GNLDEN ESNTLER:

MUHYDDN- ARAB



MRAT-L RFAN ve ERH





NECDET ARDI





RFAN SOFRASI
NECDET ARDI
TASAVVUF SERS (58)



N SZ
Muhterem okuyucularm epey seneler evvel yaplm
olan Mirt-l irfn sohbetlerini uygun bir zaman
olutuunda yazya dkp kitap haline getirmeyi ve bu
gerekten ok kymetli tevhid hakikatlerini bir kitap haline
getirip, merakllarna elde okunur hale getirilmesini
dnyordum. Nihayet vakti gelmi ki, yaz ilerinden
anlayan bir olumuza bu kitabnda konuma ses kaytlarn
yazya dntrmesini istemi idim. Sa olsun nihayet
uygun bir zamannda bunlar yazya dntrp bana
yollam idi bende elimdeki kitabm bitirdikten sonra bu
kitabn sohbetlerini daha iyi anlalr olmas iin tamamn
yeni batan dzenlemek iin almalara baladm.
neallah tamamna erdiririm ve okuyanlara da faydal olur.
Daha iyi anlalmas iin birinci blmde ba tarafa
kitabn metninin tamamn aktarp ikinci blmde de baz
dzenlemeler de yaparak, izah ve erhlerini de aktarmaa
alacam. Cenb- Hakk hepimizin yardmcs olsun.
Ancak u an elimizdeki metnin kime ait olduunu
hatrlayamadm iin ismini yazamadm hakkn hell etsin.
Sevgili okuyucum, bu kitabn yazlnda, dzenle-
niinde, baslnda, bastrlnda, tm oluumunda emei
ve hizmeti geenleri sayg ile yad et, gemilerine de hayr
dua et, ALLAH (c.c.) gnlnde feyz kaplar asn. Yarabbi;
bu kitaptan meydana gelecek manevi haslay, evvel
acizane, efendimiz Muhammed Mustafa, (s.a.v.) in ve Ehl-i
Beyt Hazaratnn rhlarna, Nusret Babamn ve Rahmiye
annemin de ruhlarna hediye eyledim kabul eyle, ya Rabbi.
Muhterem okuyucularm; yine bu kitab da okumaya
balarken, nefsin hevasndan, zan ve hayelden, gafletten
soyunmaya alarak, saf bir gnl ve Besmele ile
okumaya balamanz tavsiye edeceim; nk kafamz ve
gnlmz, vehim ve hayalin tesiri altnda iken gerek
mn da bu ve benzeri kitaplardan yararlanmamz
mmkn olamayacaktr. Gayret bizden muvaffakiyyet
Hakktandr. Terzi Baba Tekirda (01/08/2012) aramba :
Ramazann on . 1
Muhyiddin-i Arbi

(Mirat-l irfan-rfan aynas)

BSMLLHR RAHMNR RAHM


Allah'a hamdolsun, ondan tr ki Onun
vahdniyetine glge drecek bir kabl yni evvel yoktu,
nk kabl yni evvel, o idi kez bir baad de yni onun
ztna ve sfatna leke srecek bir baad yni son da yoktu,
nk son dahi o idi, ayn ekilde onu bir evveliyet ile
tavsif etmek mmkn olamaz kez onu bir baadiyet yni
son ile de tavsif etmek mmkn deildir ve ne st ne de
alt bu vasflar da onun anna yakmaz, onun zt iin bir
yaknlk dnlemez uzaklk da yle, hele bir ekil asla!
Ondan, bir zaman mefhmu ile haber sormak da
imknszdr, hsl kelm onun iin ne vaktin, ne
zamanlarn, ne yerin, ne altn, ne de stn, ne de onunla
beraber bir mevcdun varl dnlebilir, Onu istiab
edecek yni iine alacak ve barndracak bir mekn da
dnlemez.
Evet O, yukarda anlatld gibi idi el'an yni u anda
dahi yledir. Yce Allah, yle bir varlk idi ki onunla
beraber bir ey yok idi el'an yni, u anda dahi yledir yni
vahid yni bir ama say ve hesap ile deil.
Yce Allah, ztnda ve sfatnda mnferittir, ama , bir
ferdaniyet mefhmunu dndrecek belirti olmadan o,
isim ve msemmdan terkib edilip bir araya gelmi de
deildir, nk isim de msemm da Odur, isim onun
gayrna mal edilemez, nk onun gayr diye bir ey
yoktur, i bu sebepten isim de msemm da Odur. Evvel
2
Odur amma bu evveliyet iin bir balang dnlemez
kez hir de Odur ama bu hir iin bir biti tevehhm
eylenmesin yni biti diye bir ey yoktur, ayn ekilde Zhir
de Odur, ama yle veya byle diye bir zuhur vasfn tbir
de mmkn deildir, kez Btn da Odur yni gizli, ne var
ki bu gizlilii de anlatmak iin herhangi bir vasfa
brndrmek mmkn deildir.
Taayynatn, yni herhangi bir eyin kendi bana
oluu ve bakasna benzeyi ekillerinin tm Odur.
Varln ilk harfi, kez Odur yni varln balangc, kez
srrn balangc da ona varr, ayn ekilde hirin, yni
sonun harfi de yine Odur, onunla balar yni onun ba
harfi ile bylece hirin de srr o olmu olur.
Zhir harflerinin tm varl onunladr yni onun
ismidir ismi ise, onun ztna kar.
Btn harflerinin varl da onunla vcd buldu nk
bu da onun bir ismidir, sfatdr.
Hsl kelm Evvel, hir, Zhir, Btn yoktur ancak, O
vardr. unu da unutmamal ki saylan harflerin hi biri
Onun varlna kayp gitmemitir, kez, onun varl da bu
harflere kayp gelmemitir, ne gelmek vardr ne de gitmek.
Btn bu mnlar, anlattmz ekli ile anla ki
Hulliye mezhebinin dtkleri hataya dmeyesin, O,
eylardan her hangi bir eyde olamaz, ayn ekilde,
herhangi bir ey de onda deildir yni ne bir giri var ne de
bir k bu durumda, anlatlan mnya uyan odur ki onu
anlattmz vasfla anlayasn ite anlatlan mnlarn
dnda hi bir eyi kartrma, yle ki ilmin delletini bu
mnda kabl etme, akln yararl olacan sanmayasn,
fehim bu makamda hi bir i gremez hele vehmin bu
durakta sz dahi edilmez, his yni duygu ancak d
lemde szn geirebilir, yce lemde o tl ve btl kalr.
D gz nedir ki ? O da bir i gremez, kez, btn gz de.
draki de brak, onu bir klem ge!
unu unutma ki Onu, ancak O grebilir, Onu, ancak
3
O idrk edebilir Onu, ancak O bilebilir yni yce Allah,
kendisini kendi gz ile grr, kendisini kendi z ile
anlayabilir.
Burada zet olarak anlatlmak istenen mn udur;
Onu, Ondan gayrs gremez, Onu, Ondan gayrs idrk
edemez. yle ki tek kii, tek kii dahi bu mnnn dnda
bir eye ship olamaz.
Yanl anlalmasn Onun ztnda bir hicb vardr yni
perdesi ne var ki bu perde onun vahdniyetidir yni birlii,
teklii baka deil kendi hicbndan baka bir ey Onu
perdeleyemez, yle ki Onun varl vahdniyeti ile gizlenir
ama ekilsiz keyfiyetsiz. Onu hi kimse gremez ama hi
kimse ne, yeni bir eriatle gelen mrsel peygamber ne, bir
veli Allah dostu ne de, ona yaknl olan bir melek bu da,
ona kar, kendiliinden bir mrifete shib olamaz. Onun
peygamberi Odur yni kendisi, Onun risaleti Odur yni
elisi Odur yni kendisi, kez kelm da Odur yni kendisi
de. O bir eli gnderdi kendisinden kendisiyle kendisine,
Ancak ne sebep, ne vasta bunlar yok, kar bunlar
aklndan yni gayriyi sakn ha koyma ortaya, eliyi
gnderen, elinin getirdikleri, elinin kendisi ve elinin
geldii kimse bunlarn hepsi ayn varlktr, tek eydir,
aralarnda hi bir fark, deiiklik ve ayrlk yoktur.
Bir bek vcdunun harflerini dnn, bu onun
varldr, vcdudur, baka yok. Onun gayr iin bir vcd
dnlemez, hatta yokluu da yni fens da hatta ne
ismi, ne de msemms dnlebilir sakn ha ok ok
sakn bu mnlar inkara kalkmayasn sonra yanarsn
nk delilimiz kesindir, salamdr nk Reslullah (s.a.v)
efendimiz yle buyurdu "bir kimse ki, nefsini bildi
gerekten Rabbn bilen o oldu "
nk Reslullah (s.a.v.) efendimiz yle buyurdu
"Rabbm, Rabbm'la bildim" ona, Allah Tel salt ve
selm eylesin
Durum anlatld gibi olunca dn sen nesin?
4
phesiz sen, sen deilsin, sen osun ama sen, sen
olaraktan deil. O, bir giri ekli ile sana dahil deildir,
ama, bir k ekli ile de, senden hari deildir, kez sen
de onun haricinde deilsin, bu anlattm mn ile senin
mevcd olduunu kasd etmiyorum, kez sfatn da, unu
anlatmak istiyorum sen hi bir zaman var olmadn olman
da mmkn deil.
Her eyi bir yana at, hi bir eyle olma hatta sen, sen
olma hele nefsinle hi olma, Onunla, yni Hak'la da olma
hatta, onda da olma onunla birlikte de olma fakat, unu da
unutma ki sen, ne bir fanisin ne de bir mevcd sen Osun O
da sen, bu arada u mny da anla Allah Tel
lemlerden hi birine muhta deildir, ganidir. Bunun byle
olmas iin ne bir illet lzm gelir ne de bir sebep.
imdi varln ki, anlatlan mnda anladn yni
varlna kar bir irfn duygusuna shib oldun phesiz
varlk yn ile Allah Tel'y anladn saylr, yni ona
kar bir irfn duygusuna shib oldun demektir. Anlatlan
bu mnnn dnda her ey bouna saylr yni faydasz
sfr.
Bu mnda rif ztlarn pek ou yce Allah'a kar
mrifet duygusunu varln yoklua geii ile hsl
olacana kail oldular yni mrifet duygusunu fen haline
izafe ettiler, sonra fendan da getiler fennn, yni
yokluun da tesinde aradlar, kanaatlar buydu halbuki bu
duygu aktan bir yanltr ve bir yanlmadr.
Sebebine gelince Allah'a kar mrifet duygusu, ne
varln fensna, ne de bu fennn da fenya varmasna
baldr yni ne mevcd varln yok olmasna, ne de bu
yok olmann da yok olmasna baldr. Hi bir zaman irfn
duygusu anlatlan hllerle elde edilemez.
O ey ki, hi bir ey deildir, ona bir vcd, yni varlk
verilemez sonra o ey ki varlktan yana bir nasibi yoktur
onun iin de bir fen hali olamaz ancak fen hali bu varln
isbtndan sonra meydana gelebilir ki, fenya mncer
olacak bu varlk, bir ynyle mevhumdur.
5

imdi kendine gelmek zamandr,
Sen ki kendini ne bir varla ship, ne de bir fen
haline varacak biri bildin ve bu mnda bir mrifet
duygusuna ship oldun ite o zaman yce Allah' gerekten
anladn saylr yni mrifet shibi oldun demektir bu
mnnn dnda bir ey ummak bounadr.
imdi mrifeti, yni Allah Tel'ya kar irfn shibi
olmay, vcdun yoklua gitmesinde beklemek zerine bir
szmz var kez, fennn da fen bulmas zerine ksaca
diyelim bu, irkin yni Hakk varla ortakln bir isbatdr
yni arada bir yabanc varl kabl etmektir.
Oysa Reslullah (s.a.v) efendimiz "bir kimse ki,
nefsini bildi gerekten Rabbn bilen o oldu" buyurdu
ki, bu mndaki incelii anlamak gerek, bu arada hi bir
yabanc grmemek gerek zira, bir yabancnn isbat
neticede onun yok edilmesini gletirir, sebebine gelince
"bir eyin sbtu gerekmeyince onun fens da
gerekmez" kaidesi esastr. Bu durumda sana den odur
ki ne bir eyi yok gresin ne de var, senin bu mevhum
varln bir ey olma, vasfna dahi hiz deildir madem ki,
o varln byledir yni bir ey deildir o halde o hi bir
eye izafe edilemez yni balanamaz ne bir faniye ne de
bir faninin gayrna ne mevcda ne de maduma yni ne
varla ne de yoklua.
te Reslullah (s.a.v) efendimiz gerekten de bu
mnya iaret etmektedir, yle ki sen u anda
madumsun yni yoksun, nasl ki daha nce de yoktun yni
"ol" emri gelmeden evvel.
u mnlar da unutma ezel u andr, ebed u andr,
kdem u andr yni ezel, ebed, kdem u iinde
bulunduumuz ve gz ap kapayacak kadar bir zaman
iinde elden kardmz vakte sdrlmtr.
bu vaktin iinde kendini ara, unutma ki btn bu
6
gelip geen anlarda Hakkn gayrs yoktur.
imdi anlatacaklarmz da iyi anlamaya al! Allah
ezelin vcdu odur yni varl, Allah ebedin vcdu odur
yni varl, Allah kdemin vcdu odur yni varl, btn
bunlar anlamaya alrken, sakn ezele, ebede ve kdeme
kendiliinden bir varlk vermeyesin. Anlatmaya altmz
bu mn dorudur eer doru olmasayd Allah Tel tek
ve saltanatnda ortaksz olamazd halbuki, onun anna
yakan tek olmas ve varlnda orta olmamasdr. Muhal
olarak ona bir ortak dnlrse yle olmas gerekirdi;
Onun orta o olurdu ki kendine has bir varl var ama
Allah'n varl ile var deil. Bir kimsenin veya her hangi bir
eyin byle olduunu dnn, bu takdirde o, Allah'a
muhta olmaz. kinci bir rabb olur yni Allah. bu olu,
muhaldir. Allah Tel'nn, mlknde ve saltanatnda
orta yoktur, benzeri yoktur, dengi yoktur bu mnlar
asndan baklnca her kim Allah ile beraber, Allah'tan bir
para veya Allah'ta herhangi bir eyi grrse halbuki o ey,
bir Rabb olmas yznden Allah'a muhtadr.
phesiz anlatld gibi grlen bir ey, Allah'a ortak
edilmi olur halbuki o ey, her hali ile Allah'a muhtatr. Bu
arada herhangi bir ey iin aslnda iyi olmayan yle bir
cevaz yolu akla gelebilir mesel herhangi bir ey, Allah ile
beraberdir kyam yni durumu kendisiyledir yahut Hakk
iledir bu ekilde deil de kendi varlndan gemitir yni,
fen bulmutur yahut Allah ile olduuna gre onun
varlnda fen bulmutur yni yoklua ermitir i bu
dncelerin tm ok ok uzaktr bilhassa, mrifet yni
kendini bilme kokusu alanlar iin. Sebebine gelince, her
kim hakkn gayr bir eyin mevct olduuna yol verir sonra
da onunla kim olduuna kail olursa, sonra fen
bulacana, sonra fensndan da fen bularak kendinden
geeceine inanrsa i bu durum ok tehlikelidir nk bu
fen halini zincirleme devam ettirmi olur o ekilde devam
ettirmi olur ki h Hakkn yokluuna kadar gider. Bu
dncenin sonucunu, ksaca diyelim pepee irk iinde
irktir, hele nefsini bilmek ynnden hi faydas yoktur, bu
7
dncenin shibi mriktir, ne Allah'a kar bir irfn
duygusuna ship olabilir ne de nefsini anlayabilir.
imdi anlatlan bu mnlar karsnda, baz sorular
sorulabilir mesel, biri kar yle sorar "bu, birbirine giren
mn yollar arasnda nefsi bilmenin ve Allah'a rif olmann
tam yolu nasl bulunur!" bu sorunun cevb u olur "yol
birdir, nefsi ve yce Allah' anlamaya gtren yol ise bilesin
ki Allah var idi onunla ikili bir ey yok idi". Burada "idi"
eklinde kullanlan edat mefhmundan bir zaman mns
karmamal, yce Allah u anda dahi yledir yni yce
Allah var ve onunla ikili bir ey yok.
Bu arada bir bakas da yle diyebilir "grm odur
ki nefsim, Allah'n gayrdr, yine grm odur ki Allah
nefsim deildir" bu sorunun cevbn yukarda geen Hads-
i erfteki nefs kelimesinin ksa bir trifini yaparak vermek
mmkndr. Orada sz geen nefsi burada baka
mnda almak gerek ki o senin z varlndr, hakkatndr
yoksa o levvme, emmre ve mutmainne isimleri ile anlan
nefis deildir. Belki de orada nefs kelimesi ile iaret edilen
mn, zt ilh'nin tm olarak yabancs olanlardr.
bu mny Resulallah (s.a.v) efendimizin u
mnacaatndan da anlayabiliriz "Allah'm, eyy bana
olduu gibi gster". Burada eydan, yni, eylerden
murad zt ilh'den gayr olan eylerdir,
Bu mny aklamak gerekirse yle diyebiliriz
"Allahm, msivn yni, ztna yabanc olan eyleri bana
anlat ki bileyim ey, nasl eydir? tanyaym o sen misin
yoksa gayrn m? ve o eyler kadim midir? baki midir yoksa
fani mi?"
phesiz, Allah Tel ona nefsini gsterdi yni z
varln, ama msivya yni ztna yabanc herhangi bir
eyin varl olmadan, ite bundan sonradr ki Reslullah
(s.a.v) efendimiz eyy olduu gibi grd yni eynn
hakkatn zn grd ki onlarn z, zt ilh'nin ta
kendisidir, ama, bu mnda ne bir ekil var ne de, bir
8
zaman ve mekn mefhmu.
Eya, yni eyler ad nefse de verilebilir nefsin gayr
olan herhangi bireye de nk nefsin varl ve eynn
varl bir ey olma ynnden iki eyden ibrettir, ama
aslnda ikisi birbirine baldr, her ne zaman ki ey bilinir
dolaysyla nefste bilinmi olur ve her ne zaman ki nefs
bilinir dolaysyla yce Rabb bilinmi olur.
Bu mny u cmle ile balayabiliriz, bir kimse vardr
kendisini Allah'n gayr sanr, halbuki o Allah'n gayr
deildir, sana gelince yle bir haldesin ki ona yni Allah'a
kar bir irfnn yok, bilemiyor ve anlayamyorsun halbuki,
onu grmektesin sonra onu grdn de bilemiyorsun,
nce bir keif lzm ve sen bu kefe shib olmalsn, i bu
keiften sonradr ki, bileceksin sen Allah'n ztna yabanc
deilsin, yabanc ne demek dost deilsin, yine bileceksin ki
maksudun sensin ve sen fen bulmaya muhta deilsin ve
sen ne gelensin, ne de giden bulunduu yerde kalansn,
ama zamansz ve meknsz, hatta an mefhmu bile
silinmi olarak, i bu mn daha nce de anlatld sonra
yine o keiften sonradr ki anlayacaksn onun btn sfatlar
sana sfat olmu, bylece dna baktn zaman onun dn
greceksin, iine baktn zaman da iini greceksin yni
senin zhirin, onun zhiri senin btnn, onun btn olacak
kez evvelini, onun evveli olmu bulacaksn hirini, onun
hiri olmu bulacaksn.
Btn bu mnlarda en ufak bir ek ve phe yoktur.
Sfatnla, onun sfatn greceksin, ztnla da onun
ztn greceksin ama, btn bu mnlarda senin O olmaya
en ufak bir yaknln yoktur kez, Onun da sen olmaya bir
yaknl yoktur ne az, ne ok.
Hsl kelm her ey, bir ey olmama ynndedir
ancak, onun pak yznden gayr. Zhirde de byle btnda
da byle yni mevcd varlk yoktur ancak o vardr. Hatta,
onun gayr iin bir varlk dnlemez ki yok olabilsin, o
halde, helk de yok nk, yabanc yok, bu durumda
ortada sadece onun yz kalmaktadr yni ey ey ise,
9
ancak onun yzdr pak vechidir.
Burada bir misalle ie tekrar girmek gerek; imdi bir
kimseyi dnn bir eyi bilmiyor, sonra, o eyi biliyor
phesiz byle bir kimse, o, sonradan bildii ey yolunda
varln yoklua gmyor ancak, cehlini eritiyor yni
bilgisizliini. Varlna gelince o bakidir hem de deiiksiz i
bu bilgi sonunda varl bir baka varla dnyor, bir
baka varlkla var oluyor ama bu olu ne bir terkipdir ne de
bu eitten bir baka ey.
Buraya kadar anlatlan mny, bir inkarcnn varl da
deitiremez. Bir inkarc bulun bir de irfn shibi getirin
ayn varlkla vcd shibi bulacaksnz.
Bu durumda ne inkarcdan bir k vardr ne de irfn
shibine bir giri. kisi arasndaki fark sadece bir cehlin
ortadan kalkmas veya kalmasdr baka yolu yok. Hi
sanmayasn ki bir fen bulmaya, yni yok olmaya ihtiyacn
var fen haline, yni, yok olmaya muhta olduunu dn!
Bu olmaz ya neyse, bu durumda sen, Hakka bir hicb ve
bir perde olursun. bu perde ise Allah'n gayr olmu olur,
bu durumda o perde haline, galip gelecek ve onu atacak bir
ey lzm gelir. Byle olacak ki Hakk grmek mmkn
ola. Bu mn, yni perdeye ihtiya hali ve onun giderilmesi
iin aranacak areler bounadr. Sebebine gelince bu tayin
edilen yn yalandr ve yanltr, nk biz hicb durumuna
iaret ettik ve dedik "Onun varl, vahdniyyeti ile
gizlenir ama, ekilsiz keyfiyetsiz bu ynde baka bir
mn dnlemez yoktur da anlatlan halin bir icabdr ki
hakkate eren bir kimsenin "ben Hakk'm" demesi, ciz
olur, kez, o hakkate eren kimsenin "zm takdis
ederim anm ne kadar yce" demesi de ciz olur.
Anlatlan hakiki hle vasl olan birini dnn vasl
olduu anda grecektir ki kendi sfatlar, ancak Allah'n
sfatlardr, zt da, Allah'n zt ama, hi bir yeni olu yok
ne ztta ne de sfatta yni Allah'a duhul ynnden yni
ondan huru ynnden ksacas ne giri var ne de k
ama, hi mi hi.
10
Sonra o vasl olan kimse Allah'ta fen bulmu da
deildir kez beka bulmu da deildir o, kendisini
grecektir ki hi olucu bir ey deil kez, olmad da sonra,
fen hali de byle yni fens da yok. Sebebine gelince
nefs, diye bir ey yok anca Onun nefsi vardr yni Onun
nefsi varln z ayn ekilde vcd diye bir ey de yok
ancak onun vcd varl vardr. Anlatlan bu mnya
iaret olarak Reslullah (s.a.v) efendimiz yle buyurdu
"dehre yni zaman'a svmeyiniz nk Allah Tel,
o dehr'dir" burada iaret edilen mn udur dehrin
vcdu Allah'n vcdudur. Allah Tel kendisine bir
ortak, dengi ve benzeri bulunmasndan yana ycedir,
paktr.
Mn hedefimizi tayin yolunda, bize ok yarayacak bir
rivayet vardr yle ki Allah Tel kuluna buyurdu "ey
kulum, hasta oldum ziyaretime gelmedin, sana
dilendim vermedin" ite bu mnda iaret ediliyor ki
Hakkn vcdu dilencinin vcdudur, hastann vcdu da
yine Hakkn vcdudur.
Ksa keselim, hepsi ayn varlk. imdi bu mn
kapsndan ieri girebiliriz, Hakkn vcdu, hastann
vcdu nasl oluyorsa, dilencinin vcdu Hakkn vcdu
nasl oluyorsa evet bu mn, nasl caiz ise yine caizdir ki
senin vcdun da, Onun vcdu ola ve btn eynn
vcdu da, yine Hakkn vcdu ola. raz, cevher ne varsa
yni z, ekirdek ve bu ekirdeklerin sonradan meydana
getirdikleri ki bunlara "mkevvenat" tbir edilir. Btn
bunlar Hakkn vcdudur, varldr, btn bunlarn srr,
bir zerrenin srrnda sakldr. Zerrelerden, herhangi birinin
srr zlsn ite o zaman grlecektir ki btn
mkevvenatn srr meydanda.
Zhiri ynden de byle, btni ynden de byle yni
ieride de byle darda da byle. Hulasa deien hi bir
ey yok, ne bu lemde ne de bu lemin bitiiyle balayacak
olan ebedi lemde, Allah Telnn gayrn gremezsin.
smi ve msemms ile her iki lemin vcdudur, varldr,
bu bir gerektir, elbette yle olmas lzm gelir. Anlatlmak
11
istenen mn odur ki her iki lemin ismi, msemms,
grnen ehreleri ile hep Allah Tel'dr. Bu mnda, ek
ve phe izi aranmamaldr.
Bu adan baklnca Allah Tel'nn hi bir eyi
yaratm olduunu gremezsin, bu kesin bir hkmdr,
ancak, onun iin yle bir gre ship olabilirsin, O, an
mefhmu ile anlan zamanlarn her birinde biri dierine
benzemeyen, baka an ve bir baka ekil almaktadr.
yle ki varln izhar eder, sonra gizler ama ne izharnda
yni aa kmasnda ne de gizlemesinde bir ekil ve
keyfiyet vardr.
bu hal, onun anna layktr nk Evvel, hir,
Zhir, Btn hep Odur. O, birlii ile zhir oldu aa kt O,
teklii ile btn oldu gizlendi, O, zt ve kayyumiyet sfat
ile evveldir, O, deyumiyet sfat ile de hirdir.
Evvel harflerinin varl Odur, hir harflerinin varl
Odur, zhir harflerinin varl Odur, btn harflerinin varl
Odur. Hsl ismi ve msemms ile anlatlanlarn tm
Odur.
Anlatlanlarn hi biri garipsenmemeli, allmal. Bu
arada u kyas bir yardmc olabilir, mesel, madem ki
Onun varl mutlaka gereklidir, arada ona yabanc
bulunmamas da gerekli olur. Bir kimse vardr sanr ki
kendisi Hakkn gayrdr ama bu olamaz. Sebebine gelince
Allah Tel bir gayr olmaktan yana tenzih edilir. Gayr ne
demek? Elbet gayr da Odur, ama bir gayr eyin varl
onunla olmadan "gayr" olarak anlan eyin de varl
phesiz Odur. Hem ite, hem dta yni hem zhirde hem
de btnda.
rfn yoluna giren herkesin anlatlan leme ayak
uydurmas gerekir sonras kolay ki orada eitli sfatlar
alacaktr. Her kim, anlatlan sfatlarla kendisini bezerse
onun iin sfatlar olur ki onlarn, ne haddi vardr ne de
nihayeti.
u mny da iyi dnmek gerek, bir kimse kendisini
12
tanmadan, bilmeden belli ekliyle lnce, iyi ve kt
vasflar da onunla beraber lr gider.
Bu misal, zhirdeki belli lmn bir sonucudur bir de,
manevi lmle leni dnelim yni lmeden evvel leni,
tpk yukardaki gibi bundan da iyi ve kt sfatlar kalkar
fakat yle bir hal alr ki yukarda anlatlana hi benzemez
Allah Tel, onu kendi makamna oturtur ama btn
hllerde, zt makamna oturtur Allah'n zt olur sfatlar
makamna oturtur Allah'n sfatlar olur.
bu mnya cidden ermek gerek ok nemlidir. te
bu mn icabdr ki Reslullah (s.a.v) efendimiz yle
buyurdu "lmeden evvel lnz"
Bu Hads-i erfin erhi yle olabilir "belli lmle
lmeden evvel kendinizi anlaynz, irfn shibi
olunuz." Aada anlatacamz kudsi hadis de ayn
mny teyid eder Rasulllah (s.a.v) efendimiz yle
anlatyor Allah Tel yle buyurdu; kul nafile
ibdetlerle bana yaklar yle bir hal alr ki ben onu
severim onu sevdiim i bu vakitte onun kula
olurum, gz olurum ve eli olurum.
Yukarda anlatlan kudsi hadiste irfn shibine bir
iaret vardr. rfn shibi, anlatlan mnya erdikten sonra
znde grecektir ki tm varl Hakkn varldr, fakat
onun ztnda ve sfatnda hi bir deiiklik grmeden, kald
ki aslnda byle bir deiiklie ihtiya da yoktur nk
kendisine ait bir varl yoktur yok olan bir ey de nasl
deiir ki?
Bu arada kendisi, sadece cehlini giderdi yni mrifet
yolu ile bir varlk shibi idi bilmiyordu imdi bildi. imdi sra
sende, dinle ve anlamaya al, her ne zaman ki nefsini
anlayp, zn bildin ite o zaman kendi mevhum varln
ortadan kalkar ve anlarsn ki sen, Allah'n gayr deilsin. Bu
mn da bir hakkattr, bir an iin olsun anlatlan mnnn
tersini ele alalm ki onda kendine has bir varln vardr o
varln fenya da ihtiyac yoktur hatta mrifete de byle
olduunu dn sen Allah'tan baka bir rabb olursun, ama
13
asl hakkat udur ki Allah Tel kendisinden baka bir
Rabb meydana getirmez, bu olmaz ve olamaz. Allah Tel
bu gibi bir mnya kar, ycedir tenzih edilir.
Bu arada, biraz da malmat vermek iyi olacak.
Vereceimiz bu malmat bir ynyle yoldur yni nefsi
bilme yolu. Bu durumu ki bildin dinle ve anlamaya al.
Bilmelisin sadece bilmek de yeterli deil tahkik makamna
kmalsn.
Hulsa bildiin eyin hakkatn bulmalsn. Bilmen
gereken ve hakkatna varman icab eden husus udur;
vcdun varln aslnda, senin kendine mal ettiin
vcdun, var olmu bir ey hi olmad, onun yokluu da
byle ama zamanlarn hibirinde, olucu ey de deilsin ama
hi mi hi. Bu mny hem gelecek iin, hem de gemi
iin kullanabilirsin.
Yukarda anlatlan mndaki hakkat ki, bilip buldun
ite o zaman sana "l ilhe illllah Allahtan baka ilh
yoktur cmlesindeki mn zhir olur. Hakkaten ondan
gayr ilah yoktur, vcd bile yoktur.
Hsl aadaki cmleleri tekrar oku, zn onlara
altr, ondan baka hi bir ey yoktur ilah yoktur ancak O
vardr.
Bu arada yle bir ey denebilir arada yabanc
kalmad bu durumda, rubbiyet sfat yok oldu, Onu hie
saydn. Bu, yanl bir anlaytr. Ben, yle bir eyi
syleyemem hem ne haddime? Sonra nasl yapabilirim ki?
Bir defa dn ki o henz ortada Rabba ihtiya duyan
bir mahlk yokken, yine bir Rabb idi. Halkedilmeye ihtiya
duyan bir mahlk yokken, o yine bir Halik idi, yni ezeldeki
durum bu idi. imdi de eskisinden bir fark yoktur O yine
bir Rabb'dr, yine bir Halik. Mahluk, mefhmunu sil ortada
O kalr.
Hsl, deien hi bir ey yoktur o ezelde ne idiyse
imdi, u anda yine yledir. Onun halikyeti, bir mahlkun
bulunmasna ihtiya duymaz, Onun rububiyeti kez bir
14
merbub aramaz buna ihtiyac yoktur.
Hele bir dn O vard yni mkevvenat
halkedilmeden ve O i bu varl iinde, eksiksiz btn
sfatlarn ztnda toplamt.
imdiye kadar hi bir deiiklik olmad, olamazda, u
anda ilk anda ki gibidir.
Yce Hakkn tekliinde varlkla yokluk arasnda hi bir
deiiklik yoktur yni bize gre varlk ve bize gre yokluk
zira ona gre ne var bir meseledir, ne de yok. Her ey
yerindedir deiiklik sadece onun ztndan ztnadr.
Mesel bir varlk m var? bir mevcd mu var? o halde
onun hkm udur, zhiriyet sfatnn iktizas yni onun
zhir sfatnn bir gerei yni aa kma arzusunun bir
sonucu
Mesel bir yokluk mu var ? bir adem mi var ? bunun
iin verilmesi gereken hkm de udur, btniyet sfatnn
iktizas yni onun btn sfatnn bir gerei yni gizlenme
arzusunun bir sonucu.
Yukardaki mn anlatlrken zhirin ayr btnn ayr
bir ey olduu dnlmesin nk ayrlk diye bir ey
yoktur, sebebine gelince onun zhiri btndr, sebebine
gelince onun btn zhiridir, sebebine gelince onun evveli
hiridir, sebebine gelince onun hiri evvelidir.
Hsl kelm hepsi O birde toplanr yni ne varsa ve
toptan her ey birdir ve bir her eydir.
bu mndaki incelie dikkat gerek, yce Allah'n
ztna bal sfatlar her an bir deiik ekil almaktadr,
bunun aksi iddia edilemez, iddia edilse dahi isbat edilemez.
Ondan baka bir ey yoktur, bunun da aksi iddia edilemez,
bu da iddia edilse dahi isbat edilemez. O, u anda ve her
anda yledir. Onun varlndan gayr bir varlk yoktur.
Gerekten sylenecek sz budur baka yok.
Nasl ki ezelde ve kdem halinde byle idi yni her
anda zt ve sfat ile bir baka an alrd, tecelli deitirirdi
15
ki o zaman yine bir yabanc mevcd yoktu. Gemii
andran terimlerin de yeri yok nk u anda ezelin ve
kdemin hi bir fark yoktur. Yine yledir yine yle
olacaktr. Sebebine gelince ne bir ey var ne de an.
Nasl ki kdem yni ezel halinde, yle bir ey ve yle
bir an hatta gn yoktur, unu anlatmak icab eder ki bu
varln vcdu ile yokluu Hak iin hi bir mn ifde
etmez, aksi halde Onun vahdniyetine arz olan bir ey
gerekir ki bu onun iin bir noksanlk olur. Halbuki, onun
varl byle bir eye ihtiya duymaktan ok uzaktr, O
ycedir, ztna arz olan bir noksan ona yakn olamaz.
Yukarda, pek ok eyler anlatld o anlatlanlarn
hemen hepsi, nefsini, zn anlamaya dairdi, seni bu yola
ekmek zerine idi.
Orada sana zetle u mnlar anlatlmak istendi
"vehmettiin varln aslnda yoktur, sen mefhm olan
benliin ile deil Hak ile kimsin ve yok olsan da varsn var
olsan da varsn. Her iki hal de eittir esasa taalluk eden
bir deiiklik yoktur.
te yukarda saylan vasflardan kan zet mn
udur sfatn, vasfn, asln ve zn Odur. Kendini byle
bilmen gerek, nefsini anlatld ekilde anlaman icab eder.
Hsl kelm her ne zaman ki anlatlan vasflar emberi
iinde, nefsini bildin yni esiz, benzersiz, dengi olmayan
bir ekilde yni Allah Tel'ya kar olan bir varla shib
olmadan. te o zamandr ki nefsini, zn gerek mnda
bildin aksi halde asla bir anlaya shib olman kabil
deildir.
bu mn asndandr ki Reslullah (s.a.v) efendimiz
"bir kimse ki nefsini bildi, gerekten Rabbn bilen o oldu"
buyurdu. bu mn szmzn delilidir.
Bu durum kesindir aksi halde Rasulllah (s.a.v)
efendimiz baka trl anlatrd, mesel yle buyururdu
"bir kimse ki nefsini yok etti gerekten Rabbn bilen o
oldu." Halbuki byle buyurmad nk byle bir mny
16
anlatmak mnszlk olurdu, nk o bilip grd ki ondan
yni ztndan ve sfatndan gayr hi bir ey yok. Bunu
byle bilip gren, aksine bir ifde nasl kullanabilir?
Rasulllah (s.a.v) efendimizin iareti uydu; nefsi bilip
anlamak, doruca Hakk bilip anlamaktr.
Burada sana yapacamz ksa bir tavsiyemiz olacak,
"nce nefsini bil" yni varln, zn bil ki sen, iddia
ettiin gibi sen deilsin, bir baka sensin aklna hayline
gelmeyecek ekilde sensin.
Ne var ki sen bunu anlayamyorsun. Anlamaya al!
zet mn bundan gayr olamaz. Yine anla ki varln
senin sandn gibi varln deildir ama baka bir varln
da deildir. Sen mevcd deilsin madum da deilsin yni
ne var olmusun ne de yok.
Ksacas ne varsn ne de yok. Varln da yokluun da
bu varlndr. Hepsi Odur ama bir varlk iddias olmadan,
bir yokluk dnlmeden. Sakn ha bu arada Onun
varlnn aynn senin bu varln sanmayasn, yokluun da
saymayasn. Arada daha nice perdeler var ki onlar sfiyet
yolu ile amak gerek. u anda sana gereken Allah ile
birlikte dier bir varlk vcdu tanmamaktr.
Hatta, yce Allah'n zt ve sfat iinde dahi bir eyin
varln dnmeyesin. Bu durumu ki iyi kavradn nefsini
bilip, anladn saylr, zira anlatlan mn erevesi iinde
nefsi bilmek ve anlamak Allah' bilmenin ta kendisidir.
bu mnda phe izi yoktur, ek yoktur. Sonra
nefsin yle bir hal al bir terkip ve bir yapma sonucu
deildir.
H ki, kadim ve ezeli, ebedi bir ztta sonradan olma
ve sonradan yaplma bir eyin sz edile.
Anlattmz bu yce mnlar karsnda phesi
ksmen zail olan, fakat gayeyi tam anlamayan biri, bize
yle bir soru tevcih edebilir, "anlatlan mnlarla sabit
olan odur ki Hakka yabanc bir ey yok, ortada tek bir ey
17
var yni bir varlk, bir ey de kendi kendine balanamaz,
birleemez o halde ona vsul yolu nasldr? ve nasl
olmal?"
Bu soruya cevp vermek kolaydr ancak anlatabilmek
biraz g olsa gerek zira kardaki ahs anlama
kabiliyetinden yoksunsa ona anlatmak nasl mmkn olur ?
Ama aresiz anlatacaz biri anlamazsa bir bakas
anlar. imdi dinle!
phesiz, hakiki halde ne birleme var ne de ayrlmak.
phesiz, hakiki halde ne bir yaknlk vardr ne de uzaklk.
Sebebine gelince sorucunun da iaret ettii gibi birlemek
veya ayrlmak, yaknlk ya da uzaklk ancak iki ey
arasnda olur. Ortada ancak bir varlk olduuna gre ne
birlemek var ne de ayrlmak. Bunun aksi imkn ddr.
Vsuln yni birlemenin mnsnn tahakkuku ancak iki
eit ey arasnda olur ya da eit olmayan iki ey sonra cins
olaraktan da birbirine benzemesi icab eder. ki ey birbirine
benzemedii takdirde arada bir zdlk meydana gelir.
Halbuki Allah Tel her iki halden de mnezzehtir.
Kendisinin bir zdd veya benzeri olamaz.
yi bilmeli ki visal bir baka visaldir, yaknlk bir baka
yaknlktr, uzaklk bir baka uzaklktr.
Hulasa visal, yaknlk, uzaklk btn bunlar zhirde
bilinen hllerin dnda dnlecek.
H ki Hakka vasl olmak, uzak durmak ve
yaknlamak dtan grnen iki eyin birbirine yaklamas,
uzaklamas veya birlemesine benzemeye.
phesiz vuslat yok deildir fakat vuslat d bir vuslat
vardr yni zhirdeki mns dnda, phesiz yaknlk yok
deildir ancak yaknlk d bir yaknlktr yni dtan
anlalan ve anlatlan ekil dnda, phesiz bir uzaklk da
vardr ama uzaklk mefhmu anlmayan bir mnda uzaklk
vardr yni dtan bilinen uzakln hi benzeri olamaz.
imdi yukardaki sorunun cevbn verip baz eitli
hlleri, mnlar anlattktan sonra bir baka soru ile
18
karlamamz mmkndr. Mesel o soru yle olabilir
vasln mns oldu, durum anlattnz gibi vuslatsz bir
vsuldan ibret kalyor yni buud ile kurb. Ayrca yaknlk
olmadan
bir yaknlk, uzaklk olmadan bir uzaklk mefhmunu
andran bir cmle geti, imdi bunlarn mns ne ola?
Bu sorunun cevb da verilebilir bu soruyu sorduuna
gre muhatap sen oldun, o halde dinle!
O mndan yni yaknlksz yaknlktan, uzaklksz
uzaklktan kasdm odur ki sen an mefhmu ile anlan
zamanlarn hepsinde yaknlk ve uzaklk iindesin ama
Allah'tan baka bir ey olmadan. Ne var ki sen bu mny
anlamak irfnna ship deilsin. bu irfn mahrumiyetin,
nefsinedir, znedir.
Ve sen kendini bilmiyorsun ki Osun ama sensiz
senliksiz.
Dikkat et u cmleye, vuslat mrifettir. Her ne zaman
ki vasl oldun yni znn rifi oldun Hakka vasl oldun
saylr.
Ne var ki bu irfn duygusunda irfn harflerinin varl
da olmayacak.
te byle bir irfna ki shib oldun bileceksin ki, sen O
olmusun, olmuu da ge Osun. Ne var ki sen daha nce,
bunu bilmiyordun. O olduunu anlayacak bir mrifete ship
deildin, hatta dnmyordun bile Omusun? Yoksa, gayr
m?
bu anlatlan mrifet hali ki, sana nasib oldu, bu defa
baka bir hale geleceksin.
Bileceksin ki Allah' Allah ile bildin, nefsinle deil.
phesiz, byle bir merhale kat ettikten sonra
yaknl da, uzakl da brakrsn.
Ne yaknl? Ne uzakl? Btn bunlar bir klem ge,
ge de aada vereceimiz misali dinle, dinlemek yetmez
19
anlamaya al.
imdi kendini ele al nk bu misalde sade sen varsn
ismin ve msemmn, aslnda bunlarn ikisi de ayn mnya
gelir, ya sana bir isim verilmi, ya da sen bir isim almsn.
Mahmud adn almsn ya da sana Mahmud ad
konmu halbuki sen, kendi adn Muhammed biliyorsun.
Aradan bir zaman geiyor i bu zaman, uzundur veya
ksadr ikisi de farksz, i bu aradan geen zamandan sonra
anlyorsun ve biliyorsun ki ismin Muhammed deil de,
Mahmud imi.
imdi ne oldu?
Vcudunda bir deiiklik oldu mu?
Hayr, hibir deiiklik olmad araya sadece bir mrifet
oyunu girdi ve sen, kendin elde ettiin mrifetinle,
Muhammed ismi kalkt ve sen Mahmud oldun.
"Nasl oldu bu i?" diyerek dnmeye ne hacet!
yle oldu, sen ancak Muhammed sandn ismini
znden sildikten sonra oldu.
bu mndan, fen halinin de nasl olduunu anladn.
phesiz fen hli bir eyin vcdunu ispattan sonra olur
yni zhirde kullanld mndaki fen hli. Ancak
yukarda anlatlan misalde fen hali yle mi? Hi de deil.
Zhirde allan mnda bir fen halinin olmas iin, bir
bakasnn varl olmal.
Bu hi yakk alr m?
Hem, hi caiz mi?
phesiz her kim yce Allah'n ztndan gayri birine,
bir varlk isbatlarsa mrik olur.
Yni Allah'a bir ortak bulmu olur. Halbuki, Allah
Tel ycedir, sbhandr, ok ok byktr.
Yine yukardaki misale dnelim. Arada bir isim deiti,
20
Muhammed Mahmud oldu, ama ne Mahmud'dan bir ey
eksildi ne de Muhammed'den. Mahmud'dan bir kslma, bir
eksilme olmad sonra Muhammed de Mahmud iinde bir
yok deildi, fen bulmad. Sonra onun iine de girmi
deildi, bir k da olmad.
Bir anlama sonunda, Muhammed eridi, silindi
Mahmud'un iine de girmedi. Hlsa ortada sadece bir
mn deimesi oldu.
Sonra nce Mahmud olan kimse kendisinin Muhammed
deil de Mahmud olduunu nasl anlad dersiniz?
Kendi kendine anlad. Muhammed ismi ile deil, nk
Muhammed yoktu, olmayan bir eyle, olmakta olan bir ey
nasl anlalr?
Dikkatli olursan yukardaki misalle pek ok ey elde
edebilirsin. Sonra aada anlatacaklarmz da ayn misali
nazara alarak oku!
zet olarak tekrar edelim, tek varlk dn, her eyi
ama her eyi o tek varlk iinde gr!
Durum bu olunca bak!
rif kim?
Mruf kim?
Her ikisi de ayn eydir.
Sonra,
vasl kim?
mevsul kim?
Her ikisi de ayn varlktr.
Evet ayn mnda bak!
gren kim?
grlen kim?
Hi bir zaman bunlar birbirinden ayrmak kabil
21
olamaz. stteki mn biraz daha almaldr ki yle olacak.
rif, Hakkn sfatdr, mruf ise zt.
Vasl, Hakkn sfatdr, mevsul ise zt, dierleri de ayn
kyasa tabidir
Sonra, sfat mevsufdan ayrmak da olmaz. Zira, sfat
ve mevsuf ayn eydir, ikisi de ayn kke baldr.
Yetmez mi bu kadar anlatlanlar sana.
Henz bir ey anlatmadysa yazk!
Dikkatli ol ve bak, dnp dolap ayn yere geliyoruz,
mn duvarlarn yka, yka nne bir hazine ayoruz.
Dikkatli ol, oradan ieri atlamak bir an meselesidir. O an
yakala ve ieri atl, orada bir tlsm zeceksin. bu
tlsmn anahtar "bir kimse ki, nefsini bildi gerekten
Rabbn bilen o oldu" mealine gelen Hads-i erftir.
Bu eser de, o tlsm zmek yolunda btn bu
beyanlar da onun iin, misaller, tebihler hep onun iin.
Anlatmak istediimiz mn yolunda, yukardaki misal
ok nemlidir. Vaziyet, anlatld gibi olunca daha nce
sorulan ve bilinmek istenen ayrlmann ve birlemenin
mns kalmaz. Sebebine gelince, her kim, anlatlan
misalle yolunu bulur ve bir fehme shib olursa bilir ki ne
ayrlmak vardr ne de birlemek, yine bilir ki rif de maruf
da Odur, yine bilir ki gren de grlen de Odur, yine bilir
ki vsl da mevsul da Odur yni birleen de birleilen de
Odur.
Ona Ondan bakas vasl olamaz ve bir ayrlma
mevzuu varsa bu da Onun gayr olamaz.
te irkten kurtulmann aresi, her kim, anlatlan
mn emberi iine girerse irkten hals bulur yni
kurtulur aksi halde yni anlatlan mn yolunun dna
klnca, bu kimden olursa olsun, nereye olursa olsun,
hatta kan kim olursa olsun irken kurtulma kokusunu
alamaz.
22
rfn shibi geinen pek ok kimseler anlatlan
mndan yana yanl zanna kaplmlardr. Onlar kendi
bulduklar zann yoldan kendi nefislerini anladklarn,
Rablarn bildiklerini, varlk bandan kurtulduklarn
sandlar ve dediler ki "byle bir hal iin yegne yol
ancak fen, yni yokluk ile elde edilir hatta fendan
da fen bulmak yolu ile.
Btn deyileri, bu yoldaki ind kanaatleri, Reslullah
(s.a.v) efendimizin Hads-i erfindeki ince mny
anlamadklarndan ileri geliyor. Onlarnki bir yanl zandan
ibrettir. Onlarn irki imhalar, varln yoklua atlmasna
baldr.
zet olarak, iaret ettikleri mn budur. Varl yok
grmelerini bir ok ekillere balarlar. Bir bakarsn ki
fennn da fen bulmas yoluna giderler, bir bakarsn ki
tam mns ile Hakka teslim yolunu anlatrlar.
bu anlatlanlar, onlarn anlattmz mnya varmak
iin trif ettikleri yoldur, mn canibine onlarn iaretleri
bunlardr. Ne var ki gerek, onlarn sandndan ok daha
bakadr. Onlarn btn trif ve iaretleri halis irktir. Bir
defa onlar, bu szleri ile ikinci bir varla iaret
etmektedirler ve byle bir yolun varlna cevaz
vermektedirler, ama aslnda her kim Hakktan gayr bir
eyin varlna hak tanrsa, sonra da o tand varln
ifnas cihetine girmi olur. Byle bir durum sonunda,
Hakktan gayr bir eyin varln phesiz isbat etmi olur.
Ondan gayr bir varln isbat yoluna giden ise gerekten
Allah'a bir ortak bulmu olur. Dileimiz odur ki Allah Tel
onlar da bizi de doru yola irad eyleye.
Bir zanna ship oldun.
Seni sen sandn.
Halbuki sen olamazsn, hi olmadn.
Sen, sen olunca phesiz bir Rab kaldn.
Ge bu zann, iki eyin biri kaldn.
23
Varlkta hi fark yok, ikiniz de aydn.
Ne senden ayrlan, ne ondan ayrldn.
Sen ki cehlen yabanclk sz ettin
Serteldin, cehlin gidince nrin kaldn.
Ayrln vuslat, vuslatn ayrlk.
Byle ho oldun, yaknln uzaklk.
Akl at, kefin nur anlayyla bak!
T ki gitmesin, o geldiin yere bak!
Sakn ha Allah'a ortak klmayasn ki
Dmeyesin irkle, dk kalrsn.
imdi bir soru daha karmza kar ve biri yle
diyebilir; Yaptnz iarete gre irfnn kendinsin yni
nefsin ki o Allah'a kar irfn shibi olmann ta kendisidir,
diyorsunuz. Halbuki irfn shibi nefsi ile kalnca Allah'n
gayrdr. O Allah'n gayr olduuna gre Allah'a kar nasl
bir irfn shibi olabilir? Ve Ona nasl vsl olabilir?
bu soruya verilecek cevp, ksmen yukarda geen
cmlelerdeki cevbn ayndr, ama yine de bir cevp
verilmesi yerinde olur.
yle ki; bir kimse nefsine yni zne kar tam rif
olursa bilir ki varl, kendi varl deildir, ama baka bir
varla da ship deildir. Yni kendisinden baka varlk
yoktur.
bu mnnn bir icab olarak elbette kendi vcdu
yni varl Allah'n vcdudur yni varl, ama kendi
varl bir olma sonucu Allah'n varl olmadan kendi
vcdunun Allah'n varlna dahil olmas gibi bir durum da
yok. Hatta, kendi varlnn ondan k diye bir mesele de
yok. Hatta kendi varl Onunla yni Hakk ile de dahil
olamaz. Hatta Hakkn varlnda da olamaz.
phesiz bu arada deien hi birey yoktur. Yni
24
btn bu olup biten iler arasnda her ey haliyle
olmaktadr yni olduu gibi.
te o irfn shibi, kendisini bu halet iinde grr yni
varln byle sezer ksacas onun gr ve bilii hibir
olan eyin, yeniden olaca sonradan birey olduu fikrine,
ship olmadan kendisini olduu halde grr ve bilir.
bu mnda, fen hali yoktur. Yoklua gitmek diye
bir mesele mevzu bahis deildir. Mahiv diye birey yoktur.
Sonra fen halinin de fen bulmas ile de bu durum hsl
olmaz yni yokluu da yoklua gmmek diye birey
yoktur.
Bireyin yok olduunu dnelim yni fen halini;
onun byle olmas yni bireyin fenya varmas demek, o
eyin daha nceden var olmas demektir, durum byle
iktiza eder. nce durum budur. Fen bulmak kabl
edildiine gre, bunu da kabl gerekir. Bu ki kabl edildi
onun yni o fen bulan eyin kendi bana bir varlk olmas
da kabl edilir. Byle olmas gerekir yni Allah'n kudreti ile
deil de, kendi kendine var olmas. Bu ise muhaldir
olamaz. Nedenini izaha lzum bile yok, aktr.
Buraya kadar hayli eyler anlatld ve birok muamma
olan mnlar da zld, btn bu anlatlanlardan
anlalan odur ki; bir rif kiinin nefsine kar olan irfn
duygusu, phesiz Allah Tel'nn nefsini bilmesi saylr.
yle deil mi?
Arada bir yabanc dnlmediine gre, baka nasl
olabilir ki? Olamaz! nk, irfn shibinin nefsi, z, varl
Allah Tel'nn nefsidir, zdr, varldr.
Ksacas Allah Tel'dr. Nefs'ten murad varlktr,
vcddur. phesiz Reslullah (s.a.v) efendimizin nefsten
kasd varlk olmal.
imdi btn mesele anlatlan mn derinliine
erebilmektedir. Her kim, bu anlatlan makama vsl olursa,
onun kendisine mal edecei bir varl olmaz. Ne zhirde
25
kendine mal edecei bir varl olur, ne de btnda yni
ne ite ne de dta. Hibir halde kendisine has bir vcd
tanmaz.
phesiz, bir vcdu varsa Allah'n vcdudur
varldr. phesiz, onun kelm Allah'n kelmdr, fiili
yni ii Allah'n iidir.
O esas varla kavuan kimsenin de bir davas vardr,
o da mrifetullah yni yce Allah' anlamak. bu davas
da dorudan doruya nefsini bilmesidir.
Bu arada ey chil kimse! Sen o eren kiiden bir iddia
iitirsin, haliyle ne olduunu da anlayamazsn yni anlatlan
mn yolunda ve onun varlna baknca Allah Tel'dan
bakas sanrsn. Tpk, sen zn Allah Tel'nn gayr
sandn gibi.
phesiz bu halin, hakiki halle bir elime meydana
getirir. bu elime ise sen kendi nefsini bilmediindir.
Onun ne olduunu anlayabilseydin hi byle bir yanl
duruma girer miydin?
Dn ki mmin mminin aynasdr. Her iki
halde de mmin Allah'n sfatdr, her iki halde de mmin
ztn gayr deildir. Aynyla o Odur yni Allah.
O mminin baktn grr, Allah'n gz ile bakar
nk. Onun gz Allah'n gzdr yni onun nazar
Allah'n nazardr yni inanan mminin nazar yni
anlatlan mnya vasl olan mminin nazar.
Ne var ki bu mn, zhire ekilmez dile drlemez.
Senin bu ksa baknla o olamaz, senin bu ksr ilminle
de olamaz, senin bu eksik anlaynla da olamaz, hele
vehminle, hele zannnla hi olamaz, zhirdeki grnle de
olamaz.
O daima Odur ama nasl?
Ge telere ge, nasl olduunu anla!
O, aynyla ve gryle Odur.
26
in sonuna geldik saylr, byle olunca biraz daha ak
konuacaz. imdi diyeceklerimizi buraya kadar
anlattklarmz asndan dinlemelisin. Bu hali ki kendinde
buldun, biri sana ben Allah'm derse, onu duy ama
candan duy, nk Allah ben Allah'm diyor, o sz
diyen kimse deil.
Yni o kimse sylemiyor, Hakk sylyor. Belki burada
bir arma olabilir yni sende, nk sen o sz edenin
vsl olduu makama vsl olmadn, ayet onun vsl
olduu makama vsl olsaydn onun dediini anlardn.
Sonra onun grdn, sen de grrdn.
Biraz z konualm, hulsa cmle eynn varl
Hakkn varldr, ama onlarn bir varl olmadan.
Sakn ha bu anlatlan mnlarda bir pheye
kaplmayasn sonra yanl bir vehim yoluna da sapmayasn.
Mesel demiyesin ki Allah Tel mahlktur yni bu
grdn yaratlmlar Allah zannetmeyesin.
Baz irfn shipleri dedi ki, tam bir sofi vasfn alan
kimse mahlk olamaz, yni yaratlm birey
deildir.
phesiz bu tbir dorudur. Bizim anlatmak
istediimiz de bundan bakas deildir. Ancak, dikkat
gerek, bu vasf rastgele herkese verilemez. Bir sofi'nin yle
bir vasfa lyk olmas iin tam bir keif gerek.
Sonra cmle eklerin eriyip gitmesi gerek, sonra btn
vehim krntlar da silinmelidir.
te bundan sonradr ki yukardaki vasf almaya o sofi
lyk olur. Bu vasf ki ald, onda daha baka eyler
aranmaya balanr. yle seciyeye ship olmaldr ki gerek
bu lem, gerekse bu lemin bitii ile balayan ebedi lem,
onun gnl evinde ok ufak kalsn.
Hatta bir yer bile tutmu olmamal. Sadece dny ve
hiret kadar, yni o ende bir gnl geniliine ship olan
iin yukardaki mahlk deildir tbiri yaramaz.
27
Sebebine gelince, hakiki hulk yni seciye, cmle
lemlerden ok ok daha genitir. Bu babta sylenecek sz
zet olarak bundan ibrettir.
imdi anlatlmadk bir ey kalmad, ne var ki biraz
daha ilerlemek icab eder.
Buraya kadar anlatlanlar daha iyi anlamaya al ve
bil ki gren ve grlen, var olmu olan ve var eden,
anlayan ve anlalan, bilinen ve bilen yni rif ve maruf,
vcd ve mevcd, idrk edilen ve idrk eden, btn bu
anlatlanlar bir eydir, ayndr, tek eydir baka yol arama.
phesiz o yni, Allah Tel vcdu ile vcdunu
grr. Akas varl ile varlna bakar grr. Vcudu ile
vcdunu anlar, rif olur. Vcudu ile vcdunu idrk eder.
Ama sakn ha! ok sakn! bu olanlarn hibirine bir
ekil izmeye kalkma. yle grr veya byle grr deme,
Onun ne mrifetinde bir ekil vardr, ne grnde
baknda bir ekil vardr, ne de idrk ediinde, hatta yle
ki idrk, ryet, mrifet kelimelerinin harfleri bile yoktur.
Yce Allah'n nasl varl iin bir ekil ve bir biim
yoksa tpk bunun gibi Onun kendi nefsini grmesi iin de
bir biilmi ekil yoktur. Onun nefsini idrki iin de bir belli
biim yoktur. Onun nefsini mrifet babnda yaplan bir trif
de yoktur.
imdi nemli bir soru ile karlaabiliriz, mesel biri
yle diyebilir;
Kainattaki iyilik ve ktlklere hangi nazarla
bakacaz?
Anlatlan mnlar asndan bir tezee ya da bir cifeye
baktmz zaman ona Allah diyoruz bu mnnn da
almas gerekmez mi?
phesiz bu soru nemlidir ama bizim szmzde
byle bir mn yok ki, dtan baklnca belki olabilir ama
derinlemesine alnca szmzn asl kolay anlalr;
28
Ortada bir cife mi vardr?
Bir tezek ve pislik mi vardr?
phesiz yoktur, onlar zhire gredir, hakkatte onlar
bir bakadr.
Bu szmz onadr ki cifeyi bir cife olarak grmez,
gremez, pislii pislik olarak grmez, gremez nk onun
bir basireti vardr, bir mn gz vardr. Elbette ki,
szmz byle bir basiret shibi yni mn gz shibi
iindir. Elbette ki anadan doma gzszler iaret ettiimiz
hedefi gremez, szmz anlayamaz.
Anadan doma kr tbirimiz o kimseler iindir ki
nefsine kar bir irfn duygusuna ship deildir. Gerek
mnda asl kr, bu zmredir.
Bir kimsenin ki temelli krl ve gzszl
gitmemitir, o bizim kelmmz nasl anlayabilir?
Sonra anlattmz mn derinliine vsl olmak onun
iin deildir.
Ksaca diyelim, btn bu konumalarmz Allah iledir,
Onun gayr ile ve mn gznden yana yoksun olanlara
deildir.
Btn bu incelikler ok dikkat ister.
Ksa bir cmle; her kim anlatlan bu makama
vsl olursa kendisini bilir, bilir ki Allah'n gayr
deildir.
Hlsa btn hitabmz onadr ki bu yolda bir azmi,
gayreti, ald bir himmeti vardr yni Allah Tel'y
bilmek iin, nefsini bilmek yolunda bir talebin shibidir.
phesiz, vasfn anlattmz kimsenin kalbinde bir
tuluat bir dou vardr. Yukarda anlatlan taleb onun
kalbinde parlar. bu taleb sonunda, yanan tutuan bir
itiyak olur. bu itiyak doruca Allah'a vsul yolundadr
ki, bu vsuln ekli daha nce anlatld.
29
Kalbinde yanan bir nuru olmayan, maksatsz, itiyaksz
hatta aksz, sevgisiz biri ile bizim szlememiz yoktur.
Bu arada, yine bir soru ile karlaabiliriz, biri kar ve
yle sorar: Allah Tel buyurdu ki gzler ona eriemez,
idrk edemez ama o btn gzleri ihata eder (6/103)
Halbuki, bunun aksini iddia ediyorsun? Szndeki hakik
mn ne ola ki?
bu soru da dier sorularn bazlar gibi anlattmz
mnlar anlalmadan soruldu, eer hakkaten
sylediklerimiz anlalm olsayd bu soruya yer kalmazd.
Ksaca diyelim; i bu yeti kerime, tam bizim
anlattmz mnya iaret etmektedir. O yeti kerimede
iaret edilen asl mn udur, Onu grecek, Onu ihata
edip bakabilecek ne bir gz vardr ne de byle bir eye
ship olan kimse nk varlkta Ondan gayrs yoktur.
Ondan gayr bir varlk olsayd kendi gayrn grebilirdi.
bu mnda, yalnz Allah Tel vardr, bakas
yoktur. phesiz Allah Tel onu gzler gremez
buyurmakla yle bir yabancnn olmadn anlatt yni
ztndan bakas yoktur. Dolaysyla idrk edecek kimse de
yoktur yni arada bir yabanc bir varlk yoktur yni bir
idrk eden varsa o da Allah'tr, baka yoktur, ancak O
vardr.
Ztn idrk eden Odur bakas deil. Elbette gzleri O
idrk eder nk gzler ancak onun varldr. ayet biri
kar derse ki elbette onu gzler gremez nk gzler
sonradan yaratlmtr, byle yaratlm bir ey de ezeli ve
ebedi varl gremez, sizin iddianz deil bu doru olsa
gerek?
Bu soru da bizi esas mndan uzaklatrr. Sonradan
olma ve sonra yaratlma ne demektir? Biz btn bunlar
daha nce anlattk. Yukardaki sz kendini bilmeyenin bir
szdr. Daha nce de anlattmz gibi arada yabanc
hibir ey yoktur, gzler de yoktur, O vardr. Varln O
zt ile idrk eder fakat bir idrk varl da dnlmeden
30
kez onun idrk iin bir ekil de olmadan. Hsl O
vardr
bakas yoktur.

Rabb daima Rab'la anladm,
sonra da eksiz, phesiz kaldm,
dahas, zt, ztm oldu Hakk,
ne noksan ne ayp hele bir bak,
arada ne terazi ne mizan,
nefsim oldu gayba mazhar olan.
Ne zaman ki zm anladm,
hem de katksz, ikisiz kaldm,
mahbubun vaslna dahi erdim,
ne yaknlk, ne uzaklk bildim,
feyz shibinden ihsana erdim,
ne minnet, ne de alnma grdm,
nefsimden de olmadm uruna,
hibir libas da kalmad ona.

Szn sonuna geldik saylr ama daha bitmedi, bu
arada yine bir soru ile karlaabiliriz, mesela biri yle
sorabilir; imdi sen btn bu anlattklarnla sabit bir varlk
olarak Allah Tel'y braktn ve hereyi de yok ettin.
Durum byle olunca bu d gzle grdmz eyler nedir?
Bu sorunun cevbn gayet kolay verebiliriz deriz ki;
sylediklerimiz, yazdklarmz, varlk olarak Allah Tel'nn
gayrn grmeyen iindir, biz szmz, sohbetimizi bylesi
ile yaparz, ama o kimse ki Allah Tel'dan gayr bir varlk
31
grr, onunla hibir iimiz yoktur, hatta bylesine verecek
bir cevp bile yoktur, hatta yle bir kimseye bir soru da
sormayz, sorusunu da nazara almayz.
Bu ekilde yanl bir anlaya ship olan kimse, o
sadece zhirde grdn grr baka bir ey gremez.
Hali anlatld gibi olana ne gsterebiliriz?
Hsl kelm her kim anlattmz ekilde zn
anlarsa, Allah'n gayrn gremez. Nefsini bilmeyen,
anlamayan kimse, o da Allah' gremez.
Ksa bir cmle; her kab iinde ne varsa onu da
szdrr.
Anlatlan mn hepten bir cmleye sabilir ama biz
anlatabilmek iin mevzuu atka atk, anlayan anlad,
anlamayan iin bunun birka mislini yazsak yine faydas
olmaz.
O kimse ki znden bir ey gremiyor ona ne bir ey
anlatlabilir ne de o bir eyi anlar ve idrk eder ama bunun
aksine bir kimse ki, iten zl bir grg shibidir, ite
anlatlanlar o anlar ve idrk eder. O kimse ki anlatlan
mnda bir vuslat haline ermitir. Ona bir iaret yeter.
Vuslat ne eydir bilmeyen vsl olamaz, retilmek,
anlatlmakla bir eye erdirelemez.
Sonra bu iler ikrar ve takrirle de olmaz, hatta aklla
da olmaz, ancak fazileti tam, ermilii sabit bir zta
teslimle olur. bu zt, kendisine gelen gnl hastalarna
kar bir hazakat shibi olmaldr. te hli byle olan bir
zt, slik-i nuru ile hidayete erdirebilir, ancak bunun
himmeti ile slik yetiir.
Allah Tel, teslim olan slikin vasln dilerse vasfn
ksaca anlattmz zt, iyi bir delil olabilir.
Allah Tel'dan baar dileriz, ta ki sevip holandn
bize iletsin. Szde, ite, ilimde, nurda, hidayette btn bu
ilerde ondan baar dileriz nk o, her eye kdirdir,
dulara icabet onun hakkdr.
32
Allah Tel, efendimiz Muhammed'e salt eylesin ki,
o bize bir mjdecidir, yanltan sakndrandr kez onun
line de, ashabna da Allah Tel'dan salt dileriz nk
bunlar deerli ilimlerin shibidirler.

**********************************





















33
Muhyiddin-i Arbi

(Mirat-l irfan-rfan aynas)

erhi, Necdet Ard

BSMLLHR RAHMNR RAHM



Allah'a hamdolsun, ondan tr ki Onun
vahdniyetine glge drecek bir kabl yni evvel
yoktu, nk kabl yni evvel, o idi kez bir baad de
yni onun ztna ve sfatna leke srecek bir baad
yni son da yoktu, nk son dahi o idi, ayn ekilde
onu bir evveliyet ile tavsif etmek mmkn olamaz
kez onu bir baadiyet yni son ile de tavsif etmek
mmkn deildir ve ne st ne de alt bu vasflar da
onun anna yakmaz, onun zt iin bir yaknlk
dnlemez uzaklk da yle, hele bir ekil asla!
*********
Amda olan zt kendini bilmeyi arzu etti, ilk
zuhurunda ahadiyyet mertebesini meydana getirdi, ite bu
ahadiyyet mertebesinden sonra gelen vahidiyyet
mertebeleri yle hllerdir ki bunlarn bizim anladmz
ekilde bir zaman kavramyla ilgisi yoktur, hatta bunlar iin
zamanszlk diye bir ey sylemek dahi mmkn deildir.
Zaman kavram bizim dny yaantmza gre, sonradan
var olan varlklara gredir. Bu nedenle Ona ne bir evvel ne
de bir son hkm konulamyor.
yle aklmz zorlayarak evvel ve sonra, olarak uzun
34
bir sre dnelim; ne kadar dnrsek dnelim
aklmz oraya kadar uzanamaz, baka bir varlk olmad
iin o dnemediimiz zamanlar dahi Onun kendi
varldr ve kendi varl ierisinde oluacak hllerdir.
Onu eer bir ekil ile tasarlyor isek o bizim
haylimizde var ettiimiz ondan ibrettir, gerek O, ne
hayle ne vehme ne de baka herhangi bir vasfa smaz.
*********
Ondan, bir zaman mefhmu ile haber sormak da
imknszdr, hsl kelm onun iin ne vaktin, ne
zamanlarn, ne yerin, ne altn, ne de stn, ne de
onunla beraber bir mevcdun varl dnlebilir,
Onu istiab edecek yni iine alacak ve barndracak
bir mekn da dnlemez.
*********
nk O meknlar meydana getirendir. vesia kulle
eyin ilm yni ilmi ile hereyi kapsamtr (Th,
20/98) ve vesia kursiyyuhus semvti vel ard yni
Onun krsisi gkleri ve yeri kaplamtr (Bakara, 2/255)
yeti kermeleri gereince Onu saracak herhangi bir varlk
dnlemez.
*********
Evet O, yukarda anlatld gibi idi el'an yni u
anda dahi yledir. Yce Allah, yle bir varlk idi ki
onunla beraber bir ey yok idi el'an yni, u anda
dahi yledir yni vahid yni bir ama say ve hesap ile
deil.
*********
Efendimiz (s.a.v) bir Hads-i erflerinde yle
buyuruyor; "Knellahu ve lem yekn maahu ey" yni
Allah var idi, Onunla birlikte hibir ey yok idi. Bu Hads-i
erfi Hz.l (k.a.v) efendimize naklettikleri zaman yle
cevp vermitir; Elan kema kn yni u anda da
yledir.
35
lk Hads-i erfte belirtilen kne yni idi fiili
herhangi bir mahlk zerinde mnsn srdrr ancak
Allah denilen mnnn zerinde kne fiili hkmn
srdremez. O halde kne fiili gemie deil hle
dnktr ve bu ynden Hz. l (k.a.v) efendimiz o cevb
vermitir.
Bizler bu Hads-i erfin hkmn ne kadar gzel
anlayabilirsek Rabbmz ve kendimizi o derece iyi anlam
oluruz. Bu ifdeler zerinde gstereceimiz dikkat kadar
kendimize ynelmi oluruz.
Aslnda bu Hads-i erfin hkm sadece fiiller lemi
iin deil, esm ve sfat lemlerine kadar dayanmaktadr.
L file illllah hkm ile Allah vardr derken bu
deyi baka birinin Allah yoktur deyiine karlk bir deyi
deildir. Bizler Allah vardr ifdesini genellikle ok evvel
bir zamanlarda mevctlar yoktu ancak Allah vard
eklinde anlyoruz, oysa dnin gerekten ne olduunu
anlama ynnden almalar yapan kiilerin bu ifdeyi ok
ok iyi anlamalar gerekmektedir. Allah var idi, Onunla
birlikte hibir ey yok idi ifdesinde birlikte hibir ey
yok demek kendi bana ayr bamsz varlk olarak hibir
ey yok, demektir. Btn varlklar vardr ve bunlarn ayr
gibi grnmeleri bizim hayl ve zannmzdan
kaynaklanmaktadr, oysa grdmz btn varlklar
Hakkn birer zuhur mahlleri olmaktan te bir ey
deildirler.
Hads-i erifin fiiller lemindeki hkmne u yeti
kerme ile iaret edilmektedir; m halakallhus
semvti vel arda ve m beynehum ill bil hakk
yni Gkleri ve yeri ve ikisinin arasndakileri Hakk olarak
meydana getirdi. (Ahkf, 46/3) Yni Hakk isminin
kapsam olarak meydana getirdik demektir ki bu varlklar
Hak isminin deiik tecelli ve zuhurlar ise kendilerine has
bir varlklar sz konusu olamaz.
Hads-i erifin esm lemindeki hkmne
baktmzda; Bu lemi meydana getiren Allahn varldr,
36
ancak sistem olarak btn varlklar esm-l hsnnn
zuhurlardr ve her biri bir ismin mazhardr. Esm-l
hsnnn en ok zuhura kt mahal ise insndr ve
insnn stnl bu yzdendir. Btn varlklarn zuhuru
esm-l hsndan ibret olunca bu esm-l hsnnn
shibi olan Allahtan baka bir varlk olmad ortaya
kmaktadr.
Sfat lemi asndan ayn ekilde btn sfatlar
Hakkn olduu iin Onun dnda bir ey szkonusu
deildir.
*********
Yce Allah, ztnda ve sfatnda mnferittir (yni
tektir),
*********
Geri zt birdir ve sfatlar oktur ancak o sfatlar tek
kaynaa dayandklar iin onlar dahi birdir.
*********
ama , bir ferdaniyet mefhmunu dndrecek
belirti olmadan o, isim ve msemmdan terkib edilip
bir araya gelmi de deildir,
*********
Yni ortada gzken varlklar Onun isimlerinin
oluturduu mazharlardr demi idik ancak Allah iin bu
szn gerei olarak bir terkiptir diyemezsiniz. Terkipleri
meydana getirmitir ancak O terkiplerden meydana gelmi
deildir. Terkipleri onun vahdniyyetine ulaamaz nk
vahdniyyetinde terkiplik hkm yoktur, terkiplik esm
leminde balar, sfat ve zt lemlerinde ise terkip
hkmne yer yoktur.
*********
nk isim de msemm da Odur, isim onun
gayrna mal edilemez,
********* 37
Herhangi bir varlk iin sylediimiz bir isim Ondan
ayr baka bir eydir, diye dnlemez.
*********
nk onun gayr diye bir ey yoktur, i bu
sebepten isim de msemm da Odur. Evvel Odur
amma bu evveliyet iin bir balang dnlemez
kez hir de Odur ama bu hir iin bir biti
tevehhm eylenmesin yni biti diye bir ey yoktur,
*********
Srekli bahsettiimiz kyamet hdisesinde de
grlecei zere kyametin kopmasyla bitecek bir ey
yoktur, kyamet sreci belirli bir sistemin ierisinde
oluacak olaylardr ve sonsuz feznn ierisinde bizim
gne sistemimiz ancak bir ine ucu gibidir.
*********
ayn ekilde Zhir de Odur, ama yle veya
byle diye bir zuhur vasfn tbir de mmkn
deildir,
*********
Bir ksm hdiselerin ve hakkatlerin beer aklna hitap
ederek o mevz izah edebilmesi iin kullanlan ifdeler ile
de Onu tahdid altna almak dahi mmkn deildir. O nasl
dilerse yle zuhur eder.
*********
kez Btn da Odur yni gizli, ne var ki bu
gizlilii de anlatmak iin herhangi bir vasfa
brndrmek mmkn deildir.
*********
Zhir ve btn hkmleri aslnda bizim gzmze gre
olumaktadr. Zhir ve btn diye ayr bir eyler yoktur,
grdmz lem bizim gz kapasitemize gre bize var
olarak gzkmektedir, bizim gz kapasitemizden baka bir
38
yapya gre belki o var dediklerimiz yok hkmndedir.
Dolaysyla bize zhir olan, o birime btn olmaktadr,
ayn ekilde bize btn gzken, bir baka varla zhir
olabilmektedir. Biz btn dediimiz eyi grdmzde o
bize zhir olacaktr. Hakkn varl tek olduundan dolay
tek olan bir varln bu teklii asndan btn ve zhiri diye
bir ey szkonusu olamaz, bizler alglarmz ynyle zhir
ve btn ayrmn yapyoruz. Ve bu ekilde btni olarak
dndmz Allahn varln kendi kendimize
ekillendirerek ona ynelmekteyiz.
*********
taayynatn, yni herhangi bir eyin kendi bana
oluu ve bakasna benzeyi ekillerinin tm Odur.
Varln ilk harfi, kez Odur yni varln balangc,
*********
Varln ilk harfi denilmesi ahadiyyet mertebesinden
Vahdiyyet mertebesine inmesidir. Ahadiyyet mertebesinde
varlk diye bir ey sz konusu deildir, vahdiyyet
mertebesinde ise varln kkeni, asl tek bir olarak sz
konusudur. Bu ilk harfe (Elif) harfi de diyebiliriz.
*********
kez srrn balangc da ona varr, ayn ekilde
hirin, yni sonun harfi de yine Odur, onunla balar
yni onun ba harfi ile bylece hirin de srr o olmu
olur.
*********
Bizim sistemimizin son harfi kyamettir, kyamet
koptuktan sonra yeni bir harf balar o da maher
oluumunu belirten harftir.
*********
Zhir harflerinin tm varl onunladr yni onun
ismidir ismi ise, onun ztna kar.
********* 39
Btn mevctlarn her biri bir harf hkmndedir. Harf
yan yana geldiinde kelimeyi oluturur ve kelimeden de
mn meydana gelir ki bu mn bu harflerin btni
yndr, harflerin grnleri ise zhir ynleridir.
*********
Btn harflerinin varl da onunla vcd buldu
nk bu da onun bir ismidir, sfatdr.
*********
Burada btn derken ldkten sonra bamza gelecek
hdiselerin hkmnden de bahsetmektedir. Bize gre daha
henz o lem zuhura kmadndan dolay btn
hkmndedir, biz ldkten sonra ise dny hayt bize
btn hiret hayt ise zhir olacaktr.
*********
Hsl kelm Evvel, hir, Zhir, Btn yoktur
ancak, O vardr.
*********
Yni Zhir hkmne de brnr, Btn hkmne de
brnr, Evvel hkmne de brnr, hir hkmne de
brnr ve bu brnmeler kendisinde bir deiiklik
meydana getirmez, bunlarn hepsi uunatlarn ortaya
karmasdr.
*********
unu da unutmamal ki saylan harflerin hi biri
Onun varlna kayp gitmemitir.
*********
Saylan harfler yni varlklar ayr bir varlk olup Ona
ulap, Onda yok olmulardr, hkm yoktur. Varlklar
esm leminden sonra ortaya kmlardr, zt leminde
varlklar diye bir ey szkonusu deildir bu nedenle
varlklar Hakkn ztna ulaamazlar bu nedenle Onun
varlna kayp gitmemitir denilmitir. Varlk hkmnn
40
alnabilmesi iin Ar- lann altna inilmesi lzmdr nk
arn zerinde zt mertebesi vardr.
*********
kez, onun varl da bu harflere kayp
gelmemitir, ne gelmek vardr ne de gitmek.
*********
Varlklar nasl Ona bitimemi ise Oda varlklara
bitimemitir. Ancak bu hkm ahadiyyet mertebesinden
bakldnda vardr nk ahadiyyette varlk tektir ve orada
ne isimler ne sfatlar yoktur, Ahadiyyet tam olarak kendi
mertebesindedir.
*********
Btn bu mnlar, anlattmz ekli ile anla ki
Hulliye mezhebinin dtkleri hataya dmeyesin,
*********
Hulliye mezhebi varlklarn bir birine girmesi
hkmyle olutuuna inanmlardr. Yni dem a.sa
Allahn rhundan bir rh girdi, kii anne karnnda iken ayr
bir yerden kendisine rh geldi girdi vb. gibi, rhlarn ayr
bir yerde bekleyerek bedenler dnyya geldiinde onlara
girerek haytlarn srdrdkleri gibi dahil olu hkmyle
bir tevhid anlaylar vardr.
te bu tip dnce mertebelerinde olanlar hep bir
ynleriyle hakldrlar her ynleriyle deil. Oysa Cenb-
Hakk en gzel ekilde tanyabilmek iin efl, esm, sfat
mertebelerini bilmek lzmdr. Krn- Kerm esas olarak
bu mertebeden bize bilgileri vermektedir, bizler bu
mertebeleri idrk edip anlayamaz isek incelediimiz yeti
kermenin bize hangi mertebeden geldiini anlayamaz ve
gerek mnsna ulaamayz. Bu nedenle mslman bir
kiinin geni ufuklu bir dnce yapsna ship olmas,
inkarc olmamas ve n yarglarda bulunmamas lzmdr.
*********
41
O, eylardan her hangi bir eyde olamaz, ayn
ekilde, herhangi bir ey de onda deildir yni ne bir
giri var ne de bir k bu durumda, anlatlan
mnya uyan odur ki onu anlattmz vasfla
anlayasn ite anlatlan mnlarn dnda hi bir eyi
kartrma, yle ki ilmin delletini bu mnda kabl
etme,
*********
Hakkn vahdniyyetini zhiri ilimler ile anlamaya
alma.
*********
akln yararl olacan sanmayasn, fehim bu
makamda hi bir i gremez hele vehmin bu durakta
sz dahi edilmez, his yni duygu ancak d lemde
szn geirebilir, yce lemde o tl ve btl kalr.
*********
Akl ve fehim beeri anlayta olan akl ve fehimdir,
gerek anlayta olan kimse iin ise zten akl ve fehme
gerek yoktur. Bu ise kiinin kendi kendini tanyp idrk
etmesidir.
Fehimin eriemedii yere vehim hi eriemez nk
vehmin asl hayldir. Vehim var yok, yoku ise var gsterir.
Eer be duyu ile btn hakkatleri idrk etmeye
alrsak bu mmkn deildir. Be duyunun kapasitesi
bellidir. Bu nedenledir ki Hz.Mevlna ak yolunda akl
amura batm merkebe benzer demitir. Be duyu ile
ilgili olan akl kiiyi belirli bir yere kadar gtrr ve o ancak
o gtrd kapnn dnda brakr, ieride ona yer yoktur.
*********
D gz nedir ki ? O da bir i gremez, kez,
btn gz de.
*********
42
Eer btn gzmz biz gerekten btn gz
edememi isek zten o btn gz denilen ey iptal
olmutur ve almyordur. Bir kamerann objektifinin
nnde onu kapatan ok kk bir nesne, kamera ne kadar
donanml olursa olsun ona ilevini yaptrmaz. Ancak o
kk nesne objektifin nnden ekildikten sonra her
istediiniz ekilde kameray kullanabilirsiniz.
*********
draki de brak, onu bir klem ge!
*********
nk bu idrk beeri akldan doan bir idrktir ve
beeri akln idrki ne kadar geni olursa olsun neticede
snrldr nk artlanmalar istikmetinde olan ilmiyle ie
bakacaktr.
*********
unu unutma ki Onu, ancak O grebilir, Onu,
ancak O idrk edebilir Onu, ancak O bilebilir yni
yce Allah, kendisini kendi gz ile grr, kendisini
kendi z ile anlayabilir.
Burada zet olarak anlatlmak istenen mn
udur; Onu, Ondan gayrs gremez, Onu, Ondan
gayrs idrk edemez. yle ki tek kii, tek kii dahi
bu mnnn dnda bir eye ship olamaz.
*********
Allah Tela (c.c) bu lemleri hayl ve vehim ile
meydana getirdi, bu lemler aslnda yok hkmnde olan
lemlerdir. Varlklar aslnda yokturlar ancak biz hayl ve
vehmimizle onlara var hkmn veriyoruz ve bu ekilde
yaayan btn varlklar da kendilerini var olarak kabl
etmektedirler. Bu nedenledir ki bizlerin ortaya knn ana
kayna Cenb- Hakkn Kudret sfatyla birlikte vehimdir.
Vehim hayle dnr, haylde varlklar ortaya getirir.
Vehim Kahhar isminin zuhurudur ve Kahhar ismi bir yerde
43
zuhur ettiinde o yerde kendisinden baka bir ey
brakmaz dolaysyla her varlk vehim hkm ile ben der
ve bu ekilde de kendisini ayr bir varlk olarak zanneder.
Bir buday tanesi budayln srdrebilmek iin ben
budaym der ve budayln yapar ancak baka bir
varla bu fikri alamaya kalkmaz oysa insnolu byle
deildir karsndaki varla bu beni alar. Kii hayl ve
vehim ierisinde yaad srece kendisini ayr bir varlk
olarak kabl eder ve bu varln Hakk grmesi diye bir ey
katiyyet ile mmkn olmaz.
T ki kendisindeki bu hayl ve vehim hkmlerini
giderecek ve ortadan kaldracak, bunlar gittikten sonra zt
kendi kendisi ile kalacak ite ondan sonra ancak kendisini
gren Odur, kendisini idrk eden Odur.
Hayl ve vehim hkm bizlerde srd srece Ona
ulamamz mmkn olmaz nk ortada ulalacak bir yer
yoktur. Bu hkmn dnda hibir varlk kalamaz.
*********
Yanl anlalmasn Onun ztnda bir hicb
vardr yni perdesi ne var ki bu perde onun
vahdniyetidir yni birlii, teklii baka deil kendi
hicbndan baka bir ey Onu perdeleyemez,
*********
Burada bahsedilen perde herhangi bir iki blm
meknsal olarak bir birinden ayran perde deildir, bizim
hayl ve zannmzda olan ve kendimizin kurup kendimizin
deerlendirdii ayr olma hkmdr.
Onu baka bir varln perdeleyebilmesi iin daha
gl bir varlk olmas lzmdr ki perdeleyebilsin byle bir
ey de sz konusu olmadndan neticede O diledii
mahalde kendine perde eker ve kendisini perdeli olarak
seyreder, diledii mahalde yine kendisi aar. te bu
perdenin almas lemde olaanst bir mesele olarak
belirtilir, nk Cenab- Hakk normalde perdesini amaz,
44
perdesini amamak Onun kanunlarndan bir bakasdr,
btn lemi hayl ve vehimden meydana getirdiinden ve
hayl ve vehim orada gerek hllerini yaadklarndan o
perdeyi amaz. Hayl ve vehim perdesi varlklardan
kalkt anda o varlklar kendi hkmlerini icr edemezler
bu nedenle bu lemin nizam perdeli olmaktr.
Perdeler bu neden ile kalr ancak bizler akl
mertebesinde bu anlatlanlar idrk edebilirsek ve de
yaarsak bu durumda bizde ki perde kalkm olur ki
gerekte olan olaanst i budur. lem mertebesinde bir
varln perdesinin kalkmas gerekten ok alacak bir i
ve lemde idrki en g ilerden birisidir. Bu perdelerin
kalkmasnn yolu da daha nce perdesi kalkm olan bir
mahal ile dostluk kurmaktan geer. Bir mahallin gerekten
perdesi kalkmam ise hayl ve vehim hkm ile yayor
ise zhiri ilmi ne kadar stn olursa olsun, bedeni
almalar ne kadar fazla olursa olsun, isterse geceleri
sabaha kadar ban secdeden kaldrmasn, gndzleri de
hi durmadan namaz klsn bu perdeler kalkmad srece o
hayl ve vehim ierisinde haytn srdrmektedir ve de
lm tesi yaants da aynen bu ekilde devam edecektir.
Geri insnlar bu mahalle vehim yoluyla veli ve evlya
derler ancak bu halkn indinde olan bir yorumdur. Ancak
unu da unutmamak lzmdr ki bu mahal vehim ierisinde
yayor bu nedenle Hakkn gayrdr eklinde bir hkm de
veremeyiz, eer bizler irfn ehli isek Hakkn orada
kendisini vehim gc ile ortaya getirdiini biliriz ve o varlk
vehim iindedir veya dndadr eklinde bir konuyu sz
konusu edemeyiz. rfn ehli deil isek hayl iindedir veya
deildir gibi bir deerlendirmede bulunuruz ki bu da bizim
cehletimizi gsterir.
*********
yle ki Onun varl vahdniyeti ile gizlenir
ama ekilsiz keyfiyetsiz
*********
Onun varlndan kast Onun ztdr yni ztna
45
sfatlar perdedir, sfatlarna isimleri perdedir, isimlerinin
perdesi ise fiilleridir, hangi mertebeye gelinmi ise bir
evvelki mertebe onun perdesidir. Bu nedenle bizler ilk nce
fiil perdelerini sonra isim perdelerini sonra sfat perdelerini
kaldrarak ancak kendimizi buluruz, aslnda orada da
kendimizi bulamayz O bizi bulur.
*********
Onu hi kimse gremez ama hi kimse ne, yeni
bir eriatle gelen mrsel peygamber ne, bir veli Allah
dostu ne de, ona yaknl olan bir melek bu da, ona
kar, kendiliinden bir mrifete shib olamaz
*********
Ne kadar yakn olursa olsun hatta bitiik dahi olsun bu
durumda dahi ikilik vardr. Yaknn kalkmas yaknin
gelmesine baldr, yakn ise aslnda tek olan iki varln
yine tek olarak idrk edilmesidir. El yakn-i huvel Hakk
yni yakn Hakktr denilmitir. te onlar cehennemin
karsna getirildikleri zaman cehennemi yakn olarak
greceklerdir demesi, cehennemin ne olduunu gerekten
idrk edeceklerdirin ifdesidir. Bizler u anda cennet ve
cehennem szcklerin bir mn kartarak yorumlar
yapabiliyoruz ancak bunlar gerek mertebeleri ve
yaantsyla idrk edemiyoruz yni yakn olarak biliyoruz
yakn olarak idrk edemiyoruz.
*********
Onun peygamberi Odur yni kendisi, Onun
risaleti Odur yni elisi Odur yni kendisi, kez
kelm da Odur yni kendisi de.
*********
slmiyetin balangcndan 500-600 sene sonra
mslmanlar kendi aralarnda fikir ayrlklarna dtler bu
dnemde Krn- Kerm hakknda da mahlk mu yoksa
halk mi olduu ynnde tartmalar oldu o dnemlerde bu
konuda kesin bir karara varlamad oysa mn Mertebesin-
46
den bakldnda Krn- Kerm hliktir mahlk deildir
ancak madde dzeyinden yni kat, klem, dzeyinden
baktmz zaman mahlktur ancak bu mahlk olu dahi
avma gredir gerekte zten mahlk diye bir ey sz
konusu deildir. Aslnda btn varlk Hlikin ta kendisidir,
yet-i Kermelerde geen halka yni halketme
kelimesini biz yaratma olarak tefsir ediyoruz oysa
halketme yaratma deil hulk, ahlk, kendinde olan deiik
mertebe ve vasflarda ortaya karmaktr, yoksa ayr baka
bir varlk ortaya getirmek deildir. Dolaysyla bir baka
varln Onu idrk etmesi mmkn olamaz, nk baka
varlk yoktur, ancak O kendini idrk eder ve bilir.
Peygamber dediimiz Onun bir isminin zuhurudur, resl
dediimiz bir baka isminin zuhurudur, btn bunlar Onun
varl ierisinde oluan hllerdir ve kendi zuhurlardr ve
hepsi kendisinden kendisinedir. Vehim hkmyle meydana
gelen bu varlklar vehim nedeniyle kendisini ayr bamsz
bir varlk zanneder, kendisini bu ekilde zannettiinden
dolay karsndakini de yle zanneder bu ekildede deiik
birim ve yaantlar ortaya kar. Btn bu deiik
yaantlarn kayna ise tektir ve o da kendisinden bakas
deildir.
Bu hakkatlere tam bir fiiller mertebesi dzeyinden
baktmzda bunlar anlamamz, vahdeti anlamamz,
tevhidi anlamamz ve mslman olmamz da mmkn
deildir. Esm ve sfat mertebelerine aama yapyor ve
oradan bakabiliyor isek ancak bu meseleler zm yoluna
girer.
Bizlerin olduumuzu zannettiimiz mslmanlk
haylimizdeki vehmimizdeki mslmanlktr, hirette bize
en bata sorulacak olan O sizinle beraberdi siz
neredeydiniz? (57/4) sorusunun cevbn eer bu dny
yaantsnda bulabilir isek, orada o cevp verilmi olacaktr
ve daha sonraki sorular da kolayca geilecektir.
*********
O bir eli gnderdi kendisinden kendisiyle
47
kendisine,
*********
Mdem ki kendisinden kendisiyle kendisine geldi ise bu
kadar eye ne gerek vard? gibi bir soru aklmza gelebilir.
te Cenb- Hakk kendisinde mevct olan deiik
mertebeleri ortaya karmak iin bu ekilde zuhur etti.
nce ztndan sfat lemine sonra oradan esm lemine
oradan da efl lemine tenezl etti. Bu sre ierisinde
yni zt leminden efl lemine inen sre ierisinde bir
nceki mertebesini unuttu yni kendi kendini perdeledi ve
sonuta hayli ve vehmi ynnden kendisini madde beden
olarak kabllendi ve yine kendisinden kendisiyle kendisine
haber gnderdi ki, yni direk zt lemine efl lemine
haber gnderdirdi ki, Benim yerim oras deildir, Ben ile
bana gel dedi. O birim kendisini ayr bir ben zannediyor
idi oysa o ben ben deildir. Bu senaryonun
tamamlanmas iin peygamber gnderdi ve bu ekilde fiiller
lemindeki yaantsn zt lemine dndrebilmek iin
kendisini kendisiyle kendinden haberdar etti.
*********
Ancak ne sebep, ne vasta bunlar yok, kar
bunlar aklndan yni gayriyi sakn ha koyma ortaya,
eliyi gnderen, elinin getirdikleri, elinin kendisi ve
elinin geldii kimse bunlarn hepsi ayn varlktr, tek
eydir, aralarnda hi bir fark, deiiklik ve ayrlk
yoktur.
Bir bek vcdunun harflerini dnn, bu onun
varldr, vcdudur, baka yok. Onun gayr iin bir
vcd dnlemez, hatta yokluu da yni fens da
hatta ne ismi, ne de msemms dnlebilir sakn
ha ok ok sakn bu mnlar inkara kalkmayasn
sonra yanarsn nk delilimiz kesindir, salamdr
nk Reslullah (s.a.v) efendimiz yle buyurdu
"bir kimse ki, nefsini bildi gerekten Rabbn bilen o
oldu "
********* 48
Men arefe nefseh fekat arefe rabbeh yni kim ki
nefsine rif oldu H nun nefsine rif oldu ve Rabbini bilen
o oldu. Burada bahsedilen bilme bizim anladmz ekilde
herhangi bir ilim ile bilme deil kendi varln bilmedir.
Kiinin kendi varln bilmesi de yol ile olur:
1. Madde beden mertebesinde teferruatl ilim ile
bilmesi,
2. Esm mertebesinin teferruat ile bilinmesidir
3. Sfat mertebesinde nefsini bilmesidir ki, kendisi
gerek olarak bilmesi ancak bu mertebede
olabilmektedir.
Madde ve esm leminde nefsini bilemeyen kii sfat
leminde nefsini hi bilemez.
Kii ilk nce varlnn uuruna ermelidir nk insn
gerek varln hi dnmeden hayli varl ierisinde
haytn srdrr burada eriatn gerektirdii btn fiilleri
de ileyebilir fakat kendisinin farknda olmadan hepsini
artlanmalar dahilinde yapar ve bu durum tamamen uyku
halinde yaanan bir hayttr, uurlanma yoktur. Kii en alt
mertebede evvel kendine dnerek ben neyim diye
sormaldr ve bedeninin, aklnn, uurunun aslnn ne
olduunu dnmeye doru ynelmelidir ki bylece nefsini
bilmeye ilk admn atabilsin. Bu admn sonrasnda
farkederki bir izfi rhu vardr ve kendisinde mevct olan
bu izafi rh lemde de mevcttur ve sonrasnda kendisinin
varl ile lemin varlnn tek ey olduunu farkeder.
Madde mertebesindeki bu idrkten sonra esm
mertebesinde btn bu varln Allahn hkmnde yok
olmasdr.
Sfat mertebesinde evvel H hkmyle daha sonra
hve mertebesinde kendini bulmasyla nefsini bilmenin
aamalarn gerekletirir.
Bundan sonra nefs dedii znn Rabbndan geldiini
ve Rabbndan ayr bir ey olmadn idrk eder.
49
Zti nefs zere bili ise btn bu anlatlanlarn
zerinde olan bilitir ve ona dnteki olan bili diyerek,
ylece brakalm.
te kii nefsinin hkmlerinin rububiyyet
hkmlerinden geldiini idrk ettiinde kendisinin
hveden baka bir ey olmadn, acabalar ve pheler
olmadan kesinlik zere bilir.
*********
nk Reslullah (sav) efendimiz yle buyurdu
"Rabbm, Rabbm'la bildim" ona, Allah Tel salt
ve selm eylesin
*********
Dur! Rabbin namaz da! denilmesi yni dur!
dnceni yle bir yerde durdur yni topla ve baka bir
eyler karmasn ki sen Rabbinin btn rububiyyet
hkmleriyle meydandasn demektir. Namaz mminin
miracdr ve Hz.Peygamberin (s.a.v) orada rububiyyet
hkmlerini en geni mertebede idrk etmesinin hkmdr
Dur! Rabbin namaz da ifdesi. Efendimiz (s.a.v) rabbani
hakkatleri bizim neslimiz ierisinde hibir mevcdun ihata
edemedii lde ihata etmitir ve bu sz onun
gstergesidir.
--------------
Dur! Rabbin namaz da! Bu hususta (Vahy ve Cebrl)
isimli kitabmzda s. 67. de belirtilmi olduumuz kk bir
izahda faydal olur dncesiyle ilve etmeyi uygun
buldum, Cenb- Hakk faydalandrsn neallah.
--------------
Dur; Rabbn namaz klyor....
yle rivyet edilmitir:
Raslullah (s.a.v.) efendimiz, miraca
ktnda, kendisine btn perdeler ald; ancak bir
perde kald....... O perdenin almasn diledii
50
zaman: Dur; Rabbn namaz klyor... dendi.
Bunu bizzt Raslullah (s.a.v.) efendimiz anlatmtr.
Bu Hdis-i erifi biraz daha yakndan incelemeyi d-
nrsek ierisinde be nemli nokta grrz.
1. Dur:
2. Perde:
3. Rabb:
4. Namaz:
5. Namaz klnandr:
1. Dur : Bir ikazdr, hareket halinde olan bir eyi dur-
durmak, ya onu dinlendirmek veya yanln dzeltmek,
veya belirli bir snra geldiini belirtmek iindir.
2. Perde: Bilindii gibi asli mnda, mahremiyyet-
tir; dier anlamda gaflettir.
Burada belirtilen gaflet perdesi deil, mahremiyyet
perdesidir. Atrlmamakla birlikte arkasnda olandan
haber verilmitir.
Orada bir oluumun varl bildirilmitir. Bu oluumun
idrak kiilerin ilmi kabiliyetlerine ve hayllerine bra-
klmtr. Zten anlatlan hal, mutlak hayl leminde
olumakta, ef-al madde lemi artlar gibi elle tutulur
bir hdise deil esma leminin ltif bir oluumudur.
Buradaki perde sfat mertebesini rten isimler
perdesidir.
3. Rabb: Kelimesi ve mnsnn iki zuhur ynl ifa-
desi vardr.
Biri, esma mertebesi itibariyle Rabb- hass;
dieri, zt mertebesi itibariyle Allah mertebesi
konumunda Rabb-l erbab (Rabblarn Rabb-) olan
Allah tr.
Buradaki namaz hkmn uygulayan Rabb- hass
tr. Fakat bu oluumun daha baka ok mnlar da vardr.
51
4. Namaz: Bilindii gibi btn ibadetleri bnyesinde
toplayan, dier ismi zikr olan, Allahn zt mertebesi
itibariyle tatbik edilmesi lzm gelen bir faaliyettir.
5. Namaz klnan: Hereye lyk olan btn lemi
kendisiyle kendinde var eden malik-i mutlak olan Allah
(c.c)dr.
Namaz fiilinin iki yn vardr,
bir ahsi; dieri, umumidir.
ahsi olan : Varlk leminde bulunan her bir ferdin,
yani varln, bireysel olarak kendi bana yapt zel
ibadetidir.
Umumi olan ise : Btn varlklarn her mertebeden
toplu olarak, hep birlikte yaptklar ibadetleridir.
Burada belirtilen ifade, her ne kadar Rabbn namaz
klyor bireysel namaz ifade ediyor ise de, genel anlamda
btn Rabb- hasslar ilgilendiren bir mesele
olduundan, btn rbubiyyet mertebesinin toplu
ibadetini de ifade etmektedir.
Dur Rabbn namaz klyor sznn muhatab ev-
vel efendimiz (s.a.v.) olduundan onun da Rabb, Rabb-
l erbab olan Allah (c.c) olduundan, orada namaz
fiilini ileyenin Allahn kendi olduu ak olarak
anlalmaktadr.
Buradaki namaz, ekli olarak deil, mns itibariyle-
dir.
Yeri gelmiken burada kk bir srr da fsldayalm:
Salik yolculuunda fena fillha (Hakda fani olma)
(yokluk, hilik, tkenmilik sahasna) ulanca, abdiyyetinin
alkanl gereince ibadetini yapmaa gayret eder ve
biraz da kendini zorlar, ite o zamanda muhatab olduu
emir, DUR..... olur. nk ondan geriye bir bkiye
kalmad iin, bu fiili yapacak durumda olmadndan,
onun yerine, RABBIN NAMAZDA... hitab- ilhisi zhir
olur.
52
Bu oluum mutlak bir hl ve hkm deil geici bir
eendir.
Biz yine yukarda kaldmz yerden devam edelim.
Yani oluan fiil veya fiiller ztndan ztna yani
btn lemlerde zuhurda olan zt- mukayyedi
lemlerden gani olan zt- mutlakna ynelmesidir.
nk zt- mutlak, zt- mukayyedin ana kay-
na, devamllk ve varlk sebebidir.
Tecellisini ektii anda, lemde yaayan, grnen,
hibir ey kalmayp ismi btn olan asl lemine dnm
olurlar.
Zuhura km olan her mertebedeki varlklar yaam,
nee ve sarholuklarnn ellerinden alnmamalar iin zle-
rinden fiillere dntrerek yaptklar niyaz ve talebleri
onlarn namazlar hkmndedir ve belirli zamanlarna kadar
var olularnn devamn salamaktadrlar.
Rabbn namaz klyor, ifadesini Rabb- hass
mertebesinden ele alrsak; zuhurda olan her varln
kendini kontrolu altnda tuttuu programna gre
dzenledii bir esma-i ilhiyye (ilhi bir isim) ve onun
mns vardr.
nsnlarda da byledir, her bir insn kontrolu altnda
tutan bir isim ve o ismin bir mns vardr. Onu en ok
etkileyen odur.
Geri varlkta her bir esma-i ilhiyyeden bir miktar
terkip vardr, fakat hkim olan, onun ismi hassdr. te
o da, onun Rabb- ve ilhdr. Kii farknda olmadan
aman yarabbi dediinde evvel en yaknnda onu
kontrol eden Rabb- hassna ynelmi olmaktadr.
Bu yneli srasnda kendisine, Dur Rabbn namaz
klyor, denmekle onun da abd olduu belirtilmi, ya-
plmas gereken gerek ibadetin Rabbl hassa deil
Rabb-l erbaba olmas gerektii ak olarak ifade
edilmi olmaktadr.
53
Bu mny bizlere gerek olarak lisan- Yusufiy-
yeden Krn- Keriym Yusuf Sresi 12/39 yetinden aan
Cenb- Hakktr.
ya sahbeyissicni e erbabn mteferrikune
hayrn emillhl vahdl kahhar
Melen :
Ey zindan arkadalarm; eit, eit Rabblar m
hayrldr, yoksa vahid ve kahhar olan Allah m?
Burada belirtilen Rabblar, zhiren sahte putlar ise de,
btnen Rbubiyyet mertebesinde zuhur eden esm-i
ilhiy-yelerdir. Bu esm-i ilhiyyeler zta ulamaa
birer perde olduundan alp geilmeleri gerekmektedir.
Ancak DUR ifadesinden sonra gelen, Rabbn na-
maz klyor, kelmyla perdenin arkasnda olan hdise
haber verildiinden, asl da alacak perdenin darda
deil, kendi aklmzda, iimizde olan artlanmalar perdesi
olduunu anlamamz gerekmektedir.
Bu perdelerin ancak kahhar ve vahid isimleriyle
alaca ve ondan sonra ortada sadece bir Allah (c.c.)
ismi ve onun btn lemlere olan mutlak siryet - tesir ve
hakimiyyeti gnlde, fiilde ortaya km olacadr.
te sevgili kardeim, yukarda belirtilen, bizlere kadar
ulam olan bu kelm Peygamberinin evvel esm
leminin hakikatini, daha sonra Ulhiyyet mertebesinin
hakikatini, daha sonra birey insn mertebesinin hakikatini
ifade etmektedir.
Ayrca sen dahi kendine gre bulunduun hal ieri-
sinde birok ynden zevkiyab olursun.
Yazmakla tkenmeyecek olan lisan- Muhamme-
dinin bu blmn imdilik bu kadar izahla noktalam
olalm. Allah (c.c.) cmlemize idrak ve anlay kabili-
yetleri ihsan etsin. Amin
*********
Durum anlatld gibi olunca dn sen nesin?
54
phesiz sen, sen deilsin, sen osun ama sen, sen
olaraktan deil. O, bir giri ekli ile sana dahil
deildir, ama, bir k ekli ile de, senden hari
deildir, kez sen de onun haricinde deilsin, bu
anlattm mn ile senin mevcd olduunu kasd
etmiyorum, kez sfatn da, unu anlatmak
istiyorum sen hi bir zaman var olmadn olman da
mmkn deil.
*********
Acaba gerekten bylemidir? te bu cmleyi idrk
ederek yaayabilirsek zten problemlerin hepsi zlm
olacaktr.
*********
her eyi bir yana at, hi bir eyle olma hatta sen,
sen olma hele nefsinle hi olma
*********
nk nefsinle olduun srece Onunla olamazsn.
*********
Onunla, yni Hak'la da olma hatta, onda da olma
onunla birlikte de olma
*********
Biz zaman gelir kii efl mertebesini ortadan kaldrr,
bir zaman gelir esm mertebesini ortadan kaldrr ve efl
ve esm mrtebesini kaldrmadka sfat mertebesine
gemesi mmkn olmaz yni kii bir st mertebeye
gemek iin bulunduu mertebeyi ortadan kaldrmak
zorundadr. Burada belirtilen Hakk ile olma esm
mertebesinde taklp kalma demektir. Btn varlklar
Hakkn isimlerinden meydana gelmitir ve bu nedenle
varln asl Hakkn isimleridir diyerek orada kalma ve
Hakk ismi ile kendini kaytlama o isimde bir zuhurdur,
terkiptir sen zt ismi olan Allah ismine ge.
*********
55
*********
fakat, unu da unutma ki sen, ne bir fnisin ne
de bir mevcd sen Osun O da sen,
*********
Efal ve esm mertebesiyle deil sfat ve zt
mertebesiyle sen Osun, Oda sen.
*********
bu arada u mny da anla Allah Tel
lemlerden hi birine muhta deildir, ganidir. Bunun
byle olmas iin ne bir illet lzm gelir ne de bir
sebep.
imdi varln ki, anlatlan mnda anladn yni
varlna kar bir irfn duygusuna shib oldun
phesiz varlk yn ile Allah Tel'y anladn
saylr,
*********
Varlk ynyle anlamak efl ve esm mertebeleri
tibaryla olan anlamadr.
*********
yni ona kar bir irfn duygusuna shib oldun
demektir. Anlatlan bu mnnn dnda her ey
bouna saylr yni faydasz sfr.
*********
Bunlarn dnda olan btn bilgiler fiiller leminin
gerekleri olan yaantlardr, teferruattr ve lm tad
hdisesi ile biterek dnyda kalacak olan ilimlerdir bu
nedenle bize lzm olan lm tesi ebedi haytmzda
gerekli olan bilgileri toplamaktr.
Ayr bir varlk olarak kendimizi zannettiimiz srece ne
kadar uzun bir mrmz olursa olsun kendimizi yine idrk
edemeyiz. Ancak ksa bir alma neticesinde ok ok uzun
********* 56
bir hayt sreci ierisinde elde edemeyeceimiz neticeleri
elde edebiliriz ki bu yol vahdet yolu yni burada bahsedilen
ilimlerin yoludur.
Krn- Kermde bahsedilen gemilerin hayt
hikyeleri her ynleriyle ezberlenebilir, Hads-i erifler ve
Krn- Kermin btn yet-i Kermeleri ezberlenebilir,
bunlar bakalarna nakledilebilir ancak bunlar sadece sz
ile nakledilir ise karda bulunanlara tesir etmez ancak
yaanarak aktarlmas durumunda karya tesir etmesi
szkonusu olur.
Hakkatlerin gerek mnlar ile tesir edebilmesi iin
lfznn yannda rhunun da aktarlmas gereklidir. Zhiri
ilimler de kii ne kadar ok ilerlemi olursa olsun o ilmi ona
perdedir.
*********
Bu mnda rif ztlarn pek ou yce Allah'a
kar mrifet duygusunu varln yoklua geii ile
hsl olacana kail oldular yni mrifet duygusunu
fen haline izafe ettiler
*********
Burada baz kelimelerin yanl kullanld anlatlmak
istenmektedir.
*********
sonra fendan da getiler fennn, yni yokluun
da tesinde aradlar, kanaatlar buydu halbuki bu
duygu aktan bir yanltr ve bir yanlmadr.
*********
Bu sistemler kullanlr ancak ne olduunun gerek
eklinin bilinmesiyle kullanlmas lzmdr nk bu yle bir
kelimedir ki fen fni olma hkm ortaya geldiinde
hemen kiiye bir varlk verilir eer o varlk verilmez ise
fen hkm ortaya kmaz bu durumda da olmayan
varla varlk verilmi olur. Kii kendi cehlini bilir ve cehlin
57
gitmesi yolunda fen hkmn kullanrsa burada problem
olmaz. Varlk en kesifinden en ltifine Allahn varldr bu
durumda nasl fen bulacak, ortadan kalkacak olan sadece
bizim haylimizde var zannettiimiz vehmi dnceleri-
mizdir.
*********
Sebebine gelince Allah'a kar mrifet duygusu,
ne varln fensna, ne de bu fennn da fenya
varmasna baldr yni ne mevcd varln yok
olmasna, ne de bu yok olmann da yok olmasna
baldr. Hi bir zaman irfn duygusu anlatlan
hllerle elde edilemez
*********
Zaten yok olan bir varl yok etmeye almak akll
bir kiinin ii deildir, sahralarda dolamaktr.
*********
o ey ki, hi bir ey deildir, ona bir vcd, yni
varlk verilemez sonra o ey ki varlktan yana bir
nasibi yoktur onun iin de bir fen hali olamaz ancak
fen hali bu varln isbtndan sonra meydana
gelebilir ki, fenya mncer olacak bu varlk, bir
ynyle mevhumdur.
*********
Yni varln gerek halini idrk ettiin zaman fen
hkmn kullanabilirsin. Bu durumda lem senin gznde
fni olur sen lemde fani olmazsn. lemin varl bir
vehimdir ve bu fehim fen bulur.
*********
imdi kendine gelmek zamandr,
*********
imdi olarak bahsedilen zaman sreci kii hangi anda
kendine gelirse o an onun imdi sidir bu nedenle bu
58
imdi leri devaml olarak kendimizde ak tutmamz
gereklidir nk gaflette olduumuz an bu hkmn dna
km oluruz.
*********
sen ki kendini ne bir varla ship, ne de bir fen
haline varacak biri bildin ve bu mnda bir mrifet
duygusuna ship oldun ite o zaman yce Allah'
gerekten anladn saylr yni mrifet shibi oldun
demektir bu mnnn dnda bir ey ummak
bounadr.
imdi mrifeti, yni Allah Tel'ya kar irfn
shibi olmay, vcdun yoklua gitmesinde
beklemek zerine bir szmz var kez, fennn da
fen bulmas zerine ksaca diyelim bu, irkin yni
Hakk varla ortakln bir isbatdr yni arada bir
yabanc varl kabl etmektir.
*********
Bir kimse dnrse ki benim varlm baz almalar
neticesinde yok olacak ve fen bulacak ite bu dnce
irkin ta kendisidir yni Hakkn varl karsnda kendisine
bir varlk vermesi irkin ta kendisidir ve en ileri derecede
olan irktir.
*********
Oysa Reslullah (s.a.v) efendimiz "bir kimse ki,
nefsini bildi gerekten Rabbn bilen o oldu" buyurdu
ki, bu mndaki incelii anlamak gerek, bu arada hi
bir yabanc grmemek gerek zira, bir yabancnn
isbat neticede onun yok edilmesini gletirir,
sebebine gelince "bir eyin sbtu gerekmeyince
onun fens da gerekmez" kaidesi esastr. Bu
durumda sana den odur ki ne bir eyi yok gresin
ne de var,
*********
Bir eyi ortada yok gremezsin nk vardr, var
59
gremezsin nk o eyin kendine ait bir varl yoktur.
*********
senin bu mevhum varln bir ey olma, vasfna
dahi hiz deildir madem ki, o varln byledir yni
bir ey deildir o halde o hi bir eye izafe edilemez
yni balanamaz ne bir faniye ne de bir faninin
gayrna ne mevcda ne de maduma yni ne varla
ne de yoklua.
*********
Varln yok ki, varln olsa grnene veya grnme-
yene balama yoluna gideceksin, ite olmadndan dolay
ne varla ve ne de yoklua balayamazsn.
*********
te Reslullah (s.a.v) efendimiz gerekten de
bu mnya iaret etmektedir, yle ki sen u anda
madumsun yni yoksun, nasl ki daha nce de
yoktun yni "ol" emri gelmeden evvel.
u mnlar da unutma ezel u andr, ebed u
andr, kdem u andr yni ezel, ebed, kdem u
iinde bulunduumuz ve gz ap kapayacak kadar
bir zaman iinde elden kardmz vakte
sdrlmtr.
*********
Ezel, ebed, kdem hepsi Hakkn kendilerine takm
olduu isimlerden ibrettir ve tek eyin deiik isimleridir.
*********
bu vaktin iinde kendini ara, unutma ki btn
bu gelip geen anlarda Hakkn gayrs yoktur.
imdi anlatacaklarmz da iyi anlamaya al!
Allah ezelin vcdu odur yni varl, Allah ebedin
vcdu odur yni varl, Allah kdemin vcdu odur
yni varl, btn bunlar anlamaya alrken, sakn
60
ezele, ebede ve kdeme kendiliinden bir varlk
vermeyesin. Anlatmaya altmz bu mn
dorudur eer doru olmasayd Allah Tel tek ve
saltanatnda ortaksz olamazd halbuki, onun anna
yakan tek olmas ve varlnda orta olmamasdr.
Muhal olarak ona bir ortak dnlrse yle olmas
gerekirdi;
Onun orta o olurdu ki kendine has bir varl
var ama Allah'n varl ile var deil. Bir kimsenin
veya her hangi bir eyin byle olduunu dnn, bu
takdirde o, Allah'a muhta olmaz. kinci bir rabb olur
yni Allah. bu olu, muhaldir. Allah Tel'nn,
mlknde ve saltanatnda orta yoktur, benzeri
yoktur, dengi yoktur bu mnlar asndan baklnca
her kim Allah ile beraber, Allah'tan bir para veya
Allah'ta herhangi bir eyi grrse halbuki o ey, bir
Rabb olmas yznden Allah'a muhtadr.
Allah ismi, cam isimdir ve lemdeki btn isimleri
kapsamna almtr, bizler baktmz eylar zerinde
terkip hkm ile zuhura gelmi varlklar grrz. Bu
varlklar hakikatleri tibaryla Hakkn varlndan baka bir
ey deildir ancak zuhuru ve terkibi ynnden Allaha
muhtatr.
--------------
Yeri gelmiken (Yaratma) kelimesinden ne
anlamamz lzm geldiini biraz dnelim.
(Yaratmak) Lgat mns ile. Olmayan bir eyi var
etmek. Olarak ifade edilmektedir. Bu anlay zhiri bir
ifadeyle eriat ve tarikat mertebesinde ki anlatlmlarda
kullanlabilir, nk zten bu mertebeler de ikili bir anlay
vardr, kullananlar fazla ilgilendirmez gafletleri yznden
kullanmakta mazurdurlar. Ancak gerekten irfan ehli
olmay murad eden kiinin ilk yapaca ilerden birinin bu
kelimenin gerek halini anlamaya almak olmaldr aksi
halde bu anlayla hibir zaman ikili anlaytan kurtulup
gerek mn da tevhid ehli olamaz.
61
rifler Kmusu ak-byk ak lgat tan Yaratma
kelimesini kaldrmlar yerine zuhur ve tecelli yi
koymulardr. Bu lemde mutlak yokluk diye bir ey
yoktur, greceli yokluk vardr, daha henz meydana
gelmemi haldedirler (adem) de yani izafi yokluktadrlar
vakti geldiklerinde o izafi yokluktan varlk sahasna
kmaktadrlar. Asln hibir ey yoktan yaratmamaktadr
kendileri var olduklar zuhura k srelerini
beklemektedirler. Mutlak yok olan zaten yoktur, ve byle
bir terim dahi yoktur, nk bu lemde yokluk yoktur.
Ancak zuhura kma sras gelmedii iin bizim kyasi
gzmzde o an yoktur, daha sonra kendi asli haliyle
zuhur ve tecelli ile grntye yani varla gelecektir bu ise
yaratma deildir.
Mutlak mn da (yaratma) farz muhal yukarda
metinde de bahsedildii gibi, bizim lemimizin danda
baka bir Allaha ait bir lem olacak ve o allahta ve
leminde bizim Allahmzda ve lemimizde olmayan bir
malzemeyi alacaz ve o malzeme ile de daha evvel hi
bilmediimiz bir eye vcud verip varedeceiz. te yoktan
var etme (yaratma) ancak byle olursa yaratma olur ki,
byle bir ey muhal ve sz konusu bile deildir.
Buday tanesinin iinde kkleri, gvdesi, dallar,
yapraklar ve yine ayn tanesi mevcuttur ancak izfi
yokluktadr, mutlak yoklukta deildir. te budayn iinden
kan gvdesi ve baaklar yaratma deil zuhurdur
mutlak yokluktan meydana getirilen, diye dnlen
yaratma deil kendi varlnda ki, zten var olann zuhur
ve tecellisidir.
te ne yazkki (yaratma) kelimesini ve anlayn
kullanan bir kii farknda olmadan (iki) Allah-n varln
kabullenmi durumdadr. Ancak iyi niyet ile kullanldndan
ve (ben kulumun zann zereyim) hkmnden dolay
sulu olmaz ancak ebedi zan ikilik zere bir mr srm
olur ve kendini ve rabb- n gerek mnda ebedi olarak
bulamaz buldum zannettiide kendi zann zere hayalen
kurgula kendi rabb- dr. Ancak o anlay dahi gene rabb-
62
nn varlnda olan bir anlaytr, nk ister dnce olsun
ister fiil bu lemde olutuundan bu lemde de Hakkn
varlndan baka bir varlk olmadndan gene hakkn
varlnda olan bir dnce veyahud fiildir. Ancak
irfaniyyetsiz bir dnce ve fiildir. Bu leme gerek Rabb-
mz ve kendimizi idrak etmek iin geldik neallah burada
iken bize bizden daha yakn olan bulur bulduumuzda da
zaten o olduumuzu anlam olarak bu lemden yle ayrlr
gideriz, aslnda hibir yere gitmeyiz. Biz gene biziz. Zten
tek olan lemde baka nereye gidilir.
*********
phesiz anlatld gibi grlen bir ey, Allah'a
ortak edilmi olur halbuki o ey, her hali ile Allah'a
muhtatr. Bu arada herhangi bir ey iin aslnda iyi
olmayan yle bir cevaz yolu akla gelebilir mesel
herhangi bir ey, Allah ile beraberdir kyam yni
durumu kendisiyledir yahut Hakk iledir bu ekilde
deil de kendi varlndan gemitir yni, fen
bulmutur yahut Allah ile olduuna gre onun
varlnda fen bulmutur yni yoklua ermitir i bu
dncelerin tm ok ok uzaktr bilhassa, mrifet
yni kendini bilme kokusu alanlar iin. Sebebine
gelince, her kim hakkn gayr bir eyin mevct
olduuna yol verir sonra da onunla kim olduuna
kail olursa, sonra fen bulacana, sonra fensndan
da fen bularak kendinden geeceine inanrsa i bu
durum ok tehlikelidir nk bu fen halini
zincirleme devam ettirmi olur o ekilde devam
ettirmi olur ki h Hakkn yokluuna kadar gider.
Bu dncenin sonucunu, ksaca diyelim pepee
irk iinde irktir, hele nefsini bilmek ynnden hi
faydas yoktur, bu dncenin shibi mriktir, ne
Allah'a kar bir irfn duygusuna ship olabilir ne de
nefsini anlayabilir.
imdi anlatlan bu mnlar karsnda, baz
sorular sorulabilir mesela, biri kar yle sorar "bu,
birbirine giren mn yollar arasnda nefsi bilmenin
63
ve Allah'a rif olmann tam yolu nasl bulunur!" bu
sorunun cevb u olur "yol birdir, nefsi ve yce
Allah' anlamaya gtren yol ise bilesin ki Allah var
idi onunla ikili bir ey yok idi". Burada "idi" eklinde
kullanlan edat mefhmundan bir zaman mns
karmamal, yce Allah u anda dahi yledir yni
yce Allah var ve onunla ikili bir ey yok.
*********
Varlklarn var oluu isimleri ynyledir. Bizler
gzmz perdeli olarak baktmzda o varlklar halk
zannederiz oysa halk dediimiz eyin asl Hakktan baka
bir ey deildir.
*********
Bu arada bir bakas da yle diyebilir "grm
odur ki nefsim, Allah'n gayrdr, yine grm odur
ki Allah nefsim deildir" bu sorunun cevbn
yukarda geen Hads-i erfteki nefs kelimesinin
ksa bir trifini yaparak vermek mmkndr. Orada
sz geen nefsi burada baka mnda almak gerek
ki o senin z varlndr, hakkatndr yoksa o
levvme, emmre ve mutmainne isimleri ile anlan
nefis deildir. Belki de orada nefs kelimesi ile iaret
edilen mn, zt ilh'nin tm olarak yabancs
olanlardr.
*********
Nefs kelimesi genelde emmre, levvme vb. eklinde
terbiyeye muhta bir silsile olarak biliriz oysa nefs gerek
mnda tm varln z hkmndendir ve o nefs de btn
lemde var olan klli nefstir yni Hakkn nefsidir. rfn ehli
indinde nefs kelimesi Allahn mutlak varlnn her yerde
sri olmasnn ifdesidir, Nefsimizi yni kendimizi bu
ekilde bilir isek Rabbmz bilmi oluruz. lemin znn
kendi zmzden baka bir ey olmadn, kendi
zmzn de lemin znden baka bir olmadn idrk
ettiimizde ilh nefsi idrk ederiz.
64
Nefs kelimesi kiinin (99) ve sonsuz esmsyla birlikte
faaliyete gei sahasn anlatr.
*********
bu mny Resulallah (s.a.v) efendimizin u
mnacaatndan da anlayabiliriz "Allah'm, eyy
bana olduu gibi gster". Burada eydan, yni,
eylerden murad zt ilh'den gayr olan eylerdir,
*********
Belirli isimler ile terkip hkmnde meydana gelmi
olan eynn her birinin kendine has zellikleri vardr.
*********
Bu mny aklamak gerekirse yle diyebiliriz
"Allahm, msivn yni, ztna yabanc olan eyleri
bana anlat ki bileyim ey, nasl eydir? tanyaym o
sen misin yoksa gayrn m? ve o eyler kadim midir?
baki midir yoksa fani mi?"
*********
Eyann hakkatini gster denmesindeki sr,
bizlerin dikkatlerini ey zerine ekerek varl oluturan
kk birimleri evvel bana anlat, demek iindir.
*********
phesiz, Allah Tel ona nefsini gsterdi yni
z varln, ama msivya yni ztna yabanc
herhangi bir eyin varl olmadan, ite bundan
sonradr ki Reslullah (s.a.v) efendimiz eyy
olduu gibi grd yni eynn hakkatn zn
grd ki onlarn z, zt ilh'nin ta kendisidir, ama,
bu mnda ne bir ekil var ne de, bir zaman ve
mekn mefhmu.
*********
Bu anlatlan mnda Hz.l (k.a.v) efendimiz
grmediim Allaha ibdet etmem demitir yni btn
65
eyda Hakkn gerek hviyetini, nefsini mhede etti.
*********
Eya, yni eyler ad nefse de verilebilir nefsin
gayr olan herhangi bireye de nk nefsin varl
ve eynn varl bir ey olma ynnden iki eyden
ibrettir, ama aslnda ikisi birbirine baldr,
*********
Eya dediimiz zaman Hakk ayr ey ayr imi gibi
bakyoruz aslnda ikisi ayn eydir.
*********
her ne zaman ki ey bilinir dolaysyla nefste
bilinmi olur ve her ne zaman ki nefs bilinir
dolaysyla yce Rabb bilinmi olur.
*********
Evvel Hz.Peygamber (s.a.v)in dusnda olduu gibi
bana eynn hakkatini gster ifdesiyle nefsinin hakkati
bilinmi oluyor, nefsin hakkati bilindii zaman da Rabbn
bilmi oluyor.
*********
Bu mny u cmle ile balayabiliriz, bir kimse
vardr kendisini Allah'n gayr sanr, halbuki o
Allah'n gayr deildir,
*********
Kii gafleti, artlanmalar ve oluumu dolaysyla
kendini Hakkn gayr olarak bilir ancak kiinin bu ekilde
biliyor olmas onun Hakktan gayr bir ey olmasn icb
ettirmez.
*********
Sana gelince yle bir haldesin ki ona yni Allah'a
kar bir irfnn yok, bilemiyor ve anlayamyorsun
halbuki, onu grmektesin sonra onu grdn de
66
bilemiyorsun,
*********
Kiinin bilip anlayamamas hibir eyi deitirmiyor
ister bilerek isterse bilmeyerek bakp grd ey Hakkn
varlndan baka bir ey deildir. Kii artlanmalar
dolaysyla eylara kendilerine has isimler vererek ayr
varlklar olarak nitelendirmektedir.
*********
nce bir keif lzm ve sen bu kefe shib
olmalsn, i bu keiften sonradr ki, bileceksin sen
Allah'n ztna yabanc deilsin, yabanc ne demek
dost deilsin,
*********
Bu keif nasl olacak? Ortada perdeler yok ki alsn
hatta perde koyan da yok ki almaya allsn. Perde
denilen aslnda bizim haylimizde var ettiimiz varlklardr,
bizim ayr bamsz eyler olarak baktmz varlklar
aslnda Hakkn varlnn ta kendisidir, bunu bilemediimiz
iin Allah denilen varl telerde dnerek kendi
haylimizde bir Allah varln ortaya koyduumuz iin Onu
bu ey sretlerinde grmeye tahamml edemiyoruz. Bize
bu ekilde anlatld iin ey sretlerinde Hakkn varln
aklmza dahi getirmedik ancak bakalar bize ne derse
desin Cenb- Hakk kendisi Ben varm ve lemde
benden bakas yok demektedir. Biz ise Cenb- Hakkn
szne deil bakalarnn szne bakarak O telerdedir
diyoruz. Ve Sbhanallah diyerek, sizler kendinizi beni
noksan sfatlarla anlamaktan tenzih ediniz diyor.
te byle bir dnce mertebesinde meseleye
bakldnda keif denilen hdise ortaya gelmi oluyor yni
mhede kendiliinden hsl olmu oluyor.
O dediimiz gerek varlk srekli ehed diyerek
hitlik istemektedir ki o hitlikte kiilerin varlklarnn
mutlak olarak Hakkn varl olduunun mhede
67
edilmesidir.
Bu kefi yapan dahi ayr bir varlk olmayp Hakkn
kendisidir, ayr bir varlk Hakk kef etti dersek yine irk
olur, yle bir anlay ve idrk ierisinde meselelere
bakacaz ki bir den zerre kadar saa sola kay
olmayacak.
*********
Yine bileceksin ki maksudun sensin ve sen fen
bulmaya muhta deilsin ve sen ne gelensin, ne de
giden bulunduu yerde kalansn, ama zamansz ve
meknsz, hatta an mefhmu bile silinmi olarak,
*********
Kiinin belirli aamalar geebilmesi iin tab ki ona
belirli bir sre karndaki varla yneleceksin gibi ikili
hkmler ile uygulamalar yaptrlr daha sonra belirli bir
idrk seviyesine ulanca ona gsterilecek ki bak ikilik yok
artk ve zten hi olmam ancak belirli bir zaman var
kabl edilmi artk bu kabl etme hkmde ortadan
kalkacak, varlklar da ortadan kalkacak ve Hakkn kendisi
bki kalacak. Bu durumda li menil mulkul yevm lillhil
vhidil kahhr yni O gn mlk kimindir? Tek ve
Kahhar olan Allahndr (Mmin, 40/16) yet-i
Kermesinin hkm maher gnnde deil bugn geerli
olacaktr, eer bu hkm bizde bugn geerli olmaz ise o
gn de bize gelmez gelse de sonu fen olur.
Gelip gitme ii iki ayr mahal gerektirir ki birinden
tekine gidilsin ve gelinsin.
Burada srf zt yaantsndan bahsetmektedir. Salt
fiilsiz, isimsiz ve sfatsz bir boyutta z, cevher bir uur
olan yaamn idrk edilmesi anlatlyor.
*********
bu mn daha nce de anlatld sonra yine o
keiften sonradr ki anlayacaksn onun btn
68
sfatlar sana sfat olmu,
*********
Sfat- sbtiyye dediimiz Hayat, lim, rde, Kudret,
Kelm, Semi, Basar, sfatlar, Hakkn varlndan baka bir
ey varlk olmad eksiz ve phesiz mhede ehli
olarak idrk edildiinde bu sfatlar bizimdir baka bir
gayrnn deil nk gayr yok ki onun olsun. Ve nefaht
fihi min rhi (15/29) diyerek Cenb- Hakk rhunu
oradan zuhura kardna gre btn isimlerini oradan
zuhura karmtr ancak bizler idrkimizi o uura
ulatramadmz iin az veya ok tereddt ierisinde
kalyoruz oysa bireysel varlmz bunun yannda dier
btn varlk, gemi ve gelecek btn varlklar, onlara ayr
bir varlk verilmeden Hakkn varlndan baka hibir ey
deildir. Cenb- Hakk diledii mertebeden diledii terkiple
diledii rol diledii ekilde ortaya koymaktadr. Ve Cenb-
Hakk kendisini ortaya koyduu her birimde efliyle,
esmsyla, sfatlaryla, ztyla, hatta amsyla mevcttur.
Hakkati Muhammedi denilen Ceberrut lemi olarakta
isimlendirilen lemi meydana getiren bu yedi sfat-
sbtiyyedir. Kbe-i erifte bulunan yedi minarede bu her
bir ismin semboldr.
Evvel Hayat lzmdr nk hayt olmaz ise hibir
ey olmaz. Hayy isminin zuhuru ile en knden en
byne kadar btn varlklar faaliyetlerini gsterirler,
eer biz kendimizdeki kk hayt varl ile bu hayt
varlnn dardaki hayt varlndan ayr bir ey
olmadn idrk edebilirsek Hayy ismi bizde tahakkuk
etmi olur.
lim, haytn nizm ilim ile devam etmektedir. te
bu ilim mutlak uurda olan ilimden baka bir ilim deildir.
Muhtelif varlklarda muhtelif ekil ve sretlerde haytn
devamlln salayan bilginin ald isim ilh ilimdir. O
halde lim Hakk olarak belirttiimiz varln ilmidir, bizlerde
o varln gayr olmadmz iin lim bizim ilmimizdir.
69
rde, ilmin ortaya kmas iin irdeye ihtiyac vardr
dolaysyla irade olmaynca ilim ortaya kmaz.
Kudret, iradenin ortaya kmas iinde Kudrete ihtiya
vardr. Bunlarn iinden bir tanesi olmaz ise bu sistem
yrmez. lahi Kudret denilen ey de bizim kudretimizden
baka bir ey deildir. Burada yle bir soru akla gelebilir
Ben Onun kulland ekilde Kudret kullanamyorum?
Buna cevp yle olur: uur tek ise Hayat tek ise, lim tek
ise, rde tek ise, Kudret tek ise bunlarn hepsi sendedir ve
senindir.
Kelm, belirtilen oluumlarn anlalmas iin
konumaya ihtiya vardr.
Semi, konuma ihtiyac duyma ihtiyacn
gerektirecektir.
Basar, btn bu oluumlarn neticesinde varlklar
seyredecek bir gze ihtiya vardr.
Bunlarn her ne kadar Onun isimleri olduunu
belirtiyor isek te bizler de Onun gayr olmadmz iin ayn
zamanda bizim isimlerimizdir. ehidallhu enneh l
ilhe ill huve yni Allah hittir. Muhakkak Ondan
baka ilh yoktur. (li mrn, 3/18) hkm bir mahalden
ortaya kt zaman o mahal sfat noktasna gemi ilh
sfatlar yayor hkmne gelmi bir varlktr. Bu oluum
sadece bilmekle olmaz yaanmas gerekir ancak
bilinmedende olmaz. Kii ilk nce bunlar bilecek daha
sonra bizzt hakkatini yaayarak kendisinde
kullanabilecektir. Ancak bu kullanm kinata yaygn bir
kullanm deil kendi zerinde olan kullanmdr. nk bizim
uurumuzu genel uura bal bir uurcuk hkmndedir,
genel uur lemlerde diledii ekilde faaliyetlerini
srdrmektedir, bizler ise bu uur ile ilgili olan dny
zerinde faaliyetlerini srdrmekle mkellefiz. Yni beden
dnylar zerinde bizdeki hayt, ilim, kudret ile
hkmetmek zorundayz. Bu haytn Hakkn haytndan
baka bir ey olmadn, buradaki ilmin Hakkn ilminden
70
bala bir ey olmadn, buradaki iradenin Hakkn iradesi
olduunu ve dileini mutlak srette yapacak gte
olduunu ve dier sfatlarn da ayn ekilde dnerek
neticede Hakkn kendi varln dier varlklara aktarma
veya dier varlklarn zelliklerini idrk etme yoluyla
bunlar ayracaz.
te bu idrk sonras artk kulak ile Hakk sznden
baka bir ey duyulmaz, dil ile Hakk kelmndan baka bir
ey konuulmaz. Bu konumalar ister dnylk isterse
hiretlik konumalar olsun hepsi Hakk olarak bilinir. Niyzi
Msr hazretlerinin dedii gibi Her ne sz ki sylenir
lemde Trki ya Arab, kulan tut ki sanadr btn
dillerden hitap.
Kii varlnn zn gerekten idrk etmi olursa o
mahalde fe eynem tuvell fe semme vechullh yni
nereye dnerseniz Allahn vechi oradadr (Bakara,
2/115) yet-i Kermesi hkmn yrtr. Karmzdaki
mahal ister beer olarak isterse bir ku sesi ile konusun
oradaki hitap artk bizedir, nk Cenb- Hakkn ztnn
zuhur ettii mahal olduumuzu idrk etmiizdir.
Bu byle olunca da artk Cenb- Hakkn fiilleri,
isimleri, sfatlar bize mstehaktr.
Byle bir keif hkm ile meseleye baklnca iler
zlm olur ve neticede bunun yaamna gemek kalr.
*********
Bylece dna baktn zaman onun dn
greceksin, iine baktn zaman da iini greceksin
yni senin zhirin, onun zhiri senin btnn, onun
btn olacak kez evvelini, onun evveli olmu
bulacaksn hirini, onun hiri olmu bulacaksn.
*********
Zhir ve Btnn tek ey olduunu idrk edecek ve salt
kendini seyrettiini anlayacaksn.
Burada da bahsedildii gibi iki varln oluumu ile bir
71
varln ortadan kalkmas deil kendi aslnn Ondan gayr
bir ey olmadn idrk etme ynyle bulma sz
konusudur.
*********
Btn bu mnlarda en ufak bir ek ve phe
yoktur.
*********
Bzlar yle bzlar byle diyebilirler ancak bu
deyiler gerei deitirmez.
*********
Sfatnla, onun sfatn greceksin, ztnla da
onun ztn greceksin.
*********
Bir varlkta Hakkn varl sz konusu olduununa
gre o varlnda kendi ierisinde mertebeleri var demektir.
Hakkn efl, esm, sfat ve zt mertebesi var ise bunlar
mlknde de vardr zellikle mlknn z olan insnda
mutlak srette vardr. Ve insn bu ekilde kendisinde
bulunan mertebeler ile Onun mertebelerini anlayabilir. Kii
kendisindeki fiil mertebesi ile Onun esm mertebesini
anlamaya alrsa olmaz. Genel olarak bizlerin kartrd
nokta da burasdr yni sadece efl mertebemizle dier
mertebelerin hepsini anlamaya alyoruz ki olmas
mmkn deildir, bu sebepten verdiimiz hkmler yanl
olmaktadr. Bu nedenle kii aslnda kendine ait bamsz bir
varl olmamasna ramen var zannederek yaantsn
srdrmektedir ve esm, sfat, zt mertebelerine
baktndan onlar anlad zann ile yanlgya dmektedir.
Bu u rnee benzer orta dalgadan yayn yapan bir radyo
yaynn ancak radyomuz orta dalgaya ayarl ise
dinleyebiliriz, ksa dalgaya ayarl bir radyonun o yayn
almas mmkn deildir.
Bizler bu anlatlanlar bilmez isek kar tarafta bulunan
hi bilemeyiz bu durumda kaynak yapmamz mmkn
72
olmaz nk cins ancak cinsiyle kaynar.
Bizler ilk bata efl mertebesini halledelim daha sonra
esm iini halletmeye alalm daha sonra yukarlara
doru karz. Onda ne varsa bizde de var yni onda
derken bu lemde geerli olan herey bizde vardr ancak
bizler onu bir kutu ierisine saklam ve kullanmyor isek
su kimindir?
Hz.Mevlna yle diyor: Bir mnvn dkkannn
nndeki tezgahta her rnden numne olarak miktarlar
bulunur, oysa dkkann ierisinde uvallar dolusu vardr.
te Cenb- Hakkn da sergiledii yni ortaya
koyduu bizdekilerdir eer balanty kurabilirsek dkknn
ii ile dn bir edebilirsek hepsi bizimdir. Dkknn ve
iindekilerin varlndan haberimiz olmad iin onlar yok
hkmne sokuyoruz.
*********
ama, btn bu mnlarda senin O olmaya en
ufak bir yaknln yoktur kez, Onun da sen olmaya
bir yaknl yoktur ne az, ne ok.
*********
Yni ayr bir sen olarak ayr bir varlk olarak ne sen O
olabilirsin ne de O sen.
*********
Hsl kelm her ey, bir ey olmama ynndedir
ancak, onun pak yznden gayr. Zhirde de byle
btnda da byle yni mevcd varlk yoktur ancak o
vardr. Hatta, onun gayr iin bir varlk dnlemez
ki yok olabilsin, o halde, helk de yok nk, yabanc
yok, bu durumda ortada sadece onun yz
kalmaktadr yni ey ey ise, ancak onun yzdr
pak vechidir.
*********
kll eyin hlikun ill vechehu yni Onun
73
vechi dnda herey helk olucudur (Kasas, 28/88) yet-i
Kermesinde bahsedilen helk olmak tan kast, kiilerin
idrklerinde var zannettikleri, artlanma yollu olarak
lemin kendine has bir varl olduu hkmnn helk
olmasdr yoksa varln deil nk varlk Hakkn
vechinden baka bir ey olmadna gre o helk olmaz.
*********
Burada bir misalle ie tekrar girmek gerek; imdi
bir kimseyi dnn bir eyi bilmiyor, sonra, o eyi
biliyor phesiz byle bir kimse, o, sonradan bildii
ey yolunda varln yoklua gmyor ancak, cehlini
eritiyor yni bilgisizliini. Varlna gelince o bakidir
hem de deiiksiz i bu bilgi sonunda varl bir
baka varla dnyor, bir baka varlkla var oluyor
ama bu olu ne bir terkipdir ne de bu eitten bir
baka ey.
*********
Varsayalm bir kii Hakka doru yola kt ve kendini
ayr bir varlk olarak zannetme noktasndan bir hayli
almalar yni orular, ibdetler, riyztlar sonrasnda
kendi varlnn yokluunu idrk etti. Bu idrk sonras artk
o kii gitmitir ve bir dahada onun geriye gelmesi sz
konusu olmaz. Gerek varln idrk ettikten sonra geriye
dnen o giden kii deildir artk. Gelen kii yeni bir bilgiyle
yeni bir anlay ile dnmtr ve eskisinden eser
kalmamtr, ancak dardan bakanlar onu eskisi
zannederler oysa onun eskisiyle hi ilgisi yoktur. Kendi yine
kendidir ancak bu oluum idrkinde olmaktadr.
Evvelce terkip olan o gidici btn esm-i hsny idrk
ettiinde artk terkiplikten kmtr.
*********
Buraya kadar anlatlan mny, bir inkarcnn
varl da deitiremez. Bir inkarc bulun bir de irfn
shibi getirin ayn varlkla vcd shibi bulacaksnz.
74
*********
Birbirlerinin ne kadar ztt olsalar da ayr bir varlk
bulamazsnz, birinde perdeli olmay dilediinden perdelidir
dierinde o perdeyi amay dilediinden aktr. Ama ne
aktr ne de kapaldr nk ak ve kapal hkm dahi ayr
bir varla gre olan hkmdr.
*********
Bu durumda ne inkarcdan bir k vardr ne de
irfn shibine bir giri. kisi arasndaki fark sadece
bir cehlin ortadan kalkmas veya kalmasdr baka
yolu yok. Hi sanmayasn ki bir fen bulmaya, yni
yok olmaya ihtiyacn var fen haline, yni, yok
olmaya muhta olduunu dn! Bu olmaz ya neyse,
bu durumda sen, Hakka bir hicb ve bir perde
olursun. bu perde ise Allah'n gayr olmu olur, bu
durumda o perde haline, galip gelecek ve onu atacak
bir ey lzm gelir. Byle olacak ki Hakk grmek
mmkn ola. Bu mn, yni perdeye ihtiya hali ve
onun giderilmesi iin aranacak areler bounadr.
Sebebine gelince bu tayin edilen yn yalandr ve
yanltr, nk biz hicb durumuna iaret ettik ve
dedik "Onun varl, vahdniyeti ile gizlenir ama,
ekilsiz keyfiyetsiz bu ynde baka bir mn
dnlemez yoktur da anlatlan halin bir icabdr ki
hakkate eren bir kimsenin "ben Hakk'm" demesi,
caiz olur.
*********
Varln hangi tarafndan ben Hakkm sesi gelirse
gelsin o ses gerektir ve yerli yerincedir. Biz ister
artlanmalarmz ynyle o sesi yksek bir yerden veya
alak bir yerden duyalm farketmez, artlanmalarmz
ortadan kalknca her iki sznde Hakkn sz olduunu
idrk ederiz.
*********
kez, o hakkate eren kimsenin "zm takdis
75
ederim anm ne kadar yce" demesi de caiz olur.
*********
Bu sz Hakkn orada kendisini zti ynden takdis
etmesidir.
*********
Anlatlan hakiki hale vasl olan birini dnn
vasl olduu anda grecektir ki kendi sfatlar, ancak
Allah'n sfatlardr, zt da, Allah'n zt ama, hi bir
yeni olu yok ne ztta ne de sfatta yni Allah'a
duhul ynnden yni ondan huru ynnden ksacas
ne giri var ne de k ama, hi mi hi.
*********
Varln aslnda Allahn varl olduunun idrk
edilmesi ne giri ne de k yoluyla olmaktadr.
*********
sonra o vasl olan kimse Allah'ta fen bulmu da
deildir kez beka bulmu da deildir o, kendisini
grecektir ki hi olucu bir ey deil kez, olmad da
sonra, fen hali de byle yni fens da yok.
Sebebine gelince nefs, diye bir ey yok anca Onun
nefsi vardr yni Onun nefsi varln z ayn ekilde
vcd diye bir ey de yok ancak onun vcd varl
vardr. Anlatlan bu mnya iaret olarak Reslullah
(s.a.v) efendimiz yle buyurdu "dehre yni zaman'a
svmeyiniz nk Allah Tel, o dehr'dir" burada
iaret edilen mn udur dehrin vcdu Allah'n
vcdudur. Allah Tel kendisine bir ortak, dengi ve
benzeri bulunmasndan yana ycedir, paktr.
*********
Aslnda btn zaman ifdelerinin ald isim andr.
Burada dehrden kast efl, esm ve sfat lemlerini
iinde alan yaantdr. Allahn uluhiyyet ynyle btn
varlkta sereyan etmesiyle Allah ismi hepsinde faaliyettedir
76
bu nedenle dehr e kfretmeyiniz demek hibir srette
hibir eye kfretmeyiniz demektir. Zaman olarak belirtilen
oluum Allahn varlndadr dolaysyla ne ynl
dnrsek dnelim neticesi Hakka varmaktadr.
*********
Mn hedefimizi tayin yolunda, bize ok
yarayacak bir rivayet vardr yle ki Allah Tel
kuluna buyurdu "ey kulum, hasta oldum ziyaretime
gelmedin, sana dilendim vermedin" ite bu mnda
iaret ediliyor ki Hakkn vcdu dilencinin
vcdudur, hastann vcdu da yine Hakkn
vcdudur.
*********
Bu Hads-i erfi slmi yaant ierisinde ok sk
kullanrz ancak beeri bak asyla deerlendirdiimiz iin
kastedilen mnsna ulaamayz oysa bu Hads-i erfte
belirtilen mn gerein ta kendisidir.
Burada belirtildii gibi gsz olanlardaki vctta
Hakkn vcdudur, biz sadece glde Onu aramaya
alrsak hata yapm oluruz. Zayf, gl, zengin, fakir,
byk, kk vb.hepsinde yapacamz Hakk mhedesi
ancak gerek mhededir.
*********
Ksa keselim, hepsi ayn varlk. imdi bu mn
kapsndan ieri girebiliriz, Hakkn vcdu, hastann
vcdu nasl oluyorsa, dilencinin vcdu Hakkn
vcdu nasl oluyorsa evet bu mn, nasl caiz ise
yine caizdir ki senin vcdun da, Onun vcdu ola
ve btn eynn vcdu da, yine Hakkn vcdu
ola. raz, cevher ne varsa yni z, ekirdek ve bu
ekirdeklerin sonradan meydana getirdikleri ki
bunlara "mkevvenat" tbir edilir. Btn bunlar
Hakkn vcdudur, varldr, btn bunlarn srr,
bir zerrenin srrnda sakldr. Zerrelerden, herhangi
birinin srr zlsn ite o zaman grlecektir ki
77
btn mkevvenatn srr meydanda.
*********
Gnmzde bilimsel olarakta spatlanan zerreden
btnn srrna ulalmasn Muhiddni Arabi hazretleri daha
o gnlerde bu ekilde belirtmitir.
*********
Zhiri ynden de byle, btni ynden de byle
yni ieride de byle darda da byle. Hlsa
deien hi bir ey yok, ne bu lemde ne de bu
lemin bitiiyle balayacak olan ebedi lemde, Allah
Telnn gayrn gremezsin. smi ve msemms ile
her iki lemin vcdudur, varldr, bu bir gerektir,
elbette yle olmas lzm gelir. Anlatlmak istenen
mn odur ki her iki lemin ismi, msemms,
grnen ehreleri ile hep Allah Tel'dr. Bu
mnda, ek ve phe izi aranmamaldr.
*********
Sradan bir insna burada bahsedilen mnlar ayn bu
ekilde anlatldnda artlanmalar gerei phe ile
karlar. Fiillerin leminden hayta bak kesret bakdr
ancak dnimiz ayn zamanda vahdet dinidir, o halde bu
kesret ile vahdetin birletirilmesi gerekmektedir ki bu
birletirme de ancak meseleye stten bakmak ile olabilir.
Alttan bakld srece meselenin zlmesi mmkn
olmaz. Fiiller leminden gemek iin fiilleri meydana
getiren isimlere, oradan isimleri meydana getiren sfatlara,
oradan sfatlar meydana getiren zttr. te yukardan
bakldnda bunlar hepsi bir emsiye gibi tek noktada
toplanmaktadr. Ama gzmz oraya kadar uztabilmek,
aklmz ve dncemizi geniletebilmektir. Akl ve gz ile
bakp a gren bir kimseye bunlar anlatmak zten
mmkn deildir. Belirli bir temel kiilerde olumu olmal
ki kendi varlnn hakkatini idrk etmeye alsn ve
yaantsna soksun.
*********
78
Bu adan baklnca Allah Tel'nn hi bir eyi
yaratm olduunu gremezsin, bu kesin bir
hkmdr,
*********
nk yaratma denilen olay ikilie dayanr yni bir
yaratan bir yaratlan vardr. Bu nedenle Cenb- Hakk bunu
bize bildirmek iin Krn- Kerm bu konuda deiik
ifdeler kullanmtr, ftr denmitir, halaka denmitir,
ceale denmitir ki hepsi dikkatimizi ekmek iin
verilmitir.
Not bu hususta yukarda ksa bilgi verilmiti.
*********
ancak, onun iin yle bir gre ship
olabilirsin, O, an mefhmu ile anlan zamanlarn her
birinde biri dierine benzemeyen, baka an ve bir
baka ekil almaktadr. yle ki varln izhar eder,
sonra gizler ama ne izharnda yni aa kmasnda
ne de gizlemesinde bir ekil ve keyfiyet vardr.
*********
ekil ve keyfiyyet iki varln birbirine gredir, iki
varlk olmad iin ekil ve keyfiyyet dnlemez.
*********
bu hal, onun anna layktr nk Evvel, hir,
Zhir, Btn hep Odur. O, birlii ile zhir oldu aa
kt O, teklii ile btn oldu gizlendi, O, zt ve
kayyumiyet sfat ile evveldir, O, deyumiyet sfat ile
de hirdir.
*********
Bizler bir ile teki ayn eyin ifdesi zannediyoruz oysa
bir yanna dier birleri kabl eder ancak tek, tektir baka
bir eyi yanna kabl etmez.
Daimi olan bir eyin evveli de hiri de olmaz.
********* 79
Evvel harflerinin varl Odur, hir harflerinin
varl Odur, zhir harflerinin varl Odur, btn
harflerinin varl Odur. Hsl ismi ve msemms
ile anlatlanlarn tm Odur.
*********
Burada harflerden maksat grnen ey ve
varlklardr. Grnen ey ve varlklarn tamam Cenb-
Hakkn sretlerinden baka bir eyler deillerdir.
*********
Anlatlanlarn hi biri garipsenmemeli, allmal.
Bu arada u kyas bir yardmc olabilir, mesel,
madem ki Onun varl mutlaka gereklidir, arada ona
yabanc bulunmamas da gerekli olur. Bir kimse
vardr sanr ki kendisi Hakkn gayrdr ama bu
olamaz. Sebebine gelince Allah Tel bir gayr
olmaktan yana tenzih edilir. Gayr ne demek? Elbet
gayr da Odur, ama bir gayr eyin varl onunla
olmadan "gayr" olarak anlan eyin de varl
phesiz Odur. Hem ite, hem dta yni hem
zhirde hem de btnda.
rfn yoluna giren herkesin anlatlan leme ayak
uydurmas gerekir sonras kolay ki orada eitli
sfatlar alacaktr. Her kim, anlatlan sfatlarla
kendisini bezerse onun iin sfatlar olur ki onlarn, ne
haddi vardr ne de nihayeti.
*********
Bu meseleleri anlamak isteyen her kiinin mutlaka
irfn yoluna girmesi gereklidir. Beer dncesi snrlarnn
alarak artlanmalardan kurtulmak ancak irfn yolunda
ilerlemek ile mmkndr. rfn yolunda olmayan bir
yaant kiilerin ayaklarnda prangadr ve onlar bir adm
dahi ileriye gtrmez.
Her gecenin bir vakti yaplan zikirlerden her sohbetten
her okunan kitaptan ve Krn- Kermden ald feyz ile
80
kendisini bezerse onun iin sfatlar olur.
Hakkn sonu olmad gibi sfatlarnn da sonu yoktur
dolaysyla onlar renmenin de sonu yoktur, bir insnn
ne kadar uzun mr olursa olsun bunlarn sonuna gelmesi
mmkn deildir. O sozsuz olan varln tecellileri sonsuz
olduundan kii bir milyar yl yaasa dahi ondan evveli
vardr sonras da olacaktr dolaysyla tamamn ihata
etmesi mmkn deildir.
*********
u mny da iyi dnmek gerek, bir kimse
kendisini tanmadan, bilmeden belli ekliyle lnce,
iyi ve kt vasflar da onunla beraber lr gider.
*********
urasn da atlamamak lzmdr ki lr gider ifdesi
ldkten sonra herey biter demek deildir dny
yaantsnn neticeleri hirette devam edecektir fakat kii
kendisi haytta olmad iin bir ey yapacak durumda
deildir.
*********
Bu misal, zhirdeki belli lmn bir sonucudur
bir de, manevi lmle leni dnelim yni lmeden
evvel leni, tpk yukardaki gibi bundan da iyi ve
kt sfatlar kalkar fakat yle bir hal alr ki yukarda
anlatlana hi benzemez Allah Tel, onu kendi
makamna oturtur ama btn hllerde, zt
makamna oturtur Allah'n zt olur sfatlar
makamna oturtur Allah'n sfatlar olur.
*********
Zten btn mesele bunlardan ibrettir ve dnyya
gelmemizin tek sebebi budur.
*********
bu mnya cidden ermek gerek ok nemlidir.
te bu mn icabdr ki Reslullah (s.a.v) efendimiz
81
yle buyurdu "lmeden evvel lnz"
Nefsi bilmede mrifet vardr,
Birinci aama, Kim nefsine rif oldu ise o Rabbine arif
olur. sz gerei olan mrifettir,
kinci aama, Mbdi mrifet yni mrifetin kaynan
bilmek,
nc aama ise, lmeden evvel lnz sz
gerei olan mrifettir.
Bu aamalar tahakkuk etmedike kiinin kendisini
gerekten yaama yoluyla tanmas mmkn deildir.
Yaamann yan sra bu ilmi dahi bilmek ok byk
nimettir. lmini bilen kii onun yaanmas gerektiini de
idrk eder ancak bunun idrkinde olur ve dny
yaantsnda bu ilmi tahakkuk ettiremez ise ok istisnalar
dnda hiret yaantsnda tahakkuk etmesi mmkn
deildir.
Genel olarak belki mit vermek ve kiileri bu yolda
huzursuz etmemek iin, kim nerede kalmsa hirette
onlar tamamlanacaktr denilmitir.
Bir de yukarda bahsedildii gibi ilmen idrk edilen bu
mnlarn yaantda tahakkuk ettirilmesi de olduka g
bir itir. rfn ehli olabilmek iin akla, beyne ihtiya vardr
nk rh ile balanty salayan yni zhir ile btnn
balantsn salayan beyindir. Kiinin eitli ekillerde
ald ilim nce beyne geer eer beyin zerinde olan bu
ilim yaanrsa rha geer ve kaydedilir. Kayda gemez ise
bizim malmz olmaz. hiret yaantsnda beynin aracl
olmadndan dolay yeni bir ey alnarak rha
kaydolunmas mmkn deildir. Ancak hedefledii hale kii
ok ok yaklam ise bu durumda mn leminin
grevlileri bir baka yoldan onu oraya ulatryorlar.
Bu nedenle bizler iin dny kadar deerli bir mahal
yoktur.
*********
82
Bu Hads-i erfin erhi yle olabilir "belli
lmle lmeden evvel kendinizi anlaynz, irfn
shibi olunuz." Aada anlatacamz kudsi hadis de
ayn mny teyid eder Rasulllah (s.a.v) efendimiz
yle anlatyor "Allah Tel yle buyurdu; kul
nafile ibdetlerle bana yaklar yle bir hal alr ki ben
onu severim onu sevdiim i bu vakitte onun kula
olurum, gz olurum ve eli olurum"
*********
Bu konuda yle bir Hads-i erf daha vardr:
demolu, yanbanda doksan dokuz lm olduu hlde
tasvir edilmitir. ayet bu lm tehlikelerini atlatrsa,
ihtiyar olur ve sonunda lr."
demolunun karsnda veya uzanda deil
yanbanda olan doksan dokuz lmden bahsedilmektedir.
Kii doksan dokuz esm-i hsnnn hepsinin mnlarn
idrk eder, bu isimlerin ifde ettii beeri mnlardan
geerse, rnein Hayy isminin zuhuru olan haytmz
gerek shibi olan Hakka devretmedike Hayy isminin
gereini bulamayz ve bu durumda Hayy ismini
ldmzde karya geirememi oluruz, dier isimlerde
ayn ekilde kyaslanabilir.
htiyarla der ifdeside bizim beeri anlamda
anladmz mnda deil keml ehli olur mnsnadr.
Nafilelerle yaklalmas, nce farzlar olacak bunlarn
zerine nafileler olacaktr ve bunlarn da bilinli olarak
yaplmas gereklidir. Yoksa kii bilincinde olmadan aylarca
ban hi secdeden kaldrmadan ibdet etse dahi bu
hkm ortaya kmaz. Bir saatlik tefekkr bir yllk nafile
ibdetten hayrldr ifdesinde belirtildii zere tefekkr
ynl ibdet yapmak lzmdr yoksa fizik beden ynl
deil. Muhakkak ki fizik beden ynl yaplan ibdette
faydaldr ancak tefekkr ile yaplan ondan ok ok
stndr.
*********
83
Yukarda anlatlan kudsi hadiste irfn shibine
bir iaret vardr. rfn shibi, anlatlan mnya
erdikten sonra znde grecektir ki tm varl
Hakkn varldr,
*********
Btn esm-l hsnnn hakkatleri idrk edildiinde
zten Hakkn zellikleri idrk edilmi olmaktadr.
*********
fakat onun ztnda ve sfatnda hi bir deiiklik
grmeden, kald ki aslnda byle bir deiiklie
ihtiya da yoktur nk kendisine ait bir varl
yoktur yok olan bir eyin nasl deiir ki ?
*********
Kii evvelce beeriyet hkmleri ile haytn
srdrrken neticede bu beeriyetin geici bir hl olduunu
ve asl olmadn idrk ederek Hakkn varlyla tahakkuk
safhasna gelir. Bu anlatlan her ne kadar deiiklik gibi
gzkse de aslnda deien bir ey yoktur nk varlk
hereyiyle Hakkn varlndan ibret olduuna gre
deien kiinin zihnindeki hayli ve zanndr. Kiinin zten
kendisine ait bir varl olmadndan dolay yok olan eyin
de nesi deiebilir ki?
*********
Bu arada kendisi, sadece cehlini giderdi yni
mrifet yolu ile bir varlk shibi idi bilmiyordu imdi
bildi. imdi sra sende, dinle ve anlamaya al, her
ne zaman ki nefsini anlayp, zn bildin ite o
zaman kendi mevhum varln ortadan kalkar ve
anlarsn ki sen, Allah'n gayr deilsin. Bu mn da
bir hakkattr, bir an iin olsun anlatlan mnnn
tersini ele alalm ki onda kendine has bir varln
vardr o varln fenya da ihtiyac yoktur hatta
mrifete de byle olduunu dn sen Allah'tan
baka bir rabb olursun, ama asl hakkat udur ki
********* 84
Allah Tel kendisinden baka bir Rabb
meydana getirmez, bu olmaz ve olamaz. Allah Tel
bu gibi bir mnya kar, ycedir tenzih edilir.
Bu arada, biraz da malmat vermek iyi olacak.
Vereceimiz bu malumat bir ynyle yoldur yni
nefsi bilme yolu. Bu durumu ki bildin dinle ve
anlamaya al. Bilmelisin sadece bilmek de yeterli
deil tahkik makamna kmalsn.
*********
Yni taklit yaantsndan tahkik yaantsna geilmesi
gereklidir. Genel olarak yaptmz btn ilerimiz taklit
yolludur ve taklit olmadan bir ie balamakta zordur ancak
devamnda tahkik yaants arttr.
*********
Hlsa bildiin eyin hakkatn bulmalsn.
Bilmen gereken ve hakkatna varman icab eden
husus udur; vcdun varln aslnda, senin kendine
mal ettiin vcdun, var olmu bir ey hi olmad,
onun yokluu da byle ama zamanlarn hibirinde,
olucu ey de deilsin ama hi mi hi. Bu mny
hem gelecek iin, hem de gemi iin kullanabilirsin.
Yukarda anlatlan mndaki hakkat ki, bilip
buldun ite o zaman sana "l ilhe illllah Allahtan
baka ilah yoktur cmlesindeki mn zhir olur.
Hakkaten ondan gayr ilh yoktur, vcd bile yoktur.
Hsl aadaki cmleleri tekrar oku, zn
onlara altr, ondan baka hi bir ey yoktur ilh
yoktur ancak O vardr.
Bu arada yle bir ey denebilir "arada yabanc
kalmad bu durumda, rubbiyet sfat yok oldu, Onu
hie saydn. Bu, yanl bir anlaytr. Ben, yle bir
eyi syleyemem hem ne haddime? Sonra nasl
yapabilirim ki ?
Bir defa dn ki o henz ortada Rabba ihtiya
85
duyan bir mahlk yokken, yine bir Rabb idi.
Halkedilmeye ihtiya duyan bir mahlk yokken, o
yine bir Halik idi, yni ezeldeki durum bu idi. imdi
de eskisinden bir fark yoktur O yine bir Rabb'dr,
yine bir Halik. Mahluk, mefhmunu sil ortada O kalr.
Hsl, deien hi bir ey yoktur o ezelde ne
idiyse imdi, u anda yine yledir. Onun halikyeti,
bir mahlkun bulunmasna ihtiya duymaz, Onun
rububiyeti kez bir merbub aramaz buna ihtiyac
yoktur.
Hele bir dn O vard yni mkevvenat
halkedilmeden ve O i bu varl iinde, eksiksiz
btn sfatlarn ztnda toplamt.
imdiye kadar hi bir deiiklik olmad,
olamazda, u anda ilk anda ki gibidir.
Yce Hakkn tekliinde varlkla yokluk arasnda
hi bir deiiklik yoktur yni bize gre varlk ve bize
gre yokluk zira ona gre ne var bir meseledir, ne de
yok. Her ey yerindedir deiiklik sadece onun
ztndan ztnadr.
Mesel bir varlk m var? bir mevcd mu var? o
halde onun hkm udur, zhiriyet sfatnn iktizas
yni onun zhir sfatnn bir gerei yni aa kma
arzusunun bir sonucu
Mesel bir yokluk mu var ? bir adem mi var ?
bunun iin verilmesi gereken hkm de udur,
btniyet sfatnn iktizas yni onun btn sfatnn
bir gerei yni gizlenme arzusunun bir sonucu.
Yukardaki mn anlatlrken zhirin ayr btnn
ayr bir ey olduu dnlmesin nk ayrlk diye
bir ey yoktur, sebebine gelince onun zhiri btndr,
sebebine gelince onun btn zhiridir, sebebine
gelince onun evveli hiridir, sebebine gelince onun
hiri evvelidir.
86
Hsl kelm hepsi O birde toplanr yni ne varsa
ve toptan her ey birdir ve bir hereydir.
*********
Bir ember dnelim, emberin ba sonu yoktur, o
ember zerine bizler kendimizi nokta gibi sapladmzdan
dolay bize gre evvel ve hir olmutur, kendimizi oradan
ektiimiz anda evvel ve hir kalmaz.
*********
bu mndaki incelie dikkat gerek, yce
Allah'n ztna bal sfatlar her an bir deiik ekil
almaktadr, bunun aksi iddia edilemez, iddia edilse
dahi isbat edilemez. Ondan baka bir ey yoktur,
bunun da aksi iddia edilemez, bu da iddia edilse dahi
isbat edilemez. O, u anda ve her anda yledir. Onun
varlndan gayr bir varlk yoktur. Gerekten
sylenecek sz budur baka yok.
Nasl ki ezelde ve kdem halinde byle idi yni
her anda zt ve sfat ile bir baka an alrd, tecelli
deitirirdi ki o zaman yine bir yabanc mevcd
yoktu. Gemii andran terimlerin de yeri yok nk
u anda ezelin ve kdemin hi bir fark yoktur. Yine
yledir yine yle olacaktr. Sebebine gelince ne bir
ey var ne de an.
*********
Yni ne kendine ait varlyla ayr bir varlk ne de
zaman dediimiz birimler vardr, sonsuz bir yaant ve
sonsuz bir varlk vardr.
*********
Nasl ki kdem yni ezel halinde, yle bir ey ve
yle bir an hatta gn yoktur,
*********
Bunlar Zhir isminin gerei olan hllerdir. Efal
leminde zaman kavram efl leminde yaayanlara
87
gredir.
En alt dzey olan fiiller mertebesinden bakld zaman
seneler, aylar, gnler mevcttur nk fiiller mertebesinin
sistemi ona gre oluturulmutur yoksa bunlar bilinmez ise
herkes zaman kavramn kaybeder ve her ey karrd, bu
nedenle bu gereklidir. Ancak fiiller leminde bu gereklilik
dolaysyla bunun vcdu var deildir, varl yoktur, bizler
izafi olarak bu hkmleri kullanmaktayz. st mertebede
ise en kk teferruatna kadar her ey olup bitmitir
ancak zuhura kmas zaman srecine baldr.
*********
unu anlatmak icab eder ki bu varln vcdu ile
yokluu Hakk iin hi bir mn ifde etmez, aksi
halde Onun vahdniyetine arz olan bir ey gerekir
ki bu onun iin bir noksanlk olur. Halbuki, onun
varl byle bir eye ihtiya duymaktan ok uzaktr,
O ycedir, ztna arz olan bir noksan ona yakn
olamaz.
Yukarda, pek ok eyler anlatld o anlatlanlarn
hemen hepsi, nefsini, zn anlamaya dairdi, seni bu
yola ekmek zerine idi.
Orada sana zetle u mnlar anlatlmak istendi
"vehmettiin varln aslnda yoktur, sen mefhm
olan benliin ile deil Hakk ile kimsin ve yok olsan
da varsn var olsan da varsn. Her iki hal de eittir
esasa taalluk eden bir deiiklik yoktur.
te yukarda saylan vasflardan kan zet
mn udur sfatn, vasfn, asln ve zn Odur.
Kendini byle bilmen gerek, nefsini anlatld
ekilde anlaman icab eder.
Hsl kelm her ne zaman ki anlatlan vasflar
emberi iinde, nefsini bildin yni esiz, benzersiz,
dengi olmayan bir ekilde yni Allah Tel'ya kar
olan bir varla shib olmadan. te o zamandr ki
nefsini, zn gerek mnda bildin aksi halde asla
88
bir anlaya shib olman kabil deildir.
*********
Ahadiyyeti ynnden ei benzeri olmayan Allah
tanma yolunda irfnn eksik olursa Onu anlaman mmkn
deildir.
*********
bu mn asndandr ki Reslullah (s.a.v)
efendimiz "bir kimse ki nefsini bildi, gerekten
Rabbn bilen o oldu" buyurdu. bu mn
szmzn delilidir.
Bu durum kesindir aksi halde Rasulllah (s.a.v)
efendimiz baka trl anlatrd, mesela yle
buyururdu "bir kimse ki nefsini yok etti gerekten
Rabbn bilen o oldu." Halbuki byle buyurmad
nk byle bir mny anlatmak mnszlk olurdu,
nk o bilip grd ki ondan yni ztndan ve
sfatndan gayr hi bir ey yok. Bunu byle bilip
gren, aksine bir ifde nasl kullanabilir?
Rasulllah (s.a.v) efendimizin iareti uydu;
nefsi bilip anlamak, doruca Hakk bilip anlamaktr.
Burada sana yapacamz ksa bir tavsiyemiz
olacak, "nce nefsini bil" yni varln, zn bil ki
sen, iddia ettiin gibi sen deilsin, bir baka sensin
aklna hayline gelmeyecek ekilde sensin.
*********
Evliyaullahtan bir zt nefs terbiye olursa olur nefs
demitir.
Emmare ynyle nefs, ktlkleri emreden duygu
mnsnadr. Bu nefs trifi beeriyet ynl bir ifdedir.
Tarikatlarda yaplan nefs terbiyesine ise aslnda levvme
nefs nertebesinden balanmaktadr nk nefsi emmre
zhir hkmyle yaayan kiilerin tesiri altnda olan
hkmdr ve genel olarak btn birimlerde ama az ama
89
daha iddetli olarak olsa da mevcttur. Ve gerekte
zerinde allmas gereken de levvme, mlhime ve
mutmainne mertebeleridir. Bu nefs mertebesini kii
hazmedebilirse mutmainne mertebesinden sonra gelen
mardiye, rdiye ve sfiye zten bu mertebeye baldr ve
mutmainne mertebesinin deiik zelliklerini yanstmakta-
drlar.
Bu arada almas en zor yerlerden birisi de mlhime
yni ilham almaya balayan nefstir. Kii ilham almaya
balad zaman kendisini iyi tanyamaz ve ayrmlarn iyi
yapamaz ise bir ehlulllahtan ilham alyorum zannederek
cinniden evham alr. Kiinin zikirler nedeniyle hassaslaan
beynine cinni verecei sinyaller ile onu yanl yola
sevkeder.
--------------
eytan gk yzne bir ar yapar ve Abdulkadir
Geylani hz. seslenir ; Ya Abdulkadir Geylani tm
gnahlarn affettim. Seni Cennetle mjdeledim. Artk
ibdet yapmn gerek yoktur. Bundan sonraki ibdetlerini
de yapm kabl ediyorum der. Ancak bu durumdan
etkilenen Abdulkadir Geylani hazretleri, ben Resullullah
efendimizden stn deilim ki der; Resullullah efendimiz (
s.a.v. ) cennetle mjdelenmi olmasna ramen, ibdetini
son nefesine kadar devam ettirdiini aklna gelir. Bu ses
Rahmani deil eytanidir diyerek, elindeki zikir tesbihini
ara doru frlatr ve ar parampara olur. Bu durumun
eytani olduu ortaya knca, eytan Abdulkadir Geylani
hz. seslenir. Sen ilmin olduu iin, bu tuzaa dmedin.
Ben bu tip tuzaklar ile 70 bin evliyay yoldan karttm der.
--------------
Beeri anlamda ktlkleri emreden nefs olan nefsi
emmre kiide beeriyet hkm kalktnda, rububiyyet
hkmlerinin nefs ismi altnda zuhura kmas hkmne
geer ve hakkat ynyle nefsi emmrenin trifi budur.
Kar bir mahalden bize bir tepki geldiinde veya bir
oluum grdmzde Rabb orada kendini ortaya
90
karyor dediimiz anda, nefsi emmrenin hakkatini
anlam oluruz. Emmare, emredici, yaptrc anlamnda ise
ve lemde mutlak Emredici Cenb- Hakk olduuna gre o
karmzdaki birimde rububiyyet hkmleriyle yaantsn
srdryor demektir.
Aslnda nefs dorudan doruya Hakkn varlndan
baka bir ey deildir, nefsi ilhdir. Nefs kavramnda bu
ekilde bilmemiz gereklidir. Her birerlerimizin Hakkn
nefsinden baka bir nefse ship deiliz. Bu nedenle
zerimizde bulunan yk nefsi ilhdir.
Her birerlerimizde belirli baka baka zellikler vardr,
ite bunlarn hepsi Hakkn esm-l hsnsnn zuhura
kmasndan baka bir ey deildir. Bizim var zannettiimiz
kendimize ait ayr bir varlmz ise haylden baka bir ey
olmadndan dolay, o hayl ortadan kalkt anda kalan
zten Hakktr.
Bunun iin de ilk yaplacak olan ey imndr. mnn
ilk basama ise varlnn Hakkn varl olduuna imn
etmektir ve bu yola baka giri yolu da yoktur.
Gemi dnemlerde yaayanlar bu yola giriten sonra
iki ekilde Hakka ulama yolu belirlemilerdir. Birincisi
bahsettiimiz ekilde nefs mertebelerinin almas yoludur,
dieri ise rh yoludur. Aslnda ikisinin de varmak istedii
nokta ayn noktadr. Bizler ise bugn artk bu iki kanaln
birletii yerde ikisini birletirerek en kestirme kanaldan
yol almaya alyoruz. Bu yollarn neticesi kiinin var
zannettii benliini ortadan kaldrmaktr.
Bu almalar sonucu ancak varlmzn Hakkn varl
olduunu ortaya koyduktan sonra ehed deme
ansmz oluyor, aksi halde sylediimiz btn
ehedlerde grdmz sadece kendi benliimiz olur.
O kadar sonsuz zellikleri olan bir sensin ki, akla ve
hayle gelecek bir ekli yoktur.
*********
91
Ne var ki sen bunu anlayamyorsun. Anlamaya
al!
*********
Bunlar gerekten anlamaya al ve sonrasnda
varlnn shibi ol ki zten shibi gerekten sensin ve bunu
senden alacak bir bakas yok. Ancak sen tadn
hazinenin deerini bilemiyor ve onu bana ar geldi diyerek
ukurlara gmyorsun.
*********
zet mn bundan gayr olamaz. Yine anla ki
varln senin sandn gibi varln deildir ama
baka bir varln da deildir. Sen mevcd deilsin
madum da deilsin yni ne var olmusun ne de yok.
Ksacas ne varsn ne de yok. Varln da
yokluun da bu varlndr. Hepsi Odur ama bir
varlk iddias olmadan, bir yokluk dnlmeden.
Sakn ha bu arada Onun varlnn aynn senin bu
varln sanmayasn, yokluun da saymayasn. Arada
daha nice perdeler var ki onlar sfiyet yolu ile
amak gerek. u anda sana gereken Allah ile birlikte
dier bir varlk vcdu tanmamaktr.
*********
Bu blm btn mevzlar ierisinde anlalmas en zor
olan blmdr.
Bir yn ile bakp diyoruz ki lemlerde Hakkn
varlndan baka bir ey yoktur ve kul yoktur Hakk vardr
ve yaayan Hakktr. Krn- Kerm ve Hads-i erflerde
de bu konuda iki ana tema belirtilmektedir, birincisi,
Hakkn varl ve kulun yokluunun mutlak olarak
belirtilmesi, ikincisi ise kulun varl ve Rabbine yneliidir.
te bu ekilde olunca ne kulun varln ortdan kaldrmak
mmkn oluyor ne de kula bir varlk vermek mmkn
oluyor.
Hakkn varl mutlak olduuna gre ve Allah var idi
92
baka bir ey yok idi hkmyle bu dzeyden
bakldnda kulluk hkm grlmez. Ancak Cenb-
Hakkn mertebeleri olduundan ve her mertebedeki
hkm kesin olduundan meseleye bu yn ile de bakarak
anlamaya almalyz.
Efal, esm, sfat ve zt mertebesi dediimiz bir
birinden ayr ve baka baka yerlerde olan eyler deildir
aslnda, bunlarn hepsi zten Allahn varl olarak
meydana geliyor. u var ki hepsi kendi mertebelerinde
mutlak ve asleten vardrlar.
rnein efl leminden meseleye baktmz zaman
efl lemi kendi mertebesinde asldr yni asleten vardr
ve esm lemini hkm olarak gremeyiz.
Esm leminden efl lemine baktmzda ise esm
lemi asleten efl lemi vekaletendir yni efl lemi
esm lemine veklettir, esm leminin varl ile vardr.
te insn efl leminde bulunduuna gre efl lemi
bakyla mutlaktr ve zerinde bu lemin artlar geerlidir.
Sfat leminden baktmzda ise sfat lemi asleten
esm lemi vekleten vardr nk esm lemini meydana
getiren sfat lemidir.
Zat leminden baktmzda ise bu sefer sfat lemi
vekleten olmaktadr. Yni bir srt mertebeden bakldka
alt mertebelerin hepsi vekil hkmne girmektedir ve hepsi
kendi mertebelerinde asleten vardrlar.
Meseleye bu ekilde bakldnda biraz zm
gelmektedir.
Kii yaad hl zere lecek ve ld hl ile
dirilecek Hads-i erfinde geen hlden maksat efl,
esm, sfat ve zt hllerinden hangisi zere yaam ise o
hldir.
Cenb- Hakk kendi varlnda Am halinde iken
kendisindeki zelliklerin zuhura kmasn istedi ve
Ahadiyyet tecellisini yaparak zuhur etti ancak bu zuhur da
93
dnk deil kendinde kendisiyle kendisine dnk bir
zuhurdur. Bu ilk zuhur benlik ve hviyyeti ynyle oldu ve
bu dzeyde olan hkmler tamamen zt hkmleridir.
Bu tecelliden sonraki ikinci tecellide vahidiyyet
hkmleriyle ortaya geldi. Daha sonra rububiyyet
hkmleriyle esm lemini meydana getirdi. Ve bunun
sonrasnda birimsellik yaantlar zuhura kmaya
balamaktadr. Efal lemi hayl lemine hayl lemi ise
ilh vehme dayanmaktadr. Vehmin hakkati ise Kahhar
isminden kaynaklanmaktadr, bu nedenle bir mahalle
vehim geldiinde oradaki hereyi ortadan kaldrarak mutlak
srette oraya hkim olmaktadr. te bu vehim hkmyle
ortaya gelen varlk, beeri vehim ile kendisini bamsz bir
varlk olarak zannetmektedir ve gerek olmad halde
gerek hkmne girmektedir. te bu nedenle beeri
varlmz vehim hkmleri ynyle mutlaktr.
te yukardan bakldnda Allah vardr ve Onunla
beraber hibir ey yoktur ancak aadan baktmz
zaman, kul vardr ve kulluunu mutlak olarak yerine
getirmelidir. Fen-i esm, fen-i sfat ve fen-i zt sonras
yukarya kldka kii hem nefsi yni izafi benliini hem
ilh benlii anlamaya balar. Bu geiler sonras
kendisinde kalann temizlenmi, szdrlm ve gerek olann
Hakk olduunu idrk eder ve o zaman kendini bilerek Hakk
ile Hakk olur. Ve bu yaantnn gerei ne ise hirette onun
karl kendisine verilir.
*********
Hatta, yce Allah'n zt ve sfat iinde dahi bir
eyin varln dnmeyesin. Bu durumu ki iyi
kavradn nefsini bilip, anladn saylr, zira anlatlan
mn erevesi iinde nefsi bilmek ve anlamak
Allah' bilmenin ta kendisidir.
*********
Madem ki varlkta Hakkn varlndan baka bir varlk
yoktur o halde kendini idrk ederek dndn ey
94
Hakkn ta kendisidir, bylece Hakk bulmu olurusun.
*********
bu mnda phe izi yoktur, ek yoktur.
Sonra nefsin yle bir hal al bir terkip ve bir yapma
sonucu deildir.
*********
Nefsin tanm yaplabilmesi iin terkip eklinde bir
anlatm tarz kullanlr, ancak hakkani ynden meseleye
baktmz zaman Hakk nasl bu ereveye dahil
edeceimiz sorusu ortaya kar ki nefs bu nedenle terkip
dahi deildir.
*********
H ki, kadim ve ezeli, ebedi bir ztta sonradan
olma ve sonradan yaplma bir eyin sz edile.
*********
Bu ifdelerin hepsi bizler iin geerlidir.
*********
Anlattmz bu yce mnlar karsnda phesi
ksmen zail olan, fakat gayeyi tam anlamayan biri,
bize yle bir soru tevcih edebilir, "anlatlan
mnlarla sabit olan odur ki Hakka yabanc bir ey
yok, ortada tek bir ey var yni bir varlk, bir ey de
kendi kendine balanamaz, birleemez o halde ona
vsul yolu nasldr? ve nasl olmal?"
Bu soruya cevp vermek kolaydr ancak
anlatabilmek biraz g olsa gerek zira kardaki
ahs anlama kabiliyetinden yoksunsa ona anlatmak
nasl mmkn olur ?
Ama aresiz anlatacaz biri anlamazsa bir
bakas anlar. imdi dinle!
phesiz, hakiki halde ne birleme var ne de
ayrlmak. phesiz, hakiki halde ne bir yaknlk
95
vardr ne de uzaklk. Sebebine gelince sorucunun da
iaret ettii gibi birlemek veya ayrlmak, yaknlk ya
da uzaklk ancak iki ey arasnda olur. Ortada ancak
bir varlk olduuna gre ne birlemek var ne de
ayrlmak. Bunun aksi imkn ddr. Vsuln yni
birlemenin mnsnn tahakkuku ancak iki eit ey
arasnda olur ya da eit olmayan iki ey sonra cins
olaraktan da birbirine benzemesi icab eder. ki ey
birbirine benzemedii takdirde arada bir zdlk
meydana gelir. Halbuki Allah Tel her iki halden
de mnezzehtir. Kendisinin bir zdd veya benzeri
olamaz.
yi bilmeli ki visal bir baka visaldir, yaknlk bir
baka yaknlktr, uzaklk bir baka uzaklktr.
Hulasa visal, yaknlk, uzaklk btn bunlar
zhirde bilinen hllerin dnda dnlecek.
H ki Hakka vasl olmak, uzak durmak ve
yaknlamak dtan grnen iki eyin birbirine
yaklamas, uzaklamas veya birlemesine
benzemeye.
phesiz vuslat yok deildir fakat vuslat d bir
vuslat vardr yni zhirdeki mns dnda,
phesiz yaknlk yok deildir ancak yaknlk d bir
yaknlktr yni dtan anlalan ve anlatlan ekil
dnda, phesiz bir uzaklk da vardr ama uzaklk
mefhmu anlmayan bir mnda uzaklk vardr yni
dtan bilinen uzakln hi benzeri olamaz.
imdi yukardaki sorunun cevbn verip baz
eitli hlleri, mnlar anlattktan sonra bir baka
soru ile karlamamz mmkndr. Mesela o soru
yle olabilir "vasln mns oldu, durum anlattnz
gibi vuslatsz bir vsuldan ibret kalyor yni buud
ile kurb. Ayrca yaknlk olmadan bir yaknlk, uzaklk
olmadan bir uzaklk mefhmunu andran bir cmle
geti, imdi bunlarn mns ne ola ?"
96
Bu sorunun cevb da verilebilir bu soruyu
sorduuna gre muhatap sen oldun, o halde dinle!
O mndan yni yaknlksz yaknlktan,
uzaklksz uzaklktan kasdm odur ki sen an
mefhmu ile anlan zamanlarn hepsinde yaknlk ve
uzaklk iindesin ama Allah'tan baka bir ey
olmadan. Ne var ki sen bu mny anlamak irfnna
ship deilsin. bu irfn mahrumiyetin, nefsinedir,
znedir.
Sonsuz yaant ierisinde ne yaknlk vardr ne de
uzaklk nk tek an ve tek varlk vardr. Bizler
beeriyetimize ve vehmimize dndmz zaman bu an
hkmn zamn dndryoruz. Ve bu ekilde zamanda
blnmeler oluyor. Bu zaman blmlerinden bir blm
oluyor ki nefsimizle ilgileniyoruz, bu durum uzaklk oluyor,
bir zamanmz oluyor ki kendimize dnyoruz bu sefer
uzaklktan yaknlamaya geiyoruz oysa iin aslnda ne
uzaklama var ne de yaknlama sadece dncemizdeki
deiiklik bize bu hkmleri veriyor. Vehim Kahhar ismiyle
ortaya geldii iin ancak onun daha stnde olan bir tecelli
ile onu kaldrabiliriz yni Allah ismi tecellisi ile onu
kaldrmak mmkndr.
Kiilere bal bu tibari meseleler sonucu bir kii bir
mr boyu uzak olarak yaamakta uzaklk hkm olmad
halde, bir kii bir mr boyu yaknnda yayor yaknlk
hkm olmad halde. in aslnda kendini yakn zanneden
en uzaktadr nk kendini yakn zannettii iin abalamaz
kendini uzakta zanneden ise aba gsterir ve yaknlamaya
alr.
Varlk Onun varl ise sende Onun gayr deilsen kim
kime yaknlaacak veya uzaklaacak?
*********
Ve sen kendini bilmiyorsun ki Osun ama sensiz
senliksiz.
*********
97
Evvelce sana it olanlarla ben oyum diyemiyorsun.
Bizler nefs kpmzden zhir varlmz kaldrdmz
zaman oras zten Hakkn olduu iin Hakk oray istil
ediyor.
*********
Dikkat et u cmleye, vuslat mrifettir. Her ne
zaman ki vasl oldun yni znn rifi oldun Hakka
vasl oldun saylr.
*********
Kii evvel nefsini ayr bir birim olarak tanmaktadr
daha sonra bakyor ki bu nefsin izafi ve rhani taraflar var
ve rhani olarak tanyor bu sefer. Nefsi benliinin tesinde
bunlarn kendisinden g ald ana kayna yni ilh-
benlii bulduu zaman vuslat mrifettir. Grld gibi
btn mesele kiinin kendisindedir, darda hibir ey
yoktur.
*********
Ne var ki bu irfn duygusunda irfn harflerinin
varl da olmayacak.
*********
Yni artlanma yollu bir irfn dahi olmayacak, irfn
ancak yaamak sretiyle olacak. Aslnda irfn kelimeside
bunu tam olarak ifde etmez ancak kelimeler ile anlatlmas
gerekli olduu iin ve irfn kelimesinden baka bir
kelimede bunu ifde etmedii iin bu kelime kullanlyor.
riflikte iki trldr, birincisi irfniyet ynyle kendini
tanmak, ikincisi rifibillah yni Allah tanmaktr.
*********
te byle bir irfna ki shib oldun bileceksin ki,
sen O olmusun, olmuu da ge Osun. Ne var ki sen
daha nce, bunu bilmiyordun. O olduunu anlayacak
bir mrifete ship deildin, hatta dnmyordun
bile Omusun? Yoksa, gayr m?
98
bu anlatlan mrifet hali ki, sana nasib oldu,
bu defa baka bir hale geleceksin.
*********
Tb ki eski yaantn deiecek artk eer deimiyor
ise yine eskisi gibi benlik ierisinde yaayacaksn demektir.
*********
Bileceksin ki Allah' Allah ile bildin, nefsinle
deil.
*********
nk nefisle Allahn bilinmesi muhldir, mmkn
deildir. nk kendi nefsin diye var olmayan bir eyin
bir baka eyi idrk etmesi olacak ey deildir. Bu yolun
balangc ise kiinin kendisinde olan gaybndan Allahn
gaybna imn etmesi neticede buraya gelmektedir. rfn
yoluyla nefs aradan ekildike bu hakkatler yava yava
kiiye alr.
*********
phesiz, byle bir merhale kat ettikten sonra
yaknl da, uzakl da brakrsn.
*********
Varln ortadan kaldrm olan kiinin zten yaknlk
veya uzaklk diye bir sorunu da olmaz nk artk teklie
brnlmtr. Bu aamadan sonra artk kendi teklii
ierisindeki zellikleri idrk etme safhas balar.
*********
Ne yaknl? Ne uzakl? Btn bunlar bir
klem ge, ge de aada vereceimiz misali dinle,
dinlemek yetmez anlamaya al.
imdi kendini ele al nk bu misalde sade sen
varsn ismin ve msemmn, aslnda bunlarn ikisi de
ayn mnya gelir, ya sana bir isim verilmi, ya da
sen bir isim almsn.
99
Mahmud adn almsn ya da sana Mahmud ad
konmu halbuki sen, kendi adn Muhammed
biliyorsun. Aradan bir zaman geiyor i bu zaman,
uzundur veya ksadr ikisi de farksz, i bu aradan
geen zamandan sonra anlyorsun ve biliyorsun ki
ismin Muhammed deil de, Mahmud imi.
imdi ne oldu?
Vcudunda bir deiiklik oldu mu?
Hayr, hibir deiiklik olmad araya sadece bir
mrifet oyunu girdi ve sen, kendin elde ettiin
mrifetinle, Muhammed ismi kalkt ve sen Mahmud
oldun.
"Nasl oldu bu i?" diyerek dnmeye ne hacet!
yle oldu, sen ancak Muhammed sandn
ismini znden sildikten sonra oldu.
bu mndan, fen halinin de nasl olduunu
anladn.
*********
Yni sen varsn ancak hayli olarak varsn ve
kendini var zannediyorsun ve bu zannn ortadan kalktktan
sonra sen yok oluyorsun, fni oluyorsun.
*********
phesiz fen hli bir eyin vcdunu ispattan
sonra olur yni zhirde kullanld mndaki fen
hli. Ancak yukarda anlatlan misalde fen hali yle
mi? Hi de deil.
Zhirde allan mnda bir fen halinin olmas
iin, bir bakasnn varl olmal.
Bu hi yakk alr m?
Hem, hi caiz mi?
phesiz her kim yce Allah'n ztndan gayri
100
birine, bir varlk isbatlarsa mrik olur.
Yni Allah'a bir ortak bulmu olur. Halbuki,
Allah Tel ycedir, sbhandr, ok ok byktr.
Yine yukardaki misale dnelim. Arada bir isim
deiti, Muhammed Mahmud oldu, ama ne
Mahmud'dan bir ey eksildi ne de Muhammed'den.
Mahmud'dan bir kslma, bir eksilme olmad sonra
Muhammed de Mahmud iinde bir yok deildi, fen
bulmad. Sonra onun iine de girmi deildi, bir k
da olmad.
Bir anlama sonunda, Muhammed eridi, silindi
Mahmud'un iine de girmedi. Hulasa ortada sadece
bir mn deimesi oldu.
Sonra nce Mahmud olan kimse kendisinin
Muhammed deil de Mahmud olduunu nasl anlad
dersiniz?
Kendi kendine anlad. Muhammed ismi ile deil,
nk Muhammed yoktu, olmayan bir eyle, olmakta
olan bir ey nasl anlalr?
Dikkatli olursan yukardaki misalle pek ok ey
elde edebilirsin. Sonra aada anlatacaklarmz da
ayn misali nazara alarak oku!
zet olarak tekrar edelim, tek varlk dn, her
eyi ama her eyi o tek varlk iinde gr!
Durum bu olunca bak!
rif kim?
Mruf kim?
Her ikisi de ayn eydir.
Sonra,
vasl kim?
mevsul kim?
101
Her ikisi de ayn varlktr.
Evet ayn mnda bak!
gren kim?
grlen kim?
Hi bir zaman bunlar birbirinden ayrmak kabil
olamaz.
stteki mn biraz daha almaldr ki yle
olacak.
rif, Hakkn sfatdr, mruf ise zt.
Vasl, Hakkn sfatdr, mevsul ise zt, dierleri
de ayn kyasa tabidir
Sonra, sfat mevsufdan ayrmak da olmaz. Zira,
sfat ve mevsuf ayn eydir, ikisi de ayn kke
baldr.
Yetmez mi bu kadar anlatlanlar sana.
Henz bir ey anlatmadysa yazk!
Dikkatli ol ve bak, dnp dolap ayn yere
geliyoruz, mn duvarlarn yka yka nne bir
hazine ayoruz. Dikkatli ol, oradan ieri atlamak bir
an meselesidir. O an yakala ve ieri atl, orada bir
tlsm zeceksin. bu tlsmn anahtar "bir kimse
ki, nefsini bildi gerekten Rabbn bilen o oldu"
mealine gelen Hads-i erftir.
Bu eser de, o tlsm zmek yolunda btn bu
beyanlar da onun iin, misaller, tebihler hep onun
iin.
Anlatmak istediimiz mn yolunda, yukardaki
misal ok nemlidir. Vaziyet, anlatld gibi olunca
daha nce sorulan ve bilinmek istenen ayrlmann ve
birlemenin mns kalmaz. Sebebine gelince, her
kim, anlatlan misalle yolunu bulur ve bir fehme
shib olursa bilir ki ne ayrlmak vardr ne de
102
birlemek, yine bilir ki rif de maruf da Odur, yine
bilir ki gren de grlen de Odur, yine bilir ki vsl
da mevsul da Odur yni birleen de birleilen de
Odur.
Ona Ondan bakas vasl olamaz ve bir ayrlma
mevzuu varsa bu da Onun gayr olamaz.
te irkten kurtulmann aresi, her kim,
anlatlan mn emberi iine girerse irkten hals
bulur yni kurtulur aksi halde yni anlatlan mn
yolunun dna klnca, bu kimden olursa olsun,
nereye olursa olsun, hatta kan kim olursa olsun
irken kurtulma kokusunu alamaz.
rfn shibi geinen pek ok kimseler anlatlan
mndan yana yanl zanna kaplmlardr. Onlar
kendi bulduklar zann yoldan kendi nefislerini
anladklarn, Rablarn bildiklerini, varlk bandan
kurtulduklarn sandlar ve dediler ki "byle bir hal
iin yegne yol ancak fen, yni yokluk ile elde edilir
hatta fendan da fen bulmak yolu ile.
Btn deyileri, bu yoldaki ind kanaatleri,
Reslullah (s.a.v) efendimizin Hads-i erfindeki
ince mny anlamadklarndan ileri geliyor.
Onlarnki bir yanl zandan ibrettir. Onlarn irki
imhalar, varln yoklua atlmasna baldr.
zet olarak, iaret ettikleri mn budur. Varl
yok grmelerini bir ok ekillere balarlar. Bir
bakarsn ki fennn da fen bulmas yoluna giderler,
bir bakarsn ki tam mns ile Hakka teslim yolunu
anlatrlar.
bu anlatlanlar, onlarn anlattmz mnya
varmak iin trif ettikleri yoldur, mn canibine
onlarn iaretleri bunlardr. Ne var ki gerek, onlarn
sandndan ok daha bakadr. Onlarn btn trif
ve iaretleri halis irktir. Bir defa onlar, bu szleri ile
ikinci bir varla iaret etmektedirler ve byle bir
103
yolun varlna cevaz vermektedirler, ama aslnda
her kim Hakktan gayr bir eyin varlna hak
tanrsa, sonra da o tand varln ifnas cihetine
girmi olur. Byle bir durum sonunda, Hakktan gayr
bir eyin varln phesiz isbat etmi olur. Ondan
gayr bir varln isbat yoluna giden ise gerekten
Allah'a bir ortak bulmu olur. Dileimiz odur ki
Allah Tel onlar da bizi de doru yola irad eyleye.
Bir zanna ship oldun.
Seni sen sandn.
Halbuki sen olamazsn, hi olmadn.
Sen, sen olunca phesiz bir Rab kaldn.
Ge bu zann, iki eyin biri kaldn.
Varlkta hi fark yok, ikiniz de aydn.
Ne senden ayrlan, ne ondan ayrldn.
Sen ki cehlen yabanclk sz ettin
Serteldin, cehlin gidince nrin kaldn.
Ayrln vuslat, vuslatn ayrlk.
Byle ho oldun, yaknln uzaklk.
Akl at, kefin nur anlayyla bak!
T ki gitmesin, o geldiin yere bak!
Sakn ha Allah'a ortak klmayasn ki
Dmeyesin irkle, dk kalrsn.
imdi bir soru daha karmza kar ve biri yle
diyebilir;
Yaptnz iarete gre irfnn kendinsin yni
nefsin ki o Allah'a kar irfn shibi olmann ta
kendisidir, diyorsunuz. Halbuki irfn shibi nefsi ile
kalnca Allah'n gayrdr. O Allah'n gayr olduuna
104
gre Allah'a kar nasl bir irfn shibi olabilir? Ve
Ona nasl vsl olabilir?
bu soruya verilecek cevp, ksmen yukarda
geen cmlelerdeki cevbn ayndr, ama yine de bir
cevp verilmesi yerinde olur.
yle ki; bir kimse nefsine yni zne kar tam
rif olursa bilir ki varl, kendi varl deildir, ama
baka bir varla da ship deildir. Yni kendisinden
baka varlk yoktur.
bu mnnn bir icab olarak elbette kendi
vcdu yni varl Allah'n vcdudur yni varl,
ama kendi varl bir olma sonucu Allah'n varl
olmadan kendi vcdunun Allah'n varlna dahil
olmas gibi bir durum da yok. Hatta, kendi varlnn
ondan k diye bir mesele de yok. Hatta kendi
varl Onunla yni Hakk ile de da olamaz. Hatta
Hakkn varlnda da olamaz.
phesiz bu arada deien hi birey yoktur.
Yni btn bu olup biten iler arasnda her ey
haliyle olmaktadr yni olduu gibi.
te o irfn shibi, kendisini bu halet iinde
grr yni varln byle sezer ksacas onun gr
ve bilii hibir olan eyin, yeniden olaca sonradan
birey olduu fikrine, ship olmadan kendisini
olduu halde grr ve bilir.
*********
rfn shibi kendi yokluunu idrk etti ama bakyor
yine de bir varlk var. te bu Hakkn varldr.
Burada ilh benlie yni gerek kimlie gei
anlatlmaktadr.
*********
bu mnda, fen hali yoktur. Yoklua gitmek
diye bir mesele mevzu bahis deildir. Mahiv diye
105
birey yoktur. Sonra fen halinin de fen bulmas ile
de bu durum hsl olmaz yni yokluu da yoklua
gmmek diye birey yoktur.
Bireyin yok olduunu dnelim yni fen
halini; onun byle olmas yni bireyin fenya
varmas demek, o eyin daha nceden var olmas
demektir, durum byle iktiza eder. nce durum
budur. Fen bulmak kabl edildiine gre, bunu da
kabl gerekir. Bu ki kabl edildi onun yni o fen
bulan eyin kendi bana bir varlk olmas da kabl
edilir. Byle olmas gerekir yni Allah'n kudreti ile
deil de, kendi kendine var olmas. Bu ise muhaldir
olamaz. Nedenini izaha lzum bile yok, aktr.
Buraya kadar hayli eyler anlatld ve birok
muamma olan mnlar da zld, btn bu
anlatlanlardan anlalan odur ki; bir rif kiinin
nefsine kar olan irfn duygusu, phesiz Allah
Tel'nn nefsini bilmesi saylr. yle deil mi?
*********
Allah Telann o mahalde nefsini bilmesi saylr,
nk Cenb- Hakk varl sadece o mahalde mevct
deildir, btn mahllerde mevcttur ve dolaysyla her
varlk bir nefs hkmndedir.
*********
Arada bir yabanc dnlmediine gre, baka
nasl olabilir ki?
Olamaz! nk, irfn shibinin nefsi, z, varl
Allah Tel'nn nefsidir, zdr, varldr.
Ksacas Allah Tel'dr. Nefs'ten murad
varlktr, vcddur. phesiz Reslullah (s.a.v)
efendimizin nefsten kasd varlk olmal.
*********
Her varln kendisine has bir nefsi vardr yni
106
ahsiyeti vardr. Efali boyutta nefsin idrk edilmesi efl
leminde kendini tanmadr ve esm, sfat ve zt
boyutlarda ayn ekilde kyaslanabilir. Bu sre uzun bir
sretir ancak Cenb- Hakk bunu dilese bir anda
yaptrabilir tb ki ancak o zaman da dnydaki zaman
kavramna ihtiya kalmaz.
*********
imdi btn mesele anlatlan mn derinliine
erebilmektedir. Her kim, bu anlatlan makama vsl
olursa, onun kendisine mal edecei bir varl olmaz.
Ne zhirde kendine mal edecei bir varl olur, ne de
btnda yni ne ite ne de dta. Hibir halde
kendisine has bir vcd tanmaz.
phesiz, bir vcdu varsa Allah'n vcdudur
varldr. phesiz, onun kelm Allah'n kelmdr,
fiili yni ii Allah'n iidir.
O esas varla kavuan kimsenin de bir davas
vardr, o da mrifetullah yni yce Allah' anlamak.
bu davas da dorudan doruya nefsini bilmesidir.
Bu arada ey cahil kimse! Sen o eren kiiden bir
iddia iitirsin, haliyle ne olduunu da anlayamazsn
yni anlatlan mn yolunda ve onun varlna
baknca Allah Tel'dan bakas sanrsn. Tpk, sen
zn Allah Tel'nn gayr sandn gibi.
phesiz bu halin, hakiki halle bir elime
meydana getirir. bu elime ise sen kendi nefsini
bilmediindir. Onun ne olduunu anlayabilseydin hi
byle bir yanl duruma girer miydin?
Dn ki mmin mminin aynasdr. Her iki
halde de mmin Allah'n sfatdr, her iki halde de
mmin ztn gayr deildir. Aynyla o Odur yni
Allah.
*********
Mmin efl mertebesinde iman eden yni Allahn
107
varlna, birliine iman eden kimse demektir. Esm
lemine doru ykselince oradaki ifdesi aslna yakn
shibi olarak deimektedir. Daha sonraki aama ise
ztn mhede etmektir ki gerek mmin mminin
aynasdr sznn ifdesi budur. Kii ztn mhede
ettiinde Hakkn ztn mhede etmi olur.
*********
O mminin baktn grr, Allah'n gz ile
bakar nk. Onun gz Allah'n gzdr yni onun
nazar Allah'n nazardr yni inanan mminin nazar
yni anlatlan mnya vasl olan mminin nazar.
Ne var ki bu mn, zhire ekilmez dile
drlemez.
*********
Bunlar anlamak iin bu mnlar yaamak lzmdr.
*********
Senin bu ksa baknla o olamaz, senin bu ksr
ilminle de olamaz, senin bu eksik anlaynla da
olamaz, hele vehminle, hele zannnla hi olamaz,
zhirdeki grnle de olamaz.
*********
Senin bireysel benliin ile snrlanm baknla bu
olamaz. Bu bak sfat- subtiyyeye ait ve oradan gelme
bir bak olacak ki Allahn bak olsun. Allahn bak
derken zti ynden bir bak kastedilmektedir yoksa yine
btn varlkta bakmakta olan Odur ancak bazlarndan
efli ynnden bakyla, bazlarndan esms ynnden
bakyla, bazlarndan sfat ynnden bakyla
bakmaktadr.
Madde mertebeleri ierisinde kalan dnce ve ilim
bakyla Hakkn bakna eriilemez.
Bakmak bizim anladmz mnda karmzda duran
bir cismi ekili emaliyle mahade etmek anlamna gelir
108
ancak bu bak aslnda basarn bakdr, bir de basiretin
bak olmal ki esas grmek buna denilmektedir. Tb ki
basar bak olmadan da olmaz, yaplcak olan bu basar
bakndan basiret bakna gemek gereklidir. Yoksa gz
kapal olan neyi grecek, gz ak olacak bir varlk
grecek ki sonra o varln zne nfz edecek. te o
anda alan basar basirete geer basirette idrke ve
yaantya geer. Bu ekilde kademe kademe bak
derinlemi olmakta ve nfz gc artm olmaktadr.
*********
O daima Odur ama nasl?
Ge telere ge, nasl olduunu anla!
O, aynyla ve gryle Odur.
*********
Eer grmz Onun gr olduysa Ondan
bakasn gremeyiz, eer grmz kendi gr oldu
ise kendisinden bakas olmad iin yine bakasn
gremez.
Bizlerde Onu iki grme yni ben ve sen hkm
yerleik olduu iin ayr gryoruz.
*********
in sonuna geldik saylr, byle olunca biraz
daha ak konuacaz. imdi diyeceklerimizi buraya
kadar anlattklarmz asndan dinlemelisin. Bu hali
ki kendinde buldun, biri sana ben Allah'm derse, onu
duy ama candan duy, nk Allah ben Allah'm diyor,
o sz diyen kimse deil.
*********
Bizler meselelere tenzih ynnden baktmz iin
tebihten gelen bu sz duyarz ve inkar ederiz. Tenzih ve
tebihi birletiren tevhid hkmleriyle haytmz
srdremediimiz srece Allah tanmyoruz, bilmiyoruz ve
109
gayryz demektir.
Ancak bu szn geldii mahalli Allah olarak bilirsek
h bu da kesinlikle olacak bir ey deildir, bu ekil kayt
ve snrlama olur, ancak kaytszlk ierisinde o mahalden o
sz duyarz ve Hakk kayda sokmayz.
Cenb- Hakkn Mus a.sa hitaben yapt nnen
enallhu yni Muhakkak ki Ben Allahm szne
istinaden eyh ebsteri yle diyor: Bir aatan Ben
Allahm sznn ktn kabl ediyorsunda, bir insnn
Ben Allahm demesine niye arp, inkar ediyorsun.
Cenb- Hakk aa ekline brnerek bu hitab
yaparsa insn ekline brnerek haydi haydi syler nk
insn eklinin gayesi Ben Allahm szn yaymak, iln
etmektir.
Baka bir kimse yok ki syleme gcne ship olsun, o
kimse olarak ortada olan varlk zten Onun ta kendisidir.
*********
Yni o kimse sylemiyor, Hak sylyor. Belki
burada bir arma olabilir yni sende, nk sen o
sz edenin vsl olduu makama vsl olmadn,
ayet onun vsl olduu makama vsl olsaydn onun
dediini anlardn. Sonra onun grdn, sen de
grrdn.
Biraz z konualm, hulsa cmle eynn varl
Hakkn varldr, ama onlarn bir varl olmadan.
kll eyin helikun yni herey helk olucudur
(Kasas, 28/88) yet-i Kermesinde belirtildii zere btn
eynn yok oluu idrkimizde yok olutur ve bu ekilde
varlklarn yitiritir. Bu eylarn varlklar Hakkn idi sonra
biz onlara zannmzda bir varlk verdik ve bunlar sonra
tekrar Hakka rci olacaklardr.
Grdmz eylar bizim snrl gr sistemimize
gre madde kalplar ierisindedir ancak bir baka varlk
110
geldiinde o maddi eylar hayli bir grnt olarak
grebilir ve onun madde ksm onun hareketine engel
olmaz.
Btn lemin tamam da enerjiden baka bir ey
deildir. Bu nedenle grlen eynn her ne kadar aklmz
ile ekli olduunu zannediyor isekte bunlar bize gre
byledir, bizlerin kullanmnda kolaylk oluturmak iin bu
sistem ierisinde yaplmtr.
*********
Sakn ha bu anlatlan mnlarda bir pheye
kaplmayasn sonra yanl bir vehim yoluna da
sapmayasn. Mesel demiyesin ki Allah Tel
mahlktur yni bu grdn yaratlmlar Allah
zannetmeyesin.
*********
rnein bir aynaya baktmz dnelim, aynada
yansyan sret bizim klliyen btn varlmz deildir ama
bizden ayr bir ey de deildir. O halde bizim bu ekilde bir
ayna ierisinde oluumuz var, bir kendi varlmzda
oluumuz var, bir de bizi tanyanlarn bakyla onlarda
oluumuz var. Varlkta Hakktan baka varlk yoktur ifdesi
tebih yollu sylenen bir ifdedir. Bunun dnda birde
btni olarak tenzih ynyle grnn idrk etmek
vardr.
*********
Baz irfn shipleri dedi ki, tam bir sofi vasfn
alan kimse mahlk olamaz, yni yaratlm birey
deildir.
*********
Sonradan halkedilip bir hayt srp yaayan madde
bedendir, yoksa o sofi vasfn alan kimselerin z deildir.
Madde bedende grntden ibret olup geici olduu iin
onu balamaz. drak ettii asl ezeli ve ebedidir, onu
mahlk olutan karr. Kii kendisini ayr bir birim olarak
111
kabl ettii srece mahlktur nk asln unutmu ve
kopmutur. Btn bunlar kolay anlalacak ve yaantya
geirilebilecek eylerde deildir. Madde beden dediimiz
sret ortadan kalkmadan bunlar idrk edelim nk btn
bu oluumlarda mahlk dediimiz bu beden bineine,
vstasna baldr. Bu nedenle depomuzu uak yakt ile
doldurup ksa srede uzun mesafe katetmemiz gereklidir
nk yol ksa bir yol deildir. Efendimiz (s.a.v) bu konuda
yle buyurmutur: Paalar emreyin. ciddidir
hazrlann, gme zaman yaklamtr. Azklar
hazrlayn. Yolculuk uzundur. Ykler hafif olsun,
yollar sapadr. Yk ar olan geemez. Ey Nas:
Dnyann birok glkleri vardr, imannz iyi
muhafaza edin. mannz salih amellerle
kuvvetlendirin. Sabrl ve metanetli olun ki nimetlere
kavuasnz.
Efendimizin (s.a.v) sret olarak gsterdiklerini yaparz
ancak bir mr boyu sadece bu suret olarak yaplmas
gerekenleri yaparak onu tanmamz mmkn olmaz.
Btnnda yni znde ne demek istiyor onlar ok iyi
anlayarak onlarla amel etmemiz gerekiyor.
*********
phesiz bu tbir dorudur. Bizim anlatmak
istediimiz de bundan bakas deildir. Ancak, dikkat
gerek, bu vasf rastgele herkese verilemez. Bir
sofi'nin yle bir vasfa lyk olmas iin tam bir keif
gerek.
*********
Yni made de ehli olarak varln hakkatini
gerekten mhede etmi olmas gereklidir. Yni ehadet
mertebesine ermi olmas gereklidir.
ve ehedehum al enfusihim yni onlar kendi
nefsleri zerine hittirler (Arf, 7/172) ki nefsleri
Hakktan gayr deildir. Bunun bir st mertebesinde ise
ehidallah enneh la ilahe illa hve yni Allah
hittir ki kendinden baka ilah yoktur (li mrn, 3/18)
112
yet-i Kermesinde buyrulmutur.
te hangi mahalde bu idrk tecelli etmi ise ve zuhura
gelmi ise o sofi mahlk vasfnfa olamaz.
*********
Sonra cmle eklerin eriyip gitmesi gerek, sonra
btn vehim krntlar da silinmelidir.
*********
Varln hakkatinin Allahn hakkati olduuna phe
kalmayacak. Acaba ben nefsni varlmlam mevcdum,
yoksa Hakkn varl ile mi varm, gibi kendisinde bir phe
kalmayacak.
Vehim yle bir haldir ki oluturmak istedii eyi
olmad halde o bedende mutlaka oluturuyor. Ve o
kiiyede buna inandrmaktadr nk vehim hayli, hayl
ise beyinde tasavvurlar meydana getirdii iin beyin o
tasavvurlarn hkm altna girmektedir.
te bu hllerden de uzak olup saf halde olmak
gereklidir.
*********
te bundan sonradr ki yukardaki vasf almaya
o sofi lyk olur. Bu vasf ki ald, onda daha baka
eyler aranmaya balanr. yle seciyeye ship
olmaldr ki gerek bu lem, gerekse bu lemin bitii
ile balayan ebedi lem, onun gnl evinde ok ufak
kalsn.
Hatta bir yer bile tutmu olmamal. Sadece
dny ve hiret kadar, yni o ende bir gnl
geniliine ship olan iin yukardaki mahlk deildir
tbiri yaramaz.
*********
Bir kimse Cenb- Hakkn varl u geni mi geni
olan lemler kadardr diye dnse, bu dnce snrldr
113
ve o dnceye ship olan kii mahlktur.
*********
Sebebine gelince, hakiki hulk yni seciye, cmle
lemlerden ok ok daha genitir. Bu babta
sylenecek sz zet olarak bundan ibrettir.
imdi anlatlmadk bir ey kalmad, ne var ki
biraz daha ilerlemek icab eder.
Buraya kadar anlatlanlar daha iyi anlamaya
al ve bil ki gren ve grlen, var olmu olan ve var
eden, anlayan ve anlalan, bilinen ve bilen yni rif
ve maruf, vcd ve mevcd, idrk edilen ve idrk
eden, btn bu anlatlanlar bir eydir, ayndr, tek
eydir baka yol arama.
phesiz o yni, Allah Tel vcdu ile
vcdunu grr. Akas varl ile varlna bakar
grr. Vcudu ile vcdunu anlar, rif olur. Vcudu
ile vcdunu idrk eder.
Ama sakn ha! ok sakn! bu olanlarn hibirine
bir ekil izmeye kalkma. yle grr veya byle
grr deme, Onun ne mrifetinde bir ekil vardr, ne
grnde baknda bir ekil vardr, ne de idrk
ediinde, hatta yle ki idrk, ryet, mrifet
kelimelerinin harfleri bile yoktur.
Yce Allah'n nasl varl iin bir ekil ve bir
biim yoksa tpk bunun gibi Onun kendi nefsini
grmesi iin de bir biilmi ekil yoktur. Onun
nefsini idrki iin de bir belli biim yoktur. Onun
nefsini mrifet babnda yaplan bir trif de yoktur.
imdi nemli bir soru ile karlaabiliriz, mesel
biri yle diyebilir;
Kainattaki iyilik ve ktlklere hangi nazarla
bakacaz?
Anlatlan mnlar asndan bir tezee ya da bir
114
cifeye baktmz zaman ona Allah diyoruz bu
mnnn da almas gerekmez mi?
phesiz bu soru nemlidir ama bizim
szmzde byle bir mn yok ki, dtan baklnca
belki olabilir ama derinlemesine alnca szmzn
asl kolay anlalr;
Ortada bir cife mi vardr?
Bir tezek ve pislik mi vardr?
phesiz yoktur, onlar zhire gredir, hakkatte
onlar bir bakadr.
Bu szmz onadr ki cifeyi bir cife olarak
grmez, gremez, pislii pislik olarak grmez,
gremez nk onun bir basireti vardr, bir mn
gz vardr. Elbette ki, szmz byle bir basiret
shibi yni mn gz shibi iindir. Elbette ki
anadan doma gzszler iaret ettiimiz hedefi
gremez, szmz anlayamaz.
Anadan doma kr tbirimiz o kimseler iindir ki
nefsine kar bir irfn duygusuna ship deildir.
Gerek mnda asl kr, bu zmredir.
Bir kimsenin ki temelli krl ve gzszl
gitmemitir, o bizim kelmmz nasl anlayabilir?
Sonra anlattmz mn derinliine vsl olmak
onun iin deildir.
Ksaca diyelim, btn bu konumalarmz Allah
iledir, Onun gayr ile ve mn gznden yana
yoksun olanlara deildir.
*********
Karmzda beer grmeyiz ki konumalarmz onun
idrkine gre olsun, bizim alveriimiz Hak iledir Haktan
bakas ile deildir.
*********
115
Btn bu incelikler ok dikkat ister.
Ksa bir cmle; her kim anlatlan bu makama
vsl olursa kendisini bilir, bilir ki Allah'n gayr
deildir.
Hlsa btn hitabmz onadr ki bu yolda bir
azmi, gayreti, ald bir himmeti vardr yni Allah
Tel'y bilmek iin, nefsini bilmek yolunda bir
talebin shibidir.
*********
Kii kendisini istedii kadar ilim adam zannetsin,
istedii kadar varlkl zannetsin gznn almas mmkn
deildir.
*********
phesiz, vasfn anlattmz kimsenin kalbinde
bir tuluat bir dou vardr. Yukarda anlatlan taleb
onun kalbinde parlar. bu taleb sonunda, yanan
tutuan bir itiyak olur. bu itiyak doruca Allah'a
vsul yolundadr ki, bu vsuln ekli daha nce
anlatld.
Kalbinde yanan bir nuru olmayan, maksatsz,
itiyaksz hatta aksz, sevgisiz biri ile bizim
szlememiz yoktur.
*********
Kiinin kalbinde nr olacak ki nr zerine nr ilave
etmek suretiyle geniletecek ve o nr kendisini istil
edecektir.
*********
Bu arada, yine bir soru ile karlaabiliriz, biri
kar ve yle sorar:
Allah Tel buyurdu ki gzler ona eriemez,
idrk edemez ama o btn gzleri ihata eder
(6/103)
116
Halbuki, bunun aksini iddia ediyorsun?
Szndeki hakik mn ne ola ki?
bu soru da dier sorularn bazlar gibi
anlattmz mnlar anlalmadan soruldu, eer
hakkat hakkaten sylediklerimiz anlalm olsayd
bu soruya yer kalmazd.
Ksaca diyelim; i bu yeti kerme, tam bizim
anlattmz mnya iaret etmektedir. O yeti
kerimede iaret edilen asl mn udur, Onu
grecek, Onu ihata edip bakabilecek ne bir gz
vardr ne de byle bir eye ship olan kimse nk
varlkta Ondan gayrs yoktur. Ondan gayr bir varlk
olsayd kendi gayrn grebilirdi.
bu mnda, yalnz Allah Tel vardr, bakas
yoktur. phesiz Allah Tel onu gzler gremez
buyurmakla yle bir yabancnn olmadn anlatt
yni ztndan bakas yoktur. Dolaysyla idrk
edecek kimse de yoktur yni arada bir yabanc bir
varlk yoktur yni bir idrk eden varsa o da Allah'tr,
baka yoktur, ancak O vardr.
Ztn idrk eden Odur bakas deil. Elbette
gzleri O idrk eder nk gzler ancak onun
varldr. ayet biri kar derse ki elbette onu gzler
gremez nk gzler sonradan yaratlmtr, byle
yaratlm bir ey de ezeli ve ebedi varl gremez,
sizin iddianz deil bu doru olsa gerek?
Bu soru da bizi esas mndan uzaklatrr.
Sonradan olma ve sonra yaratlma ne demektir? Biz
btn bunlar daha nce anlattk. Yukardaki sz
kendini bilmeyenin bir szdr. Daha nce de
anlattmz gibi arada yabanc hibir ey yoktur,
gzler de yoktur, O vardr. Varln O zt ile idrk
eder fakat bir idrk varl da dnlmeden kez
onun idrk iin bir ekil de olmadan. Hsl O vardr
bakas yoktur.
117
Rabb daima Rab'la anladm,
sonra da eksiz, phesiz kaldm,
dahas, zt, ztm oldu Hak,
ne noksan ne ayp hele bir bak,
arada ne terazi ne mizan,
nefsim oldu gayba mazhar olan.
Ne zaman ki zm anladm,
hem de katksz, ikisiz kaldm,
mahbubun vaslna dahi erdim,
ne yaknlk, ne uzaklk bildim,
feyz shibinden ihsana erdim,
ne minnet, ne de alnma grdm,
nefsimden de olmadm uruna,
hibir libas da kalmad ona.
Szn sonuna geldik saylr ama daha bitmedi,
bu arada yine bir soru ile karlaabiliriz, mesel biri
yle sorabilir; imdi sen btn bu anlattklarnla
sabit bir varlk olarak Allah Tel'y braktn ve
hereyi de yok ettin. Durum byle olunca bu d
gzle grdmz eyler nedir?
Bu sorunun cevbn gayet kolay verebiliriz deriz
ki; sylediklerimiz, yazdklarmz, varlk olarak
Allah Tel'nn gayrn grmeyen iindir, biz
szmz, sohbetimizi bylesi ile yaparz, ama o
kimse ki Allah Tel'dan gayr bir varlk grr,
onunla hibir iimiz yoktur, hatta bylesine verecek
bir cevp bile yoktur, hatta yle bir kimseye bir soru
da sormayz, sorusunu da nazara almayz.
Bu ekilde yanl bir anlaya ship olan kimse, o
sadece zhirde grdn grr baka bir ey
118
gremez.
Hali anlatld gibi olana ne gsterebiliriz?
Hsl kelm her kim anlattmz ekilde zn
anlarsa, Allah'n gayrn gremez. Nefsini bilmeyen,
anlamayan kimse, o da Allah' gremez.
Ksa bir cmle; her kab iinde ne varsa onu da
szdrr.
*********
Meselelere dardan zhiri olarak baktmzda gerek
varl kablara gre deerlendiririz ama mn leminde
bakarsak bu sefer de kablar gerek varla gre
deerlendiriz.
*********
Anlatlan mn hepten bir cmleye sabilir ama
biz anlatabilmek iin mevzuu atka atk, anlayan
anlad, anlamayan iin bunun birka mislini yazsak
yine faydas olmaz.
O kimse ki znden bir ey gremiyor ona ne bir
ey anlatlabilir ne de o bir eyi anlar ve idrk eder
ama bunun aksine bir kimse ki, iten zl bir grg
shibidir, ite anlatlanlar o anlar ve idrk eder. O
kimse ki anlatlan mnda bir vuslat haline ermitir.
Ona bir iaret yeter. Vuslat ne eydir bilmeyen vsl
olamaz, retilmek, anlatlmakla bir eye
erdirelemez.
*********
te Lekad cekum reslun min enfusikum
Andolsun ki nefsinizden size resl geldi (Tevbe, 9/128)
yet-i Kermesinde belirtilen haberci ok kkte olsa
gerek varlmz odur. Ve oradan bize ne kadar malzeme
gelmi ise hirette de elimizde kalacak olan da odur. Yni
mn kapmz ne kadar alm o kapdan szan klar ile
kendimizi ne kadar tanyabilmi isek bizim nrumuz,
119
aydnlmz o kadardr.
drak edemeyen kiinin kabnn az kapaldr,
znden bir aklk olmal ki dardan anlatlan z ile
birlesin ve orada yeni bir hl meydana getirsin.
*********
Sonra bu iler ikrar ve takrirle de olmaz, hatta
aklla da olmaz, ancak fazileti tam, ermilii sabit bir
zta teslimle olur. bu zt, kendisine gelen gnl
hastalarna kar bir hazakat shibi olmaldr. te
hali byle olan bir zt, slik-i nuru ile hidayete
erdirebilir, ancak bunun himmeti ile slik yetiir.
Allah Tel, teslim olan slikin vasln dilerse
vasfn ksaca anlattmz zt, iyi bir delil olabilir.
Allah Tel'dan baar dileriz, ta ki sevip
holandn bize iletsin. Szde, ite, ilimde, nurda,
hidayette btn bu iler de ondan baar dileriz
nk o, her eye kdirdir, dulara icabet onun
hakkdr.
Allah- Tel, efendimiz Muhammed'e salt
eylesin ki, o bize bir mjdecidir, yanltan
sakndrandr kez onun line de, ashabna da Allah
Tel'dan salt dileriz nk bunlar deerli ilimlerin
shibidirler.
*********
Allah Tel gerekten hepimizin renmeye ihtiyac
olduu bu ilimleri renmeyi bize nasip etsin.
*********
(Heze min fazl rabb) rabbimize krederiz
nihayet bu kitabmzda zetle bylece neticelenmi oldu.
Cuma Ramazann on brinci gn.
Gayret bizden muvaffakiyyet Hakktandr.
(Terzi Baba Tekirda) (03/08/ 2012
120

KAYNAKA


1. KRN VE HADS :
2. VEHB : Hakkn hibe yoluyla verdii ilim.
3. KESB : allarak kazanlan ilim.
4. NAKL : Muhtelif eserlerden, Mesnevii erif,
nsn- Kmil, Fussul Hikem ve
sohbetlemizden mahede ile toplanan ilim.


DAHA EVVELCE IKAN KTAPLARIMIZ


(Gnlden Esintiler)

1. Necdet Divan:
2. Hacc Divan:
3. rfan Mektebi, Hakk Yolunun Seyr defteri:
4. Lbbl Lbb zn z,(Osmanlcadan eviri):
5. Salt- Namaz ve Ezan- muhammedide Baz
hakikatler: ngilizce, spanyolca
6. slmda Mbarek Geceler, bayramlar ve
Hakikatleri:
7. slm, mn, hsn, kn, (Cibril Hadsi):
8. Tuhfetul Ukiyye, (Osmanlcadan eviri):
121
9. Sre-i Rahmn ve Rahmniyyet:
10. Kelime-i Tevhid, deiik ynleriyle:
11. Vhy ve Cebril:
12. Terzi Baba (1) ve Necm Sresi:
13. (13) On ve Hakikat-i lhiyye:
14. rfan mektebi, Hakk yolunun seyr defteri ve
erhi
15. 6 Pey- (1) Hz. dem Safiyyullah (a.s.)
16. Divn (3)
17. Kevkeb. Kayan yldzlar.
18. Peygamberimizi rya-da grmek.
19. Sre-i Feth ve fethin hakikat-i.
20. Terzi Baba Umre (2009)
21. 6 Pey-(2) Hz. Nh Neciyyullah: (a.s.)
22. Sre-i Ysuf ve dervilik:
23. Demez dosyas:
24. 6 Pey-(3) Hz. brhm Hallllah: (a.s.)
25. Kle ve incir dosyas:
26. Bir zuhrtn dndrdkleri:
27. Gen ve elmas dosyas:
28. Krnda Tesbh ve Zikr:
29. Karnca, Neml Sresi:
30. Meryem Sresi:
31. Kehf Sresi:
32. stiare dosyas:
33. Terzi Baba Umre dosyas: (2010)
34. Bakara dosyas:
35. Ftiha Sresi:
122
36. Bakara Sresi:
37. Necm Sresi:
38. sr Sresi:
39. Terzi Baba: (2)
40. l-i mrn Sresi:
41. nci tezgh:
42. 4-Nis Sresi:
43. 5-Mide Sresi:
44. 7-Araf Sresi:
45. 14-brhm Sresi:
46. ngilizce, Salt-Namaz:
47. spanyolca, Salt-Namaz:
48. Franszca rfan mektebi:
49. 36-Ysn, Sresi:
50. 76-nsn, Sresi:
51. 81-Tekvir, Sresi:
52. 89-Fecr, Sresi:
53. Hazmi Tura:
54. 95-Tn, Sresi:
55. 28- Kasas, Sresi:
56. rfan-Mek-er-Franszca-Baba:
57. Namaz Sreleri:
58. Mirat-l-rfan-ve-erhi:
59. 6 Pey-(4) Hz. Ms Kellmullah: (a.s.)
60. 6 Pey-(5) Hz. s Rhullah: (a.s.)
61. 6 Pey-(6) Hz. Muhammed: (s.a.v.)
61. Bir ressam hikyesi:
123
63. nci mercan tezgh
64. lm hakknda:
65. Reehattan blmler:
66. Risle-i Gavsiyye:
67. 067-Mlk Sresi:
68. 1-Namaz Srereleri:
69. 2-Namaz Srereleri:
70. Yahova ahitleri:
71. M-Geceler-Fran-les-nuits:
72. man bahsi:
73. Cell ve kram:
74. 2012 Umre dosyas:
75. Glen-i Rz erhi:

Mektuplar ve zuhuratlar serisi:

81- 12- Terzi Baba-(1)
82- 39- Terzi Baba-(2)


-----------------------------
Terzi Baba nternet dosyalar-
-----------------------------

83-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-3-
84-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-4-
85-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-5-
124
86-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-6-
87-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-7-
88-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-8-
89-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-9-
90-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-10-
91-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-11-
92-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-12-
93-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-13-
94-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-14-
95-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-15-
96-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-16-
97-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-17-
98-Terzi-Baba-Mek-ve-zu-Ke-Kara-bi-dosyas-18-
99-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -19-
100-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -20-
101-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -21-
102-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -22-
103-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -23-
104-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -24-
105-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -25-
106-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -26-





125



NECDET ARDI

Bro : Erturul mah.
Hseyin Pehlivan caddesi no. 29/4
Servet Apt.
59 100 Tekirda.

Ev : 100 yl Mahallesi uur Mumcu Cad.
Ata Kent sitesi A Blok kat 3 D. 13.
59 100 Tekirda


Tel (ev) : (0282) 261 43 18
Cep : (0533) 774 39 37

Veb sayfas: Amerika: <http:// necdetardic. org/

Veb sayfas: Amerika: <www.necdetardic.info>

Veb sayfas: Almanya: <www.terzibaba.com>

Radyo adresi (form): <terzibaba13.org/radyo.html>
nternet, MSN Adresi:
Necdet Ard <terzibaba13@hotmail.com

126