0

GNLDEN ESNTLER



KRN- KERMde




(TESBH VE ZKiR)





NECDET ARDI







RFAN SOFRASI
NECDET ARDI
TASAVVUF SERS (28)



1
indekiler.

n sz:





N SZ

BSMLLHRRAHMNRRAHM:

Epey zamandr zerinde dndm bir husus
vard, o da slm da, ve bilhassa, znde bulunan
Tasavvufta (tesbih ve zikir) in Krn- Kerm de,
yet-i Kermeler ve Hads-i eriflerde belirtilen gerek
anlamlaryla toplayp bir araya getirerek merakllarna
sunmak idi. Bu hususta yazlm bir ok eserler vardr,
bizde onlara kk bir katk yapabilirsek bizim iin bir
mutluluk olacaktr. Deiik ekilde yaplan (tesbh ve
zikir) almalarn, sradan saysal birer faaliyet olarak
grrsek bu almalardan bize sdece sevap kalr,
ancak ne dediimizi hakkyla bilemez isek esas varlmak
istenen ilh- mnlarna ulaamayz.

Bu vesile ile, kardelerimizin birinden, Krn-
kermde bulunan btn, (tesbh ve zikir) yetlerinin
listesini karmasn rica etmitim, o da ilk frsatta
bunlar Sre ve yet sralarna gre derleyip iki dosya
halinde bize gndermi idi, bende elimde bulunan
almalarm bir sraya koyup, bu hususla ilgilenmek
iin vakit bulabileceim bir zaman bekliyordum,
nihayet o zaman gelmi ki bu hususu ele almaya karar
verdim Rabbim den gereken yardm vermesini rica
ederim.

2
Bilindii gibi (tesbh ve zikir) iki ayr kelime
olduu halde ifde ve tatbikatlar ou zaman bir birine
benzer ekilde yrtlmektedir. Tesbh eken,
zikrettiini, zikr eden tesbih ektiini zanneder.
Aslnda zhiren ikisi de dorudur, hakikatte ise
aralarnda ok fark vardr. Yeri geldike bunlar
greceiz. Bilindii gibi (tesbih) bir isim kelimesi,


(zikir) ise fiil kelimesi dir. O halde bu iki kelimenin
tesir sahalar da ayr olacaktr.

Tesbih btn lemdeki varlklarn kendi hakikatleri
ynnden hakikat-i lhiye ye ynelmeleridir.

Zikir ise uurlu varlklarn (nsn) kendi hakikatleri
ynnden hakikat-i lhiyye yi zlerinden hatrlama
lardr.

Sevgili okuyucum, bu kitabn yazlnda,
dzenleniinde, baslnda, bastrlnda, tm
oluumunda emei ve hizmeti geenleri sayg ile yad et,
gemilerine de hayr dua et, ALLAH (c.c.) gnlnde
feyz kaplar asn.

Yarabbi; bu kitaptan meydana gelecek manevi
haslay, evvel acizane, efendimiz Muhammed Mustafa,
(s.a.v.) in ve Ehl-i Beyt Hazaratnn rhlarna, bu
kitabn oluumuna sebep olan yet-i Kermeleri kayda
geiren kardeimizin btn gemilerinin rhlarna ve
kendi anne ve babamn da, eimin de anne babasnn,
byk anne ve byk babasnn da rhlarna hediye
eyledim kabul eyle, haberdar eyle, ya Rabbi.

Muhterem okuyucularm; yine bu kitab da
okumaya balarken, nefsin hevasndan, zan ve
hayelden, gafletten soyunmaya alarak, saf bir gnl

3
ve Besmele ile okumaya balamanz tavsiye edeceim;
nk kafamz ve gnlmz, vehim ve hayalin tesiri
altnda iken gerek mn da bu ve benzeri kitaplardan
yararlanmamz mmkn olamayacaktr.

Gayret bizden muvaffakiyet Hakktandr.

20/04/2010) Necdet Ard Terzi Baba Tekirda



TESBH kelimesi hakknda.


Tesbh kelimesi havada ve suda hareket etmek,
geip gitmek, yzerek uzaklara gitmek demek
olan "sebh" kknden tremi bir kelimedir.

SEBEHA: (Sls/l fiildir ancak tesbih etmek
anlamnda kullanlmaz)

SEBBEHA: Tesbih etti.

YSEBBHU: Tesbih eder/ediyor.

TESBH: Tesbih etmek.

SEBBH: Tesbih et/emir.

Krndaki anlam, Allah- Ona yakmayan eyler den
uzak tutmak, Allah- yceltmek.


"Tesbh" Allah'a ibadet etmede hzl olmak anlamnda
da kullanlr.

Sbhn, Yce Allah'n ztnn temizlik ve kutsalln
4
ifade eder. Buna "sbhniyet" veya "subhiyet"
diyebiliriz. Sbhn esm-i husndandr.

Bu almada, sebbeha fiilinin trevleri
sebbaha / ysebbihu / tsebbihu / ysebbihune /
sebbih vb.) ile Sbhan kelimesinin getii yetlere
yer verilmitir.

Bunlarn dnda, ok zikretmek, tesbih etmek

anlamnda tercme edilen dier 3 yet de en sonda
belirtilmitir.

slm gelmezden nce de "tesbih" szc biliniyor ve
kullanlyordu.


"Tesbih" kavramnn slm dnemde kap
sad mnlar ise yle sralayabiliriz:


Zemaheriye gre "salt" farz namazlar, "tesbh"
ise nafile ibadetleri ihtiva etmektedir.

Kurtub ise, lgat mnsndan hareket ederek,
"tesbh"in, akmak, gitmek, anlamna geldiini ve
Allah'n noksan sfatlardan tenzh edilmesi mnsna
alndn syler.

Bu yorumdan hareketle yle denebilir, "tesbih";
suya dalp akp gitmek ve gzden kaybolmak mnsna
geldiine gre, Allah (c.c) da noksan sfatlardan
mnezzehtir. Be duyu ile ihata edilemez.

Nitekim u yorum bunu teyid etmektedir:
"Tesbih" in lgat mns olan "suya dalmak", yzen
kiiyi gzlerden kaybeder ve uzaklatrr. Belki de bu
uzaklamann mns gelierek gzlerin ihata
5
edemedii bir varl kapsamtr. nsan dncesinde
bunun en ak rnei Allah'dr. Zira O, insanlarn
kendisini idrk etmelerinden uzak olduu gibi, kendisine
yakmayan sfatlardan da uzaktr.

*****

Dier lgat ifadelerini de grmeye devam edelim.

Tesbh: Sbhnellah: Demek, Cenb- Hakk
(c.c.) anna lyk ifadelerle ydetmek. Yni: Allahn
ztnda, sftnda, eflinde cemi noksanlktan
mnezzeh olduunu ifade etmektir. (Bak: Sbhan)

Sbhan: (Allah c.c.)

(Tesbh) Sbha ekilen tesbh, tesbh tanesi.

(Sbha-) Zkir, zikredenin tesbh-i.

(Sbha-ke) Tesbh eken.

Osmanlca Trke szlk:

Sbhnellah: Cenb- Hakkn mahlkat ve
eserleri karsnda duyulan hayret ve teaccb ifade
etmek iin sylenir. Cenb- Hakkn ztnda, sftnda
ve eflinde btn kusurlardan mnezzehiyetini ifade
eder. (Shanallah ve Elhamdlillh) cmleleri Cenb-
Hakk (Cell ve Ceml) sfatlar ile, im yoluyla iinde
olarak, vasflandrlyor. Cell sfatn iine alan
Sbhanallah, abdin ve mahlkun Allahdan uzak
olduklar, bakna gredir.

Ceml sfatn iini alan (Elhamdlillh) Cenb-
Hakkn rahmetiyle abde ve mahlkata yakn olduuna
iarettir. Mesel: Gnein, biri yakn, dieri uzak, olmak
zere bize dnk iki yn vardr. Yaknlk ynyle
6
scaklk ve k veriyor, uzaklk ynyle de insnlarn
zarar ve ziyanlarndan temiz ve sf kalyor. Bu itibarla
insan, gnee kar yalnz ve kabul edici olabilir. Fil ve
messir olamaz. Kezlik biltebh, Cenb- Hakk
rahmetiyle bize yakn olduu cihetle ona hamd
ediyoruz.

Biz ondan uzak olduumuz cihetle Onu (Tesbh)
ediyoruz, binenaleyh, rahmetiyle yaknlna bakarken
hamdet. Ondan uzak olduuna bakarken (Tesbh) et
ve her iki makm kartrma. Ve her iki gr
birletirme ki, Hakk ve istikamet mltebis-karm
olmasn. Lkin karma ve birbirinin iine girme
olmad takdirde her iki mkm ve her iki gr hem
deitirip hem de cem edebilirsin. Evet Sbhanallhi
ve bihamdihi her iki mkm cem eden bir cmledir.
M.N.

Cenb- Hakk erikten, kusurdan, noksaniyetten,
zulmden, acizden, merhametsizlikten, ihtiyatan ve
aldatmaktan ve Keml ve Ceml ve Celline muhalif
olan btn kusurlardan takdis ve tenzh etmek mns
ile saadet-i ebediyyeyi ve Cell ve Ceml ve Keml ve
saltanatnn hametine medar-sebeb olan dar- hireti
ve ondaki Cenneti haber verip buna dellet ve iaret
eder. () (Bak: Bakyat- slihat)


*****

Yukarda belirtilen hususlar, genelde, zhir olarak
kullanlan (tenzh) anlayna gre belirtilmitir. Btn
mnlarn ifade etmemektedirler. Bulunduklar ve
dnldkleri yerde eriat ve tarikat mertebeleri
itibar ile geerlidir, hakikat ve marifet mertebe
lerinde ki anlaylar ise daha bakadr. Yukarda ifade
edilen, her noksanlk, kendi mertebesi itibar ile,
7
kendinin kemlidir. Evvel bu hakikatin anlalmas
lzmdr.

Tesbh in, (tebh) ve (tevhd) mertebeleri
itibar ile de anlaylar vardr, yeri geldike bakacaz,
neallah.
Bu ksa bilgileri verdikten sonra, bir de tesbh
kelimesini harfleri ve ebced hesb ynnden zetle
incelemeye alalm.

(|jm) (Tesbh) Yukarda bu kelimenin (se,
be, ha,) ( l ) kknden-harflerinden meydana
geldii ifade edilmiti. () sin (60) (l) be (2) ()
ha ise (8) dir. Toplarsak, (60+2+8=70) tir. Dier
ynleriyle bakarsak, (6+2+8=16) (1) (6) (16-2=14)
(1+6=7) (6+8=14) (1+4=5) tir.

kan deerler, (6) (2) (8) (1) (6) iki adet (7) iki
adet (14) ve (5) tir. Bu saysal deerleri srasyla yle
dizebiliriz. (1) (2) (5) (6) (7) (8) (14) tr.
(|jm) (Tesbh) imdi de bu kelimenin saysal
deerine bakalm. (p) (te) (400) () sin (60) (l)
be (2) (0) (10) () ha ise (8) dir. T0plarsak,
(400+60+2+10+8=480) dir. Dier ynleriyle bakarsak,
(4+8=12) (8+1=9)dur. kan deerleri srasyla yle
dizebiliriz. (1) (2) (4) (6) (8) (9) (10)(12) dir.

(se, be, ha,) (1) (2) (5) (6) (7) (8) (14) tr.

(Tesbh) (1) (2) (4) (6) (8) (9) (10)(12) dir.

Bunlarn ifadelerini:
(1) Tevhid hakikatlerini.
8
(2) Zhir ve btn, hakikatlerini.
(4) eriat, tarikat, hakikat ve marifet, hakikatlerini
(5) Hazart- Hamse. Be hazret mertebesi,
hakikatlerini.
(6) Cihetten tesirli olma, hakikatlerini.
(7) Ettur-u seba, yedi nefis turu, hakikatlerini.
(8) Sekiz cennet mertebesi, hakikatlerini.
(9) Museviyyet mertebesi, hakikatlerini.
(10) seviyyet mertebesi, hakikatlerini.
(12) Hakikat-i Muhammediyye mertebesi, haki
katlerini. ifade etmektedirler diyebiliriz.

(14) ise bilindii gibi btn bu mertebelerde
geerli olan ve oralarda, Nr- mn da faaliyette olan
Hakikat-i Muhammediyyenin Nr- hakikatlerini, Nr-u
Muhammed- deryasn ifade etmektedir diyebiliriz.

Yukarda da grld gibi (Tesbh) hakikatinin
btn mertebelerle ilgili olduu ak olarak grlmek-
tedir.

Bir baka ynden de baktmzda, ( l )
(SEBEHA) da sin nsn- kmil-i, be ile birliktelii,
ha ise hayat, ifade etmektedir.

Hl byle olunca kan netice, sfat, nsn- kmil
mertebesi itibar ile btn leme Hay ismi ile hayat
verilmesidir. te bu yzden tesih, (kudsiyyet) ifade
etmektedir diyebiliriz.

TESBH VE ZKR

Bu iki ayr, ama ifadelerinde benzerlik olan
kelimelerin ifade ettii mn sahalar nereleridir.?
Genelde bakld zaman bunlar iki ayr kelime olduklar
iin sahalarnn da ayr olmalar gerekmektedir.

9
Eer bu iki szck ayn eyleri ifade etmi olsalard
iki ayr kelime olarak telffuz edilmezlerdi. Burada
tesbit edilmesi gereken ey, (Tesbh) kelimesi, isim
kelimeleri dahiline mi, giriyor,? yoksa fiil kelimeleri
dahiline mi, giriyor.?

Yni! (Tesbh) kelimesini, isim kelimeleri iinde
mi, deerlendirmemiz gerekiyor,? yoksa fiil kelimeleri
iinde mi, deerlendirmemiz gerekiyor.?

Zikir kelimesi bellidir bir fiil kelimesidir. (Zikir,
zkir, mezkr) gibi. (Zikir, zikreden ve zikredilen) gibi.
Bu bellidir ama (tesbh) dediimiz zaman bu kelime
fiil kelimesi mi dir,? Yoksa isim kelimesi mi dir.?

Evvel bunu tespit edersek o zaman mns-
yorumu kolaylaacak ve bir mesneti-dayana olacaktr.
Ancak bizler ne yapyoruz, bunlar dnmeden tesbihat
yapyoruz diye, tesbh-i elimize alyoruz tesbh
ekiyoruz gerektende tesbh tanelerini srayla bir, biri
arkasndan geriye doru ekiyoruz sonuna gelince
tekrar aynen devam ediyoruz. Bu hususta zikir
ekiyorum u pek kullanmyoruz, zikrettim, zikir yaptm
diyoruz, zikir ektim demiyoruz. Az da olsa onu da
kullanan vardr ama, genelde, ekme tabiri tesbhe ait
bir ifade tarz olarak kullanlmaktadr.

imdi kendi kendimize soralm, tesbh kelimesini
isimler srasna m,? Dahil edeceiz yoksa fiiller snfna
m,? Dahil edeceiz. Tesbh kelimesi isimmidir,?
Fiilmidir,? (SEBEHA) bunlarn harfleri ynnden de
bilinmesi lzmdr. Geri (n sz) de Bilindii gibi
(tesbih) bir isim kelimesi, (zikir) ise fiil kelimesi
dir. O halde bu iki kelimenin tesir sahalar da ayr
olacaktr. Denmiti, burada ise bunlar daha iyi tahlil
edebilmek iin aratrmaya alyoruz.

10
Tesbh kelimesi, bir ynyle isim ancak faaliyet
ynyle fiil olduu grlmektedir. Ama zikir
dorudan doruya fiil kelimesidir.

Tesbh dediimiz zaman, aklmza evvel bir
malzeme, taneli tesbh gelmektedir. Ancak tesbihat
dediimiz zaman bu ismin fiiline dnm olduunu
gryoruz. te evvel bu noktay meydana getirip
yapmaya altmz tesbh ekme ve ya tesbhat
yapma, mnsn ona gre dnmemiz gerekmektedir
diyebiliriz. Zhiri edebiyat veya dil bilgisi kitaplar
genelde ismi yle tarif ediyorlar.

*****

SMLER:

Varlklar, kavramlar karlayan szcklerdir.
simlerle karladklar kavram ve nesneler arasnda ok
sk bir ilgi vardr. Yani kitap sz aklmzda hemen bir
kitap nesnesini canlandrr. Yada kitab grdmz
de zihnimize ismi gelir. Ama kavramlar iin bu kadar
belirgin bir iliki syleyemeyiz. Mesela;dert dediimiz
de aklmzda bir nesne canlanmaz. Yalnzca insn-
skntya sokan bir durum olduu zihnimizde belirir.

SM DEK YNLERDEN NCELENR:

A)CNS SM: ayn trden varlklar karlar. Bu
varlklarn etrafta benzerleri oktur.

B)ZEL SM: tek olan, tam bir benzeri varlklar
karlayan isimlerdir.

Not: Bir szcn isim olup olmadn o szce
ekleyeceimiz mek,-mak ekiyle anlarz. Anlam
bozulmuyorsa o szck fiildir. Anlam bozuluyorsa o
szck isimdir.
11




FLLER:

Varlklarn yaptklar ileri, hareketleri, olu ve du-
rumlar zamana,kiiye balanarak anlatan szcklere fiil
denir. Fiil olan szckler, zaman ve kii ekleri karldk-
tan sonramek-ekiyle okunur. Buna fiil taban (mastar)
denir. Her eylemde bir hareketlilik anlam, bir zaman
anlam, bir de kii anlam vardr.

*****

Yukarda belirtilen fiil tanmn incelemeye
baktmzda baz eksikler grrz.

yle ki! Her eylemde bir hareketlilik anlam, bir
zaman anlam, bir de kii anlam vardr. Denmektedir.

O halde bu tarife gre bir fiilin oluumunu,
hareket, zaman, kii Olmak zere (3) asla
dayandrmamz lzm gelecektir ki, bu ise eksik bir
tanm olacaktr. Aslnda ise fiil (5) asla dayanmaktadr.
Bunlar da, (fil, mufl, zaman, mekn ve lettir.)
Krn- Kerm de, Cenb- Hakk bu hususu bizlere ok
mkemmel bir ekilde bildirmitir. yleki:

Yukarda belirtilen (5) hususu incelemeye
alalm.

(Fil, etken, yapc, ii ileyendir.)

(Mefl, etilgen, tesir edilen, iin kendi zerinde
olan, ilenen dir.)

12
(Zaman, bir iin ilenmesi iin lzm olan zaman
dr.)

(Mekn, iin iinde ilenecei mekndr. Eer
zaman ve mekn olmazsa o i nerede ilenecektir.?)

(let, o iin ilenmesi iin de mutlaka bir let
gerekecektir. Eer yaplacak iin haline uygun bir let-
takm, olmazsa o i ne ile ilenecektir.?) te bir iin
olumas iin mutlaka bu (5) hususun olmas
gerekmektedir. Birinin eksikliinde ise o fiil oluamaz.

imdi bunlar dier bir ynden anlamaya alalm
ve misal olarak (fetaha-at) kelimesini kullanalm.

Sls, harfli kelimelerden olan bu kelimenin ilk
harfi olan (f) harfinin nne bir (elif) getirdiimiz
zaman, o kelimenin yazlm, (Ffih-aan) olur ve
mns da (fetheden) olduundan bu kelime fil
kelimesine dnm olur. Bu fiil eksi veya art da
olabilir. (fil) her trl halde fildir.

Yine bylece bu sefer, (fetaha-at) (f) harfinin
nne bir (mim-m) harfi getirdiimiz zaman, o
kelimenin yazlm, (Meftuh-alm) olmaktadr. te
bylece meftuhu meftuh yapan ise baa getirilen
(mim-m) harfidir.

Ayn kelimenin zaman, mekn ve let
isimlerine dnmesi iinde gene bana bir (mim-m)
harfinin getirilmesi gerekmektedir. Bu halde bir
kelimenin fiile dntrlmesi iin (elif) meful,
zaman, mekn ve let e dntrlmesi iinde bir
(mim-m) gerekmektedir. Bilindii gibi elif Ulhiyyet-i
mim ise hakikat-i Muhammediyye yi ifade etmektedir.

Hal byle olunca, ne kadar fiil varsa kim yaparsa
yapsn bu hkmn dna kmas mmkn deildir.
13
Yni fiilin fili olan Ulhiyyet faaliyet mertebesi olan
mefuliyyet ise, Hakikat-i Muhammediyye
mertebesidir. Bylece btn fiiller, Ulhiyyet ve
Hakikat-i Muhammediyye sistemi ierisinde
olumaktadrlar. Bu fiilleri isterse gayri Mslim, ataist,
putperest, ateperest, v.s. yapm olsun. Yaplan fiil
mutlak mn da Hakikat-i Ulhiyyetin ve Hakikat-i
Muhammediyeyenin izni ile ve onlarn varl ierisinde
olumaktadr. Bizler dahi ne tr iler yaparsak yapalm
ayn durumdayz. ster bilelim, ister bilmeyelim,
hepimiz bu sistemin ierisinde almaktayz.

Bu hususta daha geni bilgi, (13 ve hakikat-i
lhiye) isimli kitabmzda mevcuttur, dileyen oraya
bakabilir.

Bu fiiller hangi mertebeden ise, Zat mertebesinde
Zt- bir fiil, sfat mertebesinde, sft- bir fiil, esm
mertebesinde, esm- bir fiil, efl mertebesinde, efl-
bir fiil, olarak hepsi efl leminde zuhura kmaktadr-
lar. Her hangi mertebeden bir dnce fiiliyata
kmam ise hibir hkm olumamtr. Bir hkmn
geerli bir hkm haline gelebilmesi iin (efl-ehdet)
leminde zuhura kmas lzm gelmektedir. (Fss-l
Hikem-s Fassnda) kelimeyi ondan meydana gelen
mny yle tarif etmektedir.

(Her bir kelime ifade ettii mnnn o srette
meydana geliinden ibarettir. Mn o ekil ve sretin
ruhudur. u halde s nn cismi de meydana gelen
Allah- tealnn kelimelerinden bir kelimedir.)

Bu izahtanda anlaldna gre, her bir fiil asl ve
hakikat-i olan bir ismin mns ve grnts olarak
efl-ehdet leminde o ismin mertebesi olarak zuhura
kmaktadr. Ve btn isimler (Esm-l hns) dandr,
(Esm-l Hns) ise Allah n gzel isimleridir. Bu
isimlerin en geni mn da zuhur mahalli ise (cevmil
14
kelm) ve Hakikat-i Muhammediyyenin nokta zuhur
mahalli olan (Hz. Muhammed s.a.v. Efendimizdir.) Bu
zuhurdan daha geni bir zuhur mahalli insanlk tarihinde
yoktur, ite bu sebepten de kendisi (Habb) tir.

u halde her hangi bir mn-zuhur-fiil ortaya
geldiinde bu beer ve maddi mn da olsa dah, o
Allah- Telnn kelimelerinden bir kelimenin sretlen-
mi hlidir.

Netice olarak baktmzda (zikir) in fiil belirten bir
kelime olduu grlmektedir, (tesbh) ise ilk baktmz
zaman isim kelimesi olduu halde, faaliyete dnt
zaman fiil kelimesi olduu grlmektedir. O halde
bunlarn gerek mnlarnn artrlmalar lzmdr.
Grlecei zere (tesbh) daha ziyade kdsiyyet ifade
eden yerlerde kullanlmaktadr. yet-i kerimelerde ve
Hads-i erifler de, de olduu gibi.

Misl olmas bakmndan, yet-i Kermelerden
birka rnek verelim.


( 6 z 2 | j z )(Meleklerin dilinden)

nahn nsebbihu bi hamdike ve nkaddis leke

2/30 bizler ise sana, hamd ile tesbih eder, seni
takdis eyleriz."

b )
a 4a b a a o j m b z j 4b b a

Ms (a.s.) lisnndan

15
7/143 Vaktaki, ayld, dedi ki: Seni tenzih (tesbh)
ederim, sana tvbe ettim ve ben imn edenlerin
ilkiyim.


( 6 a 2 b a pb j a 2a b ma)
Hakk lisnndan Meryem olu s hakknda ki
kdsiyyet belirtilmektedir.

2/253 onu rh-lkds ile destekledik.

yet-i kerimelerin bildirdii gibi, kdsiyyet evvel
Meleklere, sonra Mseviyyet mertebesine, daha sonra
da, seviyyet mertebesine verilmektedir. Yeri geldike
belirtilen yet-i kermelerin tamamn greceiz.

Misl olmas bakmndan, birka rnekte Hads-i
eriflerden verelim.

(Sbbhun kddsun Rabbl meliket verrh)
Hads,
----------------------------------
ki kelime vardr ki dilde hafif, terazde ardr ve
Rahman olan Allah a pek sevgilidir. Onlar
Sbhnallahi ve bihamdihi, subhnallahil azmdir.

(Sbhnallahi ve bihamdihi, Sbhnallahil azm)
Hads, Sahih-i Mslim
--------------------------------------------------
Her kim sabaha eritii, akama eritii srada yz
kere Sbhnallahi ve bihamdihi derse kyamet gn,
hibir kimse onun okuduu duadan stnn
getiremez. Ancak, onun syledii bu dua kadar
sylemi olan veya ondan daha fazlasn sylemi
bulunan kimse mstesnadr. buyurmutur.

(Sbhnallahi ve bihamdihi)
Hads, Sahih-i Mslim
16
--------------------------------------------------
(Allah yarattklar saysnca tesbih eder ve ona
hamdederim!) de! buyurdu.

(Sbhnallahi ve bihamdihi adede halkh)
Tirmizi, Snen
--------------------------------------------------
Yukarda belirtilen Hadslerin de yeri geldike
izahlar yaplacaktr. neallah.

Msl olarak belirtilen yet-i Kermelerde ve Hads-i
eriflerde ki ifadelerden (Tesbh) in kdsiyyet mertebe-
lerini ifade ettiini anlamamz zor olmayacaktr.
Tesbihat kelimelerini kullandmz o uur ve idrakle
tesbih kelimeleri ile tesbh ettiimiz zaman
Mukaddesiyyet-Kdsiyyet ortaya kmaktadr.
Mukaddesiyyet ise esm ve sfat mertebeleridir. Bu
mertebelerin ifade ettikleri mn sahas ise
(melekiyyet-Mseviyyet ve seviyyet) in tenzh
blmleridir ve gerek irfaniyyet yaants ile yaanarak
ancak idrk edilebilecek hususlardr.

Yukarda ifade edildii gibi.

"tesbih"; suya dalp akp gitmek ve gzden
kaybolmak mnsna geldii belirtilmi idi.

(Suya dalp akp gitmek ve gzden kaybolmak.)

Yni! "tesbih" Mn lemine tefekkr ile dalp
gzmzn var zannederek grd benlik ve
varlmzdan soyunup gzden kaybolarak hakkn
varlna akp gitmemiz ve onda fn olmamzdr. Bu ise
fiil deil kds- bir tefekkr yaamdr.

imdi yle diyebiliriz.

Tesbht, Melekdir, mlk deildir.
17
Tenzhtir, tebh deildir. Tefekkr idrkinde
oluan derinlii olan ve Hakkta fn olan bir
yaam hlidir. Fiil-kesif deil, ltiftir. Mertebesi,
Beytl-Makdis Ve Kds- erif, diye ifde edil-
mitir.

Ancak bu mertebeler (2/149. Ve her nereden
karsan hemen yzn Mescidil Haram tarafna
dndr. yet-i kermesi geldikten sonra Kbe-i
Mazzamaya nakledilmitir.

Bu hususta daha geni bilgi, (Sre-i feth) isimli
kitabmzda mevcuttur, dileten oraya da bakabilir.

Zikr, ise Mlk- insn-- irfn- ve kesifdir,
melek- deildir. Btn mertebeleri kapsam
altna almaktadr. Tenzh-i, tebh-i birletirip,
Hakk ile bk, bakbillhta tevhid etmektir.
Mertebesi, Beytullah, mescid-el Haram, Kbe-i
Muazzama, olarak ifade edilmitir.

Yni Ulhiyyet mertebesinden efl-ehdet
mertebesine kadar olan sahada faaliyettedir.

Zikreden veya tesbh eken bir kimse idrk ve irfan
sahibi ise, zikr veya tesbihat yaparken kulland
virdlerinin hangi snfa-mertebeye girdiini bilir ve
anlayn ona gre ynlendirir. Bu ise olduka yksek
bir irfaniyyet iidir. Tekrar edelim.

Zikr, her trl sahada faaliyete gemektedir. Yni
eriat mertebesinin zikrinden, Ulhiyyet mertebesinin
zikrine kadar faaliyet sahas gstermektedir.

Tesbh ise yukarda da belirtildll gibi (kdsiyyet)
zere tantm, eitim ve retim faaliyetidir, diyebiliriz.
te bu hususlar gz nnde bulundurarak
okuduumuz tesbih veya zikr hakkndaki bir yet-i
Kerme veya Hads-i erif hangi mertebeden bahsediyor
18
ise o mertebenin kdsiyyet-i veya hakikat-i zere olan
bir idrakle tesbih veya zikrimizi yapmamz
gerekmektedir. te o zaman biz gerekten Zikrediyor
veya tesbih ediyoruzdur. Aksi halde kendimizde taklid-
ve kelm- tesbh ve zikirden sadece bir duygusal hl
meydana gelir, karlnda sevap kazanrz, ok gzel
olur, bunun neticesinde belki cennete de gidebiliriz,
ancak ne kendimizi ve ne de Rabb- mz tanm
olamayz. Kendini bilmeden tanmadan cennet ehli
olmak ise gafletten baka bir ey deildir. Kii neye
talip ise netice de oraya ular. Hakk yolcusu Hakka
cennet yolcusu cennete cehennem yolcusu da
cehenneme dir.

Bu zet izahlardan sonra yava, yava Krn-
Kerm de geen tesbh ile ilgili yet-i Kerimeleri sras
ile incelemeye balayabiliriz.


KRN-I KERMDE GEEN TESBH
YETLER:



Euz billhi mineeytnirracm.
Bismillhirrahmnirrahm.

a 3 b u a 2 4b a SP
1 b 1 b 3 v ma a b 6 1
a 4b 6 z 2 | j z 7b a
m b a

(Ve iz kle Rabbke lilmeliketi inn ciln filerdu
halife kl etecal fhe men yfsid fhe ve
19
yesfikuddimu ve nahn nsebbihu bi hamdike ve
nkaddis leke kle inn eglemu ml taglemune)

2/30. Hatrla o zaman ki. Rabbin meleklere: "Ben
yer yznde muhakkak bir halife klacam" diye
buyurmutu. Melekler de: "Yer yznde fesat
karacak, kanlar dkecek kimseyi mi
yaratacaksn, bizler ise sana, hamd ile tesbih
eder, seni takdis eyleriz." demilerdi. Allah Tel
da: "phe yok ki sizin bilemiyeceiniz eyleri ben
bilirim." diye buyurmutur.

Grld gibi Krn- Kermde ilk olarak
tesbhin melekler tarafndan yapld ak olarak ifade
edilmektedir. nk onlarn hayat kayna olan isimler
(Sbbh ve Kdds) tr. nsnlarn ise (Selm) dr.
te bu yzden (tesbh) melek- dir. drakli (zikir) ise
nsn- dir, ancak nsn her hle uygun varedildiinden
yerine gre hem zikir ehli hem de tesbh ehli olabilir.

bizler ise sana, hamd ile tesbih eder, seni takdis
eyleriz." demilerdi. Allah Tel da: "phe yok
ki sizin bilemiyeceiniz eyleri ben bilirim." diye
buyurmutur.

Yukardaki ifadelerden meleklerin Tesbh ve Tenzh
ehli olduklar, zikr ve Tebih ehli olmadklar
anlalmaktadr. Cenb- Hakk sdece tesbh ve tenzih
ynyle tanmak O nu tanma yolunda bir ynden
eksikliktir. te bu yzden (sizin bilemiyeceiniz
eyleri ben bilirim.) Demek sretiyle bunu ifade
etmektedir. Yni melekler tebhat yolunu bilmezler
nk tebihat fiil gerektirir fiil ise sret ve kesfettir,
melekler ise kesif deil ltiftirler, kesif hayat bilmezler.

Bu yet-i kermenin daha geni zh 6
Peygamber (!) dem isimli kitabmzda mevcuttur,
dileyen oraya bakabilir.

20
Bizlerde bunlar ok iyi anlamaya almalyz.

*****

< 2 2 b 3 a m RUS
b ma 6pb u 2 a
6 a 2 b a pb j a 2a
b 2 2 a 3 n n a b a b (
a a 1 n a pb j a m b u
a n n a b a b ( 6 1
S&; b 3 1 a

(Tilkerrsl faddaln bagdahm al bagdin
minhm men kellemellhu ve rafea bagdahum
derectin ve teyn sebne Meryemelbeyyinti ve
eyyednhu birh-l kds velev ellahu
maktetelellezne min bagdihim min bagdi m
cethmlbeyyint velkinihtelef fe min hm
men mene ve min hm men kefera ve lev
ellahu maktetel velkinnallahe yefal m
yrd.)

2/253. O resller yok mu, biz onlarn bazlarn
bazlar zerine faziletli kldk. Onlardan kimi
vardr ki. Allah Tel onunla konumutur.
Bazlarna da yksek dereceler vermitir.
Meryem'in olu s'ya da ak deliller verdik ve
onu rh-lkds ile destekledik. Eer Allah Tel
dileseydi onlardan sonrakiler, kendilerine o ak
deliller geldikten sonra birbirini ldrp
durmazlard. Fakat ihtilfa dtler, artk
21
onlardan kimi imn etti ve onlar dan kimi de kfir
oldu ve eer Allah Tel dilemi olsayd
birbirlerini ldrmezlerdi ve lkin Hak Tel neyi
irde ederse onu yapar.

Her ne kadar Peygamberlerin arasnda Peygam-
berlikleri ynnden fark yok ise de mertebeleri ynn-
den hepsi farkldr. Eer bu farkllk olmasa idi insnlk
tarihinde terakkler olmazd. nsnlk tarihinin
terakkleri peygamberlerinin getirdikleri lh- teblilerle
olmutur. Yukarda belirtildii zere bu mertebe de s
(a.s.) n ahsnda nsnlk lemine (Kdsiyyet) Rh-ul
Kds (fen fillh) yolu almtr.

Daha evvelce nsnlk leminde dem peygamber
ile balayan (venefaht) Ben ona Rhumdan fledim
bilgi ve yaantsnn dier mertebelerden geerek Ms
(a.s.) a kadar gelen ksmnda ki, Rh mertebesinin ismi
Rh-u sltn- dir. Burada ise Rh-u Sltan- zerine
ayrca (Rh-ul Kds) ile desteklenmesi ve daha
yukarya klmasnn yolu gsterilmektedir. te bu
saha da kendi mertebesi itibariyle Kdsiyyet ifade
etmektedir. nk Hakkta fn olup kendinden yok
olma mertebesidir. Bu husus sadece (s) (a.s.) a has
bir geit deil onun ahsnda btn insnlk lemine
gelen lh- bir mertebedir. Batllar ne yazk ki, bu
mertebeyi bilindii gibi sadece (s) (a.s.) n ahsna ve
ok yanl anlaylarla ona has zannetmektedirler.
Halbuki btn mertebeler, btn insnlk lemine
gelmi ve her bir ferdin o mertebelerden hisseleri
vardr. Ve btn bu mertebeler (Hakikat-i Muhammed-
olan-nr-u Muhammed- deryas) n da var olan ve
oradan zuhur eden mertebelerdir. te kim ki bu
hakikatleri idrk ederse kendinin de bulunduu yerin
(kdsiyyet) i iine dahil olma imkn vardr.

te bu yzden Byezd-i Bistm- (Sbhn- m
azam n-) Yni (Kendimi tesbh ederim, benim
22
nm ne ycedir.) Demesi de bu mertebedendir.
Grld gibi bu bir zikr deil, tesbh tir.

*****

m a n a 4b 6 a 3 ua l 4b TQ
a r 2 a a6 a b a r q b a
;b 2a ' b 2 | j

(Kle Rabbicall yeten kle yetke ell
tkellimennse selsete eyymin ill remzen
vezkr Rabb-i ke kesran ve sebbih bil aiyyi vel
ibkri)

3/41. Dedi ki: Ey Rabbim! Benim iin bir almet
kl. Buyurdu ki: Senin iin almet, insnlar ile bir
iaretten baka gn konuamamandr.
Maamafih rabbini oka zikret ve akam, sabah
(tesbh) et, namaz kl.

Bilindii gibi, burada bahsedilen kii, lgatta da
belirtildii zere.

*****

Zekeriyya (a.s.) dr. Ben sril peygamber-
lerinden ve Hz. Sleyman Aleyhisselm'n neslindendir.
Beytl-Makdis'de Tevrat yazan ve krban kesen reis
idi. Zevcesi, Hz. Meryem'in teyzesi idi. Ben srl'in
byklerinden olan mrn namndaki zatn kars Hanne,
Zekeriyya (A.S.) n karsnn kardeidir. Hz. Meryem
mrn kz ve Hanne'den domutur. Zekeriyya
Aleyhisselm'n himyesinde bymt. Sonradan
Yahya isminde olu dnyaya geldi. Yahudiler
Zekeriyya'ya (A.S.) iftira ederek onu ehid ettiler.
Kr'n- Kerm'de yedi defa ismi geer.
23

(yet)

(1) Eser.
(2) Kimsenin inkr edemeyecei ak delil. Nin.
Almet. aret.
(3) Menzil, mekn
(4) Kr'n- Kerm'de ki, her bir cmle. Mnen
uyanmaa, sebep olan hdise. (Kr'n- Kerm'de
(6236) yet vardr. Kaynak:Diyanet leri Bk.

*****
Dier bir ifade ile de, diyebiliriz ki!

(yet) Zt- mutlakn Zt- mukayyed ve Tebh
mertebesi itibariyle, o mn da, Krn- tafsl olan bu
lem de grnmesinin ismidir.

Grld gibi bu yet-i Kerme de zikr ve tesbh
birlikte ifade edilmektedir. Ayrca yet-i Kermenin
iinde, yet vardr, melde ki karl almet diye
gemektedir. Zhir- ifdesi bu ve benzerleri ise de,
gerekte ve genel kullanmda (yet) Krndr. Krn
ise zattr, Krn- Kermin iinde bulunan byk
blmleri Sret-sreler onlarn iinde ki blmleri ise
bilindii gibi almet-iret-yet tir, ve bunlar zt-
iaretler-hakikatlerdir. te bu hadiseyi de bu anlay
iinde yorumlamamz gerekmektedir.

Mseviyyet, hakikatinden seviyyet hakikatine
doru yaklama yolunda olan bu hadiselerle bizlere bu
mertebelerin zellileri belirtilmektedir. Rh-l Kds
(seviyyet) Kds- nefhinden evvel, Msev yyet
Kds-i yyetinin Rh-l Sltn- son zuhur mahalli olan
o mertebenin Hayy- olan (Yahya) nn doumunun
iareti o mertebe de ki, slik-in gn konuama-
masdr.

24
Bilindii gibi Zekeriyya (a.s.) ileri yalarna eritii
halde ve de hanm ksr olduundan ocuklar olmuyor
idi. Ancak, gelecei hakknda da pheli idi, ite bu
yzden.

(19/6) (Hem bana vris olsun hem de Ykb
hanednna vris olsun.)

Diye Rabbinden bir ocuk taleb etmiti. Cenb-
Hakkta bu ocuu vereceini ve iaretinin gn
lisnen konuamyacan ancak iaretle konuacan
bildirmi idi. Bunun zerine. Oul mjdesi ve arkadan
kendisi de geldi.

(19/12) Ey Yahya kitab kuvvetle tut. Ve ona daha
ocuk iken hikmet verdik.)

Hkmyle Yahy hakikatinin nelere ship
olduunu bildirmektedir. Burada ki, kitaptan murad,
Tevrt- erf tir. Hikmetten murat ise, esm tenzhi
dir. Bilindii gibi zuhuru Yahya katledilmitir. Ancak
mn-i Yahya Kelm- lh de yaamaktadr. Bunlarn
hepsi zhir de olduu gibi btnen de insn-n lh-
seyrinin blmleridir.

imdi bunlar incelemeye alalm. Bunlarn hepsi
Krn- Kermin, Mushf- erif ismiyle belirtilen
yazl lh- iaretleridir. Anlatlan - yaanan ynleri ise
fiil- yetlerdir. Btn bu lem ise fil- ve tafsl-
yaayan-yaanan Krndr. te bu yzden yukarda
belirtilen yet ile ifade edilen husus Zt- mutlak n
o mertebesi itibariyle yaanan kendi zt- tecellisidir.

Bilindii gibi Mseviyyet hakikati, tenzh-i esm
Kdsiyyet-i zerine kuruludur. te bu mertebenin
zhirde son temsilcisi, Allah-n (c.c.) kendi Hay
esmsndan verdii zel ismiyle zuhuru olan (Yahya)
dr.
25

*****

Zekeriyy'nn (a.s.) oludur. Ben srl
Peygamberlerinden ve s Aleyhisselm'n eriat ile
amel edenlerden olmutu. Hz. s'dan (a.s.) nce
Tevrt'a gre hareket ederdi. Kds'n o zamanki resi,
Hz. Yahya'nn, Hz. Ms eriat zere amel etmediini
ileri srdklerinden ehd ettiler.

*****

Grld gibi mertebe-i Yahya nn bnyesinde
Mseviyyet- hakikati, tenzh-i esm Kdsiyyet-i ve
seviyyet hakikati, tebh-i sfat kdsiyyet-i
zelliklerini bulundurmaktadr. te kendisine verilen bu
husus yet-i Kermede bahsedilen kendisine verilen
hikmet tir. Kitap ise evvel Tevrat sonra da ncil-
hakikatlerdir.

Tenzh-i esm Kdsiyyet-inin o gnlerde son
temsilci ehd-i (zekeriyya) (a.s.) tebh-i sfat
kdsiyyet-i nin ilk ehidi ise Yahya (a.s.) dr. Aslnda
(Yahya) (Y-Hay) dr. Bunlarn her ikisi de ehd o
mertebelerinin ahidleridir. Cenb- Hakk onlar zhir
leminden btn leminin Hay na ebedi hayata nak-
letmitir.

Seyr-i slkta bu mertebeler, eyhini ve kendini
ldrme mertebeleridir. Zekeriyyann, yni eyhinin
ldrlmesi, aslnda eyhlik mertebesi-anlaynn son
bulmasdr. Yahyann ldrlmesi ise, kendindeki beeri
hayat anlaynn son bulup kds- hayata gemesinin
lzm geldii anlaydr. Eer bu idrak ve yaantlar
oluturulamaz ise, Slik devaml Tenzhte bu anlayta
kalacandan daha ileriye geemez. te sknt ve
ilerleyememe bu anlayn eksikliindendir, ve hep
26
burada kalnr. O yzden burada ehadet gereklidir ki,
yolu alsn, zhiri ve tarih seyri de budur.

te bundan sonra o mertebeye daha ileriye
gidebilmesi iin bir kdsiyyet gerekecektir ki, o da daha
evvelce eyhi olarak grd kiinin aslnda Rasl-u
yani Hakkn habercisi olduuna ahid olmas olacaktr,
ve bu anlayla yeniden sfat mertebesi itibariyle slik-e
rislet mertebesi ynnden sfat- Kdsiyyet in
flenmeye balanmasdr ki, (Rh-l Kds)
mertebesidir. te bu mertebe slik iin Meryem lik
mertebesidir. Gereini yerine getirmesi ile kendine
(nsn) sretinden Sfat kdsiyyet-i nin irfaniyyet ve
idrakle, mn-Rh ve Nr hakikatlerinin, kelmen
nakledilmesidir. te o mertebede slikin zhiren fizik
babas kalmaz, onun babas ve habercisi Rhl Kds
olmu olur, yoluna devam ederse neticede fenfillha
ulam olacaktr.

te bylece zhir tenzh anlay ile artlanm
olan Yahdler, gerek tebh hakikatlerini inkr edip
bu mertebenin zuhurlarn ehd etmilerdir. Tekrar
belirtilen yet-i Kermede ki, verasetin iki ynl olduu
ifade edilmektedir.

(19/6) (Hem bana vris olsun hem de Ykb
hanednna vris olsun.)

(Hem bana vris olsun.) Yni, benim btn zhir
ve btn hakikatime vris olsun.

(hem de Ykb hanednna vris olsun.) Yni,
dem (a.s.) dan beri gelen mnev mirasa ve zellikle
Ykb (a.s.) n ahsnda balayan (isr) Hakka giden
yolculuk hakikatinin de vrisi olsun.

Bilindii gibi, Yakub oullar. Yahd rk
Yahdler-Msevler ve ben srl-rl oullar diye
27
drt isimle ifade edilmektedirler, bunlarn farklarnn
bilinmesi lzmdr.

(1) Yakub oullar: Ykb (a.s.) n (12) olundan
meydana gelen (sbt) ocuklar ve torunlar, sllesidir.
(2) Yahdilik: Ykub (a.s.) n byk olu
olduundan babasndan sonra onun ismiyle anlmalar
dr.
(3) Ben srl: Yakb (a.s.) genliinde kardei ile
arasnda kan bir anlamazlk yznden yaad
ehirden uzaklamak iin gece yolculuu yapmak
zorunda kaldndan kendisine, gece yrmek
mnsnda, (isr) dendi oullarna da (srl oullar)
mnsnda (ben sril) dendiidir.
(4) Msevler: Ull azm, bir peygamber olan
Ms (a.s.) a atfen Msevler denmektedir.
Grld gibi bu isim bir rk ifade etmektedir ve bu
ynleriyle her hangi bir kavm den farklar yoktur. Ancak
Msevler ve Msevlik ise bir rklk deil Hakka giden
yolda bir mertebe ve menzildir ki, bu mertebenin ismi
(Tenzh) olarak bildirilmitir. Yukarda da ksmen ifade
etmeye altmz bu mertebeye ulaan hangi rk ve
milletten olursa olsun, tenzh hakikati olan (merebe-i
Mseviyyet) zeredir. Bu mertebeyi Yahdi rkyla
kartrmamak lzmdr. slmn tevhd hakikat-i
bilindii gibi zten rkl kaldrmtr. O na gre
sadece abd olan kul yni Hakkn zt- zuhur mahalli
olan nsn vardr.

te Krn- Kermde bahsedilen (Mseviyyet)
Hakikat-i Muhammediyyenin bir mertebesi olan
(Tenzh) Mertebesinin zuhuru ve geli yeri ocukluu
itabariyle (su) olduundan, kendisine, bulanlar
tarafndan sudan aalk yerden gelen mnsna
(M) denmitir. Su hayat ve ilimdir, aalk yer ise
cennet diye ifade edilir. yle ise, Mertebe-i Mseviyyet,
(Zt cennetinden gelen tenzh mertebesi itibari ile ilmi
lhiyyenin Ma ismiyle grnmesidir, diyebiliriz. Daha
28
sonra bu isim bizde Msya dnmtr. Bataki
(Mim) Hakikakat-i Muhammediyye yi (n-e) ise o
mertebenin mahede halidir diyebiliriz. te, zetle
Mseviyyet bir rk-rklk deil lh- bir kdsiyyet
mertebesidir. Bu mn da Zekeriyya ve Yahya (a.s.)
lar-mertebeler esm Kdsiyyetinden sfat Kdsiyyetine
geitir. te yukarda yet-i Kermede belirtilen
(Tesbh) bu mertebenin Kdsiyyetinin tesbh-i dir
diyebiliriz. gn iaretle konuulmas ise, bu
mertebelerdeki geiin idrake dnp yaanmasdr
diyebiliriz. Bu hususta daha geni bilgi, (Meryem 19/1-
15) te ve dier ilgili yet-i Kermeler de vardr dileyen
oralara bakp aratrabilir. Biz yine yolumuza devam
edelim.

*****

o o a 2a b a 4b a QQV
4b 6 a a a ma b
6 z 2 b 4 a a b b z j
1 b m 6 n n o a
l a 5 o a a 6 1 b a

(Ve iz kalellahu y isebne Meryeme e ente kulte
linnsittehzn mmiye ilheyn min dnillh
kle sbhaneke m yekn l en ekle m leyse l
bihakkn in knt kulth fekad alimteh teglemu
m f nefs ve l eglemu m f nefsike inneke ente
allmul guybi)

5/116 Ve o vakti ki, Allah Tel "Ey Meryem'in
olu s" sen mi insanlara "beni ve anam
Allah'tan baka iki ilh edininiz dedin" diye sual
buyurdu. Dedi ki: "Seni tenzih ederim benim iin
hak olmayan bir eyi sylemek lyk olamaz, eer
29
ben onu sylemi isem, sen onu elbette
bilmisindir, sen benim iimde olan bilirsin, ben
ise senin ztndakini bilemem, phe yok ki,
gayptan bilen ancak sensin, sen."

Bu yet-i Kermede ifade edilen (sbhaneke) ,
"Seni tenzih ederim szyle seviyyet mertebesi
itibariyle (stat mertebesi kdsiyyet-i) ynnden s
(a.s.) n Hakk- tenzhidir. Btn varlkta, evvel, hr,
zhir, btn olarak Hakkn varlndan baka bir ey
olmadna gre, bu lemde de tek ilh-n kendi olaca
aktr. Herhangi bir ekilde baka bir ilh-n olmas
mmkn deildir, ite o yzden bu tr vasflardan seni
tenzh ederim demitir. Her tenzh eden kimse ancak
idraki nispetinde tenzh edebilmektedir, ancak bu husus
olduka hassas bir konudur. Hakk gerek mnda
tenzh etmek bir irfaniyyet iidir. Tezh ediyorum derken
Vacib-l vcd hazretlerini kendi aklmza gre, kendi
varlnda snrlam olmaktayz. te bu yzden tenzh
ve takdis olduka irfaniyyet isteyen bir itir. Genelde
yaplan tenzh-i beer ise kolaydr. Ayn yet-i
Kermenin iinde ayn zamanda s (a.s.) n lisnndan
seviyyet-in kendini tenzhi, de vardr.

benim iin hak olmayan bir eyi sylemek
lyk olamaz,

Yukardaki yet-i Kermenin bu blmnde s
(a.s.) sfat Kddisiyyet-i ynnden Hakk idrak etmi
olduundan ve kendiside zten Rh-l Kds-in zuhuru
olduundan bu mertebeyi de iyi bildiinden kendini
Allah- Tel hazretlerini yanl anlamaktan mecaz
mn da tenzh etmitir.

(Tenzh, tebh ve Tevhd) hakknda daha geni
bilgi bir zuhrtn dndrdkleri isimli kitabmzda
mevcuttur, dileyen oradan inceleyebilir.)

*****
30

4b = 2 b mb b u b QTS
a m 4b 6 a a a l
b 7 m b n a b 3 j v a a
b b7 b u 3 j v 2 v m
a 4a b a a o j m b z j 4b b a

(Ve lemm ce Ms limktin ve kellemehu
Rabbehu kle Rabb erin enzur ileyke kle len
tern velkininzur ilelcebeli feinistekarra
mekneh fesevfe tern felemm tecell
Rabbeh lilcebeli cealehu dekkan ve harra Ms
saika felemm efka kle sbhneke tbt ileyke
ve ene evvllmminne)


7/ 143. Ne zaman ki, Ms bizim tayin ettiimiz
vakitte geldi ve Rabbi onunla konutu, dedi ki: Ey
Rabbim!. Bana varln gster sana bakaym. -
Cenb' Hakk da- buyurdu ki: Sen beni katiyyen
gremezsin. Fakat daa bir bak, eer yerinde
durabilirse sen de beni grebilirsin. Hemen Rab'bi
daa tecelli edince onu para, para etti. Ms da
baygn bir halde dp kald. Vaktaki, ayld, dedi
ki: Seni tenzih ederim, sana tvbe ettim ve ben
imn edenlerin ilkiyim.

Yukarda ki, yet-i Kermenin ifdesiyle Ms (a.s.)
daha henz tenzh mertebesinde olduundan Vechullah-
grecek durumda olmad halde Ceml-i ilhiyye yi
Kdsiyyet-i itibariyle grmeyi diledi bu da mmkn
olmadndan, Cenb- Hakkta, kendisine (Lentern)
sen beni bu anlay ile katiyyen gremessin dedi.
nk Ceml-i lh- Tenzhte deil tebhte grlr.
Bir bakma tenzh Vacib-l vcd olan hakk
31
mevcud-l vcdun dnda ltf olan gayb leminde
tefekkr etmektir ki; burada zten gr sz konusu
deildir.

20/11. Vaktaki, atein yanna geldi. Y Ms!.
Diye nida olundu.

te bu hadise de, cenb- Hakk Ms (a.s.) a
aatan ve ate sretinde tebh mertebesinden
grnd fakat kendisi tenzhin o mertebesi ile kaytl
olduundan zuhurda olan gremedi, zuhurdan geleni
duydu. Duymak ise kulan hususiyyetidir. Kelm ise
dilin hususiyyetidir, ancak kelm, kelm edenin bir
sfat olduundan oda ztndan ayr olmadndan ayn
zamanda kelm da zatyla beraber olduundan oda
orada, ancak tebh mertebesi itibariyle olduundan bu
hli anlayamad, ve tenzh ederek ltif ve btn
leminde ki hli zere grmeyi diledi bu da beer
gzyle mmkn olmadndan, bu anlayla sen beni
katiyyen gremessin sz ve anlayna muhatap oldu.
Halbuki Cenb- Hakk zten zhir ve btn orada da idi
ki onunla her iki mahalde de grt-konutu.

Ancak bu anlay tenzh ve tebih-i birletirip
tevhid eden mmet-i Muhammedin riflerine has bir
anlaytr ki, Vcib-l Vcd-u her mertebesi ile idrak
etmek ve yaamaktr.

Gayemiz bu yet-i Kermelerin tamamn
yorumlamak olmadndan sadece tenzh ve kdsiyyet
ifade eden yerlerine temas etmekteyiz o yzden zet
olarak ele almaktayz.

*****

mb j j n 2 a a RPV
% v z j
32
(nnellezne inde Rabbike l yestekbirne an
ibadetihi ve ysebbihnehu ve lehu yescdne)

7/206. phe yok ki, Rab'bn katnda bulunanlar
ona ibdet etmekten kibirlenmezler. Ve onu
tesbh ederler ve ancak onun iin secdeye
kapanrlar.

Bilindii gibi (Rabblk-Rubbiyyet) mrebbiye,
eitim, toplu olarak Esm mertebesini ifade eden
isimlerdir. (Rabbike) ise (senin Rabbin) demektir. Bu
ise ekilde anlalr.

Birincisi: Rabb-l erbb, Rabblarn Rabb- olan
genel kullanta (Allah) (c.c.) diye bilinen Hakktr.

kincisi: Rabbl has, kiiyi genel mn da hkm
altnda tutan Esml Hsndan olan bir isimdir. Bu
ismin zellikleri o kiide daha ok zuhurdadr. Ancak
btn isimler btn kiilerde mevcuttur, has isim ise
o kiiyi daha ok hkm altnda tutan isimdir. Ancak
gzel bir rfn- eitim ile Rabb-l has tan Rabb-l
erbba ykselme imkn- vardr.

ncs: Rabbl nefs veya Rabbl hayal, dir.
Yni kiinin kendi aklnca farknda olmadan zan ettii ve
kendi cz-i aklnla hayal ve nefsinde kurgulad ve
kendinin var ettii nefs- Rabb- dr.

te yet-i Kermede bahsedilen, (Rabbike) senin
Rabbin hkm, kii yukarda bahsedilen Rabb
anlaylarndan hangi anlayta ise o mertebenin hali
iinde oluan anlaya gre olan Rabb dr. Ve onun
indinde-yanndadr onunla birliktedirler.

Yukarda bahsedilen Rab'bn indin de- katnda
olanlar ise gerek mn da Rubbiyyet-Esm
hakikatlerini idrk etmi kimselerdir. Yaptklar
ibdetleri ile kibirlenmezler, nk daha evvelce
33
kendilerinde var olan isimleri kendilerine ait olduklarn
zan ederlerken daha sonra anladlar ki bunlarn hepsi
Hakka aittir, ite o yzden kendilerinde bir benlik
kalmadndan kibir edemediler. nk kibir nefsin hli
Kibriy ise Hakkn hlidir.

Ve onu tesbh ederler. Burada ki, tesbh,
Mseviyyet mertebesi itibriyle ruk makamnda olan
tesbhtir. Devm ise seviyyet mertebesi itibriyle
secde makmnda olan tesbhtir.

onun iin secdeye kapanrlar.

Bilindii gibi namazn, kyam, brhmiyyet,
ruk, Mseviyyet, secde, seviyyet, ve tahiyyat
Muhammediyyet, olmak zere drt ana kaidesi vardr.
Bunlardan ilk mertebe sonuncusu, tahiyyat ise
makamdr. Yni makam- Muhammed-, dir. Mertebeler
geici makam ise bkdir. O makma gelmek iinde o
mertebelerden gemek lzmdr. te yukarda
bahsedilen (Rabblarnn katnda tesbh edip, sonra da
secde ederler diye bahsedilen mertebeler namazlar-
mzn ruk ve secde mertebeleridir ki; zten oralarda
(sbhne rabbiyel azm ve sbhne rabbiyel l)
Tesbhlerini sylemekteyiz. nk bu mertebeler, ruk
Mseviyyet, secde seviyyet, olmak zere kds- tesbih
mertebeleridir. Kyam brhimiyyet, tahiyyet ise
Muhammediyyet olmak zere zikr mertebeleridir.
brhmiyyetten, Muhammediyye ye gei yoludur.
Ancak, namazda brhmiyyet mertebesi olan
kyamlarn sadece ilk rekatlerine de (Sbhneke)
tenzh ile balanmaktadr.

*****

2 a a a a j 3 QPX
b a b a b z j 6 j ma b a
34
' a


(Kl hezih sebl ed ilellah-i al basretin ve ene
vemenitteben ve sbhnellah-i ve m ene minel
mrikne)

12/108. De ki: te benim yolum budur. Allah
Tel'ya ak bir delil ile dvet ederim, ben de ve
bana tbi olanlar da. Ve Allah Tel'y tenzh
ederim ve ben mriklerden deilim.

Bu yet-i Kerme Efendimiz (s.a.v.) hakkndadr.
benim yolum diye belirtilen, evvel srt-
mstakm daha sonra srtullah-Mirc tr. Dier yn
ile demiyyet hakikatinden, Muhammediyyet
hakikatine kadar olan mertebelerin tamamnn yaant-
lardr. ak bir delil zten kendisidir. yet-el kbr,
Habb, ve (bana bakan Hakk grr) hadsiyle, zten
kendisi gerekten en ak delildir. Allah Tel'y
tenzh ederim Onun tenzh-i tenzh-i kadm tenzh-
i mutlak tr, Zt- mutlak- Ahadiyyet mertebesi
itibariyle btn zuhurkardan tezh etmektir nk o
mertebede zten zuhur yoktur, te aslnda gerek
tenzh mertebesi burasdr dier tenzh mertebeleri ise
bulunduklar mertebenin tenzh-i zere olan tenzhler
dir. ben mriklerden deilim. Btn mertebeleri
kendinde toplayp tevhd ettiinden lemde hibir gayr
kalmadndan gerek mn da (1) e ulam
olduundan ve bnyesinde (Ulhiyyet. Rislet ve
abdiyyet) mertebelerini de cem etmi olduundan zten
irk hkm kendiliiden dm olmaktadr. zten irk
diye bir ey o mertebesi itibariyle de sz konusu
deildir.

*****

35
7 n 1 a z 2 a | j QS

(Ve ysebbihurragd bihamdih vel meliket min
hfetih..)

13/13. Ve gk grlemesi Allah' hamd ile, melek-
ler de onun korkusundan tesbihte bulunurlar.

Yeri gelmiken (Vhy ve Cebril) isimli
kitabmzdan, melekler hakknda ksa bir bilgi verelim.

*****
Melike - i Kirm
Mutlak vcdun hakikat-i insniyye
mertebesinden tenezzl yine o mertebede sabit olan
sfat kudretinin zuhuru ile mmkndr. Zr vcdda
kudret ve kuvvet olmaynca irade ettii bir eyin icad
mmkn olmaz.
Allah Tel Hazretleri zl-kuvvetil metiyndir
ve kudret dier sfatlar gibi vcd-u hakikinin
vasflarndan bir vasf olmas ynyle ztnn gayr
deildir.

Fiiller, kuvvet ile meydana geleceinden, efli ilhiy-
ye dahi Melike-i kirm ile zhir olur.
Kuvvet-i lhiyyenin ismi enbiya aleyhisselmn
lisnnda melikedir. Zira melek kuvvet ve iddet
mns-nadr.

Melike iki ksmdr : Birisi, tabii; dieri
unsridir.
- Birincisi, Melike-i tabiyyun (anasr)
maddenin bulunmad fezada tabii sretlerden
meydana gelen ervh- lvyyedir. Bunlar fezada
var olduklarndan, maddeden meydana gelen cisimler
36
ile ilgileri yoktur, bu sebepten onlar deme secde ile
emir olunmadlar.

- kincisi, melike-i unsriyyndur. Bunlar
anasra mensub olan ervahtr; deme secde ve
itaat ile mkelleftirler.

Melike-i kirm, ihtiyar sahibi olmayp, o
kuvann sahibi olan Zt- Ulhiyyetin iradesine
tabidirler.

Nitekim insn vcdundaki kuvvetler insnn
iradesine tabidir. nsn iradesini bir eye yneltince
kuvveti o eye ynelir asla ihtilaf etmez.

Melike-i unsriyyn, sonsuz kesif lemlerin
tedbirine memurdurlar. Bunlarn adedi, sayya, hesaba
gelmez.

Melike, his ve ehadet leminde kesif ahslar
gibi grnmezler, zira rhturlar. lem-i haylde
muhtelif sretlere brnerek grnrler. Bu grnleri
grenin hali ve itikadi ile ilgilidir. (Hz. Cibrilin Cenb-
Meryeme ve dier melike-i kiramn Lt (a.s.) ve sir
enbiyaya ve evliyaya ve slehya temesslleri gibi.)

Melikenin tasarruf ciheti, kanatlara
benzetilmitir. Bu kuvvetlerin (melek) semavat ve
arzda trl trl sonsuz tesirleri vardr.

Vcd-u mutlakn muhtelif mertebe ve
tavrlarndaki tedbirler bu kuvvetler vastasyladr.
Bunlara ulhiyyet cihetinden her bir mertebeye ve her
bir tavra gnderilirler.
Yani bazlar enbiyaya vhy ile, bazlar evliyaya
ilham ile ve dier insnlardan her birine, hayvanlara,
37
bitkilere ve madenlere, btn eyaya muhtelif sonsuz
emirlerin dzenlenme ve tedbirleri iin gnderilirler.

Herhangi bir melein kendisinden mteessir olan
eye bir tesir ile ulamas onun kanaddr.
Binaenaleyh her bir tesir yn bir kanad olmu olur.
Melikenin kanadlar yani tesir ynleri adet ile
snrl deildir. Onlarn tesirat ok ynl olduundan
kanadlarnn saylmas mmkn deildir.

Onun iin (s.a.v.) efendimiz mirac gecesi Cebril
(a.s.) altyz kanadl olarak mahade etmitir.
Maksatlar, tesirat ynlerinin okluuna iaret etmek
olmutur.

Ulhiyyetin lem-i anasr muhit olan
(saran) drt klli kuvveti vardr, ki onlara eriat
lisannda Cebril, Mikil, srfil ve Azril (a.s.)
diye isimlendirilir. Bunlara tabi olan melikenin haddi
hesab yoktur.

Fss-l Hikem Muhyiddn-i Arab-A.A.Konuk, cilt
(1) Mukaddime s.27. Sadeletirilerek zet. T.B.

*****
Bu ksa bilgiden sonra yolumuza devam edelim.

(Ve ysebbihurragd bihamdih vel meliket min
hfetih..)

13/13. Ve gk grlemesi Allah' hamd ile, melek-
ler de onun korkusundan tesbihte bulunurlar.

yet-i Kermeyi kendi yazl srasna gre
okumaya alrsak, yle ifade etmemiz gerekecektir.

(Ve gk grlemesi tesbh ediyor. Onun hamd ile
ve melekler de onun korkusundan.)

38
Gk grlts nedir.?

(Gk grlts, imek akmasnn peinden hzla
yer deitiren havann hareketinden meydana gelen
sestir. Yldrm meydana getiren ok kuvvetli elektrik
akm, ksa sre iinde evresinde ki, havay iddetle
str. Bu snma sonucu ok ani bir ekilde genleen
hava hzla daha souk havann bulunduu yerlere dalar.
te havann bu hareketinin meydana getirdii dalga,
gk grlemesini veya gk grltsn hasl eder.)

nternetten alnan bu bilgide grld gibi btn
gk grlts oluumlarnn srayla tabii bir seyr
ierisinde kendi kendilerine oluyormu gibi anlatlmak-
tadr. Halbuki yet-i Kerme bu grlemenin bir tesbh
olduunu ak olarak ifade etmektedir, Tesbh ise zt-
mutlan kdsiyyeti ni tasdik etmektedir. Daha yukarda


Melike-i unsriyyn, sonsuz kesif lemlerin
tedbirine memurdurlar. Bunlarn adedi, sayya, hesaba
gelmez. Diye ifade edilmiti.

te bu lemde nasl bir oluum olursa olsun bu
Melike-i unsriyyn, un tesiriyle olmaktadr.
Bunlar da Hakkn kudret sfatnn fal zuhurlardr.
Takdri lh- Rezzak sfatnn gerei olarak rahmetini
indirecek mahallin zerine daha evvelce kesif olan su,
Hayat kaynan arzdan, gne s tesiriyle ltifletirip
hafifletince buhar olarak yukarya kmaya balarlar
younlanca bulut ismini alrlar, ve rzgrn tesiriyle
arzn neresine gnderilecekler ise o istikamete doru
srlrler. ndirilecek yere gelince yukarda bahsedildii
ekilde o yrelere gk grltleriyle birlikte yamurlar
da yamaya balam olurlar. te bunlarn hepsi tabiat
stnde messir-tesirli olan, Melike-i unsriyyn,
un tesiri ve sevkiyle olur ki, buda bir lh- takdirdir.
te bu lemi ehadetin czlerinden olan su, hava, ate
muhtelif evrelerden geerek meydana gelen gk
39
grltsnn de her varlkta olduu gibi bu btnn
iinde, btnden ayr olmayarak, kendine ait bir kimlii
vardr. te bu kimlii bizler, aslnn farknda olmadan
(gk grlts ) diye basite tabiat olay olarak ifade
ederiz. Alnda o, gk grlts olarak kulaklarmzda
yanklanan o mertebe-nin kendisini meydana getireni,
kds- tesbh etmesinden ve vmesinden Hamdn
dan baka bir ey deildir. Ayrca meydana gelen btn
bu oluum ve dnmlerin meydana kt mahallerde
o varlklarn ftr ibadetleridir. Bu lemde Hakka ibdet
etmeyen hibir zuhur mahalli yoktur. Ancak her varln
ibdeti kendi ftri yaps istikametine gredir. te bu
yzden Melike-i Kirmn bir vasf kuvvet bir vasf da
iddettir. Kuvvet her trl ite gerektii kvamda
kullanlr, iddet ise daha ok g gerektiren yerlerde
kullanlr. Yldrm dmesi ve gk grltsnden sonra
meydana gelen lm, yangn ve sel basknlar melike-i
kiram-n iddetli g kullanmasndandr. Aslnda bu sz
dahi bizim artlanm anlaymza gredir. Melke-i
kirm bunlar yapmakta hi zorlanmaz nk ftr-
hlleridir.

Melke-i kirm baz hallerde yaptklar bu iddetli
uygulamalar neticesinde insanlara gelebilecek zararn
neticesinden de korkarlar. te btn bunlar gk
grlts ve Melik-i kirmn tesbhleri ve korkular
dr, diyebiliriz. Allah-u alem.

*****

= ub a 2 z 2 | j YX

(Fesebbih bihamdi rabbike ve kn minesscidne)

15/98. Sen hemen Rab'bini hamd ile tesbih et ve
secde edenlerden ol.

40
Yukarda belirtilen yet-i kerimeyi ok iyi, berrak-
irfniyyetli bir akl, ve muhabbetli bir gnl, ile
incelememiz gerekmektedir.

Mealde belirtilen yorum, genele ak ve herkesin
anlayabilecei ekilde olan eriat mertebesi itibariyle.
yaplan yorumdur. Biz bu yorumu biraz daha deiik
ynleriyle ele almaya alacaz, neallah.

(Fesebbih) Bu kelime Tesbh et mnsna emir
dir. Genelde tavsiye ynl kullanlr. Ancak aslnda
emirdir. O halde bu emri alan kimsenin sormas lzm
gelecektir. Nasl? diye, cevab, bihamdi yani
hamd ile olmaktadr. O halde yine sorulacaktr, nasl
bir hamd ile,? diye. Cevab rabbike Yni, (senin
rabbnn hamd ile) olarak gelmektedir. Daha sonra
ve kn ve ol emri, gelmektedir. Yine sorulacaktr,
ne olaym? cevab, minesscidne yni, secde
ehli olanlardan ol diye gelmektedir. Grld gibi
yet-i Kermenin tamam emirdir. Bu emri alan zuhur
mahallerinin hepsi kendi mertebeleri itibariyle ftreten
bu emirlere uymaktadrlar, uymamalar mmkn
deildir ancak bunlar anlamak bir irfaniyyet ve yaam
iidir. Cenb- Hakkn ol deyipte olmayan bir eyi sz
konusu deildir.

imdi, yet-i Kerimeyi bu anlay iinde yeniden
zetle incelemeye alalm. Yukarda bahsedildii zere
mealen yeniden dzenlersek.

senin rabb nn hamdyla tesbih ettikten
sonra secde ehli olanlardan ol.

ekliyle anlamamz gerekecektir. O halde nmze
bir ok husus kmaktadr.

(1) Senin rabbn, ne demektir.?
(2) Hamd gerek mnda nedir.?
41
(3) Hitap, bu yet-i kerimeyi okuyan kimseye ve
onun mertebesine, uygun olduuna gre ise, okuyann,
bulunduu mertebesinin, rabb nn hamd nasldr.?
(4) Secde ve secde ehli ne demektir.? Niin
rk ehli denmemitir.

te bu veya dier yet-i kerimelerde bildirilen
hususlar kendi ifadeleri ynyle incelemez isek, o
zaman sadece zhir meal ynyle hibir tefekkr
yrtmeden okuyup gemi oluruz. Bu da ok gzeldir
ama yet-i kermeleri Ulhiyyet-in iaretleri olarak bilir
ve o anlayla bakarsak o zaman Rabb mz daha
burada iken mahede etmi oluruz. nk zten kendi
ifadesiyle bizimle beraberdir. Ancak biz ise, nefsimizle
beraber olduumuzdan, onunla yaadmzn farknda
deiliz. imdi yukarda bahsedildii zere yet-i
Kermeyi, srayla tekrar incelemeye alalm.

(1) Senin rabbn, ne demektir.?

Yukarda da bahsedildii zere Rabb anlaynn
trl olduu bildirilmi idi. Tekrar hatrlayalm.

Bilindii gibi (Rabblk-Rubbiyyet) mrebbiye,
eitim, toplu olarak Esm mertebesini ifade eden
isimlerdir. (Rabbike) ise (senin Rabbin) demektir. Bu
ise ekilde anlalr.

Birincisi: Rabb-l erbb, Rabblarn Rabb- olan
genel kullanta (Allah) (c.c.) diye bilinen Hakktr.

kincisi: Rabbl has, kiiyi genel mn da hkm
altnda tutan Esml Hsndan olan bir isimdir. Bu
ismin zellikleri o kiide daha ok zuhurdadr. Ancak
btn isimler btn kiilerde mevcuttur, has isim ise
o kiiyi daha ok hkm altnda tutan isimdir. Ancak
gzel bir rfn- eitim ile Rabb-l has tan Rabb-l
erbba ykselme imkn- vardr.
42

ncs: Rabbl nefs veya Rabbl hayal, dir.
Yni kiinin kendi aklnca farknda olmadan zan ettii ve
kendi cz-i aklnla hayal ve nefsinde kurgulad ve
kendinin var ettii nefs- Rabb- dr.

te yet-i Kermede bahsedilen, (Rabbike) senin
Rabbin hkm, kiinin, yukarda bahsedilen Rabb
anlaylarndan ikincisi olan Rabb-l has tr.

te ancak bu anlaytan sonra, senin rabb nn
hamdyla tesbih et hkm faaliyete geebilecek ve
burada ki tesbihat ancak o zaman hakkyla gerekle-
mi olacaktr.

(2) Hamd gerek mnda nedir.?

Genelde hamd, teekkr ve vg anlamnda
kullanlr. Ancak gerek mhiyyet-i ok daha bakadr.
Hakikatte ise hamd- Ancak Allah (c.c.) yapar kulun
beer yn bundan cizdir. te o yzden,
(Elhamdlillh) hamd Allah-a mahsustur.)

Hamd-n sekiz mertebesi (salt-namaz) isimli
kitabmzda, daha deiik dier ynyle de, (13 ve
hakikat-i lhiye) isimli kitabmzn son blmlerinde
bahsedilmitir, dileyenler oralara bakabilirler.

(3) Hitap, bu yet-i kerimeyi okuyan kimseye ve
onun mertebesine, uygun olduuna gre ise, okuyann,
bulunduu mertebesinin, rabb nn hamd nasldr.?

O halde bu mertebenin hakikatlerinin iyi
anlalmas ve ksmende olsa kendini arlkl zerinde
tesiri olan ismi- esm sn idrak etmesi gerekecektir.
Daha sonra bu esmnn kendi faaliyeti itibariyle
hamdini yni vgsn renip onun hamdyle-
vgsyle hamdetmeye balamas lzm gelecektir.
43


sonra secde ehli olanlardan ol.

(4) Secde ve secde ehli ne demektir.? Niin
rk ehli denmemitir.

O halde secde ehli olmann yolu rabb nn
hamdiyle hamdetmekten gemektedir. Bilindii gibi
secde de Fen fillh-seviyyet mertebesi olduundan bu
mertebe de kdsiyyet zere olduundan burada da
tesbh hkm geerlidir. Bu mevzuu da bu kadarla zet
olarak yeterli grp yolumuza devam eldim.

*****

b m b z j 6 v n m 5 a a ma Q
" ' b

(Et emrullah-i testagcilhu sbhnehu ve tel
mm yrikne)

16/1. Allah Tel'nn emri geldi, artk onu acele
istemeyiniz, -Hak Teal onlarn ortak kotuklar
eylerden uzak ve ok ycedir. (Sbhn)dr.

Bura da emri geldi, den murat, tefsirlerde de
ifde edildii gibi, kyamet olduu belirtilmektedir ve bu
hususta bir ok bilgi vardr dileyenler aratrabilirler.

Bilindii gibi Mseviyyet ve seviyyet mertebele-
rinin hafta gnleri (alt) dr. Muhammediyyet
mertebesinin ise (yedi) dir. nk! Alt gn-kn, veya
tecell de lemler olumu, yedinci gnn sonunda
bozulacaktr. nk bu lemin asl unsuru (kevn ve
fesat) yni olma ve bozulmadr. Alt gn-kn de
oluan bu lem yedinci gnde bozulacaktr. dem-in yer
44
yznde grnmesi, kyamet lmeti, Hazret-i
Raslllaha risletin gelmesi ise, kymetin
balamasdr. O gnden beri kyamet sresi (Sresi)
okunmaya ve yaanmaya balamtr u anlar dahi
bizler, kyametin iinde yaamaktayz ite bu yzden
hr zaman mmetiyiz.

emri geldi, Bu emir rislet hkmnn iinde
bulunan kyametin balang emridir. Ve daha o zaman
gelmitir yet-i Kerme bunu ak olarak ifde
etmektedir, daha sonra oluacak dier byk lmetler,
yer sarsntlar ise kyametin son kapan olacaktr.

onu acele istemeyiniz, Henz daha vaktiniz
varken onu acele istemeyiniz. Diye daha o gnden
tavsiye de bulunulmutur. nk tannan bu sre ok
deerlidir.

ortak kotuklar eyler Bilindii gibi
eyiyyet zuhura gelmi olan varlklara verilen toplu
isimdir oulu eyadr. Kim ki, bu eya ismiyle zhiren
mahlk hkm ile bilinen bu varlk zuhurlarndan her
hangi birine muhabbet besler ve o muhabbeti Hakk
muhabbetinin stne km olur ise farknda olmadan o
nesne ile Hakka irk komu olur. Ancak bu varlkta
Hakkn zuhurundan baka bir eyin olmadn idrak
etmi bir irfan ehline gre ise irk olmaz.

eylerden uzak ve ok ycedir. (Sbhn)dr.

Kymet ve irk gibi eyler, bu dnya lemine
gredir. Esm ve sfat lemlerinde bunlardan sz
edilmez ite bu yzden de burada Hakk Telya
bunlardan tenzh vardr. (Sbhneh) Grld gibi
Sbhn (H) ya balanmtr. (H) ise ismi zam
dr, ayrca (H) iki trldr, biri gerek mn da btn-
ve mutlak tenzhte olan yndr dieri ise zuhur ve
tecelliye dnk yndr. Bu ise tebh tarafdr. Her iki
45
ekilde de Sbhn-mnezzeh tir. (H) hvviyyet-i
mutlaka-mutlak ilh- hvviyyet tir. Ve btn bu
lemlerde ne varsa hepsini kendine ve ftratna gre de
bir hvviyyet-i vardr hl byle olunca btn varlkta,
bir hvviyyet-i ilh-, birde hvviyyet-i zuhur- olmak
zere iki hvviyyet-i vardr ite bu yzden, yazda
cmle arasnda geen (h) ()harfinin biri lh- ve dieri
zuhr- olmak zere iki gz vardr. Allah isminin
sonundaki (h) harfi ise tek gzldr () nk orada
daha henz zuhur olmadnda sadece tek olan
hvviyyet-i mutlaka vardr.

() (hu) yazda satr aralarnda ve sonlarda
genelde uzatma iareti olan ve (vav) () harfiyle
yazlmaktadr. Bu ise iki ynl hu arasnda geit-
berzhtr. Trke de, de (ve) bala olarak kullanl-
maktadr. te her zuhur mertebesinde, hvviyyet-i
ilh-, den olacak her hangi bir hvviyyet-i zuhr- ye
intikl bu (vav-ve) ile meydana gelmektedir.

te bizlerde daha bu gnden kyamet hakikatlerini
idrak eder de gereini yerine getirirsek, ilm mn da
kyam etmi oluruz. Yni gafletten uyankla geip
yatay yaamaktan dikey yaamaya gemi kyametimizi
imdiden koparm oluruz. O zaman gelecek kyamet
bizde varlmzdan bir ey bulamayaca iin hi tesiri
olmayacaktr. Ve bu yzden de zuhur hvviyyetimizden
lh- hvviyyetimize daha burada iken yol bulanlardan
olacamz iin ayn zamanda lh- hvviyyetimizle de
yaayacamzdan hvviyyetimizde Allah ismindeki tek
(hu) ya dnecektir. Bu hususu da burada imdilik bu
kadarla yetinip yolumuza devam edelim neallah.



46
v a 5 j 2 a a b z j Q
y b b 2 ab a v a a a z a
QU& j a a a b6 mb a

(Sbhanellezi esr biabdih- leylen minelmescidil
harmi ilelmescicidilaksallez barekn havlehu
linriyehu min ytin inneh hvessemul
basru)

17/1. Noksan sfatlardan mnezzehtir o -kudret
sahibi yaratc-ki , kulunu bir gece Mescid-il
Haram'dan evresini mbarek kldmz Mescid'il
Aks'ya yrtt. T ki, ona yetlerimizden bir
ksmn gsterelim. phe yok ki, ancak o "ezel
yaratc- dr her eyi iiten gren.

yet-i Kermenin burada ki, mealide, genel anlay
itibariyledir. r--iaret yorumu ise daha bakadr.
Yeri olmad iin zetle birka hususuna bakp
yolumuza devam edeceiz.

Hepsini olduu gibi bu, yet-i Kermeyi de iyi
anlayabilmemiz iin tekrar, tekrar okumamz
gerekmektedir. O zaman greceimiz u olacaktr.

yet-i Kermenin bir baka dilden anlatlddr.
evresini mbarek kldmz ve yetlerimizden
bir ksmn gsterelim. Blmleri sadece anlatlan
dile aittir. (Biz mbarek kldk ve gsterelim) demektir.
Burada anlatan makam, kendinden biz diye
bahsetmektedir. yet-i Kermenin dier taraflar ise,
tarifle anlatmdr. Bu anlay iinde tekrar okursak bu
incelii anlam ve iinde makamn bulunduunu fark
etmi olacamzdr. Bu makamdan.

47
Birincisi: Hdiseye hkim olan ve anlatan
(Ahadiyyet) mertebesidir.

kincisi: nlatlan (Ulhiyyet) mertebesidir.

ncs: se, faal olan (Rislet) mertebesidir.

Btn bunlarn anlatld muhatab olan (drdn-
c) bir mertebe daha vardr ki, o da (abdiyyet)
mertebesidir.

Noksan sfatlardan mnezzehtir o -kudret sahibi
yaratc-ki,(zuhur edici)
Grld gibi burada (Ahadiyyet) tenzh merte-
besinden (Ulhiyyet) mertebesi anlatlmaktadr. Ve
hdise bu mertebenin arasnda gemektedir.
kulunu bir gece Mescid-il Haram'dan evresini
mbarek kldmz Mescid'il Aks'ya yrtt.
Ulhiyyet mertebesi, rislet mertebesini, birlikte
gecenin bir vaktinde Mescid-il Haram'dan, zat
mertebesinden mbrek klnan, esm ve sfat
mertebesi olan, Mescid'il Aks'ya yrtt.
yetlerimizden bir ksmn gsterelim.
Buradaki yetler yukarda hakikatleri itibariyle
bahsedilen drt mertebenin lh- iaretleridir. Buradaki
(esr) gece yrmesi sratullah-gk yolculuudur.
(isr) ise srat- mstakm, yerdeki yolculuktur.o her
eyi iiten grendir. Zhiren bu hadise de de her
eyi gren iitendir. Btnen de her eyi iiten ve
grendir. Ancak yaanarak idrak edilecek bu hususu da
burada brakp idraklerinize sunarak yolumuza devam
edelim.

*****
48
a j a b b m b z j TS

(Sbhanehu ve tel amm yeklne lvven
kebr)

17/43. O -Yce Allah- onlarn dediklerinden ok
mnezzehtir, uludur. Ve son derece ycedir,
byktr.

Onlarn hayallerinde var edip zan ettiklerinden
mnezzehtir.

*****

6 a j a pa a | j m TT
1 m z 2 | j a ( a
a 1 b y b a 6 z j m

(Tsebbihu lehssemvtsseb-u velerdu ve men
fhinne ve in min eyin ill ysebbih bi hamdih
ve lkin l tefkahne tesbhahm inneh kne
halmen gafur)

17/44. Onu yedi gk ve yer, ve onlarda
bulunanlar tesbih ederler ve hi bir ey yoktur ki,
ill onu hamd ile tesbhte bulunur. Fakat siz
onlarn tesbhlerini anlayamazsnz. phe yok ki,
o halimdir, balaycdr.




Selamunaleykm,

Terzibabacm, Ayetler bir yerde grup halinde vard.
49
Size gelecei iin bu kadaryla iktifa ettik. Hadisler de
farkl olanlar olabilir. Ekte de gnderiyoruz... Almazsa
diye buraya da ekledik...





Hadisler
Peygamber efendimiz buyururlar:

Cenb- Hakk yle ok zikredin ki grenler sizi
mecnn sansnlar.
Hadis bni Mce

Kalben Cenb- Hakk zikretmek ise, hased, riy, kibir
gibi kalp hastalklarn izle etmesi bakmndan ifnn
t kendisidir.
Hadis, Mnavi Knuzul Hakik

Yine Raslullah sallallhu aleyhi vesellem zikir
hakknda:
Korkun bir ey grdnzde istifra, zikrullha ve
niyza mdvim olup Allaha iltic ediniz buyurur.
Hadis, Buhar

Eb Sidel- Hudrden gelen bir rivyette Allah Rasl
birgn halka tekil etmi bulunan bir topluluun yanna
vard. Onlara niin byle oturduklarn sordu? Onlar da:
Kendilerine bata slm olmak zere pek ok nimetler
veren Allah zikretmek iin bir araya geldiklerini
anlattlar. Peygamberimiz tekrar: Siz gerekten
sadece Allah zikretmek zere mi toplandnz? diye
sorunca sahbler: Vallhi sadece bu maksadla bir
araya geldik diye yemn ettiler. Bunun zerine Hz.
50
Peygamber aleyhisalt vesselm: Sizi itham ettiim
iin stelemedim. Cebrail bana: Allahn sizinle
meleklerine iftihar ettiini haber verince ben de sizin ne
ile megul olduunuzu tam olarak anlatmak istedim
buyurdu.
Hadis Mslim

Hz. Peygamber sallallhu aleyhi vesellem efendimiz
buyuruyorlar ki: Cenb- Allah, kendisini ok zikreden
kimseyi sever.
Hadis Suyut, El-Cmius-Sagr
Said bin Cbeyr (r.a) dan rivyet olunmutur ki
Raslullaha evliyaullahn kimler olduu sorulmu Oda
yle buyurmutur: Onlar yle kimselerdir ki,
grldklerinde Allah zikr olunur (yd olunur).
Hadis, bni Mace
Baka bir rivyette ise, Grldklerinde Allah hatra
gelir.
Hadis Syuti, ed-Drrl-mensr


Nitekim mer bin Hattab (r.a)dan rivyet olunmutur
ki Raslullah sallallhu aleyhi vesellem yle
buyurmutur. Allah`n kullarndan yle insanlar vardr
ki enbiy deiller, ehid de deiller, fakat kyamet
gnnde Allah katndaki makamlarndan dolay onlara
nebler ve ehidler imrenerek bakacaklardr. Ashb-
Kirm: Ey Allah'n Rasl! Bunlar kimler ve ne gibi
hayrl ameller yapmlardr? Bize bildir ve biz de onlara
sevgi ve yaknlk gsterelim dediler. Raslullah:
Bunlar bir kavimdir ki aralarnda ne akrabalk ne
ticaret olmakszn Allahn nuru ile nurlanp Allah rzas
iin birbirlerini severler. Vallahi yzleri bir nur ve
kendileri de nurdan birer minber zerindedirler.
nsanlar korktuklar zaman bunlar korkmazar, insanlar
mahzun olduklar zaman bunlar
hznlenmezler buyurdu.
51
Hadis, Hakim el-Mstedrek

_ II . c. _..I _ I II , I c , I .
l: _. o .,.I i , II , .,.I i , II , _. o
_ >I . , oI
Eb Mus (radyallhu anh) anlatyor: Raslullah
aleyhissaltu vesselm buyurdular ki: "erisinde Allah
zikredilen evlerin misali ile ierisinde Allah
zikredilmeyen evlerin misli, diri ile lnn misali
gibidir." buyurur.
Hadis, Buhar, Mslim
Peygamberimizin akladklarna gre n Yce Allah
Ben, kulumun zann indindeyim. Hakknda, inancna
gre ilem yaparm. Kulum, beni zikrettii zaman, ben
onun yanndaym. Eer o, beni, kendi nefsinde
zikrederse, ben de onu, kendi nefsimde zikrederim.
Eer o beni bir topluluk iinde zikrederse, ben de onu,
iinde zikrettii topluluktan daha hayrl olan bir
topluluk iinde zikrederim.
O bana, bir kar yaklarsa, ben ona bir arn
yaklarm! O bana, bir arn yaklarsa ben ona bir
kula yaklarm! O, bana, yryerek gelirse, ben ona
koarak gelirim! buyurmaktadr.
Hadis, Buhar, Mslim


Peygamberimiz: Size, hayrl olanlarnz haber vereyim
mi? diye sordu. Evet! Y Raslallah! Haber ver!
dediler.
Peygamberimiz: Sizin hayrl olanlarnz, onlardr ki,
kendileri grldkleri zaman, n yce Allah,
hatrlanr! buyurdu.
Ahmed b. Hanbel, Msned

Amellerinizin en hayrlsn ve Rabbiniz katnda en
temizini ve derecelerinizi en ok ykselteni ve sizin iin
52
altn, gm vermenizden ve dmannzla sabahleyin
karlap boyunlarn vurmanzdan ve onlarn da sizin
boyunlarnz vurmasndan daha hayrl olann haber
vereyim mi? diye sordu. Evet! Y Raslallah! Haber
ver! dediler. Peygamberimiz: n yce Allah
zikretmektir! buyurdu.
Hadis, Ahmed Bin Hanbel, Msned; Tirmiz

Sahabe-i kiramdan biri Peygamberimize: Ya Raslallah
hangi cihadn ecri daha byktr? diye sordu.
Peygamberimiz n yce Allah en ok
zikredenlerinki! buyurdu. Hangi orularn ecri daha
byktr? diye sordu. Peygamberimiz n yce
Allah en ok zikredenlerinki! buyurdu. Bundan sonra
namaz klanlar, zekt verenler, hacca gidenler ve
sadaka verenler iin de ayn soruyu sordu.
Peygamberimiz de bunlarn hepsine n yce Allah
en ok zikredenlerinki! buyurdu.
Bunun zerine Hazret-i Eb Bekir, Hazret-i mere Y
Eb Hafs! Hayrn tmn Allah zikredenler, alp gitti!
dedi. Peygamberimiz Evet buyurdu.
Hadis, Ahmed Bin Hanbel, Msned

Eb Saidl-Hudr der ki: Y Raslallah! Kyamet gn,
Allah katnda derecesi en stn olan kullar
hangileridir? diye sordum. Raslullah aleyhisselm:
Allah ok zikredenler! buyurdu. Y Raslallah!
Onlar, Allah yolunda savaan gaziden de mi
stndrler? diye sordum. Raslullah aleyhisselm
Klcn, krlncaya ve kana boyanncaya kadar kfirlere
ve mriklere alsa da Allah ok zikredenler derece
bakmndan ondan daha stndr! buyurdu.
Hadis, Tirmiz, Ahmed Bin Hanbel

53
Bir hadis-i erife gre: Bir cemaat, bir mecliste oturur
da n yce Allah zikretmeden ve Peygamber
aleyhisselt vesselma salavat getirmeden
dalrlarsa, kyamet gn, bu meclisleri onlara hasret
ve nedametten baka bir ey olmayacaktr! Allah
onlara, bu yzden isterse azap eder, isterse balar.
Hadis, Tirmiz, Snen

Cabir bin Abdullahn, Peygamberimizden rivayetine
gre Zikrin efdal ve stn (L ilhe illallah), duann
ekmel ve stn de (Elhamd lillahdr).
Hadis, Tirmiz, Snen
ki kelime vardr ki dilde hafif, terazide ardr ve
Rahman olan Allah a pek sevgilidir. Onlar
Subhanallahi ve bihamdihi, subhanallahil azimdir.
Hadis, Sahihi Mslim

Her kim sabaha eritii, akama eritii srada yz
kere Subhanallahi ve bihamdihi derse kyamet gn,
hibir kimse onun okuduu duadan stnn
getiremez. Ancak, onun syledii bu dua kadar
sylemi olan veya ondan daha fazlasn sylemi
bulunan kimse mstesnadr. buyurmutur.
Hadis, Sahihi Mslim

Peygamberimizin akladklarna gre n Yce Allah
Ben, kulumun zann indindeyim. Hakknda, inancna
gre ilem yaparm. Kulum, beni zikrettii zaman, ben
onun yanndaym. Eer o, beni, kendi nefsinde
zikrederse, ben de onu, kendi nefsimde zikrederim.
Eer o beni bir topluluk iinde zikrederse, ben de onu,
iinde zikrettii topluluktan daha hayrl olan bir
topluluk iinde zikrederim.
O, bana, bir kar yaklarsa, ben, ona bir arn
yaklarm! O, bana, bir arn yaklarsa ben ona bir
54
kula yaklarm! O, bana, yryerek gelirse, ben ona
koarak gelirim!
Buhari, Muslim

Kulum, nfilere devam edip bana yle yaklar ki
nihayet ben onu severim. Sevince de kendisinin gzleri
olurum, greceini, onlarla grr. Kulaklar, olurum,
duyacan onlarla duyar. Ayaklar olurum. Yryecei
zaman, onlarla yrr. Bana snacak olursa, onu
barndrr, korurum. Bana dua ederse, duasn kabul
ederim. Benden bir ey isterse, istediini veririm.
Mafiret dilerse, kendisini mafiret ederim.
buyurmutur.
Abdurrezzak Musannef, Ahmed bin Hanbel
Peygamberimiz buyururlar ki: Rabbini zikredenle,
zikretmeyenin misali diri ile lye benzer!
inde Allah zikredilen ev ile iinde Allah zikredilmeyen
evin misali, l ile diri gibidir!
Buhari, Muslim

Peygamberimiz: Size, hayrl olanlarnz haber
vereyim mi? diye sordu. Evet! Y Reslallah! Haber
ver! dediler.
Peygamberimiz: Sizin hayrl olanlarnz, onlardr ki,
kendileri grldkleri zaman, n yce Allah,
hatrlanr! buyurdu.
Amellerinizin en hayrlsn ve Rabbiniz katnda en
temizini ve derecelerinizi en ok ykselteni ve sizin iin
altn, gm vermenizden ve dmannzla sabahleyin
karlap boyunlarn vurmanzdan ve onlarn da sizin
boyunlarnz vurmasndan daha hayrl olann haber
vereyim mi? diye sordu. Evet! Y Reslallah! Haber
ver! dediler. Peygamberimiz: n yce Allah
zikretmektir! buyurdu.
Ahmed bin Hanbel, Msned; Tirmizi

Adamn biri Peygamberimize: Hangi cihadn ecri daha
55
byktr? diye sordu. Peygamberimiz n yce Allah
en ok zikredenlerinki! buyurdu. Adam Hangi orularn
ecri daha byktr? diye sordu. Peygamberimiz n
yce Allah en ok zikredenlerinki! buyurdu. Bundan
sonra adam, namaz klanlar, zekt verenler, hacca
gidenler ve sadaka verenler iin de ayn soruyu sordu.
Peygamberimiz de bunlarn hepsine n yce Allah
en ok zikredenlerinki! buyurdu.
Bunun zerine Hazret-i Eb Bekir, Hazret-i mere Y
Eb Hafs! Hayrn tmn Allah zikredenler, alp gitti!
dedi. Peygamberimiz Evet buyurdu.
Ahmed bin Hanbel, Msned

Muaz bin Cebelden rivayet edilen hadise gre: dem
olunu, kyamet gnnde, Allahn azabndan, zikir
amelinden bakas kurtaramayacaktr!
Tirmizi, bn-i Mace, Ahmed bin Hanbel

Enes bin Mlik: Reslullah Aleyhisselm Hibir cemat
yok ki toplansnlar, Allah zikretsinler ve bunda, Allahn
rzasndan bakasn istemesinler de semadan bir
seslenici, kendilerine gnahlarnz, hasenelere
evrilmitir ve sizler, mafiret edilmi olarak kalknz!
diye seslenmi bulunmasn! buyurdu. demitir.
Ahmed bin Hanbel, Msned

Peygamberimiz birgn, Cennet bahelerine
uradnzda yararlannz! buyurdu.
Cennet baheleri nedir? diye sordular.
Peygamberimiz: Zikir halkalardr! buyurdu.
Ahmed bin Hanbel, Msned
Peygamberimiz buyurmulardr ki: Kim, sabah
namazn cemaatle kldktan sonra oturup gne
douncaya kadar n yce Allah zikreder, sonra da iki
rekt namaz klarsa, kendisi tam bir hac ve tam bir
56
umre sevab gibi sevap kazanr.
Tirmizi, Snen

Bir Hadis-i erife gre: Bir cemaat, bir mecliste oturur
da n yce Allah zikretmeden ve Peygamber
aleyhisselt vesselma salavat getirmeden
dalrlarsa, kyamet gn, bu meclisleri onlara hasret
ve nedametten baka bir ey olmayacaktr! Allah
onlara, bu yzden isterse azap eder, isterse balar.
Tirmizi, Snen

Eb ZerrlGfar der ki: Ya Reslallah! Bana, bir
tavsiyede bulun? dedim.
Reslullah: Bir gnah ilediin zaman, arkasndan bir
hasene yetitir ki onu yok etsin! buyurdu.
Ya Reslallah! La ilhe illallah, hasenattan mdr? diye
sordum.
Reslullah: O, hasenatn en stndr! buyurdu.
Eb ZerrlGfar der ki: Ya Reslallah! Bana, bir
tavsiyede bulun? dedim.
Reslullah: Bir gnah ilediin zaman, arkasndan bir
hasene yetitir ki onu yok etsin! buyurdu.
Ya Reslallah! La ilhe illallah, hasenattan mdr? diye
sordum.
Reslullah: O, hasenatn en stndr! buyurdu.
Ahmed bin Hanbel, Msned

Eb Hreyrenin rivayetine gre: Peygamberimiz
imannz yenileyiniz! buyurdu.
Ya Reslallah ! manmz nasl yenileyelim? diye
soruldu.
Peygamberimiz: La ilhe illallah szn ok ok
syleyerek! buyurdu.
Ahmed bin Hanbel, Msned

57
Ya Reslallah! Allaha hangi sz daha sevimlidir? diye
sorulunca, Peygamberimiz n yce Allahn melekleri,
kullar iin semi olduu Subhanallahi ve bihamdihi
szdr.
ki kelime vardr ki dilde hafif, terazide ardr ve
Rahman olan Allah a pek sevgilidir. Onlar
Subhanallahi ve bihamdihi, subhanallahil azimdir.
Sahihi Mslim
Her kim sabaha eritii, akama eritii srada yz
kere Subhanallahi ve bihamdihi derse kyamet gn,
hibir kimse onun okuduu duadan stnn
getiremez. Ancak, onun syledii bu dua kadar
sylemi olan veya ondan daha fazlasn sylemi
bulunan kimse mstesnadr. buyurmutur.
Sahihi Mslim

Peygamberimiz in zevcesi Hazret-i Safiyye der ki
Tesbih ekmekte kullandm drt bin hurma ekirdei
nmde bulunduu srada Reslullah yanma girdi.
Ey Huyeyin kz! Nedir bunlar? diye sordu.
Bunlarla tesbih ekerim. dedim.
Reslullah aleyhisselt vesselm bana dikildiim
mddet iinde bundan daha ounu ekecein tesbih
yok mu? Ben, sana ekmekte olduun tesbihten daha
ok olann reteyim mi? diye sordu. ret bana ya
Reslallah! Dedim. Bunun zerine Reslullah
aleyhisselt vesselm: Subhanallahi vebihamdihi
adede halkh (Allah yarattklar saysnca tesbih eder
ve ona hamdederim!) de! buyurdu.
Tirmizi, Snen

Peygamberimiz in zevcelerinden Hazret-i Cveyriye bir
gn sabah namazn kld srada veya kldktan sonra
namazghnda, dua ve Allah zikir ederken,
Peygamberimiz onun yanna urayp ayrlmt.kuluk
vakti veya gndzn yars olduu sralarda
58
dnd.Hazret-i Cveyriyenin yanna urad. Hazret-i
Cveyriye, hala namazgahnda idi.
Peygamberimiz: Sen hl, yanndan ayrldm
sradaki hl zere mi devam ediyorsun? diye sordu.
Hazret-i Cveyriye: Evet! dedi.
Peygamberimiz: Ben senden sonra drt kelime
syledim ki bu gn sabahtan beri senin sylediklerinle
tartlsa, onlardan daha ar gelir! Dikkat et! Okuyacan
o kelimeleri sana da reteyim.

Subhanallahi adede halkh
Subhanallahi rza nefsihi
Subhanallahi zineti arihi
Subhanallahi midade kelimtih, de! buyurdu.
Tirmizi, Snen, Ahmed bin Hanbel
Baka bir rivayette ise yle sylenir: Her eyden
mnezzeh olan Allah Tely noksan sfatlardan tenzih
ederim ve ona hamdederim. n byk yce Allah
tesbih ederim. Allahtan mafiret dilerim ve Ona tvbe
ederim.
Buhari

Eb Saidl Hudrnin bildirdiine gre Peygamberimiz:
Bakyatssalihat oaltnz! buyurdu.
Ya Reslullah! Bakyatssalihat nedir? diye soruldu.
Peygamberimiz: Allah tekbir, tehlil, tesbih, tahmid
etmek ve L havle vela kuvvete illa billah demektir!
buyurdu.
Ahmed bin Hanbel, Msned

Peygamberimiz, Allahn nimete brd kimse
Allaha hamd etmeyi oaltsn! Gnah oaltan kimse,
Allaha istifar oaltsn! Rzk geciken kimse de L
havle vel kuvvete ill billah szn sylemeyi
oaltsn!
Cennete ilk davet edilecek kimseler genilikte ve
59
darlkta Allaha hamd edip durmu olan hamd
edicilerdir! buyurmutur.
Taberani Mcemus-sair


































60