ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

54
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

RUSYANIN SYASAL PARTLER VE MLLYETLK GRLER
Jale AKHUNDOVA
Trkiye ve Orta Dou Amme daresi Enstits, Ynetim Bilimi Doktora Program rencisi,
axundova_jale@yahoo.com

ZET
Siyaset alan siyasal-ideolojik sylemlerin somutlat bir alandr. Siyasi ideolojiler ve ya
sylemler ise bir toplumun ya da beli bir kesimin siyasi kltr unsurlarn ve siyasi dnya grn
yanstmaktadr. Bu adan bir lkede u ve ya bu dzeyde ak ya da gizli faaliyet gsteren
ideolojiler o toplumun tarihsel siyasi, sosyoekonomik ve kltrel alardan i siyasi
dinamiklerinden haber vermektedir.
ada Rusya Federasyonu devletinde milliyeti ya da rk unsurlar besleyen ve bu
ideolojiden beslenen bir takm siyasal partiler faaliyetini devam ettirmektedir. Sz konusu
sylem siyasal yelpazenin hemen hemen tm taraflarnda var olmakla, Rus halk, Rus milleti,
Rus rk eklinde ifade edilmektedir. Bu almann amac, Rusya toplumundaki milliyeti
unsurlarn zelliklerinin parti programlar temel alnarak incelenmesidir. almada, lkede seim
ve seimler aras dnemlerde etkin faaliyet gsteren, ideolojik yn daha net ve belirgin olup,
yeterli ye ve semen kitlesine sahip olan temel siyasal partiler hakknda bilgi verilmi, daha
sonra bu partilerin programlar lkenin geliimi, siyasi sistem, toplum, millet ve din konularna
bak asndan incelenmitir.
Anahtar Kelimeler: Siyasal Parti, Siyasal deoloji, Milliyetilik, Rusuluk, Irklk

POLITICAL PARTIES IN RUSSIA AND RACISM
ABSTRACT
Political space is an area where political-ideological discourses becomes concrete.
Political ideology reflects the elements of the political culture or the political world view of othe
community. In this respect, political ideologies existing in any level or in apparent or latent way
in a country demonstrate the internal political dynamics by historical political, socio-economic
and cultural aspects of the following society.
In the contemporary Russian Federation, the political parties continue to its activities
"feeding" nationalist or racist elements and fed from this ideology. Mentioned rhetoric existing
almost on all sides of the political spectrum, and is expressed in various ways as "Russian
people", "Russian nation", "the Russian race" and s.
This study aims to exemine the properties of the nationalist elements in the Russian
society on the basis of party programs. In this study, are choosen political parties effectively
operating in the periods of elections and between them, having the ideological aspect more
clearly and distinctly, and with enough members and electorate. First of all, information is given
about the main political parties, then political programs are examined in terms of their point of
view to the country's development, political system, community, nation and religion issues.
Keywords: Political Party, Political Ideology, Nationalism, Russism, Racism


ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

55
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

GR
Siyasi alan bir lke ve toplum yaamnn tm alanlarn dorudan ve dolayl yolla etkileyen dncelerin
retildii, kararlarn kabul edildii ve uygulamaya konulduu bir alan olmaktadr. Bu alan bir g mcadelesi
meydan olmann yan sra, lke ve ya toplumda g dengesinin belirlenmesinde de kritik rol oynamaktadr.
Literatrde siyasi alann eitli ekilde tanmlanmas eskilerden gnmze kadar devam etmekte olup, farkl
ideolojik bak alarn da yanstmaktadr. rnein, bir yandan siyasi alan sadece ynetsel anlamda devlet alan
olarak, dier bak asna gre ise sivil toplum ve kurulularnn btn olarak ele alnmaktadr. Esasnda
siyasetin tanmndaki kapsamn genilii, tanm yapan grn demokrasiye yaknlk ya da uzaklk derecesinden
haber vermektedir. Zira siyaset ya da siyasi sre birey, toplum ve devlet yaamnn ynetilmesi ynndeki
karar yetkisi tekeline sahip olduu iin, bu srece daha geni aktrlerin katlm ynetim srecinin
demokratikliini salamaktadr.
Siyasi srece katlm ve demokrasi teorilerinde birok mekanizma ve aralar nerilmi, var olan sistemin
demokratik ve ya toplumsal meruiyetinin salanmas iin siyasi alana dhil olan her iki taraf - devlet/ynetim
ve toplum arasnda temsilci yaplar gelimitir. Bu yaplar zamanla deiik ekil ve zellikler kazanm ve
gnmzde farkl lkelerde farkl ya da benzer biimde uygulanmaktadr. Devlet-toplum arasndaki arac
kurulular arasnda iktidara gelmek amac ynnde faaliyet gstermesiyle seilen siyasal partiler, belli karlar
temsil etmekte, belli toplumsal deerlere atf yapmaktadrlar. (Sergeyev, 2006:27)
Literatrde kimi grlere gre, partiler esasnda toplumsal elitlerin bir baka grubunu oluturabilmektedirler.
(Batalina, 2007:76) Bununla birlikte, siyasal partiler, toplumun ekonomik, siyasi, ideolojik, kltrel desenlerini
tamakla ynetsel-siyasi alann oluturulmasnda ve yrtlmesinde en etkili kurulular olarak tanmlanabilir.
Dolaysyla, bir lkede faaliyet gsteren siyasal parti sistemi ve ileyii o lkenin sosyoekonomik, kltrel
yapsyla birlikte, buradaki ideolojik gr ve siyasi kltr dzeyinden de haber vermektedir.
RUSYA FEDERASYONUNDA SYASAL-DEOLOJK YELPAZE VE TEMEL SYASAL PARTLER
Rusya Federasyonu kendine zg tarihsel, toplumsal bir gemiten kaynaklanarak ynetim geleneine sahiptir.
Bu gelenek siyasi sistemin aktrleri arasnda devlet kurumunun basknl, merkeziyeti zelliiyle
seilmektedir. Devlet geleneinin byk ksmn ad geen zelliklere sahip arlk dnemini, ardndan belli snfn
(esasnda yeterince brokratiklemi) iktidar sahibi olduu Sovyet dnemi gnmz Rusyann siyasi sistem ve
siyasi kltrnde derin izler brakmtr. Fakat yeni dnem Rusyasnda (1990lardan beri) siyasi srece yeni
aktrler de katlarak toplumun demokratikletirilmesi ynnde birok gelimeler yaanmtr. Zira 1990 ylnda,
Sovyet Komnist Partisini lkenin yn verici tek gc ilan eden Anayasal maddenin (Mutuk, 2002:54)
kaldrlmas ve 1991 yl 1 Ocak tarihinde SSCB Toplumsal Birlikler Hakknda Kanunun kabul edilmesiyle
1990larn sonunda 90dan fazla parti kurulmutur. Siyasal Partiler Hakknda Kanun ise 2001 ylnda kabul
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

56
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

edilmitir. Kanuna gre, parti isimlerinde rki, milli ve dini duygulara hakaret edebilecek kelimelerin kullanlmas
yasaklanmtr. (9.Madde) Ayn ekilde parti ambleminde devlet bayra, amblemi, milli marn, dini sembolleri
tahkir eden sembollerin kullanlmas yasaklanmtr. Dier yandan mesleki, rki, milli ve dini mensubiyet
temelinde siyasal parti oluturulmasna da izin verilmemektedir.
lkede demokratikleme abalar erevesinde toplumsal yaamda rgtlenme ve siyasal yaamda partileme
dzeyi artm, seim ve oy sistemleriyle birok kesimler ynetimde temsil edilme frsat kazanmtr. ada
dnemde bile devam eden bu srete, Rusyann siyasal-ideolojik yaamnda belli gr ya da gr gruplar
belirgin hale gelmi olup, siyasal mcadelede temel aktrler olarak itirak etmektedirler. lkede siyasi
yelpazenin ideolojik adan ar rengrenk, parti saysnn ise ok olmas kimi grlere gre, toplumdaki
sosyal karlarn eitliliinin deil, dzensizliinin, geiciliinin ve sistemsizliinin gstergesidir. (Burenko,
2007:20)


Sol Sol Merkez Merkez Sa Merkez Sa

Komnistler Sosyalistler Sol Liberaller Sa Liberaller Muhafazakrlar Salar

RFKP Adil Rusya Yabloko Doru Birleik Rusya RLDP


ekil 1. Rusyada Siyasi Sistem Yelpazesi

2011 yl 25 Haziran verilerine gre, RF Siyasal Partiler Hakknda Kanun erevesinde 7 siyasal parti kayttan
gemitir. Bunlar; Birleik Rusya (D. Medvedev), RF Komnist Partisi (G. Zganov), Rusya Liberal
Demokratik Partisi (V. Jirinovski), Rusya Vatanseverleri ( G. Semigin), Doru (A. Dunayev), Adil Rusya
(S. Mironov), Yabloko Birleik Rusya Demokratik Partisi (S. Mitrohin) partileridir.
Gnmzde Rusyada, hakim siyasal parti olan Birleik Rusya 2001 ylnda Birlik, Vatan ve Tm Rusya
partilerinin birlemesi sonucunda kurulmutur. Bakanln RF Babakan D. Medvedevin yapt parti ye
says giderek artmakta olup, 2 milyonu amtr. Ayrca sz konusu partinin lkenin blgelerinde youn bir
ekilde rgtlenerek, esasnda Putinin kurmaya alt dikey hiyerarinin glendirilmesinde etkin bir ara
roln oynayabilecei dnlmektedir. (Petrov, 2011:90)
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

57
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

Ilml sol cephede 1993 ylnda kurulan ve G. Zganovun yrtt RF Komnist Partisi ve onun milli-vatansever
mttefikleri yer almakta olup, genelde ii, kyl, entelektel ve emekli kesimleri temsil etmekle lkede
%30luk sabit bir semen kitlesine sahiptir.
Sol merkez partileri (r., 2006da kurulmu olup 400 bin civarnda yesi olan S. Mironovun Adil Rusya Partisi)
genel itibariyle, iktidara kar sadk bir konumda durmaktadrlar. Ar sol partiler ise Devlet Dumasndaki %5lik
bariyeri aamamakta olup, toplumun marjinal kesimlerini temsil etmektedirler.
Rusyann siyasal yelpazesinin sa ksmnda, Rusyann Seimi, Rusya Demokratik Partisi, Ekonomik
zgrlk Partisi, Giriimciliin nkiaf, Rusya Cumhuriyeti Partisi, Liberal Rusya, Sa Glerin ttifak,
Rusya Demokratik Yabloko Partisi vs. yer almaktadr. Genel olarak, lkede liberal grler iki ynde devlet
mdahalesine kar olup, tam piyasa zgrln savunan Amerikan (Sa Gler ttifak) ve devletin birtakm
sosyoekonomik grevleri de stlenmesi gerektiini savunan Avrupa modelli sosyoekonomik inkiaf (Yabloko)
ynnde younlamtr. Rusya liberalizminin sosyal temelini iki temel kesim: birincisi, eski (Sovyet) orta snf
bilimsel ve teknolojik aydnlar, doktor ve retmenler; ikincisi, ekonominin zel sektryle balantl olan
yeni orta snf byk ve orta giriimciler, mdr evreleri, byk bakent aydnlar ve yaratc elitler tekil
etmektedirler (%15). Liberal kanadn ncs olan ve 1995 ylnda kurulan Yabloko partisi iktidar liberal
politikalardan uzaklamas noktasnda eletirmektedir.
1992 ylnda kurulmu olan Rusya Liberal Demokrat Partisi lke siyasetinde sa grleri temsil etmekte olup, V.
Jirinovskinin bakanlnda 1.8 milyon civarnda ye kitlesine sahip olmaktadr.
Ar sa konumda olan siyasi gler ise Rusyann tamamen Bat ynl inkiaf yolunu tutmasn
desteklemektedir.

RUSYADA SYASAL PARTLERN MLLYET GRLER
Rusya Federasyonu Anayasasna gre, lkede siyasi-ideolojik eitlilik ve ok partililik tannmaktadr.
(constituion.ru,2012) Genel olarak gnmzde, Rusya siyasal hayatnda nc rolleri komnistler, brokratlar
(merkezciler) ve demokratlarn oynad sylenebilir. Bunlarn kart gler konumunda olmasyla birlikte,
program belgelerinde toplumsal yaamn siyasi, ekonomik ve sosyal hususlar farkl ekilde
deerlendirilmektedir. rnein, temel deerler olarak: Birleik Rusya zgrlk, yasa, adalet ve anlama;
RFKP halkn hkimiyeti, adalet, eitlik, vatanseverlik, vatandan toplum, toplumun vatanda karsnda
sorumluluu, insan hak ve grevlerinin btnl, sosyalizm ve sonrasnda komnizm; Demokratlar bireyin
zgrl, zel mlkiyet hakk, rekabetli piyasa ekonomisi vs. deerleri benimsemitir.
Ayrca, Birleik Rusya gl devlet, gl bakanlk hkimiyeti; RFKP halkn kurtuluu namna
hkmet; Demokratlar ise siyasi sistemin demokratikletirilmesi ve sosyoekonomik politikalarn gereklilii
sylemleriyle bilinmektedir. Ekonomi alannda Rusyann temel siyasi-ideolojik grleri yledir: Birleik
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

58
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

Rusya devletin kanuni ve adil rekabeti salamas, devlet mlkiyetinin kaliteli ynetilmesi vs.; RFKP
devletin ekonomiyi dzenlemesi, kolektif halk mlkiyeti, stratejik adan nemli mallarn d ticaretinde tekellik
vs.; Demokratlar zel mlkiyet, rekabetli Pazar ekonomisi gibi konulara vurgu yapmaktadr.
Rus siyasi dnya grnde milliyeti baklar, Rus milletinin stnl ve rk sylemleri ihtiva etmektedir.
Bu, zellikle lkenin emperya gemiinden de kaynaklanarak yeni dnemde de dier milletler zerinde baskn
olmak zihniyetini beslemitir. Milliyetilik ve milli vatanseverlik grleri arasndaki ayrm genelde ok ince
izgiden ibaret olup, her ikisi milli mstesnalk ve stnlk zihniyetine dayanmaktadr. Milliyetiliin temel
fikrinde, millet olgusu toplumsal birliin tarih d yce ve snf st ekli olarak grlmektedir. (Bareva vd.,
2000:63) Dier yandan, literatrde Rusyada milliyetiliin, rnein Nazi Almanyasnda ya da talyadaki
milliyeti akmlardan farkl olduu ynnde grler de vardr. Zira Rusyadaki milliyetilik komnizm sonras,
ad geen dier lkelerde ise liberal-demokratik gelenek zerine yaylmtr. (Shenfield,2001:33)
lkede mevcut olan milli-vatansever ideoloji; Rusyann kendine zg geliim yolu, Rusyann kendine zg
uygarl ve deerleri, gl devletilik, Pravoslav inanc, milli kltr unsurlarna vurgu yapmaktadr. Bu milli-
vatansever ideoloji, eitli siyasi partiler tarafndan kimi zaman samimiyetle kimi zaman da paraziter amalarla
da kullanlabilmektedir. Sz konusu ideolojinin lkedeki en etkin temsilcileri RLDP ve Rus Topluluklar Kongresi
olmaktadr. Sonuncusu aydnlatlm geleneksellii ve Rusya halklarnn tmne ait olan deerleri
savunmaktadr. (Jukov ve Krasnov, 1997:686) RLDP ise zellikle son yllarda art gsteren milliyeti duygular
en iyi ekilde maniple eden parti saylabilir.
1990 sonras politikalarda ve B. Yeltsinin sylemlerinde ulusallk ve Rusluk bir gurur kayna olarak
vurgulanmtr. Bununla birlikte, Yeltsin dnemi lke blgelerinin en serbest ekilde hareket ettii dnem
olarak bilinmektedir. Yeni dnemde ise, zellikle 2000li yllarda Bakan V. Putinin sylemleri daha ok Rus
deil de Rusya halk ve Rusyann burada yaayan tm milletlerin vatan olduuyla ilgili olup, onun milliyetin
deil vatann birletirici unsur olduu grnden yola ktn gstermitir. Ayrca seim dnemlerinde lkede
yaayan eitli milletlerin temsilcilerinden ald ounluk oylar Putinin Rusyadaki Mslman ve Trk
topluluklar da dahil olmak zere geni destek grdn ortaya koymaktadr. Dier yandan, Putinin, greve
baladktan gnmze kadar lke ynetimindeki dikey hiyerariyi glendirmeye, nceki bakan dneminden
kalan blgelerin fazla zerkliini feshetmeye ve lkede sk merkeziletirilmi bir rejim kurmaya ynelik
politikalar yrtt de bilinmektedir. Burada iddia edilen ama - lkenin genel kaynaklarn merkezletirerek
geri kalan blgelerin gelimesini de salamak olmutur. Bu noktada, Bakann da temsil ettii lkenin hakim
siyasal partisinin lkenin btnl ve dier milletler konusundaki felsefesine program dzeyinde bakmakta
yarar vardr. Rusyann siyasi hayatnda en etkili olan partilerin siyasi programlarnn ierik analizinin
karlatrmal ekilde gerekletirilmesinin, lkede ilgili konudaki genel baklar grmek ve anlamak adna
yararl olaca dnlmektedir. rnein, Birleik Rusya partisinin 2011 ylndaki 12. Kurultaynda onaylanm
program mracaatnda Rusya halk Byk devletin byk halk, Mterek glerle kurulmu Vatan
Rusya hitaplar yer almaktadr. Parti stratejisinin temel maddelerinden biri milletler ve dinler aras barn
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

59
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

salanmas, kanunsuz g, etnik cinayet, yabanc dmanl, ayrmclk halleriyle mcadele, Rusyann tm
halklarnn kltrlerinin ve tm geleneksel dinlerinin serbest gelimesinin desteklenmesi olarak belirlenmitir.
Dier yandan Parti Programnda, siyasi hedeflerden biri olarak lkeye komu olan ve ekonomik, gmrk,
kltrel, siyasi anlamlarda sk ibirliinde olan lkelerle birlikte Avrasya ttifaknn kurulmas gsterilmektedir.
Sz konusu siyasi programda Rusya Federasyonu blgelerine ve yerel ynetimlerine daha fazla yetki ve kaynak
verilmesinden de bahsedilmektedir. Fakat bu niyet dier parti programlarna gre daha ksa ve yzeysel
ekilde ifade edilmitir. Putinin 4 Mart 2012 tarihindeki bakan seimlerine gittii parti seim programnda,
Bizim gcmz ok milletli Rusya halknn manevi zenginliinde ve birliindedir, bizim stratejimiz yurttalk
vatanseverliidir, lkede yaayan hi kimse kendi inanc ve etnik kimliini unutmamaldr, fakat ncelikle Rusya
vatanda olduunu bilmeli ve kurur duymaldr, kimse milli ve dini zelliklerini devletin kanunlarndan yksekte
gremez, ancak devlet de milli ve dini zellikleri dikkate almak zorundadr denmektedir. (er.ru,2012) Sz
konusu Birleik Rusya parti seim programnda, yabanc lkelerde yaayan ve alan soydalar konusuna da
deinilmi ve onlarn her trl sorunlarna dikkat edilecei vurgulanmtr. Ayrca, yurt dnda Rus dilinin ve Rus
kltrnn renilmesinin salanmasnn nemli olduu belirtilmitir. (er.ru,2012) Parti, lkenin maruz kald
g konusunda kaliteli politika belirlenmesini, kanunsuz gn en aza indirilmesi, kanuni g konusunda da
mesleki yeterlilik, kltrel ve davran uyumluluuna dikkat edilmesini nemli grmektedir.
Demografi konusu tm parti programlarnda ncelikli meselelerdendir. rnein Birleik Rusya genellikte
tm Rusya ahalisinin artnn salanmasn nemsemektedir. Yolsuzluk, kt alkanlklar ve cinayet tm
partilerce demografik sorunlarn kaynaklar arasnda olarak mcadele edilmesini gerektirmektedir. Milliyeti
parti programlarnda ise, bu sorunlarn lkede bulunan yabanc fazlalndan kaynakland belirtilmektedir.
Ayrca, bu programlarda, zellikle Rus nfusunun art konusuna dikkat gsterilmektedir.
Rusyada siyasi kltr ve dnceyi etkileyen en etkin partilerden biri de Liberal Demokratik Partidir.
Gnmzdeki iktidara kar nemli derecede muhalefet arz eden bu partinin program ve sylemlerinin
analizinin, lkedeki farkl bak alarn grmeye imkan salayacana inanlmaktadr. RLDP lke ynetiminde
emperya, Sovyet ve demokratik Rusya gemiine dayanlmas gerektiine vurgu yapmaktadr. Buna gre;
Byk Rusya Devletilii ideali lkedeki tm halklar birletiren g olmaldr. Sosyal temelinin byk bir
ksmnn, kk ve orta byklkteki ehirlerde yaayan Rus asll vatandalar ve eitim gren kesimin tekil
ettii parti, Rusyann tarihsel jeostratejik snrlarnn berpa edilmesini hedeflemektedir. RLDP, lkenin Rus
nfusunun son on yllarca mahvedildiini iddia etmektedir. Parti her ne kadar zgrl ilke edinse de, bu
anlay halklarn kltr ve inan zgrln kapsamamakta olup, sadece ekonomik, siyasi ve bilimsel
zgrlkleri ifade etmektedir. Dier yandan, esas dertlerinden biri Kuzey Kafkasya ve dier milli zerk
blgelere ayrlan bte kaleminin bykl olan bu siyasi parti, milli esaslarda zerk blgesel ynetimlere
sahip Rusya Federasyonunun milli muhtariyetlerin feshedildii bir niter yapya dntrlmesini
hedeflemekte, lkenin blnmesine ve milli mnakaalara gtrd iin milli-arazi ynetim ilkesini
reddetmektedir. Bu adan; lke daha byk idari birimlere ayrlmal (gnmzdeki 7den 15e kadar
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

60
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

artrlmal), her biri 15-20 milyon nfusu olan guberniyaya dntrlmeli, bunlarn kendi anayasa, milli dil ve
ynetici etnosu olmamaldr. Dier yandan, bir takm cumhuriyetlerde nfus ounluunun Ruslar olmasna
ramen, cumhuriyetin isminde aznlkta kalan milliyetin isminin kullanlmas ve ya idari grevlerde geni yer
igal etmesi de (etnizatsiya) parti taraftarlar iin mesele tekil etmektedir. (Demir, 2006:49) Parti
programnda blgelerin isimlerindeki milli ifadelerin kaldrlmas, buna gre rnein, imdiki Tuva
Cumhuriyetinin Krasnoyarsk eyaletinin Kzl ili, imdiki Hakas Cumhuriyetinin Krasnoyarsk eyaletinin Abakan ili
olmas eklinde somut deiiklik nerileri verilmitir. (ldpr.ru,2012) Bundan sonra ise parti, tm Rusya
vatandalarnn milli ve dini kimliinden bamsz olarak eit olmasn, her hangi halk ya da toplulua ayrcalk
tannmamas gerektiini de savunmaktadr.
RLDPin bakan V. Jirinovski, lkede keskin milliyeti-rk sylemleri ile tannmaktadr. Programnda Milli
ounluk namna ok zillet grm Byk lkenin kurtarlmas sloganna yer vermi olan parti,
kresellemenin milli ve rki kltrel ayrmlar silmesine kar olup, bunun da Batnn bir faizmi olduunu iddia
etmektedir. Partiye gre Rusya gndeminin en nemli konusu Rus meselesi olup, bu Rusya devletinin varln
ve gvenliini de etkilemektedir. Hedef Rus Milli Devletinin kurulmasdr, burada her ey Ruslar iin olacak,
hibir ey Ruslar aleyhine olamaz. Ayrca Rus dili devletin kurucu dili olmaldr. lkeyi ynetirken Ruslara
dayanacan ilan eden Parti programnda vatanseverlik Rusyaya ve lkenin dier halklar iin gelecee yol
aan Ruslara sevgi olarak tanmlanmtr. Rus halk lke devletiliinin tek milli iradesinin imentosu roln
yerine getirmelidir. Dier yandan, parti bakan Jirinovski, bir takm milli cumhuriyetlerin federal bteden fazla
kaynak aldn, bunun da Rus blgelerini geri braktn, bu yzden milli blge ynetimlerini feshetmek
gerektiini iddia etmektedir. Bu yzden, Ruslarn devletin kurucu esi olarak tannd Anayasal dzenin
kurulmas nerilmektedir. Buna gre, milli, dini, rki, dil vs. temelinde her hangi sosyal gruba kar hakaret,
dmanlk ieren hareketlerin Ceza Kanununca cezaya mahkum edildii 282. Madde kaldrlmal, ok milletli
halkn iktidarn tek kayna olduunun tespit edildii imdiki Anayasada (3.Madde) deiiklik yaplarak Rus
halknn tm lke genelindeki anayasal konumu glendirilmeli, Rus Halkna Devlet Destei Hakknda Kanun
hazrlanmal, umum mill devlet dili olarak Rus Dilinin zel Stats Hakknda Kanun kabul edilmeli, Rus Milli
Kendini Ynetimi Hakknda Kanun hazrlanmal ve kabul edilmelidir. Ruslar olmazsa Rusya da olmaz
slogannn yer ald parti programna gre, Rusyann dier halklar ierisinde Rus halknn anayasal nceliini
sadece RLDP gerekletirebilir.
RLDP siyasi stratejisinin incelenmesi Rusyann belli kesimlerinde devam eden agresif, emperyalist, rk
bilinaltn grmek asndan da yararldr. rnein, bu parti Rus halkn dnyann en ok sayl blnm halk
saymakta (ayn ifade RF KP programnda da gemektedir), onun tarihsel olarak hak ettii topraklarn geri almas
gerektiini savunmaktadr. Bu ynde Rus dilinin eski SSCB lkelerinde yaylmasn da gerekli saymaktadr.
lkenin g politikas konusunda, parti kktenci yaklam sergilemekte olup, ncelii d lkeler g etmi Rus
soydalara tanmaktadr. lkenin kendi i gcyle de yetinebileceini dnen RLDP lkede hastalk, narkotik,
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

61
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

cinayet vs. belaya neden olan yabanclarn Rus topranda ev sahiplii yapmasna izin verilmeyeceini iddia
etmektedir.
D lkelerle ilikiler konusunda, RLDP 3 dereceli ncelik belirlemitir: Slav dnyasyla (Ukrayna ve Beyaz
Rusya) entegrasyon; eski SSCB lkeleriyle ekonomik ve siyasi ittifak, entegrasyon; BRC lkeleriyle entegrasyon.
Bununla birlikte, bir takm lkelerin Rusyayla mttefiklik karlnda ekonomik adan ondan faydalandn,
Rusyann para bedelinde gsterilen siyasi sadakate ihtiyac olmadn iddia edilmektedir. Parti programnn
d politika nerileri arasnda zellikle Krgzistan, Abhazya, Gney Osetya, Tacikistan, Trkmenistan ve
Ermenistanla gmrk birlii kurulmas nemli yer tutmaktadr.
lkenin Uzak Dou ve Sibirya blgelerindeki demografik durumun dzeltilmesi iin buraya Ruslarn gn
neren parti, bunu Rusyann jeostratejik konumu iin de nemli saymaktadr. Dier yandan, lkenin bilim-
teknoloji alanndaki yabanclarn Rus genlerle ikame edilmesi gerektii nerilmektedir. Parti programnda
dikkat eken hususlardan birisi de BDT lkelerindeki Rus genlerinin Rusya vatandal karlnda Rusya
ordusunda hizmete arlmas nerisidir. Bu politikann Rus halknn artmasnda katks olacana
inanlmaktadr.
lkenin siyasi hayatnda dier bir etkili ideolojik g RF Komnist Partisidir. Parti daha ok toplumsal ve
sosyoekonomik konulara arlk verse de, i ve d siyasi konulara da nem vermektedir. rnein, KP
syleminde emperyalist kreselleme, medeniyetler sava, emek ve sermaye kartl ifadeleri geni yer
almaktadr. Bununla birlikte, bir sol parti iin fazla milliyeti grnecek ekilde Rusya halknn meziyetleri
saylmakta ve Rusya devletiliinin bu temeller zerinde kurulmas nerilmektedir. SSCBnin yeniden kurulmas
gerektiinin belirtildii parti siyasi programnda, Sovyetlerin haksz yere eletirildii, milliyetilerin el-kolunun
almas sonucunda ittifakn dald belirtilmektedir. (kprf.ru,2012) 1991 ylnda SSCBnin zldn ve
Bamsz Devletler Tekilatnn kurulduunu onaylayan Belovej anlamasnn eletirildii ifadelere hem RLDP
hem de RF KP parti program metinlerinde rastlanmaktadr. Parti Mar Enternasyonal olan bu partiye dair
belirtilmesi gereken bir husus da, partinin Komnist dnya gre smayacak ekilde milliyeti-rk
sylemlerde bulunmasdr. Zira parti programnda Son dnemlerde Byk Rus halknn soykrma maruz
brakldndan, Ruslarn saysndaki azalmadan, tarihsel kltr ve dininin yok olmasndan bahsedilmektedir.
Ayrca, burada ok halkl Rusyann manevi birliinin temeli olarak Rus kltrnn korunmas gerektii
vurgulanmaktadr. Grld zere, Rus meselesi Rusyann siyasi yelpazesinde yer alan en sa partiden en
sol partilere kadar yaygnlk kazanm bir olgu olup, esasnda Rus bilin altsnda yatm derin konulardan
haber vermektedir. Zira tm bu partiler lke toplumunda belli oy ve destek gren siyasal glerdir. Dier bir
husus, partinin siyasi mcadelesini sosyal snf ve milli kurtulu harekt temellerinde yrtmeyi hedeflemesidir.
Ayrca, ekonominin milliletirilmesi de bir hedef olarak karya konulmutur. lke ii politikada birtakm
gruplarn siyasi anlamda glendirilmesini nemsemekle birlikte, bu gruplar arasnda etnik, milli ve dini temelli
tekilatlar yer almamaktadr.
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

62
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

D lkelerde yaayan soydalar konusu, bu partinin de programnda yer almaktadr. Zira Rusyann arazi
btnlnn korunmasyla birlikte, lke snrlar dnda, zellikle eski Sovyet lkeleri arazisinde yaayan
soydalarn hukuk ve haysiyetlerinin korunmas gerektii belirtilmektedir.
Liberal grl Yabloko partisi aznlk haklarnn dikkate alnmas nemsemektedir. Parti, zellikle eski Sovyet
lkeleriyle ilikileri sklatrmak gerektiini nermektedir. Adil Rusya, Rusya Vatanseverleri, Doru
siyasi partilerinin program ve sylemleri daha ok lkedeki ekonomik ve sosyal ilikilerin iyiletirilmesi, adil
artlar ve refah konularn iermektedir.
Rusya siyasal hayatnda, milliyeti unsurlar zaman zaman daha belirgin olabilmektedir. zellikle, partilerin belli
grl kitlelere hitap etmek zorunda kald seim dnemlerinde, milli ve daha ilerisi milliyeti-rk duygular
kabartmak iin belli sylemler ortaya atlmakta, zellikle de lkede son dnemde hi yatmayan yabanc
dmanl ve g meselesi n plana karlmaktadr. rnein, 2005 yl Kasm sonundaki Moskova ehir
Dumas seimleri srecinde ortaya kan Vatan partisinin, TV kanallarnda yaymlanan reklam spotunda
sokakta karpuz ticareti yapan bir esmer grnl kiinin oradan geen Slav grnl bir anne ve
ocuunun nne kabuk att tasvir edildii fonda Sokaklarmzdaki pislii temizleyelim ifadesi
seslendirilmitir. Bu seim ncesi parti reklam, farkl ekillerde yorumland iin uzun sre mahkeme
aratrmalarnn konusu haline gelmitir. Dier yandan temeli daha 1990larda atld belirtilen, gnmzde
kritik hal alm ve sadece Moskova, St. Petersburgda saylar 50 bin civarnda olan Rus ya da Slav olmayanlara
kar saldrlar yapan, skin head akm (dazlak ve Nazi yanls gruplar) her ne kadar genler arasnda dzensiz
bir babo rk harekt olarak grnse de, sokakta Orta Asya ve Kafkas asll kiilere kar onlarca cinayet
ileyen bu gruplarn esasnda ciddi siyasi gler tarafndan destek ald grleri de yok deildir.
(http://t7e.org, 2012) Zira bu hareketlere hak verecek nitelikli ifadeler kimi durumlarda en st dzey siyasiler
tarafndan da kullanlabilmektedir. (economist.com, 2012) Genelde says 85.000in stnde olduu belirtilen
Rus ar milliyetilerinin temel hedefi Avrupa rklar olmayp, Asya (Orta ve Uzak Dou), Afrika, zellikle
Kafkasya asll kiiler (ve de gmenler) olmaktadr. (Horton, 2006:75) Dine dayal tahammlszlk nedeniyle
iddet kullanm durumlarna da rastlanlmakla birlikte, bu nitelikteki olaylar genelde sistematik karakter
tamamaktadr. (Kozhevnikova, 2012)

SONU
zetle, Rusya siyasal hayatndaki temel ideolojik-siyasi gler olarak sa-liberal, sol-komnist ve sosyal-
demokrat, milli-vatansever dnya grn alt izilebilir. Bu siyasi grlerin program ve felsefesinde
farkllklarn yan sra Rusyann i ve d politikasyla ilgili benzer hususlar da mevcuttur. rnein, d politika
konusunda hemen hemen tm siyasi partiler program dzeyinde Rusyann BDT ve eski Sovyet lkeleriyle
ilikilerinin gelitirilmesinin taraftardr. Fakat bu bamsz bir mttefiklik (Birleik Rusya), derin ekonomik
entegrasyon (RLDP) ya da yeni bir birliin (KP) kurulmas gerektii eklinde nerilmektedir. Komu lkelerle
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

63
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

ilikiler konusunda Birleik Rusya daha gereki, RLDP agresif muhafazakar, KP ise idealist barl tutum
gstermektedir. Dier yandan, Rusyann toplumsal sorunlar (su, manevi yozlama, yolsuzluk, yoksulluk vs.)
tm partiler tarafndan paylalmaktadr. Fakat bu sorunlarn kaynaklar farkl ekillerde yorumlanmaktadr.
Rusyann dnya siyasetinde etkin ve byk devlet olmas ideali tm parti programlarnda karmza
kmaktadr. Bu istikamette eitli yollar nerilmektedir. Rus dilinin ve kltrnn yaygnlatrlmas grne
ise hemen hemen incelenmi olan tm siyasi parti programlarnda rastlanlm olup, bunun zerine deiik
dzeylerde vurgu yaplmaktadr. rnein, Birleik Rusya partisi iin bu hkmetin sosyokltrel alandaki
nemli bir politika konusu olmakta, Komnist Parti iin temel sosyoekonomik konularn arkasnda kalan bir
husus, RLDP iin ise lkenin milli gvenliini etkileyen bal bana bir mesele arz eden bir konudur.
Rusyada milliyeti grlerin yeni olmad ve gnmzdeki rk ve milliyeti grlerin taban ve sylem
ieriine dair tarihi gereklerden yola kacak olursak, bu lkedeki ada milliyetiliin esasnda devrim
ncesindeki etnik, kolektivist ve otoriter nitelikli ve Avrupa (ya da Bat) kaynakl her eye kar diren gsteren
Slavofil (Slav rk hayranl) milliyetiliin yeniden retiminden baka bir ey olmad grlebilmektedir.
(Kowner ve Demel,2012:95)
Kimi dncelere gre, lkedeki radikal Rus milliyetilerini cesaretlendiren Rusya siyasi evrelerinin zaman
zaman Rus milletini ayrcalkl konuma getiren bir takm admlar atmasdr, zira rnein, 2005 ylnda ve Rus
milletini devletin kurucu esi ilan eden Milliyetler Politikas Tasars hazrlatlmtr. Dier yandan, Rusyann
tm Avrupa genelinde en fazla radikal milliyeti-rk rgtlenmeleri barndrmas olgusu lke ynetiminin
rahatszlk konularndan biri olmaya devam etmekte, Rusya Ruslar indir sloganna kar zaman zaman siyasi
ve toplumsal propaganda abalar gzlemlenmektedir. lkede radikal milliyetiliin artt dnemde iktidar
partisi Birleik Rusya, milliyeti V. Jirinovskinin Liberal Partisi dahil toplam on siyasi parti ile birlikte faizmle
ve arlkla mcadeleyi amalayan Antifaist Pakt imzalamas olgusu bu partileri kendi milliyeti ideolojilerine
geri dnmekten alkoymamtr. (Kostenko, 2006) ada Rusyann ok sayl milli ve dini kimlikli nfusu
konusunda partilerin tutumu farkllk tekil etmektedir. dari yapda da kendini gsteren bu eitlilik bir
zenginlik unsuru (Birleik Rusya ve KP) ya da tm belalarn kayna (RLDP) olarak grlmektedir. lkede
birletirici g ya da unsur yurttalk (Birleik Rusya), Rus dili ve kltr (RLDP), sosyalist ittifaktr (KP). lkenin
ynetim ekli konusunda imdiki federatif (Birleik Rusya), niter (RLDP) ve konfederatif birlik (KP) yaplar
nerilmektedir. Dier yandan, uluslararas ve ya Batl demokrasi kurulular lkedeki milli ya da dini ayrmclkla
mcadeledeki hukuki altyapnn yetersiz olduu, bu ayrmclk ve iddet maduru kiilerin savunulmasyla ilgili
gereken mekanizmalarn olmad ynnde eletirilerini zaman zaman Rusya siyasilerine duyurmaya devam
etmektedirler. (Buchanan, 2007:21)
Rusyada Bakanlk kurumunun siyasal sistemde giderek glenmesi ve yasama faaliyetlerinde rolnn
etkinlemesi olgusu, iktidarn temsil ettii Birleik Rusya Partisinin halen yeterince Rus siyasal, toplumsal,
ekonomik hayatn etkileyecei dolaysyla, Rusyann siyasi gerei ve geleceinin ad geen partinin ilke ve
deerleriyle ekillenecei sylenebilir.
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

64
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

Rusyann siyasi hayatnda zaman zaman ykselen milliyeti-rk dalgalar ise, bu zihniyetin toplumun
derinliklerinde halen var olduunu gstermektedir. Dier yandan belirtildii zere toplumun temel siyasi
szclerinden olan siyasal partilerin (en solcu olannn bile) seimlerde baarl olabilmek iin milliyeti
kesimlere iek atma ihtiyacn duymas, ayn tespitin bir baka kantdr.

KAYNAKA
BATALNA, V. V., (2007), Politologiya, Okey-Kniga, Moskova
BARIEVA, A. D., - STRELSOVA N. K. TTOVA E. U., (2000), Politologiya, Allel, Moskova
Birleik Rusya Partisinin RF Cumhurbakan seimi ncesi Program http://er.ru/party/presidential_election/
(28.11.2012)
Birleik Rusya Partisinin Program,
http://er.ru/party/program/ (29.11.2012)
BUCHANAN, Jane SESTO, Branka GOGA, (2007) Giorgi, Singled Out: Russian Detention and Expulsion of
Georgians, Human Rights Watch, Volume 19, No.5 (D)
BURENKO, V. ., (2007), Politologiya, Ekzamen, Moskova
DEMR, Bekir, Rusya Federasyonu Cumhuriyetlerindeki Siyasi, Ekonomik ve Etnik Yapnn Federasyon Milli
Gvenlii zerindeki Etkisi, Rusya Stratejik Aratrmalar-1 (Ed. hsan omak)
HORTON, Patrick, (2006) Russia and Belarus,HongKong
KOWNER, Rotem DEMEL, Walter (2012), Race and Racism in Modern East Asia, USA
KOSTENKO, Natalya, Yedinaya Rossiya Popala v Desyatoku, Nezavisimaya Gazeta, 20 ubat 2006,
http://www.ng.ru/politics/2006-02-20/2_er.html (30.11.2012)
KOZHEVNKOVA Galina, Radical Nationalism in Russia in 2008 and Efforts to Counteract It, (sova-
center.ru/27.11.2012)
JUKOV V. . - Krasnov B. ., (1997), Obaya i Prikladnaya Politologiya, Soyuz, Moskova
MUTUK O, Z., (2002), Politologiya, EAO, Moskova
PETROV, Nikolay (2011), Who is Running Russias Regions? (ed. Vadim Kononeko, Arkady Moshes) Russia as a
Network State: What Works in Russia When State Insttutions Do Not?, Palgrave, New York
Rusya Federasyonu Anayasas, http://www.constitution.ru/ (28.11.2012)
"Russian Nationalism: Playing A Dangerous Game", The Economist, 11 May 2006
(http://www.economist.com/node/6916041/27.11.2012)
SHENFELD, D. Stephen (2001), Russian Fascism: Traditions, Tendencies, Movements, New York
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

65
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

Rusya Federasyonu Komnist Partisi Program,
http://kprf.ru/party/program/ (29.11.2012)
Rusya Liberal Demokratik Partisi Program,
http://ldpr.ru/#party/Program_LDPR (29.11.2012)
SERGEYEV S. P. (2006), ed. Politologiya, Buklayn, Moskova
Siyasal Partiler Hakknda Rusya Federasyonu Kanunu, 11 Temmuz 2001, N 95-F, Moskova, Omega-L, 2010
http://t7e.org/analiticheskie-stati/2005-g/2005-god-nekotorye-itogi-i-perspektivy/3-politicheskii-spektr-
rossii/34-nacional-vozhdistskie-scenarii-i-ugroza-fashizma-v-rossii.html (28.11.2012)

SUMMARY
Political space is an area where political-ideological discourses becomes concrete. Political ideology
reflects the elements of the political culture or the political world view of othe community. In this respect,
political ideologies existing in any level or in apparent or latent way in a country demonstrate the internal
political dynamics by historical political, socio-economic and cultural aspects of the following society.
Political parties channeling society's or different groups political world view into the public domain, it
also realizes an important socio-political function. Political party receives it ideological source from the
supprorter group, or reflects interests of only one group but disguise them as the interests of the voters. The
idea that the politics is always a conflict of fair or unfair interests assume that political partiesappears as the
main and organized actors of this conflict. Reflecting the political dynamics, political parties find specific
reference values in society and are able to use them as a basic element of ideology. Values such as nationalism
or racism, takes different contents and continue to exist in various combinations in the political spectrum at
different times and places. Generally, such political world view adresses to the founder nation or ethnic
segments constituting the majority of the country population and as a political program or an ideology aims to
target a wide audience of voters.
In Russian society the Ruse nationalism is rising from time to in the historical flow. Russian
nationalism, interestingly continues to maintain in a country having a large and diverse cultural, national and
religious elements. Nationalism and racism, coming into question especially in times of economic crises emerge
in the Russian case, too. Some times identified as the "Russian chauvinism" in the literature, this view emerges
as a form of xenophobia when country's economic resources cant be shared among different social groups.
On the other hand, being observed within the use of force and violence, this stream is sometimes defined as
"Russian fascism".
ULUSLARARASI AVRASYA SOSYAL BLMLER DERGS Yl:4, Say:11 HAZRAN 2013

66
Akhundova, (2013). Rusyann Siyasal Partileri ve Milliyetilik Grleri, Uluslararas Avrasya Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt:4, Say:11, ss: (54-66)

In the contemporary Russian Federation, the political parties continue to its activities "feeding"
nationalist or racist elements and fed from this ideology. Mentioned rhetoric existing almost on all sides of
the political spectrum, and is expressed in various ways as "Russian people", "Russian nation", "the Russian
race" and s.
This study aims to exemine the properties of the nationalist elements in the Russian society on the
basis of party programs. In this study, are choosen political parties effectively operating in the periods of
elections and between them, having the ideological aspect more clearly and distinctly, and with enough
members and electorate. First of all, information is given about the main political parties, then political
programs are examined in terms of their point of view to the country's development, political system,
community, nation and religion issues.