İSG KİTABI (Dr. Mahmut Yaman) PDF

SALII VE GVENL M, O DA NE?
i

SALII VE GVENL M, O DA NE? ii

NDEKLER

NSZ
1.BLM SAYFA
KANIKSADIIMIZ OLAYLAR 1
KORKUN GEREKLER 3
SG VE TARAFLAR 9
DEVLET 10
VEREN 10
12
NVERSTELER 12
DER 14
DANIMANLIK FRMALARI 14
KORUYUCU MALZEME RETC VE SATICILARI 14
TRK TABPLER BRL 15
MHENDS ODALARI 16

2. BLM
SG NEDR? 17
SALII 17
GVENL 17
SGNN TEMEL LKELER 18
SGNN BLMSEL DAYANAKLARI 18
YASALAR 19
T.C. ANAYASASI 20
KANUNU 21
SALII VE GVENL YNETMEL 26
SGNN TEMEL PRENSPLER 27
VERENN YKMLLKLER 28
LERN YKMLLKLER 29
YER HEKMLER VE DER SALIK PERSONEL 31
YER HEKMLERNN GREVLER 32
SALII VE GVENL M, O DA NE? iii

TIBB BAKILAR 35
E GR BAKILARI 36
PERYODK SALIK BAKILARI 37
E DN BAKILARI 37
ZLEME 38
DANIMANLIK HZMETLER 38
NCELEME GREVLER 39
DENETM GREVLER 39
ETMLER 39
KAYIT TUTMA 40
RAPORLAMA 40
SOSYAL GREVLER 40
GVENL SORUMLUSU TEKNK PERSONEL 41
GVENL SORUMLULARININ GREVLER 43
SALII VE GVENL KURULU 44

3.BLM
RSKLERE BAKI 50
RKET DII RSKLER 51
DOAL OLAYLAR 52
NSAN KAYNAKLI RSKLER 53
RKET RSKLER 55
YANGIN 56
KMYASAL MADDE KAZALARI 56
KMYASAL MADDELERN SINIFLAMASI 58
MALZEME GVENLK BLG FORMLARI 64
MAK DEERLER 65
RSKLER DEVAM 65
KAYNAK, KESME, TALAMA VE SALIK ETKLER 66
KAZASI NEDR? 70
MESLEK HASTALII NEDR? 76
SALII VE GVENL M, O DA NE? iv

BZDEK MESLEK HASTALIKLARI 77
ILO- MESLEK HASTALIKLARI SINIFLAMASI 81

4.BLM
ZMLER 86
SG YNETM SSTEMLER VE PROSEDRLER 88
YASALARA UYGUNLUK 89
DAR ORGANZASYON 90
RSKLERN KONTROL VE YNETM 91
RKET DII RSKLER 91
RKET RSKLER 94
RSK ANALZLER 95
RSK ANALZLER 95
ORTAM ANALZLER 102
TEHLKE ANALZLER 104
NSANA YNELK ALIMALAR 105
ACL DURUM PLANLAMASI 110
ACL DURUM EKPLER 112
KMYASAL MADDELER KONTROL 114
YANGINLA MCADELE ORGANZASYONU 115
DONANIMLARIN PERYODK KONTROL 116
STANDART ARETLEME VE ETKETLEME 119
RENKLER VE ANLAMLARI 120
TEHLKE VE UYARI LEVHALARI 122
YASAK LEVHALARI 123
BLG LEVHALARI 125
ZORUNLU HAREKET LEVHALARI 125
BORU TESSATINDA RENKLER 127
BARETLERDE RENKLER 129
GAZ VE BUHAR FLTRELERNDE RENKLER 130
NEM, ESNT VE TERMAL KONFOR 131
HAVA AKIMI 133
AYDINLATMA 135
SALII VE GVENL M, O DA NE? v

KSEL KORUYUCU DONANIMLAR 136
EN VE CE 139
KKD HAKKINDA DER BLGLER 140
CE ARET VE PKTOGRAMLAR 141
KSEL KORUYUCULARIN SINIFLAMASI 144
SOLUNUM KORUYUCULARI 145
GZ KORUYUCULARI 147
GRLT VE KULAK KORUYUCULARI 148
LKEMZDE TME YTKLERNN HESAPLANMASI 150
NRR NEDR? 152
SNR NEDR? 153
KAFA KORUYUCULARI 154
EMNYET KEMERLER 155
EL KORUYUCULARI 155
EL KORUYUCULARIN ZELLKLER 156
AYAK KORUYUCULARI 159
KORUYUCU GYSLERDE BAZI ZELLKLER 162
ETM KONULARI 163

5.BLM
TME YTKLERNN DEK HESAPLANMA YNTEMLER 164
ERNZ VE KENDNZ DEERLENDRN 165
MUTLAKA UYULMASI GEREKEN GVENLK KURALLARI 168
DENETMLERDE STENEBLECEK BELGELER 173
YER RSK GURUPLARI 175
KSEL KORUYUCU DONANIMLAR N TS EN KODLARI 191
KAYNAKA 206

SALII VE GVENL M, O DA NE? vi

KAZASINDA SAKATLANAN SEVGL BABAM VE
KAZALARDA LEN DER LERN ANISINA

SALII VE GVENL M, O DA NE? vii

NSZ
Sal ve Gvenlii konusu, lkemiz bakmndan ciddi bir sorundur; Bir bakma sosyal ve
ekonomik bir yara olarak ortadadr. Elinizdeki kitabn giri blmn oluturan sayfalarda,
kitabn yazar Dr. Mahmut Yaman Yurdumuza ve d lkelere ilikin saysal verilerle durumu
aklamaktadr.
kazalar yznden ekilen aclar (yaralanmalar, sakatlklar, lmler) konunun sosyal
ynn ve i gc i gn kayplar, tbbi iyiletirme ve tazminat harcamalar, maddi
hasarlar (yerine gre makine, malzeme, bina), retim-verim dkl konunun ekonomik
ynn ortaya koymaktadr. Bu bilgiler Sal ve Gvenlii konusunun greli olarak
dkm yaplabilen ynleridir. Bunun tesinde kendi koullarmz nedeniyle, bize zg, bir de
rtl yn sz konusudur. Salksz koullardan kaynaklanan salk sakncalar genel
hastalk yaknmalar ve meslek hastalklar olgular yeterince kaytlara gememektedir.
Dolaysyla yrrlkteki ynetsel ve tbbi sistem nedeniyle tanmlanamayan, gizli kalan
binlerce meslek hastal olgusunun varl kesindir.
Kitabn ilerleyen blmlerinde yazar Sal ve Gvenlii koullarnn yetersizlik
nedenlerini ele almaktadr. Sal ve Gvenlii aktrlerinin, sosyal taraflarn (devlet, i
veren, alanlar daha sk kullanlan ad ile isiler), meslek kurulularnn (Trk Tabipleri
Birlii, Mimar Mhendis Odalar Birlii (MMOB)), niversiteler ve Dier Kurulularn rollerini
gzden geirmektedir. Bu arada eletirel bir dil ile iverenlerin ve alanlarn bilgi
yetersizlii, Devletin son ylda yrrle konulan yasal dzenlemeleri dahil, eksiklere,
yanllklara deinilmekte.
Kitabn en nemli zelliklerinden biri uygulamalardaki olumsuzluklarn giderilmesi iin yapc
bir grle iyiletirici neriler iermesi ya da tartmaya amasdr. Yazar meslek yaamnn
uzun yllarn kapsayan fiili, tam sreli yeri Hekimliinin gerek deneyimlerine, gelimi
lkelerin (zellikle Avrupa Birlii lkelerinin) uygulamalarna ve Sal ve Gvenlii
literatrne dayal olarak is yeri Sal ve Gvenlii koullarnn an gereklerine uygun
duruma getirilmesi iin taraflara neriler sunmasdr. O arada, iverenler asndan yaplmas
gereken ilemler vurgulanmakta. rnein kitabn (165-168.) sayfalarnda Yerinizi ve
Kendinizi Deerlendiriniz balnda yzden fazla soru yneltmekte. Ayrca kitabn (168-
170.) sayfalarnda Mutlaka Uyulmas ve Uygulanmas Gereken Gvenlik Koullar
balnda yine yzden fazla alt baslklar halinde konular sralanmtr. Kitabn deiik yararl
ynleri arasnda su noktalar da dikkat ekicidir:
(1) yeri Hekimi olarak yeni grev alacaklara klavuz niteliinde neriler,
(2) Gvenlii Sorumlusu olarak yeni grev alacaklara ilikin neriler,
(3) Bu hizmetlerin yrtlmesinde yararlanlacak standartlarn kapsaml dizini,
(4) Kitaptaki aklamalarn, yer yer metinlere ek olarak ekiller ve semalarla desteklenmesi
de konular kavramay nemli lde kolaylatrmaktadr.
Son ylda yrrle konulan Kanunu ve buna dayal olarak kartlan bir dizi ynetmelik
hkmlerinin metinde yer almas, lkemizde zaten kt olan Sal ve Gvenlii bavuru
kitaplar arasnda bu kitaba ayr bir deer kazandrmaktadr.
Kitabn lkemiz Sal ve Gvenlii etkinliklerine nemli katklar salayacana
inanyorum. O arada, teden beri Be Yllk Kalknma Planlarnda da srarla zerinde durulan
ve Yazar tarafndan bir daha hatrlatlan, tm ilgili kurum ve kurulularn katlm ile
oluturulacak Ulusal Sal ve Gvenlii stratejisini belirleyecek Ulusal Sal ve
Gvenlii platformunun gerekletirilmesi abalarna ivme kazandrmasn diliyorum.

Temmuz 2004,
Ankara Prof. Dr. smail Topuzolu

SALII VE GVENL M, O DA NE? viii

SUNU
Giri blmnde de anlatld gibi, dnyada her gn binlerce kii i kazalar ve
meslek hastalklar sonucunda yaralanmakta, sakat kalmakta ve hatta lmektedir.
lkemizde de durum farkl deildir. Bu kt sonuca dur diyebilmek iin, Gelimi
lkeler en azndan bilimsel almalar yapmakta, standartlar gelitirmekte ve ynetim
sistemleri kurmaktalar. lkemizde ise, i gvencesi ile i gvenlii arasndaki fark bile
yeterince bilinmemektedir. Kimileri durumu hi nemsemezken, kimileri de Gelimi
lkelerde uygulandna gre, mutlaka dorudur nyargs ile davranarak, bizim
sosyal ve kltrel yapmza belki de tam uygun olmayan bu sistemleri aynen alp
uygulamaya almaktadrlar. Oysa, lkemizdeki i kazas ve meslek hastalklarn ve
bunlarn yol at ekonomik kayplar en aza indirebilecek almalar bize uygun bir
model yaratarak yapmamz gerekir. kazalar ve meslek hastalklar sonucu len,
sakat kalan, i gremez duruma denlerin her eyden nce birer insan olduunu
unutmamamz gerekir. Bata Devlet olmak zere, konunun btn taraflar, el ele
vererek lkemizin, yani bizim sosyal ve kltrel yapmza uygun bir Sal ve
Gvenlii modelini rahatlkla yaratabiliriz. Bu, bizim iin, gelecek nesillerin bizden
bekledii tarihi bir grevdir.
Yllardr alanda alan bir Sal ve Gvenlii uygulamacs olarak, her
eyden nce, sorumluluklarnn bilincinde olan bir aydn olarak bildiklerimi sizlerle
paylamaya karar verdim. ncelikle Sal ve Gvenlii denilince neleri anlamak
gerekir, konu neleri kapsyor mantndan yola karak ve bunu yaparken de kitabn
hacmini olabildiince kk tutmaya zen gstererek yazdm. Gerekli grdm
yerlerde de eletirilerimi esirgemedim. Deiik kaynaklardan yaplm alntlar veya
evirilerden ok kendi deneyimlerimden ve birikimlerimden szdklerimi, olmas
gerekenleri ve yaplmas gerekenleri yazdm. Baz konular zerinde yalnzca birka
cmle ile durdum. Oysa her konu ayrntl olarak ayrca ele alnabilir ve binlerce
sayfalk kitaplar yazlabilir, yazlmal da.. Daha z anlatmla, bu kitap; Konunun iinde
olanlara daha iyisini ve daha ayrntlsn yazmalar iin bir davettir. Bu kitap bir ders
kitab deildir, ama gereksinimi olanlar iin, eksikleri de nemli lde karlayacaktr.
Kitabmn baslmas ve konu ile ilgisi olanlara dorudan ulamasna katk
salayan SGADa, Sal ve Gvenlii alannda gelimemde byk katks olan
ECAM Topluluuna, buradan teekkr etmeyi bir bor bilirim.
Prof Dr. smail Topuzolu, Prof Dr. Turhan Akbulut, Prof Dr. Ahmet Saltk, Prof
Dr. Hilmi Sabuncu, Do Dr. Veli Deniz, Dr. Engin Tongu Hocalarmn ve gerek TTB
iinde ve gerekse Sal ve Gvenlii alannda alan dostlarmn ise kalbimde
ayr bir yerleri vardr.
Bu kitap, bundan sonra yazlacaklar iin umarm oluturan bir kartopu olur.
Nisan 2004 Lleburgaz
SALII VE GVENL M, O DA NE? 1

KANIKSADIIMIZ OLAYLAR
Deerli okuyucu
Gn gemiyor ki aada sraladm haberleri; l veya yaral says fazla ise
TV haberlerinde ve gazete sayfalarnda duyuyor, gryoruz. Olay zerinden biraz
zaman geince basn ve yayn organlar artk unutuyor, unutturuyor. Bunu arlarn
iekten bal almasna benzetiyorum hep. Sahi arlar iekten bal alp giderler, sonra
iee ne olduunu bilen var m?
Maden ocanda gk oldu. ... l ve ... yaral var. Kurtarma ekipleri gk
altndakilere ulamaya alyor. Kazaya neyin neden olduu aratrlyor..........
Filanca yeri sel bast, ....ev sular altnda, ... yaral var, ...kii kayp, u kadar hayvan
telef oldu. Kurtarma ekipleri ve vatandalar ile askeri birlikler arama kurtarma
almalarna devam ediyor.
Filanca tesislerde patlama oldu, ardndan kan yangnda .. ii ld, .... ii de
yaraland. Yarallar .... hastanesinde tedavi altna alnd. Elektrik kontandan kt
sanlan olayla ilgili soruturma ok ynl srdrlyor.
"Bugn sabaha kar filanca denizde petrol tankeri batt. Denizcilerden ... kadar
kayp. Bu arada denize yaylan petrol evreyi kirletti, balklar ld........
Yine falanca lkede filanca yerde bomba patlad ... l ve ... yaral var. Noktal
yerlere istediiniz saylar yazn, mutlaka, birinden biri ile dnyann herhangi bir
kesinde yaanm gncel bir olay anlatm olursunuz. Bu olaylar, bu kazalar
kendiliinden mi oluyorlar, olmalar m gerekiyor?
u olaylar duyannz veya bileniniz var m?
01.03.1958 zmit krfezi;skdar vapuru batt, 400 den fazla l....
07.03.1983 Armutukta maden ocanda facia; 103 l.....
25.12.1991 de etinkaya maazas; Sabotaj. 11 l.....
03.03.1992 Kozluda maden ocanda facia; 263 l...
28.04.1993 mraniye; plk facias 30 l...
Duymadnz m, anmsamyor musunuz? Bunlar, yaanan gerek olaylar ve tarih
unutmuyor. Artk biliyorsunuz, siz de unutmazsnz.


Filmi de yapld iin aadaki u olay biliyorsunuzdur ama.
Bir Mhendislik Harikas Titanic 14 nisan 1912 de batt. 1600 l.. Bir avu kii
kurtuldu. Filmi yaplmasayd, acaba ka kii biliyor olacakt? Peki bu kaza neden oldu
sizce? Buz dana arpt da ondan batt dediinizi duyar gibi oluyorum. Buz dana
arpan her gemi batar m? Hele Titanic gibi bir sr blmesi olan, blmelerinden biri
delinse bile dier blmeleri salam olduu iin deniz zerinde kalabilen bir gemi (yle
syleniyordu) nasl oldu da boydan boya yrtlarak batverdi acaba? Okyanus dibinde,
enkaz bulunduktan sonra, enkazdan alnan rnekler zerinde yaplan almalar
korkun gerei ortaya kard. Bu dev geminin gvde eliinde normalden fazla
slfr olduu, eliin direncinin azald ve gvdenin bu yzden yrtld akland.
Ya u felaketi anmsayan ka kii var acaba?
12 ubat 1984 Hindistanda, BOPHALde insanlar gece olunca yataklarna yattlar ve
bir daha uyanamadlar. Tarm ilac reten bir fabrikadan kaza sonucu 43 ton Methyl
Iso Siyanat BOPHALe yayld. Yaylan zehrin etkisiyle 2000 kii annda ld. Sonraki
yllarda 16000 kii de ge ortaya kan etkilerinden dolay ld. nternette 900 den
fazla BOPHAL sitesi var haberiniz olsun.
Televizyonda canl yaynda, herkesin gz nnde Uzay Mekiindeki astronotlar
lmedi mi?
28 Ocak 1986 . Yeni dnyalarn kefi almalarna katk salamak iin uzaya giden
mekik, frlatlndan iki dakika sonra paraland. Peki bu felaket neden oldu? Yaplan
aklamalara gre; yakt tanklarn birletiren contalarda hata varm. Getiimiz yl
bir mekik felaketi daha yaand. Bu kez frlatl srasnda deil, uzay yolculuundan
dn srasnda oldu facia. Henz bu kazann nedenleri aklanmad.
Bunu anmsyor musunuz? Exxon Valdez Facias. 24 Mart 1989 da meydana geldi ve
Kuzey Amerikann bat sahilleri boydan boya petrole buland. Olay; tarihte yaanan
en byk evre felaketi olarak kaytlara geti. Bu kaza neden oldu acaba? En
modern cihazlarla donatlan bu dev tanker nasl batt biliyor musunuz? Kaptan ar
alkoll idi ve gemiyi yardmcs acemi kaptan ynetiyordu. Kaptan kayalklar grd
ama gerekli manevray yapacak mesafe kalmamt. Tahmin ettiiniz gibi kayalklara
bindirdi.
Tarihin sayfalar bu kazalardan binlercesi ile dolu. Yaanan bu kazalarda
(kaza denirse ayet) ya ufak bir hata, ya bir ihmal veya bilgi eksiklii vb etkenlerden
biri veya birka bir araya geliyor ve sonu tam anlamyla bir felaket oluyor. Bu

olaylarn yaand uzay mekii olsun, tanker olsun hepsi, ama hepsi o aralarda
bulunanlar iin bir iyeridir. Kazalarda len yada yaralananlar da o iyerinde
alanlardr. Yolcular ve yerlekelerde oturanlar da felaketzede.
Bundan sonra da bu tr olaylarn yinelenerek benzerlerinin yaanacan sylemek falclk deildir.
Gelin hep beraber bir oyun oynayalm. Bir tam gnnzde neler oldu bitti bir
bakalm. Sabah kalktnz. Gnlk temizliinizi ve bakmnz yaptnz. Kahvalt
hazrladnz, aynz veya kahvenizi iip ayakkabnz giydiniz ve evden ktnz.
Kiminiz zel arabanza binip ie gittiniz, kiminiz de otobs durana yneldiniz.
Duraktan bir taksi, dolmu, otobs veya servis aracyla ie gideceksiniz. yerine
ulatnz. altnz ve eve geri dndnz. Akam yemei, zerine biraz TV izlediniz.
ve sonra haydi iyi geceler deyip yataa girdiniz. Siz uyuyorsunuz belki ama, o srada
dnya dnmeye devam ediyor. Sizin gndz geirdiiniz aamalar imdi de
bakalar geiriyor.
Oyunumuz u; Ben size soracam ve siz yantlayacaksnz.
Sabah kalkar kalkmaz stnze giydikleriniz acaba hangi aamalardan geerek size
ulat. Bu aamalarda kim bilir ka alann akcierlerinde pamuk veya kuma tozu
birikti?
Elinizi yznz ykamak iin uzandnz lavabonun yapm srasnda acaba ka
seramik iisi tozu soludu da ileride akcierlerinde neler olacak?
Ya lavabo zerindeki musluun yapld fabrikada alanlarn bana ne geldi
acaba?
Tamam, tamam kzmayn kesiyorum. Bu sorular byle devam ederse kitab ben
bitiremem, siz de okumaya devam etmezsiniz.
Her gn, iyerlerinde retimler yaplrken i kazalar da olmakta, insanlar lmekte
veya sakat kalmaktalar. alanlardan bir blm de yapt ie bal olarak
hastalanmakta ve mrleri ksalmaktadr. Dikkatinizi bu noktaya ekmek istemitim.

KORKUN GEREKLER
LO (Uluslar aras alma rgt) aratrmasna gre;
Her yl 270.000.000 ii i kazalarnda yaralanmaktadr.
Dikkatinizi ekerim lkemiz nfusunun drt kat kadar insan her yl dnyann drt bir
yannda i kazalar sonucu yaralanyor. Bunu dakika olarak hesaplarsak, dakikada
510 ii kaza geirmektedir. Sahi sizin iyerinizde ka kii alyor?

Her gn 5.000 ii i kazas sonucu lmektedir. Bunu yllk olarak hesaplarsak ylda
1.825.000 saysn buluruz. lkemizde, nfusu bir milyondan fazla ka tane ehir
var?
len ii saysn dakikalarla hesaplarsak; her 1 dakikada 3 - 4 ii i kazas sonucu
lmektedir. yerlerinde bir sava m yaanyor? nsanlk tarihinin hangi dneminde,
yaplan savalarda bu kadar insan lmtr?
Her yl 12.000 de ocuk ii lmektedir. Zavall ocuklar acaba lmeden nce
eker de yiyebildiler mi? Belki okumak iin para biriktirirken, belki hasta olan
babasna ila almak iin alrken, belki de ailesini geindirmek iin almak
zorunda kalmken lveriyor. Kck elleri ile anahtar tutmak isterken souk ve
kirli zemine dveren minicik bedenler... Ya kuru iin srtlarnda kfe ile
madenlerde (Uzak Douda) alan ocuklar. Bu ocuklarn nemli bir blmnn
ayanzdaki markal ayakkabnn yapmnda altn biliyor musunuz?
zerinizdeki ithal mal T-gmlein nerede ve hangi ocuk ii tarafndan yapldn
biliyor musunuz? Sahi sizin ocuunuz var m? Umarm ok mutludurlar.
Yine LO raporlarndan anlyoruz ki ylda 160.000.000 ii meslek hastalna
yakalanmaktadr. Bunlarn gnlk ve dakikalk saylarnn hesabn da siz deerli
okurlara brakyorum
Dnyada durum bu iken, acaba diyorum, lkemizde durum nasl?
zlmemiz gerekir ki lkemizde gvenilir bir kayt istatistik sistemi olmad iin
SSK tarafndan saptanabilen rakamlarla yetinmemiz gerekiyor. Aada verdiim
rakamlar kayt altndakilerin, yani resmen SSK tarafndan gvenlik emsiyesi altna
alnabilmi yedi milyon kadar alana ait verilerden derlenmitir. Oysa alan says
yirmi milyon kadar deil mi?
lkemizde her yl yaklak 80.000 i kazas olmaktadr. Yani; Resmi kaytlara
gre her 6 dakikada 1 i kazas olmaktadr. Her yl ortalama olarak 1500 ii
lmektedir. Baka bir deyile her gn 4-5 kii i kazasnda lmektedir.
Meslek hastalklar ile ilgili salam veri ise ne yazk ki yoktur. Yaynlanan
rakamlara gre ylda 1000 (yaz ile bin) den az meslek hastal ortaya kmaktadr.
Ne gzel, biz lke olarak nlemlerimiz aldk, herkes sorumluluklarnn bilincinde ve
meslek hastal yok denecek kadar az. Almanyada 20000 kadar meslek hastal
kyormu. Biz Almanyadan daha ileride miyiz acaba? Neden i kazalar ve meslek
hastalklar gizlenir ki? Aslnda gerek saylar bilinse, bunlarn dier yansmalar

bilinse kalc ve gereki nlemler daha kolay alnmaz m? Tablo 1 de i
kazalarndaki gerek yerimiz grlmektedir. Neden, lkemiz hep olumsuzluklar
sralamasnda n sralarda yer alyor?

lkeler % Olarak i kazalar Kaza sklk oran
Kanada 0,81 3,37
ABD 0,83 3,46
Japonya 0,89 3,71
Almanya 1,5 6,25
Polonya 2,6 10,54
Gney Kore 2,8 11,67
Trkiye 3,0 12,45
Tablo 1: Kazalar sralamasnda dnyadaki yerimiz (kaynak:Trk )
Ciltte kantlar ve egzamalar...
Gzlerde kant ve kzarklklar...
Burunda hasar ve koku alma yeteneinde azalmalar...
Solunum yollar tahrileri...
ksrk, balgam...
Hrltl solunum...
Nefes darl...
Bronit...
AC demi ve pnmoni...
Mide bulants, kusma...
tahszlk...
Kanszlk...
Adale kramplar...

Yukardaki bu belirtilerin pek ou sradan poliklinik hastal olarak geitirilmektedir.
Aslnda, alan kiilerde grlen bu ok masum belirtiler akla hemen meslek
hastalklarn getirmelidir. Hi merak etmeyin Meslek Hastalklar blmnde konu ile
ilgili bilinmesi gerekenler ayrntl olarak verilmitir.
kazalarnda lmler...
El, ayak veya vcudunda kesikler...
Gze veya vcuda yabanc cisim batmalar...
Ezikler Burkulmalar...
Dmeler ncinmeler...
Krklar kklar...
Yanklar...
Elektrik arpmas...
Zehirlenmeler...
Trafik kazalar...
Uzuv kayplar...
kazalar sonucunda yaananlardr bunlar. Bazen tek tek, bazen de topluca olur bu
yaralanmalar veya lmler.
Bilinmelidir ki buraya kadar anlatlanlar buz dann stnde grnenlerdir. Oysa asl
gerekler buzdann altnda kalan ksmdr.
Buz dann altnda hangi gerekler var bir bakalm.
kazalar ve meslek hastalklar sonunda;
nsan
evre
retim
ve
Ekonomi
zarar grmektedir.
Biraz daha derinlere giderek dnelim. Kii kaza geirdikten veya meslek
hastalna yakalandktan sonra ne oluyor? Ne olacak, yalnzca ate dt yeri
yakyor .
lk gnler gemi olsun dilekleri, hastane ziyaretleri ve.. Derken her ey unutuluyor ve
kii kaderi ile ba baa kalyor. nce kazanc azalyor, o da SSK tarafndan i
gremezlik maa balandysa. Aile bireylerinin ve kendisinin gelecekten beklentileri

deiiyor. Gelecek ile ilgili planlarda deiiklik yaplmas gerekir. Ellerine geen bu
parayla ne ocuk okutulur, ne de ev geindirilir. Belki de ileride lkemize
Cumhurbakan olabilecek bir ocuk imdi okulu brakp almak zorunda kalyor.
Hi itiraz etmeyin oban unvanl Cumhurbakanmz anmsayn. Gerekten de fakir
bir ailenin ocuu deil mi? 40 yl lkemize damgasn vurmad m?
Belki de evin kz veya ei kt yola decek. nsan dnmek bile istemiyor ama
buz dann altnda bunlar da var.
nsani konular sizlerin vicdanna brakp daha somut konulara dnmek istiyorum.
Yaanan kazann veya meslek hastalnn dier etkilerine bakalm.
Her kazann veya meslek hastalnn sonunda bir ekonomik kayp sz konusudur.
Kazalarn ve meslek hastalklarnn iyerine ve lkeye bindirdii bir ekonomik yk
var. Bunu kimse yadsmamal. in nemini vurgulamak iin srayla en basitinden
balayarak anlatmak istiyorum.
Bir bak asna gre, i kazalarnn iki tr maliyeti var.
1-Dorudan maliyet
2-Dolayl maliyet = (5xdirek maliyet)
sz konusudur.
Toplam maliyet= 6 X Dorudan maliyettir.
alann i gremez duruma dmesinden sonra ona yaplan demeler veya
alann kaybettii yevmiyesi dorudan maliyet iin rnek gsterilebilir.
Kii kaza geirince veya hastalannca bakn neler yaplyor.
Kazal yerine bir bakas mesaiye arlyor, veya, arlmyorsa onun yapt ilerin
yk dier arkadalarnn zerine biniyor. Artan i yk nedeniyle, bu kiiler de artk
kazaya ak duruma geliyorlar.
Kazal iin ilk yardm yaplyor. lk yardmn yaplmas iin doktor veya dier
salklar emek, zaman ve malzeme harcyorlar. Sonra en yakn hastaneye
gnderiliyor. Yaraly gtren arabada bir src var, araba da suyla ( o da parayla
ya) almyor, mazot veya benzin yakyor.
Hastanede yeniden incelemeler yaplyor ve tedavi uygulanyor. Burada da salklar
zaman, malzeme ve emek harcyorlar.
Daha sonra kazal evine gidiyor. En azndan bir demet iek veya bir ile kolonya
alnarak, evde yaplan yaral ziyaretlerini dnn. Btn bu masraflar da
topladnzda ortaya bir rakam kyor. Bunlara grnmeyen maliyetler deniyor.

Grnmeyen maliyetler grnen maliyetlerin 5 ila 10 kat arasnda deiiyor. imdi
btn maliyetleri toplayn bakalm ortaya ne kacak. te bu rakamlar da toplam
maliyeti vermektedir.
Baka bir bak asyla yeniden dnelim. Bu kaza olduktan sonra retim ne
kadar aksad, alan bana den retim pay ne idi? Hi bu hesab yaptnz m?
Syleyeyim; retilemeyen rn veya kullanlamayan kapasitenin ekonomik
deerinden yola ktk m, daha byk maliyetler karmza kyor.

LO ya gre GSMH nn %4 lkelerde i kazas ve meslek hastalklar
nedeniyle yitirilmektedir. yerlerinin ise karnn %5 15i i kazalar ve meslek
hastalklar nedeniyle kayboluyor. Bu rakamlar az m, ok mu?
lkemizde her yl on milyar ABD dolar tutarndan fazlas i kazalar ve meslek
hastalklar nedeniyle yok olmaktadr.
evreye verilen zararlarn hesabn kim yapacak bilemiyorum.
in zc yan gerek iveren ve gerekse de ii tarafndan konunun neminin
tam olarak anlalamamasdr. i-iveren ilikilerinde ncelikli konu hep retim
arlkl olmu ve i kazalar ile meslek hastalklar yeterince nemsenmemitir.
Bugne kadar batlanan toplu i szlemelerine bakmak sanrm yukarda
sylediklerimi dorulamak iin yeterli olacaktr. Oysa yitirilen gencecik alanlar
yaam olsa, hasta ve sakatlar da salam kalsa, bunlar iin harcanan paralar,
denen tazminatlar ekonomiye yatrm olarak dnse ne kadar gzel olur deil mi?
Klasik yaynlarda ve derslerde bu konular olduka yaln ve souk ekilde
ilenmekte ve adeta kaza yapan veya meslek hastalna yakalanan alanlar
sulanmaktadr. Kazalarn %80 i alan hatasndan oluyor denilmektedir. Bu
konuda, kazas teorileri ile ilgili olarak ileriki blmlerde bilgi verilmitir. Oysa
birazck insan odakl bak as ile baklabilse neler olur neler. Bir an iin dnelim
bakalm. Bir ylda, btn dnyada len 1.800.000 den fazla insan iinde acaba ka
tanesi Ben bugn i kazas geirmek ve lmek ya da sakat kalmak istiyorum diye
dnerek iine gitmi ve i kazas geirmitir? Veya hangi iveren Yahu yle bir
iyeri aaym ki, alanlar srekli i kazas geirsin, meslek hastalna yakalansn,
hatta bu da yetmez yle bir iyeri aaym ki bir gn aniden patlasn, yansn yklsn ve
etraf dmdz olsun diye dnmtr acaba? Ayn sorular meslek hastalklar iin
de hem iveren hem de ii asndan sorabiliriz. Ne bir ii kaza geirmek veya

meslek hastalna yakalanmak ister, ne de bir iveren yukardaki gibi sapka
dnceler iinde olur. Ama gerekler de ortada. Demek ki i kazalarn ve meslek
hastalklarn nlemek iin baka nedenler zerinde durmak gerekir. Bu kitapta, esas
olarak bu konu zerinde durulmutur. Yllardr alanda alan bir Salks ve
Gvenlikisi olarak Nedenler ve Yaplmas Gerekenlerin Neler Olduu konusunu
kendi penceremden aklamaya altm.
kazalar, meslek hastalklar ve normal hastalklar nedeniyle oluan
ekonomik kayplar ortadan kaldrmak iin her eyi zamann akna m brakalm,
yoksa sreci ksaltmak iin bir eyler mi yapalm? Bu soruya verilecek yant bir
eyler yapmamz gerektiidir. Her eyden nce, birbirlerinin varlk nedeni olan ii
ve iverenin ibirlii zemininde yapmas gereken o kadar ok ey var ki. Ayrca ii ve
iverenin, Devletin konu ile ilgili birimleri ile ibirlii yapmas ve koordineli almas
gereklidir. Bu da yetmez. Bata TTB olmak zere niversiteler, Sal ve
Gvenlii alannda alan firmalar da dahil geni bir yelpazede ibirlii gereklidir.
SG ve TARAFLAR
Sal ve Gvenlii ok bileenli bir bilim daldr. Ayn zamanda da birden
fazla tarafn bir araya gelmesi ile ortaya kar. Eer taraflarn kimler olduu iyi
bilinmezse iin zn anlamak ta, zm de o denli zorlaacaktr.

ekil 1 SGnin Taraflar

DEVLET
VEREN
NVERSTELER DER
SG asal Taraflar

Taraflar arasnda da tam bir ibirlii ve uzlama olmaldr. Taraflar ayrntl olarak
incelerken SGnin tam bir uzlama ve ibirlii gerektirdiini daha iyi anlayacaz.
imdi srasyla taraflar inceleyelim.

DEVLET
Devletimiz SGnin yasal dzenlemelerini ve denetimlerini yapan konumdadr.
Devlet, dengeleri iyi korumal ve tarafsz olmaldr. Yasalar karrken dier taraflarn
dncelerini, gereksinimlerini ve iinde bulunduklar durumlar gzetmelidir.
Denetimlerini c davranyla deil, aksine eitici ekilde ama tam ve eksiksiz
yapmaldr. Bugn gelinen yerde Devletin her iki grevini de gerektii gibi
yapmadn veya yapamadn grmekteyiz. Denetim konusunda Devletin yeterince
etkin olamadn grmekteyiz. Avrupa Birliine girme adna karlan SG ile ilgili
yasa ve ynetmeliklerde de eksikler ve yanllar vardr. Yalnzca iki temel yanla
dikkat ekmek istiyorum. 1-yeri Hekimlerini ve Gvenlii Mhendislerini Devleti
temsilen Bakanlk yetitirmek istemektedir. Oysa bu konu dorudan doruya
niversitelerin ilgi alan olmaldr. Umarm ki, en ksa zamanda gerekli altyap
hazrlanr ve niversitelerimiz uzman kadrolar yetitirmeye balar. 2-Yasal
dzenlemeleri yaparken konunun btn taraflarn yeterince dikkate almamtr. Bu
konularda, deiik platformlarda konunun taraflar arasnda tartmalar hala
srmektedir. Yinelemek gerekirse; Devlet, kanun koyan ve denetleyen olmaldr.

VEREN
yerlerinin veya iin sahipleridir. retim aralarnn mlkiyeti onlardadr.
altrdklar iilerin, rak ve stajyerlerin hatta taeronlarn salndan ve
gvenliinden birinci derecede onlar sorumludur. (Yasalar blmnde bu konu ayrca
ilenmitir). Btn sorumluluk kendilerinde olduu halde, SG konusunda bilinsizce
davrananlar da iverenlerdir. lerleyen blmlerde anlatlan konular bir btn olarak
ele aldmzda iverenlerin bilinsizliinin bilgi eksikliinden kaynakland da aklk
kazanacaktr. Mlkiyet duygusundan olsa gerek, iverenler iilerine kar olumsuz
duygular beslemektedirler. Bu durum ev sahibi ile kirac arasndaki ilikiye
benzemektedir.
lkemizde, yasal sorumluluklarn eksiksiz yerine getiren, kazand paray
iisine borlu olduunu bilen iveren says ne kadar acaba? Trilyonlarca liralk

yatrm yapyorlar ve bir iyeri ayorlar. Sendika ve ii haklar, grevler, yasal
zorunluluklar, i mteri talepleri, d mteri talepleri, denetimler, vergiler,
tazminatlar gibi bir yn sorunla bouuyorlar. Elbette amalar para kazanmak.
Daha ok kazansnlar. Ama, o kadar yatrm yaptktan sonra, o kadar ykn altna
girdikten sonra garip davranlar gsteriyorlar. Daha az cret demek uruna,
trilyonluk tesislerinde niteliksiz ii altryorlar. Bu iileri en azndan yapacaklar
ilerle ilgili olarak eitmek, iyerinde olas riskler ve tehlikeler konusunda
bilinlendirmek iin bir gayret iine girmiyorlar. Ben kurumsal yapya brndm
diyen iyerlerinde bile bu davran grmek olanakl. Aslnda kendi paralarn riske
attklarnn farkndalar m? Kimse itiraz etmesin, yanlyorsun demesin. lkemizde
eitmenlik hizmeti veren ka tane firma var?
Gnn birinde risklerden biri gerekleiyor ve eitimsiz ii kazaya karyor, belki de
hayatnn ilk ve son hatasn yapyor. Trilyonluk tesislerde, belki de geri dn
olanaksz zarar ortaya kyor. Ayrca yasal gereklerini yapmayan iveren, belki de
iletmesindeki btn iileri eitmek iin kullanaca kayna tazminat olarak
yalnzca bir iinin yaknlarna demek zorunda kalyor.
Ayn durum taeron altran iverenler iin de gerekli. Bu taeron altrma konusu
ok tartlyor. Sendikalar bata olmak zere, kendisini ii babas sayanlar taerona
kar kyorlar. Kitabn ierii taeron konusunu tartmaya uygun olmad iin ben
konunun baka bir boyutunu buraya tamak istiyorum. verenleri anlamakta
zorlanyorum. Mutlaka, kendilerine gre bir aklamas da vardr sanrm. Sanki risk
gerekleince yalnzca taeron ve onun iilerine zarar verecek. Sigortasz, eitimsiz,
teknik donanmsz ve hatta bilinsiz ve bilgisiz taerona iyeri kaplarn ayorlar.
Oysa taeronun neden olaca zararlardan da asl iveren sorumlu. Sonunda yine
risklerden biri gerekleiyor ve asl iveren olaanst zararlara giriyor. Hep merak
ediyorum, bu a gzllk mdr yoksa ak gzllk m? ok bilinen bir ataszmz
var Dimyata pirince giden evdeki bulgurdan da olur diye. Bu durumu daha iyi
anlatan baka bir ataszmz var m acaba?
Bence, iverenler ncelikle Sony Firmasnn kurucusu Akio Moritonun hayat
hikayesini tekrar tekrar okumaldr. Okumaldr ki bundan dersler karmaldr, bir
iverenin yurtseverlik duygularnn ne olduunu, iisini nasl sevdiini anlamaldr.
Hadi oras Japonya, ok uzakta, peki, o zaman Byk nder Atatrkn zmir ktisat
Kongresinde sylediklerine bakalm. zel sektre kar deiliz, zel sektrle rekabet

iinde deil aksine dayanma iinde olacaz diyordu Atatrk. Byk nderimizin
Yurtta bar, dnyada bar szleri ne anlama geliyor? Birbiriyle bark olmayan
ii ve iveren varken yurtta bar nasl salanacak?
verenlerin; Ortaya kan meslek hastalklar veya i kazalar sonucunda kayplar
ok fazla. Kitabn giri ksmnda bu kayplarn bykln grdk. Olgunlam
alann en verimli anda, basit bir ihmal veya hata sonucu ortaya kan i kazas
sonucu yitiriyor, ar tazminatlar dyor ve aslnda kendi retim kazanc ve kalitesi
yani verimi dyor. Hani, derler ya; yumurta kapya gelmeden... bizim iverenler
tam bu tanma uyuyor. veren, kurduu fabrikay akam olunca eve gtrmyor,
tesis hep yerinde kalyor. Zamannda alnmayan nlemler sonucu risklerden biri
gerekleince urayaca zararn snr ve hesab yok. Bizim iverenlerimiz nlemek
demekten ucuzdur felsefesini henz benimseyemediler. Bence bir fabrika kimin
tapulu mal olursa olsun, bir deer rettii iin aslnda toplumun maldr. iler ve
sendikalar bu adan bakarak iyerine sahip kmaldrlar. veren de byle bir mal
topluma kazandrd iin kendisi ile gurur duymaldr. Her iki taraf ta konuya biraz da
bu adan bakmaldr.

iler ve doal olarak onlar temsil eden sendikalar SGnin bir dier tarafn
oluturuyor. iler reten, retirken de riskler ve tehlikeler altnda madur olan asl
taraftr. Her trl i kazas meslek hastal iiler iin sz konusudur. Ancak
iilerimiz ve onlarn temsilcileri henz yeterli SG bilincine ve bilgisine
kavuamamlardr. Buna en gzel kant, yaptklar toplu i szlemeleridir. Henz
SG konularnda anlamazlkla sonulanan toplu i grmesini ben duymadm. Ama
unu ok duydum. i ile iveren arasnda byk bir eliki vardr ve biz sendika
olarak bu elikiyi iiden yana zeceiz. Bugne kadar da bu elikinin zld
grlmemitir. ilerin kendilerini iyerinin bir paras, bir yap eleman gibi
hissedebilmeleri gerekir. ilerimizin de Byk Atatrkn Yurtta bar, dnyada
bar szlerinin anlamn dnmelerini dilerim.

NVERSTELER
Devlet, iveren ve ii SGnin asli sosyal taraflarn oluturmaktadr.
niversitelerimiz ise konunun bilimsel tarafn oluturmaktadr. Her trl aratrma bu

kurumlarmzca yaplmal, iyerlerine bilgiler transfer edilmelidir. Konunun uzmanlar
bu kurumlar tarafndan yetitirilmelidir. Oysa SG konusunda bugne kadar yeterince
atak olamamlardr. SG alannda olduka snrl sayda akademisyenimiz var. Genel
olarak Tp Fakltelerinin Halk Sal Krslerinde veya Mhendislik Fakltelerinde
bir alt birim olarak SG almalar yrtyorlar. Bu almalar hocalarmzn iyi niyetli
yaklamlarndan teye gemiyor. Balang olarak belki bu da iyi ama yetersiz. Bu
krslerde grev yapan hocalarmzn nemli bir blmn tanyorum. Bugne
kadar, kukusuz tanmam olduum hocalarmz da vardr. Tandklarmn hepsi de
iyi niyetli ve kendi krslerinde i Sal ve Gvenlii alannda almalar
yapyorlar. Bizlere dnyann deiik noktalarndan bilgi transferi de yapyorlar. SG
alannda olduka emek vermi ok deerli hocalarmzn olduunu bilmek beni hem
rahatlatyor, hem de gururlandryor. Ayrca Kocaeli niversitesinde Gvenlii
Teknikeri yetitiren bir de yksek okulumuz var.
Ancak yine de ortada eksik olan bir eyler var. Alan almalarndaki
eksikliklerinden mi yoksa ibirlii yaptklar yabanc SG kurulularnn etkisinde
kaldklar iin midir bilemiyorum, ama birou ok farkl eyleri savunuyor. Farklln
bilimsel almalarn doasndan geldiine inanmak istiyorum. Ama Finlandiya,
Almanya, ngiltere, Fransa, ABD modeli vb gibi bire bir bize uymayacak modelleri de
savunmadan edemiyorlar. Az ok bu modelleri tanyorum. ahsen, bu modellerden
herhangi birinin bire bir uygulanmasnn lkemiz iin yararl olacana inanmyorum.
Acaba sz konusu lkelerde de bu modeller tam baar salam m? Eer baar
saladysa 270.000.000 insan niye her yl kaza geiriyor? Sanrm, hocalarmzn
almalar iin Ulusal Kaynaklar yetersiz kalyor ve bize gre daha iyi durumda olan
bu lkelerdeki kurululardan daha kolay destek buluyorlar ve onlarla daha fazla bir
arada oluyorlar. Konuya da genel olarak teorik dzeyden baktklar iin olsa gerek,
sonuta bu lkelerin sistemlerinden etkileniyorlar gibi geliyor. Ulusal Sal ve
Gvenlii Politikalarn retmekte ortak bir yaklam gremiyoruz. Bence bu
saygdeer hocalarmz, i yerlerimizdeki alan almalarna ok daha fazla zaman
ayrmallar. Bizim i yerlerimizin hepsi ayr bir laboratuardr. verenler de bu frsat
niversitelerimize salamaldrlar. Teori ile pratik birleince ok daha verimli
olabilecek projeler rahatlkla retilebilir. Bence nemli bir nokta da u;
niversitelerimizin yapt almalar geni ynlara ulaamyor. Byle olunca da
geni evrelerde yeterli ses getirmiyor.

DER
Danmanlk Firmalar
lkemizde ok snrl sayda firma SG alannda i yerlerine danmanlk
hizmeti sunmaktadr. AB (Avrupa Birlii) ile entegre olmak isteyen iverenlerimiz, bu
firmalar iin nemli bir gelir kaynadr. zellikle d satm yapan irketler sk sk d
mteriler tarafndan denetlenmektedirler. Denetlemeler; AB normlarna gre
olmaktadr. Eksii olan iyerlerinin en ksa srede eksiklerini gidermesi gerekir.
Bunun iin de bavurulacak adres danman firmalar olmaktadr. Bu firmalar da,
ortada Ulusal SG politikalarmz olmad iin, genel olarak, ibirlii yaptklar veya
temsilcisi olduklar firmalarn kendi lke modellerini uygulatmaya alyorlar. Bir
firmann dzenledii OHSAS 18001 tantm eitimine katlmtm. Anlatan kii
Sal ve Gvenliinin tanmn bile yapamamt. altm iyerine zaman zaman
yabanc firma adna denetlemeye gelen SG danmanlar da var. Daha, bir iyeri
nasl denetlenir, hangi sorular sorulur bilmiyorlar. Bu kiileri grnce nasl
zlyorum bilemezsiniz. Eminim onlar da, mutlaka, zaman iinde ilerini
renecekler. Aslnda kendimize zg modellerimiz olsa bu tarz firmalar daha
anlaml olurlar. Deiik modellerin aynsn uygulatmaya alan firmalardan bazlar
da ksa srede battlar.

Koruyucu Malzeme retici ve Satclar
Kiisel koruyucu malzeme satan firmalarn nemli blm stanbulda
Perembe Pazarnda ve Perpa Ticaret Merkezinde konulanm durumdadr. Ciddi
firmalarn bir blm buradan ayrlm ve deiik blgelerde yerlemilerdir. Aslnda
tam olarak saymaya kalkarsak 5-6 dan fazla firma ismi sayamayz. Gvenlii
uzmanlk iidir. Bu konuda uzmanlamam ve konunun ciddiyetinden uzak baz
firmalar i yaptklar blgeler neresi olursa olsun, ticari ura konularndaki her trl
malzemeyle birlikte i gvenlii malzemelerine de el atm bulunmaktadrlar. Baz
firmalar ise srarla, kaak m yoksa sahte mi, ne olduu belli olmayan kalitesiz ve SG
ve KKD literatrnde olmamas gereken bir sr malzemeyi mterilerine empoze
etmeye almaktadrlar. Eer bu yazdklarmda abart buluyorsanz istediiniz
zaman gezip grebilirsiniz. in ciddiyetini deerlendirmeyi size brakyorum. Ama bu
firmalar besleyen zihniyet de aslnda yukarda tanmlamaya altm iveren kesimi
deil mi? Eldiven mi? te en ucuzu , Baret mi? Al kardeim sana baret. Ne

kadarlk darbeye dayand veya hangi maddeden yapld nemli deil mant
biran nce yklmaldr.
Bir zamanlar Dupont Firmasnn dzenledii Kevlar (hani yanmayan elbiseler,
kurun geirmez yelekler yaplyor ya, ite o kumalarn yapld ipin ad)
seminerine katlmtm. Fransz sunucu ay molasnda yanma geldi ve Kevlar
hakknda ne dnyorsunuz diye sordu. Ben de Kevlar 5-6 yldr tanyorum
dedim. Adam ard ve Biz daha Trkiyeye Kevlar satmadk ki dedi. Biz kevlar
ipini keserken byk giyotinler kullanyoruz, kesme srasnda olduka zorlanyoruz
diye anlatyordu. Brakn ipi kesmeyi, bizim Perembe Pazarnda baz esnafmz
yangna girme elbisesi denilen ve alminyum kapl kevlar kuman istediiniz boy
beden lsnde makas ile kesebiliyordu. Hem de 5-6 yl ncesinde!
Yllardr ithalat yapt halde sattklar maln zelliklerini bilmeyen firmalar da
var. nemli bir sorun da aldnz bir rn 2-3 hafta sonra bulamaynz. Oysa
ithalat yapan firmalarmz darya dedikleri dolarlar ile kendi kiisel koruyucu
donanm sanayiimizi imdiye kadar rahatlkla kurabilirlerdi. Kiisel koruyucu
donanmlar ile ilgili olarak ciddi bir ynetmelik yaynland. Umarm bundan sonra
kiisel koruyucu donanm uygulamalarnda belirgin bir dzelme grlr.

Trk Tabipleri Birlii (TTB)
Aslnda, lkemizde SG konusuna en ok emek vermi olan birim Trk
Tabipleri Birlii (TTB) dir. Olmayan veya zamannda karlmam olan bir yasann
boluunu doldurarak yeri Hekimleri yetitirmitir. Halen de SG konusunda en
yetkin kadrolar TTB bnyesindedir. Konuya bylesine olumlu katk yapm olmas
TTBnin srekli doru yapt anlamna gelmez. Ben bu noktada kendi meslek
rgtmz de eletiriyorum. Akl almaz hatalar ile, zaman iinde kazanm olduu
olumlu puanlar hovardaca harcamtr. TTB her zaman, iinde insan veya salk
szc geen her durumda sz sahibi olmal ve toplumun gznde daima saygnl
st dzeyde olan bir konumda bulunmaldr. Deiik kademelerinde grev yaptm
srece, kendi adma ben hep bu ynde ura verdim. Birliimiz, zellikle yeri
Hekimi atamalar ve asgari cret tarifeleri ile hekimler iin i bulma kurumu durumuna
dmtr. Kurs cretini deyen her hekime yeri Hekimlii sertifikas datmtr.
yeri Hekimlii kurumu bence bu noktada zarar grmtr. Ka yaplrken aslnda
gz karlmtr. yeri Hekimlii asl ilevinden uzaklaarak, ek gelir salayan bir

etkinlik durumuna dmtr. u anda ihtiya fazlas sertifikal yeri Hekimi vardr.
Say fazla olunca da sonuta pazarlk gc den yeri Hekimleri anormal ekilde
ezilmektedir. Aslnda yeri Hekimlii, Tp Eitiminden sonra ulalan zel uzmanlk
konumunda olsa, yalnzca istekliler bu uzmanl alacak ve severek, isteyerek
alacaklardr. Oysa, u anda iyerlerinde yalnzca vizite hizmetleri yaplr
durumdadr.

Mhendis Odalarmz
Bu odalarmz, bu gne kadar SG konusunda die dokunur bir eyler
retememilerdir. Kendi yelerine SG bilincini TTBnin kendi yelerine verdii kadar
etkin olarak veremediler. Gvenlii Mhendisi kavram gnlk konumalarmza
henz giremedi. Ama yeri Hekimi kavram net olarak yerleti. Bu konuda btn
Mhendis Odalar ve birlikleri zeletirilerini yapmaldrlar. Pek ok iyeri yneticisi,
deiik branlarda mhendislerden olumuyor mu?. Konuya kar en duyarsz veya
en ilgisiz kalanlar da onlar deil mi?
SG ile ilgili taraflarn durumlar byle. Aslnda hepsine nemli bir grev
dmektedir. Biran nce btn taraflar SG ekseninde bir araya gelmeli ve lkemiz
iin doru olan birlikte ortaya koymaldrlar. En nemlisi, i sal ve Gvenliinin bir
bilim dal olduu konusunda uzlalmal ve en azndan bunun gerekleri yerine
getirilmelidir.


SG NEDR?
Sal ve Gvenlii (ksaca SG) denilince gerekten neyin anlalmas
gerektii tam olarak bilinmemektedir. Sal ve Gvenlii bir elmann 2 yars gibi
birbirinden ayrlmaz ikilidir. Birini bilmeden dierini anlamak olanakszdr.
SALII
sal denilince, ii salndan ayr, retimi ve iyerini de iine alan bir
kavram gibi dnlmekte ve itiraz edilmektedir. Oysa i sal veya ii sal
kavramlar arasndaki fark bana gre yalnzca yazm farkllndan ibarettir. yerinde
salkl bir alma ortam yoksa iilerin salndan sz edilebilir mi?
saln;
Btn mesleklerde, alanlarn salklarn;
Sosyal
Ruhsal ve
Bedensel olarak en st dzeyde srdrmek,
alma koullarn ve retim aralarn;
o Sala uygun hale getirmek
o alanlar zararl etkilerden koruyarak
o in ve alann birbirine uyumunu
salamak zere kurulmu bir tp daldr. Diye tanmlayabiliriz. Tanmdan da
anlalaca gibi hem iinin sal, hem de iyerinin sal bir btn iinde
aklanabiliyor. Bu tanm, ii sosyal boyutu ile, bedensel ve ruhsal boyutu ile ele
alyor ve i ve retim aralar ile alan arasnda uyumu gzetiyor. Bu tanmdan
sonra ii sal veya i sal kavramlarna taklmak yersiz olur. Sal, arlkl
olarak meslek hastalklar ile urar.

GVENL
Elmann dier yars, Gvenlii;
yerlerinde;
in yaplmas ile ilgili olarak oluan tehlikelerden,
Sala zarar verebilecek koullardan korunmak ve
Daha iyi bir i ortam yaratmak iin yaplan almalar kapsayan bir bilim daldr

diye tanmlanabilir. Bir iin yaplmas srasnda bilinen veya bilinmeyen, ngrlen
veya ngrlmeyen tehlikeler ve riskler sz konusudur. Bu tehlike ve riskler hem
alan, hem retimi ve retim aralarn ve hem de evreyi tehdit eder. Bir kez
ortaya ktnda belki de geri dn olmayan sonular dourabilir. Ne yazk ki
Gvenliine hala bir bilim dal gzyle bakmayanlar ounluktadr. Gvenlii,
arlkl olarak i kazalarn ve acil durumlar ortadan kaldrmak iin urar.
SG nin Temel lkeleri
Sal ve Gvenliinin 3 temel ilkesi vardr. lkelerden biri olmazsa SG de olmaz.
PLANLAMA
SREKLLK
METOD
Srayla bunlar grelim
PLANLAMA: Sal ve Gvenlii bir plan ve program iinde yrtlmelidir. Ne
yapmak istiyoruz, nasl yapacaz, ne zaman yapacaz, neden yapacaz gibi
sorgulamalar yaparak planlarmz yapmalyz. in neresinden balayacaz, hangi
donanmlar ve bilgiyi kullanacaz, kimlerle ibirlii yapacaz eklinde
sorgulamalarla planlarmz daha da glendirmeliyiz. Planlama iin en banda
yaplmaldr. Unutulmamaldr ki pusulas olmayan gemi karaya oturur.
SREKLLK: Yaplan btn almalar srekli olarak gncellenmeli ve kesintisiz bir
ekilde srdrlmelidir. zellikle de proses deiikliklerinde hemen baa dnlmeli
ve nce planlar gzden geirilmeli ve gerekli dzeltmeler hemen yaplmaldr.
METOD: Bu almalar teknik ve bilimsel yntemlerle yaplmaldr. Kiisel ngrler
ve yarglar ile hibir zaman doru sonuca ulalamaz.
SG nin Bilimsel Dayanaklar
Sal ve Gvenlii ok ynl bir almay gerektirmektedir.
Mhendislik,
Tp,
Ekonomi,
Hukuk,
Sosyoloji,
Psikoloji,
Ergonomi,
Bata olmak zere eitli bilim dallarndan yararlanr.

retim aralarnn tasarlanmas aamasndan balayp, hammaddelerin retim ve
sat aamasna kadar geen srete mhendislik bilimlerinin btn dallar SGnin
iinde yer alr. Akla ncelikle makine, inaat ve kimya mhendislii gelse de
meteoroloji mhendislii, jeoloji mhendislii de iin iindedir. yeri riskleri
tartlrken konunun mhendislik yn daha iyi anlalacaktr.
yerinde insanlar altna ve i kazalar ve meslek hastalklar sz konusu
olduuna gre Tp tamamen iin iindedir. Hem koruyucu hekimlik hem de tedavi
edici hekimlik btn dallar ile SGnin hizmetindedir. Fizyoloji, anatomi, patoloji,
fizyopatoloji, antropometri ve ergonomi ilk etapta saylabilecek tp dallardr.
retim ilikilerinde ekonominin yeri tartmaszdr. En basit anlatmla para olmadan
retim olmaz.
alan insanlar toplumun bireyleridir. ilikileri, arkadalk ilikileri, akraba ilikileri,
alann hastalklar ve aile bireylerine bunlarn yansmalar sosyolojinin bal bana
konusu olmaktadr.
Psikoloji retimin sosyolojik ve tbbi boyutunun karmas sonucu SG iinde yer alr.
nk dorudan doruya retimin temel unsuru olan insan davranlar ile ilgilenir.
Hukuk SG ile tamamen i ie gemitir. alma hayatnn dzenlenmesi hukuk
kurallar ile olmaktadr.
Ergonomi, her trl makine ve donanmn tasarmnda, retim alanna yerleim
dzeninin belirlenmesinde, alma ortam koullarnn belirlenmesinde ve bunlarn
insan anatomisi, insan fizyolojisi ve antropometrisi ile uyumunda nemli rol oynar.
Gerekli olan uyumun salanmas iin nelerin yaplmas ve nasl yaplmas gerektiini
ergonomi belirler.
YASALAR
Sal ve Gvenlii ile ilgili olarak;
T.C.Anayasas
4857 sayl Kanunu
506 sayl SSK Kanunu
Trk Ceza Kanunu
Borlar Kanunu
Trk Tabipleri Birlii Kanunu
Umumi Hfzsshha Kanunu
evre Mevzuat

Sendikalar Kanunu
Trk Ticaret Kanunu
Bu kanunlara gre hazrlanm tzkler ve ynetmelikler alma hayatmzdaki
kurallar ortaya koymakta ve dzen salamaktadr.
Ulusal yasalar yan sra Devlet olarak imzaladmz Uluslar aras yasalar da alma
hayatmzda nemli yer tutmaktadr.
Bu blmde alan ve altranlar SG asndan dorudan ilgilendiren yasa
maddelerine yer verilmitir. alan ve altranlar sz konusu yasal dzenlemeleri
bilmezlerse karmaa kaca aka ortadadr.

T.C. Anayasas
T.C.Anayasas alma hayatnda kurallar koymu ve snrlar kesin olarak izmitir.
Aada ilgili maddeler ayrntl olarak verilmitir. Ancak zet olarak, alma hayat
ile ilgili olarak Devletin grevleri ema-1 de verilmitir.

alma hakkn korumak
alma zgrln salamak
Szleme zgrln salamak
alann haklarn korumak
Zorla altrlmay engellemek
Angaryay nlemek
sizlii nlemek
alma barn salamak
zel teebbslere gvence salamak

ema 1 Devletin grevleri

Zorla altrma yasa
Madde 18.- Hi kimse zorla altrlamaz. Angarya yasaktr.
ekil ve artlar kanunla dzenlenmek zere hkmllk veya tutukluluk sreleri
iindeki altrmalar; olaanst hallerde vatandalardan istenecek hizmetler; lke
ihtiyalarnn zorunlu kld alanlarda ngrlen vatandalk devi niteliindeki
beden ve fikir almalar, zorla altrma saylmaz.

DEVLETN GREVLER

alma ve szleme hrriyeti
Madde 48.- Herkes, diledii alanda alma ve szleme hrriyetlerine sahiptir. zel
teebbsler kurmak serbesttir.
Devlet, zel teebbslerin milli ekonominin gereklerine ve sosyal amalara uygun
yrmesini, gvenlik ve kararllk iinde almasn salayacak tedbirleri alr.

alma hakk ve devi
Madde 49.- alma, herkesin hakk ve devidir.
Devlet, alanlarn hayat seviyesini ykseltmek, alma hayatn gelitirmek iin
alanlar korumak, almay desteklemek ve isizlii nlemeye elverili ekonomik
bir ortam yaratmak iin gerekli tedbirleri alr.
Devlet, ii - iveren ilikilerinde alma barnn salanmasn kolaylatrc ve
koruyucu tedbirler alr.

alma artlar ve dinlenme hakk
Madde 50.- Kimse, yana, cinsiyetine ve gcne uymayan ilerde altrlamaz.
Kkler ve kadnlar ile bedeni ve ruhi yetersizlii olanlar alma artlar bakmndan
zel olarak korunurlar.
Dinlenmek, alanlarn hakkdr.
cretli hafta ve bayram tatili ile cretli yllk izin haklar ve artlar kanunla dzenlenir.

Ayrca Anayasamzn 51, 53, 54 ve 55 maddeleri de alanlarn bata sendika olmak
zere dier haklarn dzenlemektedir. 56. madde ile de vatandalarn salk hizmeti
alma haklarn dzenlenmektedir.

KANUNU
No: 4857 Kabul: 22.05.2003
Resmi Gazete No: 25134
Resmi Gazete Tarihi: 10.06.2003
Yasann 4. blmnde iin dzenlenmesi ile ilgili 63, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73 ve
74. maddeler ile SG konularnda dolayl olarak dzenlemeler yaplmtr.
Ayn yasann 5. blm ise dorudan doruya SG ile ilgilidir.

4857 MADDE 77. - verenler iyerlerinde Sal ve Gvenliinin salanmas iin
gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak, iiler de
Sal ve Gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler.
verenler iyerinde alnan Sal ve Gvenlii nlemlerine uyulup
uyulmadn denetlemek, iileri kar karya bulunduklar mesleki riskler, alnmas
gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli
Sal ve Gvenlii eitimini vermek zorundadrlar. Yaplacak eitimin usul ve
esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle
dzenlenir.
verenler iyerlerinde meydana gelen i kazasn ve tespit edilecek meslek
hastaln en ge iki i gn iinde yaz ile ilgili blge mdrlne bildirmek
zorundadrlar.
Bu blmde ve Sal ve Gvenliine ilikin tzk ve ynetmeliklerde yer alan
hkmler iyerindeki raklara ve stajyerlere de uygulanr.

Yasann bu maddesi ile ak olarak, iveren iin;
nlem almak (SG iin gerekli ara ve gereleri bulundurma, her trl nlemi alma )
Denetim (alnan nlemlere iilerin uyup uymadklarn denetlemek)
ileri bilgilendirmek (SG ile ilgili her konuda iileri bilgilendirme)
Gerekli eitimi vermek (SG ile ilgili her trl eitimi verme)
Bildirim zorunluluu (i kazalar ve meslek hastalklarnn bildirilmesi)
zorunluluu getirilmitir.
iler iin;
Sal ve Gvenlii konusunda alnan her trl nleme uyma zorunluluu
getirilmitir.
Ayrca bu yasal dzenlemeler iyerindeki raklar ve stajyerler iin de geerlidir.
78. madde ile alma Bakanlna SG ile ilgili olarak, gerekli ynetmelikleri karma
yetkisi verilmitir. lerleyen blmlerde, bu Ynetmeliklerle hangi zorunluluklarn
getirildii ayrntl olarak anlatlmtr.
79. madde SG asndan sakncal durumlarda iyerinin nasl kapatlaca
aklanm ve konu ile ilgili olarak ayrca bir ynetmelik karlmtr.

Sal ve Gvenlii Kurulu
4857 MADDE 80. - Bu Kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii
altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir
Sal ve Gvenlii Kurulu kurmakla ykmldr.
verenler Sal ve Gvenlii Kurullarnca Sal ve Gvenlii mevzuatna
uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldrler.
Sal ve Gvenlii Kurullarnn oluumu, alma yntemleri, dev, yetki ve
ykmllkleri alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir
ynetmelikte gsterilir. ( Bu ynetmelik karlm olup, SG Kurulu hakknda bilgi
ayrca verilmitir.)

81. madde ile yeri Hekimlerinin ve 82. madde ile de Gvenlii Mhendisi
veya ilgili teknik personelin almalar ile ilgili dzenlemeler yaplmtr. Ayrca her
ikisi ile ilgili olarak ayr ayr ynetmelik karlmtr.
ilerin haklar
4857 MADDE 83. - yerinde Sal ve Gvenlii asndan iinin saln
bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlike
ile kar karya kalan ii, Sal ve Gvenlii Kuruluna bavurarak durumun
tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir.
Kurul ayn gn acilen toplanarak kararn verir ve durumu tutanakla tespit eder.
Karar iiye yazl olarak bildirilir.
Sal ve Gvenlii Kurulunun bulunmad iyerlerinde talep, iveren veya
iveren vekiline yaplr. i, tespitin yaplmasn ve durumun yazl olarak kendisine
bildirilmesini isteyebilir. veren veya vekili yazl cevap vermek zorundadr.
Kurulun iinin talebi ynnde karar vermesi halinde ii, gerekli Sal ve
Gvenlii tedbiri alnncaya kadar almaktan kanabilir.
inin almaktan kand dnem iinde creti ve dier haklar sakldr.
Sal ve Gvenlii Kurulunun kararna ve iinin talebine ramen gerekli
tedbirin alnmad iyerlerinde iiler alt i gn iinde, bu Kanunun 24 nc
maddesinin (I) numaral bendine uygun olarak belirli veya belirsiz sreli hizmet
akitlerini derhal feshedebilir.

Bu Kanunun 79 uncu maddesine gre iyerinde iin durdurulmas veya iyerinin
kapatlmas halinde bu madde hkmleri uygulanmaz.
84. madde iyerlerinde iki ve uyuturucu kullanma yasan dzenlemektedir.

Ar ve tehlikeli iler
4857 MADDE 85. On alt yan doldurmam gen iiler ve ocuklar ar ve
tehlikeli ilerde altrlamaz.
Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla on alt yan doldurmu
fakat on sekiz yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde
altrlabilecekleri Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir.

Ar ve tehlikeli ilerde rapor
4857 MADDE 86. - Ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie giriinde veya iin
devam sresince en az ylda bir, bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklar
yeri Hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en
yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimleri
tarafndan verilmi muayene raporlar olmadka, bu gibilerin ie alnmalar veya ite
altrlmalar yasaktr. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini
yapmaktan kanamaz.
yeri Hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal
Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor
kesindir.
Yetkili memurlar isteyince, bu raporlar iveren kendilerine gstermek zorundadr.
Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.
On sekiz yandan kk iiler iin rapor
4857 MADDE 87. - On drt yandan on sekiz yana kadar (on sekiz dahil) ocuk ve
gen iilerin ie alnmalarndan nce yeri Hekimi, ii sal dispanserleri,
bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk
oca, hkmet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek iin niteliine ve
artlarna gre vcut yaplarnn dayankl olduunun raporla belirtilmesi ve bunlarn
on sekiz yan dolduruncaya kadar alt ayda bir defa ayn ekilde doktor

muayenesinden geirilerek bu ite almaya devamlarna bir saknca olup
olmadnn kontrol ettirilmesi ve btn bu raporlarn iyerinde saklanarak yetkili
memurlarn istei zerine kendilerine gsterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar
Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz.
Birinci fkrada yazl hekimlerce verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal
Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor
kesindir.
Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.
Gebe veya ocuk emziren kadnlar iin ynetmelik
4857 MADDE 88. - Gebe veya ocuk emziren kadnlarn hangi dnemlerde ne gibi
ilerde altrlmalarnn yasak olduu ve bunlarn almalarnda saknca olmayan
ilerde hangi artlar ve usullere uyacaklar, ne suretle emzirme odalar veya ocuk
bakm yurdu (kre) kurulmas gerektii Salk Bakanlnn gr alnarak alma
ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir.

eitli ynetmelikler
4857 MADDE 89. - Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanl;
a) Ar ve tehlikeli ilerden baka iler iin de iilerin ie balamadan hekim
muayenesinden geirilmelerini,
b) Baz ilerde alan iilerin belirli srelerde genel olarak salk
muayenesinden geirilmelerini,
c) eitli veya bir ksm ilerde alan iilerin salk durumlarnn aksamas,
yaptklar iin rnlerine ve genel sala yahut birlikte altklar teki iilere zararl
olursa, bu gibilerin o ilerden karlmalarn,
d) Ne durumda ve ne gibi artlar haiz olan iyerlerinde banyo, uyku, dinlenme ve
yemek yerleri ile ii evleri ve ii eitimi yerleri yaplmasn,
ngren ynetmelikler hazrlayabilir.
4857 MADDE 78 e dayanlarak karlan ynetmeliklerden bazlar (zet balklar):
Sal ve Gvenlii Ynetmelii (iptal edildi)
yeri Hekimlii ve dier Salk Personeli ile ilgili Ynetmelik (iptal edildi)

Gvenlii Mhendisleri /Sorumlular hakknda Ynetmelik (iptal edildi)
Kimyasal Maddeler Hakknda Ynetmelik
Kanserojen ve Mutajen Maddeler Hakknda Ynetmelik
Asbest Hakknda Ynetmelik
Kiisel Koruyucu Donanmlar Hakknda Ynetmelik
Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda ynetmelik
Salk ve Gvenlik aretleri Hakknda Ynetmelik
Yap lerinde Salk ve Gvenlik Hakknda Ynetmelik
yeri Bina ve Eklentilerinde Salk ve Gvenlik H.Y.
Patlayc Ortamlar ve Patlama Tehlikesi Olan Maddeler H.Y.
Ekranl Aralarda almalar Hakknda Ynetmelik
Grlt Ynetmelii, Vibrasyon Ynetmelii
Yangnla Mcadele Ynetmelii
Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii
Elle Tama leri Ynetmelii
yerlerinin Kapatlmas artlarn dzenleyen Ynetmelik
Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda ynetmelik
yerlerinde Verilecek Eitimleri dzenleyen ynetmelik
Biyolojik Risklerle ilgili Ynetmelik
Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii
Elektrik Tesisatlarnda Uygulanacak Gvenlik Hakknda Ynetmelik
Tarm ve Orman lerinde Gvenlii le lgili Ynetmelik
Sal ve Gvenlii Ynetmelii
Bu Ynetmelik, iyerlerinde salk ve gvenlik artlarnn iyiletirilmesi iin alnacak
nlemleri belirlemek zere 78. maddeye dayanarak karlmtr. alana ve
altrana nemli grevler yklemektedir. Bir bakma SG almalarnn anayasas
niteliindedir. verene SG hizmetlerini dardan alabilme kolayl da getirmitir.

yerlerinde
iin gerekli nlemleri belirlemektir.
ema 2 SG Ynetmeliinin Amac
AMA
Salk koullarn iyiletirmek
Gvenlik koullarn iyiletirmek

ema 3 SG Ynetmelii Asndan Amaca Ulamak in Prensipler
Sal ve Gvenliinin tanmlar yaplrken i kazalar, acil durumlar ve meslek
hastalklarnn nlenmesine ynelik almalardan sz edilmiti. ema 2 de
grld gibi iki ama sz konusudur. 78. maddeye dayanarak karlan btn
Ynetmeliklerle aslnda ema 3 te verilen prensipler dorultusunda hareket
edilmesi istenmektedir.

Risklerin Ynetimi
SG konusunda;
i Temsilcilerin
Bilgilendirilmek
Eitilmesini salamak
Grlerini almak
Dengeli katlmlarn
salamak
Risk Gruplarn korumak
Ya
Cinsiyet
zel durumlar
ve Hastalklar
Risklerin saptanmas
Risklerin nlenmesi
Kanlmaz riskleri
deerlendirmek
Risklerle kaynanda
mcadele etmek
Ergonomik almalar
nsan uyumu
nsan Makine uyumu
nsan Ortam uyumu
Teknolojiyi takip etmek
Gelimelere;
Uyum salamak
Tehlikeliyi ;
Tehlikesiz veya daha az
tehlikeli ile deitirmek
Koruma almalar
Gerekli talimat vermek
Makine Donanmlarda
koruma sistemleri
Toplu koruma kiisel
korumadan nceliklidir
zel riskli blgelerde
Eitimi Donanm zel
kiiler almaldr
ilere maliyet yklenmez
SG TEMEL PRENSPLER

veren Ykmllkleri
4857 sayl yasa ile iverene yklenen grevler aslnda ok nettir. Bunlar;

ema 4 verenin Temel Grevleri
eitli yasa, tzk ve ynetmeliklerle iverenlere ok deiik grevler yklenmitir.
Baz iverenler ya yasal zorunluluklarn bilmedikleri iin, ya da uygulama
yapmadklar iin olsa gerek, deiik zamanlarda yasalarn ngrd yaptrmlarla
cezalandrlmlardr. Burada, konunun neminin daha iyi anlalmas iin nce
iveren grevleri sralanm, daha sonra da baz Yargtay kararlar verilmitir.
Okuyucuyu skmamak iin yasal dzenlemelerin zne sadk kalnarak iveren ve
ii grevleri basitletirilerek topluca zet olarak aada verilmitir.
yerindeki btn riskleri deerlendirmek, nlemek ve kaynanda mcadele etmek
SG iin ara ve gereleri salamak
Teknolojiyi ve yenilikleri takip etmek
Tehlikeli olanlar, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanlarla deitirmek
Toplu korunma nlemlerine, kiisel korunma nlemlerine gre ncelik vermek
donanm alan arasnda uyum salamak (ergonomik alma yapmak)
Ayn iyerinde birden fazla iveren varsa SG konusunda ortak davranmak
Acil durum planlar, yangn nleme planlar ve tatbikatlar yapmak
Acil tahliye planlar yapmak
SG iin yeri Hekimi ve Gvenlii Sorumlusu bulundurmak
Makine ve donanmlar iin koruyucu ekipman bulundurmak
alanlara kiisel koruyucu donanmlar salamak
nlemleri Almak
alanlar Bilgilendirmek
Gerekli Eitimleri Vermek
alanlarla birlii Yapmak
Gerekli Denetimleri Yapmak
Kayt Bildirim Zorunluluu
verenlerin Temel Grevleri

yerinde standart iaretlemeler yapmak
Kanserojen ve mutajen maddelerle almalarda snrlama ve koruma salamak
Grlt ve vibrasyonla mcadele programlarna uymak
Atklarn evreye zarar vermesini nlemek
Ekranl aralarla almalarda gerekli gvenlik nlemlerini almak
Her trl kimyasal madde ile almada gerekli nlemleri almak
ileri maruz kalacaklar risklere kar salk gzetimine tabi tutmak
Eitim ve bilgi dahil her trl nlemi almak
Politika gelitirmek, alanlar ve temsilcileri ile deerlendirme yapmak
Organizasyon yapmak ve nlemleri tm kademelerde uygulamak
iyi ve temsilcilerini riskler ve tehlikeler konusunda bilgilendirmek
iyi ve temsilcilerini SG almalarna ortak etmek
SG almalar sreklilik tayacak ve alanlara mali yk getirmeyecektir

ilerin ykmllkleri

verenler iin ayrntl olarak grevler belirlenmiken, iilere yklenen grevler ok
sade olarak belirlenmitir. Btn yasal dzenlemelerde ortak olarak ayn veya benzer
ifadeler kullanlmtr.
iler, iverenin ald SG nlemlerine uymak zorundadr
yeri mallarn dzgn kullanmak zorundadr
verenin koyduu SG kurallarna uymak, etkinliklere katlmak zorundadr

Deiik zamanlarda gerekleen i kazalar veya meslek hastalklar sonras
alan tazminat davalarndan sonra mahkeme kararlar Yargtaya gitmi ve burada
ilgili birimlerde bu mahkeme kararlarna son nokta konmutur. Aada, konumuzla
ilgili Yargtay kararlarndan bazlar okuyucunun dikkatine sunulmutur.
Yargtay 10.HD. 24.11.1980 tarih, E5899-K.6798 Sayl Karar
veren in Kanunu 73.maddesi (Siz artk 77 anlayn) uyarnca ykml bulunduu
nlemleri alm saylmas iin, iisine gerekli aralar salam olmas yeterli
deildir. Bu aralarn kullanlp kullanlmadnn denetlenmesi hususu da bu nlem
alma ykmne dahildir.

Yargtay HG Kurulu Karar 28.3.1979E.484-K.330 Sayl Karar
Yalnz tedbir almak yeterli olmayp, alnm bulunan tedbirlere uyulup uyulmadnn
da iveren tarafndan daima kontrol gerekir.

Yargtay 10.HD. 18.08.1983 tarih, 3664/3849 Sayl Karar
Kiisel koruyucu malzemeleri temin etmeyen iveren kusurludur.

Yargtay 10.HD 17.04.1984 tarih, 2029/2140 Sayl Karar
alan kimsenin Gvenlii kendi dikkatine ve inisiyatifine braklamaz.

Yasalar karsnda baka bir durum :
Maddi manevi tazminat davalar
veren veya vekilleri;
SSK yasas 26. maddesince Mahkemelerinde alan RCU davalar ile kar
karya kalmaktadr. SSK i kazal ve ya meslek hastas ii iin gerekli tedavileri
sonuna kadar uygulayp, ardndan da kusurlu olan iveren veya iveren temsilcisine
veya 3. ahslara kar dava aarak yapt masraflar geri alabilir.

Ayrca madur olan ii de iveren, iveren vekili veya 3. ahslara kar maddi ve
manevi tazminat davalar ama hakkna sahiptir.

Umumi Hfzsshha Kanunu
173 ile 180. maddeler aras Sal ve Gvenlii ile ilgilidir.
Madde 180 - Devaml olarak en az elli ii altran btn i sahipleri, iilerinin
shhi ahvaline bakmak zere, bir veya mteaddit tabibin shhi murakabesini temine
ve hastalarn tedaviye mecburdur. Byk messesatta veya kaza ihtimali ok olan
ilerde tabip daimi olarak i mahallerinde yahut civarnda bulunur. Hastanesi
olmayan mahallerde veya ehirler ve kasabalar haricinde bulunan yerlerdeki i
messeseleri bir hasta odas ve ilk yardm vastalarn ihzar ederler. Yzden be
yze kadar daimi amelesi olan messeseler bir revir mahalli ve be yzden yukar
amelesi olanlar yz kiiye bir yatak hesabiyle hastane amaa mecburdurlar.
Unutulmamaldr ki;NLEMEK DEMEKTEN UCUZDUR

yeri Hekimlii ve dier Salk Personeli Hakkndaki Ynetmelik
lgili Ynetmelikle hem yeri Hekimlerinin hem de dier salk personelinin grev,
yetki ve sorumluluklar dzenlenmitir. Okuyucunun ayrca bu Ynetmelii incelemesi
nerilir. (Bu ynetmelik u aamada iptal edilmi olup, yenilenmemitir)

Ynetmelikten baz maddeler:
Madde 11 Salk Birimi, yeri iinde ve dnda;
yerindeki ilgili dier blmlerle
Sal ve Gvenlii Kurulu (varsa)
Gvenlii Uzman ve
alanlarn Temsilcileriyle
Bakanln Sal ve Gvenlii alanndaki birimleri
Dier lgili Kurulularla yakn ibirlii iinde alr.
Ulusal dzeydeki organizasyonlar kapsamnda;
Saln Korunmas ve Gelitirilmesi Kampanyalarnda yer alr,
Sal Programlar erevesinde;
lgili Otoriteler ile ibirlii yapar.
Byk kazalar ve doal afetlere kar acil eylem plan hazrlanmas ve
uygulanmasnda lgili Dier Birim, Kurum ve Kurulularla ibirlii yapar.

Madde 16 Salk birimi;
Salkl ve Gvenli bir alma ortam oluturmak zere yerlerinde ;
Fiziksel,
Kimyasal ve
Biyolojik
risklerin belirlenmesi, ortadan kaldrlmas iin gerekli tedbirleri almak ve bu amala
lm,
Analiz ve
Kontrollerin yaplmasn
salamakla ykmldr. Bu hizmetlerin yrtmnde ve Sal ve Gvenlii
Mevzuatnda ngrlen tedbirlerin uygulanmasnda salk birimi personeli
Gvenlii Uzman ile ibirlii ve koordinasyon iinde alr.

YER HEKMNN GREVLER

ema 5 yeri Hekimlerinin Grevleri

SOSYAL
TIBB BAKILAR
DANIMANLIK
ETMLER
NCELEME
ZLEME
DENETLEME
RAPORLAMA
KAYIT
YER HEKM
Meslek Hastalklar
Kazalar
Hastalklar
Olaan D Durumlar
yerinde Riskler
Ergonomi
Zehirlenmeler
Koruyucu Hekimlik
Beslenme
Temizlik ve Hijyen
lk yardm
e giri
Periyodik
e dn
Gnlk vizite
Acil
Ansamalar
Alar
alma Ortam
Salk Koullar
Kullanlan Maddeler
Temizlik ve Hijyen
yeri Eklentileri
alma Koullar
Kiisel Koruma Aralar
alanlar

lgili Kurumlarla
birlii
eitli birimlerle
birlii
Organizasyonlar
alanlarla birlii
eitli Etkinlikler

SG Kuruluna
verene
alanlara

alma Ortam
Salk Koullar
Kullanlan Maddeler
Temizlik ve Hijyen
Gerekli lmler
yeri Eklentileri

Mesleki Hastalar
Kronik Hastalar
Kazallar
Gebeler ve Emzikliler
Anneler
ocuk alanlar
zrller
Bamllar
Deiiklikleri
retimdeki Deiiklikleri
Mesleki Gelimeler

Btn almalarn
Ynetime
Bakanla
SG Kuruluna
Btn almalarn


ema 5 de grld gibi, yeri Hekimlerinin olaanst grevleri olduu
anlalmaktadr. Bu listeyi gren yeri Hekimi ve iverenin gz korkabilir. Hekim
asndan baklnca bu kadar ok grev nasl tamamlanabilir endiesi doaca
aktr. Ayn ekilde iveren asndan baklnca da durum farkl deil. Doal olarak
iveren de iyerinde retim mi yaplacak yoksa bu hizmetler mi yerine getirilecek
diye dnecektir. Oysa durum aslnda hite grnd gibi rktc deil. Ne kadar
karmak grnse de konuya bilimsel olarak yaklalrsa, her hekim bu kadar ykn
altndan kolayca kalkabilir. Aada, grevlerin aklanmas ve yeri Hekimi iin
yararl olabilecek yntemler nerilmitir.
Btn yeri Hekimlerinin aslnda birbiri ile i ie gemi iki temel grevi vardr.
Koruyucu Hekimlik ve Saaltc Hekimlik. Yukardaki ema 5 de gsterilen btn
grevler de ayrca sz konusu iki grevin ayrntlarndan ibarettir.

ekil 2 yerinde Proses Ak emas
DESTEK BRMLER
Ynetim
SG birimleri
Lojistik destek birimleri
nsan kaynaklar
Muhasebe
Bakm onarm gruplar
Enerji grubu
Laboratuar grubu
ARGE Kalite grubu

DEPOLAMA
Hammadde
ve malzeme
n ilemler

RETM
Atklar

TAM
RN

YARI
RN

DEPOLAMA
S
A
T
I


Greve yeni balayan Hekim ncelikle;
1 Yasalar iyi bilmelidir.
2 Yneticileri iyi tanmaldr.
Kimlerle ncelikli iletiim kuracan belirlemelidir.
3 yerini fiziki olarak tanmaldr.
Bunun iin ncelikle iyerinin krokisini nne almaldr. yerinin btn birimlerini ve
eklentilerini hafzasna yazmaldr. ekil 2 de verilen iyeri ak emasn iyice
incelemesi nerilir. yerinde neler retiliyor, hangi donanmlar kullanlyor, hangi
kimyasal maddelere gereksinim duyuluyor, proses ak nasldr, hangi aamalardan
geiyor, bu aamalar insan sal iin hangi riskleri ieriyor bunlar ok iyi kavramas
gerekir. Buralarda alma koullar ve yntemlerinin ne olduunu incelemelidir.
4 yerinin, yazl olsun olmasn btn prosedrlerini incelemelidir.
yeri Hekimi, Yasal olarak aadaki yetkilere sahiptir
Bamsz alma ilkesi uyarnca grevlerini yerine getirirken hibir ekilde
engellenemez, grevini yapmaktan alkonulamaz.
yeri Hekimleri ;
almalarn tam bir mesleki zgrlk iinde ve tbbi deontoloji kurallarna
uygun biimde yrtr.
Yasal olarak verilen hak ve yetkileri ile elien iyeri kurallarnn deimesi gereini
iverene anlatmaldr.
5 Btn iyeri birimlerindeki salk risklerini belirlemelidir.
6 - Ardndan kendi almalar iin bir plan yapmaldr.
Plan, ema 5 de belirtilen grevlere uygun olarak yaplmal, btn almalar
iermeli ve bir takvime balamaldr. Planlarn uygulanmas srasnda, iletiim
kuraca blm yneticilerini tanmaldr. Ardndan da uygulanmak zere bir iyeri
salk prosedr hazrlamaldr. Artk, btn iyerindeki salk hizmetleri bu
prosedre gre yrtlmelidir.
7 Gereksinimlerini belirlemelidir.
Yapt plana uygun olarak hangi donanma, ne kadar salk personeline gereksinimi
var belirlemelidir. almalarn yrtecei srada ibirlii yapabilecei kurum ve
kurulular belirlemelidir.
8 Uygulamaya gemelidir.

ema 5 i incelemeden nce, ekil 2 ye ksaca bir gz atalm. Bu ekilden
yola karak, bir iyerinde SG hizmetlerinin organize edilmesinin daha kolay olaca,
yeri Hekiminin grevlerinin de daha iyi anlalabilecei kolayca grlebilir.
retimi ne olursa olsun, proses ak ematik olarak ekildeki gibidir. Proses
ak emasndan yalnzca depolamaya ksaca bir bakalm.
Bir iyerine, nce; retimde kullanlacak retim girdileri gelir. rn girdileri bata
kimyasal maddeler olmak zere hammaddeler, yardmc maddeler ve donanmlardr.
Gelen girdiler nce bir yerde depolanr. Depolama srasnda ykleme, boaltma,
kaldrma, tama, itme, ekme ve istifleme gibi ilemler deiik tekniklerle ve
yntemlerle yaplr. Burada hem insan gc, hem de makine gcnden yaralanlr.
Depolama srasnda krlmalar, dklmeler ve salmalar sonucu ortam kirlenebilir.
Depolama ilerinde kullanlan makinelerden kan gazlar, buharlar ve dumanlar da
alma ortamn ciddi olarak kirletir. Ortamn aydnlanmas, havalandrmas, nemi,
scakl, grlts gibi fiziksel etkenler de sal olumsuz etkileyen kirleticilerdendir.
Deponun iinde baka tehlikeler de vardr. Yangn, kme, devrilme, patlama vb
tehlikeler bunlardan bazlardr. Grld gibi daha retime geilmeden, depolama
aamasnda, alan saln fiziksel ve kimyasal olarak etkileyen etkenler karmza
kmaktadr. yerinin zelliine gre bunlara biyolojik etkenleri de ekleyebiliriz.
ekil 2 ile ilgili geri kalan ayrntl aklama yeri Riskleri blmnde yaplmtr.
Burada yalnzca; ema 5 ile gsterilen yeri Hekimi grevlerinin kolayca
anlalmasna ynelik olarak ksa bir giri yaplmtr.
yeri Hekimi salk risklerini belirlerken yukardaki depo rneini kendisine model
olarak almaldr. Buradan, yasal olarak belirlenmi olan grevlere geebiliriz.

Tbbi baklar;
Hekimlik denince akla hemen hastalk ve saaltm gelmektedir. Meslein
doas gerei olarak bu btn dnyada da byledir.
yeri Hekimi, 506 sayl SSK yasasna uygun olarak, iyerinde, hastalanan
alanlar muayene eder, bilgisi yetiyorsa hastasna reete yazar, gerekli grrse iki
gne kadar istirahat de verebilir. Gerekli grd durumlarda hastasn bir st salk
kuruluuna yine SSK kurallarna gre sevk eder. Gnlk viziteler grevler arasnda
hibir zaman ne kmamaldr. Gnlk viziteler; Grev yaplan sre iinde ok az yer
almaldr. Hekim her hastay iyerinde saaltma isteine ve gayretine girmemelidir.

e giri baklar; yerinde almak iin aday olan kiinin ruhsal ve bedensel
olarak, o iin risklerine dayankl olup olmadn anlamak zere yaplan tbbi
baklardr. Kii ie salam olarak alnmal ve alt sre iinde de sal
korunmaldr. Aslnda yeri Hekimliinin en nemli uygulamalarndan biri ie giri
baklardr. almaya aday olan kii iyerinin hangi blmne girecekse, o blmn
risklerine gre ie giri baklar yaplmaldr. Yani bir iyerinin deiik blmlerinde
alacak olan btn adaylara ayn baklar yaplmaz, yaplmamaldr. Aksi uygulama
zaman ve para kayb demektir, hekimin emeinin de boa harcanmas demektir.
yeri Hekimi tarafndan yaplan bak sonucunda kiide;
1- O blmde almaya uygunluk,
2- O blmde almak iin geici saknca (saaltmdan sonra alabilir),
3- O blmde almak iin srekli sakncal salk durumu kabilir.
Geici sakncal durumu olan kii saaltm sonunda tekrar baklmal ve kesin rapor
verilmelidir.
Srekli saknca kan kii o blmde almak zere ie alnmamaldr. Aksi durumda
kazalanmas veya meslek hastalna yakalanmas daha kolay olacaktr. nk
bnyesi o ileri yapmak iin uygun deildir. Burada sosyal ve bir o kadar da duygusal
bir sorun sz konusudur. sizliin youn olduu lkemizde i bulmak bal bana
bir sorundur, kii zorda olsa ie girmek zere bir ans yakalamtr. yeri Hekimi de
verecei kararla kiinin bu ansn yok etmek zeredir. ou zaman duygular ar
basmakta ve o blmde almas sal asndan sakncal olan biri ie kabul
edilebilmektedir. Byle olunca da;
1 Madem ie alnacak, o zaman ie giri baksna ne gerek var? Sorusu akla
geliyor,
2 e alndktan sonra, kiinin belki de yaamas gereken mr o blmn salk
risklerinin etkisiyle ksalmaktadr. Kii kendi sal ile uyumlu bir ie girse kesinlikle
daha uzun yaama ansn yakalayacaktr. eklinde bir ikilem yaanmaktadr.
yerinde baka bir blme alnmasnda saknca yoksa bu durum deerlendirilmelidir.
e giri baklarnn; yeri Hekimi yokluunda kimler tarafndan yaplaca 4857 sayl
yasann 86. maddesinde belirtilmitir. Ayrca, yeri Hekimince verilen rapora itiraz
edilebilecei ve itirazn da SSK Salk Kuruluna yaplabilecei bu maddede
belirtilmitir.
Bu baklar ne yazk ki eitli nedenlerden dolay ciddi olarak yaplmamaktadr. Baz

iyerlerinde almasnda srekli sakncal olanlardan, noter araclyla dzenlenen
salmn bu ie uygun olmadn biliyorum, bir meslek hastal vb ortaya karsa
tazminat davas amayacam.... trnden belge alnmaktadr. Aslnda bu belgeyi
istemek yalnzca iverenin kendisini korumak iin bavurduu bir yoldur. Bu belgenin
geerli olup olmadna zaman gelince yarg karar verir.
Kii ; Salk asndan risklerle ba edemeyecek durumda olabilir, ancak
bilgisiyle ve becerisiyle retken olabilecek kiilerin durumlarna da yasal olarak
batan aklk getirilmesi gerekir. Kiinin salk durumu uygun olmayabilir, ancak,
kiisel koruyucu donanmlar ile korunabilecekse, yasal olarak bir engel karlmamal
ve kii o ite alabilmelidir. Aksi dncede, kiisel koruyucularn koruyucu zellii
olmad kans ortaya kacaktr.

Periyodik Salk Baklar
yeri Hekiminin nemli grevlerinden biri de aralkl olarak yaplacak salk
baklardr. alan kii, acaba alt srece iyerindeki salk risklerinden ne
kadar etkilenmitir, meslek hastal balam mdr bilinmesi gerekir. Nasl ki, ie
girilerde allacak blmlerin salk risklerine gre ie giri baks yaplyorsa,
periyodik baklar da ayn ekilde yaplmaldr. Bak sonular salkl bir ekilde kayt
altna alnmal ve belirli srelerde istatistiksel olarak deerlendirilmelidir. Elde edilen
sonulardan iyerindeki alma koullarnn yeniden dzenlenmesi veya iyiletirme
almalarnn yaplp yaplamamasnn gerekli olup olmadna karar verilmesinde
yararlanlmaldr.
Gerek ie giri ve gerekse de periyodik salk bak sonularnn salkl bir ekilde
saklanmas gerekir. Kii iten ayrldktan sonra en az 10 yl saklanmas yasal olarak
zorunludur. Mesleki kanserler ve akcier hastalklar gibi ykmllk sresi ok uzun
olan meslek hastalklar sz konusu olduunda bu sre 40 yla kmaktadr.
e Dn Baklar
kazas ve saaltm uzun sren hastalk veya meslek hastalklarnda, alanlar
uzun sre iten ayr kalabilirler. Bu durumdaki kiilerin ie geri dndklerinde sanki
yeni ie giriyormu gibi muayene olmalar gerekmektedir.
yerinde blm deiiklii yaplan personelin de ie yeni giriyormu gibi muayene
edilmesi gerekir. nk yeni blmn salk riskleri nceki alma blmnden
farkldr ve kii yeni risklere kar salk deerlendirmesinden geirilmelidir.

zleme
yeri Hekiminin nemli grevlerinden biri de izlemedir.
1 Risk gruplarnn izlenmesi
2 yerindeki deiiklikler
3 Mesleki gelimeler
4 Normal alanlar
yerinde ;Mesleki hastalar, kronik hastalar, i kazallar, gebe ve emzikliler, anneler,
ocuk alanlar, zrller ve bamllar risk gruplarn oluturmaktadrlar. Bu kiiler
salk asndan risklere kar daha duyarldr ve zel olarak izlenmeleri gerekir. Bu
nedenle bu kiiler iin zel kayt tutulmaldr. Durumlar gittike ktleen veya
ktleme kukusu olanlarn blm deiiklii iin ynetime teklif gtrlmelidir.
Normalde, periyodik salk muayeneleri ile alanlar izlenmektedir. Bu muayeneler
sonucunda, meslek hastal kukusu ortaya kanlar veya meslek hastal balam
olanlar risk gruplarna eklenmeli ve ayr olarak izlenmelidir.
yerinde proseste veya kullanlan teknolojide deiiklik olup olmadn izlemek
gerekir. Deiikliklerin alan saln nasl etkileyecei, bunun iin hangi
nlemlerin alnmas gerektii aratrlmal ve neriler bir rapor olarak ynetime
sunulmaldr.
Hekimlik mesleinde de teknolojiye kout olarak deiiklikler olmaktadr. yeri
Hekimi an gerisinde kalmamak zorundadr. Gelimeleri izlemek iin eitli Kurum
ve Kurulularla iletiim kurmak, ibirlii yapmak zorundadr.
Danmanlk Hizmetleri
yeri Hekimi iverenin, alanlarn ve SG Kurulunun doal ve resmi danmandr.
SG alanndaki gelimeleri, iyerindeki SG sorunlarn, zm nerilerini ortaya
koyar. neriler her zaman bilimsel ve mesleki zeminde olmal, kiisel ngr ve
duygusallk zemininde olmamaldr. Aksi durumda yeri Hekimi gvenilirliini ve
saygnln yitirir.

nceleme Grevleri
e yeni balayan yeri Hekimi iin iyerini fiziki olarak tanmak en nce yapaca
ilerden biriydi. nceleme grevi de bu ilerin dzenli ve srekli olarak yaplmasndan
ibarettir. alma ortam, salk koullar, kullanlan kimyasal maddeler, temizlik ve
hijyen, ergonomi ve gerekli lmler bu grevlerin banda gelmektedir.

Denetleme Grevleri
nceleme grevleri aslnda ayn zamanda denetleme grevlerini de kapsamaktadr.
Denetleme grevlerini yaparken mutlaka yazl belgeler kullanmak gerekir. Bu da
inceleme grevi ile denetim grevi arasndaki fark oluturur.

Eitimler
yeri Hekiminin en nemli grevlerinden biri de eitim hizmetlerine aktif olarak
katlmaktr. Eitimlerin konularnn belirlenmesinde belli bir sistem olmaldr. Aksi
durumda emek ve zaman bouna harcanm olacaktr. yerindeki eitimler ya
dardan alnabilir ya da iyerindeki insan kaynaklarndan yararlanlr. yerindeki
proses akna ve salk risklerine hakim olmak iin en nemli pf noktasdr. Kendi
uzmanlk alanna giren konular yeri Hekimi anlatmaldr. Bunun yararlar
saylamayacak kadar oktur. Her eyden nce alanlar yakndan tanm olur.
Kendisi de alanlar ve yaadklar sorunlar dorudan doruya renme ve tanma
frsat bulmu olur. Sr saklama zellii nedeniyle yeri Hekimi, alanlar ile
altran arasnda daima gvenilir bir kpr olur. Unutulmamaldr ki alanlar;
dncelerini, kayglarn ve nerilerini daima gvendikleri kiilere aklarlar.
Meslek Hastalklar
Kazalar
Hastalklar
Olaan D Durumlar
yerinde Riskler
Ergonomi
Zehirlenmeler
Koruyucu Hekimlik
Beslenme
Temizlik ve Hijyen
lk yardm
Kimyasallar, kanserojenler ve mutajenlerin salk etkileri
Kaynak, kesme ve talama ilerinde salk etkileri
Verilecek eitimler iinde ncelikli olarak yer almaldr.
Kayt Tutma
yeri Hekimi btn almalarn yazl olarak kayt altna almaldr. Kayt iin hem
yasal dokmanlar hem de kendi gelitirecei formlar kullanmaldr. Tutulan
kaytlarn neden sonu ilikilerine k tutacak ekilde olmas, ileride yaplacak
istatistiksel deerlendirmelere dayanak olacaktr.

Raporlama Grevleri
yeri Hekimi yapt almalar kayt altna aldktan sonra, gerekli durumlarda
bunlardan rapor oluturmal ve ilgili birimlere sunmaldr. Bu birimlerin banda ;
1- alma Bakanl
2- yeri ynetimi ve
3- yeri SG Kurulu Gelmektedir.
alma Bakanlna verilecek raporlar unlardr:
1- Yllk alma plan
2- Yllk faaliyet raporu
3- Meslek hastalklar ve i kazalar
Bu konuda ayrntl bilgiler yeri Hekimlerinin almalarna dair ynetmelikte vardr.
Sosyal Grevler
yeri Hekimi yukarda saylan grevlerini yerine getirirken hibir zaman kendi
nyarglar ve ngrleri ile hareket etmemelidir. Daima bilimsel dorular ve yasal
dzenlemeler ile hareket etmelidir. Bunu yaparken bilgilenmek, bilgilendirmek ve
uygulamak iin baz Kurum ve Kurulularla ve baz birimlerle sk bir ibirlii iinde
olmaldr. Bunlar ;
alma Bakanlnn SG birimleri
Resmi Salk Kurulular
zel ve tzel SG Kurulular
yeri ynetimi
alanlar ve
Gvenlii Mhendisi veya Uzmandr.
yeri Hekimi ncelikle kendi iyerindeki Gvenlii Mhendisi veya Uzman ile bir
elmann yars gibi ortak almak zorundadr. yerindeki risklerin belirlenmesinden,
eitimlere, yaplacak SG almalarndan organizasyonlara kadar btn konularda
ortak hareket etmek zorundadr.
Btn alanlarla ibirlii yaplmaldr. Verilen salk hizmeti hem alanlarn, hem
de altranlarn yararnadr.
Bu sayede hem kendisini yenilemi olacak, hem de SG etkinliklerini hzl ve
doru bir ekilde yerine getirebilecektir. Yukarda anlatlanlar dikkatli olarak
incelenirse, yeri Hekiminin btn grevlerinin i ie gemi durumda olduu net
olarak grlmektedir.

yeri Hekimi sahip olduu iyeri srlarn mesleki ahlak yan sra yasal olarak
ta saklamak zorundadr.
yeri Hemiresi ve Salk Memurlarnn grevleri de bu ynetmelik ile
dzenlenmitir. Gerek yeri Hemiresi olsun, gerekse de Salk Memurlar, yeri
Hekiminin yardmclardr. Hekim ile yardmc salk personeli arasndaki snr
kendileri belirleyecekleri iin, bu personel iin ayrca bilgi aktarm yaplmamtr.

Gvenlii Mhendisleri /Sorumlular Hakknda Ynetmelik (ptal edilmi
olup henz yenilenmedi)
Gvenlii Uzmannn da en az yeri Hekimi kadar karmak ve i ie gemi
grevleri vardr. Bunlar ema 6 de topluca verilmitir. Greve yeni balayan yeri
Hekimi iin nerilenler Gvenlii Uzman iin de geerlidir. Yasal dzenlemelerde
Gvenlii Mhendisi, Sorumlusu ve Uzman szckleri deiik yerlerde
kullanlmaktadr. Dorudan doruya Gvenlii Mhendislii eitimi henz
lkemizde yaplmad iin kavram kargaas olmaktadr. (Okuyucuya not:Kitap
iinde ou yerde Uzman, Sorumlu veya Mhendis szckleri geliigzel
kullanlmtr. Bu yaplrken herhangi bir fark veya ayrm gzetilmemitir.)

lgili Ynetmelie gre;
yerindeki risklerin durumuna gre, Gvenlii uzmanl sertifikasna sahip olmas
koulu ile, iyerinde alan bir veya daha fazla mhendis Gvenlii uzman
olarak grevlendirebilir. Ynetmelikte baz ilgin noktalar vardr.
1 Bu Ynetmelikte belirtilen grevlerini eksiksiz olarak yerine getirebilmeleri iin,
Gvenlii Uzmanlarna, bu konu ile ilgili yeterli alma sresi verenler tarafndan
salanmak zorundadr.
2 Gvenlii Uzmanlar bu sre ierisinde baka bir ile grevlendirilemezler.
3 verenler; Gvenlii Uzmanl sertifikasna sahip olmas koulu ile, grevi
baka bir mhendise veya teknik elemana verebilirler.

Gvenlii Uzman veya Sorumlusunun yetki ve sorumluluklar
Gvenlii sorumlusu grevlerini yaparken aadaki yetkileri ve sorumluluklar
tamak zorundadr.

1 Gvenlii Uzman; Bamsz alma ilkesi uyarnca bu Ynetmelik hkmlerini
yerine getirirken hibir ekilde engellenemez, grevini yapmaktan alkonulamaz.
2 yerinde alanlarn yaam ile ilgili yakn tehlike oluturan bir husus tespit
ettiinde derhal st ynetimi bilgilendirerek iin geici olarak durdurulmasn salar.
3 retim planlamalarnda karar alma srecine katlr.
4 Grevi gerei iyerinin btn blmlerinde Sal ve Gvenlii konusunda
inceleme, aratrma ve alanlarla grme yapar.
5 Gerektiinde konu ile ilgili kurum veya kurulular ile ibirlii yapar.
6 Ynetmelikte belirtilen grevlerini yapmakla sorumludurlar
7 Bu grevlerini yaparken, iin normal akn mmkn olduu kadar aksatmamak,
durdurmamak, gletirmemek ve verimli bir alma ortamnn salanmasna
katkda bulunmakla sorumludurlar
8 verenin ve iyerinin meslek srlar, ekonomik ve ticari durumlar ile ilgili bilgileri
gizli tutmakla sorumludurlar.
Gvenliinden sorumlu kii daima yeri Hekimi ile sk bir ibirlii iinde ve
gayretinde olmaldr. nk SG bir btndr ve yeri Hekimi ile Gvenlii
Sorumlusunun grevleri pek ok noktada akmaktadr. Gvenlii Uzmanna
yklenilen grevler emada ayrntl olarak gsterildii iin ayrca aklama
yaplmamtr. lerleyen blmlerde bu grevlerin ayrntlar konular iinde ilenmitir.
Ancak Gvenlii Sorumlusu olarak yeni balayanlara aadaki yolu izlemeleri
nerilmektedir.

1 Yasalar iyi bilmelidir.
2 Yneticileri tanmal ve iyeri organizasyon emasn iyice renmelidir.
Kimlerle ncelikli iletiim kuraca ok nemlidir. yerindeki yetki dalmn bilmek
yaplmas gerekenlerin yaplma hzn ve sresini etkilemektedir.
3 yerini fiziki olarak tanmaldr.


ema 6 Gvenlii Uzmannn grevleri
Yasalara uyulmasn salatmak
veren ve vekilleri
yeri Hekimlii
SG Kurulu
i ve temsilcileri
Resmi kurumlar
Riskleri saptamak
Riskleri deerlendirmek
Risklerle mcadele etmek
verene riskleri anlatmak
Gerekli lmlemeleri yaptrmak
Bunlar alanlara anlatmak
Tehlikeleri saptamak
Tehlikeleri deerlendirmek
Tehlikelerle mcadele etmek
verene tehlikeleri anlatmak
Gerekli lmlemeleri yaptrmak
Btn alanlara anlatmak
Btn SG almalarn
Periyodik bakmlar
Periyodik kontrolleri
Periyodik lmleri
Planlara uyulmasn salamak
Acil durum planlar ve
Yangn ekipleri oluturmak
Gerekli donanm aldrmak
Ekipleri ve donanmlar kontrol
Tatbikat planlamak
Tatbikat yaptrmak
Gerekli kaytlar tutmak
kazalarna kar
Meslek hastalklarna kar
SG almalar
yeri Hekimlii ile ibirlii
yaparak dzeltici almalar
yapmaldr
yeri blmlerini ve
alanlar izleme ve denetleme
Bunlar iin formlar oluturmak
zleme ve Denetleme sonras
formlar doldurmak
Tutulan kaytlar saklamak
Riskler konusunda
Tehlikeler konusunda
Makine donanm
Kiisel koruyucular
Makine koruyucular
Kapsamn belirleme
Kimlere verileceini planlama
Kimlerin vereceini belirleme
Sresini belirleme
Srekliliini salama gibi
konularnda iverene bilgi ve
rapor verilmelidir
birlii yapmak
Risklerle ilgili almalar yapmak
Tehlikelerle ilgili almalar yap.
Planlamalar yapmak
Yangn ve patlamalarla mcadele
Dzeltici almalar yapmaldr
zleme Denetleme almalar
neriler gelitirmelidir
Eitim almalar yapmak
SG almalar yapmak

Bunun iin ncelikle iyerinin plann incelemelidir. yerinin btn birimlerini ve
eklentilerini hafzasna yazmaldr. ekil 2 de verilen iyeri ak emasn iyice
incelemesi nerilir. yerinde neler retiliyor, hangi donanmlar kullanlyor, hangi
kimyasal maddelere gereksinim duyuluyor, proses ak nasldr, hangi aamalardan
geiyor, bu aamalar gvenlik iin hangi riskleri ieriyor bunlar ok iyi kavramas
gerekir. Buralarda alma koullar ve yntemlerinin ne olduunu incelemelidir.
4 yerinin, yazl olsun olmasn btn prosedrlerini incelemelidir. Eksik olanlar ve
Yasalara uygun olmayanlar belirlemek daha sonra yaplacak almalara yn
vermek iin ok nemlidir.
5 Btn iyeri birimlerindeki tehlike kaynaklarn ve gvenlik risklerini belirlemelidir.
Mutlaka yeri Gvenlii Prosedr hazrlamaldr. Hazrlanan prosedr grev,
yetki ve sorumluluk alanna giren btn ileri kapsamaldr.
6 Ardndan kendi almalar iin bir plan yapmaldr.
Plan ema 7 de belirtilen grevlere uygun olarak yaplacak btn almalar
iermeli ve bir takvime balamaldr.
7 Gereksinimlerini belirlemelidir.
Yapt plana ve prosedre uygun olarak hangi donanma, ne kadar yardmc
personeli gereksinimi var, kimlerle ve hangi Kurum ve Kurulularla ibirlii yapacan
belirlemelidir.
8 Uygulamaya gemelidir.

Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik
4857 sayl Kanunu kapsamna giren, sanayiden saylan, devaml olarak en az 50
ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerini kapsar.

Madde 4 28/2/2004 tarihli ve 25387 sayl Resm Gazetede yaymlanan Sanayi,
Ticaret, Tarm ve Orman lerinden Saylan lere likin Ynetmelik hkmlerine
gre; sanayiden saylan, devaml olarak en az 50 ii alan ve alt aydan fazla
srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir Sal ve Gvenlii Kurulu
kurmakla ykmldr. i saysnn tespitinde iyerinde alan iilerin tamam
dikkate alnr.

verene bal, fabrika, messese, iletme veya iletmeler grubu gibi birden ok
iyeri bulunduu hallerde elliden fazla ii altran her bir iyerinde ayr ayr birer
Sal ve Gvenlii Kurulu kurulur.
Sal ve Gvenlii Kurullarnn Oluumu
Sal ve Gvenlii Kurullar aada belirtilen kiilerden oluur.

ema 7 SG Kurullarnn Oluumu
veren tarafndan, Sal ve Gvenlii Kurulu yelerine ve yedeklerine aadaki
konularda eitim verilmesi zorunludur.

Kurulun grev ve yetkileri,
Sal ve Gvenlii konularnda Ulusal mevzuat ve
standartlar,
Ska rastlanan i kazalar ve tehlikeli vakalarn nedenleri,
Endstriyel hijyenin temel ilkeleri,
Etkili iletiim teknikleri,
Acil durum nlemleri,
Meslek hastalklar,
yerlerine ait zel riskler.

ema 8 SG Kurul yelerine Verilmesi Zorunlu Eitimler
SG Kurul
yelerine
verilecek eitimler
veren / iveren vekili
Gvenliinden Sorumlu Mhendis / Tek.
yeri Hekimi
dari personel
Sivil Savunma Uzman (varsa)
Formen, Ustaba veya Usta (seilmi olmal)
Sendika ii temsilcisi /iilerin seecei
Salk ve Gvenlik i Temsilcisi
SG Kurulu

ema 9 Sal ve Gvenlii Kurullarnn Grev ve Yetkileri

SG Prosedr hazrlayp ynetimin onayna sunmak
Prosedre uyulup uyulmadn izlemek
zleme sonularn raporlamak, Kurula tamak
SG konularnda alanlara yol gstermek
SG ile ilgili
Tehlikeleri ve nlemleri deerlendirmek
nlemleri belirlemek ve iverene bildirmek
nceleme ve aratrma yaparak iveren veya vekiline vermek;
kazalar
Meslek hastalklar
SG ile ilgili tehlikeleri
yerlerinde;
SG Eitimlerini Planlamak
Eitim program yapmak
Bunlar ynetime sunmak, takip etmek
Bakm ve onarm almalarnda ;
SG nlemlerini planlamak
nlemlere uyulduunun denetimi
yerlerinde;
Doal afetler
Yangn
Sabotaj durumlarnda nlemlerin yeterliliini ve
ekiplerin almasn kontrol etmek
Yllk SG raporunu hazrlamak
Geen yldaki almalar deerlendirmek
Sonraki ylda yaplmas gerekenleri saptamak
Bunlar iverene sunarak yaplmasn salamaya almak
4857 /83 maddesine uygun olarak iiler tarafndan gelen
talepler dorultusunda toplanmak

Kurulun alma Usulleri
SG Kurulu, daha nce yrrlkte olan i Sal ve Gvenlii Kurullar
Hakkndaki Tzkte belirilen esaslardan biraz farkl bir yapya sahiptir. yeler iinde
SG iisi yeni bir kavram olarak karmza kmaktadr. (Bu iiler hakknda ayrntl
bilgiyi Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde bulabilirsiniz). Eski Tzkteki;
Ar i kazas halleri veya zel bir tedbiri gerektiren nemli hallerde kurul
yelerinden herhangi biri kurulu olaanst toplantya arabilir. Bu konudaki
tekliflerin kurul bakanna veya sekreterine yaplmas gerekir. maddesi
korunmuken, yeni ynetmelikte, aadaki madde ile nemli bir yenilik getirilmitir.
yerinde Sal ve Gvenlii asndan kendisinin saln bozacak ve
vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlike ile kar karya
kalan ii, Sal ve Gvenlii Kuruluna bavurarak durumun tespit edilmesini ve
gerekli tedbirlerin alnmasn talep edebilir. Kurul, ayn gn acilen toplanarak kararn
verir, bu durumu tutanakla tespit eder ve karar iiye yazl olarak bildirilir.
Bu madde ile, iilere salk ve gvenlik konusunda nemli yetki verilmitir.
ema 9 da grld gibi, Kurulun grevleri Gvenlii Sorumlusu ve yeri
Hekimi grevleri ile belli oranda akmaktadr.
4857 Sayl Yasann 78. maddesine dayanlarak karlan Ynetmelikleri
inceleyiniz. Ardndan da aadaki sorular inceleyiniz. Aslnda sz konusu
ynetmeliklerle verene, yeri Hekimine ve Gvenlii Sorumlusuna yklenen
grevler aada size verilen sorularla tamamen rtmektedir. Bu sorular tarafmca
12/061989 tarih ve 89/391 EEC sayl Konsey Direktifinden hazrlanmtr.
Ynetmeliklerimiz de AB mevzuatna gre hazrlanmtr. Hatta bu ynetmeliklerin
ou tercmeden ibarettir.
Sal ve Gvenlii konusunda neler yaplyor?
yerinde i-risk deerlendirmeleri yapld m?
-risk plan var m?
yerindeki tehlikeler nelerdir?
Tehlikelere kar nasl mcadele ediyorsunuz?
Tehlike annda alanlara nasl haber veriyorsunuz?
Tehlike annda uygulanacak acil tahliye plannz var m?
ergonomisi konusunda neler yapyorsunuz?
Kullanlacak koruyucu malzemeler konusunda kimler karar vermitir?

Koruyucu nlemler konusunda kimler karar vermitir?
Alt yapmc firmalar da bu almalara katlyor mu?
Bu konuda yeterli donanmnz var mdr?
Bu konularda hi denetleme raporlarnz var mdr?
kazas kaytlarnz var mdr?
e alrken, iyerindeki riskler gzetilerek buna uygun ie giri muayeneleri
yaplyor mu?
Mesleki tehlikelerden korunma ve nleme konusunda ka kii alyor?
alanlara, mesleki risklere kar uygun olarak periyodik salk taramas
yaplyor mu?
alanlar bu risklere uygun olarak korunuyor mu?
Hi meslek hastal km mdr?
e alrken hangi konulara dikkat ediyorsunuz?
lkyardm organizasyonunuz var m?
Acil yardm organizasyonunuz var m?
Acil durum planlarnz var m?
Kurtarma ile ilgili organizasyonunuz var m?
Bu konuda yeterli malzeme ve donanmnz var mdr?
Kullanlan kimyasal maddelerin MSDSi var mdr?
Yangn sndrme ile ilgili organizasyonunuz var m?
Yeterli ara-gere ve donanm var m?
Yeterli sayda elemannz var mdr?
Yangn tahliye planlarnz var mdr?
Bu organizasyonlar kimler yapmtr?
Eitim plannz var mdr?
Eitim iin yeterli donanmnz var mdr?
Eitim iin yeterli elemannz var mdr?
Aadaki konularda eitim verildi mi?
sal
Gvenlii
Koruyucu malzemeler
lkyardm

Acil yardm
Tahliye
Kurtarma
Yangn ve yangn sndrme
ve salk riskleri konusunda eitimler
Bu eitimler tekrarlanyor mu?
deiikliinde bu eitimler tekrarlanyor mu?

Yukardaki sorulardan da grld gibi, aslnda SG almalar belli konular
etrafnda dnp dolamaktadr. Bu sorulara olumlu yant verebilen bir iyeri, nemli
lde SG sorunlarn zm demektir. almalarn en nemli blm iyerinin
kendi i kaynaklar ile yaplabilmektedir. Gerektii noktada da d birimlerden yardm
alnmas uygun olabilir. zellikle Avrupa lkelerine dsatm yapan irketler sklkla
alc firma tarafndan veya bu firmalarn temsilcileri tarafndan denetlenmektedirler.
Denetimlerde yalnzca yukardaki sorulara olumlu yant aranmaktadr. Denetim
gerei olarak deil, aksine iyerinin gelecei asndan bakarak bu sorularda
istenenleri yerine getirmek daha karl olacaktr. Bu sorularn gerei artk Ulusal SG
Yasalarmzn da ieriini oluturmaktadr.

yerlerinde SG almalar yaplmas gerekliliinin nedenleri;
1-nsani bir sorundur.
2-Yasal zorunluluktur.
3- mteri istekleridir.
4-D mterilerin istekleridir.
eklinde sonu karmak olanakldr.


RSKLERE BAKI
Risk nedir? Bu sorunun yant szlklerde dzgn olarak yaplmamtr. Risk iin
aadaki tanm kullanabiliriz.
Bir olay veya bir olgunun iinde , onun doas gerei var olan, ve gerekletii
zaman kesinlikle zarar veren durumdur.
rnekle aklamak gerekirse;
Bir barda dnn. Cam bardak iin her zaman, camn doas gerei olarak krlma
riski vardr. Ancak bardak her zaman krlmaz, krldnda ise artk bir zarar sz
konusudur.
Baka bir rnek:
Denizde yzmek. Denizde yzmenin riski boulmaktr. Ama her denizde yzen
boulmaz. Risk gerekletiinde ise artk geri dn olmayan bir zarar sz
konusudur.
Risk iinde yarar olmas sz konusu deildir. Bazlar Borsada riske girdim ve
kazandm diyerek riskte yarar da olduunu kantlamak istemektedirler. Oysa
borsada risk kaybetmektir. Bu kiiler, risk gereklemedii iin kazanmlardr. Yani
kaybetmedikleri iin risk tanm iinde kazancn da olmas gerektiini kendilerince
savunmaktadrlar.
Baka bir rnek: Teknik direktr man sonlarnda riski gze ald ve iki savunma
oyuncusunu karp iki hcum oyuncusunu oyuna ald ve ma kazand diyerek risk
iinde kazancn olduunu kantlamak istemektedirler. Aslnda bu cmlede de kendi
savlarn rtmektedirler. Riski gze ald. Yani kaybedebilirdi ama risk
gereklemedi. Risk gerekleseydi takm kaybedecekti.

Tehlike nedir? Szlklerde tehlikenin de tam olarak anlalr tanm yok. Tehlike iin
aadaki tanm kullanlabilir.
Tehlike= Zarar, hasar veya yaralanma potansiyelidir. Tehlikeli durum dendiinde de
zarar verebilecek bir durumdan sz edilmektedir. Risk ile tehlike arasnda ince bir
fark vardr. Risk bir olay veya olgunun doas gerei vardr ve ancak hissedilebilir.
Oysa tehlike daha somut olarak duyu organlarmzla alglayabileceimiz bir
durumdur. Riskin gerekleebilmesi iin riski aa karacak bir tehlikenin veya bir
olayn olmas gerekir. Cam bardan krlmas iin, dme tehlikesinin olmas rnek
olarak verilebilir. Boulma riskinin aa kmas iin; Kiinin yzme bilmemesi,

yzerken kramp girmesi, denizin ok dalgal olmas gibi somut olarak
alglayabileceimiz bir tehlikenin olmas gerekir. Risk ve tehlike birbirinden ayrlmaz
ikilidir. Risk ve tehlike iyi kavrandnda i kazalar ve meslek hastalklar ile, byk
zararlara neden olan olaan d durumlarn nemi daha kolay anlalabilecek ve
nlem alnmas da o oranda kolaylaacaktr.
Bu blmde, bir iyerini etkileyen riskler yaln olarak anlatlacak, ilerleyen blmlerde
ise risklerle nasl ba edilebilecei ayrntl olarak ele alnacaktr.

ema 10 yerinde Risklerin Genel ematik Gsterilii

RKET DII RSKLER

emadan da grld gibi bir iyerinde riskler iki temel grup iinde ele alnmaldr.
1-irket dndan gelen riskler
2-irket iinden gelen riskler
irket dndan gelen riskler de iki alt gruba ayrlmaktadr.
1-Doal olaylardan kaynaklanan riskler
2-nsanlardan kaynaklanan riskler

LERE AT RSKLER
ALIMA ORTAM RSK.
NSAN KAYNAKLI
RSKLER
RKET DII RSKLER
RKET RSKLER
DOAL OLAYLAR
NSAN KAYNAKLI
TEHLKEL DURUMLAR

irket d riskleri aadaki gibi ematize edebiliriz.

ema 11 yeri Dndan Gelen Risklerin Genel ematik Gsterilii

DOAL OLAYLAR
nsanlar doa ile ba edemezler, ancak onun kurallarna uyarak yaayabilirler. Yakn
zamanda gerek lkemizde ve gerekse dnyada nemli doa olaylar yaadk.
Bundan sonra da yaayacamz kuku gtrmez. Doa ile uyum iinde yaamann
yollar elbette vardr, burada nce sorunlar greceiz.
Ar scak ve souk;
Olumsuz etkilerinden korunmak iin ok pahal tesisler kurarak izolasyon yaplmas
gerekmektedir. Yaplar, hammaddeler, rnler ve ambalajlar ar scakta
genlemekte, yaplar bozulmakta ve maddi zarara yol amaktadr. Ar souk ta da
ayn yapsal bozulmalar grlmektedir. Ar scak ve souk ayrca, insann alma
temposunu ve verimini olumsuz etkiler ve i kazalarnn artmasna neden olur.
Frtna, youn kar-yamur, sel, yldrm, hava veya su kirlilii, deprem, erozyon ve
Trafik kazalar
Komu tesisler
Enerji kesilmesi
Uak dmesi
eitli yangnlar
Sava ve Genel Seferberlik
Anarik Olaylar ve Sabotaj
RKET DII RSKLER
DOAL OLAYLAR
NSAN KAYNAKLI
Ar Scak ve Souk,
Frtna,
Youn Kar-Yamur, Sel,
Yldrm
Hava veya Su Kirlilii
Deprem,
Toprak Kaymas, erozyon
Volkanik olaylar
Deniz hareketleri
Haarat (zellikle kemirgenler)


toprak kaymasnn bu gne kadar nelere mal olduu yaanm olaylarla sabit olduu
iin bu kitapta ayrca aklama gayretine gidilmemitir.
lkemizde volkanik olaylar artk grlmemektedir. Belki de ileride, uyumu
sandmz volkanlar uykudan uyanrlar, kim bilir?
Deniz hareketleri, yani gel git hareketleri de lkemizde pek nem tamamaktadr.
Ancak, kyya yakn blgelerdeki gel git hareketlerinin tesislere aynen sel baskn gibi
zarar verecei ortadadr.
Haaratlara (zellikle kemirgenlere) gelince birka sz sylenmesi gerei ortaya
kmaktadr. Her yl 33 milyon ton gday bu kemirgenler tahrip etmektedir. Bu gda
maddeleri ile dnyadaki alk sorunu zlr m sorusunu kendi kendinize sorunuz.
Bu kadar gday tketen bu haaratlar acaba kablolar, ambalaj kolilerini, mobilyalar
ve her eyi neden kemirmektedirler? Yant olduka basit. Dilerini bilemek iin.
Her eyi kemirerek milyarlarca lira zarara yol amaktadrlar. Herhangi bir tesisi kk
bir fare tek bana devre d brakabilir. En hassas cihazlara ve donanmlara
umulmadk zararlar verebilir. Kemirgenler denince akla gelen fare trleri lkemizde
yeterince yaamaktadr. Birka yl nce, Trakyada yanl uygulanan tarm ilalar
ylanlarn lmne yol am ve her taraf fareler basmt. Ancak ortaya kan
zararn bilanosu aklanamad. Bu da gerek irket alt yaplarnn ve gerekse
lkemizin ayr bir defektidir. nk henz salam bir kayt ve izleme sistemi
yeterince yok. Doal afetlerin ortaya kmas, tm dnyada btn riskler iinde ancak
%1 2 orannda yer igal etmektedir. zmler blmnde bu zararlardan nasl
korunabileceimiz de anlatlmtr.

NSAN KAYNAKLI RSKLER
Dnyadaki mevcut kaza teorileri iinde insan faktr hep en az %80 olarak yer
almaktadr. Bu blmde yalnzca sz konusu risklerin aklamas yaplmtr.
zmler blmnde bu risklerden nasl korunabileceimiz ayrca anlatlmtr.
Trafik kazalar
Pek ok iyeri genel yerleim alanlar dnda kurulmaktadr. Buralarda alan
personelin doal olarak, evi ile iyeri arasnda tanmas gerekmektedir. retimin 24
saat kesintisiz yapld iyerlerinde personel nakliyesi nemli bir yer tutmaktadr.
Personel nakliyesi srasnda ortaya kan trafik i kazalar iverenlere ok pahalya
mal olmaktadr. Hem personelleri yitiyor, hem de maddi tazminatlar dyorlar.

Bu gne kadar pek ok iyerinin, deneyimleri ve bilgi dzeyi ile zor bulunabilecek
personeli trafik kazalarnda yitip gitmitir. Yasalarmza gre; Personelin ie geli ve
gidilerinde karacaklar trafik kazalar dorudan doruya i kazas saylmaktadr.
Bu konuda deiik rnekleri ile ilgili aklamalar i kazalar blmnde verilmitir.
Kazalardan sonra, mutlaka iverenin bir kusuru ortaya kmakta ve sonuta maddi
tazminatlar da demektedirler. verenler kurduklar ok pahal tesislerde, deneyimi
ve bilgisi ile nemli noktalarda alan personelini hi gerei yokken, hibir zellii
olmayan bir srcnn hatas ile byk risk altna atmaktadr. u soruyu hep sormak
gerekir. Neden sradan bir tama sistemi kuruyorsunuz veya kiralyorsunuz?
Ayn trafik kazalar personel tamacl yan sra rn, hammadde ve malzeme
tamaclnda da sz konusudur. Ortaya kan zarar yine ok byk olacaktr.

Komu tesisler
Hi nemsenmeyen ve aslnda bu nedenle de olaanst zararlar yaanmasna
neden olan bir durum da komu tesislerden gelen risklerdir. Hemen hemen hi
farkna varlmayan bir tehlike sz konusudur. Bu konu ile balantl olarak ileriki
blmlerde zel bilgi aktarlmtr.

Enerji kesilmesi
letmelerin can damar enerjidir. Kesildiinde retimin tamamen durmasna yol
amaktadr.

Uak dmesi
Hi hesaba katlmayan bir risk te tesislerin zerine uak dmesidir. Bu risk hava
ulam koridorlar altndaki iyerleri iin ok daha byktr. Dnyada, yakn zamanda
bu riskin gerekletii rnekler oktur.

Sava ve Genel Seferberlik
zerinde fazla sz sylemeye gerek olmayan nemli risklerden biri de savalar ve
genel seferberlik halleridir. Personel kaybna ve retimin bazen durmasna yol
amaktadr.


Anarik Olaylar ve Sabotaj
Balangta hi zerinde durulmayan, ancak yaandnda nemi anlalan
risklerden biri de anarik olaylar ve sabotajlardr. nceden kestirilemeyen zararlara
yol amaktadrlar.
u soruyu kendinize sorun ve yantlayn ltfen.
Bir iyerinde yneticisiniz. Bir gn telefonunuz alyor, kar taraftan bir ses ;
yerinize bomba koydum, yarm saat iinde patlayacak. Ardndan telefon
kapanyor. Bu durumda ne yaparsnz?. yerini tahliye edersiniz, Resmi Kurumlara
haber verirsiniz. Bomba uzmanlar gelip iyerini kar kar ararlar ve bir ey
bulamazlar. Rahat bir nefes alrsnz. Ancak bu arada uradnz maddi kayp ne
kadar olur acaba?
Peki ihbar ciddiye almadnz, personeliniz tahliye etmediniz. Ya bomba patlarsa?
Anz yangnlar
Bazen fabrika evresindeki kuru otlar veya anzlar yaklr ve alevler ve dumanlar
iyerini olumsuz etkileyebilir. Bazen de etkilemekle kalmaz dorudan doruya
tesislerin yok olmasna neden olan yangnlara ve patlamalara yol aabilir.

Grld gibi insann hi aklna getirmedii durumlar bir gn aniden gerekleiverir
ve belki de artk o iyeri yerinde yoktur.
u szn srekli aklda tutulmas gerekir Olmaz, olmaz demeyin, olmaz olmaz

RKET NDEK RSKLER
irket dndan gelen riskler ou zaman sizin kontrolnz dnda gerekleir.
Oysa irket tamamen sizin kontrolnzdedir. Felaketle sonulanabilecek olaylar
irket iinde daha balamadan nce nlenebilir. nk her ey sizin kontrolnz
altndadr. irket iindeki riskleri incelemeden nce ekil 2 ile verilen proses ak
emasn inceleyiniz.
irket ii riskler ok daha kolay anlalacaktr. irkete gelen hammaddeler nce
depolanyordu. Depoda olabilecekler daha nce anlatld iin burada yinelenmedi.
retim girdileri gerektii oranda buradan alnarak bazen dorudan retime verilir,
bazen de retim ncesi n ilemlerden geirilir. Daha sonra retim gerekleir.
retimden genel olarak iki kt alnr. Biri rn ve yar rn, dieri de atklardr.
Atklar kat, sv ve gaz olabilir. rnler kalite kontrolden geer ve dorudan doruya

depolanr, yar rnler de bir st aamadan sonra yine depoya gnderilirler.
Depolanm rnler belli bir plan iinde satlarak kullanma sunulur. Depo, n ilem
retim, kalite kontrol ve depolama prosesin asal blmleridir. Bir de prosesin ikincil
birimleri vardr. Bunlar da destek birimleridir. Asal birimlerin herhangi bir blmnde,
zaman iinde proses deiiklii, arzalar, montajlar veya bakmlar gibi belli
zamanlarda ortaya kan durumlar sz konusu olabilir. Buralardaki deiik sorunlar
gidermeye ynelik olarak hizmet veren ve katk salayan destek birimleri vardr.
Destek birimleri; SG birimleri, lojistik birimler, insan kaynaklar, muhasebe, bakm
onarm gruplar, enerji birimleri gibi ok deiik zellikler tayan birimlerden oluur.
Bir iyeri iinde sklkla yaplan iler aadakiler gibi olabilir.
Kaynak, kesme, talama, parlatma, kaldrma, tama, indirme, ykleme, birletirme,
analiz, sentez, ayrtrma, delme, ergitme, boyama, cilalama, montaj, yapm, ykm
vb.. Bu iler deiik birimlerde tek olarak veya birka bir arada yaplabilir. Bu iler
doal olarak ok farkl riskler ierir. Bazen riskler yalnzca bir blm ilgilendirirken,
bazen de btn iyerini ilgilendirir. Aada, iyerini ilgilendiren ve iyerinde ortak
olarak gerekleen riskler verilmitir.
Yangn
Bilindii gibi yangn; Kontrolden km ate olarak tanmlanmaktadr. Kontrol altnda
olduu srece ateten yararlandmz bir gerektir. Ama, ya kontrolden karsa ?
yerinin bir blmn veya tamamn ortadan kaldrmaz m?

Kimyasal madde kazalar
Gnmzde yzlerce, binlerce kimyasal madde, retimin deiik aamalarnda
kullanlmaktadr. Her yl 1000 den fazla kimyasal madde, retim girdisi olarak
hayatmza girmektedir. nsann kendisi de bir kimyasal maddeler topluluudur.
Vcudumuzda bata hidrojen, karbon, oksijen olmak zere demir, kalsiyum, amino
asitler ve daha niceleri yer almaktadr. Yani dnyamz kimyasal maddelerle doludur.
Endstride kullanlan tehlikeli kimyasal maddeler sayca binleri gemekte ancak
zellikleri bakmndan belirli snflamalara sdrlabilmektedir. Hemen veya
sonradan ortaya kan salk etkilerine gre, yangn ve patlama zelliklerine
gre ve evreye verecei zararlara gre deiik snflamalar yaplmaktadr.
Ayrca, Birlemi milletler uzmanlarnca tama ve depolama srasnda kullanlan,
olduka pratik bir snflama yaplmtr.

ema 12 Kimyasal Maddelerin Tama ve Depolanmasnda Kullanlan Snflama
Not:Renkler rast gele seilmitir.

5.1-Oksitleyiciler
5.2-Organik peroksitler
6 Zehirli maddeler
7 Radyoaktif maddeler
8 Andrc maddeler
9 Deiik tehlikeli maddeler
1 Patlayc maddeler
2 Gazlar
3 Yanc svlar
4 Yanc katlar
5 Oksitleyiciler ve organik peroksitler
1.1-Toptan patlama tehlikesi olan madde
1.2-Toptan patlama tehlikesinden ok frlatma tarznda etkisi olan
maddeler
1.3-Yangn tehlikesi olan, ancak patlama veya frlatma gc daha az
olan tehlikeli maddeler
1.4-Belirgin zellik tamayan patlayclar
1.5-Toptan patlama tehlikesi olan ok youn maddeler
1.6-Toptan patlama zellii olmayan, son,derece youn maddeler
2.1- Yanc gazlar
2.2-Yanmayan ve toksik olmayan gazlar
2.3-Toksik gazlar
4.1-Kolay tutuabilen katlar
4.2-Kendiliinden kolayca tutuabilen katlar
4.3-Su ile temas edince kolayca tutuabilen gaz karan katlar
6.1- Zehirli maddeler
6.2- Enfeksiyz maddeler
Harfler ve anlamlar :
Zararl kimyasallar iin
belirlenen etiketlerde
piktogramlar yan sra
aadaki harfler de
kullanlmaktadr.
E= Patlayc
O= Oksitleyici
F= iddetli parlayc
F+=Son derece
parlayc
T=Zehirli
T+=ok zehirli
C= Andrc
Xn=Zararl
Xi=Tahri edici

Depolama ve Tama srasnda kullanlan snflama
Kimyasal maddelerin tama ve depolamas srasnda; Kimyasal maddeler, Birlemi
Milletler Uzmanlarnca 9 ana gurup altnda toplanmtr. Bu snflama, tama ve
depolama dnda da rahatlkla kullanlabilecek pratikliktedir.

1. Patlayc maddeler
Bu gruptaki maddeler dorudan doruya patlama zelliine sahiptir. Snflamada da
bu zellikler dikkate alnmtr. Bu gruptaki maddeler gerekli koullar yeterince
oluunca patlayarak evresine zarar verirler. 6 Alt snfa ayrlrlar.
1.1-Seri ekilde toptan patlama tehlikesi olan madde
1.2-Toptan patlama tehlikesinden ok frlatma tarznda etkisi olan
maddeler
1.3-Yangn tehlikesi olan, ancak patlama veya frlatma gc daha az
olan tehlikeli maddeler
1.4-Belirgin zellik tamayan patlayclar
1.5-Seri ekilde toptan patlama tehlikesi olan ok youn maddeler
1.6-Seri ekilde toptan patlama zellii olmayan, son,derece youn maddeler

2. Gazlar
sktrlm, svlatrlm, dondurularak svlatrlm veya svlarla kartrlm
olabilirler.
2.1-Yanc gazlar
Normal basn ve scaklkta, hava ile %13 ve daha az oranda kartklarnda ate
varsa yanarlar. Gres ve makine yalar bata olmak zere eitli kimyasal
maddelerle etkileerek patlamalara neden olabilirler.
Hidrojen , Propan , Btan , Etilen , Asetilen , Vinil klorid rnek olarak saylabilir.

2.2-Yanmayan ve Zehirli olmayan gazlar
Bu gruba giren gazlar oksijeni balayarak ortamdan alr. Sonuta boulmaya neden
olur. Kendileri yanmadklar halde yanc zellii olan maddelerin yanmalarna neden
olurlar, yanmalarn kolaylatrrlar.
Nitrojen, Halojenli Hidrokarbonlar =Freon, Karbon Dioksit, Oksijen,Helyum rnek
olarak saylabilir.

2.3-Zehirli gazlar
Zehirli veya tahri edici gazlardr. Az dozda bile ldrebilirler. Bu gazlarn bazlar
yanc ve patlayc zelliklere sahiptir.
Karbon monoksit, Etilen oksit, Hidrojen Slfit, Slfr dioksit rnek olarak saylabilir.

3. Yanc svlar
Normal slarda, yanabilen buhar karrlar. Ortamda alev, kvlcm gibi etkenler
olmasa bile, oksitleyicilerle etkileimde kolayca yanabilirler, hatta patlayabilirler.
evreye zarar verebilirler
60,5
0
C ve altnda parlayabilen svlar,
Benzen ,Kerozen , Tolen, Boyalar, Cilalar, Laklayclar, Propanol, Pestisitlerde
kullanlan deiik organik solventler vb.

4. Yanc katlar
grupta ele alnrlar.
4.1-Kolay tutuabilen katlar;
Slfr, Krmz Fosfor, Azokarbamidler , Benzen Slfohidrazin, Diazonyum tuzlar
rnek olarak saylabilir. Bazlarnn tozlar hava ile kararak toz patlamasna yol
aarlar .

4.2-Kendiliinden kolayca tutuabilen katlar;
Keten tohumu ya (boyalarda kullanlr), Kurutulmu Hindistan Cevizi tozu, Yal
pamuk atklar, Karbon, Beyaz Fosfor rnek olarak saylabilir.
Havayla temas edince kolayca tutuabilirler.

4.3-Su ile temas edince kolayca tutuabilen gaz karan katlar;
Kalsiyum Karbidler (=Asetilen), Sodyum (hidrojen karttrr), Alminyum ve
Magnezyum tozlar, inko tozlar ve baz metal hidritleri saylabilir.
Ciltte nemlenme ve yanmaya neden olabilirler, bazlar ayrca patlayc etkiye de
sahiptir.
5. Oksitleyiciler ve organik peroksitler
Kendileri yanmazlar ama yanmay kolaylatrrlar.

Oksitleyiciler;
Na-Hipoklorit, Perklorik Asit, norganik Peroksitler, Kloratlar, Kloritler, Nitratlar,
Nitritler, Kromik Asit rnek olarak saylabilir.
Organik Peroksitler;
Organik bileiklerdeki btn peroksitler bu gruba girerler. Alerjik ve Patlayc
zellikleri vardr.

6. Zehirli maddeler
6.1-Zehirli maddeler;
lmle sonulanan etki yaratrlar. Bazlarnn zehirlemesinde tedavileri de zordur.
Hidrojen slfit, Siyanidler, Arsenik bileikleri, Cva ve Kurun bileikleri rnek olarak
saylabilir. Yutma, solunum ve ciltten temas yoluyla vcuda girerler.
rritan, kanserojen , mutajen, gze deriye irritan etkiye sahiptirler.
Srekli maruziyette kalc hasar veya lme neden olabilirler. Kimyasal alerji, kanser,
ksrlk , doumsal etkilerle sakat doumlara yol aabilirler.
rnek: Aseton, Tolen , Diizosiyanat , Asbest
Bazlarnn etkileri uzun zaman sonra ortaya kabilir.
6.2- Enfeksiyz maddeler;
Biyozararl enfeksiyz madde;
Zararl mikroorganizma ierebilirler. lm ya da ciddi enfeksiyona neden olabilirler.
r.:Kltr ya da tam rnekleri (salmonella)

7. Radyoaktif maddeler
8. Andrc maddeler
Asit Baz gibi deiik maddelerdir. Temas ettikleri yeri andrrlar. Uzun sreli
temasta ciddi doku hasar yaparlar.
Hidroklorik Asit, Slfrik Asit , Asitler , Sodyum Hidroksit, Potasyum hidroksit,
Sodyum Karbonat, Sodyum meta Silikat, Antimon Pentaklorit, Titanyum Tetraklorit,
Alminyum Klorit / Hipoklorit rnek olarak saylabilir.

9. Deiik tehlikeli maddeler
Deiik maddeler bu gruba girerler. evreye de zarar verirler. Manyetik materyal ve
asbest bu gruba dahildir. PCB (poliklorlu bifeniller) de bu gruptadr.

ekil 3 Kimyasal maddelerin tehlike sembolleri (ayrca ema 12 deki harfleri de
inceleyiniz. Sz konusu harfler ve yukardaki semboller birlikte kullanlr)
Ortamda kullanlan kimyasal maddeler sznt,dklme veya yanl kullanm sonucu
aa karlar. Birbirleri ile belirli oranlarda kartklarnda parlama-patlama tehlikesi
yaratrlar. ou zaman kimyasal maddelerin en youn kullanld veya depoland
yerlerde gece ge saatlerde yangnlar ve patlamalar olur. Olayn sorumlusu olarak
elektrik konta sulanr. Oysa iin asl kimyasal maddelerin bilinsiz kullanmdr.
retim iinde kullanlan kimyasal maddeler;
1 Yanl depolanr. Yanc parlayclar ile oksitleyiciler bir arada bulundurulur.
Ambalajlar zedelenmi olabilir, kapaklar iyi kapanmamtr ve szntlar olur. ou
kimyasal madde renksiz ve kokusuzdur. Bu nedenle szntlarn farkna bile varlmaz.
Sznt sonucu, bir sre sonra ortam havasnda yanmaya veya patlamaya hazr
konsantrasyona eriilir ve bilinen felaket gerekleir. Yangn ve patlama.
2 Kullanm srasnda dklme ve salma olur ve kimyasallar tutuur veya patlar.
KMYASAL MADDELERN ULUSLAR ARASI TEHLKE SEMBOLLER
4. Oksitleyici Maddeler 5. Andrc Maddeler 6. Radyoaktif Maddeler
7. Sala Zararl Maddeler 8. Tahri Edici Maddeler 9. evre Sal iin Tehlikeli
1.Patlayclar 2. Zehirli Maddeler 3. Parlayc Maddeler
KMYASAL MADDELERN ULUSLAR ARASI TEHLKE SEMBOLLER
4. Oksitleyici Maddeler 5. Andrc Maddeler 6. Radyoaktif Maddeler
7. Sala Zararl Maddeler 8. Tahri Edici Maddeler 9. evre Sal iin Tehlikeli
1.Patlayclar 2. Zehirli Maddeler 3. Parlayc Maddeler


3 Gaz ve buharlar dorudan doruya etkileri ile veya birbirleri ile karmalar
sonucu ortaya kan yeni maddeler ile eitli hastalklara ve sakatlklara yol aarlar.
Bu konuda geni aklama meslek hastalklar blmnde verilmitir.

Kimyasal maddeler kat, sv veya gaz eklinde olabilirler. Deiik scaklk ve
deiik atmosfer basnlar altnda form birbirine dnebilir.
rnein su: buz sv buhar eklinde olabilir ve birbirine dnebilir.
Kimyasal maddeler gaz, toz ve buharlar ile allan ortam havasn kirletebilirler.

ekil 4 Havay kirleten maddeler ve maddelerin birbirine dnm

Btn kimyasal maddeler insan vcuduna yolla girerler. Solunum yolu ile, ciltten
temas ile ve yutulma sunucu sindirim kanal yoluyla vcuda girerler. Vcuda girdikten
sonra; Ya temas ettikleri yerde tahri yaparlar veya kana karp vcutta deiik
organ ve dokulara giderek ok deiik hastalklar yaparlar. Etkileri;
1- Ani etki (akut etki) eklinde kabilir. Bazen basit bir ksrk, ishal eklinde
olabilecei gibi bazen de iddetli zehirlenme yaparak lme neden olabilirler.

TOZLAR

GAZLAR

BUHARLAR

KATILAR

SIVILAR

2- Ge etki (kronik etki) :Vcuda girdikten sonra deiik organ ve dokularda
birikerek uzun zaman sonra deiik hastalklar yaparlar. Sz konusu uzun
zaman bazen 30 40 yl olabilir. Genetik yapy deitirerek sakatlklara ve
sakat doumlara, kanserlere ve tedavisi ok zor olan hastalklara kadar
deien tablolar karmza karlar.

ema 13 Kimyasal maddelerin vcuda giri yollar

Yukarda, komu tesislerden gelen risklerden sz edilmiti. Konunun nemi imdi
daha iyi anlalabilir. Her zaman iin bir iyerinin hammaddeleri, atklar ve rnleri
komu tesislerin retim girdileri ve ktlar ile etkileebilirler. Hi tahmin edilmeyen bir
zamanda sonu felakete varan kazalar ortaya kabilir. Bir fabrikadaki yangn kolayca
komu iyerlerine srayabilir.
Kimyasal maddelerle ilgili olarak aadaki tanmlarn da iyi bilinmesinde yarar vardr.
Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar
Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar (MGBF), Kimyasal Gvenlik Bilgi Formlar (KGBF)
veya MSDS (Material Safety Data Sheet) olarak da adlandrlrlar. Kimyasal
maddelerin insan ve evre sal zerindeki muhtemel etkilerine ilikin ayrntl bilgi
ierirler . Bu formlar, Dnya Salk rgt (DS,WHO), Uluslararas alma rgt
(ILO) ve Birlemi Milletler evre Program (UNEP) ortak faaliyeti olan Uluslararas
Kimyasal Gvenlik Program (IPCS) tarafndan veya kimyasal madde reticileri
tarafndan hazrlanmakta ve kullanma sunulmaktadr. Bir MGBFnun iermesi
gereken bilgiler ve alt balklar, evre Bakanlnn 24692 Resmi Gazete Sayl ve
11.03.2002 Resmi Gazete tarihli teblii ile belirlenmi durumdadr. MGBFu olmayan
veya Ulusal/Uluslararas ynetmeliklere aykr hazrlanm bilgi formlarna sahip olan
kimyasal maddeler iyerinde kullanlmamaldr.
KMYASAL MADDE
CLTTEN EMLM
SNDRM KANALI
SOLUNUM SSTEM

MAK Deerleri
eitli kimyasal maddelerin alma ortamnda bulunmas ile ilgili olarak aadaki
tanmlamalar kullanlmaktadr. lkelere gre her madde iin bir deer sz konusudur.
Kanserojen (kanser yapan) maddelerin MAK deeri yoktur.
MAC (Maksimum Allovable Consantration) = MAK (Msaade edilen Azami
Konsantrasyon) Gnde 8 saat ve haftada 40 saatlik alma sresi iin ortamda
bulunmasna izin verilen ve alanlarn salklarn bozmayacak maksimum
konsantrasyondur. Hacim birimi ppm (cm
3
/m
3
), arlk birimi mg/m
3
ve parack birimi
ppm/m
3
tr.
TLV (Threshold Limit Value)=ESD (Eik Snr Deer)
Kimyasallarn havada bulunmasna izin verilen ve uzun sreli, yinelenen
maruziyetlerde herhangi bir iide olumsuz etkiye yol amadna inanlan snr
deerdir.
TLV-TWA (Threshold Limit Value-Time Weighted Average)=ESD-ZAO (Eik Snr
Deer -zaman Arlkl Ortalama) Gnde 8, haftada 40 saat alan iinin bir
kimyasala uzun sreli, tekrarlanan bir biimde maruz kalmas durumunda salnn
zarar grmeyecei dnlen zaman arlkl ortalama konsantrasyondur.
TLV-STEL (Threshold Limit Value Short Time Exposure Limit)
ESD-KSMS (Eik Snr Deer-Ksa Sreli Maruziyet Snr)
Bu deer,alma gn boyunca asla almamas gereken ve 15 dakikalk maruziyet
temelinde belirlenmi zaman arlkl ortalama snr deerdir. Bu konsantrasyonlara
maruziyet 15 dakikay amamal, gnde 4 defadan fazla yinelenmemeli ve 2
maruziyet aras sre 60 dakikadan ksa olmamaldr.
TLV-C (Threshold Limit Value Ceiling)=ESD-TD (Eik Snr Deer-Tavan Deer)
gn boyunca hibir ekilde almamas gereken deerdir.
CAS No :Chemical Abstract Service Number
STEL : Short Time Exposure Limit
RTECS : Registry of Toxic Effects of Chemical Substances
ACGIH : American Conference of Governmental Industrial Hygienists
TLV : Threshold Limit Value
ppm : particles per meter cube
ICSC : International Chemical Safety Cards
TWA : Time Weighted Average
MAC : Maximum Allowable Concentration


Toplu gda zehirlenmesi
yerlerinde personele verilen yemekler toplu olarak yenmektedir. Eer piirme,
tama veya saklama koullar iyi bilinmiyorsa, hijyen kurallarna uyulmuyorsa toplu
gda zehirlenmesi kanlmazdr. Bir anda onlarca personel hastalanr ve iyerinde
retim durur. Zehirlenmeler deiik tablolarla karmza kabilir. Ortaya kma sresi
de zehirlenme etkenine bal olarak deiiktir. 1-2 saat, 4-6 saat, 8-12 saat ve hatta
1-2 hafta gibi srelerde ortaya kabilir. Zehrin iddetine, alnan doza ve kiinin vcut
direnci gibi etkenlere bal olarak deiik tablo oluabilir. Basit bir karn ars, ishal,
kusma, halsizlik, ate, adale arlar ve krklk olabilir. Ar su kayb geliebilir. Toplu
gda zehirlenmesi ile lmler her zaman olasdr.

Enerji kesilmesi
yeri iinde de i nedenlere bal olarak enerji kesilmeleri yaanr ve retim durabilir.
Enerji kesintisi iyerinin bir blgesini etkileyebilecei gibi, btn iyerini de
etkileyebilir.

Byk retim arzalar
retimi ksmen veya tamamen durdurabilecek eitli arzalar her zaman olabilir.

Bilgisayar sisteminin kmesi
Gnmzde pek ok iyeri retimde bilgisayar teknolojisinden yaralanmaktadr.
Bilgisayarlarda meydana gelecek bir arza retimi gnlerce durdurabilir.

Anarik olaylar, sabotaj veya bomba ihbar: irket d risklerde anlatlmtr.

Trafik kazalar
yeri snrlar iinde i makineleri yan sra irket aralar, mal getiren ve gtren
tama aralar, personel ve misafir aralar youn bir trafik oluturur. Bunlarn neden
olaca kazalar hi te kmsenmeyecek sonular yaratmaktadr. yeri sahas iinde
meydana gelen kazalarda pek ok personel hayatn yitirmektedir. yerinin hayati
donanmlarna veya blmlerine ara arpmas tarzndaki kazalar da retimin
gnlerce durmasna neden olabilir.


Kazalar - Meslek Hastalklar
ster irket dndaki risklerden, isterse irket iindeki risklerden ve tehlike
kaynaklarndan olsun, alan insan iki ekilde etkilenmektedir.
1 kazas
2 Meslek hastal.
kazalar ve meslek hastalklarnn lkemizdeki ve dnyadaki durumlar ve
sonular hakknda ilk blmde yeterince sz edilmitir.
Bir sonraki blmde her ikisi hakknda bilinmesi gereken nemli ayrntlar
anlatlmtr.

Kaynak, Kesme, Talama ilerinde Salk Etkileri
Hemen her iyerinde kesme, talama, kaynak ilemi yaplmaktadr. Gnmzde
kaynak ilemlerinde 80 kadar yntem kullanlmaktadr. Basit irritasyondan kanserlere
kadar deien spektrumda sorunlara yol aan bu ilerin btn zararlar ema 14 ile
zet olarak verilmitir. zmler blmnde kaynak, kesme ve talama ileri iin ayr
bir blm konmutur.
Radyasyon;
Gzlerde ve
Derinin ak blgelerinde tahrilere neden olur.
Kaynak ilerinde 2 temel tip radyasyon oluur.
1-yonize radyasyon (x nlar)
2-Noniyonize radyasyon (UV,IR)
yonize nlar (X nlar): Elektron n kaynanda oluur. Kaynak yaplan alanda
gerekli koruyucular kullanldnda, zararl etkileri kabul edilebilir snrlarda kalr.
TIG kaynanda kullanlan toryumlu tungsten elektrotta kopma ve paralanma
olmasyla oluur. (bu paralar radyoaktiftir.)
Radyasyon enerjisinin Younluu ve Dalga boyu;
Kullanlan kaynak yntemine
Kaynak parametrelerine
Elektrot ve i parasnn bileimine
Kaynak tozlar ve
Elektrot rt ve zlerine
paras zerindeki kaplama veya tabakalara gre deiir.

ema 14 Kaynak, kesme, talama ilerinde salk zararllar

MEKANK ETKLER Elektrik arpmas
Malzemenin alan zerine dmesi
Yanklar
Ezikler, syrklar
DUMANLAR Baryum Berilyum
Kadmiyum Kalsiyum oksitleri
Krom Bakr
Flor Demir oksitleri
Kurun Manezyum
Molibden Nikel inko oksit
GAZLAR Azot oksitleri Karbon monoksit
Ozon Karbondioksit
Etil bromr Fosgen
Fosfin Hidrojen
Propan Aegon
Helyum
IINLAR
YONZE IINLAR
NONYONZE
IINLAR
IR IINLARI
UV IINLARI
X IINLARI
K
A
Y
N
A
K

K
E
S
M
E

T
A
L
A
M
A

Z
A
R
A
R
L
A
R
I

ema 15 Kaynak, Kesme, Talama lerinde Gaz ve Dumanlarn Salk Etkileri

Akut zehirlenme
Kronik zehirlenme
Metal duman atei
Solunum yollar tahrii
Pnmokonyozlar
Kaynak gazlar ve dumanlarnn yan etkileri
Metal dumanlarn, zellikle de
ZnO soluyan kiide metal buhar
atei ortaya kar.
Titreme
Susama
Ate
Kas ars
Gs ars
ksrk
Hrltl soluma
Yorgunluk
Mide bulants
Azda metalik tat hissi
Dumanlarn solunmasndan
birka saat sonra;
39
0
C dolaynda ate. (nadiren daha
yksek)
1 4 saat iinde normale dner.
Grmeyi
Koklamay
Solunumu tahri ederek;
ksrk
Hrltl solunum
Nefes darl
Bronit
Akcier demi
Pnomoniye
neden olmaktadr

Mide bulants
tahszlk
Kusma
Adale kramplar
Yava sindirim

Akcier kanser
Grtlak kanseri
drar kesesi kanseri
Kronik bronit
Astm
Akcier kapasitesi azalmas
Bbrek bozukluklar
Sperm kalitesinde bozukluk
(kaynak elerinde dkler,
sakat doumlar, ge gebelik
vakalar daha sktr)
Merkezi sinir sistemi etkilenmesi
sonucu hareket yetenei azalr,
konuma gl olur

Bunlar sk grlr.

UV nnn radyasyonu yaklak olarak kaynak akmnn karesine bal olarak artar.
Arkn parlakl ok daha dk oranda artar. Koruyucu gaz olarak argon
kullanldnda dier gazlara gre daha fazla UV n radyasyonu oluur.
Lazer kayna da gnmzde sk olarak kullanlmaktadr. Buradan da zararl nlar
ve dumanlar aa kmaktadr. Inlarn iddeti daha fazladr ve gzlerin zel
filtrelerle korunmas gerekir.
Etkileri:
Kaynak srasnda oluan ;
iddetli k Retinaya zarar verir ve bu zarar krle kadar gider.
Kzltesi Radyasyon Korneaya zarar verir ve bunun sonucunda; Katarakt geliir.
Arktan yaylan ve grnmeyen UV nlar 1 dakikadan az bir sre bile etkiledii
takdirde gz kamamasna neden olur (Arc Eye, Welders Flash). Hastaln belirtileri
birka saat sonra meydana gelir.
Gz iinde kum veya akl tanesi varm gibi kant
Net grememe
iddetli sz
Gzde yaarma ve yanma
Ba ars balca belirtileridir.
Ark n;
o evredeki malzemelerden, parlak, beyaz yzeylerden yansr . Bu
durumda dier yaknda alanlar etkileyebilir.
o Srekli kaynak ve kesme ilerine korumasz olarak alanlarda UV
nlar kalc krlk yapabilir.
o Deride gne yanna benzer yanklar oluturarak deri kanseri riskini
artrr.
Gzler, tm kaynak ilemlerinde her tr radyasyona ve sya kar mutlaka
korunmaldr.


KAZASI NEDR?
506 sayl SSK yasas 11-A maddesinde i kazas aadaki ekilde tanmlanmtr.

kazas,aadaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortaly
hemen veya sonradan bedence veya ruha arzaya uratan olaydr.

A-Sigortal iyerinde bulunduu srada

B-veren tarafndan yrtlmekte olan i dolaysyla

C-Sigortal, iveren tarafndan baka bir yere grevli olarak gnderildii srada asl
iini yapmakszn geen zamanlarda

D-Emzikli kadn iin emzirme srasnda (gidi dn dahil)

E-verence salanan toplu tama srasnda

kazasnn tanmnn dikkatlice incelenmesi gerekir. Daha ilk cmlede birka ayrnt
dikkat ekmektedir.
1-Olayn i kazas saylmas iin kazalnn SSK Sigortals olmas gerekir. Baka bir
Sosyal gvenlik emsiyesi altndaki kii kaza geirirse, bu bir i kazas
saylmamaktadr.
2-Olay, kiiyi hemen etkileyebilir.
3-Olay, kiiyi daha sonra da etkileyebilir. Yani olayn etkileri u veya bu ekilde
sonradan da ortaya kabilir.
4-Sigortal bedence arzalanabilir.
5-Sigortal ayrca ruhsal olarak ta arzalanabilir.

Bu tanma bakarak; yerinde olan bir kazadan gnler sonra, herhangi bir alan
ruhsal durumunun bozulduunu, bu durumun bir i kazas olduunu ileri srerek hak
aramas olanakldr.


Aada, i kazas tanmna uygun olarak deiik senaryolar verilerek i kazalarnn
daha iyi anlalmasna allmtr. Benzeri senaryolar okuyucunun da kafasnda
canlandrmas ve bu olay yorumlamas nerilir.

1 Sigortalnn iyerinde bulunduu srada meydana gelen herhangi bir olay, yaplan
ile ilgili olup olmadna baklmakszn i kazas saylmaktadr.
Paydos saatinde;
Top oynarken yaralansa, sakatlansa,
Dinlenirken yaralansa veya sakatlansa (rnein:sandalyeden dse),
Yemek yerken atal bak veya krdan ile yaralansa,
ntihar ederse,
Fabrika bahesinde aa altnda otururken stne bir ey dse ve yaralansa, bu
olaylar, dorudan doruya i kazas saylmaktadr
2 Ancak kalp krizi geirse veya bir hastalk nedeniyle lse; kazas saylmazlar.
Burada nemli olan; Bir olayn varl ve bu olay ile sonu arasndaki ilikidir.
Yani i kazasnda neden-sonu ilikisi nemlidir. (2005 yl ubat nda Yargtay
tarafndan verilen bir kararla bu durumlar i kazas saylmtr)

3 yerinden cretli izinli olan biri;
zin srasnda ziyaret amacyla iyerine gelse ve bu srada da kaza geirse;
Bu bir i kazasdr. nk izinli de olsa; yeri ile hukuki ba srmektedir.

4 Bir apartman kapcs;
Kat sakinlerinin gereksinimleri iin bakkala giderken yolda kazalanrsa;
kazas saylr. nk grevini yaparken kaza geirmitir

5 Fabrika gece bekisi;
Sokaa kaan beki kpeini yakalamak iin sokaa ksa ve kazalansa;
Bu olay da i kazas saylr. nk grevini yaparken kaza geirmitir

6 veren ofrn kendi zel ii iin grevli olarak bir yere yollasa ve yolda kaza
olursa;
Bu olay i kazas saylr.

nk uranlan kazann, iverence verilen grevle ilgili olup olmadna baklmas
gerekir.

7 veren ofrn kendi zel ii iin grevli olarak bir yere yollasa, ofr yolda
durup baka bir ile ilgilense ve kazalansa;
Bu olay i kazas saylmaz. Uranlan kazann, iverence verilen grevle ilgili
olup olmadna baklmas gerekir. ofr kendisine verilen grevin dna km ve
bu srada kaza geirmitir.

8 irket adna grevli olarak baka bir yere giden yetkili;
d elenirken kazalanrsa;
Bu olay i kazas saylmaz. Uranlan kazann,iverence verilen grevle ilgili
olup olmadna baklmas gerekir. ahs kendisine verilen grevin dna km ve
bu srada kaza geirmitir.

9 verence salanan ve ie geli-gidilerde kullanlan toplu tama aralarnda
kazalanlrsa;
Toplu tama srasnda geirilen kazalar kazas saylr.

10 Toplu tama arac yolda arzalansa ve alanlardan biri veya birka tamirat
srasnda aratan inse ve bu srada yoldan geen baka bir ara bunlara arpsa;
Toplu tama henz bitmedii iin bu olay da kazasdr.

11 Toplu tama arac yolda arzaland. alanlardan biri veya birka arac tamir
etmek iin inerler ve arac tamir etmeye balarlar. Bu srada baka bir ara gelip bu
kiilere arpsa;


12 A Aadaki ekle bakn. Yeil ara bir servis arac ve kesikli mor renkte
gidilecek fabrikann yolunu gsteriyor.

ekil 5 Hangisi i kazas saylr?

lk resimde, tam da yeil aracn yolu zerinde bir kaza olmu ve yol kapal. Trafik
durmu ve yeil arataki bulunanlardan bazlar aa inerek kaza geiren dier
yolculara yardm etmek istemiler. Bu srada bir yeni bir kaza olmu ve yeil ara
yolcularndan bazlar bu kazaya karm;

12 B Sadaki ikinci ekildeki gibi bir kaza olmu ve yine yeil ara durmu,
iindekiler ayn ekilde dier kazallara yardm etmek amacyla kendi servis
aralarndan inmiler ve tam bu srada baka bir kazaya kararak yaralanmlar;
Bu olay bir i kazas deildir. nk normalde yeil aracn yolu aktr.

13 Ara fabrika blgesine geldi. Kii aratan indi ve fabrikaya doru yrrken yolda
kaza geirdi;
Bu bir i kazas deildir. nk toplu tama ii sona ermitir. Kii fabrikaya doru
yryor olabilir ama bu onun fabrika kapsndan ieri girecei anlamn tamaz.

14 Ara fabrika blgesine geldi. Kii aratan indi ve doruca kar tarafta bulunan
bfeye urayp sigara, tost, vb almak istedi. Fabrikaya sigara vb. aldktan sonra
gidecekti. Ancak bfenin nnde veya fabrikaya yrrken kaza geirse;
Bu bir i kazas deildir. nk toplu tama ii sona ermitir. Kii fabrikaya doru
yryor olabilir ama bu onun fabrika kapsndan ieri girecei anlamn tamaz.

15 Kii ie gitmek zere evden kt ve servis aracna binmek iin duraa doru
yrmeye balad.
Bu srada bir kaza geirse; Bu bir i kazas saylmaz. Toplu tama ii henz
balamad iin bu kazalar i kazas saylmazlar.

16 Kii ie gitmek zere evden kt ve duraa geldi. Bu srada, durakta beklerken
bir kaza geirse; Bu bir i kazas saylmaz. Toplu tama ii henz balamad iin bu
kazalar i kazas saylmazlar.

17 Aratan indi ve evine giderken yolda kazaland;
Toplu tama ii sona erdii iin, bu tr kazalar i kazas saylmazlar.

18 Kii servis aracn kard ve ie yetimek iin baka bir araca bindi. Ara;
yerine doru yola kt fakat yolda kaza yapt. Bu olay;
kazas saylmaz. verenin salad toplu tama aracndan yararlanmad iin
bu tr kazalar i kazas saylmazlar.

19 Kii servis aracn kard ve ie yetimek iin komu irketin servis aracna
bindi; Ara yolda kaza yapsa;

20 Kii servis aracn kard ve ie yetimek iin karde irketin ( ayn holdinge
bal dier irket) servis aracna binse ve bu ara yolda kaza yapsa;

21 Kiiler zel aralar ile ie gelip gidiyorlar. Bu srada yolda kaza yaparlarsa veya
kazaya karrlarsa;
kazas saylmaz.
verenin salad toplu tama aracndan yararlanmad iin bu tr kazalar i
kazas saylmazlar. Bu olayn i kazas saylabilmesi iin; Daha nceden, iverence
yazl olarak kendi aracyla ie gelip gidebileceinin tebli edilmesi gerekir.

kazalarnn takibinde, yukarda verilen formller sklkla kullanlmaktadr. Bunlarn
dnda baka formller de kullanlmaktadr. lke genelinde salam bir kayt
istatistik sistemi olduu zaman, bu formller (veya dierleri) den elde edilecek
sonular ok deerli bir anlam ifade edeceklerdir. kollarna gre, i risklerine gre
vb deiik istatistikler yaplabilecektir. Benzeri almalar iyeri ierisinde, blmler
arasnda da yaplmaldr. Ortaya kacak sonulardan hareketle, hangi blmlerde i
kazalar daha fazla oluyor, ne yapmal, nasl yapmal gibi sorulara daha kolay yant
bulunabilecektir.

Kaza says X1.000.000

kazas sklk oran=
Toplam alma saati
Kayp gn X1.000.000

kazas iddet oran=
Toplam alma saati

Meslek hastal nedir?

Ciltte kantlar ve egzama,
Gzlerde kant ve kzarklk,
Burun ve koku alma bozukluklar,
Solunum yollar tahrileri,
ksrk,
Hrltl solunum,
Nefes darl,
Bronit,
AC demi ve pnmoni,
Mide bulants,
tahszlk,
Kusma,
Adale kramplar..
Yukarda saylan bulgularn pek ou gnlk olarak ska yaanr. Genellikle de
deiik hastalk tanlar konur ve meslek hastalklar hi akla gelmez. Zaten meslek
hastalklar ile ilgili olarak elimizde yeterince istatistiksel veri olmamas da bu
dnceyi destekler niteliktedir. Bunun deiik nedenleri vardr.
1- Biz hekimler tarafndan meslek hastalklar yeterince tannmamaktadr.
(Zaman iinde, yeri Hekimi olarak benim de bu hastalklar atlam
olabileceimi kabul etmem gerekir.)
2- ou zaman yukardaki yaknmalar olan hastalar en yakndaki SSK
Kurumuna gnderilmektedir. Kurum Hekimleri de meslek hastalklar
konusunda yeterince bilgili deillerdir. (En azndan benim bulunduum
blgede durum budur.) Hastay saaltma yoluna gitmektedirler.
3- verenler meslek hastal ve i kazas tans konmasndan ekinmektedirler.
Sanki personelinde meslek hastal ortaya karsa, iyerinin ad
lekelenecekmi gibi dnmektedirler.
4- Meslek hastalklar ile ilgili yasal dzenlemelerimizin biraz karmak olmas da
ayr bir etkendir. 506 Sayl SSK Yasas 28. maddesi de aslnda meslek
hastal tansnn yeri Hekimleri tarafndan konmasn engeller niteliktedir.
5- Meslek hastalna yol aacak etkenlerin nemli bir blm kimyasal

maddelerdir. lkemizde; Kimyasal maddelerin kullanlmas konusunda yasal
dzenlemeler ok ksa bir sre nce yaplmtr. reticiler ve satclar,
tketicilere sz konusu kimyasal maddelerin rn bilgilerini ve malzeme
gvenlik bilgi formlarn (MGBF=MSDS) artk vermek zorundadrlar.
Malzeme gvenlik bilgi formlarnda, kimyasaln neden olabilecei akut ve kronik
hastalklar belirtilmek zorundadr.
Aada, okuyucuya meslek hastalklarn anlamalarna yardmc olacak tarzda
aklamalar verilmitir.

Bizdeki meslek hastalklar
506 sayl SSK yasas 11-B maddesinde ve ayn yasann 135. maddesi gerei
olarak karlan SSK Salk lemleri Tz 62. maddesinde meslek hastalklar
tanm aadaki gibi verilmitir.
Meslek hastal:
Sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm
artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleri
meslek hastaldr.
Tanm dikkatlice incelendiinde baz ayrntlar dikkat ekmektedir. Bu ayrntlar
meslek hastalnn tam olarak anlalabilmesi asndan nemlidir.
1 in niteliine gre tekrarlanan bir sebep: yerinin herhangi bir biriminde veya
eklentisinde, retimin bir paras olarak dzenli olarak yaplan i anlatlmak
istenmektedir.
Dkm yaplan bir iyeri dnelim. Srekli olarak, burada dkm yaplmas
gerekmektedir. Bir gn gazete basm, baka bir gn mobilya yapm sz konusu
deildir. Burada alan birisi de srekli ve dzenli olarak retimin kendi payna
den blmn yapmak zorundadr. Kiinin saln etkileyen faktrler de dzenli
olarak tekrarlanmaktadr.
2 in yrtm artlar:Sz konusu retimin devam sresince iinde bulunulan
ortam koullar anlatlmak istenmitir.
3 Geici hastalk: Pek ok meslek hastal ksa srelere iyileebilmektedir.
4 Srekli hastalk: Baz meslek hastalklar baladktan sonra artk mr boyu
kiide kalacaktr.
5 Sakatlk: Vcut fonksiyonlarnda kalc bozukluk

6 Ruhi arza halleri: Baz meslek hastalklar alann psiik yapsnda bozukluk
yapabilmektedir.
Hangi hastalklar meslek hastaldr, hangisi deildir konusunda ne yeri Hekimi, ne
de SSK Hastaneleri hekimleri belirleme yetkisine sahip deildir. Bu hekimler yalnzca
tan koymak veya kukulanmak durumundadrlar. Konuya SSK Meslek Salk
lemleri Tz 63. maddesi ile aklk getirilmitir. Buna gre;
1 Hangi hastalklarn meslek hastal saylacana,
2 ten ayrldktan ne kadar zaman sonra ortaya karsa meslek hastal
saylacana,
3 i ile hastaln ilgisi var m?
bu blm hkmlerine ve Tze ekli meslek hastalklar listelerine gre belirlenir .
denilerek yukardaki sorularn yant verilmektedir. Ayrca;
Ykmllk sresi alm olsa bile;
1 Hastalk etkeni iyerinde kantlanrsa
2 Klinik ve laboratuar bulgularyla kesinleirse
Sosyal Sigorta Yksek Salk Kurulunun onay ile meslek hastal saylabilir.
Ykmllk sresi: Kanunla salanan yardmlardan yararlanabilmek iin, sigortalnn
meslek hastalna sebep olan iinden fiilen ayrld tarih ile meslek hastalnn
meydana kt tarih arasnda geecek azami sreye ykmllk sresi denir.
Ayn tzn 64. maddesinde de meslek hastalklarnn snflamas yaplmtr.
A-Kimyasal maddelerle olan meslek hastalklar,
B-Mesleki cilt hastalklar,
C-Pnmokonyozlar ve dier mesleki solunum sistemi hastalklar,
D-Mesleki bulac hastalklar,
E-Fizik etkenlerle olan meslek hastalklar,
olmak zere 5 grupta toplanmtr.
Bu snflamadan sonra da meslek hastalklar listeleri hazrlanmtr. Bu listeler
karmak grnmelerine ramen aslnda olduka aktr.
Meslek hastalna yol aan etken A, B, C, D, E olarak guruplanm ve her sayfada
stun olarak bilgi yazlmtr.
Sol stunda meslek hastalklar ve belirtileri, orta stunda bu hastalklar iin
belirlenen ykmllk sreleri ve sa stunda da bu hastalklar yapan iler
sralanmtr.

A, B, C, D, E grubu isimleri

Meslek Hastal Ykmllk Meslek hastaln
Hastaln belirtileri sreleri yapan ilerin listesi

Sol stun Orta stun Sa Stun

ema 15 Meslek Hastalklar Listesi Aklamas
Meslek hastalklar listesi ema 15 deki kurala gre incelendiinde btn karmaa
ortadan kalkmaktadr.

ema 16 lkemizde yasal olarak uygulama (1991 gncelleme)

Kimyasal maddelerle olan meslek hastalklar

Mesleki cilt hastalklar

Pnmokonyozlar ve dier mesleki solunum sistemi hastalklar

Mesleki bulac hastalklar

Fizik etkenlerle olan meslek hastalklar

A
B
C
D
E
LKEMZDE MESLEK HASTALIKLARI

Madde 65e gre;
Listenin D grubunda yer alan bulac hastalklarn;
1 Yaplan iin gerei olmas
2 yerinin zel koullarnn etkisiyle olumas
3 Enfeksiyonun laboratuar kantlar bulunmas
gerekmektedir. Ancak herhangi bir bulac hastalk;
Meslek hastalklar listelerinde yoksa bile;
1 ile ilgili ise
2 Grev icab olarak alndysa (bulatysa)
3 Laboratuar deneyleriyle kantlanrsa
Meslek hastal saylr. Hastaln azami kuluka sresi ykmllk sresi olarak
kabul edilir.

Madde 66ya gre;
Hastaln Pnmokonyoz saylabilmesi iin;
yeri havasnda pnmokonyoz yapacak ;
1 Younluk ve
2 Nitelikte toz bulunan
yeralt ve yerst iyerlerinde toplam olarak en az 3 yl almak gerekir
Ancak;
1 Yeterince toz varsa
2 Tbbi olarak kantlanm vakalarda
3 Hzl ve ar seyreden olgularda
Sosyal Sigorta Yksek Salk Kurulunun onay ile 3 yllk ykmllk sresi daha
aalara indirilebilir.


ULUSLARARASI ALIMA RGT (ILO) SINIFLAMASI

ema - 17 Meslek Hastalklar 20.6.2002 ILO /R 194

Ajanlara bal olanlar
1.1-Kimyasal ajanlara bal olanlar
1.2-Fiziksel ajanlara bal olanlar
1.3-Biyolojik ajanlara bal olanlar
Hedef organ ve sistemler
2.1-Solunum sistemi hastalklar
2.2-Cilt hastalklar
2.3-Kas skelet sistemi hastalklar
Mesleki kanserler
Dierleri
1
2
3
4

20.6.2002 tarih ve ILO /R 194 sayl tavsiye karar ile belirlenen meslek
hastalklar listesi aada verilmitir. Her ne kadar lkemizdeki listeleme de olduka
iyi ise de yaknda ILO snflamasna uygun gncelleme yaplabilecei gz nne
alnarak kitapta bu listeye yer verilmitir. ema 17 de, tavsiye kararna uygun
olarak ematize etmi olduum ILO meslek hastalklar listesini veriyorum.

1-Ajanlara bal olan
1.1-Kimyasal maddeler ile olan meslek hastalklar
Berilyum veya toksik bileikleri
Kadmiyum veya toksik bileikleri
Fosfor veya toksik bileikleri
Krom veya toksik bileikleri
Manganez veya toksik bileikleri
Arsenik veya toksik bileikleri
Cva veya toksik bileikleri
Kurun veya toksik bileikleri
Flor veya toksik bileikleri
Karbon dislfit
Alifatik veya aromatik hidrokarbonlarn halojenli trevleri
Benzene veya toksik homologlar
Benzen veya homologlarnn toksik nitro ve amino trevleri
Nitrogliserin veya dier nitrik asit esterleri
Alkoller, glycoller veya ketonlar
Asfiksiyanlar: Karbon monoksit, hidrojen siyanid veya toksik trevleri, hidrojen sulfit
Akrilonitril
Nitrojen oksitleri
Vanadyum veya toksik bileenleri
Antimon veya toksik bileenleri
Hexan (hekzan)
Mineral asitlerinin neden olduu di hastalklar
Farmastik ajanlar (ilalar)
Talyum veya bileikleri
Osmiyum veya bileikleri

Selenyum veya bileikleri
Bakr veya bileikleri
Kalay ve bileikleri
inko veya bileikleri
Ozon, fosgen
rritanlar: Benzokinon ve dier korneal irritanlar
Listede yer almayan ancak kullanld iin hastala yol aan dier kimyasal
maddeler
1.2-Fiziksel etkenlere bal olanlar
Grlt nedeniyle iitme kayb
Vibrasyon :kas, tendon, kemik, eklem, periferik sinirler ve periferik damarlar
Basnl hava
yonize radyasyon
Is radyasyonu
Ultraviyole radyasyonu
Ar scak ve ar souk etkileri
Burada saylamayan ancak alanda hastala neden olan fiziksel etkenler

1.3-Biyolojik etkenlere bal olanlar
Biyolojik ajanlar
Bulama riski tayan parazit ve enfeksiyon hastalklar

2-Hedef organ ve sistemler
2.1-Solunum sistemi hastalklar
Mesleki solunum sistemi hastalklar,
Akcierlerde kapasite azaltan veya lme neden olan, bata silikozis olmak zere
silikotberklozis ve skleroz yapan (silikozis, antro-silikozis, asbestozis) mineral
tozlar ile oluan pnmokonyozlar,
Ar metal tozlar ile oluan bronkopulmoner hastalklar,
Pamuk, keten, kenevir ve sisal toz ile oluan bronkopulmoner hastalklar,
Tahri edici, duyarllatrc ajanlarla olan mesleki astmlar ,
Ulusal yasalarda tanmland zere; organik tozlar veya alerjenleri solumayla oluan
ekstrensek alerjik alveolitler,

Siderozis
Kronik obsturiktif pulmoner hastalklar
Alminyumun neden olduu akcier hastalklar
alma ortamndaki irritanlar veya duyarllatrclar ile oluan st solunum yollar
hastalklar
Listede tanmlanmayan ancak, solunum yollarnda hastala neden olan
etkenlerin kullanld alma ortamlarndan kaynaklanan solunum yollar
hastalklar

2.2-Cilt hastalklar
Herhangi bir balk ad altnda tanmlanmam;
Fiziksel
Kimyasal
Biyolojik
etkenlerle ortaya kan cilt hastalklar
Mesleki vitiligo

2.3-Kas skelet hastalklar
alma aktivitesinden kaynaklanan ve zellikle risk faktrleri bulunan zel iler veya
alma ortam ile oluan kas ve iskelet hastalklar olup, bunlar;
Hzl ve tekrarlanan hareketler
Efor harcamay gerektiren almalar
Ar mekanik kuvvet gerektiren younluk
Rahatsz edici veya doal olmayan pozisyonda almak
Titreim
Not: Blgesel veya evresel souk riskleri artrr.

3-Mesleki kanserler
Asbestozis
Benzidin ve tuzlar
Bis klorometil eter (BCME)
Krom ve krom bileikleri
Kmr katran, kmr zifti veya kurumu

Beta-naftilamin
Vinil klotrit
Benzen veya toksik homologlar
Benzen veya homologlarnn toksik nitro veya amino trevleri
yonize radyasyon
Katran, zift, bitumen, mineral yalar, antrasen, veya bileikleri;
rnler, atklar
Kok frnlar emisyonlar
Nikel bileikleri
Aa tozlar (odun tozlar)
Listelerde ad gemeyen, ancak kanser yapt anlalan maddelerle almalar

4-Dierleri
Madenci nistagmusu
Nistagmus;
Rotasyon (en sk)
Vertikal (bazen)
Horizontal (ender)
Eri (ender)
Yukar bakma ile artar.
Aa bakma ile azalr.
Frekans 100-400
Grme bozukluu
Ba dnmesi
Akomodasyon bozukluu
Gvensizlik duygusu


ZMLER
nsan, makine ve donanm ile evre gvenlii bir btn iinde tek tek ele
alnmaldr. Sal ve Gvenliinin neminin ne olduu ii ve iverence ok iyi
kavranmas gerekir. Sal ve Gvenlii konusunda kiisel bilgi, ngr ve
yarglarla deil, kuralna uygun hareket eden alanlar topluluu oluturulmaldr.
Yasalara ve standartlara uygun olarak, i ve alma gvenliini en st dzeyde
tutarak ; Sfr i kazasn ve Sfr meslek hastaln hedefleyen bir alma ortam
yaratlabilir. Tm kazalar nlenebilir. Ancak ynetim bu almalara nderlik etmeli ve
sorumluluk tamaldr. Btn alanlar ortak sinerji yaratmaldr.
Bunlar yaplrsa;
alanlar korunmu olur,
letme gvenlii salanr,
retim gvenlii salanr,
evre gvenlii salanr ve korunur,
kazalar ve Meslek Hastalklar sfra yaklar,
Acil durumlara yant verme/ ba etme kapasitesi artar,
alanlarn, Mterilerin ve yerinin memnuniyeti salanr,
Ekonomik kayplar azalr,
Maliyetler azalr,
Verimlilik artar
Aksi durumlarda ema 18 de verilen irket kaynaklar bouna harcanm olur.
Baarl bir SG iin yaplmas gerekenler ema 19 da verilmitir. Bu almalar
aslnda bir kez yaplacak, zaman iinde de gerektii kadar yinelenecektir.
Balangta zor gibi gzkse bile en ge bir yl iinde kendini amorti edecektir.

ema 18 Bir irketin Kaynaklar
irket i kaynaklar
nsan
Zaman
Malzeme ve donanm
Para

SG N ZMLER

ema 19 Baarl bir SG iin yaplmas gerekenler
SG Ynetim Sistemi kurulmas
SG Prosedr hazrlanmas
Yasalara Uygunluk
Standartlara Uygunluk
Risklerin Kontrol ve Ynetimi
Dzeltici ve nleyici almalar
Kimyasal Maddeler Kontrol
Periyodik Olarak Donanm Kontrol
Dzenli Olarak Saha Kontrol
Yangnla Mcadele Organizasyonu
Acil Durum Planlamas
Alarm Sistemi Tahliye Planlamas
Standart aretleme - Etiketleme
Kiisel Koruyucu Donanmlar
Beeri likileri Glendirmek
Eitimler
dari Organizasyon
Personel Ynetimi
Malzeme Ynetimi

S
G

N

Z

M
L
E
R

SG Ynetim Sistemi kurulmas - SG Prosedr hazrlanmas
yerleri iin SG Ynetim sistemi kurmak en idealidir. Dnyada uygulanan SG
sistemlerinden bazlar aada verilmitir.
OHSAS 18001
BS 8800
l Sorumluluk
HS(G)65
OSHA 1910.119; API 750
Saveso II
Safety Checklist Contractors
Safety Cert
Firmaya / sektre zel sistemler

Burada ksaca OHSAS 18001 hakknda bilgi verilecektir.
OHSAS 18001, iyerinde; st ynetimce salk ve gvenlik politikalarnn belirlendii
ve ncelikle ynetimin uymaya ve uygulamaya sz verdii bir sistemdir.
almalarn sistemli bir ekilde yrtlebilmesi iin kesin olarak;
1-Tanmlanm politika ve hedefler,
2-Tanmlanm sorumluluklar ve i aklar,
3-Denetimler,
gereklidir.
Sistem srekli dng iindedir. OHSAS 18001 iin genel gerekler;
1-Politika belirlenmesi
Salk ve gvenlik politikalar belirlenir ve st ynetim bu politikalara uyacan
ve uygulayacan taahht eder.
2-Planlama;
Risk deerlendirmesi yaplr,
Yasal gereklere uyulmas zorunludur,
Hedefler belirlenmesi gerekir,
Salk ve gvenlik programlar yaplmaldr,
3-Uygulama ve lem
Sorumluluklar belirlenir,
Eitimler uygulanr,

Btn birimler arasnda iletiim kurulur ve danma mekanizmas alr,
Sk bir dokmantasyon uygulamas vardr,
Dzenli olarak dokman kontrol salanr,
lem kontrol salanr,
Acil durumlar nceden deerlendirilir.
4-Kontrol ve Dzeltici Faaliyet
Elde edilen deerler ve sonular izlenir ve objektif kriterlerle llr,
Belirlenen eksikler sratle giderilir ve yanllar dzeltilir,
Btn almalar kayt altna alnr,
Srekli olarak i denetlemeler yaplarak almalar canl tutulur.
5-Ynetimin Gzden Geirmesi
Ynetim sistemi kurulduunda, sistemli bir alma iyeri ynetimi tarafndan taahht
edilmektedir. Olaanst dokman ak vardr.
Bu sistemlerden herhangi birini hayata geirmek iin srarc olmak yerine kendi
Ulusal Modelimizi yaratmann daha gereki olduu da dnlmelidir.
Zaten, iyerinin yaps bu sistemleri kurmak iin yeterli olmayabilir. Bu tr
sistemler kurulamyorsa, en azndan bir SG prosedr hazrlanmaldr. Yasal olarak
bir SG Prosedr hazrlanmas da gerekmektedir. Prosedr hazrlama grevi SG
Kuruluna verilmitir.
eriinde en azndan aada saylanlar yer almaldr.
Bilinmesi gerekenler,
yerinde uyulmas gereken kurallar,
Yaplmas gerekenler
bu prosedrde yar almaldr. zetle sylemek gerekirse; Prosedr, iyerinin SG
anayasas olmaldr. Unvan ne olursa olsun, iyerine giri yapan herkes bu kurallara
uymal, daha da tesi prosedr ieriine sonuna kadar sahip kmaldr. Bu kltr
oluturmak elbette zaman alacaktr, ancak, bir kez yerletiinde ise sonular irket
ile ilgisi olan btn kii ve birimleri mutlu edecektir.

Yasalara Uygunluk Standartlara Uygunluk
yerinde ne retilirse retilsin, ama Ulusal Yasalara, Standartlara ve hatta
Uluslar aras standartlara uygunluk salanmaldr. Aksi durumda, karlalan
sorunlar kiilerin bilgi dzeyine, kltrne ve ngrlerine gre salanr ve sonuta

yenilgi kanlmaz olur. Zaten yasalara uymamak sutur ve ceza gerektirir.
Standartlara uygunluk ok nemlidir. yerleri kendi uygulamalarnda standartlara
uyduu gibi, ayn zamanda mal ve hizmet ald kurulularn da yasalara ve
standartlara uygunluunu n koul olarak koymaldr. Eer, gerekten bir eyler
yaplacaksa ve yaplyorsa bunlarn zaten bir maliyeti sz konusudur. Batan, gerekli
uyumluluk salanmal ve masraflar boa gitmemelidir. Dsatm yapan iyerleri
zaman iinde mal ve hizmet sattklar firmalarca denetimlerden geirilmektedir. Bu
denetimlerde, nceki blmlerde verilen sorularn gereklerinin yaplp yaplmadnn
sorgulanmas yan sra SG ile ilgili yasal dzenlemelere ve standartlara uyulup
uyulmadna da baklmaktadr. nemli uygunsuzluk saptayan ciddi firmalar mal
veya hizmeti almaktan vazgemektedirler. Bu da iverenler iin nemli bir kayptr.
dari Organizasyon
Personel Ynetimi
Malzeme Ynetimi
yerlerinin en nemli sorunlarndan biri de ya organizasyonun hi olmay, ya
da yetersiz veya yanl olmasdr. nemli eksiklerden biri de insan ilikilerinin
gerektii ekilde ele alnmamasdr. nsan kaynaklarn doru kullanabilmek iin
mutlaka personel ynetim sistemi kurulmaldr. yerlerinde yatay ve dikey geiler
(terfiler vb), ie almalar, iten karmalar iin gerekli olan kriterlerin neler olduu
nceden belirlenmelidir. ilikilerini dzene sokacak bir sistem kurulmaldr. Kritik
anlarda kararlar kiisel ngrlerle ve yarglarla alnmamaldr.
yeri Hekimleri, Gvenlii sorumlular ou iyerinde nsan Kaynaklarndan
sorumlu birimlere bal olarak almaktadr. yerlerinde kat bir hiyerari sz konusu
olduunda baz sorunlar st kademelere iletilememekte ve zmsz olarak
birikmektedir. Oysa baarl bir SG iin sorumlu personelin dorudan doruya tepe
ynetimine bal olarak almas gerekir. nk yeri Hekimleri ve Gvenlii
Sorumlular iyerlerinde Teknik Danmanlk yapmaldr. Zaten grevlerinin en
nemlilerinden biri de budur. Yaplacak dzenlemelerde herkesin grevleri, yetkileri
ve sorumluluklar yorumlara frsat tanmayacak ekilde belirlenmelidir. Aksi durumda
kiilerin ngrlerine, bilgi ve bilin dzeyine gre i grlecektir. Bunun ak anlam;
Gnn birinde o iyeri iin kesinlikle nemli bir felaket yaanacadr. Bu felaket ya
ciddi bir kaza veya mteri kayb olarak eninde sonunda yaanacaktr. ema 18 i
yeniden inceleyiniz. yeri i kaynaklar anlamsz yere yitirilmektedir.

dari organizasyon olmayan bir iyerinde malzeme ve donanmlar da sahipsiz
demektir. Malzeme ve donanmlar da zamanndan nce ypranarak ekonomik
kayplara neden olacaktr.
Organizasyonlarn yeterli olmamas sonucunda ;
Personel, malzeme, zaman ve para gereksiz yere harcanmakta, ziyan olmaktadr. Bu
da sonu olarak iyerinin zarar hanesine yazlmaktadr.
nsan davranlar ile ilgili olarak ilerleyen blmlerde ayrca bilgi verilmitir.

Risklerin Kontrol ve Ynetimi
Riskler blmnde, riskler hakknda genel olarak aklayc bilgiler verilmiti.
Bu blmde ise, bu risklerden nasl korunabilecei anlatlacaktr.
1-irket d riskler (1.1-Doal olaylar ve 1.2-nsanlar tarafndan neden olunanlar)
2-irket ii riskler
eklinde riskleri iki ana gruba ayrmtk.

irket d riskler
Sal ve Gvenliinin temeli risk ynetimidir. Risklerin ynetimi daha
fabrika kurulmadan, kurulma aamasnda balar. Bir yere fabrika kurarken ncelikle
hammadde kaynaklarna, ulam kanallarna ve liman, istasyon ve havaalanlarna
yaknlk gibi etkenler dikkate alnr. Bu nemli lde doru bir yaklamdr, ancak
yeterli deildir. Maliyeti bol sfrl rakamlarla ifade edilen tesislerin daha kurulu
aamasnda risklerin kucana atlmas doru deildir.
Fabrikann kuruluundan nce, kurulacak yer seimi aamasnda aadaki
ayrntlara dikkat etmek, gereken nemi vermek gereklidir.

Jeolojik yap: Blge deprem blgesinde mi, heyelan olur mu, zemin inaata uygun
mu, buras sel basknlarna ak dere yata m gibi sorular batan sorulmal ve
inaat yeri bu kriterlere gre belirlenmelidir. Bu yapldnda; Bata deprem olmak
zere sel baskn, toprak kaymas ve zemin yapsndan kaynaklanan sorunlar ileride
hi yaanmayacak ekilde daha en banda nlenmi olacaktr.

Meteorolojik durum: Blgenin geriye ynelik olarak be yllk meteorolojik verileri
incelenmelidir. Hakim esen rzgarlarn esme yn, scaklk ortalamalar, yamur, kar,

sis ve don sreleri ve miktarlar nceden renilmelidir. Eer srekli kar yaan bir
blge ise, srekli olarak yollar kapanacak ve personel, malzeme, donanm, rn ve
hammadde nakliyesi hep aksayacaktr. retim girdileri ve ktlarnn meteorolojik
koullara gre davranlar nceden belirlenmi olacak ve bu risklerden daha iin
banda korunma salanacaktr.

Komu fabrikalarn retimleri: Komu fabrikalarda retim girdileri ve ktlar iyi
belirlenmelidir.
Bunlarn atklar, hammaddeleri veya rnleri, yanna kurulacak fabrikann
hammaddeleri, atklar veya rnleri ile etkileerek yangnlara veya patlamalara
neden olabilir.
retim girdileri ve ktlar ile rnler fabrikada alan personelde
beklenmeyen hastalklara ve sakatlklara neden olabilir.
Fabrikann rettii rnler de komu tesislerden gelecek olan gaz, buhar ve
dumanlardan etkilenebilir.
Komu tesislerde patlayc maddeler retiliyor olabilir veya yaknlarda askeri
mhimmat depolar bulunabilir. Buralarda olabilecek patlamalar ve kazalar
yaknlarndaki dier tesisleri de etkileyecektir. Ayn tehlikeler akaryakt depolar veya
istasyonlar yaknlarndaki tesisler iin de geerlidir. Komu tesislerde gerekli salk
ve gvenlik nlemleri de alnmamsa, bunlarn etrafna fabrika kurmak kesinlikle
yanl olur.
Tarm alanlar etrafna kurulacak fabrikalar ve buralarda alacak personel
de risk altndadr. Tarm ilalar rzgarn da etkisiyle etrafa yaylr ve yakndaki
fabrika personeline zarar verebilir. Zaman zaman tarlalarda anzlar yaklmaktadr.
Ate kontrolden karak buralardaki fabrikalara, belki de retimi sona erdirecek
lde zarar verebilir.
Hava veya Su Kirlilii de ayn lde dikkate alnmaldr.
Fabrika kurulacak blgedeki doal kaynaklar da korumak gereklidir. Atklar
hem yer alt, hem de yerst sularn kirletmekte, bitki rtsne de zarar
vermektedir.
Haarat (zellikle kemirgenler): Fabrika kurulacak blgenin canl trleri, zellikle de
kemirgenler nceden aratrlmaldr. Bir tek farenin bir tesisi ilemez duruma
sokabilecei unutulmamaldr. Haarat mcadele program gelitirilmelidir.

Trafik kazalar : Personel, hammadde, malzeme ve rn tayan aralar trafik
kazalar yapabilirler. Bu kazlarn zaman iinde yaanm ok sayda rnei vardr.
Trafik kazalarndan korunmak aslnda ok kolaydr. zm; Herkesin trafik
kurallarna uymasndan ibarettir. Gerek fabrikaya src alrken ve gerekse tama
ilerini yapacak firmalar ile anlama yaparken deneyimli, gvenilir ve iini salam
yapan firmalar ve srcler seilmelidir. Sk sk trafik denetimleri yaplmal, teknik
ynden sakncal olan aralarla tama ii yaplmamaldr. yerleri genel olarak ucuz
tama yapan tama irketlerini semektedirler. Oysa her iveren personelimi ve
malm kimlere emanet ediyorum? sorusunu kendine sormaldr. Tama
szlemesine eitim ve denetimlerle ilgili maddeler de koymak gerekir. Aralar teknik
ynden denetlenirken, srcler de trafik bilgileri ynnden denetlenmeli ve srekli
olarak eitilmelidirler.

Enerji kesilmesi: Enerji kesilmelerine kar yedek besleme ve g sistemleri
kurulabilir. Bunlarn dzenli olarak kontrolleri ve bakmlar yaplabilir.

Uak dmesi: Fabrika kurulacak blgenin hava ulam koridoru altnda olup
olmadna bakmak gerekir. Dakikada 1 uak gese saatte 60 uak eder, gnde
1440 uak demektedir. Bunu yllara oranladmzda milyonlarla ifade edilen uak
sz konusudur. Risk, bir kez gerekleirse, geri dn olmayan zarar verecektir.
Bunun dnyada yaanm rnekleri vardr. (Filipinlerde, Meksikada ve Kuzey
Afrikada getiimiz yllarda yerleim birimleri zerine uaklar dt. Ankarada da
yllar nce ehrin zerine uak dt)

Sava ve Genel Seferberlik, Anarik Olaylar ve Sabotaj: Bunlar nceden
kestirilemeyen ve insanlar tarafndan meydana getirilen olaylardr. Ancak iyi bir Acil
Durum Planlamas ile ortaya kabilecek zararlar en aza indirilebilir.


irket ii riskler
Bu blmde nce ksa olarak baz risklere kar alnabilecek nlemler
verilecek ve daha sonra da risk analizleri anlatlacaktr.
Ar scak ve ar souk risklerine kar dzenli olarak soutma ve stma
sistemlerinin kontrolleri ve bakmlar yaplmal veya yaptrlmaldr.
Karayollar ve meteoroloji ile ibirlii yaplarak yol ve hava durumlar
konusunda nceden bilgi alnmaldr. Meteorolojik veriler dzenli olarak 15 gnde bir
Meteoroloji Mdrlnden alnmal, youn kar ya, don, sis ve yamur nedeni ile
karayollar ulamnn aksama durumu nceden renilmelidir.
Elde edilen bilgiler nda hareket edilmelidir.
Frtnaya kar kap ve pencereler dzenli olarak salam ve alr durumda
tutulmaya allmaldr. Ortalkta devrilme ve dklp salma olaslna kar,
iinde kimyasal maddeler ve benzeri zararllarn bulunduu kaplar kontrol altnda
tutulmaldr. atlar salamlatrlmal, havada uuacak nesneler, devrilerek tehlike
yaratacak malzemeler kontrol altnda tutulmaldr.
Hava veya su kirliliine kar, ime kullanma sular dzenli olarak zel veya
tzel laboratuarlarda analiz ettirilir.
Anz yangnlar sk sk lkemizde yaanmaktadr. yeri evresinde olabilecek
anz yangnlarnn zarar vermemesi iin nceden hazrlkl olunmaldr. zellikle
yangndan abuk ve kolay etkilenebilecek blgelerde ot mcadelesi dzenli olarak
srdrlmelidir. Anz yangnlarna kar nlem olarak, fabrikann kritik noktalarndaki
otlar hasat zaman pullukla geni ekilde srlmelidir.
Yakn evrede olabilecek ykc bir deprem iyeri alanlarn ve retimi
etkileyebilir. Sarsntda devrilebilecek makine ve donanmlar salam bir ekilde
sabitlenmelidir. zellikle de boru sistemleri ok ciddi olarak sabitlenmelidir. Mevcut
bina ve tesislerin ayrca, depreme dayankllklar da llmelidir. lm sonucunda
gerekli nlemler alnmaldr.
Yksek binalara ve bacalara hava aralarnca grlebilecek ekilde flarler
konmal, yldrmlara kar paratoner taklmaldr
Toplu gda zehirlenmesine kar personele verilen gda maddelerinin ve
yemeklerin Gda Maddeleri Tzne uygun olmas salanmaldr. Gda iinde
alan personel dzenli olarak portr muayenesinden geirilmelidir. Hijyen ve genel
temizlik konusunda eitimler verilmeli ve dzenli olarak denetimler yaplmaldr.

Her n, datlan yemeklerden zel kaplara ahit numune alnarak 72 saat
saklanmaldr. Ortaya kabilecek toplu gda zehirlenmesi durumunda bu rnekler
analiz ettirilerek zehirlenme kayna ve nedeni saptanm olur.
yeri iinde bina, direk vb yaplara eitli aralarn arparak zarar vermelerini
nlemek zere gerekli tamponlar ve bariyerler yaplmaldr. Bunlarn salamlklar
dzenli olarak kontrol edilmelidir.
Ayrca, acil durum planlar blmnde de ayrntl olarak aklama yaplmtr.
Risk analizleri
ster dardan, isterse irket iinden gelsin, sonu olarak btn riskler;
alanlar daima i kazas veya meslek hastal olarak etkilemektedir. Buraya
kadar anlatlan risklerin varolup olmad, gerekleebilirse verebilecei zararlar belli
bir plan dorultusunda nceden saptanabilir ve gerekli nlemler alnabilir.

ema 20 Risk Analizlerinin Guruplandrlmas
Risk Analizleri
kazalarn nleme arlkl ve 3 adml bir almadr.

ema 21 ve risk analizi
Risk analizleri
Risk Analizleri
Tehlike Kaynaklarnn Belirlenmesi
alma Ortam analizleri
nsan Faktrnn ncelenmesi
Risk Analizleri
1.Adm: Yaplan leri Belirlemek
2.Adm: lerin Risklerini Belirlemek
3.Adm: Her Riskin zmn Bulmak

kazalarnn byk ounluu kiinin yapt i srasnda ortaya kmaktadr.
kazalarn nedenlerine gre snflarken;
1-Hatal davran (%80 85 alan kiinin kusuru)
2-Hatal durum (%15 20 allan makine ve donanmlara bal)
3-nlenemeyen kazalar (%1 2 doal olaylara bal) eklinde, bata ILO olmak
zere konunun ilgililerince yaygn olarak byle snflama eilimi dnyada yaygndr.
ou zaman da bu oranlara bakarak; kiiler alrken yanl yapyorlar ve
kaza oluyor sonucu kartlmaktadr. Yine ou zaman, verilen eitimlerde, kazalar
nlemek iin yaplmas gerekenler anlatlrken ciddi almak, alrken
akalamamak veya dikkatli almak eklinde ifadeler kullanlmaktadr. Oysa kimse
isteyerek kaza yapmaz. Kazalara byk oranda neden olan, insanlarn hatal
davranmasndan ok yaptklar ilerin risklerini tam olarak kavrayamamalardr.
nsan hatalarndan da i kazalar olmaktadr. Ama, insann dnyasna girildiinde
durumun farkl olduu grlecektir. Bu konuda ileriki blmlerde ayrntl olarak bilgi
verilmitir.
Baka bir kaza aklama ekli de domino ta teorisidir . Bilindii gibi,
yzlerce, binlerce domino ta belli bir dzene gre dizilir ve talardan birine kk
bir ivme kazandrlr. Domino ta devrilir ve devrilirken de bir dierini devirir. Bu; son
domino tana kadar srer gider. Bu teoriye gre; Tetikleyici bir nedenin harekete
gemesiyle kazalar olur, tetikleyici nedeni aradan ekip alrsak kaza da olmaz .
Dolayl da olsa, aslnda bu iki teori de kazalarn yaplan i srasnda olduunu itiraf
etmektedirler. kazalar neden olurdan ok nasl nlenebilir sorusu n plana
kmaldr. kazalarn nlemenin yolu ncelikle ve kesinlikle, yaplan ilerin tam
olarak bilinmesi ve bu ilerin ve risklerin ayrntl olarak analiz edilmesinden geer.
ve risk analizleri; Yaplmas ok basit ve en ucuz olan yntemdir. Bu almann
iyerlerinde yaplmasnn karlnda elde edilecek kazan; kazalarnn kesin
olarak azalmasdr. Birinci blmde, i kazalarnn ekonomik boyutu anlatlrken,
iyerlerinin karlarnn % 5 15 arasnda i kazalar ve meslek hastalklar nedeniyle
kaybolduu vurgulanmt. Eer iddia edildii gibi, i kazalarnn en az % 80 i alan
davranlar ile ilgili ise, i ve risk analizi almalar ile i kazalarnn % 80 i kolayca
nlenebilir demektir. Bunun anlam da iyerlerinin karlarnn % 4 12 arasnda
kurtulmas demektir.


alma nasl yaplmaldr?
1 ve risk almasn dorudan doruya alanlar yapmaldr.
2 yeri Hekimi, Gvenlii Sorumlusu, varsa evre Mhendisi ve alanlarn
amirleri almalara teknik adan destek olmaldrlar. Daha dorusu danmanlk
yapmaldrlar, ancak dorudan doruya almaya karmamaldrlar.
Bu almalarn salayaca faydalar nelerdir?
1 alanlarn ii sahiplenme duygular artarak geliecek, gelierek artacaktr.
nk alanlar kendilerine deer verildiini hissedeceklerdir. Bu konuda ayrntl
bilgi insan faktrnn incelenmesi blmnde verilmitir.
2 alanlara dolayl olarak, iba eitimi verilmektedir. Kiiler ileri ve riskleri
belirlerken aslnda kendilerini de eitmi olmaktadrlar. Ne yazk ki lkemizde iba
eitimleri denilince, yalnzca iin nasl yaplaca eklinde alglanmaktadr. lerin
hangi riskleri ierdii ayrntl olarak bu eitimlerde verilmemekte veya ok az
verilmektedir.
3 alma sonucu elde edilen nerilerde; Gzden kaan veya o gne kadar
ciddiyeti nemsenmeyen ayrntlar belirlenmi olmakta ve ciddi olarak zerine
gidilerek dzeltici almalar yapldnda da i verimi artmaktadr.
4 kazalar ciddi oranda azalmaktadr. (Kendi altm iyerinde yaptmz
almalarda i kazalar prevalansnda daha 1.ylda % 40 tan fazla iyileme saland.
5 leride, almak zere ie girecekler iin verilecek olan, yaplan ilerle ilgili
eitimlerin notlar kendiliinden olumaktadr.
6 lk be maddenin kazanmlar toplam maliyetlerin azalmas, alann ve
altrann memnuniyeti olarak meyvesini vermektedir.
almada baar iin iverenin tam ve gvenilir katk vermesi esastr. Eer
ynetim her ey retim iindir anlay iinde olursa en iyisi bu almaya hi
balamamaldr.
almann yapl
1- Gvenlii Sorumlusunun liderlik yapmas gerekir.
2-Her alma birimi ve eklentilerinde, alma lideri ile balant kuracak sorumlular
belirlenmelidir.
3-Btn alanlarn, bu almalarn kendileri ve arkadalarnn salk ve gvenlikleri
iin yapldna inanarak katk vermeleri gerekir.
4-ekil 6 da verilene benzer bir listeleme yaplmaldr.

Bunlar i ve risk analizinin n koullardr. Ynetimin desteinin gerekliliini de
burada yinelemek gerekir.
1.Adm: lerin belirlenmesi
Bu aamada, btn alanlar gruplar halinde veya kendi kendilerine bir
vardiya boyunca yaptklar ileri listelemelidirler. Grup olarak almak daha
yararldr. nk armlar (buna beyin frtnas da denebilir) daha gl olacaktr.
Yaplan ilerin sralamasnda nemlilik veya zorluk derecesinin nemi yoktur. Ancak
eksik brakmamak iin yle bir yol izlenebilir. yerine gelince ilk olarak ne
yapyorum? sorusu ile balanr ve buradan devam edilir. rnek:
nce devam saatinde kartm okutuyorum, sonra ustabamdan i alyorum.
1-Devam saatinde kart okutmak
2-Ustabandan i almak
3-Elektrik dmesine basmak
4-Etraf sprmek
5-Alet kutusundan anahtar almak
6-....
7-....
eklinde devam ederek, mantkl olsun veya olmasn yaplan btn iler alt alta
yazlmaldr. Balangta unutulan ve daha sonra anmsanan iler de listeye
sonradan eklenmelidir. Bu aamann nemi; alanlarn farknda olmadan bir
vardiya boyunca aslnda yzlerce i yaptklarn fark etmeleridir.

ekil 6 Risk analiz tablosu
Yaplan btn iler ekil 6 daki rnekte olduu gibi bir tabloya yazlmaldr.
alanlar hazrladklar listeleri kendi sorumlularna teslim etmelidirler. ve risk
analizleri ile ilgili almadan sorumlu blm yneticileri btn listeleri tek bir liste
halinde birletirilerek yeniden dzenlemelidir. Bu yapldktan sonra alanlarla
birlikte listeleri kontrol etmelidirler. Unutulan i varsa listeye eklenmeli, hatal olanlar
Yaplan iler e ait riskler zm nerileri

varsa dzeltilmeli veya listeden karlmaldr. Liste tamam olunca, Gvenlii
sorumlusuna verilmelidir. Gvenlii Sorumlusu mutlaka listeyi bilgisayara
girmelidir. nk bu almadan ileride hem eitim notlar karlacak, hem de bir
sonraki aamada kullanlacaktr. En sonunda da iler ve riskler ile bunlara ait
zmler istatistik olarak deerlendirilecektir. Ayrca ve her eyden nemlisi bir
iyerinin tamamnda yaplan iler ve riskler belirlenmi olacak, ksaca iyerinin risk
haritas karlm olacaktr.
2.Adm: Yaplan ilere ait risklerin belirlenmesi
Gvenlii sorumlusu; Bilgisayarda hazrlad listeyi almadan sorumlu
blm yneticilerine geri vermelidir. Blm yneticileri listeleri oaltarak alanlara
datmaldr. alanlar yine tek olarak veya gruplar halinde bu listeleri yeniden
doldurmaldr. Bu kez, yaplan her i iin ayr ayr Bu iin ne gibi salk ve gvenlik
riski olabilir? sorusunu sorarak o iin karsna riskler yazlmaldr. Grup halinde
tartarak riskleri yazmalar tercih edilmelidir. Akllarna gelen btn riskleri mantkl
olsun veya olmasn ilerin karsna yazmaldrlar.
Doal olarak baz ilerin riskleri bilgi yetersizliinden dolay eksik yazlacaktr. Bu
aamada almadan sorumlu blm yneticisi devreye girmeli ve herkesten ald
listeleri tek bir tabloya ilemelidir. almann bu noktasnda yeri Hekimi,
Gvenlii Sorumlusu ve varsa evre Mhendisi devreye girmelidir. Belirli zamanlarda
bir araya gelerek topluca almann 2. admn tamamlamaldrlar.
yeri Hekiminin rol;
Yaplan iin yaratabilecei salk sorunlarnn neler olabileceini alanlara sorarak ,
yant onlarn bulmasna yardmc olmaldr. Kendisi dncelerini batan
sylememelidir. Bilgilerin, etkileimli eitim tarznda daha kalc olarak renildii
unutulmamaldr.
Gvenlii Sorumlusunun rol;
lerin hangi gvenlik sorunlarna yol aabileceini alanlara sorarak, yant onlarn
bulmasna yardmc olmaldr. Ayn rol evre Mhendisi iin de geerlidir.
Burada, rollerin iyi anlalmas iin bir rnek verilmesi yararl olacaktr.
Yaplan i: Kaynak yapmak
alanlarn bulduu riskler:
1-Elektrik arpmas
2-Gzleri kaynak almas

3-Duman solumak
4-Ellerin yanmas
alma bu noktada iken, geri kalan riskler saptanmazsa bulunacak zmler de
eksik kalacaktr. alma bu durumda iken zmlere geildiini varsayalm.
1-Kablolar ve filer salam olacak
2-Topraklama salanacak
3-Kaynak gzl maskesi kullanlacak
4-Eldiven kullanlacak
5-Solunum maskesi kullanlacak
Yukardaki drt risk iin, zorlasanz bir iki zm daha retebilirsiniz.
imdi de yeri Hekimi ve Gvenlii Sorumlusunun ve tabi varsa evre
Mhendisinin katksyla riskleri yeniden yazalm.
1-Elektrik arpmas
2-Gzleri kaynak almas
3-Duman solumak
4-Ellerin yanmas
5-kan gazlar solumak
6-X nlarna maruz kalmak
7-UV ve IR nlarna maruz kalmak
8-Yangn tehlikesi
9-Patlama tehlikesi
10-Bel ve srt arlar
11-Hava kirlilii
12-Dier alanlarn etkilenmesi
13-Mekanik etkilerle yaralanmalar
14-Sraklarla yaralanma (gze yabanc cisim kamas, elbisenin yanmas vb)
alanlarn ou kaynak tekniklerini bilebilirler ama 6. maddeden sonraki riskleri tam
olarak bilmemektedirler. imdi tekrar dnmek gerekir; Teknik destek salandktan
sonra bulunan zmler mi sonu getirir, yoksa ilk hali ile bulunan zmler mi?
almadan sorumlu blm yneticisi, tamamlandktan sonra tabloyu Gvenlii
sorumlusuna tekrar geri gnderir. Gvenlii Sorumlusu tabloyu bu son haliyle
yeniden bilgisayara girmelidir. Son halin ktsn yine, ama bu sefer zm
nerilerinin belirlenmesi iin blm yneticisine geri vermelidir.

3.Adm: zm nerileri
Btn riskler yukarda anlatld ekilde belirlendikten sonra artk 3. adma yani
zmlere geilebilir.
Her risk iin alnmas gereken nlemler tek tek belirlenmelidir.
zmleri yine alanlar bulmaldr. alanlar zmlerini belirledikten sonra;
Blm yneticisi tabloyu birletirmeli ve yine dier yetkililer ile beraberce son
toplantlarn yapmaldrlar.
yerinin btn blmlerinde ve eklentilerinde bu alma yapldnda, o iyerinin risk
haritas karlm olacaktr. Bulunacak zmleri uygulamak bu aamada deiik
sreler alabilir. Yaplacak dzeltici ve nleyici almalar iin belli bir plan yaplmal
ve takvime balanmaldr. Gvenlii Sorumlusu ve yeri Hekimi, yaplacak
almalar bu plan zerinden takip edebilir. Bu alma proseste deiiklik olunca,
kullanlan donanmlarda deiiklik olunca, teknolojide deiiklik olunca yinelenmelidir.
Hibir deiiklik olmasa bile Yasal olarak 5 ylda bir yenilenmesi gerekmektedir.
Unutulmamaldr ki, i ve risk analizlerinin yinelenmesi ilki kadar uratrc deildir.
Yaplabilecek nleyici ve dzeltici almalar aadaki gibi gruplanabilir.
1-yeri olanaklar ile hemen yaplabilecekler (ivedi zmler),
2-Belli bir bte ile karlanabilecekler (orta erimli zmler),
3-Belli projeler hazrlanarak yaplabilecekler (uzun erimli zmler),
zmler deiik karakterde olabilir;
1-Kiisel koruyucu donanmlar
2-Makine ve donanmda iyiletirmeler. Bunlar daha ok ergonomik zmlerdir. r:
gstergelerin yerini, rengini, eklini vb deitirmek. Platform koyarak alma
zeminini ykseltmek vb gibi.
3-Sistem kurmaya ynelik zmler olabilir. r: Yeni bir havalandrma sistemi
kurulmas, alarm sistemi kurulmas, yangn sndrme sistemi kurulmas gibi.
4-Eitimleri ierebilir. lerin yaplmas iin kullanlacak tekniklerden ekip almasna,
SG eitimlerinden idari konulara kadar deien eitimler olabilir.
Eer nceden, gerekleebilecei ngrlen her risk iin gerekli nlemler
batan alnmsa, i kazalar ancak, doal olaylar veya hatal insan davranlar
nedeniyle ortaya kabilir. Tabloda belirtilmeyen bir risk gereklemise, i/risk analizi
ciddi olarak yaplmam veya gereken nlemler zamannda ve tam olarak alnmam
demektir. Hemen o blmde yeniden bir deerlendirme yaplmal ve sonular

tabloya ilave edilmelidir. Saptanan riskler alma blgelerine aslan eitli uyar ve
bilgi levhalar ile alanlarn bilgisine sunulmaldr.
Ortam Analizleri
Meslek hastalklarn nleme arlkl bir almadr. yerinde kazalar ve meslek
hastalklar yalnzca yaplan ilerle ilikili deildir. allan ortamn;
1-Fiziksel
2-Kimyasal
3-Biyolojik koullar da i kazalarna ve meslek hastalklarna yol aar.
Ancak unutulmamaldr ki, ortamda bulunan tehlikeler ve riskler oransal olarak daha
ok meslek hastalklarnn olumasnda etkendir. Ortamdaki tehlikelerin ve risklerin
belirlenmesi objektif olarak yaplmaldr. Oysa i ve risk analizleri daha ok sbjektif
kriterler iermektedir.
Ortam analizleri de 3 aamaldr.
1.aama:
nce yeri Hekimi, Gvenlii Sorumlusu ve varsa evre Mhendisi
tarafndan sbjektif gzlem yaplmaldr. Ortamda tozuma var m, grlt var m,
scak m, kimyasal maddeler kullanlyor mu, biyolojik etkenler var m gibi btn
fiziksel, kimyasal ve biyolojik koullar sbjektif olarak sorgulanarak saptanmaldr.
Bunlar aadaki ekil 7, 8, 9 da verilen rneklerdeki gibi tablolara ilenmelidir.

ekil 7 alma Ortamnn fiziksel Koullar

Noniyonize Radyasyon
yonize Radyasyon
Aydnlatma
Esinti
Nem
Basn
Scaklk
Titreim
Grlt
Tozuma
Yaplacak iler Standart
deer
llen
deer
Yok
Var
Ortam
Noniyonize Radyasyon
yonize Radyasyon
Aydnlatma
Esinti
Nem
Basn
Scaklk
Titreim
Grlt
Tozuma
Yaplacak iler Standart
deer
llen
deer
Yok
Var
Ortam


ekil 8 alma Ortamndaki Kimyasal maddeler
Bu tabloyu, mantn bozmadan, okuyucu istedii gibi dzenleyebilir. Kimyasal
maddelerin yarataca tehlikeler daha nceki blmlerde ayrntl olarak anlatlmt.
Kullanlan veya ortamda bulunan her kimyasal madde iin ayr bir tablo
dzenlenmelidir.

.

ekil 9 alma Ortamndaki Biyolojik Etkenler

Ortamdaki mikroorganizmalar llen deerler Standart deerler

KROM (VI) OKST Kromik trioksit Kromik asit Kromik anhidrit CrO
3
Molekl ktlesi: 100.01
CAS : 1333-82-0 ; RTECS: GB6650000
ICSC: 1194 ; UN: 1463 (susuz)
EC: 024-001-00-0
TLV (Cr olarak): ppm; 0,05 mg/m
3
(ACGIH 1993-1994)
llen deerler; Tarih:
Yaplmas gerekenler;
Ekip lideri
Blm / Makine
eflik
Mdrlk
Personel says Aylkl: Saat cretli: Geici:
3
CAS : 1333-82-0 ; RTECS: GB6650000
ICSC: 1194 ; UN: 1463 (susuz)
EC: 024-001-00-0
3
(ACGIH 1993-1994)
3
CAS : 1333-82-0 ; RTECS: GB6650000
ICSC: 1194 ; UN: 1463 (susuz)
EC: 024-001-00-0
3
(ACGIH 1993-1994)
Yaplmas gerekenler;
Yaplmas gerekenler;
Ekip lideri
Blm / Makine
eflik
Mdrlk
Ekip lideri
Blm / Makine
eflik
Mdrlk
Personel says Aylkl: Saat cretli: Geici:


2.aama:
Ortamdaki btn etkenler bilimsel yntemlerle llerek, bulunan deerlerin
yasal snrlar veya standartlar ile kyaslanmas gerekir. Tehlike snrlarnn stnde
olduu sanlan bir etken, lmlerden sonra Yasal snrn altnda kabilir.
Balangta, btn etkenlerin tehlike snrlar stnde olduu varsaymndan yola
kmak herhangi bir tehlikeyi atlamamak iin nemlidir.

3.aama:
Eer bulunan deerler Yasal veya Standart deerlerin zerinde ise, normal
deerlere indirmek iin dzeltici almalar yaplmaldr. Ortamda bulunan
kimyasallar iin, tehlike bilgi formlar mutlaka salanmal, bunlarda bildirilen gvenlik
nlemleri alnmal, MAK deerlere uyulmal ve bunun iin gerekenler yaplmaldr.
Elde edilen sonular ve olas riskler bilgi ve uyar levhalar ile alanlarn bilgisine
sunulmal, dzenlenen eitimlerde, bu konuda bilgi verilmelidir.
Ortam analizleri de iyerinin btn blmleri ve eklentileri iin ayr ayr
yaplmaldr. Meslek hastalklarn nleme yan sra, hatal durumlar da ortaya
kard iin i kazalarnn nlenmesine de nemli lde katk salar.
Benzeri bir analiz de alma ortamndaki ergonomi koullar iin yaplmaldr.
Kitabn sonunda verilen ergonomi sorularndan yararlanlarak yaplacak bir alma
aada anlatlan tehlike kaynaklarna ynelik alma ile birletirilmelidir.

Tehlike kaynaklarna ynelik alma
yerinin btn blmleri ve eklentileri iin ayr ayr yaplmaldr. Bu almalar
arlkl olarak yeri Hekimi, Gvenlii Sorumlusu ve varsa evre Mhendisi
nderliinde btn alanlar yapmaldr. Tehlike kaynaklarna ynelik almalar da
Hatal durumlar ortaya karr. kazalarn ve arlkl olarak ta Olaan D
Durumlar (= Acil Durumlar) nceden saptamaya ynelik bir almadr. Bu
almadan elde edilen veriler tabloya ilenebilecei gibi rapor eklinde de
hazrlanabilir.
Ne olur?
Nerede olur?
Nasl olur?
Ne zaman olur?

Neden olur?
Olursa ne olur?
Ne var?
Nerede var?
Neden var?
Nasl?
gibi sorularla sorgulayarak olas tehlike kaynaklar saptanm olur. Tehlike kaynaklar
saptandktan sonra bir plan yaplarak dzeltici ve nleyici almalar balatmak
gerekir.

nsana ynelik almalar
Kazalar kader deildir, rahatlkla nlenebilir. kazalarn nleyebilmenin bir
yolu da (belki de en nemli yolu) alan anlamaktan gemektedir.
retimin en nemli eleman insandr, isteyerek kaza yapmaz. Kimi zaman, i
kazalarnn nedeninin eitim eksiklii olduu sylenir, oysa salt eitim vermeyle i
kazalarn nleyemeyiz. Yalnzca, yasalara uygun i ortam yaratlmas de yeterli
deildir. alan irdelemek ve anlamak gerekir. alann ruhunda olumu veya
oluabilecek frtnalar dindirmeden i kazalar hibir zaman nlenemez. alan kii
kendisine deer verildiini hissedebilmelidir. alan kii her eyden nce bir
insandr, sosyal bir yaratktr. Onu hatal davranlara iten baz nedenler vardr.
nsann doasn, insann psiko-sosyal yapsn incelemeden insan kaynakl i
kazalarn anlayamayz ve nleyemeyiz.
kazalarn nlemek iin i kazalarnn doasn anlayabilmek ve zm
retmek iin bilimsel yaklamlarda bulunmak gerekir. nsan neden kazas yapar,
ne zaman kaza yapar, gibi sorulara yant aramak gerekir.
nlemek iin:
Ne yapmal,
Neden yapmal,
Nasl yapmal ,
Ne zaman yapmal,
Nerede yapmal,......eklindeki sorular sorarak bunlara yant aramaldr.
Kazaly hatal davrana iten nedenler arasnda sayabileceklerimiz ;
Kiilik sorunlar (tbbi)

Ei ile ilikileri
ocuklar ile ilikileri
Akrabalk ilikileri
Komuluk ilikileri
i ile ilgili sorunlar
alma arkadalar ile ilikileri
Amirleri ile ilikileri
Ekonomik sorunlar
Salk sorunlar
Bu ilikiler iindeki olas btn olumsuzluklar ii sahiplenme duygusunu yok eder.
Kiilik sorunlar (tbbi); Baz kaynaklarda insanlarn kiilik yapsndaki bozukluklarn
su ileme, kaza yapma gibi eilimleri artrd sylenmektedir. Bu konuda
ruhbilimciler daha aydnlatc aklama yapabilirler.

ekil 10 Hatal Davrana ten Nedenler
Ei ile ilikileri;
Elerden ikisinin de alyor olmas ile yalnzca birinin alyor olmas bile eler
arasndaki ilikilerde belirleyici bir etkendir. Ailede reisin kim olacandan kimin
maann daha fazla olduuna, elerden birinin dierini aldatmasndan aradaki kltr
Hatal davran
Kiilik sorunlar
Komuluk
ilikileri
Arkada
ilikileri
ocuklar ile
ilikiler
E ile ilikiler
Akrabalk
ilikileri
yeri ve
ile ilgili
sorunlar
Amirleri ile
ilikileri
Salk
sorunlar
Ekonomik
sorunlar

farkllna kadar bir dizi etken alan insann dnyasnda frtnalar estirir. alan
kii sabah evden karken, ei ile arasndaki, zememi olduu bir sorunu kafasnda
iyerine tayacak ve elbette dalgn olacaktr. nk akl iinde deil, zm
bekleyen zel sorunundadr. Dikkat gerektiren veya ardk ilem gerektiren bir i
yapyorsa; kazas her an kapdadr.
ocuklar ile ilikileri;
alan kii ile ocuklar arasndaki iliki de olumsuz davranlarda nemli bir
etkendir. alan kiinin baba olduunu varsayalm. Gnn birinde ocuuna sz
verebilir; Olum, kzm, bu yl snfn ge sana bisiklet alacam.
Veya bilgisayar alacam.
Belki baba, o an kurtarmak iin bu sz vermitir, belki de gerekten sz vermitir.
Ama ocuk bu sz daima ciddiye alr. nk sz veren kii babadr, rnek
alnmas gereken bir modeldir, baba yalan sylemez. Bir yl boyunca kendisine
alnaca sz verilen nesnenin hayali ile yaar ve snfn geer. Ardndan o klasik
soruyu sorar; Baba, sz vermitin, bisikletimi ne zaman alacaksn? Oysa henz
toplu i grmeleri sonulanmamtr, daha buzdolabnn taksitleri bitmemitir. Baba
szn tutamam olmann ezikliini ocuuna kar hep yaayacaktr. Bu eziklik
bilin altnda onunla beraber evden ie, iten eve hep gidip gelecektir. nk
ocuuna kar kk dtn hissedecektir. Artk i kazasna ak durumdadr.
Salk ve Ekonomik Sorunlar
Kendisi veya bir yakn hasta olabilir. Belki de bu hastalnn aresi yoktur. la
alacak paras olmayabilir, belki de deme gn gelen borcunu karlayacak paras
yoktur. O srada kulland bir ila, alkol, uyuturucu vb alkanlklar olabilir. Bunlarn
hepsi de davranlar olumsuz etkileyebilir. Bu durumdaki kii i kazasna tamamen
ak durumdadr.

Akrabalk ilikileri;
Eve alnan nesnenin, rnein televizyonun son taksiti de denmitir, artk bir sre
borca girilmeyecektir. Genelde hep byle kararlar alnr. Tam rahat edecekken,
uzaktaki veya yakndaki bir akrabadan telefon gelir. Aman, ok skk durumdayz,
ne olur biraz destek olun. Veya, ev alyoruz, bankadan kefil istediler, aklmza siz
geldiniz. Tam da iki taraf kirli denek rnei. Bir tarafta kendisi, br tarafta
akrabas. Bu ikilem bilin altna girer ve kii yine kazaya ak duruma gelir.

Komuluk ilikileri;
Komuluk ilikilerinin insan yaamndaki nemi byktr. Ata szlerimize bile konu
olmutur; Ev alma komu al.
Bu konuda deiik rnekler verilebilir, senaryolar retilebilir.
Kii eve yorgun gelmitir, balkonda oturup bir ay iecektir veya raksn
yudumlayacaktr. Tam da bu srada st kattaki komu rtlerini balkondan silkelemez
mi?. Artk sinirler gerilmitir.
Kii vardiyal alyordur. Bir vardiya sonu eve yorgun gelmi ve hemen uyuyarak
dinlenmek istiyordur. Yatm, tam gzlerini kapamak zeredir, st kattaki ocuklar
evde top oynamaya balamlar. Veya, alt kattaki ocuun doum gndr ve btn
arkadalarn armlar. Mzik setinin sesi sonuna kadar almtr. Artk uyumak
olanakl deildir ve bir sonraki vardiyaya uykusuz ve yorgun olarak gidilmesi
gerekmektedir.
Apartmanda bir komu vardr ve aidatlar hep geciktirmektedir.
st kattaki komu bahe iti iin payna deni dememektedir. Ben baheyi
kullanmyorum ki diye gerekesi vardr, ve kendince hakldr.
Alt kattaki komu akan atnn tamiri iin kendi payna deni dememektedir. Ben
aty kullanmyorum demektedir.
Bu tr olaylar da alan kiinin ruhsal dnyasnda frtnalar estirir ve kii i
kazalarna kar ak duruma gelir.
alma arkadalar ile ilikileri;
Kiiler en az gnde sekiz saat almak durumundadrlar. ou zaman iyerinde
geen sre evde aile bireyleri ile birlikte olunan sreden fazladr. alan kiiler
arasndaki arkadalk ilikileri ou zaman dikkate bile alnmaz. alma arkadalar
ile olumsuzluk yaratan ilikilere verilecek rnekler oktur;
Arkadalar arasnda kefil olma, bor verme gibi alacak verecek ilikisi ok yaanr.
e iki kii ayn anda girmitir. Zaman iinde biri terfi ederek dierinin bana amir
olmutur. Terfi edemeyeni olumsuz bir duyguya kaplr; Daha tornavida tutmasn
bilmiyordu, ii ona ben retmitim, imdi bama amir oldu. Su parasn yatrmak
iin izin istedim vermedi
Zamlarda veya primlerde ufak bir fark ortaya kmtr. Az zam alan yine olumsuz
duygulara kaplr. Bu olumsuz duygular kiiyi i kazalarna kar ak duruma getirir.


i ile ilgili sorunlar;
yerindeki kt alma ortam ve koullar, iyerinde kullanlan baz kimyasal
maddeler, ergonomik dzensizlikler de kiiyi olumsuz etkileyebilir. Ayrca, kii, yapt
ii sevmiyor olabilir. Ben bu ii yapacak adam deilim ama ne yapaym ki ekmek
paras iin alyorum. Keke okusaydm da bu ii yapmasaydm. tarznda
olumsuz duygular yayor olabilir. Sonuta ii sahiplenme duygular zayflar ve kii i
kazalarna kar ak hale gelir.
Amirleri ile ilikileri;
alan kiiler bazen de amirlerinden honut deillerdir.
Adam btn angaryalar bana yaptryor. Arkadamla benim aramda ayrmclk
yapyor. Benden holanmyor. Bana kafay takt, ilk frsatta beni iten karacak
tarznda dncelere kaplabilirler. Bazen daha da ile giderek; Bana piyangodan
byk ikramiye bir ksn, nce efime bir yumruk atacam, ardndan da mdrme
iki laf syleyip ii brakacam tarznda konumalar samimi arkada gruplar
arasnda konuulabilmektedir.
nsanlarn i dnyalarna girildiinde, kitaplara sayfalar dolusu konu olabilecek
malzeme bulmak olanakldr. nsann i dnyasndaki olumsuzluklar sonu olarak
davranlarna yansmaktadr. inden, arkadalarndan, iverenden, iyerinden ve
kendisinden intikam alma duygularn bastrmakta glk eken kiiler kazalara ak
hale gelmektedirler.

Beeri ilikileri glendirmek
yeri dnda da sosyal olmak gerekir. Yalnzca ticari amala deil, sosyal ilikileri
glendirecek almalar da yaplmaldr. irketin yalnzca alanlarna kar deil,
mterilerine ve kurulmu olduu blgenin insanlarna, komu tesislere ve sonuta
lkemize kar da prestij sorunlar vardr ve glendirilmelidir. alan kiiler
iyerinden sz ederken altm yer eklinde deil, aksine benim iyerimde diye
sz etmeleri gerekir. Benim iyerimde szckleri ile konumaya balayan kii
iyerini seviyor, kendisini iyerinin bir paras gibi benimsiyor demektir. Bu duygularla
alan kii iyerini hep koruma gds ile hareket edecektir.
Bu ve bir nceki konuda anlatlanlar ile ilgili olarak lkemizin sosyologlarna,
psikologlarna ve iverenlere byk grevler dmektedir. Bir fabrika kimin olursa
olsun, bir deer rettii srece toplumun maldr ve korunmaldr.

Acil Durum Planlamas
Tehlike kaynaklarna ynelik olarak yaplan risk analizleri; Olas acil durumlar
nceden saptamaya yardmc olmaktadr. Gnn birinde yaanabilecek Olaan D
durumlarda, yani acil durumlarda, yant verebilme ve ba edebilme kapasitesi
artrlmaldr. Bunun iin de nceden Acil Durum Planlamas (ADP) yaplmaldr.
Gereki ve uygulanabilir bir Acil Durum Plan yapldnda;
Zararlar ya hi olmayabilir veya en aza indirilebilir. Acil durum planlar;
Olas btn olaand olaylar nceden ngrmelidir,
Uygulanabilir olmaldr,
Gereki olmaldr,
Yerleim blgelerine olan uzaklklar dikkate almaldr,
Ulam durumunu dikkate almaldr,
Salk tesislerine olan uzaklklar dikkate almaldr,
Havaalanlarna olan uzaklklar dikkate almaldr,
tfaiye tekilatlarna olan uzaklklar dikkate almaldr,
Demiryolu ulamna olan uzaklklar dikkate almaldr,
Denizyolu ulamna olan uzaklklar dikkate almaldr
irket dndaki Risk Noktalar ve komu tesislerin retimlerini belirlemelidir,
Meteorolojik ortalamalar belirlemelidir,
Deprem durumu ve Jeolojik yapy belirlemelidir,
Hava ulam koridoru altnda olunup olunmadn belirlemelidir,
irket ii ve irket d riskleri btn ayrntlar ile deerlendirmelidir,
irket iinde yararlanlabilecek insan kaynaklarn belirlemeli ve organize
etmelidir,
irket iinde kullanlabilecek donanmlar belirlemeli ve organize etmelidir,
irket dndan yararlanlabilecek zel, Tzel ve Resmi Kurumlar nceden
belirlemelidir,
irket dndan yararlanlabilecek btn kaynaklar organize etmelidir,
Acil durum hiyerarisini nceden belirlemelidir,
yeri ii ve d iletiim sistemleri ve planlarn iermelidir,
rn , malzeme, hammadde ve gda stoklar iin kritik snrlar nceden
saptamaldr,

Sistemleri ksmen veya tamamen durdurma planlar olmaldr,
Tahliye planlar olmaldr,
Btn organizasyonlar iin nceden hazrlanm protokolleri iermelidir,
yukarda saylan btn konular kapsamaldr.
irket dnda, daha geni bir blgeyi ve hatta lkeyi kapsayan acil durumlar
(r:deprem, sava veya genel seferberlik durumu gibi) olabilir.
lk panik ve kargaa dneminde refleksler zayf kalabilir. Bazen de iyerinde hi
hasar olmad durumda bile yollarn kullanm, kaynaklarn kullanm kstlanmak
zorunda olabilir. Bu durumda, personel iyerinde konaklamak zorunda kalabilir.
Bylesi durumlar 2-3 gn srebilir. Personelin konaklamas ve beslenmesi iin
nceden nlemler alnmaldr. Dayankl konserve trlerinden 2-3 gnlk stoklar
yaplabilir. Her 6 ayda bir bu konserveler btn personel tarafndan tketilir ve yerine
yenileri konur. Kadn personel iin hijyenik petlerden, ime suyuna kadar her ey 2-3
gn yetecek kadar stoklanmaldr.
Acil durumlarda grev yapmak zere ekipler kurulmaldr. Ekiplerin rahat ve verimli
alabilmesi iin normal hiyerari dnda, zel emir komuta organizasyonu
olmaldr. Ekip dnda kalan yneticilerin yetkileri askya alnmal ve acil durum
sresince yalnzca planlarda yer alan personelin hiyerarisi geerli olmaldr. Her
trl bilgi ak ncelikle bu ekipler arsnda olmal, her zaman tek seslilik olmaldr.
Kamuoyu ve d birimlerle iletiim tek kanaldan salanmaldr. Olas byk acil
durumlarda personel kayb da olaca iin, organizasyonlarda yeteri kadar yedek
personel belirlenmelidir.
Acil durum ekipleri kendi zelliklerine gre, gerektii ekilde donatlmaldr. Hem
ekipler, hem de personel bol bol eitimler ve tatbikatlar yapmaldr. Tatbikatlar
srasnda ortaya kabilecek aksaklklar sratle giderilmelidir. Bir iyerini ancak
orada alan personel en doru ekilde tanyabilir. Dardan gelecek olan yardm
ekipleri irket iindeki riskleri, prosesi hibir zaman irket personeli kadar yakndan
bilemez. irket, personel ve blge, hatta lke iin nemi olan tesislerin kaderine terk
edilmesi dnlebilir mi? Acil durum planlamas iin yaplacak zveri ve masraflar ;
Yeniden kurulmas byk servetlere mal olan iyeri iin gerekli midir, deil midir?
Baz yneticilerde yle bir yaklam olabilir; Ben iyerimi sigorta ettirdim, param
sigortadan alrm. Oysa bu para da aslnda Ulusal Servet deil midir?

Kurulmas gereken ekipler ve grevler:
Acil Durum Ynetim Ekibi
Acil durumlarda personel ve malzeme ynetiminden sorumlu ekiptir. Acil durum
planlarnn uygulamaya konmas, acil durumun sona erdirilmesi veya personelin
tahliyesine kadar btn kararlar alr. ve d iletiimi kurar.

Yangnla Mcadele Ekibi
iyerlerinde mutlaka olmas gereken bir ekiptir. Uygulanabilir ve verimli bir yangn
sisteminin olmas gerekir. Yangn sndrme sistemleri olan iyerleri iin aslnda
yangn mcadele ekibi de olmaldr. yerinde kabilecek btn yangnlarn
sndrlmesine, dardan takviye alnp alnmayacana bu ekip karar vermelidir.
Karar acil durum ynetim ekibine bildirilir ve bu ekibin lideri d destek konusunda
gerekli giriimi yapar.

Blmlerde Yangn Operasyon Elemanlar
Baz nitelerde yangn riski fazla olduu halde, o blmde alan insan says az
olabilir. yerinin her blmnde ve her vardiyada 2-3 kii nceden belirlenmelidir. Bu
kiiler zel olarak yangn nleme ve sndrme eitimlerinden gemelidirler. yerinin
deiik noktalarna gerekli yangn mcadele donanm konmaldr. Hangi noktada
yangn balam ise, o blmdeki elemanlar mcadeleyi balatmal ve alarm duyan
dier personel kendilerine en yakn noktadaki donanmlar alarak olay blgesine
ulamaldr. Yangn blgesine gelen bu kiiler, yangn sndrme ilemine
balamaldrlar. Bu uygulama ile belki de iyerinin byk bir felaketi yaamas daha
olayn banda nlenmi olur. Dardan, en yakn noktadan itfaiye ekipleri kritik olan
ilk be dakika iinde hibir zaman iyerine ulaamazlar. Kritik be dakika getikten
sonra; itfaiye ekipleri geldiklerinde ancak ayakta kalabilen dier birimlerin soutma
almasn yapabilirler.

Gvenlik Ekibi
Olay blgesinin ve iyerinin gvenliini salar. Olaan d durumlarda, hrszlk,
yamalama, panik ve kargaa her zaman olasdr. yerine dardan yabanclarn
girmesini, olay yerine ilgisiz ahslarn dolumasn bu ekip nler.


Arama Kurtarma Ekibi
Olay blgesindeki l, yaral ve kayp personeli arayarak bulur. Ancak her iyerinde
kurulmas pratik deildir. Donanmlar neredeyse bir servet tutmaktadr. Bu ekibin
eitimleri de belli kurumlar tarafndan yaplmaktadr. yerinde gme tehlikesi
bulunan yerlerin salamlatrlmas, hatta yeniden yaplmas bile bu ekibin kurulu
maliyetinden daha ucuz olabilir.

lk Yardm Ekibi
Yaralanm personelin ilk yardmn yapacak olan ekiptir.

Hasar Tespit Ekibi
Acil durum sonras oluan hasarn tespiti ve gerekli resmi belgeleri dzenlemekten
sorumlu olan ekiptir.

Tasfiye Ekibi
Ortaya kan hasar saptandktan ve gerekli belgeler dzenlendikten sonra, ortamdaki
enkazn kaldrlmasn salayan ekiptir.

Ulatrma Ekibi
Olaan d durumlarda iyeri ile d birimler (hastaneler, zel ve tzel kurumlar vb)
arasnda, malzeme ve personel tamas iini yapacak olan ekiptir. Gerekli grlen
personeli iyeri ev ile evler iyeri arasnda da bu ekip tayacaktr.

Operasyon Ekibi
Hasar gren veya devre d kalan sistemlerin en hayati olanndan balayarak yava
yava devreye alnmas iin alan ekiptir. Says, iyerindeki duruma gre birden
fazla olabilir.

Sosyal Hizmet ve Gda ekibi
yerinde mahsur kalan personelin sosyal gereksinmelerini, Resmi Kurumlarla
yazmalar, cenazelerin kaldrlmasn, yardmlarn kabuln ve datlmasn, d
birimlerle ibirliini bu ekip yapar.


Blmlerde Tahliye Ekibi
Tahliye emri verildiinde, o blmdeki personelin tahliyesinden sorumlu ekiptir.
Alarm sistemi ve Tahliye Planlamas da acil durumlar kapsamnda ele alnmal ve
deerlendirilmelidir. Sk sk alarm verilmeli ve tahliye tatbikatlar yaplmaldr. Btn
personel verilen alarmn anlamn nceden bilmeli hazrlkl olmaldr.
Alarm sistemleri; iyerinin zelliklerine gre sesli, kl veya hem sesli hem de kl
olabilir.
yerinde iaretleme ve etiketleme
yerinin btn birimleri, tadklar risklere gre standart olarak iaretlenmeli ve
gerekli yerlere etiketler yaptrlmaldr. Bu konuda ileriki blmlerde ayrntl olarak
bilgi verilmitir.

Kimyasal Maddeler Kontrol
Kimyasal maddeler sanayi kurulularnn vazgeilmezleri arasndadr. Binlerce
kimyasal madde iyerlerinde kullanlmaktadr. Her yl on sfrl liralardan fazlas
kimyasal madde kazalarnda yitirilmektedir. Bu olaylar kimyasal maddelerin
kullanmnda uyulmas gereken kurallarn bilinmemesinden veya yanl kullanmdan
kaynaklanmaktadr. Riskler blmnde kimyasal maddeler ile ilgili bilgi verilmitir
Burada depolama ve kullanma ile ilgili baz bilgiler verilecektir.
yerinde kullanlacak kimyasallarn malzeme gvenlik ve bilgi formlar
(MSDS=MGBF) mutlaka iyerinde bulundurulmaldr. Bu formlardaki bilgiler btn
blm alanlarnn grebilecei yerlere aslmaldr. Formlardaki uyarlara mutlak
ekilde uyulmaldr.
Kimyasal maddelerde depolama ve depo zellikleri ok nemlidir. Pek ok kaza ve
hastalk depolama koullarndaki hatalar sonucunda ortaya kmaktadr. Bir kimyasal
madde deposunun zellikleri aadaki gibi olmaldr.
Oksitleyici maddeler ile yanc-parlayc maddeler ayr ayr depolanmaldr.
Aksi durumda, gnn birinde kanlmaz olarak, ortaya kacak olan yangn
veya patlamalar felakete neden olacaktr.
Statik elektrie kar topraklama sistemi olmaldr.
Alttan ve stten zorlu havalandrma sistemi olmaldr.
Dknt-szntlarn temizlii iin zgaral vb zemin olmaldr.

Zemin ukur yapda olup, ortadan da drenaj olmaldr.
Drenaj, toplama kanallarna yaplmaldr.
Aydnlatmada ark yapmayacak sistem olmaldr.
ift kapl olmaldr. (Acil ka kaps)
Yan duvarlar atya gre daha salam olmaldr.
Andrmaya dayankl boya badana olmaldr.
Zemin andrclara dayankl olmaldr.
Tartm sistemi olmaldr.
Uygun iaretlemeler olmaldr.
eride ilk yardm malzemeleri bulunmaldr.
Yangna kar, yangn sndrme sistemleri olmaldr. En azndan uygun
yangn sndrme tpleri olmaldr.
Yangnla mcadele organizasyonu
Acil durum planlamasnda yangn mcadelesi ile ilgili nemli noktalar anlatlmt.
Burada; yangnla mcadelede uyulmas gereken genel temel kurallar verilecektir.
Mutlaka bir yangn mcadele prosedr olmaldr. Bu prosedr, yangnla ilgili acil
durum planlarn da iermelidir. Yangnla Mcadele Prosedrne ve Planlarna gre
hareket edilmelidir. Her iyerinin kendi yangn risklerine kar yangn mcadele
sistemi olmaldr. Bu sistem; Yangn nleme, sndrme, uyulmas gereken kurallar
ve organizasyonlar iermelidir. Donanmlar uygun olmaldr. Ancak yine de aadaki
pratik kurallara uyulmas gereklidir.
Btn birimlerin yangn riskleri belirlenmeli ve yangn ykleri hesaplanmaldr.
Kritik noktalarda ve blgelerde, atele alma prosedr olmaldr. Yazl izin
alnmadan, yangn nlemleri alnmadan kesinlikle kesme, talama ve kaynak ilemleri
yaplmamaldr.
Rzgar arkaya alnarak mdahale edilmelidir.
Hakim rzgar ynne gre yangnn genileme yn belirlenir.
Yangna neden olan kaynak saptanmaya allr (gaz, akaryakt, kat madde,
kimyasal madde vb) ve buna gre sndrme almas yaplr.
zellikle kapal alan yangnlarnda ortaya kabilecek gazlar ldrc olur. Bu
nedenle yetkisiz ve donanmsz personel yangn alanndan uzaklatrlmaldr.
Yangn kontrol altna alabilmek ve sndrebilmek iin gerekli grlen btn
nitelerde almalar durdurulmal ve elemanlar oradan tahliye edilmelidir.

LPG Yangnlarnda;
Olanakl ise yangn besleyen gaz ak durdurulmaldr.
Tankn yaknnda bulunan ara ve personel tahliye edilmelidir.
Tank zerindeki veya yaknndaki (varsa, ki olmaldr) sabit yamurlama
sistemi kullanlarak soutma yaplmaldr. Yanan tank ve yaknndaki
donanmlara srekli soutma yaplmaldr.
Aleve girme donanm olmayan personel hibir zaman alevli blgeye veya alev
kaynana girmemelidir.
Akaryakt Tanklarnda Yangn;
Tank yaknndaki ara ve personel tahliye edilmelidir.
Kpk ve Kuru Kimyasal Tozlu yangn sndrcler kullanlmaldr.
Kesinlikle sndrmede su kullanlmaz. Su; yalnzca evrede yanabilecek
donanmlara soutma yapmak iin kullanlabilir.
Elektrik Yangnlar ;
CO2 tipi sndrcler ile mdahale edilir
Yangn olan nitedeki elektrik akm kesilir.
Akm kesildikten sonra, gerekiyorsa su ile soutma yaplabilir.
Periyodik Olarak Donanm Kontrol
yerlerinde,her trl makine ve donanm iin bir knye ve periyodik bakm kart
hazrlanmaldr. Yasalarda ad geen makine ve donanm iin yasal sreleri iinde
ilgili birimlere periyodik muayeneler ve bakmlar yaptrlmaldr. Yasada ad
gemeyenler iin ise, o iyeri sorumlular tarafndan bir periyodik muayene sresi
belirlenmeli ve bu sreler iinde periyodik muayeneler ve bakmlar yaplmaldr.
Gvenlii Sorumlusu donanmlarn periyodik bakmlarn takip etmeli ve sresi iinde
yaplmasn salamaldr. Periyodik muayeneler mutlaka dosyalanmaldr.
Donanmlara, ekil 11 deki gibi bir knye ilitirilmelidir.
Aada, dzenli olarak muayene ve kontrol edilmesi gereken donanmlardan yasal
zorunluluk olan en nemlileri verilmitir.
Motopomplar ;
yerlerinde, suyu ekecek motorlu pompa ve boru tesisat ile motopomplar her an iyi
iler halde bulundurulmaldr. Motopomplar en az 6 ayda bir defa kontrol edilmeli,
kontrol tarihleri motopompun zerine yazlmaldr. Motopomplarla gnde bir defa 5
dakikalk su ile iletme deneyi yaplmaldr.


ekil 11 Periyodik Bakm Knyesi
Lastikli Hortumlar;
yerlerinin uygun yerlerinde yeterli miktarda yangn hortumu bulundurulmal, yangn
hortumlar ve dier yangn sndrme tertibatnn balantlar (rekor ve vanalar)
mahalli itfaiye normlarna uygun olmaldr.
Lastik olmayan hortumlar her kullanndan sonra boaltlp kurutularak kontrol
edilmelidir.
Lastikli hortumlar en ge 3 ayda bir defa kontrol edilmelidir. Yrtk, delik ve
balantlar bozuk hortumlar kullanlmamaldr.

Seyyar Yangn Tpleri
Seyyar yangn sndrme cihazlar, en az 6 ayda bir defa kontrol edilmeli ve kontrol
tarihleri cihazlar zerine yazlmaldr.
Kpkl tip (sodyum bikarbonat-asitli) yangn sndrme cihazlar, en az senede 1
defa tamamen boaltlp yeniden doldurulmaldr.
Karbondioksitli, bikarbonat tozlu, karbon tetraklorrl ve benzeri kimyasal maddeli
yangn sndrme cihazlar kullanmdan sonra derhal yeniden doldurulmaldr.

Buhar ve Scak Su Kazanlar
1-malinin bitiminde, monte edilip kullanlmaya balamadan nce,
2- Kazanlarda yaplan onarm veya deiikliklerden sonra,
3- Ylda 1 defa periyodik olarak ve
4- En az 3 ay kullanlmadan beklemi ve yeniden servise girecek ise, servise
Bakm sorumlusu
Aralkl kontrol sresi
Satc firma
retici firma
Satn alnma tarihi retilme tarihi
Demirba numaras
Cihazn ad
Bakm sorumlusu
Aralkl kontrol sresi
Satc firma
retici firma
Satn alnma tarihi retilme tarihi
Demirba numaras
Cihazn ad


girmeden nce
Yeterlilikleri Resmi Makamlarca kabul edilen teknik elemanlar tarafndan kontrol ve
deneyleri yaplmal ve sonular sicil kartna veya defterine ilenmelidir.

Basnl Kaplar
Yeterlilikleri Resmi Makamlarca kabul edilen teknik elemanlar tarafndan, kontrol ve
deneyleri aadaki durumlarda yaplmaldr.
1- malinin bitiminden sonra,
2- Monte edilip kullanlmaya balamadan nce,
3- Yaplan deiiklik ve byk onarmlardan sonra,
4- En az 3 ay kullanlmayp yeniden servise gireceklerse,
5- Periyodik olarak ylda 1 defa yaplmaldr.
Kontrol ve deney sonular dzenlenecek bir raporda belirtilip, bu raporlar
iyerlerinde saklanmaldr.

Hava Kompresrleri
Hava kompresrlerinin hz reglatr periyodik olarak kontrol edilmeli ve her zaman
alr ve iyi durumda tutulmaldr. Bunlarda soutma suyunun aknn gzle
izlenebilecei bir tertibat yaplmaldr
Kompresrlerin gvenlikli almalarn salamak zere;
1- Kompresrlerin montajndan sonra,
2- altrlmasndan nce,
3- Kompresrler zerinde yaplacak deiikliklerden sonra,
4- Byk onarmlardan sonra ,
5- Periyodik olarak ylda 1 defa,
Yeterlilikleri Resmi Makamlarca kabul edilen teknik elemanlar tarafndan kontrol ve
deneyleri yaplmal ve sonular sicil kartna veya deftere ilenmelidir.

Kaldrma Makineleri ve Asansrler
Kaldrma Makineleri ve aralar her almaya balamadan nce, operatrleri
tarafndan kontrol edilmelidir.
elik halatlar, zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve otomatik
durdurucular yetkili teknik bir eleman tarafndan 3 ayda bir defa btnyle kontrol

edilmelidir. Kontroller sonucu bir kontrol belgesi dzenlenmeli ve iyerinde zel bir
dosyada saklanmaldr.

Tehlikeli Svlarn Bulunduu Tank ve Depolar
Tehlikeli svlarn bulunduu tank ve depolar en ge ylda 1 defa kontrol edilmelidir.
Onarmda bunlar tamamen boaltlmal, balant borular sklmeli veya uygun kr
tapalarla tkanmal veya yanlar kapatlmaldr.

Aydnlatma Devreleri
Aydnlatma devresi de dahil olmak zere btn elektrik tesisat bir yl gemeyen
sreler iinde olmak zere yetkili elemanlar tarafndan kontrol ve bakma tabi
tutulmaldr.

Dzenli Olarak Saha Kontrol
3 ayda bir kez dzenli olarak, yeri Hekimi, Gvenlii Sorumlusu ve varsa evre
Mhendisi tarafndan saha gzlemleri yaplmal ve sonular iyeri ynetimine
raporlanmaldr. Gerekli ise, dzeltici almalar hemen balatlmaldr. Gerekli
dzeltmelerin yaplp yaplmad Gvenlii Sorumlusu tarafndan kontrol
edilmelidir.

Standart iaretleme ve etiketleme

yerlerinin blmlerinde ve eklentilerinde, prosesin deiik aamalar
yaanrken, farkl tehlikeler ve riskler sz konusudur. alanlarn, hangi amala
olursa olsun iyerine dardan gelenlerin, alt iveren ve elemanlarnn bu riskleri ve
tehlikeleri bilmeleri gerekir. Bilgilendirme, uyarma, anmsatma ve talimat verme
amal olarak sesli ve grsel iaretler ile semboller (piktogramlar) kullanlmaktadr. Bu
iaretler ve semboller Uluslar aras standarttr. Ayn zamanda, herkesin kolayca
anlayabilecei ekilde tasarlanmlardr. Tehlike ve risklerin azaltlamad veya
nlenemedii durumlarda ve o blmde bulunan herkesi bilgilendirmek veya
uyarmak zere bu semboller ve renklerle iaretlemelere bavurulmaktadr. Zaten,
karlan bir ynetmelikle de tehlikelere ve risklere kar standart iaretleme ve
etiketleme yaplmas zorunlu hale getirilmitir. Bu blmde uyar, bilgilendirme, yasak

ve tehlikelerin standart olarak nasl gsterildii, renklerin hangi anlama geldii ve
uygulamalarn nasl yaplmas gerektii ayrntl olarak anlatlacaktr.

yerlerinde renkler ve anlamlar;
Krmz: Genel olarak tehlike anlamna gelmektedir. Ancak deiik amalarla krmz
renk kullanlabilmektedir.
1- Durdurmay, kapatmay, durmay veya tahliye etmeyi gerektiren tehlikeli durumlar
belirtmek iin
2- Yangn nleme sistemleri ve donanmlar ile bunlarn yerlerini iaretlemek iin
3- eitli hareket ve davranlar yasaklamak iin;
Krmz renk kullanlr.

Sar: Bir tehlike sz konusu ise; Dikkatli olunmas ve nlem alnmas gerektiini
belirtmek iin sar renk kullanlr. Krmzda olduu gibi sar rengin uygulanmasnda
da farkllklar vardr.
1- Tehlikeli bir durum var dikkat et eklinde uyar yapan iaretlerde
rnein: Dikkat yanc madde, dikkat yukardan yk debilir.
2- Basamaklar, alak geitler, engeller vb durumlarda uyar iin.
rnein merdiven korkuluklar sar renkli olmaldr.

Mavi: Uyulmas zorunlu olan kurallar belirten iaretlerde mavi renk kullanlmaktadr.
Kullanlmas zorunlu olan kiisel koruyucu donanmlar, gidilmesi zorunlu olan ynleri
ve yaplmas zorunlu olan davranlar belirten iaretlerde mavi renk kullanlmaktadr.

Yeil: Gvenli durumlar (Salk ve Gvenlik) belirtmek iin de yeil renk kullanlr.
Ka yollarn, toplanma blgesini, acil durum klarn, acil durum dularn ve lk
yardm ve kurtarma istasyonlarn belirtmek iin yeil renk kullanlmaktadr.

Bu renklere temel gvenlik renkleri denilmektedir. Renklerin anlamlar ve uygulama
alanlar aretlemeler ile ilgili Ynetmelikte ve ayrca TS 7248 ve ISO 3864 te
aklanmtr.
Alglamann %80-90 kadar gz ile gereklemektedir. Organizmann en ok
zorlanan blmnn gz olduu sanlmaktadr.

Gzn;
Uyum
Dzenleme (akomodasyon)
Tespit (grntleme)
Olmak zere 3 temel fonksiyonu vardr.
Bu fonksiyonlarn zorlanmadan yerine getirilebilmesi iin alma ortamnn uygun
ekilde aydnlatlmas ve renklerin uygun olarak kontrast yaratmas gerekmektedir.
Grmeyi;
1-Kiisel etkenler
2-Grme as
3-Bakma sresi
4-Grme keskinlii yan sra;
1-evresel etkenler
2-Cisim ile zemin arasndaki kontrast
3-Zemin kll
4-Zeminin yaps ve rengi
5-Baklan cismin karmakl ve glge
6-Ortamdaki renkler de etkilemektedir.
Gzn en iyi grebilecei bak as: Yatay eksenden 30
0
-40
0

aasdr.
aretlemelerde, zellikle de acil durum iaretlemelerinde bu duruma dikkat etmek
gerekir.
Kontrast:
Cisim ile zemin arasndaki kontrast; Cisim ve zeminin sahip olduu yanstma
katsaylar dikkate alnarak belirlenir.
Kc=Cismin yanstma katsays, Kz

=Zeminin yanstma katsays olmak zere;

Bants ile bulunur. Kontrast>1 ise grme iyi olur.

Fark edilmesi gereken yerlerde kontrast renkler kullanlmaldr. rnein: Kaplarda,
bordrlerde, direklerde ve geitlerde kontrast renkler kullanlmaldr. Renkler %50
orannda eit olmaldr. 10 Cm. kalnlndaki izgiler, sol alttan sa ste doru 45
0

lik
a ile ykselmelidir.
Kc Kz
Kz


ekil 12 Kontrast yaratarak en iyi fark edilebilen renk ikilileri
Tehlike ve Uyar Levhalar
Bu levhalar, ortamda bir tehlikenin varl sz konusu olduunda, alanlar uyarmak
ve onlarn dikkatini ekmek iin kullanlr. Sar gen zemin ve siyah gen
ereveden oluur. Siyah %35 yer kaplamaldr. Siyah ereve iinde bulunan iaret,
yaz veya resim ieriine gre anlam kazanr. Levhann altnda ayrca yaz olabilir.

ekil 13 Tehlike ve Uyar Levhas

ekil 14 Tehlike ve Uyar Levhalar
Siyah Sar
Siyah Beyaz
Krmz Beyaz
Mavi Beyaz
Yeil - Beyaz


ekil 14 te verilen iaretlerin anlamlar;
Srasyla ;Dikkat zehirli madde, Dikkat zararl ve tahri edici madde, Dikkat
evreye zarar veren madde
Dikkat biyolojik zararl , Dikkat yksek voltaj ve Dikkat andrc madde

andrc madde.

ekil 15 Tehlike ve Uyar Levhalar
Srasyla; Dikkat patlama tehlikesi, Dikkat yanc madde, Dikkat oksitleyici (yakc)
madde, Dikkat elektrik arpabilir, Dikkat yk debilir, ve Dikkat iaretleri. Siyah
gen iinde yalnzca nlem (!) iareti varsa, dikkatli olunmas gerektiini bildirir.
Ancak tehlikenin ne olduunun da bilinmesi iin tabela altnda ayrca aklayc bir
yaz olmaldr.
Yasak levhalar
Baz alma birimlerinde, baz ilerin ve eylemlerin yaplmas veya baz maddelerin
ve malzemelerin bulundurulmas ya da kullanlmas yasak olabilir. Bu durumda
yasaklama iaretleri ve levhalar kullanlr. Beyaz zemin zerinde krmz bir daire ve
sa alttan sol yukarya doru 45
0

lik a ile uzanan krmz bir kuaktan oluur.
Krmzlar tabelann % 35 ini kaplamaldr. Krmz kuan altnda yer alan ii veya
eylemi yapmak, malzeme veya maddeleri bulundurmak yasaktr anlamn tar.
!!


ekil 16 Tehlike ve Yasak Levhas

ekil 17 Tehlike ve Yasak Levhalar
Anlamlar; Dikkat izinsiz girmek yasaktr (Dur),Dikkat cep telefonu kullanm
yasaktr, Forklift girmesi yasaktr ve Yk asansrne binmek yasaktr.
Krmz renk ayrca yangn iaretlerinde de kullanlr.

ekil 18 Yangn bilgi levhalar
Anlamlar; Yangn tp burada, Yangn hortumu burada ve Yangn alarm
dmesidir.
Grld gibi, krmz renk yasak dnda da kullanlmaktadr.


Bilgi levhalar :
Salk ve gvenlikle ilgili bilgiler verir. Yeil zemin iinde beyaz renkli yaz ve
semboller vardr.

ekil 19 Salk ve Gvenlik iaretleri
stteki iki resimde acil ka kaplarnn ynleri belirtilmektedir. Alttaki resimlerde ise
srayla; Acil gz duu, normal du veme suyu olduu belirtilmektedir.

Zorunlu hareket iaretleri
yerlerinde; in ve risklerin zelliklerine gre, uyulmas ve uygulanmas gereken
kurallar ve eylemler olabilir. Bunlar, herkesin kolayca anlayabilecei ekilde
tasarlanm ekil ve sembollerden olumutur. ekil ve semboller yan sra, yaz ile
de anlamlar glendirilebilir. Zemin mavi renkte ve yuvarlak, iinde de beyaz renkli
ekil, sembol (piktogram) veya yaz vardr.
Beyaz ekil veya yazda ifade edilen eylemin yaplmas gereklidir anlamn tar.
Mavi renk en az %50 yer kaplar.


ekil 20 Zorunlu Hareket Levhas rnei

Zorunlu hareket levhalar; Uyulmas, ve dikkat edilmesi gereken kurallar, olas
tehlikeleri haber veren iaretlerdir.

ekil 21 Zorunlu Hareket ve Bilgi Levhalar

Soldan saa doru anlamlar;
Toz maskesi tak, statik elektrie kar ayakkab giy, tp zincirle balayn,
Yk asansrdr, Koruyucu izme giy.


Koruyucu gzlk ve kulaklk takn, Koruyucu eldiven giyin, Kulaklk tak,
Elini dezenfekte et, nl giy.
Baret ve kulaklk kullann, Baret ve gzlk kullann,Filtreli kaynak siperlii
kullann, Yz siperlii kullann ve Hareketli paralara sanz taklabilir.

Boru tesisatnda renkler:
Borular; iinden gaz veya sv halindeki akkanlarn getii malzemelerdir.
Akkanln srekli salanmas nedeni ile boru tesisat her zaman tercih edilen bir
tama yntemidir. Boru tesisatndaki borular, vanalar, supaplar ve bunlarla ilgili
paralar, iinde tadklar maddelere gre ayr renklerde boyanmal ve kolay
grlebilen yerlere belirti iaretler konulmaldr. Kollu veya sapl vana ve musluklarn
zerinde, bunlarn ak veya kapal olduklarn gsteren iaret veya tertibat
bulunmaldr. Otomatik vanalarn zerlerinde, bunlar gerektiinde el ile alr
duruma getirecek bir tertibat bulundurulmaldr. Bunlarn yaplmas yasal
zorunluluktur.
Karmak bir boru sistemi olan tesiste standart renkte boyama ve iaretleme
yaplmazsa neler olur?
Bata yangn olmak zere, gk veya baka bir acil durumda, borulardan geen
akkanlar durdurmak gerekebilir. Hangi borudan hangi akkann getii belli
olmadnda acil durumu yaratan olayn vereceinden ok daha byk hasar
meydana gelebilir. Olas bir gk durumunda enkaz altndakileri aramak iin alan
kurtarma ekipleri de borulardan kabilecek kaaklar nedeniyle zor durumda kalabilir.
Doann andrc etkisine kar koruyucu olmas iin, bir tesis kurulurken zaten
borular boyanmaktadr. Bu aamada, kullanlan boyay standart renklerde semelidir.
Baz borular zel olarak kaplanm durumdadr ve boyama yaplamayabilir. Bu
durumlarda da belli aralklarla, borularda, tantm rengi denilen standart renklerde
bantlar kullanlmaldr. Duvar ve benzeri engelleri getikleri yerlerde, vanalar,
supaplar ve musluklar ile balant yerlerinde temel tantm renkli 15 Cm. bantlar
yaplmal, ve ak yn standart renklerde oklarla gsterilmelidir.


ekil 22 Borularda Kullanlabilecek Tantm Renkleri

RAL 6017
Sv haldeki su
RAL 6016
Sert su
RAL 6018
Yumuak su
RAL 6019
me suyu
RAL 8011
Makine yalar
RAL 3000
Yangn
Sndrme suyu
RAL 1006
Gaz borular
RAL 4005
Asit ve alkali
RAL 6017
Sv haldeki su
RAL 6016
Sert su
RAL 6018
Yumuak su
RAL 6019
me suyu
RAL 6017
Sv haldeki su
RAL 6016
Sert su
RAL 6018
Yumuak su
RAL 6018
Yumuak su
RAL 6019
me suyu
RAL 8011
Makine yalar
RAL 3000
Yangn
Sndrme suyu
RAL 1006
Gaz borular
RAL 4005
Asit ve alkali

RAL 5015
Hava borular
RAL 5012
Enstrman havas
RAL 5017
Normal basnl
hava
RAL 9011
Dier borular
RAL 7002
Havalandrma ve
tahliye borular
RAL 6011
Azot borular
RAL 9003
Akaryakt
RAL 9006
Su buhar
RAL 2003
Buhar borular iin bant rengi
RAL 5015
Hava borular
RAL 5015
Hava borular
RAL 5012
Enstrman havas
RAL 5012
Enstrman havas
RAL 5017
Normal basnl
hava
RAL 5017
Normal basnl
hava
RAL 9011
Dier borular
RAL 9011
Dier borular
RAL 7002
Havalandrma ve
tahliye borular
RAL 7002
Havalandrma ve
tahliye borular
RAL 6011
Azot borular
RAL 6011
Azot borular
RAL 9003
Akaryakt
RAL 9003
Akaryakt
RAL 9006
Su buhar
RAL 9006
Su buhar
RAL 2003
RAL 2003


ekil 23 Borularda Kullanlabilecek Tantm Renkleri

ekil 24 Borularda temel tantm renkleri ve kod iaretleri uygulamas

Baretlerde renk uygulamas:
eitli bakm, onarm, montaj veya demontaj sahasnda birbirinden ok farkl
grevde ve statde personel alyor olabilir. Buradaki kiilerin baret kullanmas
Sal ve Gvenlii asndan zorunludur. Uzaktan bakldnda, alan personelin
en azndan statlerinin anlalabilmesi iin baret renklerinden yararlanlr. Yaptklar
ilere gre de yetkilerinin uygun olup olmadnn anlalmas iin kullanlan baret
renklerinden ayrm yaplmas olanakl olur.
Beyaz :Ynetici, Mhendis ve Misafir
Sar :i
Yeil :Salk Personeli
Krmz :Yangn, Gvenlii ve Kalite Kontrol elemanlar
Mavi :Bakmclar
UYGULAMALAR
Yangn suyu
Asetilen
Hidrojen H
Tantma renkleri ve kod iaretleri rnekleri
Ak Yn
Ykama suyu
Sulandrlm niadr
Yangn sndrme suyu
NH4OH
Doal gaz
Oksijen O
2
Mazot
Motor ya
UYGULAMALAR
Yangn suyu
Asetilen
Hidrojen H
Tantma renkleri ve kod iaretleri rnekleri
Ak Yn
Ykama suyu
Sulandrlm niadr
Yangn sndrme suyu
NH4OH
Doal gaz
Oksijen O
2
Mazot
Motor ya


Turuncu :Ustaba ve Teknisyen tarafndan kullanlacak baretlerin renklerdir.

Resim 1 Baretlerde Standart Renk Uygulamas
Gaz ve buhar filtrelerinde renkler:
Gaz ve buhar filtrelerinde de renk standard uygulanmaktadr. Renklerin yan sra
koruma yaptklar kirleticilere gre de A, B, E ve K harfleri de kullanlmaktadr.
A harfi ve kahverengi renk; Organik gazlara ve buharlara kar korumay
B harfi ve gri renk; norganik gaz ve buharlara kar korumay
E harfi ve sar renk; Asit zellikteki gaz ve buharlara kar korumay
K harfi ve yeil renk; Amonyak ve trevlerine kar korumay garanti eder.
Bir gaz veya buhar filtresi zerinde bu renklerden biri veya birkandan oluan bir
bant vardr. Bu bantlarn rengine gre yukarda aklanan kirleticilere kar koruma
salanyor demektir.
Filtre zerinde kahverengi, yeil ve gri renk varsa, ayrca ABK harfleri de yer
almaldr. Eer sar ve yeil renkli bant varsa EK harfleri de yer almaldr.
Kiisel koruyucular blmnde dier zellikler ayrca anlatld iin burada yalnzca
renk ve harf standartlarndan sz edilmitir.


Kimyasal maddelerde de tehlike iaretleri kullanlmaktadr. (Baknz ekil 3)

ekil 25 Gaz ve Buhar Filtrelerinde Renkler

NEM, ESNT TERMAL KONFOR
alma ortamndaki nem, esinti ve termal konfor mutlaka standart snrlar iinde
olmaldr. Standart d deerler; alma konforunu ve temposunu olumsuz etkiler.
Uygun olmayan koullarda, insann dzenleme ve dengeleme sistemleri bir sre iin
olumsuzluklar tolere edebilir.
Vcuttaki s transferi;
Konveksiyon
Kondksiyon
Radyasyon
Buharlama
olmak zere 4 yolla gerekleir.
Konveksiyon: Cilt ile zerine yaylan hava arasnda gerekleir
Kondksiyon: Temas ederken gerekleir
Radyasyon:Scak cisimden souk cisme doru yaylma ile olur.
Buharlama:Vcuttan buhar eklinde (ter, solunum) su kaybyla gerekleir.(Nemli
havalarda buharlama azalr ve terleme artm grnr. Kuru havalarda da terleme
fark edilmez).

A - Organik Gaz/Buhar
Tetraclormethane
B - norganik Gaz/Buhar
chlorine, hydrogen sulphide,
hydrogen cyonide
E - Asit Gaz / Buhar
Sulphur dioxide
K - Amonyak &Trevleri
Ammonia


ekil 26 Kimyasal Maddeleri Tayan Aralarda Bulunmas Gereken Uluslar aras
1. Patlayc maddeler 2.1- Yanc gazlar 2.2- Yanmayan, 2.3-Toksik gazlar
toksik olmayan gazlar

3-Yanc svlar 4.1-Kolay tutuabilen katlar 4.2-Kendiliinden 4.3-Su ile
kolayca tutuan temasta
katlar kolay tutuan gaz
gaz karan katlar

5.1- Oksitleyiciler 5.2-Organik peroksitler 6- Toksik ve enfeksiyz madde

7- Radyoaktif maddeler

8-Andrc maddeler 9-Deiik tehlikeli maddeler


Kimyasal Madde Tehlike Sembolleri
WHO tarafndan nerilen nem ve hava akm hzlar ;
NEM :18.5
0
C de %45 65
HAVA AKIM HIZI
Rahatlatc : 0.11 0.15 m/sn
Rahatsz edici: 0.5 m/sn
Uluslar aras standartlara gre ;
Vcut scaklnn 38
0
C zerine kmamas veya 1 saatte 1
0
C den fazla
ykselmemesi nerilmektedir.

HAVA AKIMI
Oturarak yaplan almalarda 0,3 m/sn, nce ilerde 0,1 m/sn olmas tercih
edilmelidir. Radyant s iin ortalama deer 18,3
0
C olmas istenir. st snr 20
0
C,
alt snr 16,7
0
C dir. Glob termometre ile llr.
Efektif scaklk:Hava scakl, havann nem oran ve hava akm hznn beraberce
kii zerinde yaratt scaklk etkisine denir.
alanlar zerinde eit scaklk etkisi yaratan bu 3 deikenin bileimlerine edeer
efektif scaklk denilmektedir. llen deerler, Namogramlar zerinde iaretlenir ve
hissedilen deer bulunur. Ancak, gnmz teknolojisinde, elle hesap yapmaya gerek
brakmadan hissedilen deerleri hesaplanm olarak gsteren cihazlar yaygn olarak
bulunmakta ve kullanlmaktadr.
32
0
C scaklk ve %25 nem oran ve 0,1 m/sn hava akm hzna sahip ortam ile,
27
0
C scaklk ve %75 nem oran ve 0,1 m/sn hava akm hzna sahip ortam
alanlar zerinde ayn scaklk etkisi yaratr.
Yksek scaklkta;
Nabz ykselir,
Sinirlilik duygusu artar,
Kan dolam hzlanr,
Terleme artar,
Tuz ve sv kayb meydana gelir,
s kramplar,
susuzluk duygusu,

Dikkat azalmas,
LDH, CPK, SGOT, SGPT artar,
Fiziksel ve zihinsel verim dkl,
Ortaya kar ve hata yaplmaya balanr. Sonuta i kazalarna ak hale gelinir.
Dk scaklkta;
Souk algnlklar,
Donma,
Souk yanklar,
Dikkat azalmas,
hata art,
i kaza riski art,
El ayak parmaklarndaki donma,
nedeni ile verim der ve tepki yetenei azalm olur .

ekil 27 Ortam alma Scaklklar ve Scak Ortam Kazas likisi

Scak arpmas:Termoreglasyon yeteneinin yitirilmesi ile terlemenin durduu, acil
14-16
0
C Ayakta ok ar almalarda
15-17
0
C Ayakta ar almalarda
17-18
0
C Ayakta hafif almalarda
18-21
0
C Oturarak almalarda
alma biimine gre ortam scaklklar
K
a
z
a

s
a
y
l
a
r
8 11 14 18-20 22 25
Ortam scakl ile i kazalar ilikisi
0
C
14-16
0
15-17
0
17-18
0
18-21
0
14-16
0
15-17
0
17-18
0
18-21
0
14-16
0
15-17
0
17-18
0
18-21
0
K
a
z
a

s
a
y
l
a
r
8 11 14 18-20 22 25
0
C
K
a
z
a

s
a
y
l
a
r
8 11 14 18-20 22 25
K
a
z
a

s
a
y
l
a
r
8 11 14 18-20 22 25
0
C


olarak vcut soutulmazsa srekli beyin hasar veya lmn kanlmaz olaca bir
durumdur. Terleme durur, derin vcut scakl artar, ba ars-dnmesi, bulant,
kusma, bitkinlik, ar sinirlilik ve saldrganlk veya tam hissizlik, dispne, grme
bozukluu, anri, dolam bozukluu ve akcier demi geliir. Adalelerde seirmeler,
bilin kayb ve koma oluur. Kanda; SGOT, SGPT, LDH artar ve i kanamalar olur.
lm kanlmazdr.
Gne arpmas:Scak arpmasna benzer.Gnein UV nlarndan ba ve boyun
etkilenmitir. Nrolojik belirtiler n plandadr. Ba ars, idrar skmas, ense sertlii,
kaslmalar, filiform nabz, hipertermi ve koma geliir.

AYDINLATMA
Verimli bir alma yaplabilmesi iin, alma ortamnda uygun aydnlatma
salanmaldr.
Uygun aydnlatma nasl olmaldr?
Aydnlatma trnn seimi,
doal aydnlatma,
yapay aydnlatma,
Aydnlatma ara ve trnn seimi,
Aydnlatma ara ve lamba saysnn seimi,
Aydnlatma aralarnn dzeninin saptanmas,
eklinde planlama yaplmaldr.
Doal aydnlatma gne ile yaplr. Yapay aydnlatma k kaynaklar
kullanlarak yaplr.

Yapay aydnlatma;
Genel aydnlatma,
Yresel aydnlatma,
Genel aydnlatma ile destekli yresel aydnlatma eklinde yaplr.
Aydnlatma ara ve saylarnn belirlenmesi:
N
1
=Aydnlatma aralarnn says
N
2
=Her bir aydnlatma aracndaki lamba says
I =Aydnlatma dzeyi L
X
(Aydnlatma birimi lux tr.)

A =Aydnlatlan alan m
2
L =Lamba iin lmen deeri (k aks birimidir.)

Bants ile armatr says hesaplanr. Lmen deerleri deiik tablolarda verilmitir.
60 watt iin lmen deeri 860, 100 Watt iin 1740 ve 40 watt floresan iin 3150 dir.
Kir, is vb nedenlerle k kaynaklar kararaca iin bulunan armatr veya lamba
saysn 2 kat olarak uygulamakta yarar vardr.

Aydnlatma aralarnda dzen saptama:
Dorudan doruya objeyi veya i alann aydnlatmal, yansma ve
parlamalardan kanmaldr. Aydnlatma aralar arasnda olmas gereken uzaklk
aydnlatlan yzey yksekliinin 1,5 katn gememelidir. (r.ykseklik 2 m ise
armatrler (lambalar) aras mesafe 3 m olmaldr. Gerektiinde bu mesafe
azaltlabilir. Ik, sa elini kullananlar iin arkadan ve soldan gelmelidir.
Buradaki ama: Yansmalar, glgeleri ve parlamalar engellemektir.

KSEL KORUYUCU DONANIMLAR

Bilindii gibi, iyerlerinde eitli riskler sz konusudur. Bu riskler
gerekletiinde ise, alanlar asndan sonular i kazas ve meslek hastal
olarak kendini gstermektedir. alanlar bu tehlikeden korumak amacyla normal
giysiler dnda baz malzemelerin kullandrlmas sz konusudur. alan kiileri
meslek hastal ve i kazalarna kar korumak ve almay daha ergonomik hale
getirmek amacyla kullanlan bu malzemelere kiisel koruyucu donanmlar
denilmektedir. Kiisel koruyucu donanmlar iin deiik tanmlar kullanlmaktadr.
Tanm nasl yaplrsa yaplsn sonu olarak ama; alan salk ve gvenlik
ynnden korumaktr.
Sosyal yardm amacyla verilenler dnda kalan kiisel koruyucular ve giyim
malzemeleri iverenin maldr. Bunlar; iyerinde, yalnzca amacna uygun olarak
kullanlmak zorundadr. Kiisel koruyucu donanmlarn hangi artlarda ve kimler
I x A
N
2
x L
N
1
=
I x A
N
2
x L
N
1
=


tarafndan kullanlmas gerektii konusunda alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanlnca zel bir ynetmelik karlmtr. (Baknz Ynetmelikler sayfas) Ayrca
89/686/EEC kiisel koruyucu direktifine gre hazrlanm, kiisel koruyucularda TS
EN kodlar ve CE uygulamasna ynelik tebli de yaynlanmtr. Bu teblie ve sz
konusu direktife gre kiisel koruyucular grup iinde incelenmektedir.
1-Kategori I
Tasarmc tarafndan, kullancnn kendisinin deerlendirebilecei kabul edilen,
tedrici olarak ortaya kan ve zamannda farkedilebilir derecede dk dzeydeki
risklere kar koruma salayan basit yapdaki kiisel koruyucu donanmlar, Kategori-I
olarak snflandrlr.
2-Kategori II
Kategori-I ve Kategori-III'n dnda kalan tm kiisel koruyucu donanmlar,
Kategori-II olarak snflandrlr.
3-Kategori III
Tasarmc tarafndan, ani olarak ortaya kabilecek tehlikeleri, kullancnn
zamannda fark edemeyecei dnlen durumlarda ve hayati tehlike oluturarak,
sala ciddi ekilde ve geriye dn mmkn olmayacak derecede zarar
verebilecek risklere kar koruma salayan karmak yapdaki kiisel koruyucu
donanmlar, Kategori III olarak snflandrlr.

Kategori III iinde saylan Kiisel Koruyucular
Kitabn esas konusu bu malzemelerdir. alanlar ortam riskleri ve
tehlikelerine kar, baka bir deyile i kazalar ve meslek hastalklarna kar
korumak zere alanlara iveren tarafndan verilmesi zorunlu olan malzemelerdir.
Eer kiisel koruyucu donanmlarn seimi yanl yaplrsa veya amaca uygun olarak
kullanlmazlarsa, kesinlikle, koruyucu zellikten sz edilemez. OSHA ve Bureau of
Labor Statistics (BLS) raporlarna gre (lkemizde bu konuda yeterli veri ne yazk ki
yok. Bu nedenle yabanc yaynlara bavurulmaktadr.) kiisel koruyucular kullanld
halde, pek ok i kazasnn sonucunda, yine de yaralanmalarn olduu grlmektedir.
Peki, kiisel koruyuculara ramen neden yaralanma oluyor? Yant ok basit;
Ya koruyucunun koruma kapasitesi almtr, ya yanl seim yaplmtr ya da hatal
kullanlmtr.


ncelikle bilinmesi gerekir ki;
KSEL KORUYUCU DONANIMLAR; Tehlikeyi yok etmez, tehlikeden olumsuz
etkilenmeyi nler veya en aza indirir.
KSEL KORUYUCU DONANIMLAR; Zarar verici etkenlere maruz kalma olasln
azaltmak veya en aza indirmek iin kullanlr.
KSEL KORUYUCU DONANIMLARIN ; Koruma gcnn de bir snr vardr.
YANLI SELEN KSEL KORUYUCU DONANIMLAR; Ekonomik kayplara da
neden olmaktadr. nk irketin maddi kaynaklar bouna israf edilmitir.
yerlerindeki risklere kar srasyla;
1-Riski ortadan kaldrmak
2-Riski izole etmek (snrlandrmak)
3-Toplu korumaya ncelik vermek
4- Kiisel koruma yapmak
eklinde sralanabilecek bir uygulama yaplmaldr. Kiisel koruyucu donanmlar
seilmesi kullanlmas iin uyulmas gereken kurallar ve bilinmesi gereken ayrntlar
vardr. Bir iyerinde kiisel koruyucu donanmlar ba vurulacak en son koruma
yntemi olmaldr. Eer btn nlemlere ramen, alanlarn salk ve gvenlikleri
tehdit altndaysa veya teknolojik olarak alma ortamnda ve donanmlarda
deiiklikler yaplamyorsa son are olarak korumay kiiselletirmek gerekir. Bu
aamaya gelinceye kadar, ilk 3 madde ile ilgili olarak yaplmas gerekenler ve
alnmas gereken nlemler kitabn nceki blmlerinde ayrntl olarak anlatlmtr.
Bu blmde, son are olarak kullanlmas dnlen kiisel koruyucu donanmlar ile
ilgili olarak bilinmesi gereken baz nemli bilgiler aktarlacaktr.
89/686/EEC sayl Kiisel Koruyucu Donanmlar Direktifine gre; Bir kiisel koruyucu
donanm, bir veya daha fazla salk veya gvenlik riskine kar korunmak amacyla
bir kii tarafndan giyilmek veya tanmak zere tasarmlanan herhangi bir ara veya
geretir.
Kiisel korunma donanmlar aada saylanlar da kapsamaktadr:
1. Kiiyi ayn anda bir veya daha fazla olas risklere kar korumak amacyla
retici tarafndan bir btn haline getirilmi birok cihaz veya aletten olumu
donanmlar,
2. zel bir faaliyetin yrtlmesi esnasnda bir kii tarafndan giyilen veya
tanan, kiiyi koruma amac olmayan ekipmanla ayrlabilir veya ayrlamaz

ekilde birletirilen koruyucu alet veya cihazlar,
3. Koruyucu donanmn, zgn olarak o donanm iin kullanlan ve rahat ve
ilevsel almas iin gerekli olan deitirilebilir paralar.
4. Kiisel korunma donanmnn baka bir dsal arala birlikte kullanlmasna
ynelik olarak piyasaya srlen herhangi bir sistem, bu sistem srekli olarak
giyilmek ve tanmak iin tasarlanmam olsa bile, donanmn tamamlayc
paras olarak kabul edilir.
EN nedir?
Avrupa iin yeni standartlar oluturmakla grevli kurul, Avrupa Standartlar
Komitesidir (CEN). Bu komite; EFTA yesi lkelerin (Avusturya, Finlandiya, zlanda,
Norve, sve ve svire) ve her AB ye lkesinin Ulusal Standart Enstitleri ve
ayrca nde gelen kiisel koruyucu donanm reticileri temsilcilerinden olumutur.
Sz konusu standartlar Avrupa Standartlar Komitesi tarafndan gelitirilir ve her ye
lkede Salk ve Gvenlik Ynetimi tarafndan kontrol edilirler. Baz standartlar
taslak halindedir (prENs), fakat bunlar tm ye lkeler tarafndan onaylandktan
sonra pr n eki kaldrlr ve balayc Avrupa Normu durumuna gelirler.
CE Nedir?
Bir rnn EN standardna uygun olup olmad yetkilendirilmi kurumlarca
test edilir ve standartlara uygun olan rne uygunluk belgesi verilir. Bu belgeye
dayanarak, rn zerine CE ireti konur ve yanna da onay veren kurumun kodu
yazlr.
alanlarn salt EN standartlarnda ve CE onayl kiisel koruyucu
donanmlarla i kazas ve meslek hastalklarndan korunmasn beklemek byk
hatadr. Btn kiisel koruyucu donanmlarn koruma ve dayanma glerinin snrl
olduu her zaman hatrda tutulmaldr.
Kiisel Koruyucularn Seimi
/risk ve ortam analizlerini yapldktan sonra gerekli kiisel koruyucular
seilmelidir. Kiisel koruyucularn seiminde, mutlaka, uzman destei olmaldr. yeri
Hekimi ve Gvenlii Sorumlusu bu konuda hem SG Kuruluna, hem de alanlara
teknik destek salamaldr. Gerekli risk analizleri yaplmadan ve kullanm gerei
saptanmadan kiisel koruyucu donanm kullanlmamaldr. Olanakl ise, kiisel
koruyucu donanm seimi ve gerekleri konusunda bir prosedr hazrlanmaldr. Bu
prosedrde;

Beni bekleyen riskler nelerdir?
Setiimiz kiisel koruyucu neye kar koruyor?
Seimlerde nelere dikkat etmeliyim?
Beklentimiz nedir?
Tarznda sorularla sk bir ekilde sorgulama yaplmal ve gereksinimimizin ne olduu
belirlenmelidir. Bilinsizce seilen kiisel koruyucu donanmlar yeterince koruma
salamayaca gibi maliyetleri de daha pahalya gelecektir. rnein; Sizin basit
tasarml, kategori I dzeyinde malzemeye gereksiniminiz varken bilinsiz davranarak
kategori III dzeyinde kiisel koruyucu donanm aldnzda aslnda paranz sokaa
atm olursunuz.
Kiisel Koruyucularn Satn Alnmas ve Kullandrlmas;
Gvenlii Sorumlusu uygun olarak seilen tm koruyucular iin bir teknik
artname dosyas hazrlamaldr. Satn alnacak btn koruyucular iin bu dosyadaki
kriterler geerli olmaldr. Kriterler Risk Analizi sonularna gre belirlenmelidir.
Alnan btn kiisel koruyucu donanmlar, alanlara zimmet belgesi karlnda
datlmaldr. Srekli veya geici hizmet akdi ile alanlar, stajyerler, raklar, i
veya ziyaret amacyla gelenler, sreli veya geici iler iin bulunan alt yapmc firma
alanlar veya bu firmaya (nedeni ne olursa olsun) gelenlere kiisel koruyucu
donanm verilmesi zorunludur. Bu kiiler de kiisel koruyucu donanmlar kullanmak
zorundadrlar.
Baz rnlerin son kullanma sresi retici firma tarafndan belirlenmi olabilir.
Ancak, yaplan iin gerei, malzemeler zamanndan nce ypranabilir. Yaplan i
nedeniyle zamanndan nce ypranarak ilevini yitiren malzeme sratle yenisi ile
deitirilmelidir.
alanlara; Kiisel koruyucu donanmlarn nasl kullanlaca, bakmnn ve
temizliinin nasl yaplaca iveren tarafndan retilmelidir. Kullanc kendisine
retildii ekilde malzemenin bakm ve temizliini yapmak zorundadr. Onarlmas
gereken durumlarda dorudan Gvenlii Sorumlusu ile iletiim kurmaldr. Olas
yanllklar ve olumsuz sonulardan kanmak iin, alanlarn kendi kendine kiisel
koruyucu donanmlar tamir etmesi yasaklanmaldr.
Kiisel koruyucu donanmlar zerinde bulunmas zorunlu olan bilgiler ve
iaretler
Kiisel koruyucu donanmlarda ve ambalajlarnda baz bilgilerin olmas gereklidir.

1-retici firmay veya satcy tantmaya yarayan bir isim, ticari marka gibi bilgiler.
2-Tketicinin tanmasna ynelik olarak, rnn ticari ad, cinsi, kodu, seri numaras
vb gibi, bilgiler.
3-ls
4-Kullanm sresi (zaman iinde, koruma gc ve kalitesi azalabilir. )
Bu bilgilerin dnda, malzeme zerinde veya ayn zamanda ambalaj zerinde ek
olarak, depolama, kullanm, temizleme ve dezenfeksiyon, yedekleri ve aksesuarlar,
koruma seviyesine ait test sonular, kullanm mr, tamak iin gereken
ambalajlama ekli ile, hangi risklere kar kullanlabileceini belirten semboller ve
iaretler bulunmaldr. Baknz ekil 28

rnler zerinde CE iaretleri ve anlamlar
Kiisel koruyucu donanmlarn zerlerinde CE iareti ve baz rakamlar olabilir.
Bunlarn anlamlarn da bilmek gerekir.
Kategori I dzeyindeki kiisel koruyucularda yalnzca CE iareti bulunabilir.
Bunun anlam; Bu rn uygunluk testinden gememitir ama, reticisi tarafndan,
salk ve gvenlik gereklerini salad beyan ediliyor demektir. Yani CE iaretini
retici kendisi koymutur. reticinin buna yetkisi vardr.
Kategori II ve kategori III dzeyindeki kiisel koruyucularda CE iareti ve
bunun yan sra onay veren kurumun kodu da olacaktr. Bunun anlam; Yetkili bir
makam tarafndan salk ve gvenlik gereklerini yerine getirdii test edilmitir.
retici firmalarn kalite sistemleri ile testleri yapan laboratuvarlar da bamsz
yetkili makamlarca denetlenebilir. Kalite sistemlerini denetleyen kurumlarn kodlar da
rn zerinde yer alr.

ENV 343: Hava kirliliine kar
koruma

ENV 342: Soua kar giysi
EN 511: Soua kar koruyucu
eldiven

EN 1149-1: Statik elektrie kar
koruyucu giysi-1: Yzey direnci
prEN 12477: Kaynaklarda, statik
elektrie kar koruyucu eldiven

EN 407: Termal risklere kar
koyucu eldiven
EN 531: Endstriyel scaa kar
koruyucu giysi
EN 533: Is ve alev yayan
malzemelere kar koruyucu giysi
prEN 12477: Is ve aleve kar
kaynak eldiveni

EN 388: Mekanik risklere kar
koruyucu eldiven

EN 465: Sprey eklindeki sv
kimyasallara kar koruyucu giysi.
(tip 4)

EN 466: Sv kimyasallara kar
koruyucu giysi (tip 3)
EN 467: Vcut ksmlarn koruyucu
giysi
EN 374-1: Kimyasallara kar
koruyucu eldiven
prEN 1511: Sv kimyasallara kar
koruyucu giysi (tip 3)

prEN 1512: Sprey eklindeki sv
kimyasallara kar koruyucu giysi.
(tip 4)
prEN 1513: Vcut ksmlarn
koruyucu giysi

EN 374-1: Kimyasallar ve
mikroorganizmalara kar koruyucu
eldiven

EN 510: Makinelerin hareketli
paralarna kaplmay nleyici giysi

EN 1073-1Radyoaktif bulamaya
kar koruyucu giysi

EN 388: Mekanik risklere kar
koruyucu eldiven
EN 1082-1: El ve kollar bak
kesiklerine kar koruyucu eldiven

EN 471: Grlmeyi ve fark edilmeyi
salayan giysi

EN 659: tfaiyeci eldiveni
EN 469: tfaiyeciler iin koruyucu
giysi

ekil 28 Kiisel Koruyucu Donanmlarda Semboller

Kiisel koruyucu donanmlar aadaki gibi guruplandrlabilir
Gz koruyucu donanmlar
Ba koruyucu donanmlar

Yz ksmen veya tamamen koruyan donanmlar
itmeyi koruyucu donanmlar
El ve kol koruyucu donanmlar
Solunum sistemini koruyucu donanmlar
Koruyucu giysiler
Yksekten dmeye kar koruyucu donanmlar
Ayak, bacak koruyucular ve kaymaya kar koruyucu donanmlar
Boulmay nlemek veya can yelei olarak kullanlmak zere tasarlanm
donanmlar
Elektriksel risklere kar koruyucu donanmlar
Kiisel Koruyucularn zellikleri ile TS ve EN Standart Kodlar (topluca, kitap
sonunda ek halinde verilmitir)
Solunum Sistemi Koruyucular
Solunum cihazlarnn iki ana tr vardr;
Ortamdan solunan havay temizleyen solunum cihaz
Temiz hava salayan solunum cihaz
Havay temizleyen solunum cihazlar, soluduunuz havadaki partiklleri filtreleyerek
tehlikeli maddeleri temizler, rnein ;
Toz zerreciklerini
Metal zerreciklerini
Sisi
Duman
Buhar solunum havasndan filtre ederek kiiye temiz hava salar. Bunlar;
Acil Tahliye Donanmlar
eyrek yz maskesi
Yarm yz maskesi
Tam yz maskesi
Temiz hava salayan solunum cihazlar alana bir hortum yardmyla, hava
tpnden, sktrlm temiz hava salar. Bu trde, ortamdaki hava kullanlmaz.
Tplerle veya kompresrlerle salanan havann ierik ve nem asndan belirli
standartlara uymas gerekir. Temiz hava solunum cihazlar;
Yze smsk oturan cihazlar

Yz balants gevek cihazlar
olarak ikiye ayrlr. Yze smsk oturan solunum cihazlarnda yarm yz maskeleri
veya tam yz maskeleri bulunur. Yz balants gevek olan solunum cihazlarnda
ba ve boyunu kaplayan balklar veya lastikli ya da yan siperlikli yz maskeleri
bulunur. Balklara da, maskelere de hava borusuyla temiz hava salanr.

EN 136 =Tam yz maskeleri
EN 137 =Solunum tp ve srtlklar
EN 139 =Temiz hava beslemeli maskeleri
EN 140 =Yarm yz maskeleri
EN 141 =Gaz ve buhar filtreleri
EN 143 =Zerrecik (partikl) filtreleri
EN 146 =Kendinden hava beslemeli balk ve maskeleri
EN 149-2001 =Bakm gerektirmeyen (disposible) maskeler
Not: EN 149 Kiisel Koruyucu Donanmlar arasnda yer alp bakm gerektirmeyen
toz, sis ve duman maskelerinin standarddr. Bu standarda gre, maskeler koruma
kademesine gre be ayr grupta toplanyordu; FFP1, FFP2S, FFP2SL, FFP3S,
FFP3SL . Koruma kademelerinde yer alan harflerin anlamlar ise;
FF: Face Filter (Yz filtresi veya maskesi)
P1: Mekanik almalar sonucu ortaya kan, toksik (zararl) olmayan tozlar.
P2: Toksik tozlar, MAK deerleri 0,1 mg/m
3
'den byk olan tozlar.
P3: Toksik, kanserojen, radyoaktif tozlar ve MAK deerleri 0,1 mg/m
3
'den
kk olan tozlar.
S : Kat ve su bazl sv zerrecikler.
L : Kat ve ya bazl sv zerrecikler.
2001 ylnda, EN 149 ; EN 149:2001 Toz maskeleri adyla yeni Avrupa Standard
olarak yenilendi. Maskelerde koruma kademeleri ykseltilirken, rn says ise
olarak belirlendi. Yeni standarda gre tm toz maskeleri hem kat hem de su ve ya
bazl sv zerreciklere kar koruma salyor ve SL koruma kademesi tm maskelerde
yer alyor. SL koruma tm maskelerde yer aldndan maske zerinde belirtilme
koulu ortadan kalkm oldu. Maske zerinde sadece FFP1, FFP2, FFP3 koruma
kademelerinin EN 149:2001 ve CE iareti ve onay kodu bulunmas gerekiyor. Ayarca
ambalaj zerinde raf mr, scaklk ve nem deerleri de yer almaldr. Maske

zerinde sadece EN 149 yazl ise; rn bir nceki standarda uygundur. Halen
kullanlmaktadr ve kullanlmalarnda bir saknca yoktur. Yalnzca yeni standardn
koruma zelliine sahip deildir.

EN 403 =Ka maskeleri
EN 405 =Bakm gerektirmeyen gaz/buhar maskeleri

Gz Koruyucular
Gz koruyucular; Gzleri zararl nlardan, eitli yabanc maddelerden ve
darbelerden korurlar. EN Standartlarna gre test edilmi sertifikal gvenlik
gzlklerinde polikarbonat lensler kullanlr. Bunlar normal lenslerden daha gldr,
darbelere kar daha dayankldr ve reeteli veya reetesiz olarak satlan farkl trleri
vardr. Onayl tm gvenlik lenslerinin, erevelerinin (n tarafnda ve akaklarda),
kartlabilir yan siperliklerin zerinde ve gzlklerle kasklarn dier paralarnn
zerinde retici veya tedariki firmann logosu bulunur. Gvenlik gzlklerinde
kullanlan ereveler, gnlk hayatmzda kullandklarmzdan daha salam ve
genellikle sya dayankl olur. Bunlar, ayrca lenslerin yerlerinden karak gze
girmesini nleyecek ekilde tasarlanmtr.
Bir gzlk zerinde yazan XEN166-F34 kodu ne anlama gelir?
X =retici kodu
EN 166 =Gzlk standard
-F =Darbe diren kodu
34 =Kullanm amac (3=Sv zerrecik, damlack, 4= 5 mikrondan iri toz )
Bu gzlk; sv zerrecik ve damlacklarla 5 mikrondan byk tozlara kar
kullanlabilen EN 166 ya uygun bir gzlktr anlamna gelmektedir.
Lensin zerindeki X1S ne anlama gelmektedir?
X =retici firma kodu
1 =Lensin optik kalitesi
S =Darbe diren kodu
Koruyucu gzlklerin lensleri eitli uygulamalar iin zel olarak retildiinden,
sadece belirtilen i ve uygulama alanlar iin kullanlmaldr. Farkl uygulama ve iler
iin kullanlrlarsa yeterli koruma salamayabilirler. Kullanm d zamanlarda daima
koruma kaplarnda saklanmaldrlar.

Bu koruyucu gzlkleri temizlemek iini akan suyun altnda sv deterjan ile ykamal
ve yumuak bir bezle kurulamaldr.
Ayrca uygun rnlerle gerekli hallerde dezenfekte edilebilirler.
Eer lensler krlrsa, izilirse, boya srar ve lekelenirse yine ayn tip ve CE damgal
yedekleriyle deitirilmelidirler. ereve hasar grrse kesinlikle kullanlmamaldr.
EN 166 =Genel zellikler
EN 167 =Optik test metotlar
EN 168 =Farkl optik test metotlar
EN 169 =Kaynak gzlk filtreleri
EN 170 =ltraviyole filtreleri
EN 171 =nfrared filtreleri
EN 175 =Kaynak siperleri-balklar
EN 207, EN 208 =Lazer filtreleri

Kulak Koruyucular
Doada titreim yapan her nesneden ses kar. Sesler titreim saysna bal
olarak deiiklik gsterir. Baz sesler insann houna giderken bazlar da rahatsz
eder.
Grlt:nsan rahatsz edecek dzeydeki sestir.
Sesin frekans:Saniyedeki titreim saysdr.
Sesin iddeti:Ses titreimlerinin atmosferde yaratm olduu basntr. Ses iddeti
Logoritmik olarak belirlenir ve dB eklinde ifade edilir. A, B, C leklerine gre lm
yaplr. En ok kullanlan A leidir ve sonu dB A eklinde ifade edilir. Ses
kaynandan uzaklatka sesin iddeti azalr.
Ses iddetinde, iddetler aras 10 birim art olmas; iddetin 10 kat olduu anlamna
gelir. rnek: 70 dBlik bir ses 60 dBlik bir sesten 10 kat daha fazladr. 90 dBlik bir
ses 60 dBlik bir sesten; 10X10X10=1000 kat daha iddetlidir.
Ortamda 90 dB grlt karan iki makinenin toplam grlts;
90 dB +90 dB =180 dB eklinde aritmetik toplama ile bulunmaz. nce iki grlt
iddeti arasndaki aritmetik fark bulunur. Bulunan farka karlk gelen deer, ekil
29 daki grafikten okunur. Bulunan deer en yksek grltye eklenir.
Buna gre; 90-90=0 eder. Bunun grafikteki karlna 3 dB denk gelir . 90+3=93 dB
grlt vardr denir.

ekil 29 Yksek Sese Eklenecek Deer Tablosu (OSHA)

105 dB ve 80 dB grlt yapan 2 kaynak var. Toplam grlt iddeti ka dB dir?
105 dB 80 dB =25 dB aritmetik fark bulunur. Logoritmik tabloda 25 dB lik farka
karlk gelen deer 0,3 dB olarak bulunur. Toplam grlt iddeti;
105 dB + 0,3 dB =105,3 dB olur.
Bu, grlty kontrol etme veya azaltma veya grltden korunma almalar iin
nemlidir.

ekil 30 Grltnn nsan zerindeki Etkilerini Belirleyen Faktrler

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 dB A
1
0
2
3
dB A
YKSEK SESE EKLENECEK DEER
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 dB A
1
0
2
3
dB A
YKSEK SESE EKLENECEK DEER

Ses yk
Yklenme sresi Yklenme dzeyi
Ses iddeti dB Frekans (Hz) Zaman iinde
deiim
Etki sresi
Genetik ve kiisel zellikler
insan
Ses yk
deiim
Etki sresi
Ses yk
deiim
Etki sresi
Genetik ve kiisel zellikler
insan


Grltnn insan zerindeki etkileri;
insanlar grltden farkl etkilenirler. Kiisel faktrlerin de belirleyici olmas sonucu
herkeste etkiler ayn ekilde ortaya kmaz. Grlt sonucu insanlarda;
itme yitikleri oluur,
letiim bozulur,
Rahatszlk verir,
Yorgunluk yaratr,
Toplam olarak Verimlilii drr.
Bunlar;
Psikolojik
Fizyolojik
Sosyal etkiler olarak ta adlandrabiliriz.
Grltye bal olarak iitme kayplar 30 gn iinde ortaya kabilir. nce 4000 Hz
seviyesinde iitme yitikleri balar. Bu aamada kii normal konumalar duymaktadr.
Bu dnem Akustik entik dnemi olarak adlandrlr. Etkileme srdke iitme
yitikleri ilerler ve iitme erisi artk konuma sesleri seviyesini de iine alan Akustik
anak Dnemi ne girer.
Grltye bal iitme yitiklerinin hesaplanmas:
500, 1000 ve 2000 Hz seviyelerindeki iitme gc toplanr ve 3e blnr.
Bulunan deer saf ses ortalamas olarak tanmlanr, ksaca SSO olarak yazlr. Bu
deerden 15 karlr ve 1,5 ile arplr. Bulunan deer o kulak iin % olarak iitme
yitiini verir. Her iki kulak iin bu hesaplamalar ayr olarak yaplr ve her iki kulan %
cinsinden iitme yitii ayr ayr bulunmu olur. En iyi durumdaki kulak % yitii 5 ile
arplr ve kt kulak % deeri eklenir. Elde edilen deer 6 ya blnerek her iki
kulan toplam yitii % olarak bulunur. Ayrca 164. sayfaya baknz.
Kii srekli gn boyu ayn yerde almaz. (istirahat, yer deiiklii vb ile )
daha az sre grlt ile karlar. Maruz kalan kiinin etkilenme miktar grlt dozu
olarak tanmlanmtr. (Tablo 2) Grlt dozu tablosu izin verilen sreler
tablosundan hazrlanmtr. rnek: 8 saat 85 desibel grltde alan biri iin Tablo
3 e gre 16 saat alma izni vardr. Grlt dozu tablosunda 85 dB karl 50
kacaktr. Pratikte buna uyulmasa da kiinin gn boyu ald grlt dozu bu 2 tablo
yardm ile hesaplanr. Alnan toplam dozdan tabloya bakarak 8 saat maruz kalnan
grlt dzeyi dB olarak hesaplanabilir.


250 500 1000 2000 4000 6000
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100

ekil 31 Odiyometri. En stteki dz izgiler normal iitmeyi, ortadaki izgiler akustik
entii ve alttaki izgiler akustik ana gstermektedir
Mavi=Sol kulak ve Krmz=Sa kulak X ekseni=Hz ve Y ekseni=dB
Grlt dozu 8 h maruz kalnan grlt db (A)
25 80
50 nlem alma noktas 85
75 88
100 izin verilen max. 90
115 91
130 92
150 93
175 94
200 95
400 100
Tablo 2 Grlt Dozu Tablosu (OSHA)

Belirtilen grlt dzeyinde ortamda bulunma sresi
Bu grlt dzeyinde izin verilen en uzun bulunma sresi
Grlt dozu:
Belirtilen grlt dzeyinde ortamda bulunma sresi
Bu grlt dzeyinde izin verilen en uzun bulunma sresi
Grlt dozu:


Tablo 3 Grltye Maruz Kalmada zin Verilen Sreler (OSHA)

NRR: Noise Reduction Ratio (NRR) Ses nleyicilerin grltl bir ortamda
salayaca potansiyel koruma hakknda baz kurallar salamak iin gelitirilmi bir
deerlendirme sistemidir. NRR laboratuar koullarnda llr ve dB cinsinden bir
NRR says olarak verilir. Bu saynn yksek olmas korumann da yksek olduunu
gsterir. Ses nleyicilerin salad gerek koruma, ideal veya llen deerden
azdr. NRR'den yedi (5 - 10 aras) dB az olduu varsaylr. Dier bir deyile, uygun
ses nleyiciler alann maruz kald grlty (NRR-7) dB(A) kadar azaltabilir.
Ses nleyicisi kullanan bir kiinin maruz kald grlty belirlemek iin, iyerinde
llen C arlkl ses dzeyinden [dB(C)] NRR karlr.
dB(A) cinsinden grlt = dB(C) cinsinden ses dzeyi - NRR
Gvenlik pay brakmak iin, baz kurulular alma ortam koullarndaki beklenen
grlt azaltma faktr olarak NRR'nin % 50'sini kullanrlar.

SNR: Simplified Noise Reduction veya Single Noise Rating (Ksaca SNR)
Avrupa Birlii (AB) tarafndan, ses nleyiciler iin oluturulmu deerlendirme
sisteminin bir parasdr. Testler ticari laboratuarlar tarafndan, reticilerden bamsz
olarak yrtlr. NRR'ler gibi SNR'ler de dB olarak ifade edilir ve farkl ses
Ses dzeyi dB (A) zin verilen sre (saat)
80 32
85 16
90 8
95 4
100 2
105 1
110 0,5
115 0,25
125 0,125
130 0,063
135 0,031

nleyicilerin potansiyel grlt azaltma kapasitelerini karlatrmak zere bir klavuz
olarak kullanlr. NRR ve SNR lme yntemleri farkl olduundan, belli bir ses
nleyiciye ait deerler de farkldr. rnein bir tka iin NRR deeri 27 dB ve SNR
deeri 30 dB olabilir

ekil 32 eitli Grlt Kaynaklar ve Deerleri

Grlt kontrol iin;
Tasarm aamasnda nlem alnmaldr
Grltyle kaynanda mcadele edilmelidir.
Sesin yaylmas nlenmelidir
Kiisel koruyucu malzemeler kullanlmaldr

0
TME E
HIIRDAYAN YAPRAKLAR
10
KENTTE SESSZ APARTMAN
20
FISILDAMA
30
HAFF RADYO MZ
40
ALAK SESLE KONUMA
50
NORMAL KONUMA
60
BNEK OTOSU
70
YOUN TRAFKL SOKAK
80
AIR KAMYON
90
OK ZARARLI
RAHATSIZ EDC
KONUMAYI PERDELER
RSKL
NSANLAR ZERNDEK ETKS dB(A) CNSNDEN SES DZEY SESN KAYNAI
ACI ACI E
100
SAC ATLYES
110
KAYA MATKABI
ZNCR TESTERE
120
PERVANEL UAK
PERN EKC
130
JET MOTORU 140
ZARARLI
0
TME E
0
TME E
0
TME E
HIIRDAYAN YAPRAKLAR
10
HIIRDAYAN YAPRAKLAR
10
20
20
FISILDAMA
30
FISILDAMA
30
HAFF RADYO MZ
40
HAFF RADYO MZ
40
ALAK SESLE KONUMA
50
ALAK SESLE KONUMA
50
NORMAL KONUMA
60
NORMAL KONUMA
60
BNEK OTOSU
70
BNEK OTOSU
70
YOUN TRAFKL SOKAK
80
AIR KAMYON
90
OK ZARARLI
RAHATSIZ EDC
KONUMAYI PERDELER
RSKL
NSANLAR ZERNDEK ETKS dB(A) CNSNDEN SES DZEY SESN KAYNAI
ACI ACI E
100
SAC ATLYES
110
KAYA MATKABI
ZNCR TESTERE
120
PERVANEL UAK
PERN EKC
130
JET MOTORU 140
ZARARLI


EN 352-1 =Kulaklklar
EN 352-3 =Kulaklkl baret
EN 352-2 =Kulak tkalar kullanlr.
Kulak tkalar;
Atlabilir Kulak Tkac
Tekrar kullanlabilir Kulak Tkac
zel mal Edilmi Kulak Tkac
Bantl Kulak Tkac
eklinde olabilir.

Kafa Koruyucular
Baretler yada kasklar; Ba darbelere kar kabuk araclyla korurlar.
Darbenin iddetini de sspansiyon grevi yapan ilik araclyla yayp drrler.
ene bal olabilen trleri de vardr. Yaplan iin niteliklerine gre deiik renkleri
vardr.
Baretler; 1000 mm ykseklikten drlen 5,0 kN kuvvete dayanabilmelidir. Burada
uygulanan darbe 49 J enerjiye karlktr.
Baret zerindeki aretler;
Standart numaras,
reticinin ad ve tantm iareti,
retim yl ve aylk dnem,
apkann tipi,
Boyut ve/veya boyut aral (cm).
Olanaklysa arlk 400 gram amamaldr. Olabilecei kadar hafif olmaldr.
Kabuun kalnl plastiin tr ne olursa olsun 2 mm.den aa olmamaldr. Hibir
darbe grmeseler bile, ak havada kullanlan, UV maruziyeti olan kaynak yaplan
alanlarda kullanlan baretlerin 3 ylda bir deitirilmesi uygun olur. mr dolmam bir
baret darbe ald zaman deitirilmelidir. Kimyasallarla temas etmi baret hemen
temizlenmelidir. Baret zerine yapkan, yaz, boya vb uygulanmamaldr. atlak,
izik vb hasarl baretler KESNLKLE Kullanlmamaldr.
EN 397 =Baret


Gvde Koruyucular in Kodlar
Koruyucu elbise; Kiisel elbiselerin yerini alan veya stn rten ve bir veya daha
fazla tehlikeye kar koruyan elbiselerdir.
EN 470 =nlklerin genel zellikleri
EN 343 =Yamurluk
EN 340 =Genel i elbiseleri
EN 467 =Sv kimyasallara kar nlkler
EN 465 =Kimyasal risklere kar koruyucu elbise
EN 471 =Reflektif (fosforlu) elbiseler
EN 469,EN351 =Is ve alevden koruyucu donanmlar
Emniyet Kemerleri
Eer, i yerinde, metre yada daha fazla ykseklikten dme riski varsa, dmeyi
nleyici gvenlik donanm kullanlmaldr.
EN 355 =Yksekten dmede ani ok absorbe eden emniyet halat vb
EN 358 =Bel tipi emniyet kemeri ve emniyet halat
EN 361 =Parat tipi emniyet kemerleri
EN 362 =Emniyet kancas
EN 353 =Emniyet kemeri halat,frenleme sistemleri
EN 360 =Ani dmeyi nleyici, geri salmal makara, aparat ve rg kolonlu halatlar
El Koruyucular
alma hayatnda, zellikle de sanayide en ok eller ypranmaktadr. Eldivenler;
Eli veya elin herhangi bir yerini tehlikelere kar koruyan kiisel koruyucu bir
ekipmandr. Ayn zamanda nkol ve kolun bir blmn de koruyabilir.
Eldivenler; Kendi iinde baka risk oluturmadan, riskten korumay salayabilmelidir.
El iin saylabilecek riskler aadaki gibi olabilir
1-Mekanik riskler
2-Termal riskler
3-Kimyasal ve biyolojik riskler
4-Elektrik riskleri
5-Titreimler
6-yonize radyasyon
lk 3 risk en sk olarak karlalan risklerdir. Eldivenlerin koruyuculuunda bu riskler
dikkate alnmtr. Basit koruma yan sra karmak risklere kar koruma da sz

konusudur. nceki snflamalarn aksine, artk performans seviyesine gre snflama
yaplmaktadr.

1-Mekanik risklere kar koruyucu eldivenler
Srtnme direncine gre
Bak kesiklerine kar direncine gre
Yrtlma direncine gre
Delinme direncine gre
Guruplanm olup, diren indeksinde 1 den 4 e kadar drt seviye saptanmtr. 1 en
az ve 4 en fazla koruma seviyesidir. Yalnzca, bak kesiklerine kar dirente 1 den
5 e kadar koruma seviyesi vardr.

2-Termal risklere (s ve ate) kar koruyucu eldivenler
Bu grupta 6 parametre sz konusudur. Diren indeksi drt seviyeli olup 1 en az
koruma ve 4 en fazla korumay iermektedir.
Aleve kar davran
Dokunma ssna kar diren
Yaylma ssna kar diren
Isnm ssna kar diren
Erimi, kk metal sraklarna kar diren
Erimi, byk metal sraklarna kar diren

3-Kimyasallara kar koruyucu eldivenler
Bu gruptaki eldivenler iin 1 den 6 ya kadar koruma indeksi vardr. 1 en az koruma ve
6 en fazla koruma anlamna gelmektedir. Koruma indeksi, kimyasaln nfuz etme
(geirgenlikten ok, bir delikten yaylma anlamnda kullanlmaktadr) sresine bal
olarak saptanmaktadr.
Nfuz etme sreleri (EN 374-1 e gre)
1>10 saniye 4>120 saniye
2>30 saniye 5>240 saniye
3>60 saniye 6>480 saniye dir.


Mekanik riskler

Souk riski

Kesilme riski

Is ve alev riski

Statik elektrik
riski

Kimyasal risk

yonize radyasyon
radyoaktif bulama
riski

Bakteriyolojik risk

ekil 33 Koruyucu Eldivenlerde Bulunacak aretler ve Anlamlar

Kategori Performans seviyesi
Performans
indeksi
1 2 3 4 5 6
Mekanik riskler Srtnme direnci
Bak kesii direnci
Yrtlma direnci
Delinme direnci
Termal riskler Aleve kar davran
Dokunma ss direnci
Konveksiyon ss direnci
Radyant s direnci
Erimi kk metal sraklara kar diren
Erimi byk metal sraklara kar diren
Kimyasal riskler

Tablo 4 Koruma Dzeylerine Gre Eldivenler

Tablo 4 teki performans seviyesi srasn kartrmamak gerekir. Eldivenin veya
ambalajnn zerinde performans indeks deerleri bu sraya gre verilmektedir.
rnek: termal risklere kar bir eldivende (hayali olarak) 2 2 3 3 0 0 olsun. Bunun
anlam; Bu eldiven aleve ve dokunmaya kar az, konveksiyon ve radyant sya kar

orta ve erimi byk ve kk sraklara kar ok zayf koruma salar.
Eldiven seimi ve kullanm srasnda dikkat edilecek baz noktalar
Eldivenleri satn almadan nce iyerinde deneyin.
Eldivenlerin Trke olarak bilgi sayfalarn isteyin. Satc bunu size vermek
zorundadr.
Eldiven temiz ele giyilmelidir.
Eldiveni takarak, dokunma ve eli kavrama asndan test edin. Eli iyi
kavramayan eldiven kullancya zarar verecektir ve korumayacaktr.
Ele uygun lde eldiven kullanlmaldr.
Unutmayn, bir kimyasal maddeye kar koruma salarken, baka bir kimyasal
maddeye kar yeterli koruma salamayabilir.
PVA eldivenler suyu geirirler.
Baz eldivenler eli terletir. Bu da kullanm zorluu yaratr.
Her kullanmdan nce, delik, ypranma ve yrtklar kontrol edin. Hasar grm
eldivenin yerine yenisini kullann.
Kimyasal madde ile temas etmi eldiveni kuralna uygun olarak ykayn.
Madde ile bulak kalm eldivenin mr ksalr.
Zaman iinde, kimyasallara kar koruyan eldivenin geirgenlik indeksi azalr.
Bulak eldiveni kullanmayn. Byle eldivenler, hi kullanlmamasndan daha
tehlikelidir.
Eldivenin temizliini ve dezenfeksiyonunu daima, retici veya satc
tavsiyesine uygun olarak yapn.

EN 374 =Kimyasal madde ve mikroorganizmalara kar koruyucu eldiven
EN 374-2=Kimyasal maddeyi iine alma direnci 3 kademe olan eldiven
EN 374-3=Kimyasal maddeyi iine alma direnci 6 kademe olan eldiven
EN 388=Antistatik mekanik i eldiveni
EN 407=Scak i ve sya dayankl eldiven
EN 420 =Genel amal i eldivenleri
EN 421 =yonize nlara ve radyasyona kar dayankl eldiven
EN 511 =Souk i eldiveni
EN 659 =Yangn mcadele eldivenleri

Ayak Koruyucular
alrken, ayaklar delinmeler ve darbeler bata olmak zere eitli risklerden
korumak gerekir. alma d zamanlarda giyilen ayakkablarn seiminde zen
gsterilirken, alma srasnda giyilecek ayakkablar ihmal edilmektedir. Oysa en az
8 10 saat boyunca giyilecek olan bu ayakkablarda baz zellikler olmaldr.
yi bir ayakkabda aadaki zellikler olmaldr.
Ayakkabnn i ksm topuktan ba parmaa kadar tek para olmaldr.
Ayakkab topuu skca kavramaldr.
alan yormamaldr.
n ksm parmaklarn hareket etmesine izin vermelidir.
Yrrken ayan kaymasn nlemek iin ayakkabnn st ksmnda bir ba
olmaldr.
Ayakkabnn topuu alak ve geni olmaldr, dz ayakkablar nerilir.
Ayakkablarnz ne ok yksek, ne de ok alak topuklu olmaldr.

Sembol
EN 347 zellikleri
Sradan i ayakkablar bu guruba girer. Parmak blgesinde koruma
yoktur.
O
Yalnzca temel gerekleri karlayan basit i ayakkabs.
O1
Antistatik zellikli
Taban ya ve svlar geirmez
Enerjiyi topuktan absorbe eder
O2
Antistatik zellikli
Su geirmez, su emmez
O3
Antistatik zellikli
Delinmeye ve delici cisimlere basldnda delinmeye direnli

Tablo 5 EN 347 ayakkabsnn zellikleri


Sembol
EN 346 zellikleri
P gurubu, koruyucu ayakkablar olarak tanmlanr. Bu guruba giren
ayakkablarn parmak korumalar vardr ve 100 jullk bir darbeye
kar parmaklar korur.
PB
P grubunun temel gereklerini karlar
P1
Antistatik zellikli
P2
Antistatik zellikli
P3
Antistatik zellikli

Tablo 6 EN 346 Koruyucu ayakkabnn zellikleri

Sembol
EN 345 zellikleri
S gurubu, gvenlik ayakkablar olarak tanmlanr. Bu guruba giren
ayakkablarn parmak korumalar vardr ve 200 jullk bir darbeye
kar parmaklar korur.
SB
S grubunun temel gereklerini karlar
S1
Antistatik zellikli
S2
Antistatik zellikli
S3
Antistatik zellikli

Tablo 7 EN 345 Gvenlik ayakkabsnn zellikleri

Ayakkablar ve ambalajlar zerinde Tablo 5, 6, 7 de verilen bilgiler dnda iaret ve
semboller de vardr. Bunlarn anlamlarn da iyi bilmek gerekir. Bilinsizce veya yanl
olarak alnan ayakkab koruma salamayacaktr.

Ayakkablardaki baz kodlarn anlamlar;

ZELLKLER KODLAR
Batma P
Elektrik direnci;
letken ayakkablar
Antistatik ayakkablar

C
A
Yaltm ;
Scaa kar
Soua kar

HI
CI
Alt taban scak yzey direnci HRO
Saya su absorpsiyonu WRO
Taban kaplama hidrokarbon direnci ORO
Topuk blgesinin enerji emii E

Tablo 8 Ayakkablarda koruma kodlar

Kiisel koruyucu donanmlara ait TS EN kodlar topluca kitabn sonunda verilmitir.


alma Birimlerinde Giyilecek Giysilerde Dikkat Edilecek Baz zellikler
Koruyucu elbiseler;
Vcuda uygun olmaldr.
almada hareketi engellemeyecek nitelikte olmaldr.
Bunlarn cep kapaklar, saak gibi sarkntl ksmlar bulunmamaldr.
Cepleri az ve kk olmaldr. Hareketli makineler veya makine
paralarna kaplmamak iin bu gereklidir.
Yanc, patlayc, parlayc ve zehirli tozlarla alanlarn giydii i
elbiselerinde kol kapaklar, pantolon paalarnda dubleler ve cep gibi
tozun birikebilecei ksmlar olmamaldr.
banda yrtk, skk, sarkntl elbiseler giyilmemelidir.
Dner veya dier hareketli makinelerde almalarda boyunba,
anahtarlk, saat zinciri ve barts gibi sarkan paralar ve aksesuarlar
olmamaldr.
banda; kollar svanm uzun kollu gmlek yerine ksa kollu gmlek
giyilmelidir.
Parlama ve yanma riski olan veya scak ortamda allan yerlerde,
kimyasal maddelerle alma srasnda kolal gmlek ve sdan
etkilenen malzemeden yaplm kyafetler giyilmemelidir. Bunlar sdan
etkilenerek deforme olabildikleri gibi Gvenlii asndan da
sakncaldr.
Ayakkablar backl ise, backlar daima ksa olmal ve ayakkab
kenarna sokulmaldr.
Dner ve hareketli makinelerde nlk kullanlmamaldr. nlk
kullanmak zorunlu ise bunlarn gs ksm belden ayr olmal ve
vcuda gayet ince balarla bal olmaldr.
Maske, toz maskesi gibi baz malzemelerin kullanm srasnda
szdrmazln salanmas amacyla sakal ve byk braklmas
yasaklanmaldr.


ETMLER
alanlara, bu kitabn iinde yer alan btn konularda ayr ayr eitimler verilmesi
gerekir. alanlara verilmesi gereken eitimlerden bazlar aada konu bal
olarak yeniden verilmitir. Bu eitimler irket ii kaynaklar tarafndan verilebilecei
gibi, dardan uzman kii ve kurumlardan da yararlanlabilir. Zaten bu eitimlerin
nemli bir blmnn verilmesi 4857 sayl Yasasnn 78. maddesi gerei karlan
ynetmeliklerle zorunlu hale getirilmitir. Bu kitap; yeri Hekimleri ve Gvenlii
Sorumlular tarafndan eitim kayna olarak rahatlkla kullanlabilir.
Eitim konular;
Yasal dzenlemeler
Meslek Hastalklar
Kazalar
Hastalklar
Olaan D Durumlar
yerinde Riskler, risk analizleri ve zmler
Kimyasal maddeler
Zehirlenmeler
Kaynak, kesme ve talama ilerinde salk riskleri
Grlt, titreim, termal konfor, aydnlatma, yk tama ve kaldrma
Koruyucu Hekimlik
yeri zelliklerine gre beslenme
Temizlik ve Hijyen
lk yardm
yerlerinde iaretler, renkler ve piktogramlar
Kiisel koruyucu donanmlar
Ergonomi
Beeri ilikiler
Buraya kadar btn anlatlanlar i kazalar ve meslek hastalklarn en aza indirmek,
olaan d durumlarla daha kolay baedebilmek, maliyetleri azaltmak ve verimlilii
ykseltmek iin yaplmas gerekenlerdir. Bu amaca ulamak iin eitimin rol
tartmasz en st sralardadr. Eitimli toplum daima daha bilinli davranr.


TME YTKLERNN HESAPLANMASINDA DEK YNTEMLER
itme kayplarn hesaplamak zere deiik formller kullanlmaktadr. itme
testi yaplrken, otomatik hesaplama yapan cihazlarn bulduu sonu ile, lkemizde
u anda kullanlan hesaplama ynteminden elde edilen sonular farkl olabilir.
Karmaa yaanmamas iin, cihazn kulland hesaplama ynteminin bilinmesinde
yarar vardr.
Kuzey Amerikada yaygn olarak, American Medical Association (AMA)/ American
Academy of Otolaryngology (AAO) tarafndan gelitirilen aadaki forml
kullanlmaktadr
1. 500, 1000, 2000, ve 4000 Hz teki iitme seviyesi bulunur.Bulunan sonular
toplanr. Toplam 4 e blnerek Saf Ses Ortalamas bulunur.
2. Saf Ses ortalamas ile alt snr (25 dB) arasndaki fark bulunur.
3. Bulunan fark 1,5 ile arplarak, her iki kulak iin ayr ayr % cinsinden iitme
kayb hesaplanr.
4. Daha iyi duyan kulak % si 5 ile arplr. kan sonuca daha kt olan kulak %
si eklenir. Elde edilen toplam 6 ile blnerek toplam iitme kayb % olarak
bulunur.
Aada konu ile ilgili olarak, hayali bir lmde elde edilen bir rnek sunulmutur.
rnek tablo-1 Hayali lmden iitme kayb hesab (Kaynak AMA)
American Medical Association Formul kullanlarak yaplan
iitme kayb hesab
Frekans itme seviyesi dB
Sol Sa kulak
500
1000
2000
4000
30
45
60
85
15
25
45
55
Toplam
Ortalama
Alt snr
Alt snr aan
%Gerileme
220
55
25
30
45
140
35
25
10
15
Toplam iitme kayb

[45 + (5x15)]/6 = 20%

Baka bir hesaplama ekli (Council of Physical Therapy nin 2. formul):
1- 500, 1000, 2000 ve 4000 Hz frekanslarda her iki kulak iin iitme seviyeleri
llr.
2- Her dzeydeki % kayplar nceden hazrlanm olan iitme kayplar
tablosundan ayr ayr bulunur. Her seviyedeki % kayplar toplanarak bir
kulan toplam iitme kayb % olarak belirlenir.
3- Daha iyi duyan kulak % si 7 ile arplr. kan sonuca daha kt olan kulak %
si eklenir. Elde edilen toplam 8 ile blnerek toplam iitme kayb % olarak

bulunur.
YERNZ VE KENDNZ DEERLENDRN
retim verimliliiniz dk m?
rn kaliteniz dk m?
e devamszlklar ok fazla m?
ok i kazas oluyor mu?
Bel ve srt sakatlanmalar ok oluyor mu?
Hastalk nedeni ile sk sk viziteye klyor mu?
alanlar sk sk hata yapyor mu?
retim sonunda ok fazla skarta kyor mu?
Vardiyal alma yaplyor mu?
alanlar sk sk ar yk kaldrmak zorunda kalyor mu?
alanlar el arabas, transpalet vb aralar ekmek itmek zorunda m?
alanlarn eilerek, dnerek veya gerilerek eitli nesneleri itmesi, ekmesi veya
aa indirmesi gerekiyor mu?
alanlar sk sk bel arlarndan yaknyor mu?
Adale arlar yaygn m?
alanlar yeterli dinlenme aral olmadndan yaknyor mu?
ok monoton mu?
srasnda eitli el aletleri kullanlyor mu?
srasnda kollarn omuz yksekliinden yukar kaldrlmas gerekiyor mu?
in gerei olarak, kol dayama yeri olmakszn ,elleri veya kollar havada tutarak
almak gerekiyor mu?
ki elle ar yk kaldrlmas gerekiyor mu?
Yatay uzakla yk tanmas sz konusu mu?
Tek elle ar yk kaldrmak gerekiyor mu?
Uzanarak almak gerekiyor mu?
Emekleyerek almak gerekiyor mu?
Ykn kaldrlmas srasnda eilmeye neden olan bir i var m?
Srekli olarak malzemenin elle tanmasn gerektiren iler var m?
Malzeme tama ilerinin temposu makinelere mi bamldr?
Sandalyede oturarak alma yaplyor mu?
alanlar sandalyelerin arkasna destek koyuyorlar m?

Ayak dayama yerleri gerekiyor mu?
Ayak dayama yerleri var m?
Kontrol aletlerini kullanmak veya gstergeleri izlemek zor oluyor mu?
Donanmn etrafnda temizlik ve bakm ileri kolayca yaplabiliyor mu?
alma yerinde ok fazla malzeme yn var m?
Sk sk merdiven veya iskeleye klmas sz konusu oluyor mu?
Sk sk merdiven veya platformdan dmeler oluyor mu?
yerinizde grltl bir retim aamas var m?
Grlt varsa;
itme kayplarna neden olacak dzeyde mi?
Baz iitsel sinyallerin duyulmas zorlayor mu?
Grlt dzeyi szel iletiimi engellemekte mi?
alanlar grltden yaknyor mu?
yerinizde titreimli bir sre var m?
Titreim olumsuzluklara yol aacak kadar nemli mi?
Aydnlatma yeterli mi?
in yaplabilmesi iin zel aydnlatma gerekli mi?
Aydnlatma deerleri lld m?
Grmeye dayanan hassas deerlendirmeler yaplmas gerekiyor mu?
Kontrol aletleri ve donanmlarn aydnlatmas yeterli mi?
kaz lambalarnz gr alannn merkezi iinde mi?
Aydnlatma armatrleriniz ve lambalarnzn says yeterli mi?
Tavan lambalarnz aras mesafe belli bir lye dayanyor mu?
alma ortamnda ani k deiiklii oluyor mu?
alma blgesinde titreim yapan k kayna var m?
alma alan ve evre arasndaki kontrast yeterli mi?
alrken, dzenli olarak karanlk alanlardan aydnlk alanlara bakmak gerekir mi?
alma alannda dorudan veya yansma eklinde parlamalar var m?
Gstergeler veya kadranlar hzl ve doru okunabiliyor mu?
Gstergelerin bilgileri normal okuma uzaklndan anlalabiliyor mu?
Gstergeler, okunacaklar sraya gre yerletirilmiler mi?
Btn veriler doru olduunda, gstergeler farkl ynleri mi gsteriyor?
Ayn kategorideki gstergeler;

Konumlar veya renklerinden dolay rahat okunabiliyor mu?
alanlar sk sk gstergelerin karmaklndan yaknyor mu?
Kontrol aletleri;
En nemli ve en sk kullanlanlar grme alan ierisinde mi?
Konumlar uygun mu?
Dokunarak ve yerlerine gre ayrt etmek zor oluyor mu?
Ulamak ve iletmek zor oluyor mu?
Ayn donanm zerindekiler arasnda bir standart var m?
Okunmas ve deerlendirilebilmesi iin gereinden ok daha fazla ba ve
vcut hareketi gerekiyor mu?
Hava sirklasyonu dk m?
alanlar ar esintiden yaknyor mu?
Herhangi bir i istasyonunda radyant s kayna var m?
alanlar ar souktan yaknyor mu?
alanlar ar scaktan yaknyor mu?
alanlar havalandrmann yetersizliinden yaknyor mu?
alma ortamnda ani s deiiklii oluyor mu?
alma ortamnda rutubet var m?
alanlar rutubetten yaknyor mu?
Is ve nem dzeyleri sk sk, ii kesintiye uratacak dzeylere kyor mu?
Havada asl halde toz veya benzer paracklar bulunuyor mu?
Zaman zaman, gstergeler, kirden dolay okunmaz oluyor mu?
alanlar tozdan yaknyor mu?
alanlar dumandan yaknyor mu?
Yanklara neden olacak scak yzeyler var m?
alanlar sk sk ar kokulardan yaknyor mu?
alanlarn koruyucu elbise veya donanm giymelerini gerektirecek durum var m?
i rahat yaplabilmeyi salayacak kadar alma alan var m?
Tama ve bakm ileri iin, alma yerinde yeterli aklk var m?
alma alan ykseklii yeterli mi?
alma ykseklii ayarlanabilir mi?
le ilgili olarak asansr veya ykseklii ayarlanabilir masalar kullanlyor mu?
alma yeri zemini kayma, sendeleme ya da dmeye neden olacak engeller yada

ynlardan arndrlm m?
Yzeyler dzgn m?
Yzeyler kaygan m?
Dme eklinde i kazalar sk oluyor mu?
Elektrikle alan donanmlarda arplma tehlikesi yaratacak slak alanlar var m?
Baz verilerin eylem ncesinde deerlendirilme zorunluluu var m?
Karlatrma standartlar var m?
alann ayn anda bir ok farkl bilgi ve sinyali takip etmesi sz konusu mu?
alann ar yklenmesine neden olacak kadar youn bilgi ak var m?
Bu sorulara verdiiniz her olumsuz yant; Yapmanz gereken bir
dzeltme anlamna gelmektedir.

MUTLAKA UYULMASI VE UYGULANMASI GEREKEN GVENLK
KURALLARI
Malzemeyi kullanmadan nce kontrol edin.
e uygun malzemeyi kullann.
Keskin kenarl veya ulu malzemeyi uygun yerde muhafaza edin.
almaya balamadan nce yzk, kol saati ve mcevherat kartn.
Temizlie ve dzenlilie uyun.
Yerden bir ey kaldrrken, kollar ve srt mmkn olduka dik tutun, dizlerinizi
bkerek yk kaldrn.
Kaldracanz yk daima vcudunuza yakn tutun.
Makinenin hareketli ksmlarndan uzak durun.
Yal bez.stp gibi yanc maddeleri kapakl p kutularna atn.
Dar ve scak yerlerde bulunan cvata ve somun zerinde almak gerekiyorsa, uzun
sapl anahtar kullann.
Rutubetli ve yal yerlerde alrken, elektrik uzatma kablosunun izolasyonunu
kontrol edin.
Torna aynalarn skmak iin anahtara ekile vurmayn.
Tezgahta skm talalar, motoru durdurduktan sonra karn.
Torna aynalarn tezgah altrmadan nce elle karp takn.
Kalem deitirirken tezgah durdurun.

Frezelerde, makineyi altrmadan nce freze aksn malafaya iyice tespit edin.
Torna tezgahnda aynay ve kay tutarak fren yapmayn.
Para ilerken kan tala fra ile temizleyin.
Kendisine yetki verilmeyen bir kiinin tezgahta almasna izin vermeyin.
Bir kapak veya kaporta altnda alrken kapak emniyet mandalnn iyice
oturduundan emin olun.
Ara altnda alrken krikoya ,caraskala gvenmeyin, takoz ve sehpa ile emniyete
aln.
Daima yke uygun takoz ve sehpa kullann.
Ak kaplarda yanc ve parlayc madde bulundurmayn.
Para ykarken ve temizlerken eldiven kullann.
Ak odalarnda sigara imeyin, ate yakmayn.
Ak odalarn kontrol etmek iin yalnz akkor flamanl ampull elektrik lambalar
kullann.
Aknn asidini deitirirken lastik eldiven kullann.
Ak iin asit hazrlanmas gerekiyorsa, hibir ekilde asit zerine su ilave etmeyin.
Bu durumlarda suya azar azar asit ilave edin.
Ak bakm yaparken yzk takmayn.
alan veya hareket eden makine zerinde bakm yapmayn.
Basnl cihazlarn hortumlarn ii bittikten sonra yerine kaldrn.
Yksek yerlerde alrken emniyet kemeri ve baret kullann.
Tozlu ortamdaki almalarda mutlaka toz maskesi kullann.
Etrafta alanlarn kaynak nlarndan zarar grmesini engelleyin.
Kaynak, kesme ve talama yaparken; Topraklama daima dzgn ve doru
olmaldr.
Yeterli havalandrma yoksa kaynak, talama ve kesme ilemi yaplmamaldr.
Batan aa kiisel koruyucu donanm giyinilmelidir. Bunlar;
zel filtreli kaynak siperlikleri,
Yz siperlikleri,
Kaynak kask (enseyi de kapatmaldr),
Dirseklere kadar uzunlukta deri eldiven,
Deri nlk,

Isya dayankl malzemeden yaplm gmlek (yakalar kapal) ve pantolon (ine
sraklar girmemesi iin cepsiz ve paalar dublesiz olmaldr).
Solunum korumas iin uygun maskeler.
Daima gz korumasna zen gsterilmelidir.
Yangn gvenlii olan blgede kaynak, talama ve kesme ilemi yaplmaldr.
Varil, tank, f ve konteynr iinde kaynak, talama ve kesme ilemi tek bana
yaplmamaldr.
kaynak, talama ve kesme ilemi yaparken daima ilk yardm malzemesi hazr
olmaldr.
Kablolar, kaynak hortumlar ve donanmlar kesme, talama ve kaynak ilerinin
yapld alanda, dorudan kvlcm altnda olmamaldr.
Gaz tpleri mutlaka darda ve devrilmeyecek ekilde salam olarak
sabitlenmelidir. Sabitleme iin zincir kullanlmaldr.
Tplerde ve hortumlarda alevin geri kamasn engelleyecek mekanizmalar
olmaldr.
Kablolar ve hortumlar alana temas etmemelidir.
Ypranm ve eklemeli kablolar kullanlmamaldr.
Kaynak arkndan yansyarak yaylan nlara kar da dier kiiler uyarlmal ve
gerekli nlem alnmaldr (zel perdeler, paravanlar kullanlabilir).
Elektrot maasn, kullanlmad zaman tezgah zerinde brakmayn, zel yerine
asn.
Ta motoru ile alrken;
Ta taklmadan nce mutlaka gzle kontrol ediniz ve hasarsz olduundan emin
olun.
Yeni ta takldktan sonra yeterli koruma nlemlerinin bulunduu bir yerde motoru
en az bir dakika sreyle bota altrn.
Ta motorunun korkuluunu kararak byk ta kullanmayn.
Kullanlmas mecburi olan motor korumasnn tan en az yarsn kaplamasna
dikkat edin.
Ta motora takmak iin zorlama yaplmamal, delik lsn deitirilmemelidir.
Ta iin etikette belirtilen maksimum alma devrini asla gememelidir.
Ta deitirirken veya kullanlmad zaman mutlaka enerjisini kesin.

Ta deitirme ileminde mutlaka orijinal anahtarn kullann, kalasa veya metale
arptrarak skma yada skme ilemi yapmayn.
Talama yaparken koruyucu gzlk ve siperlik mutlaka kullanlmaldr.
Kesme talar yalnzca kesme ilerinde kullanlmaldr, talama iinde
kullanlmamaldr.
Asetilen ve oksijen tpleri ateten en az 3 metre mesafede olmaldr.
Oksijenle temas halindeki armatrler ve salmastralar daima kaln ve ince yadan
uzak ve temiz olmaldr.
Asetilen naklinde pirin ve bakr boru kullanmayn.
Tplerin elektrik ebekesinden uzak bulunmasna ve gne na maruz
kalmamasna dikkat edin.
Kaynak yaplan yerin yaknnda kolay yanc, parlayc ve patlayc maddelerin
bulunmamasna dikkat edin.
Hibir zaman yal elbise ve yal ellerle yal bir paraya kaynak yapmayn.
alrken bozulan kaynak malzemesini o ekilde brakmayn, mutlaka yetkilisine
haber verin.
Gaz kaa olup olmadn anlamak iin sabunlu su ile kontrol yapn.
Hortumlarn balant yerlerinde kesinlikle tel kullanmayn, kelepe ile iyice skn.
Asetilen tplerinin hortumlarnda bakr ve sar kelepe kullanmayn, asetilen
patlayc bir bileik yapar.
alumoyu yakmak iin nce oksijen musluunu, daha sonra asetilen musluunu
an.
alumoyu sndrmek iin nce asetilen, daha sonra oksijen musluunu kapayn.
Kaynak yaplrken aluma fazla snyorsa bu normal deildir. Bu durumda kaynak
yapmayn.
Kaynak ve kesme ii bitince tpn ventillerini kapatn, baln takn ve basn
drc manometreyi gevetin.
Manometreyi taktktan sonra yava yava an. Manometreyi hzl amak;
yanmasna ve bozulmasna neden olur.
0
2
tanknn civarna yal elbise ve eldiven ile girmeyin, kesinlikle kvlcm ve ate
karan malzeme kullanmayn.
Kapal yerlerde 24 ve 36 voltluk lambalardan daha yksek voltajda seyyar lamba

kullanmayn.
Kendine kullanma yetkisi verilmeyen makine, ara ve aparat kullanmayn.
Bozuk, arzal ve korumas olmayan el lambas kullanmayn.
zerinde elektrik motoru bulunan makine ve tezgahlar topraklanmaldr.
Elektrik cihazlar zerinde alrken, gereksiz medeni eya ve madeni apka
giyilmesi tehlikelidir.
Elektrik devreleri ile dier elektrik donanmlar uygun ekilde etiketlenmelidir.
Gerilim altndaki tesislerle, yangn cihazlar arasnda en az 3 metre mesafe
olmaldr.
Binalarn d yzeylerine konacak donanmlar veya bunlara ulaacak iletkenler;
balkon ve pencerelerden yeterli uzaklkta olmaldr.
zerinde 650 volt ve daha fazla alternatif veya doru akm bulunan alter veya ona
benzer ak elektrik donanm; en az 215 cm ykseklikte olmaldr.
Toprak ile potansiyel fark 250 volttan yukar olan alternatif elektrik akm iin srekli
olarak seyyar iletkenler kullanlmamaldr.
Bozuk sigortalar deimeden nce, sigortaya gelen akm kesilmelidir.
Her gn; yola kmadan nce farlar, reflektr, cam siliciler, sinyaller, korna, aynalar,
yangn sndrme cihaz, lastikler, ecza antas, yakt,y a, su, ehliyet ve ruhsat
kontrollerini yapn.
Yayalarn gei hakkna uyun.
ndeki arac gvenli mesafeden takip edin, ndeki aracn aniden durabileceini
aklnzdan karmayn.
Aracnzn ykleme ve boaltmasnda gerekli gvenlik nlemlerini aln ve aldrtn.
Yangn unsurun bir araya gelmesinden doar. Yakt, hava ve s.
Bu unsurdan bir tanesini, dierlerinden uzak tutmak yangn nler.
Yangn sndrme cihazlar, balang yangnlarn sndrmek iin kullanlr.
Yangn sndrme cihazlarnn kullanlmasn mutlaka renin ve yerlerini
deitirmeyin.
Yangn sndrme cihazlarn, herhangi bir sebeple kullandysanz, yetkili kiiye
haber verin.
Sigara izmaritlerini bina iinde veya dnda yerlere ve kat sepetlere atmayn.
Yank sigaralar masa, sehpa v.b. eylerin kenarna asla brakmayn.

Sigara iilmesi yasak olan yerlerdeki yasaa kesinlikle uyun.
alterlerin etrafnda yanc madde bulundurmayn.
Ocaklarn yaknnda kolay yanabilen maddeler bulundurmayn.
Tpleri asla yatrmayn, detandr ksm yukarda olacak ekilde dik tutun.
Tpleri asla gne altnda, soba ve kalorifer yannda bulundurmayn. Yamur ve
rutubetten koruyun.
Tpleri ocaa balayan hortumlar sk sk kontrol edin.
Tplerin kullanld yerler az havalanan kk bir yerse, ortam sk sk
havalandrn.
bitiminde gerekli kontrolleri yaptktan sonra iyerini terk edin.

DENETMLERDE STENEBLECEK BAZI BELGELER

Resmi Kurumlarca yaplacak SG denetimlerinde aadaki belgeler ve bu belgelerin
ierikleri sklkla sorgulanacaktr.
e Giri Muayene Kaytlar (Ar ve Tehlikeli lerde alacaklara Verilecek
Rapor)
Kazalar ve Meslek Hastalklar statistik Kaytlar
Salk Birimi Yllk alma Plan
Periyodik Salk Muayene Raporlar
o Portr Muayeneleri
o Gs Radyografileri
o Akcier Fonksiyon Testleri
o itme Testleri
o Kan ve idrar testleri
o Risklerine Gre zel Testler
Vizite Kaytlar
Gebe ve Emzikli Kadn ilerin Salk Kontrol
Emzirme Odalar ve Krelerle lgili Kaytlar
Gece Postalarnda alacak Kadn ilerin Kontrol
ocuk ilerin Salk Kontrol
me Suyunun Analiz Raporlar
i Sal ve Gvenlii Kurul Kararlar

yeri Ortamlarndaki Gaz ve Toz lmlemeleri
Emzirme Odalar ve Krelerin Kontrol
Ecza Dolaplarnn erisinde Bulunan Malzemeleri Belirten Liste
Yangn Alarm ve Tahliye Denemeleri
Kiisel Koruyucularn Kontrol
Eitim Kaytlar
Operatrlk Belgesi
Kazanclar in Yeterlilik Belgesi
Kaynaklar in Yeterlilik Belgesi
nsan ve Yk Asansrlerinin Periyodik Kontrol
Kaldrma Aralarnn Periyodik Kontrol
Motopomplarn Periyodik Kontrol
Buhar ve Scak Su Kazanlarnn Periyodik Kontrol
Basnl Kaplarn Periyodik Kontrol ve Basn Deneyleri
Vulkanizatr ve Devulkanizatrlerin Periyodik Kontrol
Basnl Su ve Hava Tanklarnn Periyodik Kontrol
Kompresrlerin Periyodik Kontrol ve Basn Deneyleri
Asma skelelerin Kontrol
Grgr Vinlerin Kontrol
Basnl Gaz Tplerinin Periyodik Kontrol ve Basn Deneyleri
Asetilen Tplerinin Kontrolleri
Alev Geirmez Cihazlarn Uygunluk Belgeleri
Yangn Sndrme Cihazlarnn Periyodik Kontrol
Yangn Hortumlarnn Kontrolleri
Aspirasyon Donanmlarn Kontrolleri
Marangoz Makinelerinin Kontrolleri
Gvenlik Supaplarnn Kontrolleri
Basnl Asit Kaplarnn Kontrolleri
Frn ve Ocaklarn Kontrolleri
Elektrikli El Aralarnn Kontrolleri
Elektrikli Kaynak Makinelerinin Kontrolleri
Tam Yaltlm Elektrikli Aygtlarn Kontrolleri
Aydnlatma Tesisatnn Kontrol

Topraklama Tesisatnn Kontrol
Elektrik Tesisatnn Kontrol
Paratoner ve Tesisatnn Kontrol
Boru ve Donanmlarnn Kontrol
Sv Tank ve Depolarn Kontrol
Taban ve Asma Kat skelelerinin Kontrol
Kaynak leri Srasnda Onarm zni
Asansr Kabinlerinin Tayabilecei Maksimum Yk Levhas
Zmpara Tann Dnme Hz ve zelliklerine likin Etiket
Kazanlarn zerindeki Etiketler
Basnl Kaplarn Etiketleri
Kompresrlerin zerindeki Etiketler
Vinlerin Tama Gcn Belirten Etiketler
Motorlu Ara ve Rmorklarn Tama Kapasiteleri Etiketi
Par. Pat. Teh.ve Zar.Madde Kaplarna likin Etiketler
Karpit Saklanan Kaplar in Etiket
Asetilen Jeneratrleri in Etiketler

Kurma zni ve letme Belgeleri in Bavuru
Gnde 7,5 Saat ve Daha Az alma Bildirimi
Gece Postalarnda altrlacak Kadn iler in zin Belgeleri

YER RSK GURUPLARI

I inci Risk Grubu
1. Mantar, saz ve kamtan sepet vb. eya imali

2. Gazete, mecmua ynetim yerleri, yayn evleri

3. Kereste ve her trl inaat malzemesi ve pencere cam toptancl

4. Her trl makine ve tatlarla yedek paralar toptancl

5. Her trl madeni ve cam eyas, elektrik malzemesi ve cihazlar, radyo, buzdolab
ve benzeri eya toptancl

6. Ev ve brolara mahsus mobilyalarla hal ve kilim vb yer demeleri toptancl

7. Mensucat, giyecek ve ayakkab toptancl

8. Yiyecek maddeleri, iki, ttn ve sigara toptancl

9. la, tuvalet malzemesi, kat, kitap ve krtasiye, optik malzemeleri oyuncak ve
spor eyas, mcevherat, yukardaki gruplardan birine girmeyen dier mamullerin
toptancl ile ihracat ve ithalat ileriyle ilgili ticarethaneler

10. Her trl yiyecek maddeleri satlan maaza ve iyerleri

11. Eczaneler ve tuvalet malzemesi satlan iyerleri

12. Kuma, elbise, ayakkab ve dier giyecek eyas satan maaza ve iyerleri,
kullanlm eya satan yerler

13. Her trl mobilya ve mefruat ile soba, radyo, buzdolab, amar makinesi ve
benzeri ev eyas, mzik aletleri satlan maaza ve iyerleri

14. Kk el aletleri, boya, mutfak eyas, porselen ve camdan eya, kk elektrik
cihazlar ve malzemesinin perakende olarak satld yerler

15. Araba, bisiklet, motosiklet ve dier tama aralaryla yedek paralarnn
perakende olarak satld iyeri ve maazalar

16. Perakende olarak odun, kmr, ttn ve buz sat yerleri, iyerleri, kitap ve
krtasiyeciler, iekiler, mcevherat ve ss eyas, fotoraf makinesi, oyuncak ve
spor malzemeleri ve benzeri maddelerin satld iyerleri

17. Bankalar, para ve tahvil borsalar ve her trl kredi, banka ve para muamelat
yapan dernek, kooperatif ve messeseler

18. Hayat, yangn, nakliyat, kaza, can ve mal zerine her trl sigorta ileri yapan
messeseler, sigorta acenteleri

19. Gayrimenkul iletenler, simsarlar, emlak komisyoncular

20. Nakliyat komisyoncular ve nakliyat acenteleri

21. Kar amac gtmeyen ilmi aratrma ileri

22. Dini kurulular, kiliseler ve sinagoglar

23. Meslek ve esnaf kurulular ticaret ve sanayi odalar, ii ve iveren sendikalar
ve benzeri kurulular

24. Mzeler ve ktphaneler

25. Siyasi kurulular ve yukarda tasnif edilmeyen eitli dernekler ve benzeri
kurulular
26. Noter, avukat, baro ve hukuki istiare brolar

27. Ticari mavirler, hesap uzmanlar, muhasebe brolar ve benzeri hizmetler
28. Mhendis, mimar brolar

II nci Risk grubu
1. Terziler (Hususi dikiler)

2. Dier giyim eyas imalat, baston ve emsiye imalat

3. Her tr saat tamiri

4. Sprge ve fra imali

5. Suni iekilik, ilemecilik, srmaclk ve bunlara benzer ssleme mahiyetinde dier
el ileri

6. Mrekkepli ve kurun kalemler, cetvel tahtas, tampon ve benzeri bro eyas
imalat

7. Tahl, pamuk, yn ve dier zirai mahsullerle canl hayvan, ham deri, odun ve
tomruk, kereste toptan sat yerleri, depolar

8. Her trl eya ve maddelerin satld byk maazalar

9. Hayvan arabalar ve hayvanlarla yaplan yk nakliyat

10. Terminaller, park yerleri ve garajlar gibi karayolu nakliyatn kolaylatran
hizmetler

11. Makinesiz deniz nakil vastalarnda (mavna, at ve benzerleri) yaplan btn iler

12. Kundura boyacl

13. ar ve mahalle bekilii ile zel gvenlik hizmetleri

14. Kadastro ve haritaclk hizmetleri

15. Sinemalar, sinema stdyolar, film evirme ve datm ileri, sinema filmlerinin
tamiri

16. Tiyatro, opera ve konserler, radyo difzyon postalar, televizyon ve bunlarla ilgili
hizmetler

17. Hamamlar ve banyolar

18. Hazr gdalarn ambalajland yerler

19. Mayonez, keap ve salata sosu retim yerleri


20. Mamul sngerden eya imali

21. Cenaze hizmetleri

III nc Risk grubu
1. Aa dikme, yeniden orman yetitirme ve ormanlar koruma, zamk ve reine,
yabani kauuk, usare, aa kabuu, ot, yabani meyve ve iek, yosun, yaprak
amlardaki ine yaprak ve saz gibi insan eliyle yetitirilmemi olan maddelerin
toplanmas, mangal kmrnn ormanda yaklmas ileri, kltr mantarcl

2. Her trl i ve gelir getiren hayvanlarn (Adatavan, devekuu, domuz, krkl
hayvan, st, yn, kmes hayvanlar ile yumurta, bal, ipek bcei, kozas vs.)
yetitirilmesi, retimi, slah ve bunlarla ilgili bakm, gdm terbiye krkm, sam ve
rnlerinin elde edilmesi, toplanmas, saklanmas ile hayvansal gbre ileri, sokak
hayvan barnaklar.

3. Meyve ve sebze ile bal ileme yerleri, konservecilik, sirke, turu, sala, reel,
marmelat, meyve ve sebze sular imali

4. Meyve, sebze kurutmacl ve maniplasyonu.

5. Balk ve dier su gda rnlerinin konservecilii ve ileme yerleri

6. IV nc grup dnda kalan tarmla ilgili dier faaliyetler

7. Ekmek, ekmek eitleri ve simit frnlar

8. Gofret, biskvi vb imalat

9. Pasta, brek, yufka ve benzeri hamur ileri sanayii, hamur ve st tatllar reten
iyerleri

10. Kakao ve ikolata imali

11. ekerleme, karamela, lokum, helva, bulama, ada, pekmez imali ve benzeri dier
ekerli maddeler, toz ekerden kp eker ve pudra ekeri reten yerler ve sakz
imalat

12. Tahin imalathaneleri

13. ay maniplasyonu, ay fabrikalar, depolama ve ambalajlama yerleri

14. eitli kuru yemilerin hazrlanmas (fndk, fstk, ceviz ve badem vb krma ve
kavurma ileri dahil)

15. Dier yiyecek ve iecek maddelerinin imali ile eitli muamelelere tabi tutulmas
(Kuru kahve, sofra tuzu, baharat, doal bitkilerin iecekleri vs.)


16. Merubat, gazoz, kola ve karbondioksitle muameleye tabi tutulmu her trl
meyve sular gibi alkolsz ikilerin imali, ambalajlanmas ve depolamas.

17. Maden sular ve sodalarnn hazrlanmas

18. El tezgahlarnda yaplan her trl dokuma ileri
19. Hal ve kilim ykama ve temizleme, vb. ileri

20. plik bkm ve sarm ileri, makara, bobin, masura ve yumak imali, erit kaytan,
kurdele gibi ufak tuhafiye eyas imali

21. orap imali

22. oraptan gayri trikotaj eyalarnn imali kuma atklar ve eski kumalardan yn
imal yerleri

23. Keten, jt, pamuk, kat, hasr ve benzeri elyaftan halat, ip, sicim, a gibi
eyalarn imalat

24. amar, gmlek, kravat, korse, kemer, eldiven ve benzeri eya imalat

25. apka ve kasket imalat

26. Demecilik (mobilya ve oto deme atlyeleri dahil)

27. Yorganclk

28. adr, uval, yelken imalat (dokuma yapmakszn)

29. Dokuma yapmakszn dier hazr eya imali (bayrak, perde, araf, battaniye ve
benzeri)

30. Kundura kalb, elbise asks, tahta sap, kulp, kafes, raf, ubuk, oyma ileri, tabut,
resim ve ayna erevesi ve benzeri imali

31. Odun, paavra ve dier dokulardan kat hamuru imali ve bu hamurun kat,
karton, mukavva ve presli dokular haline getirilmesi

32. Kat, karton ve mukavvadan kutu, kesekad ve dier mahfazalar, kart zarf ve
duvar kad imali, kat hamurundan tabak, bardak ve dier mutfak levazm gibi
preslenmi eya imali.

33. i deri kurutma ve barsak temizleme ve ileme yerleri (Sucuk, bumbar hari)

34. Emlsiyon ve palamut hlasas fabrikalar, palamut deirmenleri, palamut
temizleme ileri ve meyan kk, erbeti otu vb. bitkilerin maniplasyonu

35. Her tr mum ve balmumu imali


36. Kol, duvar ve dier tr saat imalat

37. IV. grup dnda kalan tomrukulukla ilgili dier faaliyetler

38. Deniz ve gllerde tuz karlmas (sofra tuzu imali hari)

39. Sularn toplanmas, tasfiye, datm ve su ebekelerinin iletilmesi ve ayn iletme
tarafndan yaplan bakm ve tamir ileri

40. Maden cevherleri kle halinde veya ubuk, levha, boru gibi ilk ekillerde ilenmi
maddeler, maden cevheri depolanmas ve toptancl

41. Et konserve ve fabrikalar, pastrma, sucuk, salam, bumbar ve sosis imali

42. Taze ve dondurulmu etin muhafazas (Mstakilen)

43. Kaymak, krema, dondurma, frigo, koko, eskimo, tereya ve yourt imali. Boza
retim yerleri, dondurma klah retim yerleri

44. St tozu, konsantre st imali, st pastrize ve sterilize tesisleri

45. Beyaz peynir imali

46. Kaar, gravyer gibi dier peynirlerin imali

47. Eritilmi sade ya imali

48. Balk ve dier deniz gda maddelerinin muhafazas, ttsleme ve kurutulmas

49. Un deirmenleri

50. eltik fabrikalar

51. Un, bulgur, bakliyat ve sebze unlar ve bunlara benzeyen dier gda maddelerinin
ilenmesi, ambalajlanmas

52. Buz imali

53. Makarna, ehriye, irmik, gofret, biskvi ve benzeri yiyecek maddeleri imali

54. Gda katk maddeleri ile niasta, dekstrin ve glikoz vb. imali ve paketlenmesi

55. eitli hayvan yiyeceklerinin hazrlanmas

56. Malt likrleri hari, her tr sofra araplar ile likr araplar, tabii ve suni kpren
araplar, mistel kokulu ve tbbi araplarn imali, dier tahammr etmi ikilerin imali

57. Malt ve bira gibi maltl ikilerin imali


58. Yaprak ttn ayklama, temizleme, kurutma cinslerine ayrma, balyalama,
ambalajlama ve bakma ileri

59. Yalnz ehir hatlarnda ileyen gemilerde yaplan btn iler

60. Motor, yelken veya sair makinelerle ileyen kk deniz nakil vastalarnda
yaplan iler
61. Akar sular zerinde sal ile ve suya brakmak suretiyle nakliyat

62. Yzer vin ve taraklarda yaplan iler

63. Hava alanlar bakm ve uua hazrlk ileri, hava alanlarnda yer hizmetleri ve
bakm ileri

64. zel okullar, ocuk yuva ve baheleri

65. Kaplca ve imeler

66. Nebatat ve hayvanat baheleri, park, bahe ve mezarlk tanzim ve bakm ileri

67. Dans yerleri ve dans okullar her trl spor kulpleri, spor sahalar, ate
poligonlar, jimnastik salonlar, yzme havuzlar, plajlar, kou mahalleri ve dier
elence yerleriyle sergiler ve bunlarla ilgili hizmetler

68. Sirkler ve cambazhaneler

69. Yemek retimi yapan yerler, lokantalar, gazinolar, kahveler, pasta hane,
ayhane, barlar gibi yemek yenen ve iki iilen yerler

70. Oteller, pansiyonlar, hanlar, talebe yurtlar, kamp sahalar ve bunlarla ilgili iler

71. Erkek ve kadn berberleri, manikr, pedikr ve benzeri hizmetler

72. Fotoraf stdyolar, film developman ve basm ileri, fotoraf filmi renklendirme
ve boyama yerleri, her trl film ve film banyosunda kullanlan kimyasal maddelerin
retim yerleri

73. Mrekkep imali

74. Deri ve deri yerine kaim olan sair maddelerden kundura ve giyim eyas hari
saraciye eyalarnn imali

75. lalar, ila hammaddesi ve tbbi mstahzarlar imali serum ve a hazrlama ileri
(steril katgt, hidrofil pamuk dahil)

76. Kokular ve tuvalet maddeleri imali

77. Al ta karlmasndan ayr olarak iletilen al tozu ve aldan eya imali


78. Sandal, kayk ve benzeri kk deniz vastalarnn imali ve tamirat

79. Otomobil, kamyon, motor ve tenteleri elektrik aksam tamiri gibi ihtisasa taalluk
eden tamirat ve revizyon ileri

80. Motorlu vastalarn ykama, yalama ve bakm ileri, oto lastik tamir atlyeleri

81. Hayvan ve el arabalar imal ve tamirat
82. Piyano, telli ve nefesli sazlar ile kayt iin kullanlan her trl kaset imalat

83. Kemik, boynuz, fildii, kehribar, lle ta Erzurum ta ve dier maddelerden ss
eyas, dme, fermuar, tarak, fra ve benzeri eya imali

84. Demiryollar ile yk ve yolcu nakliyat ve bunlarla ilgili hizmetler, yatakl ve
lokantal vagonlar

85. ehir ii ve banliy otobs, tramvay, troleybs iletmeleri

86. ehirleraras otobs iletmeleri

87. Taksi ileten idareler ve bununla ilgili hizmetler

88. Ardiyeler, depolar, souk hava depolar, antrepolar ve emanetiler, hurda
depolar

89. Hububat silolar

90. Trafik kontrol ile ilgili iler

91. Kzlay, ocuk Esirgeme Kurumlar, grme zrllere mahsus yurtlar, hayr
messeseleri ve benzeri kurulular

92. lanclk, fotokopi, teksir, ozalit ileri, modelcilik gibi ticari hizmetler

93. Bitkisel yemleri ve hazr preparatlardan karma yemleri reten tesisler

94. Suni inci, boncuk vb retim yerleri

95. Asbest kullanlmayan balata imal yerleri

96. Dondurulmu gda retim yerleri

97. ocuk mamalar ve ek besinleri retim yerleri

98. Melamin eya imal yerleri

99. Gaz maske fabrikalar

100. Kozmetik fabrikalar, kolonya vb. malzemelerin retim yerleri

101. akl, kum, cruf, imento vb. maddelerden motor gc kullanmadan yap,
yaltm deme vb. malzemeleri imal yerleri

102. Tnel ve metro iletmesi

103. Saf su ve asitli su retim yerleri

IV nc Risk grubu
1. Kamu veya zel sektre ait olup, iletme ekli ne olursa olsun, tamamen veya
ksmen tarmsal retim iin yaplan akta veya cam muhafaza iindeki (seralar) iler,
kabuklu veya kabuksuz meyvecilik, tohum, sebze ve iek yetitirme ay, kahve ve
kauuk tarlalarndaki iler, msr tanelerini koandan ayrma, ot balyalama, harman
dvme ve bunlarla ilgili faaliyetler, kontrat esas zerine yaplan her trl ila serpme
(uakla ilalama dahil), mahsul toplama, meyve ve ambalajlama, aa budama,
sulama sistemlerinin iletilmesi ileri

2. Kerestenin kesilmesi, tomruk, testerelik kereste, atal, aa gvdesi yumrular,
ktk, kat hamuru imaline mahsus odun, srk, kazk, yontulmu demir yolu traversi,
maden ocaklarna mahsus kereste, ormanda kesilen yakacak odun, kimyevi takdire
elverili odun, mekik ve benzeri bloklar ile ormandan elde edilen dier kaba,
yuvarlak, yontulmu veya yarlm maddeler veya odun ham maddeleri, tomruk
nakletme ileri

3. Denizlerde balk ve dier hayvanlarn ve bitkilerin avlanmas, toplanmas ve dalyan
ileri

4. Nehir ve gllerde balk ve dier su hayvanlarnn, bitkilerinin avlanmas,
toplanmas ve retilmesi

5. Kil, kum ve akl ocaklar, kum ykama ve eleme tesisleri

6. Ta ocaklarndan ayr olarak iletilen kire ocaklar ve kire imali

7. Tm maden arama ileri (petrol ve tabii gaz arama ileri hari)

8. Mstakilen yaplan maden ve cruf temizleme, ayklama ileri

9. Pamuk iplii imali ve pamuklu dokuma sanayii, pamuk ileme fabrikalar ve
atlyeleri (rr)

10. Yn (Tabii ve suni) iplii imali ve ynl dokuma sanayii

11. pek iplii imali ve ipekli dokuma sanayii (suni ipek naylon ve benzeri sentetik
elyaftan dokumalar dahil)

12. Keten, kenevir ve jtten iplik imali ve dokuma sanayii


13. Kark iplik ve dokuma fabrikalar

14. Hal ve kilim vb. yer demeleri sanayii

15. Parke, kontrplak, kaplamalk aa, reine ve suni tahta imali

16. Ahap mobilya sanayii , her tr aa eya imal, ileme ve tamir yerleri

17. Saz ve kamtan mobilya sanayii

18. Madenden mobilya sanayii

19. Her trl organik nitelikte madde reten fabrikalar

20. Kauuktan mamul eyann tamiri (otomobil lastiklerine di almas dahil)

21. Dier kauuk ve lastik mamulleri imali

22. ini, porselen, fayans ve seramik ve pimi topraktan kap kacak imali

23. Posta, tel veya radyo, GSM ile haberleme ve baz istasyonlarnda yaplan
hizmetler

24. Plastik hammadde imali

25. Suni ipek ve dier sentetik elyaflar ile plastik maddelerin imali

26. Yaklacak ispirto imali

27. Ar metal tuzlarnn retimini yapan tesisler

28. Solvent kullanmak suretiyle ekstraksiyon yapan btn nebati ve hayvani ham ya
ve rafine ya elde edilen tesisler ve entegre ya tesisleri

29. Zeytinya ve dier nebati yemeklik yalarn tasfiyesi ve eitli muamelelere tabi
tutulmas.

30. eker pancar ve kamndan eker imali, eker fabrikalar

31. Dier gruplarda yer almayan inorganik nitelikteki maddelerin retildii yerler

32. Mezbahalar, tavuk ve kmes hayvanlar kesme yerleri

33. Asfalt ve dam tecrit malzemeleri, yalamaya mahsus olup, petrol
tasfiyehanelerinde elde edilmeyen yalar ve gresler imali

34. Tula, kiremit, boru, pota, knk, ate tulas ve benzeri inaat ve mimari
malzemesi imali


35. imento ve betondan eya ve inaat malzemesi imalat, tme ve paketleme
prefabrik konut malzemeleri, gaz beton ve metal yap elemanlar retim yerleri,
volkanik ta ileyerek elde edilen hafif malzeme yap fabrikalar, hazr beton tesisleri

36. Krk imali, ilemesi ve boyamas

37. Kat fabrikalar ve kereste vb. lifli maddelerden kat hamuru retim tesisleri

38. Demir tel ve ubuktan eya imalat (ivi, zincir, vida vs. gibi)

39. Souk demircilik ve kaynak ileri
40. Sobaclk ve teneke eya imali

41. Metalden gayri maddelerden dier imalat

42. Demiri stp dverek ekillendirme veya presleme suretiyle muhtelif eya imali,
ilingir atlyeleri ve sahra demircilii

43. Bakrdan eya imali

44. Alminyum eya imali

45. Her tr elektro mekanik ve elektro manyetik yntemle madeni eya imali, ileme,
montaj, tamir, emayeleme, plastik ve dier maddelerle kaplama yerleri, emaye eya
imali

46. Kymetli madenler, kymetli ve yar kymetli talar ve inciler kullanlmak suretiyle
mcevherat, altn ve gm eya imali, kymetli ve yar kymetli talarn
perdahlanmas madalya ve madeni para basma ileri

47. Ziraat makineleri imali ve tamirat (pulluk, bier dver, selektr ve benzeri ziraatta
kullanlan makineler)

48. Ziraattan gayri makinelerin imal ve tamirat (amar makines, buz dolab, tart
aletleri yaz ve hesap makineleri vb.) ( Elektrik cihazlar hari)

49. Elektrik enerjisi retim, tahvil ve datm ile ilgili makinelerin imal ve tamiri

50. Motosiklet, bisiklet, tekerlekli ocuk bisikletleri ile bisiklet paralar imalat ve
tamirat

51. Selloit ve plastikten muhtelif eyalarn imali, selloz fabrikalar

52. Kurtarma gemilerinde yaplan btn iler

53. Lokomotif, vagon ve tramvay arabalar imal ve tamirat

54. DDY cer depolar ve mstakil revizrlkleri


55. Otomobil, kamyon, rmork, otobs gibi motorlu nakil vastalarnn imal ve montaj
ileri

56. Motor, fren, anzman, dingil, dili, asi gibi motorlu tat paralar ve teferruatnn
imali

57. Uak ve planr, uak motorlar, pervane, tekerlek gibi sair aksamn imal, montaj
ve tamirat

58. Petrol ve tabii gazn boru hatt vastasyla nakli

59. Teleferik iletmesi
60. Rak imali

61. Dier ikilerin imali (iki imalinde kullanlan ispirto ve suma imali dahil)

62. Sigara, puro, sigarillos, iilen ve inenen trden ttn, pipo ttn, enfiye ve
tmbeki imali

63. Dokuma yapmakszn boya, apre ileri, yazmaclk ve basmaclk ileri

64. Linolyum ve dier sert, sathl zemin demeleri, (plastik hari) suni deri,
muamba ve kaplanm kumalar, hasr, lif, keeler, paspaslar ve her trl elyaftan
vatka ve koltukuluk malzemesi imali, p ve paavralarn elyaf haline getirilmesi

65. Kauuk hari, deri, suni deri, plastik, aa vs. malzemeden kundura, tozluk, getr
imali, kundura sanayii iin kesilmi hazr malzeme imali, sayaclk

66. Kundura tamircileri (kundura imal eden tamirciler de bu gruba dahildir.)

67. Dokuma, deri, krk vs. maddelerden elbise, palto-pards, gibi hazr elbise imali

68. Tomruun ilenmesi, bkhaneler, aa travers fabrikalar

69. Marangozluk, doramaclk ve ahap sabit tesisler imali

70. Sandk, kutu, f ve benzeri ambalaj imali

71. Matbaaclk, bask yerleri

72. Kliecilik, inkografi (mstakilen)

73. ehirlerde havagaz datm ile ilgili olmayan kk frnlar

74. Kauuk ayakkab imali

75. Sabun, deterjan ile amar sular ve sodas ve dier temizlik maddeleri sanayii,
nadr, ivit imal yerleri


76. Tutkal, jelatin, zamk ve dier yaptrc madde imali

77. Kibrit imali

78. Montaj ileri (imalat yapmakszn makine ve tesisat montaj)

79. Hassas l ve kontrol aletleri, laboratuar alet ve cihazlar, tbbi, cerrahi ve
diilie mahsus aletlerle bilumum protezler ve ortopedik tehizat ve malzemelerin
imali

80. Hassas filmlerle camlar da dahil olmak zere optik aletleri, objektifler, fotoraf
makine ve malzemesi imalat

81. Oyuncak, spor ve atletizm eyas, benzeri eya imalat. Plastik, pleksiglas,
polyester gibi maddelerden eya, oyuncak, reklam levhalar, izolasyon, ambalaj
malzemeleri vb. yapan yerler

82. naat iinden mstakilen yaplan badanaclk, yal boyaclk, cila, binalarn
parke, muamba veya naylon vb ile denmesi ileri

83. Shhi tesisat, kalorifer, gaz su ve elektrik tesisat (bina ii tesisat)

84. Yol, spor ve hava alanlar inaat, tamirat ve bakm ileri (Yol inaat ile ilgili
varyant inaat dahil)

85. Elektrik iletmeleri, elektrik enerjisinin retimi ve datm ileri (Santral inas ve
ebeke inaat hari)

86. Havagaz retimi, havagaz ve tabii gazn datm ileri, havagaz ve kok
fabrikalar

87. Stma mcadele ileri (D.D.T. ve mazotlama ileri)

88. Hem yk hem yolcu tayan gemilerde yaplan btn iler

89. Yk gemilerinde yaplan btn iler

90. Kamyonla yaplan yk nakliyat (Ayn iveren tarafndan yaptrlan tahmil ve
tahliye ileri dahil)

91. Tankerle karada yaplan nakliyat

92. Yolcu gemilerinde yaplan btn iler

93. Gemi tahmil ve tahliye ileri (su zerinde, iskele veya rhtmda)

94. Dalg gemilerinde yaplan btn iler

95. Uaklarda yaplan btn iler (Havaclk kulpleri dahil)

96. Nakliyat yapmakszn tahmil ve tahliye ve hamallk ileri

97. Elbise ve amar ykama, temizleme, boyama ve tleme ileri

98. Deri yakma ekstraklar (zrnk) retim yerleri

99. Kullanlmayan et ve hayvan cesetlerinin izalesi ve geri kazanm iin yakma
tesisleri

100. Evsel ve endstriyel kat atklarn geri kazanm

101. Tornaclk ve tesviyecilik

102. Evlerde kullanlan da dahil olmak zere elektrik cihazlar, izole tel, kablo, duy,
anahtar ve dier elektrik malzemesi imalat

103. Aratrma laboratuarlar hari her trl kontrol laboratuarlar (gda, evre, kimya,
biyoloji, inaat, ziraat vb)

V inci Risk grubu
1. Snger avcl ve su altnda yaplan dier iler

2. Maden kmr iletmecilii

3. Linyit kmr iletmecilii

4. Dier kmrlerin iletmecilii (Tm kmr ykama, eleme, briketleme yerleri dahil)

5. Demir cevheri retimi (Ayn iveren tarafndan yaptrlan, bu iin fer'i ve
tamamlayc mahiyetindeki ykama, ayklama, izabe, sevk gibi tm yardmc iler
dahil)

6. Krom retimi

7. Bakr retimi

8. Kurun retimi

9. Manganez retimi

10. Dier madenlerin retimi, tm madenlerin zenginletirme yerleri

11. Petrol ve tabi gaz kuyularnn almas

12. Ta ocaklarnda yaplan iler (Ta karma, krma ve ta ocanda yaplan kesme
ileri)

13. Mermer ocaklar, blok mermer ileme yerleri

14. Kkrt, fosfat, nitrat, borat, potas, sodyum, arsenik, cva, ihtiva eden cevherler
gibi kimya sanayiinde ve suni gbre imalinde kullanlan maddelerin topraktan
karlmas ve bunlarla ilgili btn iler

15. Asfalt, bitum, asbest, al ta, amyant, mika, kuvars, zmpara ve lle ta gibi
metal olmayan maddelerin karlmas ve bunlarla ilgili iler. Asbest katkl yap ve
mamullerin retimini yapan fabrikalar

16. Tabakhaneler, deri perdahlama ve boyama ileri, ham deri ileme yerleri

17. Otomobil ve bisiklet lastikleri imali

18. Mhimmat ve patlayc maddeler imalat, patlayc madde sanayi, sentetik yakt,
azot peroksit imal ve dolum tesisleri, patlayc madde depolar ve patlayc madde
nakil ileri

19. Cam ve camdan mamul eya ve ayna imalat. (Gzlk ve optik camlar hari)

20. Petrol rafinerileri ve petrokimya tesisleri

21. Gliserin, ya asitleri, slfrik asit, hidroklorik asit, klor vb. kimyasal maddeler
retim yerleri ile azot sanayi ve gbre fabrikalar, kimyevi gbreler imali

22. Ta yontma, tme ve krma ileri

23. Boya, vernik ve cilalar ile organik ve anorganik pigmentlerin imali ileri

24. Gaz, benzin ve dier akaryaktlar, ham petrol ve mtaklarndan yalamaya
mahsus yalar ve muhtelif maddelerin elde edilmesi

25. Kimyevi tuzlar, asitler, bazlar ve alkoller gibi kimyevi maddelerin imali, alkol
retim ve tasfiye yerleri, fermantasyon ile alkoll iki reten fabrikalar veya malt
tesisleri

26. Dier kimyevi ana maddelerin sanayii ve basn altnda her trl snai ve tbbi
gazn svlatrlarak dolum ileri

27. Yksek frnlarda eritmekten yar ikmal edilmi hale gelinceye kadar btn
ilemleri ihtiva etmek zere demir ve elik imalat yani drt ke veya yuvarlak
ubuklar, levha, plak, erit, tp, ray, rot gibi esas ekillere haddelemek, kalay
kaplamas (teneke imali), kaba dkmler ve dvme metal imalat

28. Demir ve elii tav frnlarnda stmak suretiyle mstakilen yaplan haddeleme ve
laminaj ileri

29. Demirden gayri metallerin izabesi tasfiyesi ve bunlarn kle, bar, drt ke kaln
ubuk, levha, erit daire ve haddeden geirilerek elde edilecek dier esas ekillerde
imali

30. Demirden gayr metallerin tav frnlarnda stlmas suretiyle mstakilen yaplan
haddeleme ve laminaj ileri

31. Ta, asbest ve grafitten eya imali

32. Tbbi, cerrahi, di ve benzeri salk hizmetleri, hastaneler, sanatoryumlar, klinikler
ve salk yurtlar

33. Bina, liman, iskele, kpr, baraj, ve benzeri inaat dolaysyla mstakilen yaplan
tetkik ve deneme mahiyetindeki sondaj ileri

34. imento ve klinker imali

35. Nikelaj kaplama ve galvanoplasti ileri, kalayclk

36. Font ve dier madenleri eritip kalplara dkmek suretiyle muhtelif eya imali,
maden dkm atlyeleri ve haddehaneler

37. Dekovil ve tramvay yolu inaat ve tamirat

38. Bina inaat ve tamirat, bina ykm ileri

39. skele, liman, mendirek inaat ve tamirat

40. Bina d elektrik, gaz, telgraf, telefon, tesisat ve havai hat boru hatt inaat,
tamirat ve bakm ileri

41. Bataklk kurutma ileri

42. Deniz tankerlerinde yaplan btn iler

43. Kpr, kanalizasyon, baraj, su reglatr ve varyant su yolu, kuyu ve su ileri ile
ilgili inaat ve tamirat

44. Demiryolu, metro, tnel ve yeralt inaat ve tamirat

45. Istma ve enerji amacyla buhar retimi ve datm ileri

46. p ve kanalizasyon hizmetleri, tehlikeli atk yakma tesisleri, kat atk depolama
tesisleri

47. Baca ve cam temizleyicileri, haarat ve hayvan itlaf ve dezenfeksiyon ileri

48. Kaya tuzu karlmas

49. LPG dolum tesisleri ile dkme LPG ve tp depolama tesisleri

50. Akaryakt depolama tesisleri

51. Akaryakt ve LPG sat yerleri ile petrol rnleri ve makine yalar sat yerleri

52. Pil, batarya ve ak imal yerleri

53. Vapur ve gemi ina ve tamirat, tersaneler, hususi tipte deniz vastalarna mahsus
makinelerin imali, gemi bozma tezgahlar ve skm yerleri, liman atlyeleri

54. Asfalt ve zift retme ileme, kaynatma ve eritme yerleri ile depolar

55. Aratrma laboratuarlar

56. Piroteknik malzemesi hazrlama ve imali ileri (aydnlatma ve iaret fiekleri,
havai fiekler, enlik maytaplar, tabanca mantarlar benzerleri)

57. Sanayide kullanlan boya ve kimyevi maddeler, petrol ve kmr trevleri
toptancl

58. Odun ve kmrlerin gazlatrlmalar, koklatrlmalar ve bunlardan elde edilen
trevleri damtma ileri

59. Radar, X nlar ve dier zararl radyasyon yayan nlarla alma yaplan yerler

60. Tbbi tedavi laboratuarlar ile bitkisel, hayvansal, gda rnlerinin nlanmas ile
mikrodalga, lazer ve benzeri radyoaktif maddelerle allan iler

61. Tabi ve suni andrc talarn ve eitlerinin retim ileri

62. Zirai mcadele ilalar, insektisit, rodendisit, mollusit vb maddelerin imali,
depolama, ambalaj ile toptan ve perakende sat yerleri

63. Kurundan harf dkm yaplan yerler

64. Yangn sndrme ve itfaiye hizmetleri

KSEL KORUYUCU DONANIMLAR N TS EN KODLARI

TS EN 132
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar - Terimler, Tarifler ve Piktogramlar

TS EN 134
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar - Bileenlerin Adlandrlmas

3 TS EN 135
Solunumla lgili Cihazlar - E Deer Terimler Listesi

TS EN 136
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar - Tam Yz Maskeleri - zellikler, Deneyler,

aretleme

TS EN 137
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar - Kendi Kendine Yeterli Ak Devreli Sktrlm
Hava Solunum Cihaz zellikler, Deney aretleme

TS EN 138
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar - Tam Yz Maskesi, Yarm Yz Maskesi veya
Az Tipi Maske in Kullanlan Temiz Hava Solunum Cihazlar - zellikler, Deneyler
ve aretleme

TS EN 139
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar - Tam Yz Maskesi, Yarm Maske veya Bir
Azlkla Kullanm in Basnl Hava Hatl Solunum Cihaz -zellikler, Deney,
aretleme
TS EN 140
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar - Yarm Maskeler ve eyrek Maskeler - zellikler,
Deneyler, aretleme

TS EN 142
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Azlk Donanm-zellikler, Deney ve aretleme

TS EN 14
Koruyucu Solunum Cihazlar-Toz Szgeleri-zellikler, Deneyler ve aretleme

TS EN 144-2
Koruyucu Teneffs Cihazlar-Gaz Silindir Vanalar-Blm 2: k Balantlar

TS EN 145
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Kendi Kendine Yeterli Kapal Devre Solunum
Aparat, Basnl Oksijenli veya Basnl Oksijen-Azotlu Tip_ zellikler, Deneyler,
aretleme

TS EN 148-1
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Yz Koruyucu Paralar in Vida Dileri-Blm 1:
Standart Vida Dili Balant

TS EN 148-3
M 45x3 Vida Dili Balant

TS EN 148-2
Merkez Vida Dili Balant

TS EN 167
Kiisel Gz Korumas-Optik Deney Metotlar


TS EN 169
Kiisel Gz Korumas-Kaynak ve Benzer Teknikler in Filtreler- Geirgenlik
zellikleri ve Tavsiye Edilen Kullanm

TS EN 170
Kiisel Gz Korumas-Ultraviyole Filtreler-Geirgenlik zellikleri ve Tavsiye Edilen
Kullanm

TS EN 172
Kiisel Gz Korumas-Gnee Kar Koruyucu Filtreler-Sanayide Kullanm in

TS EN 174
Kiisel Gz Korumas-Alp Disiplini Kayak in Kayak Gzlkleri

TS EN 208
Kiisel Gz Korumas-Lazer ve Lazer Sistemleriyle almaya Uygun Gz
Koruyucular (Lazere Uygun Gz Koruyucular)

TS EN 269
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Balkla Birlikte Kullanlan, Gle (Pille) alan
ve Temiz Havann Hortumla Saland Solunum Cihaz-zellikler, Deney,
aretleme

TS EN 270
Solunumda Kullanlan Koruyucu Cihazlar-Bir Balkla Birlikte Basnl Hava Hatl
Solunum Cihaz-zellikler, Deney, aretleme

TS EN 271
Solunumla ilgili Koruyucu Cihazlar-Basnl Hava Hatt veya G Destekli Temiz
Hava Hortumu Bulunan Balkl Solunum Cihazlar-Andrc le Parlatma lerinde
Koruyucu Olarak Kullanlan-Kurallar, Deney, aretleme

TS EN 340
Koruyucu Giyecekler-Genel zellikler

TS EN 341
Yksekten Dmeye Kar Personel Koruyucu Tehizat, ndirme Cihazlar

TS EN 344-1
Emniyet, Koruyucu ve Ayakkablar-Profesyonel Amal-Blm 1: zellikler ve
Deney Metotlar

TS EN 344-2
Emniyet, Koruyucu ve Ayakkablar-Profesyonel Amal-Blm 2: lave zellikler
ve Deney Metotlar

TS EN 345-1
Emniyet Ayakkablar-Profesyonel Amal-Blm 1: zellikler


TS EN 345-2
Emniyet Ayakkablar-Profesyonel Amal-Blm 2: lave zellikler

TS EN 346-1
Koruyucu Ayakkablar-Profesyonel Amal- Blm 1: zellikler

TS EN 346-2
Koruyucu Ayakkablar-Profesyonel Amal-Blm 2: lave zellikler

TS EN 347-1
Ayakkablar-Profesyonel Amal-Blm 1: zellikler

TS EN 347-2
Ayakkablar- Profesyonel Amal-Blm 2: lave zellikler

TS EN 348
Koruyucu Elbise-deney Metodu; Ergimi Metal Paralarnn Sramasna Kar
Malzeme Davrannn Tayini

TS EN 352-2
itme Koruyucular-Emniyet zellikleri ve Deneyler-Ksm 2-Kulak Tkalar

TS EN 352-1
itme Koruyucular-Emniyet Kurallar ve Deneyler-Ksm 1:Kulak Koruyucular

TS EN 352-3
itme Koruyucular-Genel Kurallar-Blm 3: Endstriyel Gvenlik, Kaskna Taklm
Koruyucu Kulaklklar

TS EN 358
Kiisel Koruyucu Donanm-Belirli Bir Ykseklikte alma Gvenliini Salamak ve
Dmeyi nlemek in-Tutma Sistemleri, alma Konumu in Kemerler ve Halatlar

TS EN 362
Yksekten Dmeye Kar Personel Koruyucu Tehizat-Balayclar

TS EN 364
Yksekten Dmeye Kar Personel Koruyucu Tehizat-Deney Metotlar

TS EN 365
Personel Koruyucu Tehizat-Yksekten Dmeye Kar-Kullanma Talimatlar ve
aretlemeye Ait Genel zellikler

TS EN 367
Koruyucu elbise-Is ve Aleve Kar Koruma-Aleve Maruz Kalmada Is Geiinin
Tayini Metodu

TS EN 369
Koruyucu Giyecekler-Sv Kimyasal Maddelere Kar Koruma-Deney Metodu:

Malzemelerin Sv Geirgenliine Kar Direnci

TS EN 371
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Dk Kaynama Noktal Organik Bileiklere Kar
AX Gaz Filtreleri ve Kombine Filtreler-zellikler, Deneyler ve aretleme

TS EN 372
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-zel simli Bileiklere Kar SX Gaz Szgeleri
(Filtreleri) ve Birleik Szgeler-Kurallar, Deneyler ve aretleme

TS EN 373
Koruyucu Giyecekler-Ergimi Metal Paralarna Kar Malzemelerin Direncinin
Deerlendirilmesi

TS EN 374-1
Koruyucu Eldivenler-Kimyasal Maddeler ve Mikroorganizmalara Kar_ Blm 1:
Terimler ve Performans zellikleri

TS EN 374-2
Koruyucu Eldivenler-Kimyasal Maddelere ve Mikroorganizmalara Kar_Blm 2:
Penetrasyon Direncin Tayini

TS EN 374-3
Koruyucu Eldivenler-Kimyasal Maddelere ve Mikroorganizmalara Kar_Blm 3:
Kimyasal Madde Geirgenliine Direncin Tayini

TS EN 379
Ayarlanabilir Ik Geirgenlii ve ift Ik Geirgenliine Sahip Kaynak Filtreleri in
artname

TS EN 381-1
Koruyucu Giyecekler-Zincirli El Testeresi Kullananlar in-Blm 1:Zincirli Testereyle
Kesilmeye Diren in Deney Tertibat

TS EN 381-2
Koruyucu Giyecekler-Zincirli El Testeresi Kullananlar in-Blm 2:Bacak
Koruyucular in Deney Metotlar

TS EN 381-3
Koruyucu Giyecekler-Zincirli El Testeresi Kullananlar in-Blm 3:Koruyucu Botlar
in Deney Metotlar

TS EN 381-5
Koruyucu Giyecekler-Zincirli El Testeresi Kullananlar in-Blm 5:Bacak
Koruyucular in zellikler

TS EN 381-9
Koruyucu Giyecekler-Zincirli El Testeresi Kullananlar in-Blm 9:Zincirli Testere
Koruyucu Tozluklar-zellikler

TS EN 381-8
Koruyucu Giyecekler-Zincirli El Testeresi Kullananlar in-Blm 8:Zincirli Testere
Koruyucu Tozluklar-Deney Metotlar

TS EN 393
Can Yelei ve ahsi Yzdrme Tehizat-ahsi Yzdrme Tehizat-50 N

TS EN 394
Can Yelei ve ahsi Yzdrme Tekilat-Ek Malzemeler

TS EN 395
Can Yelei ve ahsi Yzdrme Tehizat-Can Yelekleri 100 N

TS EN 396
Can Yelei ve ahsi Yzdrme Tehizat-Can Yelei-150 N

TS EN 399
Can Yelei ve ahsi Yzdrme Tehizat-Can Yelei-275 N

TS EN 402
Solunumla ilgili Koruyucu Cihazlar-Ka in Kendi Kendine Yeterli, Ak Devreli
Basnl Hava Solunum Cihaz, Tam Yz Maskeli ve Azlk Donanml, zellikler
Deney ve aretleme

TS EN 403
Ferdi Kurtarma in Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Yangndan Kendini Kurtarmak
in Balkl Szge Cihazlar, zellikler, Deneyler, aretleme

TS EN 404
Ferdi Kurtarma in Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Filtreli Ferdi Kurtarc-
zellikler, Deney aretleme

TS EN 421
Koruyucu Eldivenler-yonlatrc Radyasyon ve Radyoaktif Bulamaya Kar

TS EN 458
itme Koruyucular-Seimi, Kullanm, Korunmas ve Bakm in Tavsiyeler-Klavuz

TS EN 463
Koruyucu Giyecekler Sv Kimyasallara Kar Koruma-Deney Metodu: Bir Sv
huzmesiyle (Jetiyle) Penetrasyon Direncin Tayini (Jet Deneyi)

TS EN 464
Koruyucu Giyecekler-Sv ve Gaz Kimyasal Maddelere Kar Kullanm in
(Aerosoller ve Kat Partikller Dahil) Deney Metodu Gaz Geirmez Giyeceklerin Sv
Geirmezliinin Tayini ( Basn Deneyi)

TS EN 465

Koruyucu Giyecekler-Sv Kimyasal Maddelere Kar Koruma-Koruyucu Giyecein
(Tip 4 Ekipman) Farkl Paralar Arasndaki Spreye Dayankl

TS EN 466
Koruyucu Giyecekler-Sv Kimyasal Maddelere Kar Koruma-Giyecein (Tip 3
Ekipman) Farkl Paralar Arasndaki Svya Dayankl Balantlar le kimyasal
Koruyucu Giyecee Ait Performans zellikleri

TS EN 467
Koruyucu Giyecekler-Sv Kimyasal Maddelere Kar Koruma_Performans zellikleri-
Vcudun Bir Ksmna Kimyasal Koruma Salayan Giyecekler

TS EN 468
Koruyucu Giyecekler-Sv Kimyasal Maddelere Kar Kullanlan-Deney Metodu:
Pskrtme le Nfuziyet Direncinin Tayini (Pskrtme Deneyi)

TS EN 470-1
Koruyucu Giyecekler-Kaynak ve Kaynakla lgili lemlerde Kullanlan Blm 1: Genel
zellikler

TS EN 471
Uyar Elbisesi-yi Grlebilme zelliine Sahip

TS EN 510
Koruyucu Giyecekler-Hareketli Paralara Dolanma Riskinin Olduu Yerlerde
Kullanlan Koruyucu Giyeceklere Ait zellikler

TS EN 511
Soua Kar Koruyucu Eldivenler

TS EN 530
Koruyucu Giyecek Malzemelerinin Anma Dayanm-Deney Metotlar

TS EN 531
Koruyucu Giyecekler-Isya Maruz Kalan Endstri alanlar in tfaiyeci ve
Kaynak Elbiseleri Hari)

TS EN 533
Koruyucu Giyecekler-Isya ve Aleve Kar Koruma-Snrl Alev Yayma zelliine
Sahip Malzemeler ve Malzeme Donanmlar

TS EN 564
Daclk Tehizat, Yardmc p (Halat) Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 565
Daclk Tehizat-erit (Bant) Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 566
Daclk Tehizat-Kemerler-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 567
Daclk Tehizat-p Kenetleri Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 568
Daclk Tehizat-Buz Ankrajlar-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 569
Daclk Tehizat-Kancalar-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 659
Koruyucu Eldivenler-tfaiyeciler in

TS EN 702
Koruyucu Giyecekler-Is ve Aleve Kar Koruma-Deney Metodu: Koruyucu Giyecek
veya Malzemelerinde Temas Iss Geiinin Tayini

TS EN 795
Yksekten Dmeye Kar Koruma-Ankraj Cihazlar-zellikler ve Deneyler

TS EN 812
Sanayide Darbeye Kar Kullanlan Balklar

TS EN 813
Yksekten Dmeyi nlemek in Personel Koruyucu Donanm_Oturma Kua

TS EN 863
Koruyucu Elbiseler-Mekanik zellikler-Vurup Delmeye Kar Dayanm Deneyi

TS EN 892
Daclk Tehizat-Dinamik Daclk Halatlar-Gvenlik le lgili zellikler Ve Deney
Metotlar

TS EN 893
Daclk Tehizat-Kramponlar-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 943-2
Sv Aerosol ve Kat Paracklar htiva Eden Sv ve Gaz Kimyasallara Kar
Koruyucu Giysi-Ksm 2: Acil Mdahale Takmlar in Kimyasal Koruyucu Giysiler
"Gaz-Korunumlu" in Performans Gereklilikleri

TS EN 958
Daclk Tehizat-Trmandrmada Kullanlan Enerji Absorplama Sistemleri-Gvenlik
Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 960
Kafa Kalplar-Emniyet apkalar Deneylerinde Kullanlan

TS EN 966

Hava Sporlar in Balklar

TS EN 967
Kafa Koruyucular-Buz Hokeyi Oyuncular in

TS EN 1073-2
Radyoaktif Bulamasna Kar Koruyucu Giysi-Ksm 2: Radyoaktif Bulamasnn
Ayrlmasna Kar Havalanmayan Koruyucu Giysi in Gereklilikler ve Deney
Metotlar

TS EN 1077
Koruyucu Balk (Kasklar)- Alp Tipi Kayaklar in

TS EN 1078
Bisiklet, Kaykay ve Tekerlekli Paten Kullanclar in Kasklar

TS EN 1082-1
Koruyucu Giyecekler-Bak kesiklerine ve Batmalarna Kar Koruyucu Eldivenler ve
Kolluklar-Blm 1: Zincir Zrhtan Yaplm Eldivenler ve Kolluklar

TS EN 1082-2
Koruyucu Giyecekler-Bak Kesiklerine ve Batmalarna Kar Koruyucu Eldivenler ve
Kolluklar-Blm 2: Zincir Zrh Dndaki Malzemeden Yaplm Eldivenler ve Kolluklar

TS EN 1082-3
Koruyucu Giyecekler-Bak Kesiklerine ve Batmalarna Kar Koruyucu Eldivenler ve
Kolluklar-Blm 3: Kuma, Deri ve Dier Malzemeler in Darbeyle Kesme Deneyi

TS EN 1095
Gezi Teknelerinde Kullanm in Gverte Emniyet Kemeri ve Emniyet Halat-Gvenlik
Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 1146
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Kendi Kendine Kurtulma in Bir Balkla Birlikte
Kullanlan Kendi Kendine Yeterli Ak Devre Basnl Hava Solunum Aparat (Balkla
Birlikte Kullanlan Basnl Hava Ka Aparat)-Kurallar-Deney-aretleme

TS EN 1149-1
Koruyucu Giyecekler-Elektrostatik zellikler-Blm 1: Yzey z Direnci (Deney
Metotlar ve Kurallar)

TS EN 1149-2
Koruyucu Giyecekler-Elektrostatik zellikler-Blm 2: Malzemenin Derinliine
Elektrik Direncinin llmesi in Deney Metodu (Dey Diren)

TS EN 1150
Koruyucu Giyecekler - Profesyonel Olmayan Kullanm in Grlebilme zelliine
Sahip Giyecekler - deney Metotlar ve zellikler


TS EN 1384
Koruyucu Balklar - Binicilikte Kullanlan

TS EN 1385
Kano ve Akarsu Sporlar in Kasklar

TS EN 1486
Koruyucu Elbiseler - tfaiyeciler in - Uzman tfaiyeci Elbiseleri in zellikler ve
Deney Metotlar

TS EN 1621-1
Motosiklet Srclerini Mekanik Darbeye Kar Koruyucu Giyecekler -Blm 1:
Darbe Koruyucular in zellikler ve Deney Metotlar

TS EN 1731
Kafes Tipi Gz ve Yz Koruyucular - Mekanik Tehlikelere ve/veya Isya Kar
Endstriyel ve Endstriyel Olmayan Kullanm in

TS EN 1809
Dalma Aksesuarlar - Yzmeye Yardmc Olan Dengeleyiciler -Fonksiyonel zellikler,
Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 1827
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar - Gazlara veya Gaz ve Paracklara veya Sadece
Paracklara Kar Koruma Amal Soluk Alma Vanas Bulunmayan Ayrlabilir Filtreli
Yarm Maskeler - zellikler, Deneyler, aretleme

TS EN 1835
Koruyucu Solunum Cihazlar - Snrl artlarda Kullanm in - mal Edilmi Basnl
Hava Hatl, Baret veya Bala Balantl - zellikler, Deney ve aretleme

TS EN 1836
Kiisel Gz Korumas - Genel Kullanm Amal Gne Gzlkleri ve Gnee Kar
Koruyucu Filtreler

TS EN 1868
Yksekten Dmeye Kar Personel Koruyucu Donanm Edeer Terimler Listesi

TS EN 1891
Yksekten Dmeye Kar Personel Koruyucu Tehizat Dk Uzamal, zl Lif
Halatlar

TS EN 1938
Kiisel Gz Korumas - Motosiklet ve Mopet Kullanclar in Gzlkler

TS 2429 EN 397
Endstriyel Emniyet apkalar (Baretler)

TS 4075 EN 368

Koruyucu Elbiseler - Sv Kimyasal Maddelere Kar Kullanlan Sv
Penetrasyonuna Malzemelerin Mukavemetinin Tayini

TS EN ISO 4869-2
Akustik - Kulak Koruyucular - Blm 2: Kulak Koruyucu ine Takldnda Etkili A -
Arlkl Ses Basn Seviyelerinin Tayini

TS 5557 EN 165
Gz Koruyucular - Kiisel - Terimler

TS 5559 EN 207
Kiisel Gz Korumas - Lazer Inmna Kar Gz Koruyucular ve Filtreleri (Lazer
Gz Koruyucular)

TS 5560 EN 166
Kiisel Gz Korumas - zellikler

TS 6860 EN 175
Personel Koruyucular - Kaynak ve Benzeri lemler Srasnda Gz ve Yz Koruma
Tehizat

TS 6973 EN 420
Eldivenler - Genel zellikler

TS 7305 EN 388
Koruyucu Eldivenler - Mekanik Risklere Kar

TS 7935 EN 407
Koruyucu Eldivenler - Is Tesirlerine (Is ve/veya atee) Kar

TS 8185 EN 141
Koruyucu Solunum Cihazlar - Gaz Filtreleri ve Birleik Filtreler -zellikler, Deneyler
ve aretleme

TS 8504 EN 1073-1
Koruyucu Giyecekler - Radyoaktif Kirlenmeye Kar - Blm 1: Radyoaktif Parack
Kirlenmesine Kar Havalandrmal Koruyucu Giyecekler in Kurallar ve Deney
Metotlar

TS 9936 EN 469
tfaiyeciler in Koruyucu Elbiseler - Yangnla Mcadele in Koruyucu Elbiselerin
zellikleri ve Deney Metotlar

TS 10224 EN 443
tfaiye Tekilat Tehizat-Koruyucu Balklar

TS EN ISO 10819
Mekanik Titreim ve ok-El, Kol Titreimi-Eldivenden El Ayasna Geen Titreimin
llmesi ve Deerlendirilmesi in Metot

TS EN 12083
Koruyucu Solunum Cihazlar-Hortumlu Nefes Alma Teknikleri (Maskeye Monte
Edilmemi Filtreler)-Toz Filtreleri, Gaz Filtreleri ve Kombine Filtreler-zellikler,
Deneyler ve aretleme

TS EN 12270
Daclk Tehizat-Takozlar-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 12275
Daclk Tehizat-Balant Halkalar-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 12276
Daclk Tehizat-Srtnme Ankrajlar-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 12277
Daclk Tehizat-Kuaklar-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 12278
Daclk Tehizat-Makaralar-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 12419
Koruyucu Solunum Cihazlar-Hafif lerde Kullanlan Sktrlm Hava Hatl Solunum
Cihazlar-Tam Yz Maskesi-Yarm Maske veya eyrek Maske-zellikler, Deneyler
ve aretleme

TS EN 12492
Daclk Tehizat-Daclar in Balklar-Gvenlik Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 12568
Ayak ve Bacak Koruyucular-Ayakkab Burnu ve Metal Nfuz Etmeye Direnli
Takviyeler-zellikler ve Deney Metotlar

TS EN 12628
Dal Aksesuarlar-Kombine Yzdrme ve Kurtarma Cihazlar-Fonksiyonel ve
Gvenlik Kurallar Deney Metotlar

TS EN 12941
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Kask veya Balkla Kullanlan Glendirilmi
Filtreli Cihazlar-zellikler, Deney ve aretleme

TS EN 12942
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Tam Yz Maskeleri, Yarm Maskeler Veya eyrek
Maskelerle Birlikte G Destekli Filtre Cihazlar-zellikler, Deney ve aretleme

TS EN 13061
Koruyucu Giyecekler-Futbol Oyuncular in Kaval Kemii Koruyucular-Kurallar ve
Deney Metotlar


TS EN 13087-1
Koruyucu Kasklar-Deney Metotlar-Blm 1: artlar ve artlandrma

TS EN 13087-2
Koruyucu Kasklar Deney Metotlar-Blm 2: ok Absorpsiyonu

TS EN 13087-3
Koruyucu Kasklar-Deney Metotlar-Blm 3: Nfuz Etmeye Kar
Diren

TS EN 13087-5
Koruyucu Kasklar-Deney Metotlar-Blm 5: Tutucu Sistem Dayanm

TS EN 13087-6
Koruyucu Kasklar-Deney Metotlar-Blm 6: Gr Alan

TS EN 13087-7
Koruyucu Kasklar-Deney Metotlar-Blm 7: Aleve Kar Diren

TS EN 13087-8
Koruyucu Kasklar-Deney Metotlar-Blm 8: Elektriksel zellikler

TS EN 13087-10
Koruyucu Kasklar-Deney Metotlar-Blm 10: Ima Yoluyla Yaylan Isya Diren

TS EN 13087-4
Koruyucu Kasklar-Deney Metotlar-Blm 4: Tutma Sisteminin Etkinlii

TS EN 13158
Koruyucu Giyecekler-At Binicileri in Koruyucu Ceketler, Vcut ve

TS EN 13178
Kiisel Gz Korumas-Kar Arac Kullanclar in Gz Koruyucular

TS EN 13274-1
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Deney Metotlar-Blm 1: e Doru Sznt ve e
Doru Toplam Szntnn Tayini

TS EN 13274-3
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Deney Metotlar-Blm 3: Solunum Direncinin
Tayini

TS EN 13274-4
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Deney Metotlar-Blm 4: Alev Deneyleri

TS EN 13274-5
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Deney Metotlar-Blm 5: klim
artlar


TS EN 13274-6
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Deney Metotlar-Blm 6: Solukla Alnan
Havadaki Karbondioksit Muhtevasnn Tayini

TS EN 13274-2
Solunumla lgili Koruyucu Cihazlar-Deney Metotlar-Blm 2: Uygulama le lgili
Performans Deneyleri

TS EN 13277-1
Dv Sporlar in Koruyucu Donanm-Blm 1: Genel zellikler ve Deney Metotlar

TS EN 13277-2
Dv Sporlar in Koruyucu Donanm-Blm 2: Ayak, Alt Bacak ve n Kol
Koruyucular in lave zellikler ve Deney Metotlar

TS EN 13277-3
Dv Sporlar in Koruyucu Donanm-Blm 3: Vcut Koruyucular in lave
zellikler ve Deney Metotlar

TS EN 13277-4
Dv Sporlar in Koruyucu Donanm-Blm 4: Kafa Koruyucular in lave
zellikler ve Deney Metotlar

TS EN 13277-5
Dv Sporlar in Koruyucu Donanm-Blm 5: Genital Koruyucular ve Karn
Koruyucular in lave Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 13356
Amatr Kullanm in Grnebilirlik Aksesuarlar zellikler ve Deney Metotlar

TS EN 13484
TS EN 13546
Koruyucu Giyecekler-Saha hokeyi Kalecileri in El, Kol, Gs, Karn, Bacak, Ayak
ve Genital Koruyucular ve Saha Oyuncular in Kaval Kemii Koruyucular-Kurallar
ve Deney Metotlar

TS EN 13567
Koruyucu Giyecekler-Eskrim Oyuncular in El, Kol, Gs, Karn, Bacak, Genital ve
Yz Koruyucular-Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN 13594
Profesyonel Motosiklet Srcleri in Koruyucu Eldivenler-Kurallar ve Deney
Metotlar

TS EN 13595-1
Profesyonel Motosiklet Srcleri in Koruyucu Giyecekler-Ceketler, Pantolonlar,
Tek Para veya Paral Takmlar-Blm 1: Genel Kurallar

TS EN 13595-3
Tek Para veya Paral Takmlar-Blm 4: Darbeli Kesme Direncinin Tayini in
Deney Metodu

TS EN 13595-4
Tek Para veya Paral Takmlar-Blm 4: Darbeli Kesme Direncinin Tayini in
Deney Metodu

TS EN 13634
Profesyonel Motosiklet Srcleri in Koruyucu Ayak Giyecekleri-Kurallar ve Deney
Metotlar

TS EN 13781
Kar Aralarnn ve Uzun Kzaklarn Srcleri ve Yolcular in Koruyucu Kasklar

TS EN ISO 13997
Koruyucu Giyecekler-Mekanik zellikler-Keskin Cisimler Tarafndan Kesilmeye
Direncin Tayini

TS EN ISO 14460
Otomobil Yarlar in Koruyucu Giyecekler-Is ve Atee Kar Koruma-
Performans Kurallar ve Deney Metotlar

TS EN ISO 15027-1
Su Alt Giyecekleri-Blm 1: Sabit Giyilen Giyecekler, Gvenlik Dahil Kurallar

TS EN ISO 15027-2
Su Alt Giyecekleri-Blm 2: Ayrlma Giyecekleri, Gvenlik Dahil Kurallar

TS EN ISO 15027-3
Su Alt Giyecekleri Blm 3: Deney Metotlar

TS EN 24869-1
Akustik-Kulak Koruyucular-Blm 1: Ses Yaltmnn llmesi in Sbjektif Bir
Metot

TS EN 24869-3
Akustik-itme Koruyucular-Blm 3: Kalite Muayenesi in Amalanan Kulaklk Tipi
Koruyucularn Araya Girme Kaybnn llmesinde Kullanlan Basitletirilmi Metot

TS EN 50237
Eldiven ve Kolaklar-Mekanik Korumal-Elektriksel Amalar in

TS EN 50286
Alak Gerilim Tesisatlar in Elektriksel Koruyucu Yaltm Giydirilmesi


TS EN 50321
Dk Gerilimli Tesisatlarda almak in Elektriksel Yaltml Ayakkablar

TS EN 50365
Alak Gerilim Tesislerinde Kullanm in Elektriksel Olarak Yaltml Balklar

TS EN 60895
Elbiseler-letken-Anma Gerilimi 800 KV'a Kadar Tesislerde Gerilim Altnda alma
in

TS EN 60903
Eldiven ve Kolaklar-Yaltkan Malzemeden-Gerilim Altnda alma in-zellikler

TS EN 60984+A11
Manonlar-Yaltkan Malzemeden-Gerilimli alma in

TS EN 60743
Gerilim Altnda almada Kullanlan Alet ve Tehizat in Terimler

Konularn daha iyi anlalmas iin bavurulabilecek kaynaklar
Bu kitapta anlatlan konular hakknda daha ayrntl aratrma yapmak isteyenler
aadaki kaynaklara bavurabilir.
Encyclopedia of Occupational Health and Safety (ILO)
Accident Prevention Manuel (National Safety Council - NSC)
Byk Endstriyel Kazalarn nlenmesi (LO)
Kimyasallar ve Tehlike Ynetimi (LO)
yeri Hekimlii Ders Notlar (TTB)
Ergonomi (Glten ncir MPM Endstri ubesi 1980)
yerlerinde Acil Durum Planlamas (TTB yaynlar)
Bir yerinin Olaan D Durumlara Hazrlanmas kurs notlar (9 Eyll niversitesi)
Ulusal Yasalar ve Standartlar ile Uluslararas Standartlar
Ulusalkanal TV ba Programlar (Dr. Mahmut Yaman)
http://www.ilo.org
http://www.osha.org
http://www.ttb.org.tr
http://www.ccohs.ca
http://www.whmis.org
http://www.afscme.org

http://www.ecptote.state.tx.us
Dr. Mahmut Yaman
1956 ylnda Bolunun Seben lesinde dnyaya geldi.
lk ve orta renimini KDz. Erelisinde tamamlad.
niversite hayatna Ank. ni. SBF de balad ve buradan Fen Fak. Fizik Yksek
Mhendisliine geti. 1 yl sonra Ege ni. Ege Tp Fakltesine geti.
1980 ylnda meslek hayatna KDz.Ereli SSK Hastanesinde balad.
Askerlik sonras Trakyada kalarak yeri Hekimliine balad. Deiik ikollarnda yzden
fazla iyerinde inceleme gezisinde bulundu. Sal ve Gvenlii etkinliklerinde srekli
yer ald. SG konularnda deiik platformlarda eitimler verdi. Deiik niversiteler ile
SG konusunda ortak almalara katld. lk SG eitimlerini ve bilincini, rencilik
yllarnda, eitim bursu ald Erdemirden ald.
hayat sresince ok sayda sosyal konularda eitimlere katld. Aadakiler bata
olmak zere deiik SG eitimlerine katld.
yeri Hekimlii sertifika eitimi A-B (TTB)
ISO 9001 Kalite Sistemleri i tetkiki eitimi (TSE)
OHSAS 18001 Sal ve Gvenlii ynetim sistemi i tetkiki eitimi (BV)
OHSAS 18001 SG ba deneti sertifika eitimi (BSI)
ISO 14001 evre Ynetim Sistemleri i tetkiki eitimi (Sara)
HACCP i tetkiki eitimi (ICCE)
Endstrilerde Olaan D Durumlara Hazrlk eitimi (9 Eyll ni.)
lk yardmc eiticisi sertifika eitimi
Sal ve Gvenlii konularnda dzenlenen Ulusal sempozyumlara dinleyici
veya konumac olarak katld.
alma Bakanlnca dzenlenen HESME projesi erevesinde Ulusal ve Uluslar
aras kongrelerde dinleyici veya konumac olarak bulundu.
AB SG Teknik Komitesince dzenlenen SG bilincinin gelitirilmesi eitimi
Ulusalkanal Televizyonunda ba adl program canl olarak hazrlayp
sundu.
Sal ve Gvenlii mi, O da Ne? Adl kitab yazd. Kitap halen, alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanlna bal ASGEM tarafndan Sal ve Gvenlii alannda kaynak
kitaplar arasnda gsterilmektedir. Milli Eitim Bakanlnn MEGEP (mesleki eitim ve
retim sisteminin glendirilmesi projesi) iin Gazi niversitesince hazrlanan
i Sal ve Gvenlii kitabnda da kaynak kitap olarak kullanlmtr.

Deiik mesleki dergilerde ok sayda SG makaleleri yazmtr.

Ayrca, deiik niversitelerle ortak olarak 1 Uluslar aras ve 6 Ulusal proje almasna
katlmtr. almalar yerli ve yabanc dergilerde yaynlanmtr.

Lleburgaz Belediyesi Kent Konseyinde Afet Kriz Ynetimi ekibi bakanl yapm ve
Lleburgaz iin Acil Durum Master Planlarn hazrlamtr.

iecam tarafndan Bulgaristanda alan dz cam ve zccaciye fabrikalarnn ortak salk
servislerini ve salk sistemini kurmutur.
iecama bal Paabahe Krklareli Fabrikasndan emekli olmutur.

Orta derecede ngilizce bilmektedir.
Evli ve iki kz babasdr.
letiim bilgileri
Dr. Mahmut Yaman
0216 345 58 90
yaman_mahmut@yahoo.com
myaman@isgmed.com.tr
http://www.isgmed.com.tr

İSG KİTABI (Dr. Mahmut Yaman) PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İSG KİTABI (Dr. Mahmut Yaman) PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SALII VE GVENL M, O DA NE?

You might also like