PADAH 3.

Murad TARAFINDAN Bozok (Yozgat) Beine

gnderilen ferman.
KONU: randa ah smail adna alan fesad ehlinin
yakalanp yokedilmeleri.
BELGENN MEL
Kethda Aliye verildi
Bozok Beine HKMK,Mektub gnderb AH SMAL
nmna zuhhur eyliyen ehli fesd ele getrmek in demler
gnderildii AH SMAL nmna olan mfsidin halifesi olan
Cod olu Hseyn nm mfsid rast gelb muhkemcenk idb
mezbr elegetrb kayd u bend (prangaya vurma) ile sana
getrdn bildirmitin oltada herne dilediin mlm old imdi

halife nmna olub ele gelen cod olu Hseyin Siyaset emredb
(idamedilmesi: BUYURDUM K, vardkda mezkr (ad geen)
emrim zere siaset eyleyb (idam) hakkndan gelesin ve emrim
yerine vardn yazub bildiresin ve ah smail nmna olan
mfsidi dahi ele getrmee sa eyliyesin. (T.C Babakanlk Devlet
Arivinden allntdr)

OSMANLI DEVLETNDE TRKLERN

DURUMU
Osmanl Devletinin sahibi aslileri, devletin kurucusu
konumundaki Trklerdir. Bu gerei gz ard eden
devirme kkenli baz kimseler Mneccimba, Trkleri
cahil olarak nitelendirirken ve Hoca Saadettin efendi
Aalk trediler dedikten sonra Yrge Paa bir
Trkmen getirene bir hilat adam, bunu da
duyurmutu. Bu yolla Trkmenlerden pek ok kimseyi
temizlemi oldu demekteydi. Halbuki ayn dnemde
Osmanl nfusunun ve ekonomisinin en byk
dayanan Trkmenler oluturuyordu.
Osmanl Devletinin ynetici snfn tekil eden dnme
devirme zihniyetin Trklere bakn Osman Nuri
Ergin, Enderuni Koi Beyin, 1631de yazm ve IV.
Murata takdim etmi olduu mehur layihada grlen
ifadeleri anlatarak izah ediyor: Tarihi mezburdan ber
millet ve mezhebi bilinmeyen ehir olan, Trk, ingene,
Tatar, Krt, Laz, Yrk, katrc, deveci, hamal, adac,
kuttaitarik, yankesici ve sair ecnasi muhtelife mlhak

olup ayin ve erkan bozuldu ve kanun ve kaide kalkt

7. yzyln resmi tarihisi, Endruni Koi Bey mehur
risalesinde devletin asl unsuru olan Trklerin, ingene,
oduncu, yankesici, katrc, deveci, hamal ve adaclarla
birlikte dnmesi de gerekten Enderun bak asn
gstermesi ynnden dikkat ekicidir. Hereyden nce,
padiahn bunlara sessiz kalmas Osmanl asabiyyesinin
ne denli tkendiini bize gstermektedir.
Karamanoullarnn II. Mehmet zamannda yine
Osmanllarla rekabete girimesi ise Solakzadede
Karamanolu dedikleri anlaysz kaltaban yine isyan
suretini gsterip kendine uyan na-pak Trkmenlerin sz
ile oullar namnda olan haramzadelerin her birini bir
taifeye serdar kld ifadeleri ile anlatlr.
Hoca Sadeddin, Osmanl ordusu iin anl beyler
mslmanlarn rzlarn koruyan zaferler kazanm
padiahn glgesinde hareket eden askerler
tanmlamasna yer verirken, Akkoyunlu Trkmenler
iin Kara elbiselerini karanlk geceler gibi yayp
zaferleri glge edinen Osmanl askerlerinin zerine
saldrmak iin inlerinden ktlar diye tasvir eder.
Osmanl tarihileri Otlukbeli Savann sonucu iin
Trkmenlerin hezimeti olarak takdim ederler Bu
tarihlerde ele geirilen Trkmen askerlerinin 3000
kadarnn ibret iin ldrld vnlerek anlatlr.

Solakzade, Dulkadirlilerle yaplan Turnada Savan

hikaye ederken Dulkadirli Trkmenleri kt zanl
Trkmenler, kt niyetli Trkmenler eklinde
vasflandrr. Neri, nalolu ayaklanmas iin bi-asl
Trkmen, Bidad Trkmen Kpekolu iin ise bir
bed-fiil harami Trkmen ifadelerine yer verir.
Solakzade, nalolu iin, bed-fiil sfatn yaktrr.
Hoca Saadeddinde nalolu ayaklanmas nalolu
adndaki aman bilmez srtlann imanlar zayf yirmi bin
kadar Trkmene ba olup ininden km..., Kpekolu
ayaklanmas ile ilgili de ii gc ekyalk olan
Kpekolu adndaki Trkmenin... dada tata dolaan
Trkmen ise baz fesat yoldalar ile kpeklere sokak
gerek szn gerekletirip dalara dt... ifadeleri ile
anlatlr. Hoca Saadeddine gre btn Trkmen
isyanclar iin Osmanl soyunun eski
dmanlardrDer.
Osmanl toplumu iinde ekonomik veya dini sebeplerle
ortaya kan ayaklanmalarn, devlet dzenini tehdit
eden olaylar olarak deerlendirildii gzlenmektedir.
eyh Bedreddin ayaklanmasn destekleyen
Trkmenler, Mneccimba tarafndan akllar fsun ve
efsane ile elinmi Cahil ve beyinsiz olarak tanmlanr.
Solakzade ise bunlara Baz saf Trkler der. Gney
Anadoluda patlak veren ve Osmanl Devletini bir hayli
uratran ah Kulu ayaklanmas Mneccimba

tarafndan rafzilie ve dinsizlie eilimli ekya

grubunun ayaklanmas olarak tasvir edilir. ah Kulu
ad daha ok eytan Kulu olarak vasflandrlr.
syanclar, Hadidi: kzlba- evba ve kei urusu
(hrsz), Celalzade: eiria v esrak ve ''kavm-i dall
gmrab (yolunu yitiren sapk kavim)'' olarak nitelendirir.
. Celalzade, Dnme devirmelerden ibaret Osmanl
ordusunu Muzaffer Trk ordusu olarak
vasflandrdktan sonra Trkler iinse Dan gs ve
etei bilekar Trkmen cesetleri ile dopdolu olduunu
belirtir.

Koi Beyden tam 171 yl sonra 1807 ylnda Koca

Sekbanba tpk Koi Bey tr keleme ald ve
dnemin padiah IV. Mustafaya takdim ettii benzer
bir memorandumda devletin bozulduunu ve
nedenlerini yle aklyordu: Yenieriler pak
askerlerdi, bunlar nice hizmetler ifa etmilerdi. Ama
imdi Klaya Acem bozuntusu Trkmen, Krt hrszlar

ve dnme ve bozmalar dolmutur.

Trk Maarif tarihi yazar Osman Nuri Ergine gre
yksek memuriyetlere trmanm olanlar arasnda Trk
olu Trklere az tesadf edilmitir. Ayrca, bunlar
kimlikleriyle de anlrlard: Arnavut Hasan Paa,
Bonak Salih Paa, Grc Mehmet Paa, Hrvat
Mahmut Paa, erkes Hseyin Paa, Abaza Ali Paa,
Macar Osman Paa, Frenk brahim Paa, Rum Mehmet
Paa gibi.
Nitekim Trk sosyal bilimcisi Gkalpte ilk kez ele
alnan Aydn halk ztlamasnda rastladmz
ikiliin kkleri de bu tarihsel oluumdan
kaynaklanmaktadr. Bu noktada Ziya Gkalp'e kulak
vermeliyiz. Gkalp Trkln Esaslarnda unlar
sylyor:
"dare eden btn kozmopolitler Osmanl snfn, idare
olunan Trkler de dier snf tekil ediyorlard. Bu iki
snf, birbirini sevmezdi. osmanl snf, kendi milleti
hkime (egemen ulus) suretinde grr, idare ettii
Trklere milleti mahkure (aa millet hor grlen
millet) nazaryla bakard. osmanl daima, Trke Eek
Trk derdi."
Osmanl Devletinin kurulu dneminde etkili tm
unsurlar zaman ierisinde birer birer tasfiye edildiler.
Bunlarn devlette hak iddia eder bir konuma ve gce

sahip olmalarna izin verilmeyecekti. mparatorluk

mantnn neden bataki kurucu unsurlara
yabanclamak zorunda olduunu; Naima yle
zetliyor: Gemi asabiyetten ayrlp, sekin zel bir
kavim seip haslamaya kavumak saltanatn
icaplarndandr ki, gerekince birinin yardmyla
bakasnn bakaldrmasn ve kafa tutmasn def etmek
mmkn olsun.
Anadolunun asl unsuru olan Trkmen/Ouzlar, her
trl eitim-retim haklarndan yoksun, dada-krda
gebe hayat yaarken, devletin en yaksak
kademelerine, Trk olmayanlarn yetitirilerek atanm
olmas hususu, Cumhuriyet dneminde ters bir tepkiyle
karlanm, hkumette halisdden olmayanlar
memur ve bilhassa muallim yapmamak gibi isabetli bir
karar alnmtr. Atatrk, Memleketin sahibi ve
devletin kurucusu Trklerin devre d braklarak,
Kavm-i Necip ad altnda Araplara ve saraya
yaknlklar nedeniyle Arnavutlara ynetimin
devredilmesini hakl olarak knyordu.

Faik Reit Unat, Atatrk ile 14 Eyll 1931 gnnde

Dolmabahe Saraynn balkonunda Trklk bilinci
zerine bir syleide bulunuyor. Bu sylei de Atatrk
unlar sylyor:
Bizim neslin genlik yllarna Osmanllk telkin ve
etkileri hakimdi. mparatorluk halkn meydana getiren
Trkten baka Milletlere, bu arada yan bir din
anlayiyle Araplara, sarayn, ordu ve devlet ileri gelenleri
arasda bulunan rktalarnn etkisiyle Arnavutlara zel
bir deer veriliyor, onlardan sz edilirken kavm-i necip
deyimi ile sfatlandrlarak bu duygunun belirtilmesine
alyor, memleketin sahibi ve devletin kurucusu olan biz
Trkler, ikinci planda gelen nemsiz halk ynlar
saylyorduk.
air Mehmet Emin Yurdakulun ilk defa Manastr Askeri
dadisinde renci iken okuduum Ben bir Trkm,
dinim cinsim uludur msrayla balayan manzumesinde,
bana Milli benliimin gururunu tattran ilk anlatm
bulmutur. Fakat ben asl bunu, orduya katldm ilk
gnlerde, bir Anadolu ocuunun gzyalarnda grdm
ve kuvvetle duydum. Ondan sonra Trklk, benim en
derin gven kaynam, en engin vn dayanam oldu.
Kendimi hibir zaman Osmanlln telkin ettii baka
Milletleri ven ve Trkl aa gren eksiklik
duygusuna kaptrmadm.
Baknz nasl oldu? Kurmaylk staj iin verdiim svari

alay, Hayfada bulunuyordu. Kla ile deniz arasnda

geni bir talim alan vard ve piyade acemi eitim devri
yeni balamt. Erleri blgeden toplanm Arap
genlerinden, retici kadro da tecrbeli ve Anadolu kta
avular olan Trk delikanllarndan kurulu idi.
Katldm bln alaydan yetimi Makedonya
Trklerinden, ileri yal bir yzbas vard. Erlere
avular talim yaptryor, biz subaylar arada dolaarak
almalar izliyor ve denetliyorduk. Yzba, avularna
kar sert davranyor, yeni erlere kar ise fazla efkatli
grnyordu. Onlarn herhangi bir ekilde
azarlanmasna, hrpalanmasna gnl raz olmadn
srarla sylyordu. Halbuki talimlerde, Trke
bilmedikleri iin, avularn sylediklerini iyi
anlayamayan kimi erlerin yanl hareketlerinin zaman
zaman avularn sabrlarn tkettii, serte
davranlarna yol at da oluyordu.
Bir gn yzba, bu yolda hareketten kendini
alkoymayan bir avuunu mimlemi ve talimden
dnldkten sonra, birlikte oturduumuz blk
komutanl odasna armt. Takm komutanyla
birlikte gelerek yzbasn saygyla ve askerce
selamlayan avu 25 yaarnda din ve yakkl, ince
bykl, elmackkemikleri fazla kabark, uyank bir Trk
ocuu idi. Yzba, onu Milli onurunu ar ekilde
hanerleyen ... Trk! szleriyle azarlamaya balamt:

Sen nasl olur da Kavm-i Necib-i Araba mensup,

Peygamberimiz efendimizin mbarek soyundan olan bu
ocuklara sert davranr, ar sz syler, onlarn kalbini
krarsn! Kendini bil, sen onlarn ayana su bile
dkmeye layk deilsin...
Gibi gittike manaszlaan, fakat yal yzbann samimi
inancndan kuvvet alan szlerle hakaret ediyor, gittike
asabileiyordu. Ben dikkatle avuun yz ifadesini
izliyordum. Balangta stnde bir babaya duyulan
saygy itenlii okunan izgiler sertlemee, iten gelen
hakl bir isyann ateleri gzlerinde okunmaya balamt.
Fakat gerek itaatin simgesi olan her Trk askeri gibi bu
da i duygularn gemlemesini bildi. Sessizce gz
pnarlarndan dklmeye balayan ya damlalar
yanaklarnda birbirini kovalayarak byklar stnde
toplanyor ve kendini bylece yattrmaya alyordu.
Ben bir taraftan zgn ve sinirli, bu sahneyi seyreder ve
sylenenleri dinlerken bir yandan da iimde bir isyan
duygusu ahlanyor ve yle dnyorum:
O erin bal olduu kavim birok bakmdan necip
olabilirdi. Fakat avuun yzbann ve benim bal
olduumuz kavmin de tarihleri erefle dolduran byk ve
asil bir Millet olduu da bir an phe gtrmez bir
gerekti. Trklk hakkndaki o gnk gr ise,
dorudan doruya Trk aydnlarnn kendi kendini
bilmemsinden ve baka Milletlerde u veya bu sebeple

stnlk var sayarak kendini onlardan aa grp

nefsine olan gveni yitirmesindendir. Artk bu yanl
gre son vermek, Trklmz btn asalet ve
necabeti ile tanmak ve tantmak gerekmektedir. dedim
ve o andan beri inandm bu geree btn Trklerin
inanmasn, bununla vnp kendine gvenmesini lk
bildim.''
TANER NAL

OSMANLI EN BYK TRK DMANI ,BR

CHAT VE ERAT DEVLETYD
(https://plus.googleapis.com dan alnt sahibi: T.C. Turan)

ynetime dayal eriat anlay st ynetime eemen

olurken ,anadoluda yaygn olan alevilik sayesinde Trk
dili kendini koruma olana bulmutur.Ynetimin
Anadoluyu dil unsuru araclyla araplatrmasna ve
acemletirmesine kar olan bu halk yok edilmek
istenmitir. bu nedenle Anadoluda ldrlen Trk says
,yavuz sultan selim zamannda 40.000 kadardr. bu
gerek osmanl imparatorluunun Trk halkndan
koptuunun ak bir kantdr.
Osmanl ynetiminde Trke yaklam o denli
aalaycdr ki, o gnlerden kalan aadaki iir bu
yaklam zetlemektedir:
Trk deil mi, Merzifonun eei,

Eek deil, kpekten de aa.

(zer Ozankaya, a.g.y., s.121)

Ancak Trkn iire verdii yant !

alvar altak Osmanl,
Eeri kaltak Osmanl,
Ekmede yok bimede yok,
Yemede ortak Osmanl
(zer Ozankaya, a.g.y., s.121), (Prof. Dr. Faruk Smerden aktaran .
Keeli, 1995, s. 79 )

1912 ylnda sebilrret dergisinde kan bir yazda;

"trk" deyiminin kullanlmas, dinsizlik, kfirlik
saylyordu. "Trk hkmeti", "Trk ordusu", "Trk
lkesi" deyimlerinin osmanl halk zerinde rahatszlk
yaratt biliniyordu.
aslnda Trkler hakkndaki kt yarglar
seluklulardan beri yaygndr. rnein, seluklu yazar
aksarayl kerimeddin mahmud, unlar yazmtr:
"hunhar trkler, kpek ve kurt gibidirler, ellerine frsat
geerse yamay ganimet bilirler, fakat dman kuvvetleri
gelirse kaarlar.''
yavuz ; afi mezhebinden Nakibendi tarikatndan Krt
mollas eyh dris-i Bitlisinin nerisi ve planlamasyla
Dou ve Gney Anadoluda Trkmenler katledilmiler,

kurtulanlar ise Azerbaycana kamlardr.

Trkmenlerin hakim olduklar idari beylikler ve
topraklar; Yavuzun imzalaryla, dris-i Bitlisi
oldurarak Krt Airet reisine ve aalarna vermitir.
Bylelikle bugnk doudaki feodalizmin temelleri
atlmtr.
Uzunarl Hoca da Ne yapsayd Yavuz, katletmese
miydi diyerek tarihe de not dtryor.
Le ve ba ile dolmutu ordu yeri
Az bulunur ok eyalar ele girdi
Kesti Trkmen boyunu Rum Padiah
Kederlere den Uzun(Hasan) haddin bildi.
(Hoca Saadettin Efendi Tact-Tevarih/ 3. cilt s. 133, adl kitabnda
Otlukbeli Savan anlatyor.)

osmanlnn araplara ve islamiyete dayanan siyaseti

Trk ba dman olarak grmekteydi,Trkm
demek, Trkten sz etmek byk sutu..
osmanl tarihine celali isyanlar olarak geen ama
gerekte Trk kym olan bu olaylarn balangc ,fahih
sultan dneminde balamtr.yavuz sultan selim
,kanuni dnemi ve sonrasnda da devam etmitir. 1606
da sadrazam olan kuyucu murat ,isyan bahane ederek,
gerekte mezhep ve inanlar nedeniyle Anadolu
Trkn kltan geirmitir.aman diyenleri bile

ldrmtr. byle bir Trk dmanl ve kini

grlmemitir.tarihi kaynaklara gre ocuklar bile
kltan geirilmitir. kyma urayan Trklerden
tepeler olutuu o dnem tutulan notlarca mevcuttur.
padiahlar Trk kzlaryla evlenmemiler, Trk ve
Trkmen kavramlar hepbirini aalamak iin
kullanlmtr.
Osmanl tarihinde ok saygn bir konumu olan Fatih
Sultan Mehmet bile, Otlukbeli Savandan dnerken,
elinde bak olan birisine ne yaptn sorduunda;
ldrlen Trkmenlerin kulaklarn keserek kpelerini
topladn renmi ve ine devam et demitir.
Osmanlnn Karaman seferindeki kymn ve talann
durdurulmas iin padiaha yalvarmaya gelen yal
Trklere Rum Mehmet Paann verdii yant
aadadr.
Nice szlanrsnz aklsz Trkler !
Vatanmn, Irkmn cn sizlerden Karaman lkesinde
almaya muvaffak oldum
Yine sadrazam Kuyucu Murat dneminde (1606-1611),
155.000 insan doranm ya da diri diri kuyulara
doldurulmulardr. Aman dileyen insanlara Kuyucunun
yant
Vurun u pis Trkn ban olmutur.

Cellatlarn bile ldrmeye kyamad ocuu atndan

inerek ldren Kuyucu Murat, Osmanlnn yetkilisi,
ldrlen ocuk da Anadolunun evlad Trktr.
Yavuz ,Safevi Trkmen-Kzlba devletinin hakan ah
smaile yazd bir mektubunda aynen u ifadeleri
kullanmtr '' senki ey eek Trk, benki yldrmn olu''
stanbul alndktan sonra, Osmanl ynetiminde,
devletin en yksek yrtme organlar Trke kapal
tutulmu, devlet adamlarnn yetitirildii Enderun
okullarna Trkler alnmamlardr. (Hikmet Bayur, a.g.y.,
s.15.)

Osmanl devirmelerinden biri olan Divan- Hmayun

yazarlarndan Hafz Ahmet elebi 1499 ylnda yazd
iirin bir ktas yledir:
Sakn Trk insan sanma,
bir an bile olsa Trkle birlikte olma,
Trk eline eker alsa, o eker zehir olur,
Trkn ban keserken sakn gam yeme,
babanda olsa Trk ldr.
(Aktaran, akir Keeli, a.g.y., s. 121.)

...................................................................................
Mill varlmza dman olanlarla dost olmayalm.

Bylelerine kar bir Trk airinin dedii gibi,

Trkm ve dmanm sana, kalsam da bir kii
diyelim dmanlarmza bu gerei ifade ettiimiz gn,
kanaatimize, idealimize, geleceimize yan bakan her
ferdi dman kabul ettiimiz gn, milli benlie
uzanacak her eli iddetle krdmz, milletin nne
dikilecek her engeli derhal devirdiimiz gn, gerek
kurtuluumuza ulaacaz.
M.Kemal ATATRK