21.

YZYIL
[83]
Aralk 10 Say: 24
nce Krt alm adyla balatlan, daha sonra Demokratik alm adn alan ve tep-
kilerin dinmemesi zerine Mill birlik projesi olarak adlandrlan sre, Babakan Erdoan
ve Bakan Atalayn belirttii gibi kararllkla sryor.
1
Esasen Krt alm birdenbire ortaya kmad, AKP iktidarnn ibana gelmesi ile ilerlik
kazanmaya balad. Srecin banda gneydouya gzle grlr yatrmlar yapld, vatanda dev-
leti hizmet olarak grd. Blgeye brokratlar seilerek gnderildi. Devam eden srete iin
rengi deiti. Devlet kurumlarnda rahatsz edici ekilde etnik yaplanmaya gidildi. Bir Krt
burjuvazisi yaratmak iin gzle grlecek boyutta sermaye transferi saland. Kamu ynetimi
reformu paket olarak geemedi ama yerel ynetimlere peyderpey yetki genilii saland. Ab-
dullah calann zerindeki kontrol azaltlarak, terristba adeta bir siyasi figr haline getirildi.
Terr rgtnn siyasi kanad gibi hareket eden DTP ve ardndan BDP, btn Krtlerin temsil-
cisi konumuna tand. PKK ile ilgili mspet haberlerle kamuoyu oluturulmaya baland. Gaze-
telerde her gn etnik meselelerle ilgili ve ayrlklar n plana karan haberler yapld, makaleler
dendi. Televizyonlarda etnik-rklarn isteklerine meruiyet kazandracak programlar yapld,
tartmalar dzenlendi. 2002 ylnda blgede ok snrl hale getirilen rgt basks yeniden tedri-
ci olarak arttrld ve rgte blgede geni bir hareket sahas ald. Bugn de blgede adeta fiili
bir zerklik yaanmaktadr. Bunlar, srete gz ard edilse de, hepsi Krt almnn maddi teme-
lini tekil eden admlardr.
Esasen nerede balad ve nerede bitecei belli olmayan bu alm sreci, toplumun birok
kesiminde byk endielere sebep olmaktadr. Etnik-rk bir kesim, srete inisiyatifin AKPde
olmasndan ve bu admlardan geri dnlmesi ihtimalinden; Trkiyenin birliini savunan geni
bir kitle ise, almn blnme srecine doru ilerlemesinden endie duymaktadr. Krt alm bir
paket eklinde aklansa ve uygulansa ve hatta yasalarla gvenlik altna alnsa idi, topluma ya-
plan makul izahlarla her iki kesim iin de bu endieler sona erdirilebilirdi. Ama ba belli olma-
d gibi sonu da belli olmayan bu sre, hakl olarak geni kitlelerde ciddi kayglar uyandrmak-
tadr.
Kavramlar zerine
Konuya girmeden nce, kavramlar zerindeki birka yanl kullanm dzeltmek gerekiyor.
ncelikle anadil ile anadili kavramlar birbirinden farkldr ve genelde birbirine kartrlmak-
* 21. Yzyl Trkiye Enstits Politik, Sosyal ve Kltrel Aratrmalar Merkezi Bakan
1 Radikal, 23.06.2010
Anadilinde Eitim zerine
kbal VURUCU*
kbal Vurucu
21. YZYIL
[84]
Aralk 10 Say: 24
tadr. Anadil ayn kkten gelen eitli dillerin kaynadr. Bugnk Trk leheleri, eski ve or-
tak bir anadilden doarak gelimitir. Anadili ise, kiinin ailesinden ve evresinden rendi-
i dildir.
2
Dolaysyla bugn etnik-rklarn talep ettikleri ey, anadilde eitim deil, anadilinde
eitimdir.
Dier taraftan anadili renimi hakk ile anadilinde retim grme hakkn da birbi-
rinden ayrmak gerekmektedir. lkinde, devletin genel eitim-retim sistemi iinde resmi
dilden farkl bir dili konuan topluluklara mensup ocuklara kendi anadillerinin retilmesi,
ikincisinde ise eitim-retimin bu gruplarn kendi anadillerinde yaplmas sz konusudur.
3
Talepler nelerdir?
Abdullah calan, anadilinde eitim ve yer yer konfederatif eilimler tayan u aklamalar-
da bulunmutur:
Amerikann Barzaniye verdii gibi bir federasyon deseler ben bunu kabul etmem. Be-
nim zmm bunu ayor. Klasik ablonlarla, kalplarla deil yeni bir yaklamla. Avru-
pa modeli benimkine biraz yakndr ama Avrupadan da daha gelikindir. ()Krtlerin
n alacak, Krtlerin her alanda rgtlenmesinin n alacak, Krtler demokratik bir
ulus olarak varlk kazanacak. Kendi sporunu, eitimini, dini rgtlenmelerini, mecli-
sini, belediyelerini yapabilirse kendisi yapacak, kuracak. Hatta kendi zsavunmas
bile olacak. Kendi ihtilaflarn zecek bir savunma gc olacak. Yani Krtler kendi
kendini demokratik bir ekilde rgtleyecek, savunacak.
4
2 Sava oban, Aznlklar ve Dil, Su Yaynlar, stanbul, 2005, s. 38
3 Mustafa Erdoan, Ahlki ve hukuki bir sorun olarak anadilde eitim, Star Ak Gr, 10/10/2010
4 Bianet, calan: Ge Oldu, Ama yi Olacak, http://bianet.org/bianet/siyaset/116494-ocalan-gec-oldu-ama-iyi-
olacak
Anadilinde Eitim zerine
21. YZYIL
[85]
Aralk 10 Say: 24
BDP tarafndan yaynlanan ve resmi sitesinde bulunan Trkiyenin Demokratiklemesi Ve
Krt Sorununda zme Dair Siyasi Tutum Belgesi nde unlar ifade edilmektedir:
Trke resmi dil olmakla beraber dier dillerin blgelerin karlacak demografik
yaps da dikkate alnarak, kamusal alanda ve eitim dili olarak kullanlabilmesi,
uluslararas szleme hkmlerine de uygun ekilde anayasal gvence altna aln-
mas gerekmektedir. Kendi kimlii ile siyaset yapma hakk dahil, btn kltrlerin ken-
dini zgrce ifade ederek rgtl sivil kurumlarn yaratmas olana anayasal gvence al-
tna alnmaldr.
5
Ancak BDPlilerden daha ileri istekler de grmek mmkndr. Bunlardan birisi BDP Grup
Bakan Vekili Bengi Yldz tarafndan dile getirilmitir:
Hareketimiz, mcadelemiz, Krt sorunu zme
noktasnda nerdii formlasyon udur: Demokra-
tik Trkiye, zerk Krdistan ve Trkiyenin btn
alanlarnn birok zerk blgeye ayrlarak, merkezi
ynetimin yetkilerinin nemli lde yerele aktarld-
, yerelin sz ve karara hakim olduu bir ynetim bi-
imi. Bu sistem ierisinde Krtler Krdistanda,
zerk Krdistanda dillerini birinci dil olarak
kullanacaklar. Birinci resmi dilleri Krte olacak,
ikinci dilleri de Trke olacak. Yani hem Trke
hem Krte renecekler. Bunun bu ekilde kabul
grmesi lazm. Tabii Trkiye genelinde resmi dili Trke kullanacak ama bize gre Tr-
kiyenin tm blgelerinde ikinci dil olarak Krtenin retilmesi lazm.
6
Terr rgt PKKnn resmi sitesinde yaymlanan birok makalede de benzer grler dile
getirilmektedir.
7
BM Hukuku ne diyor?
Birlemi Milletler Tekilat Genel Kurulu, 18.12.1992 tarihinde Ulusal veya Etnik, Din-
sel veya Dilsel Aznlklara Mensup Olan Kiilerin Haklarna Dair Bildiri yaymlanmtr.
Bildirgenin konumuzla dorudan ilgili maddeleri aaya alnmtr.
8
Madde 1- Aznlklarn korunmas
Devletler, kendi lkeleri zerindeki aznlklarn varln ve ulusal veya etnik, dinsel veya
dilsel kimliklerini korur ve bu kimlikleri gelitirmeleri iin gerekli artlarn olumasn
tevik eder.
Madde 2- Aznlklara mensup olan kiilerin haklar
1. () ulusal veya etnik, dinsel veya dilsel aznlklara mensup kiiler, zel veya kamusal
5 Bar ve Demokrasi Partisi,Trkiyenin Demokratiklemesi Ve Krt Sorununda zme Dair Siyasi Tutum Bel-
gesi, http://www.bdp.org.tr/yayinlarimiz/demokratik-ozerklik/demokratik-ozerklik.html
6 Erdal Atay, BDPli Yldz: Trke ikinci dil olacak; http://www.haberturk.com/polemik/haber/560417-bdpli-yil-
diz-turkce-ikinci-dil-olacak
7 http://www.pkkonline.net/tr
8 Anadilinde eitimle ilgili uluslararas mevzuat ve dnyadaki baz uygulamalar iin ayrca bkz.: Pulat Tacar, Klt-
rel Haklar, Gndoan Yaynlar, Ankara, 1996
2002 ylnda blgede ok
snrl hale getirilen rgt
basks yeniden tedrici
olarak arttrld ve rgte
blgede geni bir hareket
sahas ald. Bugn de
blgede adeta fiili bir
zerklik yaanmaktadr.
kbal Vurucu
21. YZYIL
[86]
Aralk 10 Say: 24
yaamda hi bir mdahaleye veya hibir ayrmcla maruz kalmadan ve serbeste kendi
kltrlerini yaama, () ve kendi dillerini kullanma hakkna sahiptir.
()
Madde 4- Devletler tarafndan alnacak tedbirler
1. Devletler gerektii takdirde, aznlklara mensup olan kiilerin btn insan haklarn ve
temel zgrlkleri hibir ayrmcla maruz kalmadan tam ve etkili bir biimde ve hukuk
nnde tam bir eitlik iinde kullanabilmelerini salayacak tedbirler alr.
2. Devletler, aznlklara mensup kiilerin kendi zelliklerini ifade edebilmelerini ve ulu-
sal hukuku ihlal eden ve uluslararas standartlara aykr bulunan zel baz uygula-
malar hari kendi kltrlerini, dillerini, dinlerini, geleneklerini ve rf ve adetlerini ge-
litirmeleri iin gerekli artlar yaratmak amacyla tedbirler alr.
3. Devletler, mmkn olduu kadar, aznlklara mensup kiilerin ana dilerini renmele-
ri veya ana dillerinde eitim almalar iin yeterli imkanlara sahip olabilecekleri gerek-
li tedbirleri alr.
4. Devletler gerektii takdirde, kendi lkelerinde varolan aznlklarn tarih, gelenekler,
dil ve kltrleri ile ilgili bilgiler almalarn zendirmek iin eitim alannda tedbir-
ler alr. Aznlklara mensup olan kiiler, toplumun btn hakknda bilgi edinebilmek
iin yeterli imkanlara sahip olurlar.
Yukardaki ifadelerden de anlalaca zere anadilinde eitim, aznlklar iin tannm
bir hak olup, baz temel esaslar ifade edilmek kaydyla, nasl uygulanaca devletlere braklm-
tr.
Anadilinde eitimin BM metinleri bakmndan Trkiyedeki uygulanmasnda karlalan ba-
z zorluklar bulunmaktadr. lk zorluk, aznlk kavram etrafnda grlmektedir. nk Lo-
zanda Krtler ve Zazalar aznlk olarak grlmemi, aznlk kavram sadece Mslman olma-
yanlar kapsamtr. Hatta Krt ve Zaza kkenli birok kanaat nderi Trk olduklarna dair Lo-
zana telgraflar ekmilerdir. Krt kkenli smet nnnn u szleri dahi Lozann resmi tuta-
naklarna gemitir:
Krt halknn ran kkenli olduu ne srlmtr; oysa, bu iddiay, Krtlerin Turan kken-
li olduunu kabul eden Encyclopedia Britannica yalanlamaktadr.
9
24 Temmuz 1923te taraf lkeler ile Trkiye arasnda imzalanan Lozan Antlamasnn 3. ke-
siminde bulunan 37. ile 48. maddeleri Aznlklarn Korunmasna ayrlmtr. Bu maddeler-
de;
Sadece Mslman olmayanlar (Rumlar, Ermeniler ve Museviler) aznlk saylm,
Trkenin resmi dil olduu ve btn yurttalara retilmesi gerektii vurgulanm,
Aznlk ocuklarnn ilk okullarda kendi dilleriyle renim grmeleri ile ilgili tedbirler
karara balanmtr.
Bugn de Trkiyede Rum ve Ermeni ocuklar kendi anadillerinde eitim grmektedirler.
Burada bir sorunla daha kar karya kalmaktayz: Trkiye, neden aznlklara tand bir hak-
k, kendisinden sayd dillere tanmamaktadr? Bunun cevab basittir. ncelikle, emperya-
listlerin kkrtmalarna uymayp isyanlara bulamayan Krtler ve Zazalar hari, Krtlerin ve Za-
9 Bill N. imir, Krtlk 1787-1923, Bilgi Yaynevi, Ankara, 2007, s. 15
Anadilinde Eitim zerine
21. YZYIL
[87]
Aralk 10 Say: 24
zalarn ok ezici bir ksm etnik kkenlerini Trk olarak ifade etmilerdir. kincisi, bugn oldu-
u gibi o dnemde de standart bir Krte yoktu ve Zazaca gibi Kurmana da yazl kltre son
derece uzakt. Kurmana yazlan birka medrese yazmasndan baka bir ey elde bulunmuyor-
du. Dolaysyla Krte eitim iin dilbilimsel altyap hazr deildi. Bugn de birok dilbilimci,
Kurmana ve Zazacann eitim dili olarak kullanlmasnn mmkn olmadn ifade etmekte-
dir.
10
BM tarafndan kabul edilen Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Aznlklara Mensup
Olan Kiilerin Haklarna Dair Bildirisinin 8. maddesinin 4. frkasnda ise olaya devletler a-
sndan baklm ve anadilinde eitimin suistimaline kar tedbirler alnmtr:
Madde 8- Devletlerin egemen eitlii, lke btnl ve siyasal bamszlklarna
dair prensiplerin korunmas
()
4- Bu Bildirideki hibir hkm, Devletlerin egemenlii, eitlii, lke btnl ve si-
yasal bamszl eklindeki Birlemi Milletlerin amalarna ve prensiplerine aykr d-
ecek faaliyetlere izin verecek ekilde yorumlanamaz.
Burada ikinci sorunla karlayoruz. nk bugn talep edilen anadilinde eitim talep-
leri, kken olarak Osmanlnn son dnemlerinde ve Cumhuriyetin ilk yllarnda gelien etnik-
rk hareketlere dayanmakta, bu gelenekten beslenmektedir. Bugn de, bu talepler, terr rgt
PKK ve yandalarndan gelmektedir. zetle, anadilinde eitim talepleri, bandan beri siya-
sal bir temele oturtulmu, Trk kimliine meydan okuyan ve lkenin btnln tehdit
eden bir srecin paras olarak karmza karlmtr.
Doal olarak, uluslararas mevzuat bakmndan etnik rk evrelerin anadilinde eitim talep-
leri hukuksal bir zemine dayanmamaktadr.
10 Detaylar iin bkz.: Ali Rza zdemir, Krtler ve Trklk, Kripto Yaynlar, Ankara, 2010, s. 157-226; Ali Rza z-
demir, Zazalar ve Trklk, Kripto Yaynlar, Ankara, 2010, s. 135-170
kbal Vurucu
21. YZYIL
[88]
Aralk 10 Say: 24
Babakan Olmaz dedi, ama
24.09.2010 tarihinde partisinin Geniletilmi l Bakanlar toplantsnda konuan Babakan
Erdoan, bir anlamda anadilinde eitim isteyenlere set ekerek yle dedi:
Anadilde eitimi konuanlara sesleniyorum, anadilde bir defa kendi blgenizde nerede
isterseniz isteyin kurslarnz aabilirsiniz. Orada dilinizi retebilir, almalarnz yr-
tebilirsiniz, ama bizden resmi olarak anadilde bir eitim beklerseniz, bunu bizden bekle-
meyin. nk Trkiyenin resmi dili Trkedir.
11
Geni evreler, Babakann bu tavrna ramen, konumasnn satr aralarndan endie etmek-
tedirler. Bir kere konumada geen kendi blgeniz denilen yer neresidir? Trkiyede her et-
nik grubun kendi blgesi mi bulunmaktadr? Anadilinde eitimi resmi olarak istemesinler ama
gayri resmi nasl istenir? Yanlmay dileriz ama Babakann konumas endieleri gidermeye
yetmemekte, satr aralar ise endie verici olarak deerlendi-
rilmektedir.
Hep CHPnin Krt raporundan bahsedilir, bir de Baba-
kan Erdoann RP stanbul l Bakan olduu dnemde
Mehmet Metinere hazrlatt iddia edilen bir baka Krt
Raporu vardr. Bu raporda Bizim Grmz ve Tavr-
mz Ne Olmal? bal altnda anadilinde eitim iin un-
lar yazmaktadr:
Trkiyede dileyen herkesin kendi anadilinde eitim--
retim yapabilmesini savunmak, kitle iletiim aralarndan
yararlanmasn savunmak.
12
phesiz, bu rapor gemite kalmtr. Ancak Erdo-
ann anadilinde eitime set eken son aklamasna
ramen, AKP yanls medyann drt taraftan kamuoyu-
nu anadilinde eitim iin hazrlamas gzlerden kamamaktadr. Geni kitlelerden gelebi-
lecek tepkileri asgariye indirecek kamuoyunu oluturmadan, anadilinde eitim talebinin kar-
lanmas zor grnmektedir. Yine de bu talebin karlanmasnn uzun srmesi beklenmemelidir.
nk anadilinde eitimi isteyen ve destekleyen her kesimin acelesi vardr.
Millet olma ve anadili
Bugnlerde etnik-rklar anadilinde eitimin lkenin birliine zarar vermeyeceini, nk
milleti tekil eden unsurlardan sadece birinin dil olduunu sylemektedirler. Oysa yzyldr
Krte zerinden bir ulus ina etmek isteyenler de yine kendileridir. Elbette, dil, bir milleti mey-
dan getiren unsurlardan sadece biridir.
Milleti millet yapan dier unsurlar bir tarafa en nemli unsur, mensubiyet duygusudur.
13
nk bir dili konumak ve hatta anneden renmek o dilin ait olduu millete mensubiyeti ifa-
de etmemektedir. Yoksa Trkeden baka dil bilmeyen fakat Trk olmadn syleyen ve hatta
Trkle kin duyan kiilerin varln nasl izah edebiliriz?
Dnyada da bunun rnekleri bulunmaktadr. Mesela braniler, binlerce yl dank yaam-
11 http://www.haberturk.com/gundem/haber/554935-ana-dilde-egitime-gecit-yok
12 http://www.etikhaber.com/content/view/64840/28/
13 Ziya Gkalp, Krt Airetleri Hakknda Sosyolojik Tetkikler, Soysal Yaynlar, stanbul, 1992, s. 120
Abdullah calana gre,
Krtler kendi sporunu,
eitimini, dini
rgtlenmelerini,
meclisini, belediyelerini
yapabilirse kendisi
yapacak, kuracak. Hatta
kendi zsavunmas bile
olacak. Kendi ihtilaflarn
zecek bir savunma
gc olacak.
Anadilinde Eitim zerine
21. YZYIL
[89]
Aralk 10 Say: 24
lar ve onlarca farkl dil kullanmlar ama mill kimliklerini yitirmemilerdir. skoya ve rlanda
uzun sre kendi anadilini konumam ama bu onlar ngiliz yapmaya yetmemitir. Afrikada
yirmi ksur, dnyada 60dan fazla lkenin,
14
resmi dili ngilizce olmu, bu durum kara tenli Af-
rikallar ve dier halklar da ngiliz yapamamtr.
zetle dil, ne milleti tek bana bir arada tutar, ne de tek bana bler
Psikolojik kopu
Dier taraftan blgede yaplan anketlere gre, Kurman ve Zaza kkenli yurttalarmzn
Trk kimlii ile sorunlu olmad, ok byk ksmnn kendisini Trk olarak da ifade ettii bilin-
mektedir.
15
Hatta bir ksm Trk milliyetisidir. Blgede
Trke bilmeyenleri ise, genelde yal kadnlar tekil etmek-
tedir. Dolaysyla, Trkeyi Hakkaridekine, Diyarba-
krdakine halen retemedik
16
lafnn da, bo bir laf oldu-
u anlalm bulunmaktadr.
lkemizdeki sorun daha farkldr. nk burada Krt k-
kenli yurttalarmza verilmeye allan sadece anadilinde
eitim deil, Trk milletine mensubiyet hissinin yok edilme-
sidir. Zaten 30 ksur yldr PKK terr, Trk dmanl
temelinde etnik-rk bir kitle yaratmay baarmtr.
Bunlardan ciddi bir ksm Krte bilmemekle birlikte,
Trkl reddetmekte ve Krtl bir kar kimlik ola-
rak grmektedirler. Anadilinde eitimin Krt kkenli b-
tn yurttalarmza verilmesi ile phesiz bu kopu sreci hzlanacaktr. Hatta blgede, Krte
eitim almak istemeyen aileler zerinde rgt basks kurulacak, herkes buna mecbur brakla-
caktr.
Krte eitimin zorluklar
Krte eitim, kendi iersinde birok zorluu da barndrmaktadr. ncelikle tarih boyunca
standart bir Krte olmad gibi, bugn de bulunmamaktadr. Krte ile ilgili standartlatrma
almalar, emperyalist devletlerin kucanda ve hayatn Trklkle kavga ile geiren insanlarn
marifetiyle gerekletirilmitir. Krte zerinde yaplan almalarn tamamna yakn po-
litik srelerden szlerek gelmitir ve bilimsel olmaktan ziyade, Krtleri, Trklerden
ayrmaya yneliktir. Trkiyede anadilinde eitim verilirse, acaba bu eitim hangi temelde ve-
rilecektir? Gemiten beri politik kayglarla yrtlm bu almalar, Krt ocuklarnn terte-
miz dimana aktmak, onlarn birer Trk dman olarak yetitirmekten baka bir sonu dour-
mayacaktr.
Bugn etnik-rklarn kullandklar Latince alfabe bile, bu politik almalarn sonucunda
oluturulmutur. Nitekim dnemin ngiltere babakan Lord Curzon, Lozan Konferansnda
Krtleri kastederek Ben onlara bir alfabe verdiimde grrsnz demitir. Bugn anadilin-
de eitim talep edenlerin ezici ksmn alfabe verilenler tekil etmektedir. Krt ocuklarna
14 Sava oban, Aznlklar ve Dil, Su Yaynlar, stanbul, 2005, s. 15
15 Detaylar iin bkz.: Ali Tayyar nder, Trkiyenin Etnik Yaps, Kripto Yaynlar, Ankara, 2010
16 Devlet Bakan ve Babakan Yardmcs Cemil iek, Nijeryadaki Nijeryallara Trkeyi rettik, Hakkaride-
kine, Diyarbakrdakine halen retemedik. Bu devletimizin aybdr, bizim aybmzdr nk eitime yeteri ka-
dar nem vermedik, veremedik. dedi; http://www.hakkarinews.com/news_detail.php?id=4684
Anadilinde eitim
talepleri, bandan beri
siyasal bir temele
oturtulmu, Trkle
meydan okuyan ve
lkenin btnln
tehdit eden bir srecin
paras olarak
karmza karlmtr.
kbal Vurucu
21. YZYIL
[90]
Aralk 10 Say: 24
anadilinde eitimi bunlar ve bu zihniyetini tayanlar m verecektir? Dolaysyla eitimci kadro-
su bir baka sorundur. Daha bir gazeteci, bir ke yazsn Krteye evirtemezken,
17
bu eitim
srelerinde ocuklarn fikri zehirlenmesini kim engelleyecektir? Denetimi kimler yapacaktr?
Bir dier zorluk da lkemizde konuulan Kurmana ve Zazaca dillerinin Krte ats altn-
da toplanmas ve Zazalarn asimile edilmeye allmasdr. Bu da baka bir garabet olarak kar-
mza kmaktadr. nk Zazaca, Krtenin bir lehesi deildir ve Zazalar da kendilerini Krt
kabul etmezler. Ancak hedeflenen anadilinde eitimde, Zazacann, Kurmana iinde eritilmesi
ve bu yolla ortak bir ulus yaratma projesi vardr.
18
Ne yapmal?
ncelikle, zel kurslarda anadilini renmeye ynelik admla kalnmal ve buna vurgu yap-
larak anadilinde eitim talepleri geri evrilmelidir.
Terr rgt liderine ynelik tecrit tam uygulanmal ve
avukatlar ile haftalk grmelerine son verilmelidir. rg-
t ynetme kabiliyeti elinden alnmal, siyasi bir figr olarak
ortaya kmas engellenmelidir. dam yasasnn deitirilme-
si gndeme tanmal ve KCK lideri olarak idamla yarglan-
ma srecinin yolu yeniden almaldr.
BDPli belediyelerin PKK ve KCK desteiyle blgede
uyguladklar fiili zerklik kaldrlmal, merkezi ynetim
varln gstermelidir. Bata seim gvenlii olmak zere,
gvenlik meselesi batan ele alnmal ve terr rgtnn ha-
reket alan asgariye indirilmelidir.
PKK-BDP muhataplktan karlmal, Krt kkenli yurttalarmza ynelik yeni politikalar
gelitirilmelidir. Blgede devlet yanllar ekonomik bakmdan glendirilmeli, devlet kartlar
zayflatlmal ve ezilmelidir.
19
Krt ve Zaza dilleri ile kltrlerini inceleyen enstitler kurulmal, almalar tarafsz kadro-
larca yrtlmelidir. Verilerin toplanmas, saha aratrmasna kan binlerce akademisyen ile 5
ylda bitirilebilir. Ancak bu verilerin deerlendirilmesinden sonra anadilinde eitim talepleri sa-
lkl ekilde tartlabilir. Elbette yaplan almalarda Krtlerin yahut Zazalarn baka milletler
olduu, Trk olmadklar sonucu da kabilir. Ama bu sonular etnik-rk bir temelde ayrlk
amalar iin yaplandrmak yerine, ortaklklara vurgu yaplacak ekilde kitlelere iletmek gerekir.
Denilebilir ki, bunlar geride kalm tartmalardr. Dorusu, 1923te ilan edilen Cumhuriye-
tin temel deerlerinin tartld bir ortamda, hibir ey geride kalm deildir.
21. YZYIL
17 Ylmaz zdil, Al sana alm, Hrriyet, 20.08.2009
18 Kurmana ve Zazaca ile ilgili geni bilgi iin bkz.: Ali Rza zdemir, Krtler ve Trklk, s. 157-226; Ali Rza z-
demir, Zazalar ve Trklk, s. 135-170
19 Detayl bilgiler iin ayrca bkz.: Prof. Dr. mit zda, PKK Terr Neden Bitmedi, Nasl Biter?, Kripto Yaynlar,
Ankara, 2010
Dil, ne milleti tek bana
bir arada tutar, ne de tek
bana bler. Ancak
lkemizde anadilinde
eitiminden maksat,
Trkle mensubiyet
duygusunu koparmaktr.