gereken iler ve hizmetler olur. Bunlar
ahsa, aileye veya evreye ait eyler olabilir.
Bu durumda koca, hanmna evin dna k konusunda genel ve zel izinler
verebilir. Kadn da buna gre hareket eder.
Genel izin, ev evresinde, kendi mahallesinde veya belirli bir blge iinde
yapaca iler iin kadna verilen izindir.
Yakn akraba ziyaretleri, komularla ilgilenme, yakn evredeki ilerin takibi,
hizmetler, eitim, ilim ve sanat faaliyetlerine katlm gibi ilerde koca
hanmna genel bir msaade verebilir. Bunlar dine ve rfe gre gzel olup
kadnlar ilgilendiren sosyal hizmetlerdir. Kadn kocann bu genel iznini ktye
kullanmamal, haddi amamal, bu ileri edebine uygun bir ekilde yerine
getirmelidir
zel izin, zel iler ve zel durumlar iindir. zel izin alnan konuda kadn
genel izni kullanamaz, kocas ile istiare yapar, ayrca izin ister, karara gre
hareket eder.
Koca, kadna baz isimler vererek bu kiilerle bulumasn kstlayabilir. Evine
almamasn istedii kimseleri belirtip, zararl grd kimselere giri yasa
getirebilir. Kadn bunlara dikkat etmek zorundadr.
Koca, kadnn baz dn ve benzeri elencelere gitmesini yasaklayabilir.
Koca izin yetkisini kullanrken keyfine gre deil dinin llerine gre hareket
etmelidir. Kadnn hellinden elenme, gezme, seyahat etme, arkadalaryla ho
vakit geirme gibi tabii ihtiyalarn ll olarak yerine getirmesine msaade
etmelidir.
Kocadan zinsiz Yaplabilecek ler
Kadn iin baz iler vardr ki koca izin ver-medii zaman da onlar yaplabilir.
Bunlar zetle unlardr:
1- Kadna hac farz olmusa, kocas hac yapsna engel olamaz. Bunun iin kadn
bir mah-rerni ile farz haccna gidebilir. Nafile hac iin ko-Casndan izinsiz
gidemez.
ALE SAADET
eytan sadece kt ileri deil, hayrl ileri de kullanp usulsz ve
yaptrarak evin
huzurunu karabilir.
125
ALE SAADET
Kur'an ve
Snnet'e
uymayan
her i
dengesizdir; dengesiz her i zararldr.
126
2. Kadn kendisine farz ilimleri kocasndan renemiyorsa veya kocas evde
bunun imknla-rn hazrlayamyorsa, evresindeki bir ilim meclisine gidebilir.
Fetva gerektiren bir meselesi varsa ehline danabilir.
3. Kadnn bir kimseden alaca veya bir kimseye verecei varsa, baka yol
bulamaynca kendisi gidip ilgilenebilir.
4. Anne babas hasta olup kendisine ihtiyalar olan bir kadn onlarla
ilgilenmek iin izinsiz gidebilir. Ancak bu ilgilenme gndz olmal, kadn gece
evine dnmelidir. Zaruret varsa kadn hasta anne babasnn yannda izinsiz de
kalabilir.
Kadn, yakn akrabas da olsa gece misafir kalaca her yer iin kocasndan izin
almaldr.
5. Kadn, kocas izin vermese de belirli aralklarla anne babasn ziyaret
edebilir. Baz limler kadn anne babasn haftada bir ziyaret eder, demitir.
Bu grn uygulanma zorluu vardr. Bu durum, ayn mahallede oturanlar iin
mmkndr. Uzak mesafede oturanlar iin bir zaruret ve hacet yokken haftada bir
ziyaret hem zor hem de gereksizdir.
Anne babay ziyaret sresi, duruma, rfe, ik' lime ve ihtiyaca gre deiir.
Koca, anne ve babasnn hanmna zarar verdiini, yuva huzurunu ve ahlkn
bozduunu gryorsa, ziyaretleri iin izin vermeyebilir.
Kadnn amca, hala, teyze, aabey gibi yakn akrabalar iin senede bir ziyareti
yeterlidir. mkn yoksa bir gnah olmaz.
Koca, hanmnn nceki kocasndan ocuklarn ayn mahallede oturuyorlarsa
haftada bir grmesine izin vermelidir. Buna mani olamaz.97
Gnmzde telefon, internet, faks gibi iletiim aralar ile akrabalarn
durumunu ve hatrn sormak da baka imkn olmaynca bir ziyaret yerine geer.
Gaye, haber almak, skntlar paylamak ve akraba hukukunu korumaktr.
Vefat Eden Kocaya Gsterilecek Vefa
Kadnn grevlerinden biri de kocas vefat ettiinde drt ay on gn yas tutmas
ve iddet bek-lemesidir. Bu konuda yce Allah yle buyurur:
"Sizden biri ldnde geride brakt eleri drt ay on gn (evlerinde,
evlenmeden) beklesinler."m
Bu konu iin bk. el-Fetva'l-Hindiyye, 1/556 (Bulak 1310); Zeydn, el-Mufassal
fAhkmi'l-Mer'e, 7/288-297; Hamdi Dndren, Delilleriyle islm lmihali, s.
252-253. Bakara 2/234.
ALE SAADET
Erkek iin
dardaki
farz
ibadetler
ve zaruri
iler bitip
eve
dnnce,
evde
ailesinin
hakk
balar.
127
ALE SAADET
badet iin de
olsa hanmn
ihmal etmek,
grmezlikten
gelmek
doru
deildir.
128
Kadn bu sre iinde sslenmez, gzel kokular srnmez, kimseye evlenme
teklifinde bulunmaz, kendisine evlenme teklifinde bulunulmaz, bu niyetle
sslenip dikkat ekmeye almaz. Hastalk, korku, yalnzlk, ihtiyarlk, geim
iin almak gibi bir zaruret yoksa evin dna kmaz.
Zeyneb binti Eb Seleme (r.a) anlatyor:
"Peygamber Efendimizin (s.a.v) elerinden biri olan mm Habbe'nin (r.ah)
babas Eb Sf-yn b. Harb vefat etmiti. Ba sal iin mm Habbe'nin (
r.ah) yanna gittim. mm Habbe (r.ah) iinde kna ve eitli maddeler bulunan
bir koku istedi. lk nce o kokuyu bir kzn bana srd. Sonra da kendi
yanaklarna srdkten sonra dedi ki:
"Allah'a yemin ederim ki benim koku srmeye ihtiyacm yok, ancak ben Resl-i
Ekrem'in (s.a.v),
'Allah'a ve hiret gnne iman eden bir kadna, kocasndan baka vefat eden
hibir kimse iin gnden fazla yas tutmas hell deildir. Kocas iinse drt
ay on gn yas tutar' buyurduunu duydum; bu yzden koku srnyorum.""
Kadn ayrca, vefat eden kocasnn aff iin Allah'a yalvarmal, hayr dua
yapmal, gc yeterse onun adna sadaka vermeli, ocuklarna sahip kmal,
terbiyeleri ile megul olmal, kocasn hayrla anmal, arkasndan kusurlarn
kimseye anlatmamal, vefal olmal, sayg gstermeli ve bylece yce Allah'n
rz ve rahmetini istemelidir.
99 Buhr, Ceniz, 30; Mslim, Talk, 58; bn Hibbn, Sa-hfh, nr. 4304.
ALE SAADET
Btn
ibadetler
nefsin
keyfine gre
deil,
dinimizce
retilen
edebe gre
yaplmaldr
ki, Allah
iin
yaanm
olsun.
129
ALE SAADET
Hak, yce Allah'n isimlerinden biridir. Yce Allah haktr; O'nun varl hak,
hkm hak, sz hak, vaadi haktr ve olmas muhakkaktr.
Hak, kinata konmu ilh bir dengedir; hak sahibine hakkn vermemek bu dengeyi
bozmaktr.
Hak, her varla verilmi zel bir imtiyazdr; bunu ona lyk grmemek, Cenb-
Hakk'a itirazdr.
Hak, Cenb- Hakk'n izdii bir snr, verdii bir hkm, belirledii bir
ldr. Bu snr a-ffiak, hkme uymamak, ly dikkate almamak zulmdr.
Dnya tarihinde zulmle payidar, isyanla bahtiyar olmu kimse yoktur.
Yce Allah her varla bir hak belirlemitir; bu hakk korumasn istemektedir.
131
ALE SAADET
Nafile ibadet iin
dahi izin
gerekli
iken,
hanmn
keyfi iin ihmal etmek byk
kusurdur.
132
zerimizde kendi nefsimizden sonra srasna gre annemizin, babamzn, hanmn
veya kocann, kardein, komunun, arkadan, dostun hatta dmann bile hakk
vardr.
nsanlar gibi hayvanlarn da hakk vardr.
Eyann, maln mlkn kendine has birer' hakk olduu gibi hayatn, zamann,
mrn, akln, ilmin, sevginin, gzn, kulan ve benzeri btn, nimetlerin de
birer hakk vardr.
Bu hak, Cenb- Hakk'n onlara kar yapmamz istedii eyleri yapmaktr.
Nefsimize ar gelse de hakk sahibine teslim etmelidir. Bu konuda u hadis-i
erifi hi unutmayalm. Allah R> sl Efendimiz yle buyurmutur:
"Kyamet gn insanlar plak, snnetsiz w yanlarnda hibir ey olmadan maher
yerine tirilir. Sonra Allah Tel, herkesin iitecei bir ( kilde yle
seslenir:
Hkm ve mlk sahibi benim, hesab g cek de benim. Bugn hibir cehennemlik
kimse cennetlik birinden hakkn almadan cehenneme girmeyecek; nce hakkn
alacak, sonra atee girecek. Ayn ekilde cehennemlik birinde hakk olan bir
cennetlik de ondan bu hakkn almadan cennete girmeyecek. Bu hak, bir tokat
vurmak dahi olsa bile onun hesabn grrm." i:
Bunun zerine Allah Resl'ne, "Bizler yce Mlah'n huzuruna plak, snnetsiz
ve yanmzda
Iibir ey olmadan geleceiz, bu deme nasl lacak?" diye soruldu; Allah Resul
u cevab erdi:
"Alacaklya, kendisine hakszlk edenin iyiliklerinden verilir, iyilii yoksa
alacaklnn ktlklerden ona yklenir."100
Yce Yaratc'nn Hakk
Kulun zerinde en byk hak, yce Yarat-c'nndr. Btn lem O'nun mlkdr.
Btn insanlar O'nun kuludur. Asl hak mlke sahip olanndr. Bu durumda btn
hamd, kr, vg, sevgi, hrmet, hizmet yce Allah'a aittir ve O'na lyktr.
Var olmak, varlk leminde hayat bulmak insan iin en byk bir nimettir.
Ruh, kalp, akl, idrak, anlay, gz, kulak, dil, e|, ayak, hareket gibi insana
has zelliklerle donatlmak en byk ikramdr.
Hidayete ve hak yoluna ulatrlmak, slm dini ile ereflenmek tarifi imknsz
bir ihsandr.
Ahmed, Msned, 3/495; Hkim, Mstedrek, 2/437-438; Heysem, Mecmau'z-Zevid,
10/345-346.
ALE SAADET
Hepimiz bir
damla
sudan
yaratlmz.
Tevazu
gsterelim.
Kusur
ileyince
zr
dileyelim.
133
ALE SAADET
Hak sahibi
kadar, hak
srasn
bilmek de
nemlidir.
134
Bunlar verene vefa gerekmez mi? Bunca nimet bir kr ve teekkr istemez mi?
Elbette ister.
Nimete kr ekilde olur:
1. Nimetin kimden geldiini bilmek, ona minnet duymak, kendisini sevmek, vmek
ve yceltmek.
2. Nimetin zerinde onu verenin hakk olduunu kabul etmek ve o nimet ile
sahibine isyan etmemek.
3. Nimeti ve vereni gizlememek, ulat nimete sevinmek ve onu halka iln
etmek. Ulat nimette halkn hakk varsa onlara haklarn vererek, sevin ve
krlerine sebep olmak.
Yce Yaratcmz'n kulu zerindeki hakk, kulun O'na hibir eyi ortak komadan
sadece O'na ibadet ve kulluk yapmasdr. Yce Allah'n kulu zerindeki hakk
yle byktr ki bunu bilen btn peygamberler, melekler ve slihler, yce Allah
iin canlarn vermiler, sonra bunu az bularak,
"Allahm bizi affet, seni hakk ile tanyp yceltemedik, ancak biz sana irk
komadan huzuruna geldik" demilerdir.101
Gavs- Sn (k.s) hazretleri bir defasnda, Al-J lah Tel'nn kullar
zerindeki hakkn anlatrken! u sohbeti yaptlar: 101 bk. Heysem, Mecmau'z-
Zevid, 1/51-52.
"Rabb'l-lemin'in ycelii ve hakknn b-
Iykl hirette anlalr. nsan lnce gznden perde kaldrlr, hakikat
gne gibi ortaya kar. hiret hakikat lemidir. Herkes asl hkm, eref
mlkn kime ait olduunu orada bilir. Reslul-|lah Efendimiz (s.a.v), yce
Allah'n hakknn ne <adar byk olduunu yle bildirmitir:
'nsan hirette unu anlar: Eer kul anasn-ian doduu andan itibaren yalanp
lene kadar ban yere koyup devaml secdede bulun-ayd (ve hep Rabb'ini
vseydi) yce Allah'n rzs karsnda bu ok az kalrd.'102
Peygamber Efendimiz (s.a.v), yce Allah'a irk komadan len kulun da yce Allah
zerinde bir hakk ve alaca olduunu haber vermitir. Bu hak, Allah'n mmin
kulunu affedip azap etmemesidir."103
Aslnda kulun kendisinden kaynaklanan bir sebeple yce Allah zerinde bir hakk
ve alaca olmaz; fakat yce Allah kendisine irk komayan kulunu affetmeyi
kendisi iin bir hak grp mminlere rahmetini vaad etmitir. O'nun vaadi hak,
gereklemesi muhakkaktr.
102
Ahmed, Msned, 4/185; Tabern, el-Kebr, 17/122; Heysem, Mecmau'z-
Zevid, 1/51. 103 Buhr, Cihd, 46, Libs, 101; Mslim, mn, 38-39.
ALE SAADET
Farz terkedip nafilenin peine koan kimse, hata etmektedir.
135
ALE SAADET
Annesini
ihmal edip
arkadana
ikram
etmek hak
deildir.
136
ANNE BABA HAKKI
Allah Tel Kur'n- Kerm'de kendisine ibadetten sonra anne babaya itaati
emretmitir. nk insann varlnn hakiki sebebi Allah Te-l'dr; zahir
sebebi de anne ve baba yaplmtr.
Dinimizde yce Allah'n hakkndan sonra gelen en byk hak, anne baba hakkdr.
Bu yle byk bir haktr ki yce Mevl, yetlerde kendi hakknn peinden hemen
anne babann hakkn zikrederek yle buyurmutur:
C-I
\j\


c
"Rabb'in sadece kendisine kulluk etmenizi] ve anne babanza gzel muamele
yapmanz em- j reff/. Onlardan biri veya ikisi senin yannda yalanrsa
kendilerine 'f bile deme, onlar azarlama, her ikisine de yumuak ve gzel sz
syle. Onlara kar efkatli ve alak gnll ol. Onlar iin yle dua et:
'Rabbim, onlar beni kkken yetitirip byttkleri gibi imdi de sen onlara
acyp rahmet et.'" 104
isr 17/23-24.
Bundan daha gzel ifade olmaz.
Yani, anne ve babanza iyilik ederek ve onlara acyarak muamele ediniz. Onlar
yalandklar zaman, onlara sert sz sylemeyiniz. Onlarn hizmetini seve seve
yapnz; nk onlar daha nce sizin iin nice fedakrlklar yapmlard. Onlara
yumuak ve kibar sz syleyiniz.
bn mer (r.a) yet-i kerimeyi yle tefsir etmitir: "Anne ve babaya hitap
ederken, 'Babacm, anneciim' demelidir."
At b. Eb Rebh (rah) bu yet-i kerimenin tefsirinde, "Onlarn yannda
konuurken, gz onlara doru evirmeden, kendilerine dik dik bakmadan
konumaldr" demitir.
Yine At b. Eb Rebh, "Onlar azarlama"
yetini, "Onlara kar elini silkeleme" diye tefsir etmitir.105
Mchid (rah) ise yle demitir: "Anne babanz isimleri ile armaynz.
Onlar yalanlamaynz. Onlarla yumuak konuunuz. Onlara bo sz sylemeyiniz."
Hasan- Basr (rah) "...o ikisi (anne ve baban) iin f bile deme..." yetini
yle tefsir etmitir:
"...Annen ve baban senin yannda iyice ihtiyarlayp lzmlk tutunurlarsa f
deme, kendilerini azarlama ve def-i hacette bulunduklarnda burnu-105 bn Kesr,
Tefsir, 5/2082 (Beyrut 1998).
ALE SAADET
Kendi
hanmna
sert
davranp
yabanclara
efendilik
yapmak
nezaket ve
mrvvete
smaz.
137
ALE SAADET
Kendi
evltlarna
hi
tebessm
etmezken,
tanmad
ocuklara
glckler
datana
merhametli
insan
denmez.
138
nu tutma! nk sen kkken onlar senden irenmiyorlar ve burunlarn
tutmuyorlard..."
Anne babaya iyilik yapmak, onlara dil uzatmamak, onlara kar gelmemek onlara
itaattendir. Anne babaya kar gelmek, kendilerini dil veya hal ile incitmek
byk gnahtr. Dinen mahzurlu olmayan hususlarda anne babaya kar
gelmemelidir.
"Bana kret, anne babana da teekkr I
et"106 yetinin tefsirinde byk mfessir Sfyn b. Uyeyne (rah) yle demitir:
"Kim be vakit namaz klarsa yce Allah'a kretmi olur. Kim de be vakit
namazn peinden anne babasnn aff iin dua ederse onlara teekkr yerine
getirmi olur."107
Tabinin byklerinden K'b el-Ahbr (rah) demitir ki:
"Allah Tel, kul, anne ve babasna si olduu zaman, onu helak etmekte acele
eder. Kul, | anne ve babasna iyilik ve ihsanda bulunduu mddete mr
bereketli olur. Onlara yaplacak iyilik, bir eye ihtiya duyduklarnda g
nisbetin-de hacetlerini gidermektir."
Biri Resl-i Ekrem'in (s.a.v) yanna geldi ve, "Y Reslallah! Babam malm
elimden almak is-
tiyor, ne yapaym?" dedi. Bunun zerine Server-i (s.a.v) ona,
"Sen de maln da babanndr" buyurdu.108
< BRET ilk
Ne Yapsan Hakkn deyemezsin
Abdullah b. mer (r.a), annesini srtna alm tavaf yaptran bir kii grd.
Adam bn mer'e (r.a), "Ey bn mer! Byle yapmakla annemin hakkn demi olur
muyum?" diye sordu, ibn mer,
"Onun hakknn yzde birini deyemezsin. Ancak iyi bakarsan ona yapacan kk
hizmete ok sevap verilir" buyurdu.109
Hasan- Basr (k.s) Kabe'yi ziyaret ve tavaf ederken bir zat grd. Adam
arkasnda bir zenbil ile tavaf ediyordu. Ona,
"Arkada, arkandaki yk koyup yle tavaf etsen daha iyi olmaz m?" dedi. O zat,
"Bu arkamdaki yk deil, babamdr. Bunu am'dan yedi kere buraya getirip tavaf
yaptrdm; nk bana dinimi, imanm o retti. Beni slm
106 Lokman 31/14.
107 Kurtub, el-Cmi; cz 24, s. 61.
Eb Davud, By, 79 (nr. 3530); ibn Mce, Ticrt, 64 (nr. 2291-2292); Eb
Nuaym, Hilye, 5/378. 09 Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 11; ls, Rhu'l-Men,
cild 8. cz 15, 57.
ALE SAADET
"Bir kimse herkese iyi davransa da kmesindeki hayvanna kt
muamele yapsa o kimse gzel ahlk sahibi deildir."
139
ALE SAADET
nsan anne
ve babasna
iyilikte
bulunduu
mddete
mr
bereketli
olur.
140
ahlk ile yetitirdi" dedi. O zaman Hasan- Basr] hazretleri adama dedi ki:
"Kyamet gnne kadar byle arkanda getirip' tavaf yapsan, bir defa kalbini
krmakla bu yaptn hizmet boa gider ve yine bir defa gnln yapsan, bu kadar
hizmete karlk olur."
Anne Baba Hakknn Bykl
mam Kurtub (rah) demitir ki: "Anne babaya iyilikte bulunmak, onlara itaat
etmek, sadece mslman anne babaya mahsus deildir. Anne baba kfir bile olsalar
onlara iyilik yaplr."
Amr b. Mrre el-Chen (r.a) yle rivayet et-j mistir:
Bir kii, Reslullah Efendimizin (s.a.v) yan-^ na geldi ve;
"Ey Allah'n Resul, ben be vakit namaz klyorum, ramazan- erif orucunu
tutuyorum, ze-; ktm veriyorum ve haccm yapyorum. Benim yapmam gereken
baka bir ey var m?" diye sordu. Peygamber Efendimiz (s.a.v);
"Kim anne ve baba hukukuna riayet ederek bunlar yaparsa peygamberlerle ve
sddklaria beraber olur"11 buyurdu.
Biri Reslullah Efendimiz'e (s.a.v), "Biat \\ sana geldim; ancak geride anne
babam a
vaziyette braktm" deyince, Reslullah Efendimiz (s.a.v);
"Anne babana dn; onlar alattn gibi gldr"'111 buyurdu.
Selemeoullan'ndan biri Reslullah'a (s.a.v) gelerek; "Y Reslallah! Annem ve
babam vefat ettiler. Acaba onlara yapabileceim bir iyilik var m?" diye sordu.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) yle buyurdu:
I -^ g ' jLaJc^^lj I ^ g 'c- d
s vf
"Evet, vardr. Bunlar, anne babana hayr dua etmen, Allah Tel'dan
affedilmelerini istemen, vasiyetlerini yerine getirmen, yakn akrabalarn
ziyaret edip haklarn koruman ve onlarn samimi dostlarna ikramda bulunmandr.
"112
Eb mme (r.a) anlatyor: Bir adam,
"Ey Allah'n Resul, anne ve babann ocuk-
In zerinde haklar nedir?" diye sorunca Resl-i Ekrem,
10 Mnzir, et-Tergb, nr. 3688.
|"1 Eb Davud, Cihd, 31 (nr. 2528); Buhr, Edeb'l-Mf-
red, nr. 13; Nes, Bt, 10. |"2 Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 35, Eb Davud,
Edeb, 118;
bn Mce, Edeb, 2.
ALE SAADET
Kul anne ve babasna si olduu zaman Allah onu helak etmekte acele eder.
141
ALE SAADET

"Yarm Hak divann kurunca,
Kanun'den
hakkn alr
karnca."
142
"Onlar senin cennet veye cehenneme girme sebebindir; kendilerine ona gre
davran""3 buyurdu.
Anne babann ocuu zerinde on hakk vardr:
1. Anne baba a olduklar zaman onlar doyurur.
2. Giyecee muhta olduklar zaman, eer gc yeterse onlar giydirir.
3. Hizmete muhta iseler onlarn hizmetini grr.
4. Onlar kendisini ardklar zaman onlarn davetine icabet eder ve hemen
yanlarna gider.
5. Bir ey emrettikleri zaman emirleri gnah olmad mddete yerine getirir.
6. Anne baba ile konuurken yumuak konu-; ur.
7. Onlar isimleri ile armaz.
8. Onlarla beraber yrrken arkalarndan y rr.
9. Kendisi iin istediini, onlar iin de ister.j kendisi iin istemedii bir
eyi onlar iin de iste-; mez.
;j .
10. Kendisine dua ettiinde, yce Allah'ta^ onlar iin de af ve mafiret diler.
j i
Vefatlarndan sonra anne babay raz etmek eyle mmkn olur:
1. ocuk, Allah Tel'nn emirlerine uyup yasaklarndan saknmak suretiyle
slih olursa. nk anne baba ocuklarnn slih olmasna sevinmesi kadar hibir
eye sevinmez.
2. Anne babann akraba ve dostlarn ziyaret etmekle.
3. Anne baba iin Allah Tel'dan af ve mafiret dilemek, onlar iin sadaka
vermek ve iyilik yapmakla.
Anne Babaya taatin nemi
Allah Tel yle buyurmutur:
^U! *J[ 'S&\'Jj J ^Ci I d I.... oLfy l^ J j
"Biz insana"... 'Bana kredin, anne babanza da teekkr edin' diye vasiyet
ettik. Dn banadr.""4
Allah Tel, anne ve babaya kr, kendisine kr birlikte zikretmitir. Demek
ki Cenb- Hakk'a kr, anne babaya teekkrle tamam 'ur. Kim Allah Tel'ya
kreder, fakat anne ve babasna teekkr etmezse, onun kr kabul ol-maz. Bu
konuda Peygamber Efendimiz (s.a.v) bizleri yle uyarmtr:
113
bn Mce, Edeb, 1 (nr. 3662).
114
Lokman 31/14.
ALE SAADET
Senin, hak adam olup olmadn bir alacak annda, kavga zamannda ve dmann
karsnda belli olur.
143
ALE SAADET
Mmin,
dost-dman
ayrm
yapmadan,
kim hakl ise
ona hakkn
vermekle
ykmldr.
144


"Allah Tel'nn rzas, anne ve babann r-1 zsndadr. Allah Tel'nn
gazab, anne ve ba-\ bann gazabndadr."115
Abdullah b. Amr (r.a) yle rivayet etmitir:
Bir adam Reslullah'n (s.a.v) huzuruna gel-] di ve,
"Y Reslallah! Sizinle beraber cihada gel-] mek istiyorum" dedi. Resl-i Ekrem
(s.a.v) ona, "Annen ve baban var m?" diye sordu; O da, "Var" dedi. Reslullah
(s.a.v), "Onun yannda bulun, senin cihadn budur, ona hizmet et"UG buyurdu.
Hz. Peygamber (s.a.v) yle buyurmutur:
"Allah'n bir kimseden raz olmas babasnn rzasna baldr. Allah'n gazab
da babann gazabna baldr. "u
Peygamber Efendimiz (s.a.v) bir defasnda minberde hutbe verirken,
"Burnu yere srtlsn, burnu yere srtlsn" buyurdu. "Kimin, y Reslallah?"
dediler. "Anne ve babasndan biri veya ikisi yannda ihtiyarlad
115 Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 2; Tirmiz, Birr, 3. >
116 Buhr, Edeb, 3; Mslim, Birr, 1 (nr. 5); Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 20.
117 Tirmiz, Birr, 3 (nr. 1899).
halde (onlara yapaca hizmetle) cenneti kazanamayan kimsenin""8 buyurdu.
Sahabeden biri, Peygamber Efendimiz'e gelerek,
"Y Reslallah! En nce kime iyilik edeyim?" diye sordu; Reslullah Efendimiz
(s.a.v), "Anne-ne"buyurdu. "Sonra kime?" diye sordu; Peygamber Efendimiz (s.a.v)
yine, "Annene" buyurdu. nc defa ayn soruyu sordu, yine, "Annene" buyurdu.
"Sonra kime?" diye sorunca; Reslullah Efendimiz (s.a.v), "Babana ve sonra
srasyla akrabalarna" 119 buyurdu.
Annenin, babadan nde tutulmas, annenin ocuk iin daha ok zahmet ekip
yorulmas, ona kar daha efkatli olmas ve ocua hizmetinin okluundandr.
* BRET ik
Hz. PeYgamber'e Komu Olmann Yolu
Hz. Musa aleyhisselm, Trisn'da Hak Te-l ile zel konuma yaparken,
"Y Rabbi! hirette benim komum kimdir?" diye sordu. Cenb- Hak ona,
18 Mslim, Birr, 3; Tirmiz, Daavt, 100; Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 21; Ahmed,
Msned, 2/254. 119 bk. Buhr, Edeb, 2; Mslim, Birr, 1; ibn Mce, Edeb, 1 (nr.
3658); Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 3.
ALE SAADET
Herkesin niyetine ve iine ahit olarak yce Allah yeter.
145
ALE SAADET
Gizli-ak,
byk-kk
btn
gnahlar
kalbi
kirleten, akl
karartan ve
manev
hisleri
ldren birer hastalktr.
146
"Y Musa! Senin komun, falan yerde, fala] kasaptr" diye vahyetti. Hz. Musa
(a.s) hemel bahsedilen kasabn yanna gitti. Kasap Hz. Mu! sa'ya (a.s) iman
ediyor fakat kendisini tanmyor-] du. Hz. Musa (a.s) adama,
"Beni misafir eder misin?" diye rica etti. Ka-i sap olur dedi, beraberce eve
gittiler. Yemek za-j man gelince, kasap bir para et piirdi. Duvardaki asl
zenbili aa indirdi, iinde bulunan ve zayflktan iki bklm olmu bir kadna
eti yedirdi, suyunu iirdi, stn ban temizleyip zenbile koydu. Hz. Musa
(a.s),
"Bu senin neyindir?" diye sordu. Kasap, "Ar nemdir. htiyar olup bu hale geldi.
Tek bana ot ramayp dt iin byle zenbilin iine ko; dum. Her sabah,
akam bu ekilde hizmetini be gryorum" dedi. Kasap annesine yemek veri] ken,
annesi,
"Y Rabbi, ben olumdan razym, sen raz ol, olumu cennette Hz. Musa'ya (a.s)
kor u eyle" diye dua ediyordu.
Hz. Musa (a.s) bu duay iitti. Kasaba dne rek,
"Mjde sana, Allah Tel annenin duas kabul etti, senin gnahlarn affetti ve
seni ce nette bana komu yapt" buyurdu.
Muhammed b. Mnkedir (r.a) gecelerini ibadetle geirirdi. Ama annesi kendisinden
sabaha kadar ayaklarn ovmasn istediinde namazn brakp annesinin isteini
yerine getirirdi ve bu hareketi nafile namazndan daha stn sayard.120
Anne babaya iyi davranmak farzdr. Kt davranmak haramdr. Yce Allah'a irkten
sonra en byk gnah, anne babay haksz yere incitmek ve haklarn inemektir.
Allah Tel, "Biz insana, anne ve babasna kar iyi davranmasn tavsiye
ettik"121 buyurmutur.
Resl-i Ekrem (s.a.v), bir gn ashabna,
"Size byk gnahlarn en byn bildireyim mi?" diye sordu. Ashb- kiram,
"Evet, bildir y Reslallah" dediler. Server-i lem, "Allah Te-l'ya irk
komak, anne ve babaya si olmaktr"
buyurdu ve bir yere dayanmakta iken doruldu. Sonra,
"/// dinleyin! Bir de yalan yere ahitlik yapmaktr"^2 buyurdu.
Grld gibi Fahr-i lem (s.a.v) anne babaya isyan, onlara fena muamele
etmeyi, onlarn
120 Eb Nuaym, Hilye, 3/150.
121 Ankebt29/8.
' Buhr, Edeb, 6, isti'zn, 35; Mslim, imn, 38; Tirmiz, Tefsr, Nisa (nr.
3017), Birr, 4.
ALE SAADET
Dinimiz slm'n terbiyesindeki bir kimse, deil insana, kendisine zarar
olmayan bir hayvana bile vuramaz.
147
ALE SAADET
Haksz yere
insanlarn da
hayvanlarn
da yuvas
yklmaz,
huzuru
bozulmaz.
148
hukukuna riayet etmemeyi, Allah Tel'ya irk komakla beraber zikretmitir.
Bundan iddetle kanmaldr.
Eb'd-Derd (r.a) anlatyor:
Reslullah'n (s.a.v) yle buyurduunu iittim:
"Baba (ve anne) cennetin orta kapsdr. s-1 tersen (onlara hizmetinle) bu
kapy muhafaza et, istersen (onlar inciterek) bu kapy terket."123
A BRET ilk
lrken Dili Tutuldu
Enes b. Mlik (r.a) yle anlatmtr:
Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) zamannda, Alkame adnda bir gen vard. Hep taat
zere; olup k ve yaz oru tutar, geceleri sabaha kadar ibadet ederdi. Bir gn
fenalk geirdi, dili tutuldu. Durumunu Reslullah'a (s.a.v) haber verdiler.'
Resl-i Ekrem (s.a.v) Hz. Ali ile Ammr b. Ysir'l onun yanna gnderdi. Onlar,
Alkame'ye kelime-, ehdeti syletmek iin altlarsa da dili dnmedi. Hz.
Ali, Bill-i Habe'yi Reslullah'a gnderip durumu bildirdi. Reslullah
(s.a.v),
"Alkame'nin annesi babas var m?" diye sordu. Orada bulunan ashb- kiram,
"Yal bir an nesi var" dediler. Server-i lem (s.a.v),
123 Tirmiz, Birr, 3 (nr. 1900); ibn Mce, Edeb, 1 (nr. 3663)]
"Annesini buraya getirin" buyurdu. Hemen annesini ardlar. Resl-i Ekrem
(s.a.v) ona,
"Alkame'ye ne oldu, anlat! Seninle geinmedi nasldr?" buyurdu. Annesi yle
anlatt:
"Y Reslallah! Alkame ok iyidir. badet eh-
Iidir; hep ibadet ve taat zeredir. Ama ben ondan az deilim. nk o,
hanmnn rzasn benim izamdan nde tutmaktadr."
Reslullah Efendimiz (s.a.v),
"Dilinin tutulmas bu yzdendir. Ona hakkn hell et dili alsn" buyurdu.
Annesi,
"Ey Allah'n Resul! O benim hakkm ok inedi; hakkm hell etmem" dedi.
Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"Ey Bill! Ashab ar; etraftan odun topla-snlar, ate yaksnlar, Alkame'yi
yakacaz; nk annesi ondan raz deildir" buyurdu. Annesi,
"Y Reslallah! Olumu, gzmn nnde mi yakacaksnz? Kalbim buna nasl
dayanr?" deyince, Resl-i Ekrem (s.a.v),
"Cehennem atei, dnya ateinden ok daha kzgn ve yakcdr. Sen ondan raz
olmadka, onun hibir itaati makbul deildir" buyurdu. Annesi feryat ederek,
"Y Reslallah! Ben ondan raz oldum. Hak- hell ettim" dedi ve eve gitti. Eve
gittiinde
ALE SAADET
Bir hayvan insanlara ve evreye zarar vermeye balarsa ona en kolay yoldan engel
olunur; icap ederse ldrlr.
149
ALE SAADET
Kimse,
yannda
hizmetini
gren
hizmetiyi,
dili veya
eliyle
incitemez,
haksz yere
dvemez.
150
Alkame'nin sesini duydu. Kelime-i ehdet sylyordu. Dili almt. Ayn gn
vefat etti. Reslul-lah Efendimiz (s.a.v) cenaze namazn kldrd ve defin
iinde bulundu. Sonra yle buyurdu:
"Ey ashabm, ey muhacir ve ensarl Hanmn annesinden stn tutana, Allah Tel
ve melekler lanet ederler. Onun farz ve nafile ibadetleri kabul edilmez."124
Anne Babaya yilik
Eb Hreyre (r.a) anlatyor: Bir adam Hz. Peygamber'e gelerek,
"Ey Allah'n Resul, kendisine iyi davranp ho sohbette bulunmama en fazla kim
hak sahibidir?" diye sordu. Hz. Peygamber (s.a.v),
"Annen!"diye cevap verdi. Adam,
"Sonra kim?" diye sordu; Reslullah (s.a.v),
"Anneni"diye cevap verdi. Adam tekrar,
"Sonra kim?" diye sordu; Reslullah (s.a.v)j yine,
"Anneni"diye cevap verdi. Adam,
"Sonra kim?" diye sorunca; Allah Reslj (s.a.v) bu drdncde,
124 bk. Rz, Mefthu'l-Gayb, 1/328; Bursev, Rhul-Be-] yn, 3/246; 4/314.
"Babanl" buyurdu.125
Reslullah (s.a.v) yle buyurmutur:
ALE SAADET
"Siz insanlarn hanmlarna kar iffetli davrann ki sizin hanmlarnz da
iffetli olsun. Siz babalarnza iyilik ve itaat ediniz ki ocuklarnz da size
iyilik ve itaat etsinler."126
bn Amr (r.a) anlatyor:
Bir adam, cihada katlmak iin Hz. Peygam-ber'den izin istedi. Reslullah
(s.a.v),
"Annen baban sa m?" diye sordu. Adam,
"Evet" deyince, Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"(Onlara hizmet de cihad saylr), sen onlara hizmet ederek cihad yap"127
buyurdu.
Muviye b. Cheyme'nin anlattna gre, Cheyme (r.a) Hz. Peygamber'e (s.a.v)
gelerek,
"Ey Allah'n Resul, ben gazveye (cihada) katlmak istiyorum, bu konuda sizinle
istiare etmeye geldim" dedi. Reslullah (s.a.v),
125 Buhr, Edeb, 2; Mslim, Birr, 1 (nr. 1).
126 Hkim, Mstedrek, 4/154; Mnzir, et-Tergb, nr. 3663. '" Buhr, Cihd,
138, Edeb, 3; Mslim, Birr, 1 (nr. 5); Eb
Davud, Cihd, 31 (nr. 2529); Tirmiz, Cihd, 2 (nr. 1671); Nes, Cihd, 5.
Hi kimse
ran,
iisini, emri
altndaki bir
kimseyi
susuz yere
azarlayamaz,
kmayamaz,
horlayamaz,
dvemez.
151
ALE SAADET
Dinimizde
haksz yere
dvmek
haram olduu
gibi, elindeki
alet, silh,
sopa, bak
ve demir tr
bir eyle
insanlar
korkutmak da
yasaktr.
152
"Annen var m?" diye sordu. O da,
"Evet" deyince,
Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"yleyse onun hizmetinden ayrlma, nkiA senin iin cennet onun ayann
altndadr":2S bu-f
yurdu.
Hlid b. Mikdm yle demitir:
Ben Allah Resl'nn anber saan azndafl unlar iittim:
"Cenb- Hak sizin iin annelerinize iyilik > itaat ile ondan sonra derece
derece akrabanza^ iyilik ve ihsan tavsiye eder."129
Hz. Eb Bekir'in (r.a) kz Hz. Esma (r.ah)j anlatyor:
Henz slm'la ereflenmemi oan mri| annem yanma geldi. Ona kar nasl
davranmar gerektiini Hz. Peygamber'den (s.a.v) sorarak,
"Annem yanma geldi, benimle (grp ko-j numak) arzu ediyor, anneme iyi
davranaym! m?" dedim, Reslullah Efendimiz (s.a.v),
"Evet, ona gereken hrmeti gster" buyurdu.130
128 Nes, Cihd, 6.
129 ibn Mce, Edeb, 1 (nr. 3661).
130 Buhr, Edeb, 8, Zekt, 14 (nr. 50); Eb Davud, Zek| 34; Buhr, Edeb'l-
Mfred, nr. 25.
bn mer (r.a) anlatyor:
Bir adam Reslullah Efendimiz'e gelerek,
"Ben byk bir gnah iledim, buna tvbe imknm var m?" dedi. Hz. Peygamber
(s.a.v),
"Annen var m?" diye sordu. Adam, "Hayr, yok" dedi.
"Peki, teyzen var m?" diye sordu. Adam, "Evet, var" deyince Reslullah (s.a.v),
"yle ise ona iyilik yap (Ona yapacan iyilik \e hizmet gnahlarn
temizler)'1'buyurdu.131
Eb seyd Mlik es-Sid (r.a) anlatyor:
Bir adam, "Ey Allah'n Resul, anne ve babamn vefatlarndan sonra da
kendilerine iyilik yapma imkn var m, onlar iin nasl iyilik yapabilirim?"
diye sordu. Reslullah (s.a.v) yle buyurdu:
"Onlara hayr dua edersin, gnahlarnn aff iin Allah'a yalvarrsn, varsa
vasiyetlerini yerine getirirsin, anne ve babann akrabalarnn haklarn grp
gzetirsin ve onlarn dostlarna ikramda bulunursun."2
ALE SAADET
131 Tirmiz, Birr, 6.
132 Eb Davud, Edeb, 129 (5142); ibn Mce, Edeb, 2.
Bir kimseyi
haksz yere
eliyle
incitmek
haram olduu
gibi, diliyle
zmek,
hakaret
etmek,
kltmek,
alaya almak,
arkasndan
gybetini
yapmak da
haramdr.
153
ALE SAADET
Cihaddan
gaye,insan
ldrmek
deil,
insanlarn
cennete
giden yolunu
tkayan
engelleri
ortadan
kaldrmaktr.
154
Abdullah b. mer (r.a) anlatyor: ;
Reslullah'n (s.a.v) yle buyurduunu iittim:
"Kiinin yapaca en stn iyiliklerden biri, lmnden sonra babasnn
dostlaryla ilgilenmesi ve onlara iyilikte bulunmasdr."133
mer b. Sib (rah) yle rivayet eder:
Peygamberimiz (s.a.v) bir gn otururken st-babas kageldi. Reslullah (s.a.v)
hrmeten, onun iin, giydii eylerden birini serdi ve zerine oturttu. Az sonra
stannesi geldi. Peygamber Efendimiz (s.a.v) bunun iin de elbisenin dier
tarafn serdi, kadn zerine oturdu. Biraz sonra stkardei geldi. Reslullah
(s.a.v) kalkarak onu da nne oturttu."134
a ibret il Hizmet, ffet Ve Adaletin Kerameti
Reslullah Efendimiz (s.a.v) yle anlatmtr:
"Sizden ncekiler iinde (sriloullar'ndan) kii yolda yrrlerken
iddetli bir yamura tut-tuldular. Yaknlarnda bulunan bir dadaki maaraya
sndlar. O esnada dadan kopup gelen
133 Mslim, Birr, 4; Eb Davud, Edeb, 119 (nr. 5143); Tirmi-z, Birr, 5.
134 Eb Davud, Edeb, 119 (nr. 5145).
byk bir kaya paras maarann azna yuvarland; k deliini zerlerine
kapatt. Bu hal karsnda aralarndan biri dierlerine,
'Hayatnzda Allah iin yapm olduunuz amellerinize baknz; onlarn hrmeti
bereketine, Allah'a (c.c) dua ediniz; umulur ki Allah Tel ta aralar ve bu
sknty giderir' dedi.
Bunun zerine ilerinden biri yle dua etti:
'Ey Allahm! Benim yanmda hayli yalanm annem ve babam vard. Ben onlarn
stn iir-meden ocuklarma ve aileme bir ey vermezdim. Bir gn ormanda bir
aala urarken ge kaldm, geldiimde uyumulard. Onlarn iecei st sap
kendilerine getirdim, baktm uyumulard, onlar uyandrmaktan ekindim. Onlara
iirme-den nce ocuklarma ve aileme iirmeyi de gzel bulmadm. St kab
elimde onlarn uyanmasn bekledim; bylece afak skp tan yeri aarn-caya
kadar onlar uyudu, ben bekledim. Fecirle birlikte uyandlar, stlerini itiler.
Y Rabbi! Eer bu amelimi senin rzn iin yaptysam, bize bir yol a da iine
dtmz u skntdan kurtulalm' dedi. Bunun zerine maarann azn
kapatan a biraz araland, fakat klacak gibi deildi. Bir dieri yle dua
etti:
'Ey Allahm! Amcamn bir kz vard. nsanlar 'Cinde en ok sevdiim o idi.
Ondan, bana yaklamasn istedim. O da bundan kand. Nihayet, bir
ALE SAADET
Dinimizde insanlar gibi hayvanlar da haksz yere incitilemez, dvlemez.
155
ALE SAADET
lh cezalar,
usulnce
uygulandnda
yapan gnah kirinden temizler.

156
ktlk senesinde skntya dt, ihtiyac iin bana geldi. Kendisine, bana
teslim olmas iin 120 dinar altn verdim. O da kabul etti. Kendisine yaklap
temasta bulunacakken bana,
'Ey Allah'n kulu! Allah'tan kork; nikhsz olarak bekret mhrm bozma!' dedi.
O bana insanlarn en sevgilisi olduu halde hemen o iten vazgetim. Verdiim
altnlar kendisine braktm. Y Rabbi! Bunu srf senin rzn iin yaptysam,
iine dtmz u sknty gider, bizi buradan kurtar!' dedi. Kaya biraz daha
araland, fakat klacak gibi deildi.
ncleri ise yle dua etti:
'Ey Allahm! Ben cretle ii altrrdm, onlarn cretini gnlk olarak
verirdim, fakat iilerden biri cretini almadan gitti. Ben de onun bu cretini
altrdm. Hatta ondan birok mal elde ettim. Uzun bir mddet sonra o iim
dnp geldi ve,
'Ey Allah'n kulu, bana cretimi ver!' dedi Ben de kendisine, 'u grdn deve,
koyur inek, hayvan srleri ve kleler senindir!' dedir Adam hayret edip, 'Ey
Allah'n kulu, benimle ala| etme!' dedi. Ben de,
'Gerekten seninle alay etmiyorum; onlar nindir, al gtr' dedim; o da hepsini
alp gtr Ey Allahm, eer ben bunu senin rzn iin yaP tysam, u iine
dtmz skntdan bizi kur
tar!' dedi. O zaman kaya tamamen ald, adamlar maaradan yryerek
ktlar."135
Anne Baba Rzas
Abdullah b. Amr b. s (r.a) naklediyor: Hz. Peygamber (s.a.v) yle buyurdu:
"Allah Tel'nn rzs, anne ve babann r-zasndadr. Allah Tel'nn gazab,
anne ve babann gazabndadr."136
Eb'd-Derd (r.a) anlatyor: Reslullah (s.a.v) yle buyurdu:
"Baba cennetin orta kapsdr. Dilersen bu kapy terket, dilersen muhafaza
et."7
* BRET ik
Rabbim'le Anne Babam Raz Olduktan Sonra;
Hz. mer (r.a), bir bayram gn olunun eski elbisesini giydiini grd. mkn
bulup da ona yeni bir elbise alamamt. Onu bu halde grnce alad. Olu,
Buhr, Edeb, 5; Mslim, Zikir, 27; Ahmed, Msned, 2/116. Hadisin son ksm
iin bk. Eb Davud, By', 27.
136 Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 2; Tirmiz, Birr, 3.
'3? Tirmiz, Birr, 3 (nr. 1900); ibn Mce, Edeb, 1 (nr. 3663).
ALE SAADET
Evin reisi,
yce
Allah'a
kar
sorumlu bir
memurdur.
157
ALE SAADET
Koca,
hanmnn
kendisine
deil, yce
Allah'a kar
isyan iinde
olmasna
zlmelidir.
158
"Niin alyorsun?" diye sordu. Hz. (r.a),
"Dier ocuklar seni bu eski elbise iinde \ rnce kalbinin incinmesinden ve
zlmende^ korkuyorum" dedi. Olu,
"Babacm, insan bunun iin kalbi krln zlmez ki! Bir insan ancak yce
Allah'n rzsna dan mahrum kalr yahut anne babasnn hakkr ineyip onlar
incitirse o zaman zlr. Ben seri memnun ederek Allah Tel'nn benden raz
masn mit ediyorum" dedi.
Hz. mer (r.a) olundan bunlar iitince, a lad, onu barna bast, kendisine
hayr dua etti.1
< BRET k,
Anne Duas ile Gelen Rahmet
Byk vellerden Eb Ali Dekkak (k.s) anlatyor:
"Eb Amr- Bkend bir mahalleden geiyordu. Mahalle halk, gencin birini
tutmu, kendilerini rahatsz ediyor diye mahalleden dar atmaya
alyorlard. Gencin annesi olduu anlalan bir kadn ise alyordu.
Eb Amr, kadncaza acd iin mahalle halkna ricada bulunup, kendi hatr
iin, bir defaya
138 Gazl, Mkefet'l-Kulb, s. 419 (Beyrut 1991).
mahsus olmak zere genci affetmelerini, tekrar rahatsz etmesi halinde, hemen
karmalarn istedi Eb Amr'n hatr iin, halk genci serbest brakt.
Bir zaman sonra, Eb Amr yine o yerden geerken, o kadnn yine aladn
grd. Sebebini sorunca, gencin vefat ettiini rendi. 'Peki, halinde dzelme
olmu muydu?' diye sordu. Kadn yle anlatt:
Vefat yaklatnda beni yanna ard ve yle dedi:
'ldm zaman, lm haberimi kimseye duyurma. Onlar rahatsz etmitim.
Cenazeme gelmedikleri gibi, bana da lanet ederler. Ben yaptklarma piman
oldum. ok gz ya dktm, inallah Rabbim beni affeder. Sen de benim iin
Allah Tel'ya dua et. Beni kabre defnederken, senden baka kimse bulunmasn.
Defin ii bittikten sonra da beni affetmesi ve hesabmn kolay gemesi iin
Cenb- Hakk'a dua et. nk annenin duas kabul olunur.'
Bunlar syledikten sonra vefat etti. Ben vasiyetini aynen yerine getirdim.
Kabrin bandan ayrlacam srada, kabirden olumun sesini iittim. yle
diyordu:
'Anneciim! Eve dnebilirsin. Rahat ol. Be-nim iin zlme. Artk ben, kerem
sahibi olan Rabbim'e kavutum.' "139
139 kueyr, Risale, s. 309; Bursev, Rhu'l-Beyn, 10/358.
ALE SAADET
Yce
Allah'n
yardm ve
korumas
olmadan
gzel ahlkl
olmak,
nefisleri
terbiye
etmek
mmkn
deildir.
159
ALE SAADET
Baba ve anne
ocuklarndan
yapmasn
istedikleri
gzel eyleri
nce
kendileri
yapmal ve
buna devam
etmelidir.
I
160
lim ve evliyann byklerinden Hakm-i Tir-miz (k.s) ilim renme arzusu ile
yand genlik gnlerinde bir gn, iki arkadayla anlap baka yerlere
gitmek, oralarda ilmini artrmak ve Allah Tel'nn rzsn kazanmak istedi. Bu
karar ve anlamay annesine aklad. Annesi buna ok zlerek,
"Yavrucuum! Ben zayf, kimsesiz ve hast ym. Benim hizmetlerimi sen
yapyorsun. Beni yalnz, aresiz kime brakyorsun?" dedi.
Bu szler zerine gen Muhammed b. Ali Tirmiz'nin gnlne dert dt ve
arkadalaryla yapt anlamay bozup seferden vazgeti, iki arkada ise onu
yalnz brakp, ilim tahsili iin yola ktlar. Buna ziyadesiyle zlen
Muhammed b. Ali, ne annesinden ayrlabildi ne de gnlnden ilim akn silip
atabildi. Yalnz kald zamanlarda, tenha yerlerde uzun uzun alard.
Yine bir gn mezarlkta oturmu alyor, hem de,
"Ben burada cahil ve ilimden mahrum kaldm, arkadalarm lim gelecekler" diye
dnyordu. Byle alad bir srada yanna aniden nuran yzl, tatl szl
bir ihtiyar kageldi ve,
"Yavrum, niye alyorsun?" diye sordu. O da bandan geenleri anlatt.
Bunun zerine o zat, "Ksa zamanda o iki arkadan ilimde gemen iin, her gn
sana ders
vermemi arzu eder misin?" diye sordu. O da, "Evet, arzu ederim" cevabn verdi.
Bunun zerine bu tatl szl, nur yzl mbarek ihtiyar, Muhammed b. Ali'ye her
gn ders verdi. yl devaml ders okudu. yl sonra, bu mbarek zatn Hzr
aleyhisselm olduunu anlad.
Hakm-i Tirmiz yle demitir:
"Bu byk devlet bana, annemin rzas ve duas bereketiyle ihsan olundu."
Evliyann byklerinden Muhammed Bkibil-lah (k.s) ilk gnlerini yle
anlatmtr:
"Manev terbiyeye ilk girdiim gnlerde muhterem annem, kararszlmn,
kudretsizliimin ve zayflmn okluunu grnce, krk ve mahzun bir kalp ile
ihtiya ve acz iinde alayarak Allah Tel'ya yalvarp, yle dua etti:
"Ey benim ve seni istemekte her eyden vazgemi ve genliin lezzet ve
arzularndan el ekmi olan olumun Rabb'i! Ya onu maksadna kavutur veya beni
daha fazla yaatma ki, olu-mun maksadna kavumamasna ve elemine
dayanamyorum."
Annem ok defa gece yarlar dar kar, Al-'an Tel'ya byle mnct ve dua
ederdi. O dua Ve yalvarmalar sebebiyle, Cenb- Hak benim ^a'P gzm at.
Allah Tel benim adma ona 6n iyi karlklar ve bol sevaplar versin."
ALE SAADET
Anne babann ocuklar iin yapt dua kabul edilir.
161
ALE SAADET
Allah
Resul,
hibir zaman
bir kadn
veya
hizmetiyi dvmemitir.
162
BABAYA DEN VAZFELER
Baba, ailenin reisi olup ailedekilerin din dnyalarndan sorumludur. Bul
ana kadar bir ocuun bakm, eitim, terbiye ve farz olan ilimlerinin
retilmesi babaya aittir. Baba ya kendisi retmeli ya da retene
gndermelidir. Bu ite anne de babann yardmcs olup ikinci derece sorumludur.
zellikle kz ocuklarnn terbiye ve yetimesinde annenin hizmeti byktr.
Btn bunlar emanete sahip kmak ve yce Allah'a kar sorumluluumuzu yerine
getirmektir. Aile iinde Allah rzs iin yaplan btn abalar, almalar ve
harcamalar birer sadakadr, hayrdr, hizmettir. En gzel hizmet, insann
nefsine ve nesline edep kazandrmasdr; nk edebin sonu cennettir. Edep,
zengin fakir her ailenin kurtulu sebebidir. Ona ynelmelidir.
Edep, hell dairede yaamaktr; bu da her iini lemlerin Rabbi yce Allah'n
emrine gre yapmaktr.
Reslullah Efendimiz (s.a.v) bir aile resinin temel grevlerini zetle yle
belirlemitir:
"ocuun baba zerinde hakk vardr:
1. Ona gzel bir isim koymas.
2. Okuma yazmay (ve farz ilimleri) retm si.
3. Evlenecek yaa gelince onu evlendirme-
'140
ALE SAADET
Hz. Reslullah (s.a.v) yle buyurmutur: "ocuklarnza yedi yana geldii
zaman namaz (retin ve klmalarn) emredin. On yana geldiklerinde
klmazlarsa el ile hafife dvn. On yanda yataklarn ayrn."141
Yce Allah, rahmet Peygamberimiz'in (s.a.v) ahsnda btn aile reislerine u
emri vermitir:
"Ailene namaz emret; kendin de ona sabrla devam et. Senden rzk istemiyoruz;
seni biz r-zklandnyoruz. Gzel sonu, takva ile elde edilir."142
Bu yet indii zaman, Hz. Ftma (r.ah) ile Hz. Ali yeni evlenmiler ve zel bir
eve ayrlmlard. Fahr-i Kinat Efendimiz (s.a.v), sevgili kz Hz. Ftma
(r.ah) ile damad Hz. Ali'yi (r.a) sabah namazna kaldrmak iin evlerine kadar
bizzat [terif ediyor, zahmete giriyor, kendilerine efkatle beslenerek,
140 Mttak-i Hind, Kenz'l-Umml, nr. 45416.
141 Eb Davud, Salt, 26; Tirmiz, Salt, 182. Th 20/132.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) nefsi iin kimseden intikam almamtr.
Allah'n
emrettii
dnda
kimseye lanet
okumamtr.
142
163
ALE SAADET
Dayak, ufak tefek
ekimelerde
deil, ciddi
kusurlar
dzeltmede
en son are
olabilir.
164
"Allah size rahmet etsin, haydin namaza!"diye aryordu. Buna alt ay devam
etti.143
Anne ve babalar bu konuda ok hassas olmaldr. Uyku halindeki bir kimseyi
ibadet gibi gnl huzuru isteyen bir ie arrken, ok tatl ifadeler
kullanmaldr. Sert davranlar ve hakaret ieren szlerle ibadete arlmaz.
ocuklarmz ibadete arrken gerekirse ciddi olmal, fakat asla nefret
ettirmemelidir. Buna zellikle sabah namaznda dikkat etmelidir. Bu ite yce
Allah'tan yardm istemeli, sabr, dua ve tevazu ile yuvamza ilh rahmeti
ekmelidir.
Din konusunda baba ve anneye den en nemli i, ocuklarndan yapmasn
istedikleri gzel eyleri nce kendilerinin yapmas ve buna devam etmesidir.
yette, "Ailene namaz emret, sen de sabrla ona devam et!" buyrularak bize,
terbiyenin temel kural retilmektedir. Bu hkm, btn hayrl ilerde
byledir.
Hz. Ali (r.a) der ki:
"ocuklarnza u eyi reterek terbiyi! verin:
1. Onlara Hz. Peygamber'in (s.a.v) sevgisir alayn.
2. Hz. Pegamber'in (s.a.v) Ehl-i beyt'ni sev dirin.
:.
bk. Syt, ed-Drr'l-Mensr, 5/613.
3. Kur'n- Hakm'i okutun (ilh edepleri retin). phesiz Kur'an hafzlar
Allah'n glgesinden baka hibir glgenin bulunmad kyamet gnnde
peygamberler ve seilmi kullar ile birlikte olurlar."144
< ibret Ik Ne Yaptn ki Ne BekliVorsun;
Adamn biri yannda olu ile birlikte Hz. mer'e (r.a) gelerek, "Bu benim
olumdur; bana kar geliyor" diye ikyette bulundu. Bunun zerine Hz. mer
(r.a) adamn oluna, "Allah'tan korkmuyor musun, niin anne babana kar
geliyorsun? Anne babann evld zerinde u kadar hakk var" diye genci uyard.
O zaman, gen ocuk,
"Ey mminlerin emri, ocuun baba zerinde hi hakk yok mudur?" diye sordu.
Hz. mer
de (r.a),
"Evet vardr. ocua iyi bir anne semesi, dounca gzel bir isim koymas, ona
Kur'n- Ke-rm'i ve farz ibadetlerini retmesi, evlenecek ya-a gelince
evlendirmesi, ocuun babas zerindeki haklarndandr" buyurdu. O zaman ocuk,
"Vallahi, babam, mslman kadnlar brakp 400 dirheme satn ald bir criye
ile evlendi. Ba-
144 Mttak-i Hind, Kenz'l-Umml, nr. 45409.
ALE SAADET
Anne baba
ocuklarnn
yapmasn
istedikleri
gzel eyleri
nce
kendileri
yapmaldr.
165
ALE SAADET
Kendini
tatmin,
hrsn teskin
iin kadn
dvlmez.
na gzel bir isim vermedi. smimi bcek mnasna gelen Cu'la koydu. Bana Kur'n-
Kerm'den ve ibadetlerden hibir ey retmedi" dedi. Bu szler zerine Hz.
mer, ocuun babasna dnerek,
"Olum bana itaat etmiyor, diyorsun. Halbuki o sana kar gelmeden nce sen onun
haklarn inemisin; imdi kalk ve oluna kar vazifeni yap"diye adam
azarlad.
Adamn biri Abdullah b. Mbrek'e (rah) gelerek, ocuundan ikyet etti.
Abdullah b. Mbarek,
"ocuuna hi beddua ettin mi?" diye sordu. Adam,
"Evet, ettim" deyince, Abdullah b. Mbarek, "ocuun ahlkn sen bozmusun"
dedi.145 Eb'l-Esved ed-Del (r.a) oullarna hitaben,' "Ben sizin
kklnzde, byklnzde ve hatta siz domadan size iyilik ettim" dedi
Onlar da,
"brlerini anladk, ama biz domadan nce ] bize nasl iyilik ettin ki?"
dediler. Cevap u oldu: "Ben size soyu temiz, asalet ve edebi yerir de bir anne
setim; kimsenin ona bir ey sylj meye dili varamaz."146
166
145 Gazl, hya, 2/1037.
1"6 Mverd, Edeb'd-Dny ve'd-Dn, s. 236.
Birinin, babasn dvd grld. ocua, Niin baban dvyorsun, onu brak"
dediler. Bunu zerine babas, "Ona dokunmayn, beni dvsn. nk ben babam
aynen bu yerde dvmtm. Ben nasl babam burada dvdysem imdi de ayn yerde
olum beni dvyor" dedi.
nsan anne babasna, byklerine ve statlarna kar yapt kusurlarna samimi
bir tvbe edip helllik almazsa, cezasn dnyada benzer bir kusur ile eker.
Bunun bir de hireti vardr. Bir ite hkm sahibi yce Allah olursa, kimse
haksz iken hakl duruma geemez. imdiden bunu dnmeli ve btn kusurlarmza
tvbe etmelidir.
Slihlerden biri, oluna bir eyi yapmas iin hi emretmezdi. ayet bir ihtiya
olursa oluna deil bakasna emrederdi. Ona bunun sebebi sorulunca yle
demitir:
"Oluma bir ey emredersem belki emrimi tutmaz da bana kar gelebilir. Bu
yzden cehennem ateine mstehak olur. Halbuki ben olumun cehennem ateinde
yanmasn istemiyorum. Bunun iin ona dorudan bir emir vermiyorum."
Abdullah b. mer (r.a) yle demitir: "ocuunu terbiye et; nk sen, ocuuna
rettiinden mesulsn. O da sana yapaca iyilik ve itaatten mesuldr."
bn Nceyd (k.s) der ki: "nsan terbiye et-^ek, ona mal ile ihsanda bulunmaktan
daha hayrldr."
ALE SAADET
Zayf karakterli kadnlar bazan kendi annesi, bazan kaynvalidesi, bazan da
arkada
evresi
kocasna kar
kkrtp aile
huzurunu
bozar. Buna
dikkat
etmeli...
167
ALE SAADET
Kt huylu,
sert mizal,
kaba
davrant,
az kfrl,
haddini
bilmez bir
koca,
hanmnn
bana
beldr.
168
Sa'd-i rz (k.s) yle der: "Ey insanolui] Adnn unutulmamasn istersen,
ocuuna ilim hner, marifet ret ve onu akll yetitir. Byle yaparsan
arkanda seni rahmetle anan bir kii brakm olursun."147
Yine Sa'd-i rz (k.s) anlatyor: Diyarbakr'da yal bir adamn misafiri
idim. Adam ok zengindi ve gzel bir olu vard. Bir gece bana yle anlatt:
"mrmde bundan baka evldm olmad. Buradaki vadide bir aa vardr ve ziyaret
yeridir. Herkes oray ihtiyac iin ziyarete gider. Ben de: birok gece o aacn
dibinde Cenb- Hakk'a yalvardm. Bana bu ocuu ihsan buyurdu. ittiime gre
olum arkadalarna yavaa demi ki:
'Keke ben de o aacn yerini bilseydim de gidip babamn lmesi iin dua
etseydim.' "148
Yllar geip gider de, babann mezarn bir kere bile ziyaret etmezsin. Sen
baban iin ne hayr iledin ki kendi olundan bir hayr gresin!149
Bir baba, ocuuna bul yana kadar farz ilimleri ve ibadetleri retir,
kendisi de yaparak rnek olursa temel vazifesini tamamlam olur. ocuun bul
andan veya evlendikten sonra yapaca kusurlarndan baba sorumlu olmaz. Yef
ter ki o kt ilere baba sebep olmasn.
147 eyh Sa'd, Bostan, s. 360.
148 eyh Sa'd, Glistan, s. 219 (trc. s. 144).
149 eyh Sa'd, Glistan, s. 220 (trc. s. 144).
Baba ve annenin grevleri bunlarla snrl | deildir.150
ANNE BABAYA TAATN SINIRI
Eer bir anne baba, ocuklarna yce Yara-
Itc'ya kar isyan emrederlerse ite o zaman kendilerine itaat haklarn
kaybederler. Hak yolundaki rehberimiz Hz. Muhammed Efendimiz (s.a.v) bu konuda
bize u ly vermitir:
"Yce Yaratc'ya isyan emreden hi kimseye itaat edilmez."151
Bu kimse anne baba, hoca, koca, aa, paa ve padiah da olsa hkm deimez.
150 Ailenin ocuklara kar vazifeleri hakknda geni bilgi iin Semerkand
yaynlar iinde kan Temel Aile ilmihali adl esere baknz.
151 bk. Buhr, Ahkm, 4; Mslim, imre, 38; Eb Davud, Ci-hd, 86; Tirmiz,
Cihd, 29; Ahmed, Msned, 3/213; Hkim, Mstedrek, 3/123.
ALE SAADET
Bir evde her zaman
haddini aan, huzuru bozan kadn olmaz.
Bazan bu hal erkekte de bulunur.
169
ALE SAADET
Hak yiyen,
haram
ileyen, evi
ihmal eden,
grevlerini
yerine
getirmeyen,
evin reisi
koca da
olabilir.
170
A BRET k J
Bin Cann Versen Rabbim'e sVan Etmem;
Ashaptan Sa'd b. Eb Vakkas (r.a) yle anlatmtr:
Mslman olmadan evvel anneme kar ok iyi davranrdm. Mslman olup Hz.
Peygamber'e (s.a.v) tbi olunca, annem buna raz olmad. Bana, "Ey Sa'd, sende
grdm bu yeni dine girme iin nedir? Sen ya bu dini terkedip eski dinine
(putperestlie) dnersin ya da ben hibir ey yiyip imem, lene kadar a
dururum. Ben bu halde lnce insanlar seni, 'Ey annesinin katili' diye
ayplarlar" dedi. Ben kendisine,
"Anneciim, byle yapma, ben hibir ey iin dinimi terketmem!" dedim. Bir gn
yemeden durdu; zorlanmaya balad. Bir gn daha a bekledi. Bu defa daha
iddetli zorland. Onun bu halini grnce kendisine,
"Ey anne, unu iyi bil; vallahi senin bin tane cann olsa, her bir cann da
alktan tek tek ksa ben bu dinimi asla terketmem; ister ye ister yeme!"
dedim. Benim ciddi olduumu grnce, derhal alk boykotunu terkedip yemeye
balad.152
152 Syt, ed-Drr'i-Mensr, 6/521-522; ibn Kesr, Tefsir, 6/2745. Burada,
isim Sa'd b. Mlik olarak gemektedir.
Dier bir rivayette annesi, olunu yukarda geen Kur'an yetini hatrlatarak
knam ve,
"Senin inancna gre Allah anne babaya iyi davranmay emrediyor. Ben de senin
annenim; sana bu dediimi yapman emrediyorum!" demi-
tir.
153
Gnmzde de benzer olaylar olmaktadr.
Baz aileler dinin edep ve hkmlerinden uzak bir hayat srmektedir. Bu aileler
medeniyet ve zgrlk adna pek ok haram ii gzel diye ilemektedir. Tabii
olarak ocuklar da bu atmosfer iinde yetimektedir. Gnn birinde aile
fertlerinden biri bu haramlara tvbe ederek Allah'a dnmekte, slm'n hell ve
haram hkmlerini uygulamak istemektedir, ite bu noktada imtihan
balamaktadr.
Tvbe eden, ailenin ocuu olunca, taassup iindeki ailenin tepkisi daha farkl
olmaktadr. Anne baba bu gelimeden sevineceine, sinir krizi geirmektedir.
Baz anne babalar dine dnen, namaza balayan, ban kapatan ocuu iin
delirdi demektedir. Bazlar alp doktora gtrmekte, bazlar vazgeirmek iin
by gibi her yolu denemektedir. Allah'a dnen ocuunu mirasndan mahrum
rnekle tehdit eden anne babalar da vardr. Btn bu rnekleri bizzat iittik.
Bir ksm bize sorul-153 Eb Ya'l, Msned, nr. 782.
ALE SAADET
Kadnn, elinden ekmek yedii kimseye el kaldrmas doru deildir. Bunun iin
dinimizde, daya hak eden kocay dvme ii kadna verilmemitir.
171
ALE SAADET
Kadn
kocasnn
yapt
ktlklere
rza
gstermiyorsa
onun bu kt
ilerinden
sorumlu
deildir.
172
du. Soranlar, "Bu durumda ne yapacaz?" diye! are aryorlard.
h
Onlara zetle unlar syledik:
Bu durum ilk defa sizin banza gelmiyor; tarih boyunca olmutur; ihtimal,
kyamete kadar: da olacaktr. Bu bir imtihandr.
Karlatnz tepkiden korkmayn. Allah diyen hakldr, hayra dnen hak
yoldadr. Size kar kanlar imdilik mazur grn; nk onlar! hakk
bilmiyorlar, grmyorlar, anlamyorlar. On- lar Mevl'ya deil eytana kulak
veriyorlar; do- j rya tersten bakyorlar; zehre bal, bala zehir di-' yorlar.
Sabredin; ibadete, rtye, zikre devam edin. Kimseyle, zellikle anne babanzla
din konusunda kavgaya girmeyin. Kendiniz ikna olmusanz, onlar ikna etmek iin
fazla rpnmayn. ii zamana brakn. Kendileriyle dnya ilerinde, evin iinde
gzel geinin. Sadece onlarn haram olan isteklerine uymayn. Sz kavgaya
dnyorsa skt ederek savn. Doru bildiklerinizi Allah iir yapn. Gsterie
kamayn. Kimseden alk ve aferin beklemeyin. Herkese yapamyorsanz d anne
babanza hidayete ermeleri iin dua edin.
Bundan sonras yce Allah'n hkmne kalmtr. O, ne dilerse o olur. Hidayet
O'nun elindedir. Kullar ancak bir vesiledir.
A. ibret k O Raz Olunca, Ben de RazYm
Reslullah Efendimiz (s.a.v), Cleybib isimli bir sahbyi evlendirmek
istiyordu. Cleybib (r.a) ksa boylu ve zahiren grn sevimsiz biri idi.
Reslullah (s.a.v) Cleybib iin ensardan bir kzn babasna dnrle gitti.
Kzn babas, "Annesine bir danaym, ona gre karar verelim!" dedi. Peygamber
Efendimiz de (s.a.v),
"Evet, bu gzel olur" buyurdu. Adam evine gitti, durumu hanmna at; kadn,
"Hayr, vallahi olmaz! Allah Resul kzmz iin bula bula Cleybib'i mi buldu!
Biz onu nice isteyenlere vermedik" diye kar kt. Kz perdenin gerisinden
bunlar dinliyordu. Kzn babas ailenin olumsuz kararn haber vermek iin Hz.
Reslul-lah'a (s.a.v) gitmeye hazrlanyordu; o srada gen kz yanlarna kt
ve onlara, u yeti okudu:
"Allah ve Resul bir ie hkm verdii zaman, mmin erkek ve kadnlarn onun
aksine bir tercih yapma hakk yoktur. Kim Allah ve Res-l'ne kar gelirse
apak bir sapkla dm
O/U/"."154
Sonra yle dedi: "Ben Allah Resl'nn be-nrr iin raz olduu eye razym
ve emrine tes-154 Ahzb 33/36.
ALE SAADET
Kadn, huysuz kocasna t vermeli, onun slah iin dua etmeli.
17z
1
ALE SAADET
Kadn kt
ahlkl ve
ailesine
zulmeden bir
kocann ilesini
ekmek
zorunda
deildir.
Hakemler
durumu
dzeltemezse,
i mahkemeye
intikal eder.
174
lim oldum. Siz Allah Resl'nn emrini geri mi evirmek istiyorsunuz; eer o
sizin iin damat olarak bu adama raz oldu ise beni onunla evlendirin!" dedi.
Onun bu sz anne ve babann aklm bana getirdi ve,
"Kzmz doru sylyor!" dediler. Kzn babas hemen Reslullah'a (s.a.v)
giderek, "Eer siz kzmzn onunla evlenmesine raz iseniz biz de razyz"
dedi. Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"Ben razym" buyurdu ve kz Cleybib (r.a) ile evlendirdiler.
Reslullah Efendimiz (s.a.v), daha sonra kz yanna ard; onu takdir ederek,
kendisine rzknn bol ve geiminin gzel olmas iin hayr dua etti. Bundan
sonra ensar iinde bu kadndan daha fazla mal ve hayr sahibi kimse olmad. Hz.
Enes (r.a) der ki: "Ben Medine'de Cleybib'in hanmndan daha fazla hayr yapan
ve malndan in-fak eden kimse grmedim."
Cleybib (r.a) Peygamber Efendimizle (s.a.v) katld bir savata ehid dt.
ehid dmeden nce mriklerden yedi kiiyi ldrmt. Reslullah Efendimiz
(s.a.v) onun iin,
"Bu bendendir; ben de ondanm" buyurdu.155
155 Birbirini tamamlayan rivayetler iin bk. Ahmed, Msned, 3/136; Abdrrezzk,
Musannef, nr. 10333; ibn Hibbn, Sahh, nr. 4059; bn'l-Esr, sd'l-Gbe,
1/334 (Beyrut 1997); bn Abdlber, el-istib, 1/336-337 (Beyrut 1995)-
Bazan anne baba kendileri ve ocuklar adna ilh emrin dnda tercihler
yapabilir; hell ve hayrl olan brakp harama ynelebilir. ocuk farknda
olursa bu yanla katlmamal, ayrca mnasip bir dille onlar uyarmal ve
kendilerine niin katlmadn aka sylemelidir.
Bazan da insann nefsi kendisini haram ilere davet eder; ayn ekilde ona da
itaat etmemelidir. u kesin olarak bilinsin ki haram ilerde saadet yoktur.
Nefsin ilc, Allah'a ve Resl'ne itaattedir. Hayr ve huzur bundadr. Yce
Allah'a raz olann yz gler. Gzel i, nefsin houna giden deil, lemlerin
Rabbi Allah'n raz olduudur, ilerin sonu nemlidir. Gzellik gnlde ve
edepte olursa devaml olur. Haram ilerde gzellik yoktur.
Allah'a ve Resl'ne isyan olan bir ite kimseye itaat edilmez, edilmemelidir.
KADIN HAKLARI
Gnmzde ok tartlan ve yanl anlalan konulardan biri de ailede ve
cemiyette kadnn haklardr.
Kulun hakkn Cenb- Hak belirler. Mlk sahibi O'dur; hkm de O'na aittir. O,
kime neyi ver-mise ona raz olunmaldr. Gaye nefsi deil yce Rabb'i raz
etmektir. nsan nefsi Allah'tan raz
ALE SAADET
Hayrl insan hanmn dvmez.
175
ALE SAADET
Eler
birbirine
hesap
sorarken, bu
hesabn da
bir hesabnn
olduunu
unutmamal.
176
olmadka hibir eye raz olmaz, hibir ey on| tatmin edip gzn doyurmaz.
Reslullah Efendimiz (s.a.v) insann yaratl-ndaki bu hrs anlatrken, yle
buyurmutur:
"nsana bir vadi dolusu altn verilse ikincisini ister, ikincisi verilse
ncsn ister, o bir trl doymak bilmez. Onun gzn ancak bir avu toprak
doyurur (nsan kabre girince bu hrstan kurtulur). Fakat kim tvbe ederse Allah
tvbesini kabul eder."'56
Erkek ve kadnn yaratlna gre vazifelen deitii gibi, aldklar vazife ve
sorumluluklara gre de haklar deiik olmaktadr. Herkes yce Allah'n
kendisine belirledii hakkn istemekte eittir, fakat herkesin alaca hak,
isteyecei hizmet ve bekleyecei hrmet eit deildir.
Kadnn yuvada farkl durumlar vardr. K din kocasnn hanm iken,
ocuklarnn da anne-sidir. Hanm olarak kocasna kar mhim vazifeleri vardr.
yle ki kocann hakknn bykln ifade iin Peygamber Efendimiz (s.a.v)
yle buyurmutur:
I
f
-
- . f f - f ' "f'

Buhr, Rikak, 10; Mslim, Zekt, 116-117; Tirmiz;] Zhd, 27.
"Eer bir insann dier insana secde etmesi dinimizde caiz olsayd, hakknn
byklnden dolay kadnn kocasna secde etmesini emreder
"157
dim.
Tabii ki buradaki koca yuvay Allah'n emaneti gren, sz hak, ii hak,
istedii hak olan ve haklar koruyan dil bir kocadr. Kendisi yce Rabb'ine
secdeye yanamayan, ii hakka uymayan ve haramlar emreden bir koca, byle bir
hrmeti ve hizmeti hak etmez.
Fakat kadn anne olarak ele aldmzda durum deimektedir. ocuklar nnde
anne, babadan daha fazla hak ve hizmete lyktr. Gnln ho tutma ve gzel
geim konusunda babadan derece nde gelir.
Sahabelerden bir tanesi, Hz. Peygamber'e gelip, "Anne babamdan hangisi daha
fazla iyilik yapmama ve kendisiyle ilgilenmeme lyktr?" diye sorunca, rahmet
Peygamberi (s.a.v) defa anneyi zikretmi, drdncde,
"Anneden sonra baba gelir, sonra srasyla yakn akrabalarla ilgilenmek
gerekir"'58 buyurmutur.
157 Eb Davud, Nikh, 40; ibn Mce, Nikh, 4; bn Hibbn, Sahh, nr. 4171;
Beyhak, es-Snen'l-Kbr, 7/292 Tirmiz, Birr, 1; Eb Davud, Edeb, 120; bn
Mce, Edeb, 1; Ahmed, Msned, 5/3, 5.
ALE SAADET
nsann kalbi
gnahlarla
kirlenir,
zayflar,
hasta olur.
Hatta
gnahta
devam ve
srar edilirse
kalp manen
lr.
177
ALE SAADET
nsann hakikati
olan kalbin huzuru,
yce Allah iledir.
178
J&BRET Bk
Herkese Hakkn Ver
Hz. Reslullah (s.a.v), Selmn- Fris (r.a) ile Eb'd-Derd'y (r.a) karde
yapmt. Selmn- Fris, Eb'd-Derd'y ziyarete geldiinde hanmn eski-
psk bir elbise iinde grd; durumunu sorunca kadn,
"Kardeinin dnyada kadna veya baka bir' eye ihtiyac yok, bizimle hi
ilgilenmiyor!" dedi. Biraz sonra Eb'd-Derd geldi, Selmn- Fris ona merhaba
etti. Sonra ona yemek getirdi, Selmn- Fris,
"Haydi ye" dedi. Eb'd-Derd,
"Ben oruluyum" dedi. Selmn- Fris,
"Vallahi sen yemeden ben bir ey yemeyeceim" dedi. Bunun zerine Eb'd-Derd
(nafile orucunu aarak) yemek yedi. Selmn- Fris, o gece Eb'd-Derd'nn
yannda kald. Gecenin bir ksm geince Eb'd-Derd geceyi ibadetle geirmek
iin kalkt; Selmn- Fris ona engel olarak,
"Ey Eb'd-Derd, Rabb'inin sende hakk var, ailenin sende hakk var, bedeninin
sende hakk var; her hak sahibine hakkn ver. Devaml oru tutma; bazan oru
tut, bazan ye. Gecenin bir ksmnda uyu, bir ksmnda kalk ibadet et. Hanmnla
ilgilen ve bazan onunla birlikte ol" dedi. Sabah vakti yaklanca Selmn-
Fris,
"imdi kalk, ibadet edelim" dedi ve ikisi birlikle kalkp gece namaz kldlar,
sonra sabah namaz iin mescide gittiler. Hz. Peygamber (s.a.v) namaz
kldrnca Eb'd-Derd kalkp Reslullah Efendimiz'in huzuruna gitti ve Selmn-
Fris'nin kendisine sylediklerini haber verdi; Hz. Peygamber (s.a.v), Selmn-
Fris'nin sylediklerini aynen tekrarlayarak,
"Selmn doru sylemi"159 buyurdu.
Yine btn geceyi ibadetle gndzleri de orula geiren Abdullah b. Amr',
rahmet Peygamberi (s.a.v) yle uyarmtr:
"Byle yapma, bazan oru tut, bazan tutma; gecenin bir ksmnda kalk ibadet yap,
bir ksmnda yatp uyu. Hi phesiz bedeninin sende hakk var, gzlerinin sende
hakk var, hanmnn sende hakk var, misafirinin sende hakk var."160
159 Buhr, Savm, 51; Tirmiz, Zhd, 64; ibn Hibbn, Sahh, nr. 320; Beyhak,
es-Snen'l-Kbr, 4/276.
ALE SAADET
Allah Tel dnda hibir ey kalbi daim bir huzura, skna, sevgiye ve
emniyete ulatramaz.

160
Buhr, Savm, 55.
179
ALE SAADET
Kalbin
temizlenmesi
ve nefsin
terbiyesi iin
en etkili il
Allah
Tel'y
zikirdir.
180
*& BRET b
nce Muhabbet, Sonra badet
Eb Sad-i Hudr (r.a) anlatyor:
Hz. Peygamberin (s.a.v) huzurunda bulunuyorduk, bir kadn geldi, Allah Resl'ne
u ikyette bulundu:
"Kocam Saffn b. Muattal, ben namaz kldmda beni dvyor, oru tuttuumda
orucumu atryor, sabah namazn da gne dounca klyor."
Kocas Saffn da oradayd, Allah Resul ona hanmnn sylediklerinin ne
olduunu sordu. Saffn u aklamada bulundu:
"Onun, 'Namaz kldmda beni dvyor' sznn asl udur: Bu kadn namaz
klarken ok uzun sreler okuyor, beni bekletiyor, kendisine byle yapma dedim,
dinlemedi, ben de dvdm."
Bunu dinleyen Allah Resul, "Bir ksa sre okunsa insana yeteri" buyurdu. Saffn
szne yle devam etti:
"Onun, 'Oru tuttuumda orucumu atryor' szne gelince, bunun asl udur: Bu
kadn ben izin vermediim halde srekli nafile oru tutuyor. Ben gen biriyim,
sabredemiyorum, kendisiyle elenmek istiyorum, o da orucum diyor, bunun iin
oru tutmasn istemiyorum."
Bunu dinleyen Allah Resul, "Hibir kadn kocasnn izni olmadan nafile oru
tutmasn!" buyurdu.
Saffn szne yle devam etti:
"Onun benim gne domaya yakn namaz kldm szne gelince, durum udur: Ben
ailemin geimi iin gece alan biriyim. Bizim i hayat byledir. Gece ge
yattm iin (bazan) sabah namazna vaktinde uyanamyorum" dedi.
Bunu dinleyen Allah Resul, "Ey Saffn, uyandnda namazn kl!" buyurdu.'161
Demek, iyi niyet ve ibadet iin de olsa kocann veya hanmn hakkn ihmal etmek
hak deildir. Gaye, yce Allah' raz etmektir. Rabbimiz bizden edebe uygun
hareket etmemizi istemektedir.
Edep, ilme uyarak korunur.
Kadnn Miras Hakk
Mirasta kadnn hakk erkekten farkldr. Erkek, ailenin geim, bakm, tedavi,
eitim gibi temel ihtiyalarn temin ile grevli olduu iin, babann miras
paylalrken kz kardeinin iki kat Paya sahiptir.
161 Eb Davud, Sym, 74; Ahmed, Msned, 3/80; Hkim, Mstedrek, 1/436; bn
Hibbn, Sahih, nr. 1488. Hadisin aklamas iin bk. Ali el-Kr, Mirkat'l-
Mefth, 6/375-376 (Beyrut 2001).
ALE SAADET
"Hibir
kadn
kocasnn
izni
olmadan
nafile oru
tutmasn."
Hadis-i erif
181
ALE SAADET
Zikir, kalbin
yce Rabb'ini
anmas, O'na
balanmas,
her an O'mm
rahmeti iinde
yaadn
farketmesidir.
182
Kocann mirasnda zevcenin, ocuklarn mirasnda annenin pay erkeklere gre
biraz azdr. Bu yce Allah'n belirledii bir haktr.
Miras bu llere gre taksim etmek nemli bir vazifedir. Bunun sebepleri
vardr. Aksini savunmak veya mirasta eitlik aramak yanltr.
slm aile hukukunda ailenin reisi erkektir. Erkek, ailenin geim, yeme ime,
giyim, kuam, barnma, tedavi, eitim gibi temel ihtiyalarndan sorumludur.
Normal artlarda kadnn ailede masraf gerektirecek hibir sorumluluu yoktur.
Bu kadar ykn altnda olan bir erkee babasnn mirasndan biraz fazla
verilmesi tam bir adalettir. Bunda kz ocuunu kmseme, geri plana itme veya
ihmal etme gibi bir ey yoktur. Zaten bu kz, evlenip gittii yuvada mirastan
fazla pay alm bir erkein hanm olacaktr. Bylece, kocasnn pay ile kendi
pay bir araya gelince denge salanmaktadr.
Kadna babasndan veya annesinden miras olarak hibir ey braklmam olabilir.
Kadnn evlenirken bir mal varlna sahip olmas lzm deildir.
Sonra her babann erkek ve kz ocuklarna illa bir miras brakma grevi yoktur.
Mmknse gzel olur, deilse vebali yoktur.
Bir kadnn babas veya baka bir yetkili, kadna, mirastan dinimizin
belirledii haktan fazlasn vermise kadn onu erkek kardelerine iade et-
melidir. Kadn dier vrislerle anlamazsa ve he-lllemezse vebale girer.
Vrisler isterlerse ona bu miktar ba yapabilirler.
Kadnn Dier Haklar
Dinimizde kadnn evinin dnda cemiyetin nemli ilerinde grev alma hakk
vardr.
Kadn, seme ve seilme yetkisine sahiptir. Eitim, salk, sanat, hukuk,
asayi, harp, hizmet gibi en nemli alanlarda ehil olduu her ii icra imkn
vardr. Btn bunlar, kadnn ftratna ve edebine uygun ekilde yaplr.
Kadnn gcn aan, ftratna ters gelen ilere heves etmesi, kendisini ezer,
etrafn zer, ii perian eder. Mesel bu ilerden biri en st seviyede devlet
bakanldr. Bu, en mhim kararlarn verildii, ordularn sevk ve idare
edildii, srekli mcadele ve komay gerektiren bir grev olup kadnn
ftratna uygun deildir. Bunun iin bu grev kadna uygun grlmemi ve ondan
istenmemitir. Mehur hadis-i erifte bu ii yapanlarn yznn glmeyecei
yle haber verilmitir:
"dare ve iini btnyle bir kadna veren !?Plum felah bulmaz!"162
uhar, Megz, 81; Tirmiz, Fiten, 75; Nes, db'l-Kudt, 8; Tabern, el-
Evsat, nr. 4052; Heysem, Mec-mau'z-Zevid, nr. 9060; Syt, es-Sagfr, nr.
7393.
ALE SAADET
Kadnn en nemli grevi anneliktir.
183
ALE SAADET
Erkekler
kadnlarn
yapaca
ok ii
yapabilirler.
Ancak
annelik
sadece
kadnlara
verilmitir.
184
Camide umum cemaate imamlk yapmak, minarede ezan okumak da kadna verilmeyen
biri grevdir.
Kadnn en nemli grevinin annelik olduunu hibir zaman unutmamaldr.
Erkekler kadnn grd her ii icabnda yapabilirler, fakat annelik grevini
yapma imknlar yoktur. Yce Yaratc bu temel grevi sadece kadn cinsine
yklemitir. Bu grev neslin devam iin arttr. Kadn bu grev-; den
uzaklatrmak, ancak bir milletin kkn kurutmaya ve insanl yok etmeye
hizmet eder.
Dinimizde kadnlarn haklarn yce Allah be-1 lirlemi ve her mslmana bunlar
korumasn emretmitir. Kadnlarn bunlarn dnda kendilerini savunmaya ve hak
arama derdine dmesine gerek yoktur.
Hz. Peygamber (s.a.v), nceleri kadnlarn haklarn koruma altna almak iin
herkesin lmeden vasiyet yaparak kadn ve ocuklarn haklarn korumasn
emretmiti. Daha sonra gelen yetlerle herkesin hakk belli olunca, Reslullah
Efendimiz (s.a.v), Veda haccnda,
"Hi phesiz Allah, erkek kadn her hak sahibine (mirastaki) hakkn vermitir;
artk len kimsenin (miras iin) vrislere bir vasiyet yapmasna gerek
yoktur"'163 buyurdu.
Dinini keyfine gre deil de yce kitabna gre yaamak isteyen her mslman
erkek ve 163 Eb Davud, Vesy, 6; Tirmiz, Vesy, 5.
kadn, bu haklar bilmeli ve korumaldr. Hak yiyip tvbe etmeyenin hakkndan
Cenb- Hak gelir.
Bir de kadnn zellikle kocas tarafndan ko-Irunmas gereken haklar vardr.
Bu konuda Allah jel yle buyurur:
^ 'ti
"Erkeklerin kadnlar zerinde haklan olduu gibi, kadnlarn da erkekler
zerinde belirli haklar vardr. Bununla birlikte erkeklerin kadnlar zerinde
bir derece stnlk (ve sorumluluu) vardr.'"164
Kocann ve kadnn bu haklar, ayr bir blmde ele alnacaktr.
Nafile badet in Kadn hmal Edilmez
Eb Musa-i E'ar (r.a) naklediyor:
Osman b. Maz'n'un (r.a) hanm Hz. Pey-gamber'in (s.a.v) hanmlarnn yanna
girdi. Annelerimiz onu bu ekilde kt ve pejmrde bir halde grnce, kendisine,
"Sen Kurey'in en zengin adamnn hanm iken ne bu halin?" diye sordular. O da,
"Kocam geceleri ibadetle, gndzleri de srekli oru tutmakla megul; benimle
hi ilgilenmi-'ir 2/228.
ALE SAADET
Kadnlarn haklarn yce Allah belirlemi ve herkese bunlar korumasn
emretmitir.
185
ALE SAADET
Allah dostlar,
kalbin ilc
olan zikri
gnlk "vird"
haline
getirmilerdir.
186
yor" dedi. Hz. Peygamber (s.a.v) eve gelince, pak zevceleri kadnn durumunu
kendisine haber verdiler. Reslullah Efendimiz (s.a.v), Osman b. Maz'n (r.a)
ile karlanca, ona,
"Ey Osman, ben senin iin gzel bir rnek deil miyim?" diye sordu, Osman b.
Maz'n,
"Anam babam sana feda olsun Ey Allah'n Resul, bu nasl sz?" dedi. Allah
Resul,
"Geceleri srekli ibadetle, gndzleri de orula geiren sen deil misin? Byle
yapma! Hi phesiz hanmnn senin zerinde hakk var, bedeninin senin zerinde
hakk var. Gecenin bir ksmn ibadetle geir, bir ksmnda uyu. Bazan oru tut,
bazan ye. badet iin hanmn ihmal etme!" buyurdu.
Bu ikaz alan sahb, hanm ile ilgilenmeye balad. Aslnda kadn, sslenmeyi
ve koku s-rnmeyi seven bir hanmd. Kocas ilgisiz kalnca o da bunlar
terketmiti. Bu ilgiden sonra tekrar bakmn gzelletirdi. Bir ara yine hane-i
saadete annelerimizin yanna geldiinde, sanki yeni gelin gibiydi. Annelerimiz,
hayretle durumunu sorunca kadn,
"Dier hanmlarn kocalarnn ilgilendii gibi benim de kocam ilgilendi de byle
oldum" dedi.165
165 bn Hibbn, Sahh, nr. 316; Eb Ya'l, Msned, nr. 7242; Heysem, Mecmau'z-
Zevid, 4/301-302.
Dier rivayette, gelen kadnn Huveylid bint i (r.ah) olduu
belirtilmektedir. Peygamber Efendimiz (s,a.v) kadnn pejmrde halini grnce,
onu bekr ve fakir zannedip, durumunu ie validemize (r.ah) sordu. ie
validemiz, kadnn evli olduunu, fakat zengin kocasnn ilgisizlii yznden
kadnn kendine bakm terkedip bu hale dtn syledi. Allah Resul hemen
kocasn arp,
"Sen benim snnetimden yz m evirdin?" diye sordu. Osman b. Maz'n da (r.a),
"Hayr, bilakis ben senin snnetinin peindeyim" deyince, Peygamber Efendimiz
(s.a.v),
"Allah'tan kork, benim snnetim byle deil!"
buyurdu ve snnetini syledi.166
Yine ibadet ak ile evlenmeyi terketmek isteyen ve ailelerini ihmal eden bir
gruba rahmet Peygamberi (s.a.v), u uyary yapmtr:
"Size ne oluyor ki byle yapyorsunuz? Vallahi ben sizin Allah'tan en ok
korkannzm ve O'na kar en takvl olannzm; bununla birlikte ben bazan
oru tutar bazan yerim. Geceleri hem namaz klar hem de uyurum. Kadnlarla
evlenirim. Kim benim snnetimden yz evirirse benden deildir."167
ALE SAADET
Srekli zikir sayesinde kalp, sanki yce Allah' grr gibi ibadet etmeye
balar.
166 Ahmed, Msned, 6/268. Ayn konuda bk. Eb Davud, Tetavvu', 27 (nr. 1369).
16?
Buhr, Nikh, 1; bn Hibbn, Sahh, nr. 317.
187
ALE SAADET
Nafile
ibadet ve
hizmet gibi
hayrl iler
nedeniyle
elerin
birbirlerini
ihmal
etmeleri
doru
olmaz.
188
Gnmzde baz kimseler, deil ibadet, ilim ve hizmet uruna, ly kararak,
aile ve ocuklarn ihmal etmektedir. Bu hakszlktr; hak dinin terbiyesine
terstir. eytan sadece kt ileri deil, hayrl ileri de kullanp usulsz ve
lsz yaptrarak evin huzurunu karabilir.
Ayn ekilde baz kadnlar da hizmet adna, ailede huzuru bozacak davranlara
girmektedir. Hele baz kadnlar zel toplant, sohbet ve muhabbet partilerine
katlarak evinin zaruri ilerini ve kocann hakk olan hizmetleri yz st
brakmaktadr. Bunlar insan mesut etmez, mesul eder.
Kur'an ve Snnet'e uymayan her i dengesizdir; dengesiz her i zararldr.
Hz. Peygamber'in Hak Hususundaki Hassasiyeti
lemlere rahmet Peygamberimizin (s.a.v) ailesinin hakkn korumadaki u rnek
hali, onu seven btn mmete ders olarak yeter.
ie validemiz (r.ah) anlatyor:
Bir gece Allah Resul yanma geldi, yataa girdi, yle ki cildi cildime dedi.
Sonra bana,
"Ey ie, izin ver de kalkp Rabbim'e ibadet edeyim" dedi. Ben de,
"Hi phesiz senin yaknln benim houma gider, ama ben senin arzunun yerine
gelmesini de severim" dedim.
Bunun zerine Allah Resul kalkt, evdeki su krbasnn yanna gitti. Ondaki su
ile abdest ald, fazla da su kullanmad. Sonra namaza durdu, Kur'an okudu,
alamaya balad. Baktm ki gz yalar gsne doru akyordu. Namazn sonunda
oturdu, Allah'a hamd ve sena etti. Yine alyordu. yle ki gz yalar kucana
dklyordu.
Sonra sa yan zere uzand, sa elini yanann altna koydu, yine alyordu.
Gz yalar yere damlyordu. Nihayet fecir vakti geldi, Bill ieri girdi,
kendisine sabah namaznn vaktinin girdiini bildirmeye gelmiti. "Ey Allah'n
Resul, namaz vakti girdi" dedi; onu byle alyor grnce,
"Ey Allah'n Resul, Allah senin gemi ve gelecek gnahlarn atfetmiken sen
neden alyorsun?" diye sordu. Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"Ey Bill, ben (bunca ihsanlara kar) kreden bir kul olmayaym m? Hem ben
nasl alamam, bu gece Allah bana u yetleri indirdi:
"Hi phesiz gklerin ve yerin yaratlnda, gecenin ve gndzn birbiri pei
sra geliinde Qerek akl sahipleri iin nice yetler vardr.
Onlar ayakta dururken, otururken ve yanlar zeri yatarken (her hallerinde)
Allah' zikrederler. Gklerin ve yerin yaratln dnrler. Sonra,
'Rabbimiz, sen bunlar bo yere yaratmadn. Se-
AILE SAADET
Zikir
insann
marifetini
ve
muhabbetini
artrr,
manev
derecesini
ykseltir.
189
ALE SAADET

I.
I
Kadn
nafile oru
tutarken
kocas
yannda ise
onun iznini
almaldr.
190
ni btn noksan sfatlardan tenzih eder, uzak tutarz. Sen bizi cehennem
ateinden koru' derler."
Allah Resul sonra yle buyurdu:
"Bu yetleri okuyup da zerinde hi dnmeyenlere ok yazk!"168
Demek ki bir peygamber bile nafile ibadet iin hanmn ihmal etmiyor. Erkek
iin dardaki farz ibadetler ve zaruri iler bitip eve dnnce, evde ailesinin
hakk balar. badet iin de olsa hanm ihmal etmek, grmezlikten gelmek doru
deildir.
Asl i, haklar koruyarak ibadet yapmaktr. Her hak sahibine hakkn vermek bir
ibadettir. Btn ibadetler nefsin keyfine gre deil, dinimizce retilen edebe
gre yaplmaldr ki din Allah iin yaanm olsun.
Kadn nafile oru tutarken kocas yannda ise onun iznini almaldr; nk
gndz kocann nefsine ait hizmetleri grmek, nafile ibadetten daha nce gelir.
Ayn ekilde koca da btn geceyi ilim veya ibadetle geirecek ve hanma hi
vakit ayr-mayacaksa hanmndan izin almaldr. Fazilet, edep ve efendilik
budur.
Hadisten rendiimize gre, erkek ilk yat annda hanm ile birlikte olsa ve
bu beraberlik uyuyana kadar devam etse bu yeterlidir. Hanm
168 ibn Hibbn, Sahh, nr. 620; Eb'-eyh, Ahlku'n-Nebi 186; ibn Kesr,
Tefsir, 2/828-829 (Beyrut 1998).
(uyuduktan sonra gece ibadetine veya sabah na-nazna kalkmak iin izin istemeye
gerek yoktur.
Nafile ibadet iin byle izin gerekli iken, hanmn srf keyfi iin ihmal
edenlerin byk kusur iledii kesindir. Nefsimize yan kp kibirlenmenin bir
faydas ve fazileti yoktur. Hepimiz bir damla sudan yaratlmz. Tevazu
gsterelim. Kusur ileyince ocuk da olsa zr dileyelim.
ocuklarmza bu ahlklar gsterelim ki onlar da slm'n gzelliini evlerinde
grsnler, yce dinimizi sevsinler, bizi rnek alp ahlk edinsinler ve bu
miras gelecek nesillere aktarsnlar.
Bizler ocuklarmza edebi miras brakalm yeter. Onlara mal brakamazsak
zlmeyelim; edep onlarn dnyasn cennet etmeye ve hiret-te cennete gtrmeye
yeter.
Hak Korumada Sra
Hak sahibi kadar, hak srasn bilmek de nemlidir.
Farz terkedip nafilenin peine koan kimse, hata etmektedir. nk en nemli
hak her vaktin iindeki kuldan istenen farz yapmaktr. mm- Rabbn'nin (k.s)
belirttii gibi yce Allah'n emri lan bir farz yapmak, binlerce snnetten,
bir snnet binlerce edepten stndr.
Annesini ihmal edip arkadana ikram etmek hak deildir.
ALE SAADET
Geceyi
ibadetle
geirecek
bir erkek
hanmndan
izin
almaldr.
191
ALE SAADET
Her iinde
ihlstan
ayrlmayan
ve helle-
harama
dikkat
ederek
yaayan
kimse
daim zikir
iindedir.
192
Kendi hanmna sert davranp yabanclara efendilik yapmak nezaket ve mrvvete
smaz.
Kendi evltlarna hi tebessm etmezken, tanmad ocuklara glckler
datana merhametli insan denmez.
Gnmzde, kendisine, yuvasna, komusuna ait hizmetlerden kap kendini
hayvanlarn hizmetine adam kimseler vardr. Hayvan sevilir, korunur, beslenir;
fakat bunun bir sras ve usul vardr. Mesel, gzelliim bozulacak diye ocuk
sahibi olmaktan kap ss kpei besleyen bir kadn, kendisine, sevgisine,
vaktine ve nakdine yazk etmitir.
Kadnn grevi kpek yavrusu beslemek deil, kendi yavrusunu bytp beslemek ve
terbiye etmektir. Kpein grevi, yeri ve yiyecei bellidir.
Yanndaki fakir komusu ocuuna orba bulamazken, bir kemie raz olacak kpee
her gn yzlerce lira harcamak, merhamet ve adalet deildir.
Hayvanlarn da Hakk Var ?, j|
Bir Allah dostu yle der:
"Bir kimse herkese iyi davransa da kmesin-deki hayvanna kt muamele yapsa o
kimse gzel ahlk sahibi deildir."169
Bir kedi yznden cehenneme giren kadnn haberi ok ibret vericidir. Peygamber
Efendi-miz'in (s.a.v) bildirdiine gre, nceki mmetlerden bir kadn evindeki
kediyi bir yere hapsetti, ona yiyecek vermedi, serbest de brakmad ki hayvan
bann aresine baksn. Bu halde hayvan alktan ld; bu zulm yznden kadn
cehenneme girdi.170
insan, dardaki her hayvandan sorumlu deildir; fakat koruma ve hizmetine
ald her hayvandan sorumludur. Bu hayvann yemesi, imesi, shhati, kesim
hayvan ise zaman gelince gzel bir usulle kesimi sahibi zerine bir haktr.
Alktan srt karnna yapm bir hayvan gren rahmet Peygamberi (s.a.v),
hemen durdu, insanlar uyararak yle buyurdu:
"u dilleri bal hayvanlar hakknda Allah'tan korkun; onlara gzelce binin ve
onlar gzelce kesip yiyin; onlar byle a ve bitkin brakma-
l/;n "171
169 Kueyr, Risale, s. 317.
Hayvann hakk onu yaratld hizmet ala-n|nda kullanmaktr. Hayvanlar oyun
elenceye ^et etmek, hedef yapp at talimi yapmak, onla-r birbiri ile
dvtrmek, hayvana lanet okumak yasaktr.172
170 Buhr, Bed''Halk, 16; Mslim, Selm, 151.
171 Eb Davud, Cihd, 44.
"2 i'gi hadisler iin bk. Mslim, Birr, 80; Eb Davud, Cihd, 50-51; Tirmiz,
Cihd, 30.
ALE SAADET
Hayvann
hakk, onu
yaratlna
uygun
hizmette
kullanmaktr.
193
ALE SAADET
Zikir kulu
yce Rabb'i
ile beraber
eder. Kul
yce
Rabb'ini
zikrettii
srece
Rabb'i de
kulunu
zikreder.
194
Ayrca, hayvann bakmn gzel yapmak, onu a susuz brakmamak, yk hayvan ise
haddinden fazla yk yklememek gerekir.
Eti iin beslenen hayvan keserken yce Allah'n adn zikretmek, keskin bir
bakla gzelce kesmek hayvann sahibi zerindeki hakkdr.
Btn bunlarla birlikte onlar bizim emrimize ve hizmetimize veren Rabbimiz'i
tanmak, O'na oka kretmek, O'nu tebih ve zikretmek en temel haklardandr.
Bunlar yaplmazsa Allah korusun insan, etini yedii, zerine bindii hayvandan
aa bir dereceye der.
Hayvanlarn haklarndan biri de onlarn ze-i rinde zuhur eden ilh yetleri,
yaratc kudretin tecelli ve cilvelerini seyretmek, onlardaki srr dnp
ibret almak ve bylece bir eit fikir, zikir ve krle ibadet yapmaktr.
Hayvanlar yce Allah'n hizmet ordusudur; onlarla insanlara hizmetler sunduu
gibi, bazan onlarla zalim insanlara ceza da verir. Kularla Ebrehe'nin ordusunu,
sinekle Nemrud'u, ekirge ile baz azgn kavimleri helak ettii gibi...
Yeryzndekilere merhamet edene, gkteki ler de merhamet eder.
Acyana acnr.
Seven sevilir.
ALE SAADET
< BRET Ik
Karnca da Hakkn Alr
Bir gn Osmanl Padiah Kanun Sultan Sleyman (rah), eyhlislm Ebssud
Efendi'ye (rah) iir halinde yle bir soru sormu:
"Meyve dalna konsa bir karnca, Vebali olur mu karncay krnca?"
Ebssud Efendi (rah), kendisine yine iir eklinde u cevab gndermi:
"Yarn Hak divann kurunca, Kann'den hakkn alr karnca."
hirette Hakk'n divan kurulunca yle bir adalet uygulanr ki kimsenin zerre
kadar hakk zayi olmaz. Birbirine hakszlk eden hayvanlarn arasnda bile kendi
hallerine uygun deme yaplr. Bunun iin bilerek bir insana ve hayvana
hakszlk etmekten saknmaldr.
Zikir nurlar iinde kaybolan kimsenin yz gzel, sz tatl olur. Bak feyiz
aktr, gl huzur verir.
195
ALE SAADET
Zikir
sayesinde
kul Allah
Tel ile
zel sohbet
ve muhabbet
eder.
196
Sl BRET ik
Senin de Bana Vururlar
Vellerden Eb Sleyman Havvs (k.s) u olay anlatr:
Bir merkebe binmi gidiyordum. Sinekler merkebin bana konup onu rahatsz
ediyorlard. O da ban yere eip duruyordu. Ben de elimdeki sopa ile bana
vuruyordum. Bir ara merkep ban kaldrarak bana,
"Vur bakalm, bir gn senin bana da ayn ekilde vurulur!" dedi.
Olay nakleden Hseyin Rz, Eb Sleyman'a, "Gerekten bu olay yaadn m?"
diye sorunca, Eb Sleyman, "Evet, senin beni iittiin gibi ben de merkebin
sylediini iittim" demitir.173
: nsan olsun hayvan olsun hepsinin bir hakki var. insanlar gibi hayvanlar da
birer emanettir.] Yaratan her eye ahittir. O'nun mlknde ya-1 yoruz, hak
sahibi O'dur. yleyse O'nun yaratt btn varlklara nasl davranacamz
O'ndan renelim, ly bilelim, dikkat edelim. zr dilenecek bir i yapmsak
imdiden zr dileyelim-
Kueyr, Risale, s. 440.
Hakta Mmin Kfir Ayrm Olmaz
Cenb- Hak, mslmanlara karsndaki herkese ilme ve adalete uygun
davranmalarn emretmitir, ilh hkm udur:
"Ey iman edenler, adaleti titizlikle ayakta tutun. Kendinizin, anne babanzn ve
akrabalarnzn zararna da olsa Allah iin doru ahitlikte bulunun. Haklarnda
hkm verdikleriniz veya ahitlikte bulunduklarnz zengin veya fakir
olabilirler, siz onlar kayrma derdine dmeyin; Allah onlara sizden daha
yakndr. Kt arzularnza uyup adaletten sapmayn. ayet doruyu eer bker ve
ahitlikten vazgeerseniz, biliniz ki Allah btn yaptklarnzdan
haberdardr."174
Hak verilirken uzak-yakn, dost-dman, zengin-fakir, amir-memur, paa-kle
ayrm yaplmaz. Cenb- Hakk'n lsne gre kim neyi hak etmise o kendisine
verilmelidir.
dil insan, haksz ise kendi nefsini bile mahkm eder, o, olunu kzn kayrma
derdine dmez. Paray veya sopay grnce hkmn deitirmez.
lemlere rahmet Hz. Muhammed Efendimiz (s.a.v) bir zenginin iledii hrszl
affettirmek 'in gelen sahabelerine sitem ederek,
"Vallahi sizden ncekiler bu yzden helak oldular. Onlarn iinde bir zengin su
ilese onu af-
ALE SAADET
Yeryzndekilere merhamet edene, gktekiler de merhamet eder
174
Nisa 4/135.
197
T
ALE SAADET
Bizi
sevmeyenin
hakkn
korumak
mertliktir.
.198
feder, fakir su ileyince hakkndan gelirlerdi. Vallahi, kzm Ftma bile
hrszlk yapm olsayd onun da elini keserdim"175 buyurdu ve zengine gereken
ceza verildi.
te kinat bu ahlka muhtatr. Bu ahlka ulamadan hibir fert, ev, cemiyet ve
millet huzuru salayamaz. Bu ilh bir kanundur, aksine gidenin baar ans
yoktur.
Kimse, insanlara yce Allah'tan daha merhametli deildir. Onun vermedii bir
hakk vermeye kalkmak, ceza verdiine acmak gerekte bir merhamet ve adalet
deildir.
Aya kesilmesi gereken bir hastaya acyp kesimi yapmamak merhamet midir?
S. BRET L
Dman da Olsa Hakk Yenmez
I
Ca'de b. Hbeyre (r.a), Hz. Ali'nin (r.a) yanna geldi. Onun hkm verirken
gsterdii dikkat ve adaletine ok hayret ediyordu. Hayretini yle dile
getirdi:
"Ey mminlerin emri! Sana dava zdrmek iin iki adam geliyor. Biri seni
canndan, aile ve malndan daha ok seviyor. Dieri ise elinden 175 Buhr,
Fezil Ashbi'n-Neb, 18; Mslim, Hudd, 11;
Tirmiz, Hudd, 6; Nes, Kat'u's-Srik, 5, 6; Ahmed.
Msned, 3/356, 395.
i
gelse seni boazlamak istiyor. Buna ramen sen, bazan seni sevmeyen kimseyi
hakl grp dierini mahkm ediyorsun! Bu nasl oluyor?"
Hak dostu Hz. Ali (r.a) eliyle adamn gsne vurarak, yle dedi:
"Bu yle bir itir ki, eer bana ait olsayd senin dediin gibi beni seveni
kayrrdm, fakat bu ancak Allah iin yaplacak bir itir; keyfine gre hkm
verilmez."176
nsann hak adam olup olmad bir alacak annda, kavga zamannda ve dman
karsnda belli olur. Bizi sevmeyenin hakkn korumak mertliktir. Terbiye ve
edep seviyemiz byle zamanlarda belli olur.
Allah dostundan "hakkm yiyecek" diye korkmaya gerek yoktur; nk o nefsini
deil hakly kayrr. Bundan dolay onlara Hak dostu denir. Gerekten kimin Hak
dostu olduu yarn Hak divannda belli olur, fakat bugn de Hak dostlarnn
iini da yanstan gzel halleri vardr.
ALE SAADET
176 Mttak-i Hind, Kenz'l-Umml, nr. 14350; Kahdehlev, Hayt's-Sahbe,
2/349-350.
Zikir ile
desteklenen kalp iyiyi
farkeder.
199
ALE SAADET
Kim hakk
korursa,
Cenb-
Hak da
onu korur.
200
J& BRET &fa
Alemi Ayakta Tutan Adalet
Ashaptan Abdullah b. Revha (r.a), Reslul-lah (s.a.v) tarafndan Hayber
blgesindeki arazilerin rnlerini tesbit, tefti ve taksimi ile
grevlendirilmiti. O blgede mslmanlarla anlama yapm olan yahudiler
yayordu.
Abdullah b. Revha (r.a) her sene gelir, ne kadar rn yetimise tesbit eder,
yarsn kendilerine ayrmalarn, yarsn da slm devletine teslim etmelerini
sylerdi.
Yahudiler, Hz. Peygamber'e (s.a.v) gelip onun tesbit ve taksim konusundaki ar
titizliinden ikyet ettiler. Bir ara da kendisine rvet teklif ettiler. Bunun
zerine Abdullah (r.a) onlar toplayarak yle dedi:
"Ey Allah'n dmanlar, bana haram m yedirmek istiyorsunuz? Vallahi ben, bana
insanlarn en sevimlisi olan bir peygamberin yanndan geldim. Siz ise bu kfr
halinizle varlklar iinde hi sevmediim kimselersiniz. Bununla birlikte, size
olan kzgnlm ve Hz. Peygamber'e (s.a.v) olan sevgim beni, size kar
adaletsiz davranmaya sevketmez. Ben, anlamaya gre hakknz ne ise onu size
veririm."
Bunu iiten yahudiler,
"te gkleri ve yerleri ayakta tutan adalet budur" dediler.177
Yce Allah mminlere yeryznde hakk ayakta tutma grevi vermitir. Sadece
hakk korumak iin hkim ve ahit olmamz emretmitir. Mmin, dost-dman
ayrm yapmadan, kim hakl ise ona hakkn vermekle ykmldr. Kendi zararna
da olsa hakk sylemekle grevlidir.
Kim hakk korursa Cenb- Hak da onu korur.
Herkesin niyetine ve iine ahit olarak yce Allah yeter.
O'nun gzel isimlerinden biri de Hakk'tr.
177 ibn Kesr, el-Bidye ve'n-Nihye, 4/199; Kandehlev, Ha-yt's-Sahbe,
2/164.
ALE SAADET
Baz yer ve zamanlarda dil ile zikir yaplamazsa da kalple zikre hibir mani
yoktur.
201
ALE SAADET
Ceadandtma
Dinimiz rahmet dinidir; peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v) btn lemlere rahmet
olarak gnderilmitir; kitabmz Kur'an bir hidayet, nur, huzur, ifa ve terbiye
kitabdr; ancak insan nefsini terbiye ederken, bozulmu ftratn dzeltirken,
kt huylarn iyisi ile deitirirken hi rahat bozulmayacak, can yanmayacak,
nefsi sklmayacak demek yanltr.
Dinimiz ne emretmise sonuta hepsi insan ve insanlk iin bir rahmet, ifa ve
huzur sebebidir. nkr kiriyle kararm kalpler anlamasa, ilh ak tatmam ve
terbiye olmam nefisler kabul
203
ALE SAADET
Allah
Tel'y
oka
zikreden
kul, zikrin
nuru ile
kendisini
tanr,
kalbini,
ruhunu ve
dier
manev
cevherlerini
kefeder.
204
etmese de durum budur. Bu din, aklla ortaya konup dzenlenmi bir sistem deil,
btn akllan yaratan yce Allah'n terbiyesidir. Kulu yaratan onun derdini ve
dermann bilmez mi?
Sonra dinimizde inkr ve isyan kirlerinden temizlenmi akllarn kabul
edemeyecei hibir ey yoktur.
Gizli-ak, byk-kk btn gnahlar kalbi kirleten, akl karartan ve manev
hisleri ldren birer hastalktr. Bu hastalklarn insan bnyesinden
temizlenmesine terbiye denir. Bu temizlik yaplrken, tedavi gerei, nefse a
veren baz uygulamalar da yaplabilir.
Sonu shhat ve afiyet olunca, birka gn ac il imeye itiraz edilir mi?
Aya kangren olmu bir kimsenin ayann kesilmesine acmak ayn hastaln
btn vcuduna yaylmasn beklemek deil midir? Bu tavr hasta iin bir
merhamet midir yoksa cinayet midir?
Dinimiz yoldan km, evresine zararl hale gelmi nefislerin slah iin il
ve tedavi hkmnde dayakla cezalandrmay meru grmektedir. Tabii ki usulne
gre ve hukukuna riayet etmek artyla.
in Asl
Dayak iki trldr. Biri zulm, dieri lzmdr-Lzm olan dayak iltr...
Zulm olan dayak haksz yere atlan dayaktr. Byle bir dayak deil insana,
hayvana bile uygulanmaz. Vurulursa haram olur, hesab sorulur, cezas vardr.
Bu zulm dnyada pek ok ahs ve devlet tarih boyu ilemitir ve hl
ilemektedir. Bunu her dinden ve milletten yapan vardr. Zulm olan dvme
eskiden olduu gibi el, sopa ve kam ile olmuyor. Medeniyet yarnda olan
zalimler bu ii tank ve top ile yapyorlar. in tuhaf bu zalimler yaptklarna
kahramanlk, zgrlk, demokrasi ve hak mcadelesi diyerek zulmlerini
gizliyorlar.
slm'n terbiyesinde bir kimse, deil insana, zarar olmayan hayvana bile
vuramaz, korkutamaz, yuvasn ykamaz. Usulnce kesim ve avlanma durumu hari,
zarar olmayan btn hayvanlar koruma altndadr. Ancak bir hayvan insanlara ve
evreye zarar vermeye balarsa ona en kolay yoldan engel olunur; icap ederse
ldrlr.
Kimse, yannda hizmetini gren hizmetiyi, dili veya eliyle incitemez, haksz
yere dvemez. Hi kimse ran, iisini, emri altndaki bir kimseyi susuz
yere azarlayamaz, knayamaz, horla-yamaz, dvemez.
Dinimizde haksz yere dvmek haram olduu gibi, elindeki alet, silh, sopa,
bak ve demir tr bir eyle insanlar korkutmak bile yasaktr.
Bir kimseyi haksz yere eliyle incitmek haram olduu gibi, diliyle zmek,
hakaret etmek, klt-mek, alaya almak, arkasndan gybetini yapmak | 205
ALE SAADET
Allah Tel
kendisini
genilik
annda
oka
zikreden
kullarn
dar ve zor
annda
yalnz
brakmaz.
1
ALE SAADET
Dnyada ok
zikredenler
hirette ok
glerler.
da haramdr. Hatta karsndaki insana gzyle sert bakarak tedirgin ve rahatsz
etmek bile yasaktr.
Allah'n dininde insan bu kadar muhterem, erefli ve koruma altndadr. Rahmet
dini budur; bu dinde normal artlarda kimseye zahmet vermek yoktur.
Dinimizde, len kimseye bile hrmet edilir; hakaret edilmez. Bizimle savaan ve
sava meydannda ldrlen dmanmzn bile lsne kar zulm, hakaret tr
bir ey yaplmaz. Vcudu kesilip doranmaz, atete yaklmaz, yerlerde
srndrlp intikam alnmaz. Cihaddan gaye, insan ldrmek deil, insanlarn
saadet yolunu tkayan engelleri ortadan kaldrmaktr. Bu arada, insanlk
bnyesini inkr ve zulmle kemiren zalimler, yce Allah'n emrettii ekilde
tedavi edilir, temizlenir, cemiyet canilerden kurtarlr. Bu nefse gre deil,
ilh emre gre yaplrsa hayr olur; yoksa anari olur. Anari karmak ise
haramdr. Dinimizde insanlar gibi hayvanlar da haksz yere incitilemez,
dvlemez. Kesilecek hayvann bile incitilmeden en rahat ekilde kesilmesi
gerekir. lemlere rahmet Peygamber Efendimiz (s.a.v), yzne damga
yaplm bir hayvan grnce insanlar yle uyarmtr:
size ulamad m? Bunlar yapmaktan sak-
206
"Hayvanlarn yzne damga vuran ve rn yzne vurarak dven kimseleri
lanetledii
nn.
"178
Asl Rahmet Olan Cezalar
slm dininde sulara verilen btn cezalar, mahir bir doktor tarafndan lmcl
bir hastaln tedavisi iin hazrlanm il gibidir. nsann i bnyesini en
iyi bilen yce Allah, onlarn kt sfatlarn tedavi etmek ve haram ilere
meyillerini engellemek iin bu cezalar belirlemitir.
Bu cezalar btn insanln slah ve huzuru iin en kesin zmdr. Hem kt
ileri yapanlar hem de yapmayanlar iin bir rahmettir, ilh cezalar, usulnce
uygulandnda yapan gnah kirinden temizler, yapmayan gnaha meyilden korur.
Sulara uygulanan cezadaki faydaya baklmaldr. Peygamber Efendimiz (s.a.v),
ilenen kt bir ie belirlenen cezann verilmesinin btn insanlk iin ne
derece faydal olduunu yle belirtmitir:
"Yeryznde bir haddi (Allah'n belirledii cezay) uygulamak, insanlk iin,
kurak topraklarna krk gece yamur yamasndan daha hayrldr." m
178 Eb Davud, Cihd, 52.
179 Nes, Kat'u's-Srik, 7; ibn Mce, Hudd, 3.
ALE SAADET
Dinimizde,
inkr ve
isyan
kirlerinden
temizlenmi
akllarn
kabul
edemeyecei
hibir ey
yoktur.
207
I
J
ALE SAADET
Gnlk vird,
ders ve
hizmetlerine
edebince
devam eden
kimseye
by, sihir,
vesvese gibi
eyler zarar
vermez.
208
Yce Allah'n,
L
"Ey akl sahiplen, ksasta (yaplan bir kt iin karln vermede) sizi iin
hayat vardr"^
yeti, ilh cezalarn insanlk iin nasl bir rahmet olduunu en veciz ekilde
ifade etmektedir. Bundan daha gzel bir tarif olamaz.
Bir Ceza Usul Olarak Dayak
Dinimizde, baz durumlarda dvmeye msaade edilmitir; ancak bu dayak il
hkmnde olan bir ceza eididir.
Dayak ve dvme deyince akla ocuk, kadn veya hizmeti gelir; bu doru deildir.
Dayak hak edene atlr. Bu ite erkek-kadn, sultan-kle, amir-memur, zengin-
fakir, ehirli-kyl gibi bir cins ve snf ayrm yoktur.
Haddi aan, zulm yapan, can yakan, yuva ykan, temiz namuslar karalayan erkek-
kadn herkese bu iltan verilir, verilmelidir. Bu ilc verecek el ve makam
deise de sonu deimez.
Yce Allah, temiz, iffetli bir kadna zina etti diye iftira eden ve bunu ispat
edemeyen erkeklere iftira cezas olarak seksen sopa vurulmasn emretmitir.181
180 Bakara 2/179.
181 Nr24/4.
Yine, zina eden bekr bir erkek ve kadna 100 sopa vurulmas emredilmitir.182
Aslnda ar gzken bu cezada byk hayr vardr. nk bana bu cezann
geleceini kesin olarak bilen kimseler, iffetlerini ayaklar altna alp o kt
ie bulamazlar. Bylece hem kendileri hem de karsndaki kimse fetten
kurtulur; aileler yklmaktan, iffet ve namuslar kirletilmekten korunmu olur.
Byle bir cezann varl bile, azgn nefisleri engelleyebilir.
Adaleti uygulayacak ve halkn huzurunu salayacak hkimlerin takdirine ve
sorumluluuna braklm cezalar da vardr. Bunlara dinimizde "ta'zr cezas"
denir. Bunlarn iinde azarlama, korkutma, gerektiinde dayak, dvme ve hapis
gibi tedavi trleri vardr.
ALE SAADET
Yuvay Ykmdan Kurtaran Cezalandrma
Dinimizde artlar olutuunda aile reisine, yuvay ykma doru gtren
hanmn fazla incitmeden dverek cezalandrma hakk verilmitir.
Bunu u yet-i kerimeden anlyoruz:
"Size ba kaldrp isyan eden kadnlarnza nce t verin, t yetmezse
onlar yatakta
188
Nr 24/2.
Nakibend
yolunun
btn
terbiyesi
kalbin
gafletten
uyanp
zikirle almas ve Allah ile huzur bulmas iindir.
209
ALE SAADET
Zikirle
almaya
balayan
kalp tpk
saat gibidir;
sahibi baka
ilerle
megul olsa
da o zikir
halindedir.
210
yalnz brakn, bununla da dzelmezse onlar dvn. Eer size itaat edip
uslanrlarsa artk onlara zarar verecek bir yola girimeyin. phesiz Allah
ycedir, byktr."3
te bazlarnn anlamakta zorland dayak yeti budur. yet, her kadnn
deil, kocasna kar haksz yere isyan eden azgn bir kadnn usulnce
dvlmesinden bahsetmektedir. Bu, zevk almak, hrs karmak iin deil, kadn
slah iin yaplmas istenen bir cezalandrma yntemidir.
Bu slah yapacak koca, evin reisidir. O, ev dzeni iinde yce Allah'n
hkmlerini uygulamakla grevli bir hkimdir. Bu hkim akll, dirayetli,
dengeli, aile reisi olma zelliklerini tayan, yuvay ayakta tutan, geim
ykn eken, hanmn ve ocuklarn haramlardan koruyan, onlar seven ve hak
zere yneten biridir.
Evin reisi, yce Allah'a kar sorumlu bir memurdur. Bulunduu makam ve ald
grev itibariyle kendisine hak dairede itaat etmeyi Allah istemektedir. Baba
grevinde hakszlk ederse onun da hesabn grecek, hakkndan gelecek baka bir
makam vardr.
Grevini yapan ve itaati hak eden bu baba, ailesi iin kendini feda ederken,
evin hanm bir ahlk ve davran bozukluu iinde olabilir. Yani kocasnn
normal isteklerine cevap vermez. S-
183 Nisa 4/34.
zn dinlemez. Ev iindeki grevlerini yerine getirmez. Kocann hakk olan
sslenme ve temizlie dikkat etmez. Eve sahip kmaz. ocuklarla ilgilenmez.
Kocasndan izin almas gereken ilerde izin almaz, izinsiz ve gereksiz yere evin
dna kar; keyfine buyruk yaar. Kocasna kar gelir, kt szler syler,
hakaret eder ve benzeri haller iinde yzer gider.
Bu hal, kadnn edebini ve dengesini kaybettii bir durumdur. Bu kadn hastadr.
Bu hasta kadn, bir yabanc deil ki evin reisi onu evden kovsun veya
kendisinden kap kurtulsun. O bu yuvann hanm ve ocuklarnn annesidir.
Vefa gerei kocann ona yardmc olmas gerekir.
ALE SAADET
Kadn Islahta Takip Edilecek Sra
Byle haddini am bir kadnn slah iin yce Allah kocaya u yollan tavsiye
etmektedir:
1. t
Koca bildii kadaryla, samimiyet ve efkatle hanmn uyarr, ona yanllarn
syler, yapmas gereken doruyu gsterir, dzelmesini bekler. Ona Allah'tan
korkmasn, bu yaptklarnn hell olmadn, hakk inediini, gnaha
girdiini syler.
Kalbin gdas
zikirdir.
Gnahlar ise
eytann
gdasdr.
Kalbim
diriltmek ve beslemek isteyen kimse yce Allah'n zikrini ok yapmaldr.
211
ALE SAADET
Kula, shhat
gibi hastalk
da kalbini
Allah'a
balamak
iin
verilmitir.
212
Koca, kadnn kendisine deil, yce Allah'a kar isyan iinde olmasna
zlmelidir. Nefsinin keyfini deil, kadnn edebini dnmelidir. Bunun iin
sabrla de devam etmelidir.
dn belli bir says ve gn yoktur. Koca ' defalarca hanmn uyarr.
Kendisi cahil veya sert \ mizal ise bu ii yapacak, emin ve ehil bir tandk :
da bulabilir.
Koca ayrca yce Allah'a ynelmelidir. lh yardm olmadan bu azgn nefsin
slah olmayaca bilinmelidir. Bunun iin hacet namaz klmal, kendisinin ve
hanmnn slah iin dua etmelidir. Evine rahmet ekmek iin imkn varsa
sadaka vermeli, fakirleri sevindirmeli, slihlerden hayr dua istemelidir.
Bylece eytann oyununu bozmal ve eytanla i birlii eden hanmn bu
girdaptan kurtarmaya almaldr.
yet-i celilenin az ncesinde gzel ahlkl kadnlarn sfatlarndan
bahsedilirken, onlarn bu gzel hali, Allah'n korumas sayesinde bulduklar
bildirilmitir.184 Demek ki yce Allah'n yardm ve korumas olmadan gzel
ahlkl olmak, nefisleri terbiye etmek mmkn deildir.
Koca, ayn zamanda kendi nefsine de dnp, "Ben ne kusur iledim ki bu kadndan
yana ok sknt ekiyorum. Yoksa benim kusurlarm m ona yansyor?" diye kendi
kusurlarn aratr-184 bk. Kurtub, el-Cmi', cz 5, s. 149 (Nisa 34. yetin
tefsiri)-
mal, tvbe etmeli, grd yanllarn dzeltip saadeti Allah'n rahmetini
istemelidir.
2. Fiil Tavr
Szn ve dn fayda vermedii yerde fiil olarak baka bir yol denenir. Bu da
kadn yatakta yalnz brakmak, geici olarak kendisinden sevgi ve ilgiyi
kesmek, birlikte yapmamaktr.
Baz kadnlar, szden anlamaz ama kocas tarafndan evin iinde bir kenara
itildiinde ve yatakta yalnzla terkedildiinde, biraz dnr, yumuar, geri
adm atar, dzelir.
Bu da bir fayda salamaz ise demek ki kadn yuvasnn deil keyfinin
derdindedir. Ona baka bir il gerekmektedir. Bu azgn kadn boayp yuvay
datmadan nce evin iinde slah etmek iin kocaya tavsiye edilen bu il onu
korkutmak ve usulne uygun dvmektir.
Galibiyet gibi
malubiyet de kula marifet ve edep
kazandrsn diye takdir edilmitir.
3. Usulnce Cezalandrma
Bu safhada kadn dverek cezalandrma, ok hassas bir itir. Bu, ar bir
hastaya yan tesiri ok olan bir ilc vermeye benzer. Bu il yerinde ve
ayarnda olmazsa, fayda yerine zarar verir, zul-^e dnr, haram olur. Zalimin
hesabn Allah 9rr. Hz. Peygamber (s.a.v), iin inceliine dik-
213

ALE SAADET
Olaylara
gnln bak
nemlidir.
Yani ileri
tatlandran
veya
anlatran gnldr.
214
kat ekmek iin, bir defasnda kzlacak bir i ya. pan hizmetisine,
"Eer hirette ksas korkusu olmasayd u misvakla senin cann biraz
yakardm"^85 buyurmu ve ondan da vazgemitir.
Allah Resul, hibir zaman bir kadn veya hizmetiyi dvmemitir. Saadetli
hanesindeki aile fertleri her zaman huzur iinde olmamlardr. Ba-zan rahmet
Peygamber'ini (s.a.v) zecek, kzdracak, skt buyurup bir kenara ekilmeyi
gerektirecek haller olmutur. Btn bunlarn iinde dille uyardan baka, el
veya sopa ile bir dvme olay olmamtr.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) nefsi iin kimseden intikam almamtr. Allah'n
emrettii yerlerin dnda kimseye lanet okumamtr. Kendisi hi yapmamakla
birlikte szden ve halden anlamayan azgn kadnn dvlmesine msaade ederken,
u lleri getirmitir:
Yze, gze, kafaya, karn boluuna, ed| yerine vurulmayacak.
n
185 Buhr, el-Edb'l-Mfred, nr. 182, 184; ibn Sa'd, Taba-kat, 1/289 (Beyrut
1997); Eb Ya'l, Msned, nr. 6901, 6944; ibn Hacer, el-Metlib'l-liye, 2/124;
Heysern, Mecmau'z-Zevid, 10/353.
Hibir organ zedelenmeyecek, sa ba yolunmayacak.
Kadna lanet okunup kfrl szler sylenmeyecek.
Sopa, demir gibi tehlikeli bir alet kullanlmayacak.
Dvme halkn iinde deil, gizli ve kendi evinde olacak.
Kadn dvlp kap dar atlmayacak. Kadn dvdn kimseye sylemeyecek.
Dvme ve kavga srekli olmayacak.
Dayaa ufak tefek ekimelerde deil, ciddi kusurlar dzeltmede en son are
olarak bavurulacak.
Dvme ilk anda deil, t ve yata ayrdktan sonra kadnda bir dzelme
olmazsa dnlecek.
Kadn itaat edince dayaa son verilecek.186
Ahlk ynyle hasta olan bir kadna bu ilc veremeyecek koca, bu ie hi el
atmamaldr; nk haddini aarsa Allah katnda mesul olur, kadnn bir uzvunu
veya vcudunu telef ederse tazminat der. 187
186 bk. Taber, Cmiu'l-Beyn, 4/94-98; Kurtub, el-Cmi', cz 5, s. 151-152;
Syt, ed-Drrl-Mensr, 2/251-254.
187
Kurtub, el-Cmi', cz 5, s. 151.
ALE SAADET
Allah ile ho olmu
gzel
gnller her eyde bir gzellik arar.
215
r
ALE SAADET
Kt iler,
gzel
niyetle iyi
olmaz.
Fakat iyi
iler kt
niyetle iyi
olmaktan
kar.
216
Dvmeye, fayda verecei bilindii zaman bavurulur. Kendini tatmin, hrsn
teskin iin kadn dvlmez.
Erkek kadnn dayaktan anlamayacan kesin bilirse, dvmeyi terkedip boamadan
nceki son merhaleye geer. O da erkein ve kadnn ailelerinden arabulucu birer
hakem semektir.
Hakemler de fayda vermezse bu kadn nikh altnda tutmann hibir mnas ve
faydas yoktur. Artk onu usulne uygun boama yolu gzkmtr.
Koca, boama hukukuna gre kadn boayp kendisini de kadn da bu ileli
hayattan kurtarr. Byle bir boamadan erkek mesul olmaz.
Kadn Niin Haddi Aar?
Kadnn haddi amas birka sebepten olabilir:
1. Baz kadnlarn karakteri bozuktur; kalbi kat, nefsi mark, ahlk
ktdr. Bozuk ilerden zevk alr, gzel geimden daralr, edepten sklr.
Byle bir kadnn tedavisi ok zor olup kocay aar. Onun manev terbiye
rehberlerine ve ruh doktorlarna gitmesi gerekir.
2. Baz kadnlar kocasn hi sevmez, sevemez, bir trl yuvasna snamaz;
nk kendisi istemeden zoraki evlendirilmitir. Tek duas kocasnn lmesi veya
bir yolunu bulup bu evden git'
mesidir. Koca ok sabrl ve maharetli olursa bu Kadn kazanabilir.
3. Allah korusun, baz kadnlarn gz baka bir erkektedir. Bu bir vesvese
deil kesin karar eklindedir. Bundan vazgeemez, vazgemek de istemez. Her
bahane ile evli olduu kocasndan kurtulma yollarn arar. Bunun iin devaml
azgnlk yapar, srekli kocann damarna basar, huzuru bozar. Bunun tedavisi
zordur, fakat mmkndr.
4. Baz kadnlar cahildir, zayftr, herkesten etkilenir, kt rneklere
imrenir, bilmeden kocasna sknt verir. Bu zayf karakterli kadnlar bazan
kendi annesi, bazan kaynvalidesi, bazan da arkada evresi kocasna kar
kkrtp aile huzurunu bozar. Sebebi iyi bilinirse bunun tedavisi kolaydr.
5. Baz kadnlar ileden karan ise kocadr. Kt huylu, sert mizal, kaba
davranl, az kfrl, haddini bilmez bir koca, hanmnn bana beldr. Bu
durumda kadn sabrnn bittii yerde kendisini savunmaya ve kocann zddna
gitmeye balar. te o zaman da kavga kanlmaz olur.
Bu halde erkek nce kendisini dzeltirse kadn kendiliinden dzelebilir.
Haddi Aan Kocay Kim Islah Edecek?
Bir evde her zaman haddini aan, huzuru bozan kadn olmaz. Bazan bu hal erkekte
de bu-
AILE SAADET
Her sknt aslnda bir rahatln habercisidir.
217
ALE SAADET
Her
kaybedi
yeni bir
kazancn
balangc
olabilir.
nk yce
Allah, her
zorluun
peinde
muhakkak
bir
kolayln
olduunu
mjdeliyor.
218
lunur. Hak yiyen, haram ileyen, evi ihmal eden asl grevlerini yerine
getirmeyen evin reisi koca da olabilir. Bu adamn slah gerekir, ama onu kim
slah edecektir?
Kadnn elinden ekmek yedii kimseye el kaldrmas doru deildir; bu mrvvete
smaz. Bunun iin dinimizde, daya hak eden kocay dvme ii kadna
verilmemitir.
Kadn kocasnn yapt ktlklere rza gstermiyorsa onun bu kt ilerinden
sorumlu deildir. Elinden gelen hizmetini yapmaya devam eder; ancak kocann
haram isteklerine itaat etmez, onunla kavgaya da girmez.
Kadn kocasna t verir, slah iin dua eder, kt haline zlr, fakat
dzelsin diye dayak atamaz. Bu, aile reisliine ve kocann hukukuna saygnn
icabdr. Ancak bu koca kendisini haksz yere dvmeye kalkarsa, kadn gc
yeterse ona mani olur.
Azgn koca, hanmna ve ocuklarna fiilen zulm yapar, onlar hrpalar, dver
ve ciddi olarak tehdit ederse kadn aresiz deildir; nce iki tarafn
ailesinden oluacak hakemlere bavurur.
Kadn kt ahlkl ve ailesine zulmeden bir kocann ilesini ekmek zorunda
deildir. Hakemler durumu dzeltemezse, i mahkemeye intikal eder. Mahkeme
bunlar boayabilir.
188 Eb Davud, Nikh, 41; ibn Mce, Nikh, 51; Drim, Nikh, 24; ibn Hibbn,
Sahih, nr. 4189.
ALE SAADET
A BRETk
Hayrl nsan Hanmn DVmez
Peygamber Efendimiz (s.a.v), ashabn, "Allah'n kadn kullarn
dvmeyiniz"'diye uyard. Hanmn dvenler dvme iine son verdiler. Kadnlar
bunu frsat bilip kocalaryla tartmaya baladlar. Hz. mer, Allah Resl'ne
gelerek,
"Kadnlar kocalaryla tartmaya balad!" dedi. Bunun zerine Reslullah
Efendimiz (s.a.v) haddini aan kadnlarn dvlmesine msaade etti. Bu izni alan
kocalar hemen o gece kadnlarnn cann yakm olacaklar ki ertesi gn ok
sayda kadn Allah Resl'nn evine gelerek kocalarn ikyet ettiler. Bunun
zerine Peygamber Efendimiz (s.a.v) ashabn toplayarak,
"Pek ok kadn kocasndan ikyet iin evimize kadar geldi; unu iyi bilin ki
kadnlarn dvenler sizin hayrllarnz deildir" diye kendilerini uyard.188
Yce Allah, er gibi
gzken nice ilerin iinde pek ok hayr saklamtr.
219
ALE SAADET
er, sonu
kt biten
ve insan
ilh azaba
iten itir.
Sonu
rahmete
kan bir
eye kt
denmez.
220
d$ BRET 2k
CezaYa Dikkat, Fazlas Sana Dner
Hz. ie validemiz (r.ah) anlatyor:
Allah Resl'nn yanna bir adam gelerek,
"Y Reslallah! Benim birok klem var; onlar bana yalan sylyor, beni
aldatyor, bana isyan ediyorlar. Ben de onlara kt syleyip kendilerini
dvyorum. Benim durumum nedir?" diye sordu, Allah Resul yle buyurdu:
"Onlarn sana kar yaptklar hainlikler, yalanlar ve isyanlar ile senin kt
konumalarn ve cezalarn hirette hesaplanr. Eer senin verdiin ceza onlarn
yaptklarna denk ise sana iyilik veya ktlk olarak bir ey gerekmez. ayet
senin verdiin ceza, onlarn yaptklarndan daha aada ise kalan ksmndan
dolay sana sevap verilir. Eer senin verdiin ceza, onlarn iledikleri suun
zerinde ise bu fazla cezadan dolay sana ksas uygulanr."
Bunu iiten adam bir kenara ekilip alamaya balad. Anlalan onlara hak
ettikleri cezadan fazla ceza vermi olmaktan endie ediyordu. Allah Resul,
szlerini yle tamamlad:
"Sen Allah'n kitabndaki u yeti okumadn m?"
I S" -t' \
"Biz kyamet gnnde, adalet terazilerini kurarz. Orada hi kimseye hibir
ekilde hakszlk edilmez. Yaplan i hardal tanesi kadar kk de olsa onu
teraziye getirir, hesabn grrz. Biz hesap grc olarak herkese yeteriz."189
Bunlar iiten adam,
"Ey Allah'n Resul, ben kendim iin bu klelerimden ayrlmaktan daha hayrl
bir ey gremiyorum. Sizleri ahit tutarak sylyorum, ben btn klelerimi azat
ettim" dedi.190
Bu l herkes iin geerlidir. Erkek-kadn hepimiz birine hesap sorarken, bu
hesabn da bir hesabnn olduunu unutmayalm.
Enbiy 21/47.
Tirmiz, Tefsru Sre (22), 2 (nr. 3176); Ahmed, Msned,
6/280; Heysem, Mecmau'z-Zevid, 10/352.
ALE SAADET
Dua, ilh huzura sunulan bir dilekedir.
221
ALE SAADET
1
(Alfa ve Jllmv
Gnmzde insanlarn ou bunalm iindedir. Bunun tek sebebi, fakirlik,
isizlik, yalnzlk, bekrlk, hastalk veya ihtiyarlk deildir. Byle
olmayanlarn da huzuru yoktur; endie, korku ve stres bunalma dnmtr. Asl
sebep huzurun yanl yerde aranmas ve kalp hastaldr. Buna hedef sapmas da
diyebiliriz.
nsann kalbi gnahlarla kirlenir, zayflar, hasta olur. Hatta gnahta devam ve
srar edilirse kalp manen lr. O zaman insan et ve kemikten ibaret bir varlk
olur. Bu durumda onu hibir ey tatmin etmez, kendisine daim bir huzur vermez.
Her zevki anlk olur; ksa srede biter. Her biti kalbe bir endie atar, hasret
brakr, gelecek korkusu salar.
223
ALE SAADET
Dua bal
bana bir
ibadet
olduu iin
onun da
birtakm
usul ve
edepleri
vardr.
224
Halbuki insan yce ak iin yaratlmtr. Btn kabiliyetler ona bunun iin
verilmitir. nsann hakikati olan kalbin huzuru yce Allah iledir. O'nun
dnda hibir ey kalbi daim bir huzura, skna, sevgiye ve emniyete
ulatramaz, acsn dindiremez, korkusunu gideremez; nk kalbin sahibi yce
Allah u kesin hkm haber vermitir:
"Uyann ve unu anlayn! Kalpler ancak Allah'n zikri ile huzur bulur."191
Bunun iin insanlarn ve cemiyetin huzurunu sadece yemek, imek ve elencede
aramak yanltr; bu beyhude bir rpntr. Bunun iin bir insan, aileyi ve
cemiyeti ayakta tutan manev illardan bazlarn hatrlatacaz. Bunlar zikir,
dua, rza, sabr, kanaat, sadaka, cmertlik, hayr ve hizmet gibi kalbe ilh
rahmeti ekecek ve insan manen destekleyecek amellerdir.
ZKR
Btn ariflerin tecrbe ve tesbitine gre, kalbin temizlenmesi ve nefsin
terbiyesi iin en etkili il Allah Tel'y zikirdir.
Zikir, gizli veya ak ekilde kalp ve dil ile Allah Tel'nn adn anmak, O'nu
hatrda tutmak ve O'nunla huzur halini bulmaktr.
191 Ra'd 13/28.
Zikir, kalbin yce Rabb'ini anmas, O'na balanmas, her an O'nun rahmeti iinde
yaadn farketmesidir.
Zikir, kulun, her haliyle Allah'a itaat iinde olmasdr.
Zikir, kalbin Allah ile irtibat ve manev gdasdr.
Byk arif Mevln Hlid-i Badad (k.s), sadk mridi eyhlislm Mekkizde
Mustafa sim Efendi'ye yazd bir mektupta zikrin nemini ksaca yle ifade
etmitir:
"Dzgn bir itikada sahip olup hak mezheplerden birine uyarak farzlar yerine
getirdikten sonra, ibadetlerin en ycesi ve en faziletlisi gizli zikre devam
etmektir.
Zikir esnasnda insan, Allah Tel'nn kendisini grdn, iittiini ve hibir
eyin O'ndan gizli kalmadn bilmelidir. Bu bilme, taklitle deil, tahkikle
elde edilen bir ilim olmaldr. Buna yakn ilmi denir.
Yakne ulamak iin insann Allah'tan gayri her eyden yz evirip ihls, edep
ve sevgiyle snnete sarlmas gerekir. Bunun en gzel yolu, iradla grevli
Allah dostlarndan birinin terbiyesi ve tasarrufu altna girmektir.
Gcnzn yettii kadar, gizli zikre zen Gsteriniz, byk sdtlarn himmet ve
tasarrufla- | 225
ALE SAADET
Arifler, usul olmadan vsl olmaz, edebi
korumayana dost perdeyi amaz, demilerdir.
ALE SAADET
Ar- zam,
kinatn
kalbidir, ilh
hkmlerin
icra
makamdr.
Ar, dualarn
ykseldii ve
kabul edildii
yerdir.
226
rn zerinize ekmeye alnz. Sahip olduunuz yksek rtbeler sizleri
bunlardan alkoymasn. Bu byklerden alacanz azck nisbet bile sizlere ok
ey kazandrr."192
Gnmzde, zikir deyince, farz bir amel deil, nafile bir ibadet akla geliyor.
Baz insanlar, be vakit namazn klan, Kur'an' okuyan, ilimle uraan,
haramlardan kaan mminlerin, zaten zikir yaptn; ayrca bir zikre ihtiyac
olmadn dnyor.
Evet, bu saylan ibadet ve ameller bir eit zikirdir, fakat kalbe il olacak,
nefsi uslandracak zikir, hepsinden ayr bir ameldir. Allah dostlar, kalbin
ilc olan zikri gnlk "vird" haline getirmilerdir. Bu sayede zikir, onlarn
tm benliklerini sarm, btn vakitlerine yaylm ve hayatlarnn ayrlmaz bir
paras olmutur.
Byle bir zikir sayesinde kalp, sanki yce Allah' grr gibi ibadet etmeye
balar. O'nu gremese de O'nun srekli kendisini grdn bilir. Buna, daim,
kalb, zat, sultan zikir denir. Hadislerde anlatlan "ihsan" makam budur.
Allah dostlar iin yce Allah' zikir, kalbin huzurudur, sevincidir, ilcdr.
Zikirsiz kalbin nuru sner, kararr ve -Allah korusun- sonuta kalp lr. Bu
halden yce Allah'a snrz. 192 Mevln Hlid, Mektubat, 10. Mektup.
Zikir, farzdr. Usul ve ekli insan ftratna gre deiik olsa da her mminden
istenen ey, srekli yce Rabb'ini hatrlamas, O'nu sevmesi, vmesi ve her
halde itaat iinde olmasdr.
Zikrin asl, kalbin yce Rabb'ini hatrlamas ve btn azalarn edeple itaat
iinde bulunmasdr.
Her iinde ihlstan ayrlmayan ve helle-ha-rama dikkat ederek yaayan kimse
daim zikir iindedir.
ZKRN FAYDALARI
Zikri emreden birok yet ve hadis mevcuttur. Zikrin faydalar, sevab ve
fazileti konusunda bu kadar yet ve hadisin gelmesi onun mmin iin bir hayat
sebebi olduunu gsteriyor. Zikirle kalplerini ihya eden Allah dostlar, zikrin
nimetlerini ve faydalarn bizzat mahede ettikleri iin onu btn insanlara
iddetle tavsiye etmilerdir. imdi yet ve hadislerde zikir hakknda verilen
mjdeleri zetlemeye alacaz:
Zikir, kulu yce Rabb'i ile beraber eder. Kul yce Rabb'ini zikrettii srece
Rabb'i de kulunu zikreder.
"Siz beni zikredin ki ben de sizi zikredeyim" 193 yeti bunu ifade eder.
193
Bakara 2/152
ALE SAADET
Duadan nce Allah Tel'ya hamdetmeli, O'nu gzel isimleriyle yceltmelidir.
227
m
ALE SAADET
Duann
nne
Allah'n
habibi
Reslullah
Efendimiz'in
(s.a.v) gzel
ismini
eklemeli,
ona salt ve
selm ile
duay
sslemelidir.
228
Arifler, bir insann Allah' zikretmesinin bundan baka faydas olmasa, bu mjde
zikrin eref ve faziletini anlatmaya, insan zikre koturmaya yeterdi,
demilerdir.
Reslullah Efendimiz (s.a.v),
"Cennet bahelerine uradnz zaman oradan bolca istifade edin, iine girin,
yiyin iini" buyurdular.
Ashap,
"Bu cennet baheleri neresidir?" diye sorduklarnda, Peygamber Efendimiz
(s.a.v),
"Zikir halkalardr"194 buyurdu.
Zikir bahelerinde ilh ak, muhabbet, rahmet, sekinet, nur, ihls, edep,
tvbe, gz ya, sevgi, feyiz, meleklerin terifi, istifar ve hayr duas gibi
manev meyveler mevcuttur.
Zikir vuslat yoludur. Zikir, kulu yce Rabb'ine yaklatrr. Zikir, insann
marifetini ve muhabbetini artrr, manev derecesini ykseltir. hlsla yaplan
zikir kul ile Rabb'i arasndaki btn perdeleri kaldrr, engelleri atrr.
Reslullah Efendi-miz'in belirttii gibi, zikirdeki bu zellik hibir amelde
yoktur. 195
194 Tirmiz, Daavt, 82; Ahmed, Msned, 3/150. ,
195 Tirmiz, Daavt, 6; ibn Mce, Edeb, 53; Ahmed, Msned
1/190.
Zikir kalbin cilsdr, onu manev kirlerden temizler, iindeki gafleti yok
eder. Kalp zikrin nurlar ile aydnlanr ve parlar. Bu nur insann btn
vcuduna yaylr, her organ ondan bir pay alr, nur-lanr, vcut Allah
sevgisiyle tatlanr. Zikir nurlar iinde kaybolan kimsenin yz gzel, sz
tatl olur. Bak feyiz aktr, gl huzur verir. Her hali hayr yanstr. Bu
kimse yeryznde Allah Te-l'nn canl ahididir. Kendisine bakana Allah'
zikrettirir, hayr sevdirir.
Zikir manev zevk kaplarn aar. Zikir sayesinde kul Allah Tel ile zel
sohbet ve muhabbet eder. Cenb- Hak, kendisini zikredenin en yakn dostu ve
sohbet arkada olur, kalbini enlendirir, onu doyumsuz ve benzersiz zevklere
ulatrr. Byk ariflerden ibrahim b. Edhem (rah) bu zevki yle tarif eder:
"Yce Rabbim kendisini seven ve oka zikreden dostlarnn kalbine yle bir zevk
koymutur ki, eer dnya sultanlar bunun ne kadar tatl olduunu bilselerdi onu
ele geirmek iin btn ordularyla ariflerin kalbine hcum ederlerdi. Ancak
Allah dostlar bunu gizlerler, sultanlar da bundan habersizdirler."
Zikir kalbi enlendirir, kalpten gam, kederi, stresi giderir. lemlerin Rabbi
ile huzur bulmu kalpten bo skntlar ve yersiz korkular eker gider. Kalbi
zikir ile enlenmi bir kul hibir zaman | 229
ALE SAADET
Ayet ve hadislerin rettii zl dualar tercih etmelidir.
ALE SAADET
Duay Allah
Tel'ya
hamdederek
ve
Peygamber
Efendimiz'e
salavat
getirerek
bitirmelidir.
230
yalnzlk korkusu yaamaz, ne olacam sknts ekmez, rzk endiesine
dmez. Zindana atlsa saraydaki gibi rahat eder.
Zikir kalpteki iman kuvvetlendirir, kalbe manev hayat ve nee verir, kalpten
ek ve pheyi giderir; bylece insan inand eyleri tereddtsz kabul eder,
Allah'a teslimiyeti tam olur, yak-ni artar, ihls elde eder.
O zaman ibadetler tatl ve kolay olur. Kul taklitten kurtulur. Balk iin su ne
ise, kalp iin de zikir odur. Zikirsiz kalp lr. Kalbi l bir insandan hayrl
ve tatl iler kmaz.
Zikir kalbi eytann vesvese, hile ve hkimiyetinden kurtarr. Allah Tel
eytan "hannas" sfatyla tantmtr.196
Hannas, sinsi, korkak, bo bulunca dalan, kar durunca kaan demektir.
eytan kalbi bo bulunca dalar, kalp zikre geince hemen kaar. Zikir devam
ettii srece eytan kalbe yol bulamaz. Kalbe girmek ister fakat zikrin nuru onu
yakar. Bylece insan en byk dmanndan kurtulmu olur.
eytan yakan zikir ihlsla edep zere yaplan ve gafletten uzak olan zikirdir.
inde Allah rzs ve edep bulmayan zikir, kalpten eytan deil, ilh rahmeti
uzaklatrr.
196 Ns 114/4.
ALE SAADET
eytan kalbimizden, iimizden, evimizden, ailemizden, ocuklarmzdan,
soframzdan uzaklatrmak istiyorsak, bunun tek yolu ihlsla zikirdir.
Zikir ktlklere kar en salam bir kaledir, insan haramlardan kurtarr.
Zikirle megul olan bir kalp ve dil, gybet, yalan, laf tama, fitne yayma gibi
haram ve bo ilere vakit bulamaz. Bir eit ibadet, hizmet ve zikir ile megul
olmayan kimsenin bo ilerden korunmas mmkn deildir. Kalbe gelen gnah
arzularn zikirle sndrme ve hayra ynlendirme imkn vardr. Zikir ile
desteklenen kalp iyiyi kty farkeder. DS. Cn en
Zikir btn zamanlarda ve meknlarda yap- gzel zaman labilir. Zikrin dndaki
her ibadetin belirlenmi bir zaman ve ekli varken, zikir iin herhangi bir
zaman ve mekn snrlamas yoktur. Baz yer ve zamanlarda dil ile zikir
yaplamazsa da kalple zikre hibir mani yoktur.
Zikir kalbin kaplarn aar. Allah Tel'y oka zikreden kul, zikrin nuru ile
kendisini tanr, kalbini, ruhunu ve dier manev cevherlerini kefeder. Onlar
altrr, gelitirir ve kullanr. Onlarla yepyeni ilimler elde eder, kalp gz
alr, dnyann ve hiretin gerek ynn grr. Cenb- Hakk'n kinattaki
tecellilerini ve sanatn seyreder. Bylece yce Allah'a iman ve muhabbeti
artar. Ona hayran olur, sevgi ve tazimle teslim olur. | 231
andr.
ALE SAADET
Farz
namazlardan sonra,
gecenin son
te biri
iinde, seher
vakitlerinde
yaplan
dualar, ilh
huzura
hemen
ykselen
dualardr.
232
Zikir insana rahmet kaplarn aar. Kul yce Rabb'ini zikrettii srece O'nun
nazar ve rahmeti altnda bulunur. Allah Tel kendisini genilik annda oka
zikreden kullarn dar ve zor annda yalnz brakmaz, dua ve isteini bo
evirmez. Byle kullarn zel olarak destekler.
Zikir kula semann kaplarn aar. Zikir meclislerine ilh rahmet, nur ve
feyiz iner. Melekler zikredenlerin meclisine gelir, onlarn aff iin Allah'a
yalvarrlar. Zikreden kimseyi Allah Tel kendi katndaki melekler arasnda
zikreder, melekler onu tanr ve kendisiyle dost olurlar. Bylece kulun gklerde
ismi anlr, cismi tannr, hatr saylr.
Zikir insana cennet kaplarn aar. Allah Te-l'y oka zikreden mmin erkek
ve kadnlara yce Rabbimiz mafiret ve byk bir mkfat hazrlamtr.197 Bu
mkfat cennet ve cemlullahtr.
Zikir maher gn zafer biletidir. Dnyada ok zikredenler hirette ok
glerler. Allah Tel maherde zikir ehlini zel himayesine alr, rahmet
glgesinde glgelendirir. Reslullah Efendimizin (s.a.v) mjdeledii gibi,
Cenb- Hakk' oka zikreden erkek ve kadnlarn hesab kolay olur.198
197 Ahzb 33/35.
198 Mslim, Zikir, 4; Tirmiz, Daavt, 128, Ahmed, Msned,
2/323.
Zikir insan en byk felket olan cehennem ateinden korur. Reslullah
Efendimiz (s.a.v), insan ateten kurtaracak en gzel amelin zikir olduunu
mjdelemitir.199
Allah Tel, mminleri kalplerine yerleen kelime-i tevhid ve zikir zere
dnyada ve hirette sabit tutacan haber vermitir.200 Kulun yce Rabb'ini
zikretmesi yle byk bir sermayedir ki, mrnde bir kere olsun samimi olarak
"l ilahe illallah" diyen kimse, bu zikrin bereketine ebed atete kalmayp
cennete girecektir.201
Zikre ait bu mjdeler herkes iindir. Erkek-kadn, gen-ihtiyar, fakir-zengin
herkes bu nimetlere davet edilmitir.
Kul kalbi ve dili ile ne kadar zikir eker ve buna devam ederse o derece ilh
ikram ve mjdelere ular. Allah dostlar iman ve namazdan sonra en fazla zikrin
zerinde durmulardr. nk onlar zikirle elde edilecek nimetleri bizzat
tatmlar, onun kalp hastalklarna kesin il olduunu grmler ve zikri
herkese tavsiye etmilerdir.
insan ve cin eytanlarnn hile, vesvese ve ktlklerinden korunmann en gzel
yolu srekli zikir halinde olmaktr. Zikir kalesine giren kimse
199 Tirmiz, nr. 3377; ibn Mce, nr. 3790.
200 brahim, 14/27.
201 Buhr, imn, 34; Mslim, imn, 325; Tirmiz, Sftu Cehennem, 9; Ahmed,
Msned, 5/236; ibn Hibbn, Sahh, nr. 200.
ALE SAADET
Zulme
uranp
kalbin
mahzun
olduu
anlarda ve
Allah iin
yolculuk
yaparken
yaplan
dualar en
makbul
dualardr.
ALE SAADET
Madd veya
manev bir
skntya
dnce iki
rek'at hacet
namaz klp
peinden dua
ve istifar
etmek
skntnn
kalkmas iin
en gzel bir
vesiledir.
234
emniyette olur. Bunun iin gnlk vird, ders ve hizmetlerine edebince devam eden
kimseye by, sihir, vesvese gibi eyler zarar vermez.
Ksaca, Allah Tel'y zikir kalbin hayatdr, taddr, ilcdr, gdasdr,
cilsdr. Zikirsiz kalp zayflar, hastalanr, kararr, kapanr, katlar,
sonunda lr. Bu halden yce Allah'a snrz.202
Kalbin Islah ve Gdas
Gavs- Bilvnis Seyyid Abdlhakim Hseyn (k.s), zikrin hedefini yle
belirtir:
"Nakibendlik'te temel esas, zikrederek kalbi slah etmektir. Nakibend
yolunun btn terbiyesi kalbin gafletten uyanp zikirle almas iindir.
almaya balayan kalp tpk saat gibidir;: sahibi baka ilerle megul olsa da
o, zikir halinde almasna devam eder. Bundan dolay insann her n ibadetle
geer."
Gavs- Sn Seyyid Abdlbaki hazretleri de] (k.s), bir sohbetinde yle
buyurdular:
"Kalbin gdas zikirdir. Gnahlar ise eytann gdasdr. Kalbini diriltmek ve
beslemek isteyen kimse yce Allah'n zikrini ok yapmaldr. Gnah ileyenler,
kalplerini zayflatp eytan kuvvetlen-
Zikrin fazileti, eitleri, ekilleri ile ilgili geni bilgi ve deliller iin
bk. Mnzir, et-Tergb, 2/365-509 (Beyrut 1996>; Abdlkadir is, el-Hakaik
ani't-Tasavvuf, s. 130-234.
203
te Allah dostlar bu zel deftere amel yazdrmak iin alrlar. Gizli zikrin
en gzel sonucu, kulun kalbinin Rabb'i ile huzur bulmas, O'na k 803 Eb
Ya'l, Msned, nr. 4738; bn Hacer, el-Metlib'l-H-ye, nr. 3421; Heysem,
Mecmau'z-Zevid, 10/81.
dirmi olurlar. eytan kuvvetli olann dini zayf ' AILE olur. Onun iin
haramlardan uzak durmaldr."
GZL ZKRE ZEL DEFTER
Reslullah Efendimiz (s.a.v) kalp ile yaplan gizli zikrin faziletini yle
anlatmtr:
"Hafaza meleklerinin iitmedii gizli zikir, ak zikirden yetmi derece daha
stndr. Kyamet gn olduunda Allah Tel btn halk hesap iin toplar.
Amelleri yazan melekler, yazdklar ne varsa getirir ortaya koyarlar. Allah
Tel onlara,
'Bakn hele, kul iin yazmadnz bir ey kald m?' diye sorar. Melekler de,
'Rabbimizl Biz bu kulun bildiimiz ve grdmz her eyini yazdk' derler. O
zaman Allah Tel o kula,
'Senin bizim yanmzda gizli/zel muhafaza edilmi bir dosyan/defterin var. Onu
melekler bilmezler. Onu ben yazdm, karln da ben vereceim. O senin yapm
olduun gizli zikirdir' "buyurur."""
SAADET
Kalbimiz
O'na
yneldiinde
ve dilimizden
derdimiz
dkldnde
bizi
dinlemekte
ve, "Ne
istiyorsun
kulum?" diye
karlk
vermektedir.
235
ALE SAADET
Bize
kendisinden
istemeyi O
emretmitir.
"Benden
isteyin ki size
vereyim"
demitir.
236
olmas ve ismini yce Allah'n zel defterine yaz-drmasdr. Bu, sadklarn
iidir. Sddklarn yoludur. Nakibend byklerinin merebidir. klarn
mesleidir. Sdtlarn verdii ders budur.
SABIR-RIZA-TVBE
nsann bana u drt durumdan biri gelir: Nimet, mihnet, musibet, msiyet.
Nimete ulanca kretmelidir. Mihnet ve skntya dnce sabretmelidir.
Msiyeti yani gnah tvbe ve istifar ile temizlemelidir. Bunlar yapan kul,
her halde Allah'a yaklam ve bana gelen her eyden hayrl bir sonu alm
olur. Aksi durumda, ac-tatl her ey zarar sebebi olur.
Aslnda kula shhat gibi, hastalk da kalbini Allah'a balamak iin verilmitir.
Zenginlik gibi fakirlik de cennete girme sebebi yaplmtr. Galibiyet gibi
malubiyet de kula marifet ve edep kazandrsn diye takdir edilmitir. Btn
bunlarn bir hesab ve hedefi vardr. Olaylara gnln bak nemlidir. Yani
ileri tatlandran veya aclatran gnldr. Allah ile ho olmu gzel gnller
her eyde bir gzellik arar; azna ac konsa onu bal niyetiyle yutar. Gnah ile
kararm ve tadn karm gnller ise cennete girse kusur arar; ta tvbe edip
Allah diyene kadar.
Vellerden brahim b. Edhem (k.s) yaya olarak Allah'n evi Kabe'yi ziyarete
gidiyordu. Yolda
atl bir zatla karlat. Adam, "Ey ihtiyar, nereye gidiyorsun?" diye sordu.
brahim b. Edhem (k.s), "Allah'n evini ziyarete gidiyorum" dedi. Adam,
"Bir binein yok, o kadar yolu byle nasl gideceksin?" diye sordu. brahim b.
Ethem,
"Benim birok bineim vardr; onlara binerek yoluma giderim" dedi. Adam, "Nedir
onlar, hani neredeler?" diye sorunca, hazret u cevab verdi:
"Bama bir sknt gelince sabr bineine binerim. Bir nimete kavuunca kr
bineine binerim. Bir musibetle karlanca rza bineine binerim. Nefsim beni
kt bir eye arnca, mrmn kalan sresinin geen sresinden daha az
olduunu dnp ondan vazgeerim." Bunlar duyan adam,
"Ey efendi, vallahi asl binekli olan sensin, yaya kalan benim. Yr, yolun ak
olsun!" dedi.204
Neyin hayr neyin er olduunu tesbit iin akl hakem yapamayz. Onun tesbiti
yce Yarat-c'ya aittir. Yce Yaratc'nn gzel dedii eyler gzeldir; kt
diye tarif ettii eyler ktdr. Bu ite akla, vahye tbi olmak der. Yoksa
son hkm akllar vermeye kalkarsa bir akln ak dediine dieri kara der;
insanlk birbirini yer.
Bir de musibet ile msiyeti kartrmamak gerekir. Musibet, bizim irademiz
dnda baa gelen
Yce Rabbimiz yle
zengindir ki, kendisinden istendike honut olur. Kendisinden bir ey
istemeyene kzar, kapsn almayana gazap eder.
204
Bursev, Rhu'l-Beyn, 2/157.
ALE SAADET
Hacet kaps
herkese her gn
aktr. Yce
Allah her gn,
"Ey kullarm"
diye
seslenmektedir.
238
sknt ve felketlerdir. Msiyet ise, saknn diye yasaklanan fikir ve
ilerdir. Bunlara ksaca haram denir. te dnyada kt olan eyler bunlardr.
Bamza gelen bir musibetten sorumlu deiliz; fakat ilediimiz haramlardan
sorumluyuz.
Bir kazada btn ailesini kaybeden kimse mesul deildir; ama ailesini yalana
altran, gnaha bulatran kimse mesuldr.
Kt iler, gzel niyetle iyi olmaz. Fakat iyi iler kt niyetle iyi olmaktan
kar. Mesel, -zaruret hali hari- hangi niyetle iilirse iilsin iki imek
hell olmaz, gzel bulunmaz. Fakat kt niyetle -mesel srf mteri toplamak
iin- klnan namaz, kt bir fiile dnr; kula sevap yerine azap getirir.
Baa gelen skntlara isyan edilirse erre dnr; fakat sabredilirse sonuta
kulun yzn gldrecek bir nimet olur. Her sknt aslnda bir rahatln
habercisidir. Her kaybedi yeni bir kazancn balangc olabilir. nk yce
Allah, her zorluun peinde muhakkak bir kolayln olduunu mjdeliyor.205
Nefsimizin kt ve sevimsiz grd nice ilerin, aslnda hayrl olduunu
bildiriyor.206 Kul kendisine deni yaptktan sonra ilh tecelliye, kr,
sabr, rza veya istifarla mukabele etmelidir.
205 nirah 94/5-6. Bakara 2/216.
Yce Allah, er gibi gzken nice ilerin iin de pek ok hayr saklamtr.
Acele ile feryat ve isyan etmeden, iin sonu beklenirse bu hayrlar grlr.
Asl er, sonu kt biten ve insan ilh azaba iten itir. Sonu rahmete kan
bir eye k t denmez.
DUA
Dua, ilh huzura sunulan bir dilekedir.
Dua, kulun gnln ve derdini yce Rabb'ine amasdr.
Dua her halde yaplacak zel bir ibadettir.
Dua, arzedildii makama uygun olunca muhakkak kabul edilir. Dua bal bana bir
ibadet olduu iin onun da birtakm usul ve edepleri vardr. Arifler, usul
olmadan vsl olmaz, edebi korumayana dost perdeyi amaz, demilerdir.
Duann kblesi ar- zamdr. Ar- zam, Allah Tel'nn azametini ve
saltanatn temsil eder. Ar- zam, kinatn kalbidir, ilh hkmlerin icra
makamdr. Ar, dualarn ykseldii ve kabul edildii yerdir. Her kul iin
semada ara alm kaplar vardr: Tvbe kaps, dua kaps, rahmet kaps,
rzk kaps, amellerin arz kaps gibi. Bu kaplar, insan lene kadar kapanmaz,
yeter ki insan onlardan ieri girmesini bilsin.
ALE SAADET
Eer Allah
Tl /VIA
Teala
kullarna
vermek
istemeseydi,
"Benden
isteyiniz"
diye emir
vermezdi.
239
ALE SAADET
Duada
samimi ve
srarl
olmaldr. Bir
kere istedim
verilmedi,
demek
yanltr.
240
imdi, dualarmz ara ykseltecek ve ilh huzurda kabulne vesile olacak usul
ve edepleri zetleyeceiz. Bu edeplerin bir ksm duann yapl ekli ve zaman
ile ilgilidir. Bunlar unlardr:
Duay sslemeli ve ilh huzura sunulmaya hazr hale getirmelidir. Bunun iin
dua yaparken mmknse abdestli olmaldr. Yz kble tarafna evrilmelidir.
Elleri semaya doru amaldr. Duadan nce Allah Tel'ya hamdetmeli, O'nu gzel
isimleriyle yceltmelidir.
Duann nne Allah'n habibi Reslullah Efendimizin (s.a.v) gzel ismini
eklemeli, ona sa-lt ve selm ile duay sslemelidir.
Sonra kusurlarmz iin istifar edip boyun bkerek yce Rabbimiz'in rahmetine
ne kadar muhta olduumuzu halimizle dile getirmeli ve peinden duaya
gemelidir.
yet ve hadislerin rettii zl dualar tercih etmelidir.
Duay Allah Tel'ya hamdederek ve Peygamber Efendimiz'e salavat getirerek
bitirmelidir. Duadan sonra elleri yze srmelidir. Dua iin mbarek zaman ve
meknlar gzel bir frsat bilmelidir.
Btn vakitlerde dua edilebilir. Dua iin en gzel zaman ihtiya ndr. ine
dlen herhan-^ gi bir sknt, musibet, hastalk, darlk, kuraklk,;
ktlk, yalnzlk, korku, stres, manev bunalm, gnl darl, kalp katl,
iddetli vesvese ve gnahlara meyil anlar dua kapsn alma zamanlardr.
Ayrca farz namazlardan sonra, gecenin son te biri iinde, seher vakitlerinde
yaplan dualar, ilh huzura hemen ykselen dualardr. Zulme uranp kalbin
mahzun olduu anlarda ve Allah iin yolculuk yaparken yaplan dualar en makbul
dualardr.
Madd veya manev bir skntya dnce iki rek'at hacet namaz klp peinden
dua ve istifar etmek skntnn kalkmas iin en gzel bir vesiledir. Bunlar
duann ara ykselmesi ve kabul grmesi iin zahiren dikkat edilecek vazife ve
edeplerdir. Bir de iin zn oluturan edepler vardr. Bunlar duann ruhu
durumunda olup kalple ilgilidir. Bu edepleri u ekilde zetleyebiliriz:
nsan nce, duasz kulluun ve ilh dostluun olmayacan bilmelidir.
Dua ibadetlerin zdr. Btn ibadetler yce Allah'a kulluun bir ifadesidir.
Dua bu kulluu en gzel ekilde ifade ve ispat eder. nk insann her an
ihtiya iinde olduunu bilmesi ve muhta olduu her eyi sebepli veya sebepsiz
olarak yaratacak yce Yaratc'ya ynelmesi en byk kulluktur. Bunu bilmek ve
O'na ynelmek farzdr.
ALE SAADET
'nsan, 'Ben Allah'tan istedim de bana isteim verilmedi' demedii ve istemeye
devam ettii mddete istedii kendisine verilir."
Hadis-i erif
241
ALE SAADET
Dilin ucuyla deil,
gnlden dua
etmelidir.
Zira kalp ile
yce yaratc
arasnda
gafletten
baka bir
perde yoktur.
242
Dua, mit, sevgi ve gnl holuu iinde yaplmaldr. nk kendisinden bir ey
istediimiz yce Allah, bizim hakiki dostumuz ve sahibimiz-dir. O bize gnlmz
kadar yakndr. Kalbimiz O'na yneldiinde ve dilimizden derdimiz dkldnde
bizi dinlemekte ve, "Ne istiyorsun kulum?" diye karlk vermektedir.
Bize kendisinden istemeyi O emretmitir. "Benden isteyin ki size vereyim"
demitir. Duadan kaanlar knamtr. Gzel kulluk ve samimi dua edenlere
cenneti mjdelemi, kibirlenip dua ve ibadetten kaanlara cehennemi
hazrlamtr.207
Reslullah Efendimizin (s.a.v) belirttii gibi yce Rabbimiz yle zengindir ki,
kendisinden istendike honut olur. Kendisinden bir ey istemeyene kzar,
kapsn almayana gazap eder. Kaps herkese aktr. Btn kullara her
istedikleri- j ni verse hazinesinden hibir ey eksilmez.
Yce Allah, affedilmek isteyeni affeder, hidayet isteyeni hidayete ulatrr,
shhat ve afiyet isteyeni rahatla kavuturur, rzk isteyeni genilie
karr, ateten korunmak isteyeni cehennemden uzaklatrr. Sevgi ve rzasn
isteyeni rahme-tiyle destekler, cennet yoluna sevkeder. Bu hacet kaps herkese
her gn aktr. Yce Allah her gn, "Ey kullarm" diye seslenmektedir.208
207 M'min 40/60.
208 Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 129; Mslim, Birr, nr. 1994-1995; Hkim,
Mstedrek, 4/241.
Bu davete gnl aalm, kulak verelim.
Ksaca kendisinden isteyeni seven, her istenene gc yeten yce Rabbimiz'den bir
ey isterken sevinli, mitli ve mtevazi olmalyz. Bir arifin dedii gibi,
eer Allah Tel kullarna vermek istemeseydi, "Benden isteyiniz" diye emir
vermezdi.
Duada samimi ve srarl olmaldr. "Bir kere istedim verilmedi" demek yanltr.
Allah Te-l'dan bir ey istemek bal bana bir ibadettir. Her ibadete en
azndan on sevap verilir. Reslullah (s.a.v),
"nsan, ben Allah'tan istedim de bana isteim verilmedi, demedii ve istemeye
devam ettii mddete istedii kendisine verilir"209 buyurmutur.
Peygamber Efendimizin (s.a.v) u mjdesi duaya sarlmak iin yeterlidir:
"Allah Tel, yeryznde dua eden hibir mslmann isteini bo evirmez,
muhakkak bir karlk verir ya kulun istei eyi verir, ya onun yerine
kendisinden bir ktl defeder ya da isteinin karln hirete saklar."210
Ayrca kul unu bilmelidir ki Cenb- Hak devaml kendisine yalvaran kullarn
ok sevmektedir. Onun iin bazan kulunun iniltili sesini dinle-
ALE SAADET
Vesile, kuldan bir eyi
yaratmasn deil, o eyi Allah'a arzetmesini istemektir.
209 Mslim, nr. 2735; Tirmiz, nr. 3602-3603.
210 Tirmiz, nr. 3568, Hkim, Mstedrek, 1/497.
243
ALE SAADET
Vesile, Allah
Tel'dan bir
ey isterken
ben deil, biz
demektir.
sterken
tevazu
gsterip nefsi
geri ekmek,
dostu ileri
srmektir.
244
mek iin istedii eyi geciktirmektedir. nk bu samimi yalvarmalar en gzel
bir zikir eididir. Bu hal ayrca kulun acizliini ispat etmekte ve nefsi yce
Rabb'ine yneltmektedir.
Demek ki kul Rabb'inden bir ey ister, Rabb'i onu dinler ancak verilecek eyi
yce Rabb'i tercih eder. Bu bir hastann durumuna benzer. Hasta doktoruna
seslenir, ondan bir eyler ister. efkatli doktor bu sesi iitir, fakat bazan
hastann istedi- i ini deil, baka bir eyi verir. nk hastann iyi-; ligi
ondadr.
Ksaca, "Ey Rabbim!" diyen hibir kul eli bo dnmez.
Duada en nemli nokta kul kimden ne istediini bilmelidir. Dilin ucuyla deil,
gnlden dua etmelidir. Zira kalp ile yce Yaratc arasnda gafletten baka bir
perde yoktur.
DUADA VESLENN YER
Bazlar unu soruyor:
"Dua, kulun Allah Tel'dan dnya veya hi-reti ile ilgili bir ey istemesidir.
Herkes isteini kendi dili ve kalbi ile Allah'a arzedebilir, nk yce Allah,
"Benden isteyin, isteinizi vereyim" buyuruyor. Duada birilerini arac yapmak
art mdr? Bu i, Allah' brakp bakalarna ynelmek ve sonuta irke dmek
olmaz m? Her ey Allah'n
irade ve yaratmasyla olduuna gre, bir kimse peygamber veya vel de olsa
bakasna ne verebilir? Velleri vesile etmenin dindeki yeri ve duadaki gerei
nedir?"
Elbette her kulun kalbinden geen dncelerini Allah Tel bilir ve dilinden
dklen duasn iitir. Ancak Cenb- Hak her iittiini kabul etmez, kulun her
istediini vermez.
Vesile, bir eyi Allah'a iittirmek iin deil, kabul ettirmek iin yaplr.
Vesile, bir dostun diliyle derdimizi yce Allah'a amaktr.
Vesile, bir dost ile birlikte yce Allah'a yalvarmaktr.
Vesile kuldan bir eyi yaratmasn deil, o eyi Allah'a arzetmesini istemektir.
Vesile, kalbimizi gafil, gnlmz hasta, nefsimizi cahil, halimizi harap grp
dua mihrabndan bir adm geri ekilerek; oraya kalbi uyank, gnl yank, sesi
tandk, nefsi terbiye olmu, hali gzel bir dostu geirmektir. Sonra onun
arkasnda durup onun kalbi ve diliyle yce Allah'a ihtiyacmz arzetmektir.
Vesile Allah'n ahitlerini ve klarn arac yapp Allah'a gitmektir.
Yani vesile Allah Tel'dan bir ey isterken ben deil, biz demektir. Allah'tan
bir eyi topluca
ALE SAADET
Niyeti
Allah'a
gitmek olan
kimseye
btn
ibadetler,
taatler,
hayrlar,
hizmetler,
nimetler ve
kinat bir
vesileden
ibarettir.
245
ALE SAADET
"Y Rabbi, u
slih kulunun
(peygamberin
veya velnin)
hrmetine ve
senin katndaki
dostluunun
hatrna u
ihtiyacm
gider, beni
affet!"
246
istemektir. sterken tevazu gsterip nefsi geri ekmek, dostu ileri srmektir.
Niyeti Allah'a gitmek olan kimseye btn ibadetler, taatler, hayrlar,
hizmetler, nimetler ve kinat bir vesileden ibarettir.
ihtiyacmz Allah'a arzederken slih bir kimseyi iki ekilde vesile edebiliriz:
Birincisi, Allah dostuna, bizim admza Allah'tan bir ey istemesini veya
gnahlarmzn aff iin Allah'a istifar etmesini istirham ederiz. O slih
insan da isterse elini aar ve, "Allahm! u kuluna isteini ver, onu affet,
cehennemden koru, cennetine koy!" eklinde hayr dua eder.
Byle bir dua talebinde bulunmakta hibir saknca yoktur. Bunu slih ve kmil
bir kimseden isteyebileceimiz gibi herhangi bir mminden de isteyebiliriz.
Dinimizde birbirine hayr dua etmek, Allah'tan dier mmin kardeinin affn
istemek tevik edilmitir. Bu davran her iki taraf iin de hayrl ve
kazanldr. Hatta, bakas iin dua ve istifar etmek muttaki insanlarn en
nde gelen ahlkdr. Bu ahlk Allah Tel'nn emri ve Hz. Pey-gamber'in (s.a.v)
snnetidir.
Slih insanlar vesile etmenin ikinci ekli yledir:
Allah Tel'dan bir ey isterken, "Y Rabbi, u slih kulunun (peygamberin veya
velnin) hrmetine ve senin katndaki dostluunun hatrna u ihtiyacm gider,
beni affet!" denebilir.
Burada vesile yaplan slih kuldan istenen hibir ey yoktur. Her ey lemlerin
yce Rabb'inden isteniyor, ancak dilekemizin bana Allah'a hamd, Resl'ne
salt ettikten sonra, Hak katnda kabul grm bir dostun ismi ekleniyor. Kul
bununla yle demek istiyor:
"Y Rabbi! Ben senin rahmetine muhtacm, kapna geldim; ancak senin yce
huzurunda bir ey istemeye yzm yok. nk benim kusurum ve gafletim ok. Sen
bana benim halime gre deil; u dostunun gzel halinin hatrna rahmetinle
muamele yap. Onun hatrna benim u iimi hayrla sonulandr, skntm gider,
gnahm affet."
Dua kulun, hkm yce Allah'ndr.
YALNIZ ALLAH'TAN STEMEK NASIL OLUR?
Vesileye itiraz edenler ve onu irk gsterenler Fatiha sresindeki u yeti sk
sk szlerine delil gsterirler:
"Allahm! Ancak sana kulluk eder, sadece senden yardm isteriz."
ALE SAADET
Benim kusurum ve gafletim ok. Sen bana benim halime gre deil; u dostunun
gzel halinin hatrna rahmetinle muamele yap.
247
ALE SAADET
Eldeki her
nimetin
kr, o
nimetin
aslnda Allah
Tel'ya ait
olduunu
bilip onu
Allah
yolunda
kullanmakla
olur.
248
Hemen unu belirtelim ki bu yet, vesileyi inkr edenlerin deil, onu kabul ve
tatbik edenlerin delili olmaktadr. nk bu sreyi herkes tek bana okuduunda
da "Allahm! Sadece senden yardm isteriz" demektedir. Yani, yette Allah'tan
bir ey isterken ben deil, biz eklinde dua edilmesi retilmektedir. Bunun
mnasn ve hikmetini mfessirler yle aklyorlar:
Bu yette kula edep ve tevazu retiliyor. Mmin ilh huzurda derdini aarken
nefsini o huzurda tek bana sz sylemeye ehil grmyor, kendisini dier
mminlerin iine katp onlarn s-lih ve kmil olanlarn kendisine destek
yapyor, kalpler ve gnller birleip ortak bir dille, "Y Rabbi, senden
isteriz, senden istiyoruz" deniyor.
te hak olan ve tasavvufta uygulanan vesile bundan baka bir ey deildir. Yani
vesile, beni, benlii brakp, her mmini kendi paras grerek birbirine dua
etmek ve topluca sadece Allah'tan istemektir. Bu irke deil, yalnzca dualarn
kabulne ve kre vesiledir.
Eer yette geen, "Sadece senden isteriz"
ifadesinin asl mnasn dnmeden ve hibir ayrm yapmadan, "Her ey sadece
Allah'tan istenir, kim Allah'tan bakasndan bir ey isterse irke der!" diyen
kimse, kendisi bata olmak zere, herkesi irkin iine itmi olmaktadr. nk
istenecek eylerin iine ekmek, yemek, il, para,
ilim, akl, yardm gibi gnlk hayatta birbirimizden istediimiz eyler de
girmektedir.
"Kimse kimseden bir ey istemesin, kimin ne ihtiyac varsa sadece Allah'tan
istesin, ar-pa-zarlar, okullar, hastahaneler, eczaneler paydos edilsin, yoksa
bir kimseye, 'Bana unu ver, bunu ver' diyen herkes irke decek!" diyen
kimseye denebilecek en dosta sz udur:
Allah sana birazck akl fikir versin. Allah bu dini ve milleti senin errinden
korusun!
Allah Tel dnyay sebepler lemi olarak yaratmtr. Bu lemde her insana
farkl kabiliyet, fazilet, mal, mlk ve yetkiler vermitir. Bununla kimin nasl
davranacan ortaya koymak istemektedir ve herkesi verdii nimetin krnden
hesaba ekecektir.
Eldeki her nimetin kr, o nimetin aslnda Allah Tel'ya ait olduunu bilip
onu Allah yolunda kullanmakla olur. Fakir zenginden, cahil limden, hasta
doktordan, zayf glden, gafil ariften bir ey isterken, aslnda Allah'a ait
bir nimeti istediini bilmelidir. steyen de veren de verilen de yce Allah'n
mlkdr, hepsi kendilerine verilen jl-h grevi yapmakla grevlidir.
Allah Tel peygamberlerine gzelce tbi olan vel kullarna birok manev
nimet, yetki ve imkn vermitir. Onlarn kalbini nur, irfan, ilim, feyiz ve
sevgisiyle doldurmutur. Onlar maneviyat | 249
ALE SAADET
Asl veren
Allah'tr,
vel sadece
manev
nasipleri
sahiplerine
ulatrmakla
grevlidir.
ALE SAADET
Kanaat, kararn
bilmek, eldeki
ile yetinmek,
hacetin
dndaki
eylere gz
dikmemek, az
mala sahipken
korkmamak,
ok mal iinde
marmamaktr.
250
leminin sultan yapp, ellerine manev hazinelerin anahtarlarn vermitir. Kim
onlardan bir ey isterse Allah'n kendilerine emanet ettii nimetlerden istemi
olmaktadr. Asl veren Allah'tr, vel sadece manev nasipleri sahiplerine
ulatrmakla grevlidir.
MRD NSANA NE KAZANDIRIR?
Byk vel ah- Nakibend (k.s) Allah dostlarnn iini yle zetlemitir:
"Bizler, Allah Tel'ya ulamada bir vastayz. Bizden kesilip asl maksada,
Cenb- Hakk'a balanmak gerekir. Gerek mridlerin yolu budur.
Allah Tel'ya vsl olan arifler, dier insanlara bu ite rehberlik ederler.
Onlar bu yolun ocuklarn nce hakikat beiine yatrp skca balarlar.
Vuslata kadar onlar terbiye st ile beslerler. Cenb- Hakk'a vuslat hsl
olunca, zel bir ekilde bu takip ve terbiye iini keserler. Bylece mridlerini
Allah Tel'nn huzurunda kabul grm, mahrem daireye girmi biri yaparlar,
sonra aradan ekilirler.
Artk bundan sonra mridler, arada bir vasta olmakszn Allah Tel'dan ilim ve
feyiz alacak hale gelirler, buna g yetirebilirler.
te bu hale ulamak bir mrid ile mmkndr. Byle bir hali elde eden kimse,
sonsuz bir mr bulsa ve btn mrn bu nimete kr iin harcasa yine de bu
nimetin krn yerine getirmi olamaz. Hakk'a yakn olmak lzm, halka
deil."211
<s BRET t
mmet in AlaVan klar
Hak dostu, ak rehberi Hz. Mevln (k.s) za-irnannda yle bir olay
yaanmtr.
Fakih Sirceddin Tatar Konya'ya gelerek Hz. Mevln'ya (k.s) tbi ve teslim
olmu, ondan edep ve ilh ak dersleri alyordu. Bir gn Hz. Mevln (k.s), ona
iltifat buyurup,
"Sirceddin, hazr ol bu gece seni yanma alacam, zel sohbetimde
bulunacaksn" dedi.
Fakih Sirceddin buna ok sevindi. Bunu ok istiyordu. Sevincinden elindeki
btn giyecek ve yiyeceklerini fakirlere datt. Bugn benim bayrammdr, diye
sevincinden uuyordu.
Gece olunca Hz. Mevln'nn (k.s) gelecei yeri dzenledi, istirahat buyurur
diye zel bir yer hazrlad. nk hazretin gndz meguliyeti ve ^ Ahmed
Sddk, ah- Nakibend, s. 115.
ALE SAADET
ktisat, her
ite dengeli
olmak,
ll
davranmak,
orta yolu
tutmak, gce
gre yk
almak,
israftan
kamak,
arlktan
saknmaktr.
251
ALE SAADET
Doyumsuzluk,
midenin deil
kalbin
hastaldr.
Doymak
bilmeyen mide
deil, nefistir.
252
gece ibadetleri ok idi. Yoruluyordu. Hazret akam terif etti. Sirceddin'e,
"Sen git, dinlen" dedi. Fakih Sirceddin emirdir diye yatana uzand, fakat hi
uyumad. Uyku nerede? Ba yastkta, gz kapda ylece bekledi.
Hz. Mevln (k.s), br odada ibadet, zikir, murakabe gibi gece ibadetleriyle
meguld. Sabah yaklat, fakat hazret hl ibadet halindeydi. Fakih Sirceddin
bakt ki afak skmek zere, gece bitiyor, frsat gidiyor. Dayanamad elinde
olmadan,
"Ey efendim, kleniz sizi beklemekten ld" diye bard. Hz. Mevln (k.s)
odaya terif etti, selm verdi ve ona unlar syledi:
"Sirceddin, eer biz uyursak, bu kadar uyuyan mmete ve talebelerimize kim il
olur. Ben Allah'a sz verdim ve unu zerime aldm:
Bize gelen ve tbi olan kimselerin Allah'tan affn isteyeceim. Onlarn
nefislerini terbiye ile uraacam, kmil olmalarn salayacam. Allah'n
izniyle hepsini iman ve edeple ssleyip ateten kurtaracam, cennete
girmelerine ve cennette yksek makamlar almalarna vesile olacam. Hazret sonra
u mnada bir iir okudu:
'Ey doru drst bir hayr ilememi ve hayrdan yana ifls etmi olan kimse!
Halin ne olur-
sa olsun sen yine bize gel, katl ve raz ol. Biz se nin gibi yz binlerin iini
grdk, ykn tadk, senin de iini grrz, ykn tarz." Fakih Si
rceddin (rah) der ki:
"Sonra mescide gittik. Ben bu szleri ve mj deleri Hz. Mevln'ya tbi olmu,
terbiye eiine ba koymu mridlerine anlattm; hepsi sevinle rinden kr
secdesine kapandlar, aladlar."212
ite btn Allah dostlar, gavs ve kutub diye bilinen vellerin grevi budur.
Allah iin halka hizmet ve himmet.
MADD SIKINTILARIN ZM KANAAT ve KTSAT
Kanaat ve iktisat iki byk hazinedir. Bu hazinelere fakirlerden ok zenginler
muhtatr.
Kanaat, kararn bilmek, eldeki ile yetinmek, hacetin dndaki eylere gz
dikmemek, aza rza, oa vefa gstermek, az mala sahipken korkmamak, ok mal
iinde marnlamaktr.
iktisat ise her ite dengeli olmak, ll davranmak, orta yolu tutmak, gce
gre yk almak, israftan kamak, arlktan saknmaktr.
iktisadn zdd israftr. sraf ihtiyacn dnda harcama yapmaktr. Msrif
dengesiz insandr,
212 bk. Ahmed Eflk, Ariflerin Menkbeleri, 1/488-489 (istanbul 2001).
ALE SAADET
sraf ve
doyumsuzluk
hastalndan
kurtulmayan
hi kimse hr
olamaz, huzur
bulamaz,
korkudan
kurtulamaz.
253
ALE SAADET
Kanaat
etmeyen
insann
mal
arttka
derdi de
artar.
254
kendisinin ve malnn gerek deerini bilmeyen kimsedir. Bilmedii iin her
eyini ok basit deer ve zevkler iin zayi eder. Msriflik eytann ahlkdr.
Msrifler eytanlarn kardei ve yoldadr.
israf sadece malda olmaz. Madd ve manev btn cevherlerini boa harcayarak,
diliyle, gzyle, dnceleriyle, sevgisiyle, vakit ve nakitle-riyle haddi aan,
haram ilere bulaan herkes msriftir.
Yalan syleyen bir dil, sz israf etmi olur. insanlara haset ve hakaretle
bakan bir gz, nazarlarn israf etmi olur. Haram i ve elencelerde geen
mr, israf edilmi olur. Hile ve hyanet planlar yapan akl, israf edilmi
olur. eytan ehvetlerde harcanan sevgi, israf edilmi olur. Ksaca, haramda
kullanlan her ey israf edilmi olur.
insanlar israf deyince genelde pe ekmek atmay veya yemek dkmeyi dnrler.
Evet bunlar israftr, fakat asl israf, vcuda alnan gdalar zulm ve ktlk
yolunda kullanmaktr. Ald gdalar haram yolda harcayan bir kimse, gdasn
plklerden alsa bile israf etmi olur.
Kanaatin zdd duyumsuzluktur. Doyumsuz-luk, midenin deil kalbin hastaldr.
Doymak bilmeyen mide deil, nefistir. Ne yiyeceim, korkusunu eken mide deil
kalptir. sraf ve doyumsuz-luk hastalndan kurtulmayan hi kimse hr olamaz,
huzur bulamaz, korkudan kurtulamaz.
nk kanaat etmeyen insann gz dnya ile doymaz. Bu kimse nce mala ulama
derdiyle yanar. Sonra mal iin eref ve haysiyetine varana kadar pek ok eyini
satar. Eer arad mala ularsa, bu defa onu nasl koruyacam derdi iini
sarar. Kanaat etmeyen insann mal arttka derdi de artar. Bu dertten
kurtulmann iki aresi vardr:
Kanaat veya kara toprak!...
Kanaat eden kimse az ile yetinip almaktan kaan kimse deildir. Kanaat ite
deil ata olur. herkesi, a ise nefsimizi ilgilendirir. Kana atkr insan ok
yemek iin ok almaz. Daha fazla keyif edeyim, diye mal toplamaz. O ok
alr ama az harcar. Az ile yetinir, yetinmesini bilir. Fazlasn evresine
verir, fazlas yoksa endielenmez.
Mmin Allah yolunda hizmet etmek iin ok alr. Bir insann nefsi iin
haddinden fazla harcama yapmasna cmertlik denmez. Cmert, nefsi iin aza
kanaat eden fakat bakalarna hayr ve hizmette snr tanmayan, Allah yolunda
vermekten usanmayan insandr.
Cmertler, Reslullah Efendimiz'in (s.a.v),
"Gerek mmin, cennete girene kadar hayra doymaz"213 diye tarif ettii
bahtiyarlardr.
213 Tirmiz, ilim, 19.
ALE SAADET
Bir insann
kendisine
haddinden
fazla
harcama
yapmasna
cmertlik
denmez.
255
ALE SAADET
Cmert,
nefsi iin
aza kanaat
eden fakat
bakalarna
hayr ve
hizmette
snr
tanmayan,
Allah
yolunda
vermekten
usanmayan
insandr.
256
Resl-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) madd hayatmzn en temel iki prensibini yle
belirtir:
"ktisat eden geim sknts ekmez."
2U
"Kanaatin peine dn; phesiz kanaat hi tkenmeyen bir maldr."2W
Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) her devirde insanln dertlerine deva olan u
mhim uyarlarn hatrlayalm:
"Zenginlik mal okluu ile deildir. Asl zenginlik gnln zengin olmasdr."216
"Allah'n taksimine raz ol ki insanlarn en zengini olasn."2U
"Kimin derdi hiret olursa Allah onun kalbine zenginlik koyar. Onun dank
ilerini toplar, dnya ona kolay gelir. Kimin de btn derdi dnya olursa Allah
onun gznn nnden fakirlii hi ayrmaz, ilerini datr. Bu kiinin dzeni
olmaz,
214 Ahmed, Msned, 1/447; Tabern, el-Kebr, nr. 10118; Heysem, Mecmau'z-
Zevid, 10/ 252.
215 Tabern, el-Evsat, nr. 6918; Heysem, Mecmau'z-Zevid, 10/256.
216 Buhr, Rikak, 15; Mslim, Zekt, 120; Tirmiz, Zhd, 40.
217 Tirmiz, Zhd, 2.
dnya da ancak kendisine takdir edildii kadar gelir."
Tarih ahittir ki israf edenler iktisat ve kanaat edenler kadar hayattan zevk
alamazlar. Gnl do yumsuz olan kimse, dnyada hangi tad tatsa hangi nimete
ulasa onunla yetinmez, fazlasn is ter. Hell nimetler ve zevkler herkese
yeterken msrif kii harama dalar. Onun nefsini haramlar bi le doyurmaz. Bu
haramlar onu bunalma srkler
Bundan sonra intiharlar dnmeye balar Alkol ve uyuturucu maddelerden medet
bekler. En seviyesiz ilere el atar. Farkl tatlar arar. Fakat bulamaz. Buna
insanlk krizi denir. Bu krizde insan paradan kymetsiz, eyadan deersiz bir
hale der. Bylesi bir ortamda din ihmal edilir. Mal tercih edilir. ehvet iin
eref satlr. Yz kuruluk iler iin yzszlerin nnde yzsuyu dklr. Eer
bu hale den insanmz iktisattaki izzeti, kanaatteki erefi bilseydi, srtyla
odun tayarak geimini salamay tercih ederdi.
Bu yolla belki ok mal kazanamazd ama insanln korurdu. Akl banda bir
insana u ha-dis-i erif ok ey ifade eder:
218 Tirmiz, Kyamet, 30; ibn Mce, Zhd, 2; ibn Hibbn, el-ihsn, nr. 680.
ALE SAADET
"Gerek
mmin,
cennete
girene
kadar
hayra
doymaz."
Hadis-i erif
257
ALE SAADET
"Allah'n
taksimine
raz ol ki
insanlarn en
zengini
olasn."
258
"Kim emniyet ve afiyet iinde sabaha kar ve gnlk yiyeceine de sahip olursa
sanki btn dnya kendisinin gibidir."2n
M BRET k
Midem in Yzmn Suyunu Dkemem
Bir zamanlar cmertlii ile dillere destan olan Htem-i T, misafirlerine byk
bir ziyafet vermi, krk tane byk ba hayvan kesmiti. Ayrca herkese gzel ve
kymetli hediyeler datmt. Ayn gn ehrin dna gezmeye kmt. Yolda
bir ihtiyar grd. Srtna odun yklemi, iki bklm olmu gidiyordu. Odunlarn
bir ksm dikenli olduundan ihtiyarn el ve yznde izik halinde kanamalar
grnyordu. Htem ihtiyar durdurdu ve,
"Be adam, sen Htem-i T'yi tanmaz msn? O u anda herkese ziyafet ve
hediyeler veriyor. Sen de git, ihtiyacn al, be kuruluk diken ile urama"
dedi.
O kanaatkar ihtiyar, Htem'in ismini duymutu, fakat onu hi grmemiti.
Kendisine dnerek,
"Ben bu dikenli ykm izzet ve erefimle tayorum. Onu tarken yzmden ter
dklyor,
Tirmiz, Zhd, 34; bn Mce, Zhd, 9; Buhr, el-Edeb'l-Mfred, nr. 300.
fakat kimseye yzmn suyu dklmyor. Ben saadeti gidip de midem iin Htem-
i T'nin minneti altna girmem, hrriyetimi kimseye vermem" dedi.
Bir gn bir mecliste Htem-i T'ye unu sordular:
"Bu dnyada senden daha cmert ve erefli bir insan grdn m?" Cevab u oldu:
"O srtyla odun tayan ve bana minnet etmeyen ihtiyar, benden daha erefli,
daha mert ve daha yksek bir kimsedir."220
srafn Sonu
israf hrs dourur, hrstan da netice kar: Birincisi: Hrsl ve mal
dkn kimse kana-atsiz olur. Kanaatsizlik insann alma evkini krar. kr
yerine ikyet ettirir, insan tembellie atar. Hell kazanc terkettirir, haram
yollardan zahmetsiz mal aratr. Bu yolda insan izzet ve erefini feda eder.
srafa dalan milletlerde tketenler oalr, retenler ise azalr. O vakit
toplumun ayakta durmasn temin eden sanat ve hizmetler durur veya durma
noktasna gelir.
kincisi: Hrsn sonucu pimanlk ve perianlktr. Kinatta mal hrs ile huzur
bulmu, rahat etmi hibir insan veya hayvan yoktur. 220 Sa'd-i rz,
Glistan, s. 127; Said Nurs, Lemalar, s. 142.
Kimin derdi hiret olursa Allah onun kalbine zenginlik koyar. Onun dank
ilerini toplar, dnya ona kolayca gelir.
259
ALE SAADET
sraf
edenler,
iktisat ve
kanaat
edenler
kadar
hayattan
zevk
alamazlar.
260
ncs: Mal hrs ihls yok edip insan riyakr, gsteri dkn ve bencil
yapar. Bu sonularn en nemlisi de budur. nk bu hrs iinde Allah'a gzel
kulluk yaplamaz. Kalp huzur iinde yce Rabb'ine ynelemez. nsan kula, kulluk
yapar hale gelir. Bu tam bir felkettir. Kanaat ve iktisat nefsi susturmak,
kalbi rahatlatmak iindir. Bu da huzurla ibadet iin lzmdr. Hedef keyif deil
kulluktur.
Demek ki rahatlk ok malda deil, az mala kanaat etmektedir. u hadis-i erif
insan ftratn ortaya koymaktadr:
v_-ii
L>j LJ]\
"nsanolunun iki vadi dolusu altn olsa, bir ncsn daha ister. Onun
gzn ancak toprak doyurur. Allah tvbe edenlerin tvbesini kabul eder."22'
Allah Tel, tvbe edip kendisine ynelen kullarnn kalbini kendi sevgisi ile
zenginletirir. Allah ile zengin olan gnl, hr olur. Bu gnl genilik halinde
krle, sknt annda sabr ve niyazla Rabb'ine ynelir, rahat eder.
221 Buhr, Rikak, 10; Mslim, Zekt, 116-118; Tirmiz, Zhd, 27.
<&BRET k Allah ile Zengin Olan Gnl
Hz. s (a.s), bir adama urad. Adam gzleri kr, alaca ten hastalna
yakalanm, iki taraf fel olmu ktrm bir halde yatyordu. Btn bu dertler
iinde adam, "ok insanlar iine drd hastalktan beni kurtaran Allah'a
hamdolsun" diyordu. Hz. s (a.s) adama,
"Ey adam, Allah seni hangi hastalktan kurtard ki krediyorsun?" diye sordu.
Adam, "Ey Allah'n peygamberi! Yce Allah bana kendisini tantt, kalbime iman,
marifet ve sevgisini koydu; bu durumda ben ne kadar zenginim ve kalbinde iman
nuru olmayan btn insanlardan daha hayrl bir haldeyim" dedi. Hz. is, adama,
"Doru syledin, elini bana uzat" dedi. Adam elini ona uzatt, Hz. s (a.s)
adamn elini tuttu, dua etti, adamn btn hastalklar iyi oldu, bedeni ve yz
gzelleti. Bundan sonra bu adam Hz. sa'nn (a.s) yakn arkada oldu, onunla
birlikte ibadet yapt.222
Arifler der ki: "Bir insan yce Allah sever ve himaye ederse, lem ona dman
olsa bir zarar dokunmaz. Bir insana btn lem dost olsa da yce Allah dman
olsa lemin dostluunun ona bir faydas olmaz."
222 Gazl, ihya, 5/75.
ALE SAADET
Gnl doyumsuz olan kimse, dnyada hangi tad tatsa, hangi
nimete
ulasa
onunla
yetinmez,
fazlasn
ister.
261
ALE SAADET
srafa dalan
milletlerde
tketenler
oalr,
retenler ise
azalr.
262
Bir insana dnyada verilen en byk nimet iman ve afiyet nimetidir. En nemlisi
imandr. Her mmin bu iman cevherini koruma derdine dme-li, bunu her eyin
stnde grmelidir. nk iman cennetin bileti ve ebed saadetin garantisidir,
imansz insan, sadece et ve kemikten ibarettir.
Dnyada Hangi Gruptanz?
Reslullah Efendimiz (s.a.v), dnyada yaayan insanlarn dnya nimetlerine
baklarna ve onu kullanlarna gre drt gruba ayrldklarn ve herkesin
gnlne gre sonu aldn yle haber vermitir:
" ey var ki onlarn gerek olduuna yemin ederim. Size ayrca bir sz
syleyeceim, onu da iyi belleyin. zerine yemin edeceim ey unlardr:
1. Verecei sadakadan dolay hi kimsenin mal noksanlamaz.
2. Kendisine zulmedilen bir kul, sabrettiinde, Allah muhakkak onun izzetini
artrr.
3. Dilencilik yapan bir kimseyi Allah, fakirlikten kurtarmaz. imdi,
syleyeceimi iyi belleyin. Dnyada drt grup insan vardr:
Birinci gruptaki kula, Allah mal ve ilim verdi-O da mal tasarruf ederken ilme
gre hareket edip Allah'tan korktu, yakn akrabasn gzetti ve
malnda Allah'n bir hakk olduunu bildi. Bu, derecelerin en stndr.
kinci gruptaki kula, Allah ilim verdi fakat mal vermedi. O da gerekten samimi
bir niyetle, 'Eer benim de malm olsayd u falanca gibi hayr yolunda amel
ederdim' dedi. Bunlarn ikisinin sevab eittir.
nc gruptaki kula, Allah mal verdi ancak ilim vermedi. O da maln cahilce
kulland. Onu harcarken Allah'tan korkmad, yakn akrabasnn hukukunu gzetmedi
ve malnda Allah'n hakk olduunu bilmedi. Bu hal, derecelerin en ktsdr.
Drdnc gruptaki kula, Allah mal da ilim de vermedi. O ise, 'Eer benim de
malm olsayd u falanca gibi harcardm' diyerek nc gruptaki-ne zendi. Bu
ikisinin gnah eittir."223
te dnya budur; herkesin hizmetine sunulmutur. Birine rahmet sebebi, dierine
azap vesilesi olmaktadr. Su dnyann deil, onu kullananlarndr. Bu nasl
oluyor, deme hakkmz yoktur. Yce Mevl'nn u hkmne kulak verelim:
"Kim u geici dnyay isterse dilediimiz kimselere istediimiz kadarn bu
dnyada geici olarak veririz. Ama sonra, cehennemi ona mesken yaparz. Knanm
ve zelil bir halde oraya girer. Her kim de hireti ister ve mmin olarak oras
iin alrsa, almalar kabul edilip gzelce
223 Tirmiz, Zhd, 17; Mansr Ali Nsf, et-Tc, I, 56.
ALE SAADET
Mal hrs, ihls yok edip, insan riyakr, gsteri dkn ve bencil yapar.
263
ALE SAADET
"nsanolunun
iki vadi
dolusu altn
olsa, bir
ncsn
daha ister.
Onun gzn
ancak toprak
doyurur. Allah
tvbe
edenlerin
tvbesini
kabul eder."
Hadis-i erif
264
karl verilir. te bu ekilde her birine Rabb'inin ihsanndan veririz.
Rabb'inin ihsan kstlanm deildir."224
Arifler Allah'tan sadece O'nun rzsn isterler. Bir mr boyu kapsnda kabul
beklerler. Bu uurda canlarn verirler. Bunun iin dnya ve hireti feda
ederler. Allah iin ne yapsalar az grrler; az oldu, derler. Sonra edeple
ellerini aar,
"Allahm! Seni hakkyla vemedik, sena edemeyiz de. Sen kendini nasl yce
bilirsen ylece ycesin" diye yalvarrlar.
insan hedefini Allah'n rzs yapp, kalbini terbiye ve tezkiye ederek ilerini
zikir, kr, hizmet ve edebe evirince eline geen her trl nimet, rahmete
dnr. Her kazanc hell olur. Bu gzel niyetiyle her yapt i, sevap olur.
Herkes nce u dnyada neyin peinde ve kimin iinde olduunu tesbit etmeli.
Gnlnn kblesini iyi belirlemeli. Kalp Cenb- Hakk'a balanrsa gz her eyde
O'nu arar. O'nu arayan bulur. Bulan da kurtulur.
Vefat Edenlerimize Kar Vazifelerimiz
Vefat eden bir mminin zerinden kulluk mkellefiyeti der, fakat dnya ile
btn irtibat kesilmez. yle yollar vardr ki mmin o vesilelerle kabrinde
rahmet ve nura ular. Allah iin birbirini
sr 17/18-20.
sevenler dnyada olduu gibi kabirde ve maherde de birbirlerine yardmc
olurlar.
Vefat edenler iin yaplacak en gzel i, onu gzel halleriyle anmaktr. Onun
iin hayr dua ve istifar etmek ve onun adna hayrl iler yapmaktr
"Vefat eden yaknlarm ve dostlarm iin ne yapabilirim?" diyenlere, Reslullah
Efendimiz (s.a.v) u amelleri tavsiye etmitir:
"nsanolu ld zaman ameli kesilir, an cak u yolla kendisine sevap
gelmeye devam eder:
1. Sadaka-i criye (Yani insanlarn faydaland hayrlar).
2. stifade edilen ilim.
3. Kendisine dua eden slih evlt. "225
Dier bir hadiste, sadaka-i criye saylan baz gzel iler yle sralanmtr:
"Hi phesiz u eylerin sevab mmin ldkten sonra kendisine gelmeye devam
eder:
1. renip bakalarna yayd faydal ilim.
2. Arkasndan kendisine istifar eden slih evlt.
225 Buhr, Edebl-Mfred, nr. 38; Mslim, Vasiyyet, 14; Eb Davud, Vesy, 14;
Tirmiz, Ahkm, 36.
ALE SAADET
Allah ile zengin olan gnl, hr olur. Bu gnl genilik halinde krle,
sknt annda sabr ve niyazla Rabb'ine ynelir, rahat eder.
265
ALE SAADET
Bir insana
dnyada
verilen en
byk nimet
iman ve
afiyet
nimetidir.
266
3. Vrislerine brakt (okunup amel edilen) mushaf.
4. Bina ettii mescid veya yolcular iin yaptrd kervansaray.
5. Diktii aa.
6. Aktt nehir veya at su kuyusu.
7. Shhat ve afiyet iinde iken malndan ayrp verdii sadaka."226
Selemeoullar kabilesinden bir adam Hz. Peygamber'e (s.a.v) gelerek,
"Y Reslallah! Vefatlarndan sonra anne ve babam iin yapacam bir iyilik var
mdr?" diye sordu, Reslullah (s.a.v) ona yle buyurdu:
"Evet, onlar iin yapacan iyilik, kendilerine dua ve istifar etmen,
vasiyetlerini yerine getirmen, onlarn yakn olan akraba hukukunu gzetmen ve
onlarn arkadalarna ikramda bulunman-
dr."227
"Allah Tel, lmnden sonra bir kulun derecesini ykseltir. Kul, 'Y Rabbi,
bunun sebebi nedir?' diye sorar; Allah Tel, 'Dnyada ocu-
226 Birbirini tamamlayan rivayetler iin bk. ibn Mce, Mukaddime, 20; ibn
Huzeyme, Sahh, nr. 2490; Heysem, Mec-mau'z-Zevid, 1/167.
227 Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 3 5; Eb Davud, Edeb, 118 ibn Mce, Edeb, 2.
un senin iin dua ve istifar etti (Bu sebeple dereceni ykselttik)'
buyurur."22S
Hz. Enes (r.a) anlatyor:
Sa'd b. Ubde, Hz. Peygamber'e (s.a.v) gelerek,
"Y Reslallah! Annem vefat etti, herhangi bir vasiyette de bulunmad. Ben onun
adna sadaka versem bunun kendisine bir faydas olur mu?" diye sordu, Reslullah
(s.a.v),
"Evet, onun iin su dat" buyurdu.229
Eb Hreyre (r.a) anlatyor:
Bir adam Hz. Peygamber'e (s.a.v) gelerek,
"Babam vefat etti, bir miktar mal brakt; herhangi bir vasiyette bulunmad. Ben
onun adna sadaka verirsem onun gnahlarna kefaret olur mu?" diye sordu.
Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"Evet, olur"buyurdu.230
Ayn ekilde bir kadn, len annesi iin verecei sadakann bir sevab olup
olmadn sorunca, Resl-i Ekrem Efendimiz (s.a.v),
228 Buhr, Edeb'l-Mfred, nr. 36; ibn Mce, Edeb, 1; Ah-med, Msned, 2/509;
Beyhak, es-Snen'l-Kbr, 7/79; Heysem, Mecmau'z-Zevid, 10/210.
229 Tabern, el-Evsat, nr. 8057; Heysem, Mecmau'z-Zevid, 3/138.
230 Mslim, Vasiyyet, 11; Nes, Vesy, 8.
ALE SAADET
"Verecei sadakadan dolay hi kimsenin mal noksanlamaz.'
Hcdis-i erif
267
ALE SAADET
Kendisine
zulmedilen
bir kul
sabrettiinde,
Allah
muhakkak
onun izzetini
artrr.
268
"Evet, sevab olur, onun adna sadaka ver"
buyurdu.231
Reslullah Efendimiz (s.a.v) lenin mmin olmas artyla, onun adna kle azat
etmenin, sadaka vermenin, hacca gitmenin sevabnn kendisine ulaacan beyan
etmitir.232
afi limlerinden mam Nevev (rah) bir nceki hadisin erhinde demitir ki:
"Bu hadiste, lnn arkasndan verilen sadakann lye fayda verecei ve
sevabnn ona ulaaca hakknda bir delil vardr. limlerin zerinde ittifak
ettii gr de budur. Yine limler duann lye ulaaca, borlar dendiinde
kendisinden decei, gitmedii hacc varsa onun adna gidildiinde geerli
olaca konusunda da ittifak etmilerdir."233
Okunan Kur'an'n lye ulamas konusunda limler arasnda farkl grte
olanlar vardr. lk devir afi ve Mlik limlerinden bir grubun dnda, dier
mezhep mctehidleri ve daha sonra gelen afi ve Mlik limleri okunan
Kur'an'n sevabnn bir mislinin de bu sevabn baland llere ulaaca
konusunda gr birlii etmilerdir. mmetin genel uygulamas da byledir.234
231 Mslim, Zekt, 16; Eb Davud, Vesy, 15.
232 Eb Davud, Vesy, 16.
233 Nevev, Mslim erhi, 7/ 91.
234 ibn bidn, Redd'l-Muhtr, 3/151-153; Zhayl, el-Fk-h'l-islm, 2/
550-552.
limlerimizin ounluu okunan Kur'an'n sevabnn lye ulaacan kabul ve
ispat etmiler, bu konuda geni aklamalar yapmlar ve pek ok rnek
vermilerdir.
unu unutmamak gerekir ki cenaze namaz, bu hususta en byk delildir. nk bu
namazn asl dua ve istifardr.
Bu duadan maksat, lye fayda vermek, imanna ahitlik yapmak ve zerine ilh
rahmeti ekerek kabrindeki suallerde kendisine yardmc olmaktr.
Kabir ziyaretlerinde yaplan dua ve istifar, okunan Kur'an ve salavat ile de
ayn ey istenmektedir. Nitekim, Hz. Reslullah (s.a.v), bir cenazeyi definden
sonra orada bulunan ashabna,
"Kardeiniz iin istifar edin. Allah Tel'dan onu (kelime-i ehdet zere)
sabit klmasn isteyin, nk u anda ona sual sorulmaktadr"235
buyurarak, mminlere kabirde yardmc olunmasn istemitir.
imam Kurtub'nin (rah) belirttii gibi lye okunacak Kur'an, bir dua ve sadaka
eididir. Sadakann pek ok eit ve ekli vardr. Hadis-i
235 Eb Davud, Ceniz, 74; Hkim, Mstedrek, 1/370.
ALE SAADET
"Dilencilik
yapan bir
kimseyi,
Allah
fakirlikten
kurtarmaz."
Hadis-i erif
269
p
ALE SAADET
lye
okunacak
Kur'an, bir
dua ve
sadaka
eididir.
270
eriflerde namaza, her trl zikir ve tebihlere de sadaka ismi verilmitir.236
Vefat eden anne baba ve mminler adna yaplacak hayrn, verilecek sadakann
belirli bir gn ve vakti yoktur. Vefatndan sonra kyamete kadar kendisi iin
yaplacak her trl dua ve istifar, btn sadaka ve hayrlar, kendisine hediye
edilecek Kur'an ve salavatlar kabrinde ona fayda verir.
Bunlarla lenin ya manev derecesi ykseltilir yahut bir gnah affedilir.
Bylece kabirdeki huzuru ve nimetleri artar. Ancak dualarn ve hayrlarn daha
fazla kabul edilecei an ve aylarda bu hediyeler oaltlmaldr.
Cuma gn ve geceleri, seher vakitleri, ramazan ay, mbarek geceler, bayram
gnleri, Kabe'yi ziyaret n, Arafat'ta vakfe zaman, Hz. Re-slullah' (s.a.v)
ziyaret zamanlar, slihlerle sohbet ve zikir vakitleri ve kalbin ihlsl olduu
her an, dua, istifar ve hayrlarn en makbul olduu zamanlardr.
Bu vakitleri ganimet bilmeli ve vefat eden dostlara zellikle o zamanlarda
manev hediyeler gndermelidir. lye Kur'n- Hakm'den hangi yet ve sre
okunup balansa faydal olur.
Ancak baz srelerin okunmas Hz. Peygamber (s.a.v) tarafndan zellikle tavsiye
edilmi, di-236 Kurtub, et-Tezkire, s. 75.
er baz srelerin de okunmas slihlerin tecrbesiyle tercih edilmitir.
Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"llerinize Ysn sresini okuyunuz"Z21 buyurmutur.
limler, Ysn sresinin len kimsenin hem vefat annda hem de kabri banda
okunabileceini sylemilerdir.238
Baz sre ve yetler var ki Reslullah Efendimiz (s.a.v) onlar zerinde ok
durmu ve okunmalarn tavsiye buyurmutur.
Bunlar iinde Kur'n- Hakm'in esas ve anas diye tantlan Fatiha sresi,
kabir azabna mani olan Mlk sresi, Kur'an'n te birine denk grlen hls
sresi, her trl erre kar birer siper vazifesi gren Felak ve Ns sreleri,
Kur'an'n en byk yeti olan yet'l-krs239 gibi fazileti ne karlan sre
ve yetler zerinde sahabe, tabin ve byk limler ok durmular, diriler ve
ller iin bunlar tavsiye etmilerdir.
Ashaptan Abdullah b. mer (r.a), vefat edenin kabri banda Bakara sresinin ilk
be yetini
237 Eb Davud, Ceniz, 19; Nes, Snen'l-Kbr, nr. 1 0913, 10914; bn Mce,
Ceniz, 4.
238 Syt, erhu's-Sudr, s. 404.
239 Mslim, Salt'l-Msfirn, 254, 259, 264; Tirmiz, Fez-l'l-Kur'n, 1,2,
9, 11, 12.
ALE SAADET
Kalp Cenb- Hakk'a balanrsa, gz her eyde O'nu arar. O'nu arayan bulur.
Bulan da kurtulur.
271
ALE SAADET
Vefat edenler
iin yaplacak
en gzel i,
onun iin
hayr dua ve
istifar etmek
ve onun adna
hayrl iler
yapmaktr.
272
(Elif lm mm'i) ve sonunu (menerresl'y) okumay mstehap grmtr.240
Bir konuda mstehap hkmn vermek ancak bir delille (Kitap veya snnetle)
mmkndr. Abdullah b. mer'in (r.a) bu hkm, snnetten grd bir uygulamaya
gre verdiini syleyebiliriz.
Nitekim mam Tabern'nin rivayet ettii bir hadis-i erifte, Hz. Reslullah
(s.a.v), lnn kabri banda bunlarn okunmasn tavsiye etmitir.241
Bu konuyu biraz amamzn sebebi, zaman-mzdaki maddeci anlayn her eyi akl
ve madde lleriyle deerlendirip, lm, lm tesini, lenlere yaplacak
hizmetleri ve bizden nce giden byklere kar gereken hrmetleri unutmasndan
dolaydr.
Ne mutlu, kendisi lp gittiinde, geride onu unutmayan, en tatl anlardaki ve
kymetli zamanlardaki dualarna onu da katan, arada bir onun iin de gz ya
aktan vefal dostlar brakan mmine!..
Kadnlarn Hayr ve Hizmetleri
Hayr ve sadaka sadece mal ve para ile olmaz, insan cmert edecek bir deil
binlerce yol
240 Beyhak, es-Snen'l-Kbr, 4/ 56.
241 Tabern, el-Kebr, nr. 13613; Heysem, Mecmau'z-Ze-vid, 3/44.
vardr. Mslman bir kadn da bu erefli ahlktan nasibini almal ve cmertlerin
safna katlmaldr.
Miras, mehir, hediye ve ticaret yoluyla geliri olan ve elindeki miktar zenginlik
nisabna ulaan mslman bir kadn, bu maldan zekt ve sadaka- fitir vermek,
kurban kesmek ve gc yetiyorsa hacca gitmekle mkelleftir.
Bunlar yaptktan sonra sra fazilet olan infak ekillerine gelir ki mslman
kadn, bu konuda serbesttir. ahs maln istedii hayr yollarnda
harcayabilir. Bu konuda kocasnn izni de art deildir. Ancak kocas fakirse
ona balamas, maln ocuklarna harcamas, en yakn akraba veya kap
komularndan vermeye balamas daha faziletlidir.
ahs mal olmayan ve ancak kocasnn getirdiini harcama durumunda olan
mslman bir kadn, kocasnn malndan ve evin i ilerinden sorumludur.
Evin dndaki harcamalarnda ise kadn, genel veya zel izin almaldr:
Genel izin, her mslmann yapmas tavsiye ve tevik edilen hayr trlerini
ierir. Mesel biraz ekmek ve su isteyeni bo evirmemek, dn bir ey isteyen
komulara yardmc olmak, eve gelen misafire ikramda bulunmak, fakir ve muhta
komulara bir para yiyecek gndermek gibi eyler, genel iznin iine girer.
ALE SAADET
"Sadaka,
Allah
Telnn
gazabn
sndrr,
kt lme
engel olur."
Hadis-i erif
273
ALE SAADET
"Kyamette
herkes, hesap
grlene
kadar,
sadakasnn
glgesi
altnda
olacaktr."
Hadis-i erif
274
slm rfe gre bunlara genel olarak izin verilmitir. Bunlar eli dar da olsa
her mslmann yapabilecei hayr eitleridir. Bu hususlarda cimrilik
etmemelidir.
zel izin ise bunlarn dndaki hayrlarda gerekir. Kocann izni olmadan o tr
hayrlar yapmamaldr. Ancak koca, elinden ne geliyorsa yap, diye bir izin
vermise o zaman serbesttir.
Kadn veya hizmeti tarafndan evin reisinin malndan yaplan her trl hayrn
bir sevab onu yapana, bir sevab da bu mal kazanan kocaya yazlr.
Bu konuda Reslullah Efendimiz (s.a.v) yle buyurmutur:
"Bir kadn, kocasnn malndan ve yiyeceinden haddi amadan hayr yolunda infak
ederse kendisine bir sevap yazlr. O mal kazanan kocaya da bir sevap yazlr.
Hizmetinin hayr yolundaki harcamalar da byledir. Birinin sevab dierinin
sevabna noksanlk getirmez."242
Hz. Eb Bekir'in (r.a) kz Esma (r.ah) arlatyor:
"Hz. Peygamber'e (s.a.v) geldim ve,
'Y Reslallah! Benim herhangi bir malm yok, ancak kocam Zbeyr'in eve
getirdikleri var. Benim onlardan hayr yapmamda bir saknca var 242 Buhr,
By', 12; Mslim, Zekt, 80-81.
mdr?' diye sordum. Peygamber Efendimiz (s.a.v),
'Gcnn yettii kadar (kendi malndan ve rzasyla kocann malndan)243 hayr
yap. Elini sk tutma ki Allah da sana kar rahmetini ksmasn'244 buyurdu."
Reslullah (s.a.v) buyurmutur ki:
"Ey mslman kadnlar! Bir komu, dier komusu iin yapabilecei hibir hayr
kk grmesin; bir koyun bacayla da olsa ikramda bulunsun."245
Hz. ie validemiz (r.ah) Hz. Reslullah'a (s.a.v), iyilik ve ikrama hangi
komudan balayacan sorunca, Peygamber Efendimiz (s.a.v) ona da u cevab
verdi:
"Kaps sana en yakn olan komudan bala."246
Reslullah Efendimizin (s.a.v) sadaka ile ilgili u mjdelerini bir kere daha
hatrlayalm:
"Sadaka, dnyada bellara, hirette ise cehennem azabna kar bir siperdir."
"Sadaka, Allah Tel'nn gazabn sndrr, kt lme engel olur."
243 Nevev, Mslim erhi, 7/120.
244 Buhr, Zekt, 22; Mslim, Zekt, 89.
245 Buhr, Edeb, 30; Mslim, Zekt, 90.
246 Buhr, Edeb, 32.
ALE SAADET
"Ey kadnlar! Taklarnzdan da olsa oka sadaka verin ve fazlaca istifar
edin."
Hadis-i erif
275
ALE SAADET
Mslman
annenin
cmertlii ve
iyilik
severlii
evdeki
ocuklar iin
gzel bir
rnek
olacaktr.
276
"Kyamette herkes, hesap grlene kadar, sadakasnn glgesi altnda olacaktr."
Hadis-i erif cehennem ehlinin ekseriyetinin durmadan lanet okuyan, devaml
ikyette bulunan ve kocalarnn iyiliini inkr eden kadnlar olduunu
bildiriyor.247 Allah Resul kadnlar iin azaptan kurtulu yolunu yle tarif
etmitir:
"Ey kadnlar! Taklarnzdan da olsa oka sadaka verin ve fazlaca istifar
edin."248
Reslullah Efendimizin (s.a.v) yanna bir kadn geldi. Yannda da kz
bulunuyordu. Kzn elinde ise kalnca iki bilezik vard. Peygamber Efendimiz
(s.a.v),
"Onlarn zektn veriyor musun?" diye sordu, kadn, "Hayr" dedi. Reslullah
(s.a.v),
"Allah'n kyamet gn senin eline ateten iki bilezik takmas houna gider
mi?"diye sordu, Kadn,
"Hayr, sevmem" dedi ve hemen bileinden bilezikleri karp Reslullah'n
(s.a.v) nne brakt ve,
"Bunlar Allah ve Resul yolunda sadakadr" dedi.249
247 Buhr, Hayz, 6; Mslim, mn, 132; Nes, Zekt, 82; ibn Mce, Fiten,
19.
248 Buhr, Zekt, 48; Mslim, Zekt, 45-46, imn, 132; Tir-miz, Zekt, 12.
249 Eb Davud, Zekt, 4.
mam Tirmiz'nin rivayeti ise yledir:
Reslullah (s.a.v) ayn soruyu iki kadna sordu, onlar da ayn cevab verince,
Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"yleyse onlarn zektn verin" buyurdu.250
Farz olan zekt vermek cmertlik deildir, ancak cimrilikten kurtulmaktr.
Reslullah Efendimizin (s.a.v) belirttii gibi, "Mminin elindeki malda, zektn
dnda, yerine getirmesi gereken baka haklar da vardr."251
Mslman bir koca hanmn, ocuklarn ve elinin altnda bulunan kimseleri
cimrilik ahlkndan kurtarmal, onlar bakalarna iyilik yapmaya tevik
etmelidir. Bir dilim ekmek, bir eit meyve, bir bardak su, bir para tatl ile
de olsa arkada veya komulara ikram etmeye altrmaldr.
Mslman annenin cmertlii ve iyilik severlii evdeki ocuklar iin gzel bir
rnek olacaktr. Baba daha ok darda bulunduu iin, komularla iyi geinme,
onlara iyilik etme konusunda ocuklara ders verecek annedir.
Mslman bir kadnn farz ibadetlerden sonra en byk vazifesi, kocas ile iyi
geinmesi, diline sahip olmas, kimseyi ekitirmemesi, komularna eziyet
etmemesi ve hi kimseyi alaya al-mamasdr.
250 Tirmiz, Zekt, 12.
251 Tirmiz, Zekt, 27; ibn Mce, Zekt, 3.
ALE SAADET
Mslman bir kadnn farz
ibadetlerden sonra en byk vazifesi, kocas ile iyi geinmesi ve diline sahip
olmasdr.
277
ALE SAADET
slm
hizmetler
her devirde,
Allah
rzsna k
ve fedakr
insanlarn
omuzlarnda
yrmtr.
278
<sS BRET ^
Dili Yznden Atee Gitti
Bir defasnda Reslullah Efendimiz'e (s.a.v) bir kadndan bahsedildi. Bu kadnn
geceleri namaz kld, gndzleri oru tuttuu, fakat diliyle komularn
zd haber verildi. Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"Onda hayr yoktur. (Tvbe etmeden lrse) o, atetedir"buyurdu.
Baka bir kadndan daha bahsettiler. Onun sadece be vakit namaz kldn,
ancak ramazan orucunu tuttuunu, taklarndan da bir miktar sadaka verdiini,
bundan baka bir ibadetinin olmadn, fakat diliyle (ve eliyle) hi kimseye
eziyet vermediini sylediler. Reslullah Efendimiz (s.a.v) bu kadn hakknda,
"O, cennettedir" buyurdu.252
Fedakrlk Zaman
yle zamanlar olur ki Hak yolunda erkek-ka-dn herkesin bir fedakrlk yapmas
lzm gelir. O zaman elde avuta ne varsa ortaya koyma zamandr. slm
hizmetler her devirde, Allah rzsna k ve fedakr insanlarn omuzlarnda
yrmtr.
252 Hkim, Mstedrek, 4/166. Zeheb de bu hadisin sahih olduunu belirtmitir.
Nice fedakr ve cefakr mslman kadnlar bileindeki bilezikleri, kulandaki
kpeleri, par-mandaki yzkleri Allah yolundaki hizmetlere tasadduk etmi ve
sslenme hakkn cennete saklamtr.
eyizini, kendi eliyle rd birka danteli, -be orab, dokuduu bir-iki
kilimi satp Allah yolundaki hizmetlere katkda bulunmaya alan kadnlarn
says hi de az deildir.
Allah yolunda cihad ve hizmet eden slm ordusuna birka evldn birden
gnderip, "Eer cihaddan geri durursanz yahut savatan ve lmden kaarsanz
stm ve emeklerimi size hell etmem" diyen ve cierparelerini Allah yolunda
feda eden nice anneler mevcuttur. Hz. mer (r.a) devrinde edep ve ediplii ile
mehur aire kadn Hz. Hansa (r.ah) gibi...
Mslman kadn evindeki ocuklarna verecei edep ve ilmin bir eit sadaka
olduunu bilmelidir.
Kzna gzel edep, hayrl ilim ve faydal sanat reten bir anne, lmden
sonras iin en gzel sadakasn brakmtr.
Mslman kadnn, evin iindeki fertlere ve zellikle ihtiyar dede ve nineye
Allah rzs iin yapaca hizmetler, birer sadakadr.
ALE SAADET
Mslman kadn evindeki ocuklarna verecei edep ve ilmin bir eit sadaka
olduunu bilmelidir.
279
ALE SAADET
Kzma gzel
edep, hayrl
ilim ve
faydal sanat
reten bir
anne,
lmden
sonras iin
en gzel
sadakasn
brakmtr.
280
Mslman kadn, yemeinin suyunu biraz fazla koymal, bir fakir veya yetime
veyahut gelecek bir misafire ondan ikram etmeyi dnmelidir. Bu niyet bile onun
kalbindeki cmertlik ve hayr duygularn canl tutacaktr.
Mslman kadn, iyilik ve hizmetlerini gsteri, heyecan ve birilerine irin
gzkme dncesiyle yaparsa Allah katnda emei zayi olur. Hizmetlere sadece
Allah rzs iin katlmal ve gcnn yettiini stlenmelidir. Adnn
duyulmasn deil, o iin hakkyla grlmesini hedefe almaldr.
Hayrda Seme ve Hizmette Snr Olmaz
Her hayrn ayr bir fazileti ve deiik bir lezzeti vardr. Bunun iin az da
olsa her hayrdan bir hissemizin olmasna almalyz. Bir yetimi sevmek veya
fakiri sevindirmek nasl byk bir fazi-letse darda kalm birine yardmc
olmak, karn a olan bir yolcuyu doyurmak, ilim iin bir messese kurmak,
evlenecek bir fakire n ayak olmak da o derece faziletli ve lezzetlidir.
Allah Tel'nn rzs taatlerde, gazab gnahlarda, dostlar insanlarn
arasnda gizlidir. Hangi hayrmzn affmza vesile olacan bilemeyiz. Ayn
ekilde, hangi gnahmzn bizi azaba gtreceini kestiremeyiz. Yine, hangi
kalbi krarsak Allah'n gazabna urayacamz da far-
kedemeyiz. En emniyetlisi, hibir hayr kmsemeli; hibir ktl basite
almamal ve haksz yere hibir insan incitmemelidir.
Allah rzs iin yapacamz birok hayr eidi ile herkesin gnln ve
hayrduasn alabiliriz.
"Sen bir hayr yap at denize, balk bilmezse Hlk bilir" sz kime yaplrsa
yaplsn, hibir hayrn zayi olmayacan anlatmak iin sylenmitir.
Cennetin her kaps ayr bir hayr ehline tahsis edilmitir; onun btn
kaplarndan arlmak isteyen kimse, o kaplara has iyiliklere talip olmaldr.
Ne mutlu o kimseye ki gzel ahlk ve cmertlii ile dnyada gnllerdeki sevgi
cennetine girmitir ve bunun hediyesi olarak hirette de ebed saadet yurdu olan
gerek Cennete davet edilmitir, ite mjde:
Reslullah Efendimiz (s.a.v) yle buyurdu:
"Kim Allah yolunda en kymetli mallarndan infak ederse, cennetin kaplarndan
davet edilir. Cennetin sekiz kaps vardr. Namaz ehlinden olan bir kimse, namaz
kapsndan arlr. Cihad ehlinden olan bir kimse, cihad kapsndan arlr.
Sadaka ehlinden olan bir kimse, sadaka kapsndan arlr. Oru ehlinden olan
kimse, reyyn kapsndan arlr."
ALE SAADET
Mslman kadnn, evin iindeki fertlere ve zellikle ihtiyar dede ve nineye
Allah rzs iin yapaca hizmetler, birer sadakadr.
281
ALE SAADET
Mslman
kadn,
yemeinin
suyunu biraz
fazla koymal,
bir fakire,
yetime veya
bir misafire
ondan ikram
etmeyi
dnmelidir.
282
Hz. Eb Bekir (r.a), :
"Y Reslallah! Sylediklerinizin hepsini yapan bir kimsenin durumu nedir? Btn
bu kaplardan arlacak kimse var mdr?" diye sordu. Re-slullah (s.a.v),
"Evet, vardr. yle mit ediyorum ki onlardan biri de sen olursun"253 buyurdu.
Hayrn sonu hayra kar. Gzel niyetle yaplan her hayrn ayr bir kerameti
vardr. Nedir o keramet denirse, lemin efendisi Hz. Reslullah' (s.a.v)
dinleyelim:
"srailoullar zamannda254 bir adam,
"Ben bu gece malmdan bir sadaka vereceim" dedi ve sadakasn alp evinden
kt.
Sadakay (bilmeden) bir fahie kadnn eline koydu. Sabah olunca durum
farkedildi; insanlar,
"Bu gece bir fahieye sadaka verilmi" diyerek konumaya baladlar. Adam,
"Allahm! Bu fahieye verdiim sadakadan dolay sana hamdolsun" dedi.
Adam tekrar,
"Muhakkak bir sadaka vereceim" diyerek evinden kt. Bu defa sadakay bir
zenginin eline koydu. Sabah olunca durum anlald, insanlar,
253 Buhr, Savm, 4; Mslim, Zekt, 85.
254 Ahmed, Msned, 2/350.
"Bu gece bir zengine sadaka verilmi" diye rek konumaya baladlar. Adam,
"Allahm! Bu zengine verdiim sadakadan dolay sana hamdolsun" dedi.
Adam tekrar, "Bu gece de bir sadaka vere ceim" diyerek evinden kt. Bu defa
sadakay bir hrszn eline koydu. Sabah olunca durum anlald ve insanlar,
"Bu gece bir hrsza sadaka verilmi" diyerek konumaya baladlar. Adam,
"Allahm! u fahieye, zengine ve hrsza verdiim sadakadan dolay sana
hamdolsun" dedi.
Ryasnda255 kendisine bir melek gelerek,
"Senin vermi olduun sadaka Allah katnda kabul edildi. Fahieye verdiin
sadakann bereketine, umulur ki o, iffetli bir kadn olur. u sadaka verdiin
zengin de, bundan ibret alr da, Allah'n kendisine verdii nimetlerden
bakalarna infak eder. Kendisine verdiin sadakann bereketine u hrsz da,
belki hrszlktan elini eker" dedi.256
Reslullah Efendimiz (s.a.v) bu ahsn rnek halini anlatarak, onun samimi niyet
ve itilsn takdir etmitir.
ALE SAADET
255 Nes, Zekt, 47. mam Sind haiyesinde. 266 Buhr, Zekt, 14; Mslim,
Zekt, 78; Nes, Zekt, 47; Ahmed, Msned, 2/350.
Hizmetlere sadece Allah rzs iin katlmal ve gcnn yettiini
stlenmelidir.
283
ALE SAADET
Dinimizin
uymamz
istedii btn
hkmler
herkes iin
rahmet ve
saadet
sebebidir.
284
Demek ki iyi niyetle verilen bir sadaka, zahiren yerini bulmasa da sahibine
sevap getirmektedir. Ahlk kt insanlara Allah rzs iin yaplan iyilik ve
ikramlar, onun slahna vesile olabilir.
Hayr yaparken her zaman ahs semek doru deildir. Kapmza gelen kimsenin
ekline aldanmayalm. yle insanlar vardr ki halk kendisine hibir kymet
vermezken o, Allah Tel'nn vel kullarndan biridir. Onun iin atalarmz,
"Her geceni Kadir, her geleni Hzr bil!" demilerdir.
u hadis-i erif bu sz tasdik eder:
"Allah kyamet gnnde, 'Ey demolu! Ben hasta oldum da sen beni niin ziyaret
etmedin?' diye sorar. demolu, 'Y Rabbi! Sen lemlerin Rabbi'sin, ben seni
nasl ziyaret edebilirim?' der. Allah Tel,
'Falan kulumun hasta olduunu bildiin halde niin onu ziyaret etmedin? Eer onu
ziyaret etseydin, beni onun yannda bulacaktn' der ve yine sorar:
'Ey insanolu I Senden yiyecek istedim, beni niin doyurmadn?' Kul,
'Y Rabbi! Sen lemlerin Rabbi olduun halde ben seni nasl doyururum?' diye
sorar. Allah Tel,
'Hatrlasana, falan kulum senden yiyecek istedi, sen onu doyurmadn. Bilmiyor
musun, eer onu doyursaydn, (yaptn hayr) benim katmda bulacaktn (Onun
ihtiyacn grp sevindirmekle beni memnun etmi olacaktn)' diye cevap verir.
Ve tekrar,
'Ey demolu! Senden su istedim bana su vermedin' der. Kul,
'Y Rabbi! Sen lemlerin Rabbi olduun halde ben sana nasl su verebilirim?'
diye sorar. Allah Tel,
'Hatrlasana, filan kulum senden su istedi, sen vermedin. Eer ona su verseydin
bunu benim indimde bulurdun' cevabn verir."257
Jk BRET lk
Zerre ZaYi Olmaz
Bir gn Hz. ie validemize (r.ah) bir dilenci geldi, bir eyler istedi. Annemiz
zerini yoklad, elbisesinin cebinde sadece bir adet kuru zm buldu. Onu
dilenciye uzatt. Dilenci verilenin bir zm tanesi olduunu farkedince,
almaktan ekinir gibi davrand. Kendine gre, annemizin bu kadar kk bir eyi
sadaka vermesini ho bulmad. Etrafndakiler de durumu biraz yadrgadlar. ie
validemiz (r.ah), elindeki zm tanesini uzatp,
257 Mslim, Birr, 43.
ALE SAADET
"Evinizde
yapacanz
hizmetleriniz
size Allah
yolundaki
mcahidlerin
sevabm
kazandrr."
Hadis-i erif
285
ALE SAADET
Mmin
asla cimri,
bencil ve
kalbi kat
olamaz.
Bu gibi
kiiler
imann
tadm
alamaz.
286
"Al onu; eer kabul edilirse onun iinde, yce Allah'n sayp hirette amel
terazisine koyaca nice zerreler var" dedi.258
Hz. ie annemiz (rah) bu szyle, Zilzl sresindeki, "Kim zerre kadar hayr
yaparsa onu grr. Kim de zerre kadar ktlk yaparsa onu grr" yetine iaret
etmitir.
Allah rzs iin yaplan bir ie kk ve az denmez. Hayr yaparken kullardan
utanmak ve hayrdan geri kalmak yanltr. hls, amelde kullara deil, yce
Mevl'ya bakmaktr.
Yce Mevl'nn rzs hayrlar iinde gizlidir. Az ok demeden elden gelen hayr
yapmaldr. O, kulundan raz olursa, kulun ameline gre deil, kendi rahmetine
gre ikram eder. O'nun kulundan azck raz olmas her eyin zerindedir.
Yce Rabbimiz cennete ve cemle giden yolda cmlemizi muvaffak etsin.
Son szmz, yce Allah iin din urunda sabredip cenneti kazanan ve meleklerin
selm ile karlanan mminlerin yapt u dua olsun:
258 Syt, ed-Drr'l-Mensr, 8/597; Shreverd, Avrif, s. 515.
"Rabbimiz! Bize gzmz aydnlatacak
(dnya ve hirette yzm gldrecek) eler ve zrriyyetler ihsan et. Bizi,
takva sahiplerine rehber ve nder yap."259
Hamdolsun lemlerin Rabbi yce Allah'a.
V 259 Furkan 25/74.
Allah iin halka hizmet ve hayr dua etmek peygamberlerin ahlkdr.
287
Arka kapak yazs:
"Eer Ali yaratlmam olsayd kimse Fatma'ya denk olamazd."
789756"333907"
8.00 YTL