T.C.

GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLII

Personel Genel Mdrl
202 !n"#n De$%$&l$$
'(n#"(
Te&n$&er
)*o+or#,-(l(& "e
K#.er#.#nl(&/
Ders No+0
!1#r(2 Bu dokman eitli kaynaklardan faydanlarak
oluturulmu bir derlemedir. Hibir suretle zgn bir
kitap zellii tamamaktadr. Sadece ilgili konularda
bilgi edinme amal olarak kullanlmas iin bu
dokman oluturulmutur. esinlikle baka
almalarda dipnot olarak gsterilemez.
GREV ALANLARI VE
ATAMA YAPILACAK GREVN
NTELNE LKN KONULAR
1. BLM
BAKANLIK MERKEZ TEKLATI VE
GREVLER
BAKANLIK TARA TEKLATININ
GREVLER, ALIMA USUL VE ESASLARI
MERKEZ VE TARA TEKLATI MZA
YETKLER VE YETK DEVR
GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIININ MERKEZ TEKLAT VE GREVLER
Grevler
Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanlnn grevi; bitkisel ve hayvansal retim ile su
rnleri retiminin gelitirilmesi, tarm sektrnn gelitirilmesine ve tarm plitikalarnn
luturulmasna ynelik aratrmalar yaplmas, gda retimi, gvenlii ve gvenirlii, krsal
kalknma, tprak, su kaynaklar ve biy!eitliliin krunmas, verimli kullanlmasnn
salanmas, !i"t!inin rgtlenmesi ve bilin!lendirilmesi, tarmsal desteklemelerin etkin bir
ekilde ynetilmesi, tarmsal piyasalarn d#enlenmesi gibi ana "aaliyet knularnn
ger!ekletirilmesine ynelik !almalar yapmak; gda, tarm ve hayvancla ynelik genel
plitikalar belirlemek, uygulanmasn i#lemek ve denetlemektir$
Bakanlk Te!k"la#
Te!k"la#
Bakanlk, merke#, tara ve yurt d tekilatndan luur$
Bakanln en st amiri lan Bakan, Bakanlk icraatndan ve emri altndakilerin "aaliyet
ve ilemlerinden Babakana kar srumlu lup aadaki grev, yetki ve srumluluklara
sahiptir%
a& Bakanl, 'nayasaya, kanunlara, hkmet prgramna ve Bakanlar (urulunca
belirlenen plitika ve strate)ilere uygun larak ynetmek$
b& Bakanln grev alanna giren hususlarda plitika ve strate)iler gelitirmek, bunlara
uygun larak yllk ama! ve hede"ler luturmak, per"rmans l!tleri belirlemek, Bakanlk
bt!esini ha#rlamak, gerekli kanun* ve idar* d#enleme !almalarn yapmak, belirlenen
strate)iler, ama!lar ve per"rmans l!tleri drultusunda uygulamay krdine etmek,
i#lemek ve deerlendirmek$
c& Bakanlk "aaliyetlerini ve ilemlerini denetlemek, ynetim sistemlerini g#den
ge!irmek, tekilat yaps ve ynetim sre!lerinin etkililiini g#etmek ve ynetimin
gelitirilmesini salamak$
!& +aaliyet alanna giren knularda dier bakanlklar ile kamu kurum ve kurulular
arasnda ibirlii ve krdinasynu salamak
,stear, Bakandan snra gelen en st d#ey kamu grevlisi lup Bakanlk hi#metlerini,
Bakan adna ve nun emir ve ynlendirmesi drultusunda, mev#uat hkmlerine, Bakanln
ama! ve plitikalarna, strate)ik planna uygun larak d#enler ve yrtr$ Bu ama!la, Bakanlk
kurulularna gereken emirleri verir, bunlarn uygulanmasn g#etir ve salar$ ,stear, bu
hi#metlerin yrtlmesinden Bakana kar srumludur$
,steara yardmc lmak #ere ! ,stear -ardmcs grevlendirilebilir$
H"$%e# B"r"%ler"
Bakanln hi#met birimleri unlardr%
a& Gda ve (ntrl Genel ,drl$
b& Bitkisel .retim Genel ,drl$
c& Hayvanclk Genel ,drl$
!& Balk!lk ve /u .rnleri Genel ,drl$
d& Tarm 0e"rmu Genel ,drl$
e& Tarmsal 'ratrmalar ve 1litikalar Genel ,drl$
"& 'vrupa Birlii ve 2 3likiler Genel ,drl$
g& 0ehberlik ve Te"ti Bakanl$
& /trate)i Gelitirme Bakanl$
h& Hukuk ,avirlii$
& 1ersnel Genel ,drl$
i& 2estek Hi#metleri 2airesi Bakanl$
)& 4itim, -aym ve -aynlar 2airesi Bakanl$
k& Bilgi 3lem 2airesi Bakanl$
l& Basn ve Halkla 3likiler ,avirlii$
m& 5#el (alem ,drl$
G&a ve K'n#r'l Genel M(&(rl()(
Gda ve (ntrl Genel ,drlnn grevleri unlardr%
a& Gvenilir gda ve yem ar#n salamak, bu ama!la plitikalar luturmak ve
denetlemek$
b& Gda, gda katk maddeleri ve gda ile temasta bulunan madde ve mal#emelerin
retim, ileme ve pa#arlama ile ilgili sre!lerin her aamasndaki i#lenebilirliine ynelik
esaslar belirlemek$
c& Gda, gda katk maddeleri ve gda ile temasta bulunan madde ve mal#emeleri
reten iyerlerinin niteliklerini ve bunlara ilikin i#in ve kayt esaslarn belirlemek, bunlarn i#in
ve kayt ilemlerini yapmak, bu iyerlerini gda siciline kaydetmek, retim ve sat yerlerinin
kntrl ve denetimlerini yapmak veya yaptrmak$
!& Gda, gda katk maddeleri ve yemler ile gdayla temasta bulunan madde ve
mal#emelerin giri ve !k gmrk kaplarn, ilgili kurumlarn grlerini alarak tespit ve ilan
etmek; veteriner snr kntrl nktalarn ve bunlarn !alma esaslarn belirlemek$
d& -em ve yem katk maddelerinin tescili, sat ve denetimi ile ilgili esaslar belirlemek
ve denetlemek$
e& -em ve yem katk maddelerinin retimini ve satn yapan iletmelerin nay verme
esaslarn belirlemek ve nay verme ilemlerini yapmak$
"& Hayvan kimlik sistemini kurmak ve hayvan hareketlerini kntrl etmek$
g& 6anl hayvan, bitki, hayvansal ve bitkisel rnler ile gda ve yemin d ticareti ile ilgili
salk artlarn belirlemek, snr kntrl nktalarn ve bunlarn !alma esaslarn belirlemek
ve yrtmek$
& Bitki, hayvan, gda ve yem gvenirliini g#eterek tketiciyi ve halk saln
krumak amacyla tedbirler almak$
h& Hayvan re"ahn salamaya ynelik !almalar yapmak$
& Hayvan ve bitki sal ile gda ve yem knusunda "aaliyet gsteren labratuarlarn
belgelendirilmesine ynelik esaslar belirlemek ve bunlar denetlemek$
i& Hayvansal rnlerin ilenmesi ve pa#arlanmasna ilikin kntrl ve takip ilemlerini
yapmak ve buna ilikin esaslar belirlemek$
)& Hayvan hastalklar ile mcadele ve hayvan sal hi#metlerini yrtmek ve buna
ilikin esaslar belirlemek$
k& Hayvan salnda kullanlan tedavi edici ve kruyucu maddeler ile bunlarn etken ve
yardmc maddelerinin imal, sat, tama ve muha"a#a artlarn tespit ve ilan etmek$
l& Hayvan sal, tehis ve tedavi hi#metleri ile ilgili "aaliyet gsteren kurum ve
kurulular ile hayvan sat, kesim ve eitim yerleri ve barnaklara ilikin esaslar belirlemek$
m& Bitki saln krumak, bitki hastalklar ve #ararllar ile mcadele etmek ve buna
ilikin esaslar belirlemek$
n& Bitki pasaprt sistemini kurmak, bitki ve bitkisel rn hareketlerini kntrl etmek,
bitkisel krumada kullanlan rnlerin nrm ve #ellikleri ile nay verilmesine ilikin esaslar
belirlemek, nay verme ve kntrl ilemlerini yapmak$
& Bitki ve hayvan sal ile gda ve yem gvenirliini salamak amacyla risk ynetimi
esaslarn belirlemek, risk deerlendirmesi yapmak ve risk iletiimini salamak$
& Hayvan ve bitki salnn krunmas ile gda ve yem kntrlnde grevlendirilecek
persnelin niteliklerini, !alma usul ve esaslarn belirlemek$
p& Bu maddede belirtilen grevler ile ilgili yaym "aaliyetlerinin krdinasynunda
yardmc lmak$
r& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
B"#k"*el +re#"% Genel M(&(rl()(
Bitkisel .retim Genel ,drlnn grevleri unlardr%
a& Bitkisel rnlerde retimi, verimlilii ve !eitlilii artrmak$
b& Bitkisel retimde kullanlan girdilerin ve retim teknl)ilerinin kullanmnn
uygunluunu ve standartlarn belirlemek ve denetlemek$
c& Bitkisel retimi, tarm ve sanayi sektr ile entegrasynunu salayacak ekilde
ynlendirmek$
!& 3nsan saln ve ekl)ik dengeyi g#eterek yeni retim ekilleri belirlemek, bunlar
desteklemek, yaygnlatrmak ve grev alanna giren "aaliyetler snucu rtaya !kabilecek
kirliliin nlenmesine ynelik ilgili kurumlarla krdinasynu salamak$
d& 7ayr, mera, yaylaklar ve klaklarn slah ve muha"a#asn salamak, krumak ve
gerekli tedbirleri almak$
e& Bitkisel retim ile ilgili bilgi sistemlerini kurmak ve kullanlmasn salamak$
"& Tarm hav#alarnn "aaliyet ve ileyii ile ilgili hi#metleri yrtmek$
g& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
Ha,van-lk Genel M(&(rl()(
Hayvanclk Genel ,drlnn grevleri unlardr%
a& Hayvancl gelitirmek, tevik etmek ve tevik esaslarn belirlemek$
b& Hayvansal retim girdileri ile hayvanclk iletmelerinin niteliklerini ve bunlara ilikin
i#in ve nay esaslarn belirlemek, i#in ve her trl nay ilemlerini yrtmek$
c& -ksek vas"l hayvan rklarn yaygnlatrmak$
!& Hayvansal retimin insan sal ve ekl)ik dengeyi kruyucu yntemlerle
yaplmasna ilikin !almalar yapmak ve bunlar denetlemek$
d& Hayvansal retimin artrlmasna ynelik "aaliyetlerde bulunmak$
e& Hayvansal retim ve gelitirme pr)eleri ile ilgili !almalar yapmak$
"& Hayvan slah prgramlar uygulamak ve uygulatmak$
g& 2am#lk hayvan ithalat ve ihracatnda teknik kriterleri belirlemek ve yrtmek$
& Hayvanclkla ilgili bilgi sistemi luturmak$
h& Hayvansal rnlerin pa#arlanmas ile ilgili !almalar yapmak$
& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
Balk.lk ve /0 +r(nler" Genel M(&(rl()(
Balk!lk ve /u .rnleri Genel ,drlnn grevleri unlardr%
a& 2eni#lerde ve i! sularda srdrlebilir balk!lk ve su rnleri yetitiricilii ile
avclnn esaslarn belirlemek ve bunlar tevik etmek$
b& Balk! barnaklar ve balk!lk altyap tesisleri kurulmas, iletilmesi ve
denetlenmesine ilikin us8l ve esaslar belirlemek ve denetimini yapmak$
c& Balk!lk ve su rnleri kaynaklarn krumak, kruma, retim ve yetitiricilik
alanlarn belirlemek ve bu alanlar #ararlardan kruyacak tedbirleri almak$
!& 3thal ve ihra! edilecek balk!lk ve su rnleri ile girdilerine ilikin esaslar
belirlemek$
d& Balk!lk ve su rnleri retim kaynaklarnn gelitirilmesi ve verimliliin arttrlmas
ile ilgili "aaliyetlerde bulunmak, kntrl ve denetimleri yapmak ve yaptrmak$
e& Balk!lk ve su rnleri retiminin ve verimliliin arttrlmas i!in gerekli girdilerin
tedarikine ilikin tedbirleri almak$
"& Balk!lk ve su rnleri yetitiriciliine uygun istihsal sahalarna ilikin esaslar
belirlemek, istihsal vastalarnn asgari vas" ve artlarn, kiralanma ve kullanlma esaslarn
belirlemek$
g& Balk!lk ve su rnleri retim, gelitirme ve aratrma pr)eleri ile ilgili !almalar
yapmak$
& Balk!lk ve su rnleri avcl ve yetitiricilii ile ilgili bilgi sistemi luturmak$
h& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
Tar% Re1'r%0 Genel M(&(rl()(
Tarm 0e"rmu Genel ,drlnn grevleri unlardr%
a& 0ekabet!i bir tarm sektrnn luturulmas, "i#iki ptansiyelin, !evre ve ara#inin
gelitirilmesi, krsal alanlardaki yaam kalitesinin ve eknmik !eitliliin iyiletirilmesi, yerel
krsal kalknma kapasitesinin luturulmas i!in prgramlar ha#rlamak, uygulamak ve i#lemek$
b& Tarmsal ve krsal kalknma desteklerinin uygulanmasna ilikin gerekli ilemleri
yapmak, kntrl etmek ve demeler arasndaki uyumu salamak$
c& .reticilerin bilgi d#eyini ykseltmek; kperati", birlik ve dier retici rgtlerinin
kurulmasna i#in vermek; kperati", birlik, da, retici rgtleri ve bunlarn itiraklerini
denetlemek, desteklemek; bunlarn eylem ve ilemlerinin hukuka uygun larak
snu!landrlmas i!in gerekli tedbirleri almak$
!& Tprak ve sulama suyu anali# labratuarlarnn kurulu esaslarn belirlemek; ara#i,
tprak, su kaynaklar ile ilgili anali#leri ve tprak, ara#i ve su sn"landrmas yapmak$
d& 'ra#i edindirme ilemlerini yapmak, tarmsal ara#ilerin par!alanmasn nlemek,
ara#i d#enlemesi ve tplulatrmas yapmak ve yaptrmak$
e& Tarmsal mekani#asyn knusunda plitika ve strate)ileri tespit etmek, plan ve
pr)eler ha#rlamak ve uygulamaya aktarlmasn salamak, tarmsal mekani#asyn d#eyinin
ykseltilmesi i!in gerekli !almalar yapmak$
"& 7i"tlik muhasebe veri an kurmak ve iletmek$
g& Tarmsal verileri tplamak ve istatistikleri luturmak$
h& 4ntegre idare ve kntrl sistemi d9hil lmak #ere, grev alanna giren knularda
bilgi sistemleri kurmak, iletmek ve gncel tutmak$
& Tarmsal sulamada verimlilii arttrmak, uygun sulama tekniklerinin kullanlmasn
salamak, uygun sulama tesislerini yaptrmak, tprak kaynaklarn krumak ve tarla i!i
gelitirme hi#metlerini yrtmek$
i& (resel iklim deiiklikleri, tarmsal !evre, kuraklk, !lleme, dier tarmsal a"etler ve
tarm sigrtas ile ilgili hi#metleri yrtmek, tabii a"etlerden #arar gren !i"t!ilere #el
mev#uatnda yer alan esaslar !er!evesinde yardm yapmak$
)& 4l sanatlarn gelitirmek$
k& Tarmsal rnlerin pa#arlanmas ile ilgili !almalar yapmak$
l& 'vrupa Birlii kaynaklar ve dier uluslararas kaynaklarla yrtlen krsal kalknma
prgramlarna ilikin krdinasynu salamak$
m& :;<= sayl Tprak (ruma ve 'ra#i (ullanm (anunu ile verilen grevleri yapmak$
n& :>;? sayl Tarm ve (rsal (alknmay 2estekleme (urumu (urulu ve Grevleri
Hakknda (anun uyarnca kurulan 3#leme (mitesinin sekretarya ilemlerini yrtmek$
& Tarm sektrne ve krsal kesimlere verilecek desteklere ilikin !almalar yapmak,
tekli"te bulunmak ve :;?? sayl Tarm (anunu uyarnca kurulan Tarmsal 2estekleme ve
-nlendirme (urulunun sekretarya hi#metlerini yrtmek$
& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
Tar%*al Ara!#r%alar ve 2'l"#"kalar Genel M(&(rl()(
Tarmsal 'ratrmalar ve 1litikalar Genel ,drlnn grevleri unlardr%
a& @lusal kalknma planlar drultusunda tarmsal aratrma ve gelitirme strate)ilerini
ve nceliklerini belirlemek, pr)eler ha#rlamak, ha#rlatmak, uygulamak ve uygulatmak$
b& 7eit ve rk gelitirmek, tescil ettirmek ve bunlarn nve materyallerini retmek$
c& -erli gen kaynaklarn krumak ve gelitirmek, gen kaynaklarna eriim ve bunlarn
yararnn paylamn salamak; yetkilendirme, i#leme ve denetleme !almalarn yapmak$
!& Tarmsal rn piyasalarndaki ulusal ve uluslararas gelimeleri i#lemek, Bakanln
grev alanna giren knularda aratrmalar yapmak ve yaptrmak$
d& Tprak ve su kaynaklarnn gelitirilmesi ve rasynel kullanm amacyla
aratrmalar yapmak$
e& Bakanla bal aratrma kurulularnn aratrma hede"lerini belirlemek ve bu
kurulular denetlemek$
"& Hayvan ve bitki hastalklarnda kullanlan a, serum, biyl)ik ve kimyasal
maddeler ile kruma ila!lar hakknda ve bunlarn bileimine giren etkili ve yardmc maddeler
knusunda aratrmalar yapmak$
g& 2eni#lerde ve i! sularda su rnlerine ilikin bilimsel aratrmalar yapmak ve
yaplmasn desteklemek$
& Gda, yem ve mekani#asyn knusunda aratrmalar yapmak$
h& @lusal ve uluslararas alanda aratrmaAgelitirme "aaliyetleri yrtmek ve bu
kapsamdaki pr)eleri desteklemek$
& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
Avr03a B"rl")" ve D! l"!k"ler Genel M(&(rl()(
'vrupa Birlii ve 2 3likiler Genel ,drlnn grevleri unlardr%
a& Bakanln 'vrupa Birlii ile ilikilerini yrtmek ve 'vrupa Birliine uyum
!almalarnda krdinasynu salamak$
b& Bakanln yabanc lkeler ve uluslararas kurulular ile ilikilerini yrtmek ve bu
knuda krdinasynu salamak$
c& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
Re45erl"k ve Te1#"! Ba!kanl)
0ehberlik ve Te"ti Bakanl Bakann emri veya nay #erine Bakan adna aadaki
grevleri yapar%
a& Bakanlk tekilatnn her trl "aaliyet ve ilemlerinin te"ti, inceleme ve sruturma
ilerini yrtmek$
b& Bakanln ama!larn daha iyi ger!ekletirmek, mev#uata, plan ve prgrama uygun
!almasn temin etmek #ere gerekli tekli"leri ha#rlamak ve Bakana sunmak$
c& 5#el kanunlarla ve Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
0ehberlik ve Te"ti Bakanlnn !alma us8l ve esaslar ile m"etti yardmclna
alnma, bunlarn yetitirilmeleri ve dier hususlar ynetmelikle d#enlenir$
/#ra#e6" Gel"!#"r%e Ba!kanl)
/trate)i Gelitirme Bakanlnn grevleri unlardr%
a& :<B? sayl (amu ,al* -netimi ve (ntrl (anunu, CCDBCDC<<: tarihli ve :;=>
sayl (anunun B: inci maddesi ve dier mev#uatla strate)i gelitirme ve mal* hi#metler
birimlerine verilen grevleri yapmak$
b& Bakan tara"ndan verilen dier grevleri yapmak$
H0k0k M(!av"rl")"
Hukuk ,avirliinin grevleri unlardr%
a& Bakanln tara" lduu adl* ve idar* davalarda, tahkim yarglamasnda ve icra
ilemlerinde Bakanl temsil etmek, dava ve icra ilemlerini takip etmek, anlama#lklar
nleyici hukuk* tedbirleri #amannda almak$
b& Bakanlk hi#metleriyle ilgili larak dier kamu kurum ve kurulular tara"ndan
ha#rlanan mev#uat taslaklarn, Bakanlk birimleri tara"ndan d#enlenecek her trl
s#leme ve artname taslaklarn, Bakanlk ile !nc kiiler arasnda !kan her trl
uyuma#la ilikin ileri ve Bakanlk birimlerince srulacak dier ileri inceleyip hukuk*
mtalaasn bildirmek$
c& Bakanlk!a hi#met satn alma yluyla temsil ettirilecek dava ve icra takiplerini
i#lemek, krdine etmek ve denetlemek$
!& Bakanln ama!larn daha iyi ger!ekletirmek, mev#uata, plan ve prgrama uygun
!almalarn temin etmek amacyla gerekli hukuk* tekli"leri ha#rlayp Bakana sunmak$
d& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
-ukarda belirtilen her trl dava ve takip ileri ile dier grevler, Bakanln Hukuk
,avirleri ile 'vukatlar araclyla yerine getirilir$ Gerekli h9llerde dava ve takip ileri Ha#ine
'vukatlar araclyla veya ihtiya! duyulmas h9linde Bakanlk!a belirlenecek us8l ve esaslar
!er!evesinde ;E=; sayl (amu 3hale (anununun CC nci maddesinde ngrlen drudan
temin us8l ile avukatlar veya avukatlk rtaklklar ile yaplacak avukatlk s#lemeleri
yluyla yrtlr$
2avalarda temsil yetkisi bulunan Hukuk ,avirleri ve 'vukatlarn bir listesi Bakanlk!a
ilgili 6umhuriyet basavcl ve blge idare mahkemesi bakanlklarna verilir$ Bu listelerin
birer nshas, 6umhuriyet basavcl tara"ndan adl* yarg !evresinde, blge idare
mahkemesi bakanlnca idar* yarg !evresinde bulunan mahkemelere gnderilir$ -ksek
mahkemeler ve blge adliye mahkemesindeki durumalarda temsil yetkisini
kullanacaklarn isimleri ilgili mahkemelerin basavclklarna veya bakanlklarna bildirilir$
Fistede isimleri yer alan hukuk mavirleri ve avukatlar, barya kayt ve vek9letname ibra#
gerekmeksi#in temsil yetkilerini kullanrlar$ Temsil yetkisi sna erenlerin isimleri anlan
mercilere derhal bildirilir$
Bakanlk lehine snu!lanan dava ve icra takipleri nedeniyle hkme balanarak kar
tara"tan tahsil edilen vek9let cretlerinin Hukuk ,avirleri ve 'vukatlara datm hakknda,
B=?G sayl 2evlet 2avalarn 3nta! 4den 'vukat ve /aireye Herilecek .creti Hek9let
Hakknda (anun hkmleri kyas yluyla uygulanr$
2er*'nel Genel M(&(rl()(
1ersnel Genel ,drlnn grevleri unlardr%
a& Bakanln insan gc plitikas ve planlamas ile insan kaynaklar sisteminin
gelitirilmesi ve per"rmans l!tlerinin luturulmas knusunda !almalar yapmak ve
tekli"lerde bulunmak$
b& Bakanlk persnelinin atama, nakil, ter"i, emeklilik ve ben#eri #lk ilemlerini
yrtmek$
c& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
De*#ek H"$%e#ler" Da"re*" Ba!kanl)
2estek Hi#metleri 2airesi Bakanlnn grevleri unlardr%
a& :<B? sayl (anun hkmleri !er!evesinde, kiralama ve satn alma ilerini
yrtmek, temi#lik, gvenlik, aydnlatma, snma, narm, tama ve ben#eri hi#metleri
yapmak veya yaptrmak$
b& Bakanln tanr ve tanma#larna ilikin ilemleri ilgili mev#uat !er!evesinde
yrtmek$
c& Bakanln genel evrak ve ariv "aaliyetlerini d#enlemek ve yrtmek$
!& Bakanlk sivil savunma ve se"erberlik hi#metlerini planlamak ve yrtmek$
d& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
E)"#"%, Ya,% ve Ya,nlar Da"re*" Ba!kanl)
4itim, -aym ve -aynlar 2airesi Bakanlnn grevleri unlardr%
a& Bakanln grev alanna giren knularda grsel, iitsel ve ya#l dkmanlarn
basm ve yaymn yapmak veya yaptrmak$
b& 4itim amacyla Bakanln grev alanyla ilgili her trl bilgi ve belgeyi tplamak,
deerlendirmek, yaymlamak, "ilm, slayt, "tra" ve ben#eri belgeleri ha#rlamak veya
ha#rlatmak, bu knulara ilikin ariv, dkmantasyn ve ktphane hi#metlerini yrtmek$
c& Bakanln grev alanna giren knularda her trl eitim "aaliyetini yapmak veya
yaptrmak$
!& Bakanln grev alanna giren alanlarda yaplacak yaynlar hakknda ilgili kamu
kurum ve kurulular ile #el kurulularla ibirlii yapmak$
d& 7i"t!i eitimi, tarmsal yaym ve danmanlk hi#metlerini yrtmek$
e& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
B"l7" !le% Da"re*" Ba!kanl)
Bilgi 3lem 2airesi Bakanlnn grevleri unlardr%
a& Bakanlk pr)elerinin Bakanlk biliim altyapsna uygun larak tasarlanmasn ve
uygulanmasn salamak, teknl)ik gelimeleri takip etmek, bilgi gvenlii ve gvenilirlii
knusunun gerektirdii nlemleri almak, plitikalar ve ilkeleri belirlemek, kamu biliim
standartlarna uygun !#mler retmek$
b& Bakanln bilgi ilem hi#metlerini yrtmek$
c& Bakanln internet say"alar, elektrnik im#a ve elektrnik belge uygulamalar ile ilgili
teknik !almalar yapmak$
!& Bakanlk hi#metleriyle ilgili bilgileri tplamak ve ilgili birimlerle ibirlii i!inde veri
tabanlar luturmak$
d& Bakanln mevcut biliim altyapsnn kurulumu, bakm, ikmali, gelitirilmesi ve
gncellenmesi ile ilgili ileri yrtmek, haberleme gvenliini salamak ve bu knularda
grev stlenen persnelin bilgi teknl)ilerindeki gelimelere paralel larak d#enli ekilde
hi#met i!i eitim almalarn salamak$
e& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
Ba*n ve Halkla l"!k"ler M(!av"rl")"
Basn ve Halkla 3likiler ,avirliinin grevleri unlardr%
a& Bakanln basn ve halkla ilikilerle ilgili "aaliyetlerini planlamak ve bu "aaliyetlerin
belirlenecek us8l ve esaslara gre yrtlmesini salamak$
b& ;G?C sayl Bilgi 4dinme Hakk (anununa gre yaplacak bilgi edinme bavurularn
etkin, sratli ve dru bir ekilde snu!landrmak #ere gerekli tedbirleri almak$
c& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
$el Kale% M(&(rl()(
5#el (alem ,drlnn grevleri unlardr%
a& Bakann !alma prgramn d#enlemek$
b& Bakann resm* ve #el ya#malarn, prtkl ve tren ilerini d#enlemek ve
yrtmek$
c& Bakan tara"ndan verilen ben#eri grevleri yapmak$
Bakanlk M(!av"rler"
Bakanlkta nem ve ncelik tayan knularda Bakana yardmc lmak #ere tu#
Bakanlk ,aviri atanabilir$
Bakanlk ,avirleri, Bakann uygun grecei merke# veya tara tekilatna ait
birimlerde !altrlabilir$
Ta!ra ve Y0r# D! Te!k"la#
Ta!ra #e!k"la#
Bakanlk, ilgili mev#uat hkmleri !er!evesinde tara tekilat kurmaya yetkilidir$
Y0r# &! #e!k"la#
Bakanlk, B?G sayl (amu (urum ve (urulularnn -urtd Tekilat Hakknda (anun
Hkmnde (ararname esaslarna uygun larak yurt d tekilat kurmaya yetkilidir$
Y(k*ek K'%"*erler K0r0l0 ve .al!%a 7r03lar
Bakanln srekli kurulu, -ksek (miserler (uruludur$
Bakanlk, grev alanna giren knularla ilgili larak !almalarda bulunmak #ere dier
bakanlklar, kamu kurum ve kurulular, sivil tplum kurulular, #el sektr temsilcileri ve knu
ile ilgili u#manlarn katlmyla ge!ici !alma gruplar luturabilir$
/'r0%l0l0k, K''r&"na*,'n ve Ye#k"ler
Yne#"-"ler"n *'r0%l0l0klar
Bakanln her kademedeki yneticileri, grevlerini mev#uata, strate)ik plan ve
prgramlara, per"rmans l!tlerine ve hi#met kalite standartlarna uygun larak yrtmekten
st kademelere kar srumludur$
Ye#k" &evr"
Bakan, ,stear ve her kademedeki Bakanlk yneticileri snrlarn a!k!a belirtmek ve
ya#l lmak kaydyla, yetkilerinden bir ksmn alt kademelere devredebilir$ -etki devri, uygun
ara!larla ilgililere duyurulur$
K''r&"na*,'n ve "!5"rl")"
Bakanlk, hi#met ve grevleriyle ilgili knularda, dier bakanlklarn ve kamu kurum ve
kurulularnn uyacaklar esaslar mev#uata uygun larak belirlemekle, kaynak isra"n
nleyecek ve krdinasynu salayacak tedbirleri almakla grevli ve yetkilidir$
Bakanlk, dier bakanlklarn hi#met alanna giren knulara ilikin "aaliyetlerinde, ilgili
bakanlklara danmak ve gerekli ibirlii ve krdinasynu salamaktan srumludur$
Bakanlk, kamu tritesince yaplmas #runlu lan grevlerinin dndaki ba#
grevlerini, kendi denetim ve g#etiminde lmak #ere ilgili meslek ve sivil tplum
rgtleriyle ibirlii i!inde yrtebilir$
D($enle%e ,e#k"*"
Bakanlk; grev, yetki ve srumluluk alanna giren ve nceden kanunla d#enlenmi
knularda idar* d#enlemeler yapabilir$
2er*'nele l"!k"n H(k(%ler
A#a%a
C;:B sayl Bakanlklar ve Bal (urulularda 'tama @sulne 3likin (anunun eki
cetvellerde saylanlar dnda kalan memurlarn atamalar Bakan tara"ndan yaplr$ Bakan bu
yetkisini alt kademelere devredebilir$
Ka&r'lar
(adrlarn tespiti, ihdas, kullanm ve iptali ile kadrlara ilikin dier hususlar, BG< sayl
Genel (adr ve @sul Hakknda (anun Hkmnde (ararname hkmlerine gre d#enlenir$
G&a, Tar% ve Ha,van-lk 8$%an
Bakanlkta Gda, Tarm ve Hayvanclk @#manlar ve @#man -ardmclar istihdam
edilir$@#man -ardmclna atanabilmek i!in >:E sayl 2evlet ,emurlar (anununun ;? inci
maddesinde saylan genel artlara ek larak aadaki artlar aranr%
a& 4n a# drt yllk lisans eitimi veren hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, iletme, iktisad* ve
idar* bilimler, veterinerlik, #iraat, gda mhendislii, su rnleri, balk!lk teknl)isi "aklte ve
blmleri ile hi#met birimlerinin grev alanna giren ve ynetmelikle belirlenen yksekretim
kurumlarndan veya bunlara denklii -ksekretim (urulu tara"ndan kabul edilen yurt i!indeki
veya yurt dndaki yksekretim kurumlarndan me#un lmak,
b& -aplacak yarma snavnda baarl lmak gerekir$
@#man -ardmclna atananlar, en a# ! yl "iilen !almak ve istihdam edildikleri
birimlerce belirlenecek knularda ha#rlayacaklar u#manlk te#inin luturulacak te# )risi
tara"ndan kabul edilmesi kaydyla, yaplacak yeterlik snavna girmeye hak ka#anrlar$ /resi
i!inde te#lerini sunmayan veya te#leri kabul edilmeyenlere te#lerini sunmalar veya yeni bir
te# ha#rlamalar i!in alt ay amamak #ere il9ve sre verilir$ -eterlik snavnda baarl
lanlarn Gda, Tarm ve Hayvanclk @#man kadrlarna atanabilmeleri, (amu 1ersneli
-abanc 2il Bilgisi /eviye Tespit /navndan asgar* I6& d#eyinde veya dil yeterlii
bakmndan buna denklii kabul edilen ve uluslararas ge!erlilii bulunan baka bir belgeye
yeterlik snavndan itibaren en ge! iki yl i!inde sahip lma artna baldr$ /navda baarl
lamayanlar veya snava girmeye hak ka#and h9lde ge!erli ma#ereti lmaks#n snav
hakkn kullanmayanlara, bir yl i!inde ikinci ke# snav hakk verilir$ Herilen ilave sre i!inde
te#lerini sunmayan veya ikinci de"a ha#rladklar te#leri de kabul edilmeyenler, ikinci snavda
da baar gsteremeyen veya snav hakkn kullanmayanlar ile sresi i!inde yabanc dil
yeterlilii artn yerine getirmeyenler @#man -ardmcs unvann kaybeder ve Bakanlkta
durumlarna uygun baka kadrlara atanrlar$
@#man -ardmclarnn meslee alnmalar, yetitirilmeleri, yarma snav, te# ha#rlama
ve yeterlik snav ile dier hususlar ynetmelikle d#enlenir$
GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLII TARA TEKLATININ GREVLER,
9ALI/MA 8/8L VE E/A/LARI
l M(&(rl()(Te!k"la#
IB& Bakanlk il mdrl, il mdr ynetiminde ve aadaki ube
mdrlklerinden luur$
a& Gda ve -em ube mdrl
b& Bitkisel .retim ve Bitki /al ube mdrl
c& Hayvan /al, -etitiricilii ve /u .rnleri ube mdrl
c& Tarmsal 'ltyap ve 'ra#i 2eerlendirme ube mdrl
d& (rsal (alknma ve 5rgtlenme ube mdrl
e& (rdinasyn ve Tarmsal Heriler ube mdrl
"& 3dari ve ,ali 3sler ube mdrl
IC& 'vukatlar, drudan il mdrne bal larak hukuk hi#metleri ile ilgili grevleri
yrtr$
I=& 3htiya!larn #elliine gre ve gerek duyulmas halinde, il mdrlne veya ube
mdrlne bal hi#met birimleri luturulabilir$ Bu birimlerin luturulmas grev ve
yetkileri Bakan Jnay ile belirlenir$
Bakanlk %erke$ #e!k"la#na 5a)l k0r0l0!lar
Tara tekilatnda bulunan aratrma, eitim, retim, isletme vb birimlerin balants
Bakan Jnay ile belirlenir$
Bakanlk l M(&(rl()(n(n Grevler"
IB& Bakanlk il mdrlnn grevleri unlardr%
a& 3lin tarmsal envanterini !karmak ve ilin tarm retim ptansiyelini mevcut teknl)iye
gre belirlemek,
b& Her turlu il yaym prgramlarn ha#rlamak ve yaynlarn kendi elemanlarna,tketicilere
ve !i"t!ilere ulatrlmasn salamak,
c& 7evreye duyarl dal kaynaklarn krunmas ve srdrlebilirlikle ilgili yeni teknl)ileri
ve bilgileri !i"t!ilere ulatrabilmek, ilin tarmsal yaym prgramn ha#rlamak prgramn
ger!ekleebilmesi i!in retici, retici rgtleri, niversite, #el sektr ile ibirlii yapmak,
!& 'ratrma kurulular ile drudan merke#e bal lan ben#eri kurulularla ibirlii
halinde uygulamaya dnuk deneme ve demnstrasynlar prgramlamak ve yrtmek,
d& 3lde !i"t!ilerin karslat prblemleri aratrma enstitlerine iletmek, !#mlerin
!i"t!ilere iletilmesini salamak, ilde grev yapan persnelin hi#met i!i eitimlerini krdine
etmek,
e& Tarm rnlerinin islenip, deerlendirilmesine, pa#arlamasna ve bunun i!in gerekli
tesislerin kurdurulmasna yardmc lacak !almalar yapmak, bu knuda reticileri ve
mteebbisleri ynlendirmek,
"& 3lin tarm rnlerini ekili, verim ve retimlerini tahmin !almalar yapmak, tarmla
ilgili her turlu istatistik bilgilerinin #amannda tplanmasn salamak,
g& Hayvan ve bitki sal ile gda ve yem knusunda il d#eyinde risk kriterlerini ve
ynetimi esaslarn belirleyerek deerlendirme yapmak ve gerekli iletiimi salamak,
& 3ldeki hayvanlarn re"ahnn salanmas ile salgn ve para#iter hastalklardan
krunmasn salamak, bulac hastalklarn yurt !apnda yaylmasn nlemek amacyla
il !apnda plan, prgram ve pr)eler ha#rlamak, gerek bunlar, gerekse Bakanlk
tara"ndan belirlenenleri, ilde uygulamak, i#lemek, denetlemek,
h& 3l dahilinde !#mlenemeyen hastalk, tehis ve tedavi prblemlerini ilgili aratrma
merke#lerine ve Bakanla intikal ettirmek, aratrma ve tehis snu!larna gre gerekli
tedbirleri almak,
& /uni thumlama hi#metlerini yrtmek ve sy kt sisteminin yurt !apnda
yaygnlatrlmas i!in il ba#nda gerekli !almalar yapmak,
i& Bakanla bal hayvan sal ile ilgili hastane, klinik v$b$ merke#leri ynetmek;
#el sektrce kurulacak bu !eit tesislere Bakanlk!a belirlenecek esaslara gre i#in
vermek ve kurulmu lanlar denetlemek,
)& Hayvan sal ile ilgili madde ve mal#emelerin retim, sat, ihracat, ithalat, tasma,
muha"a#as ile ilgili kaytlar tutmak, Bakanlk!a belirlenmi esaslarla ve yetkiyle snrl
larak "aaliyetleri ile ilgili i#in vermek, i#lemek, kntrl etmek ve denetlemek
k& #el sektrce kurulacak suni thumlama istasynlar ve dam#lk yetitirme
isletmelerine Bakanlk!a belirlenecek esaslara gre i#in vermek ve denetlemek,
l& 3l dahilinde uygulanan entegre ve mn"erit tarm ve krsal kalknma pr)elerinin
gerektirdii hi#metleri yapmak, yeni yaplacak pr)elerin gerektirdii n ett ve envanter
!almalarn yrtmek,
m& 1r)eye dayal larak kurulacak isletmelere ait kredi taleplerini inceleyerek uygun
lanlarn gerekli pr)e ve !i"tlik gelitirme pr)elerini ha#rlamak,
n& 3l dahilindeki bitki ve hayvan sal ile ilgili i! ve d karantina hi#metlerini
mev#uat drultusunda yrtmek, resmi ve #el me#baha ve kmbinalar salk
ynnden denetlemek, ildeki dam#lk ba, k!, teke ve aygrlarn salk kntrllerini
yapmak, uygun lmayanlar enemek,
& 3l dahilinde bitkilere #arar veren #ararl hastalk ve rgani#malarn tespitini yapmak
ve kruma prgramlarn ha#rlamak, naylanm prgramlarn uygulanmasn salamak,
& 3l dahilinde "aaliyette bulunan bitki kruma rnleri, #irai mcadele alet makineleri,
thum ve gbre bayileri ile ila!lama yapan #el ve t#el kiilerin kntrln
yapmak, gda ve yem stklar, gda ve yem knularn ilgilendiren ett ve envanterleri
ha#rlamak, ruhsatl yem "abrikalarn asgari teknik ve salk artlar bakmndan
denetlemek,gda ve yem sanayileri rnlerinin belirlenmi esaslara uygunluunu
denetlemek, ihracat ve ithalatnda Bakanlk ile ilgili ilemlerinin il d#eyindekilerini
yrtmek,
p& Bitki, hayvan, gda ve yem gvenirliini g#eterek tketiciyi ve halk saln
kruma amacyla il d#eyinde tedbirler almak, Bakanlk!a belirlenen tedbirlerin ilde
uygulanmasn salamak, i#lemek, deerlendirmek, knusunda "aaliyet gsteren
labratuarlar mev#uat !er!evesinde belgelendirilmek, kaydn almak, i#lemek, yetkili
lduklar hususlarda denetlemek,
r& /u rnlerinin ve su rnleri kaynaklarnn srdrlebilirlik temelinde isletilmesi ve
gelitirilmesini salamak, buna ynelik kruma nlemlerini ger!ekletirmek, avclk ve
yetitiricilie, su rnlerinin islenmesi ve pa#arlanmasna, balk! barnaklar ve balk!lk
ve su rnleri alt yaplarnn gelitirilmesi ve isletilmesine, su rnleri ile ilgili her turlu bilgi
ve belge tplanmasna ve bu bilgilere ynelik kayt sisteminin gelitirilmesine ilikin
d#enlemeleri uygulamak, getirilen d#enlemeler kapsamnda i#leme, kntrl ve denetim
ile ce#ai meyyideleri ger!ekletirmek, su rnleri ile ilgili inceleme ve deerlendirmeler
yapmak ve her turlu tevik ve kruma tedbirlerinin alnmasn, retim alanlarnn
kiralanmas ve isletilmesini ve buralarda verimliliin artrlmasn salamak, su
kaynaklarnn kirletilmesini nleyecek ve su rnlerini #arardan kruyacak tedbirleri almak
ve aldrmak, balk!lk ve su rnleri ilgili ihracat, ithalat ilemlerini mev#uat !er!evesinde
yrtmek$
s& ,era tespit tahdit, slah ve tahsis ile mera dna !karlma ve bu gibi yerler ile ilin
i!erisinde bulunduu tarm hav#asna dair "aaliyetlerde mev#uat drultusunda ilemler
yrtmek, tarm ara#isinde ekili, dikili alanlarnn ve bunlarn rnlerinin tanr ve
tanma# !i"t!i mallarnn krunmasn ve tabii a"etlerden #arar gren !i"t!ilere #el
mev#uatna gre yardm yaplmasn salamak i!in ilgili kurulularla ibirlii yapmak ve
!almalara yardmc lmak,
s& 1r)eler !er!evesinde kylerde istihdam imkanlarn artrmak amacyla el
sanatlarnn gelitirilmesini, yaylmasn ve tantlmasn salayc ve mamullerinin
pa#arlanmasn klaylatrc tedbirler almak,
t& !i"t!ilerin kperati" veya birlik seklinde tekilatlanmasn ve kperati"!ilii tevik
etmek, bu ama!la ett ve pr)eler ha#rlamak, kperati"lerin ve birliklerin kurulmas i!in
teknik ve yetkisi dahilinde mali yardmda bulunmak ve denetlemek,
u& 5rnek !i"t!i yetitirmek gayesi ile !i"t!i kadnlar ile !i"t!i !cuklar ve gen!leri i!in
eitim prgramlar ve pr)eleri uygulamak,
& Gda, gda katk maddeleri ve gda ile temasta bulunan madde ve mal#emeler
knusunda "aaliyette bulunan yerlerin gerekli kaytlar yapmak, i#inleri vermek, retim
isleme ve sat yerlerini mev#uat !er!evesinde denetlemek, bu mal#emelerin ihracat ve
ithalatnda Bakanlk ile ilgili ilemlerinin il d#eyindekilerini yrtmek,
v& Thumluk retimlerinin beyanname kabul, tarla kntrllerini yapmak ve numune
alarak ilgili kurulularna gndermek,
y& Thumluk piyasasnda yetkilendirme ile ilgili "aaliyetleri yrtmek,
y& Thumluk retici ve bayilerinin kntrln yapmak,
#& Thumluk, sus bitkileri, dal !i!ek sanlar ve kesme !i!ek ile ilgili ithalat ve
ihracat ilemlerini yrtmek,
aa& Bakanlk!a yrtlen i! ve d kaynakl entegre ve mn"erit bitkisel retim,
hayvanclk ve su rnleri retim, deerlendirme, pa#arlama ve krsal kalknma
pr)elerinin ili ile ilgili ksmlar uygulamak, uygulatmak, hibelerin #amannda ve amacna
uygun larak kullanlmasn takip ve kntrl etmek,
bb& (resel iklim deiiklikleri, tarmsal cevre, kuraklk, !lleme ile ilgili !almalar
il d#eyinde lanlar yrtmek, dier a"etler ve tarm sigrtas ile ilgili larak B;D>DC<<:
tarihli ve :=>= sayl Tarm /igrtalar (anunu !er!evesindeki uygulamalarn
yaygnlatrlmasna ynelik eitim, yaym ve tantm ve mev#uatla verilen dier
!almalar yapmak,
cc& Hayvan slah "aaliyetlerini ve bu "aaliyetlerin veri taban !almalarn yrtmek,
Bakanlk!a d#enlenen suni thumlama kurslarna ilikin krdinasynu salamak, suni
thumlama yapma i#ni vermek, sperma ve embriy retim merke#leri ve labratuarlarnn
kntrl ve denetimlerini yapmak,
!!& Bykba ve k!kba dam#lk yetitiricilii yaplan isletmelerin teknik ynden
kntrln yapmak,
dd& Hayvanclk pr)eleriyle ilgili persnel eitimi ve bt!e ihtiya!larn tespit etmek
ve ilin hayvanclk knusunda retim ptansiyelini belirlemek, mev#uat drultusunda
pr)eler yapmak, yrtmek, 3lde hayvansal retimin insan sal ve ekl)ik dengeyi
kruyucu yntemlerle yaplmasna ilikin !almalar yapp bunlar denetlemek$
ee& 1r)eye dayal larak kurulmak istenen hayvanclk isletmelerine ilikin teknik
yardm taleplerini deerlendirmek,
""& 3l dahilinde "aaliyette bulunan her turlu gbre ve tprak d#enleyicilerin retim
yerleri, gbre bayileri ile bu bayilerin deplarn ve buralardaki piyasaya ar# edilmi
rnleri belirlenmi esaslara gre uygunluunu denetlemek,
gg& Bakanln il mdrlklerine yetki devri yapt gbreler i!in ithalat uygunluk
belgelerini d#enlemek,
hh& 3lde ilk de"a "aaliyete gecen gbre "abrikalar ile gbre retim yerleri i!in lisans
bavurularnda, bu "abrika ve retim yerlerinin mev#uata uygunluunu denetlemek,
uygunluk raprunu Bakanla gndermek,
& 3lde bitkisel, hayvansal ve su rnleri retimi ile ilgili bilgi sistemlerinin kurulmas
ve kullanlmasn salamak,
ii& (ayt sistemleri veri girileri ve kayt sistemlerine dayal destekleme
uygulamalarn yapmak,
))& Tarmsal retimi arttrmak, gelitirmek, klaylatrmak, kalitesini arttrmak ve
maliyeti drmekle ilgili is ve ilemleri usulnce yrtmek, !i"tlik muhasebe veri ann il
ile ilgili ksmlarn mev#uat !er!evesinde ger!ekletirmek,
kk& .reticilerce tprak anali# snu!larna dayal gbre kullanmn salamak i!in
eitim !almalar yapmak,
ll& 3lde bulunan tprakAbitki Ksulama suyu anali# labratuarlarnn yetkilendirilmesi ve
"aaliyetleri ile ilgili larak Bakanlk!a istenen hususlar yerine getirmek$
mm& 'lternati" retim tekniklerine ynelik retici, retici rgtleri, mteebbis ve
tketicilere eitim ve yaym hi#metlerinde bulunmak, denetim "aaliyetlerini yrtmek,
alternati" tarmsal retim tekniklerine ynelik Bakanlk!a verilecek grevleri yapmak$
nn& /ulamaya aclan alanlarda tarm tekniklerini !i"t!ilere retmek ve yaymak,
& 3lin, thum, "idan, "ide, gbre, ila!, as, serum, #irai alet ve makine, dam#lk
hayvan, yumurta, civciv, balk yavrusu ve yumurtas, ipek bcei thumu, ana ar, kvan,
sperma #irai kredi gibi girdi ihtiya!larn il!elerden gelen bilgiler nda tespit etmek,
bunlarn tedarik ve datm i!in T$6$ Liraat Bankas, Tarm (redi (perati"leri, Tarm
sat (perati"leri, tarmsal ama!l kperati"ler, dner sermaye, bt!e imkanlar ve
varsa "n gibi kaynaklardan yararlanmak #ere tedbirler almak,
& Tarmsal yaym ve danmanlk hi#metlerini d#enleyen, ?DGDC<<> tarih ve C>C?=
sayl 0esmi Ga#etede yaymlanan Tarmsal -aym ve danmanlk Hi#metlerinin
2#enlenmesine 2air -netmelik kapsamndaki is ve ilemleri yapmak, uygulamalar
yaygnlatrmak i!in eitim, yaym ve tantm !almalar yapmak$
pp& 3lde kurulu bulunan dner sermaye isletmesi ile ilgili is ve ilemleri mev#uatna
uygun larak yrtmek,
rr& Tprak (ruma ve 'ra#i (ullanm (anunu ile ara#i edindirme, tarm ara#ilerinin
par!alanmasn nlemek, ara#i d#enlemesi ve tplulatrmas, sulama verimliliini
arttrmak i!in uygun sulama tekniklerinin kullanlmas ve tesislerinin yaplmas, tprak
kaynaklarn krumak, tarla i!i gelitirme hi#metlerini yrtmek, =<?= sayl (anun
!er!evesinde ve Bakanlk!a verilen yetki ve grevler dahilinde gerekli "aaliyetleri yapmak,
ss& 3lde bulunan Bakanlk kurulular arasnda merke#den istenen verilerin tplanarak
merke# kurulularna bildirilmesi ve Bakanlk!a verilen talimat !er!evesinde
krdinasynu salamak,
ss& Bakanlk!a nceden tespit edilen ilke ve esaslar !er!evesinde ha#rlanan il yllk
yatrm ve bt!e tekli"lerinin planlanmasn, uygulamasn ve deerlendirmesini yapmak,
tt& 3lde, Bakanln rta ve u#un vadeli strate)i plitikalar !er!evesinde !almalarn
yrtmek$
uu& ,ev#uatla verilen dier grevler ile Bakanlk ve Hali tara"ndan verilecek ben#eri
grevleri yapmak$
Bakanlk l M(&(rl()( H"$%e# B"r"%ler"n"n Grevler"
G&a ve Ye% !05e %(&(rl()(n(n 7revler" !0nlar&r:
a& Gda ve yem gvenilirliliini g#eterek tketiciyi ve halk saln kruyucu tedbirleri
Bakanln belirledii esaslar il d#eyinde yrtmek,
b& Gda, gda katk maddeleri ve gda ile temasta bulunan madde ve mal#emelerin retim,
isleme ve satApa#arlama ile ilgili i#in ve kaytlarn yapmak, retim, sat yeri ve
tplu tketim yerlerinin i#leme, kntrl ve denetimlerini yapmak,
c& Gda, gda katk maddeleri ve gda ile temasta bulunan madde ve mal#emelerin ihracat
ve ithalatnda Bakanlk ile ilgili ilemlerinin il d#eyindekilerini yrtmek,
!& (mbina ve me#bahalarda grev yapan akredite veteriner hekimlerin kaydn yapmak
ve bunlar knuyla ilgili mev#uatta belirlenmi grevleri ynyle denetlemek,
d& Jrganik tarm ve iyi tarm uygulamalarna gre retilen rnlerin gda gvenirlii
ynyle denetimlerini yapmak,
e& Bakanlk!a verilen grev !er!evesinde gda kalnt i#lemeleri yannda bireysel ikayet
veya al gda ihbar hattna gelen ikayetlerle ilgili gerekli inceleme ve denetleme
ilemlerini yrtmek,
"& Gda ve beslenmeyle ilikili larak gerek bakanlktan gelen, gerekse il d#eyinde
belirlenmi pr)elerle ilgili !almalar yrtmek,
g& (nusunda "aaliyet gsteren labratuarlar mev#uat !er!evesinde belgelendirilmek,
kaydn almak, i#lemek, yetkili lduklar hususlarda denetlemek,
& -em ve yem katk maddelerinin retim, isleme ve sat, ihracat, ithalat ile ilgili
larak gerekli kntrlleri ve ilemleri yapmak, denetlemelerini ger!ekletirmek,
h& 2ier mev#uat ve il mdr tara"ndan verilecek ben#eri grevler yapmak$
B"#k"*el +re#"% ve B"#k" /a)l) !05e %(&(rl()(n(n 7revler" !0nlar&r:
a& 3lin bitkisel retim ptansiyeline uygun gelitirme pr)eleri ha#rlamak veDveya
ha#rlatmak,
b& Bakanln plitika, strate)ik plan ve prgramlarna dayal il i!in retimi uygun ve
!i"t!ilere ka#an! salayc, bitkisel retim desenlerini belirlemek,
c& 3ldeki bitkisel retimi, Bakanln belirledii esaslar dahilinde ve tarm ve sanayi
entegrasynunu salayacak ekilde ynlendirmek,
!& Bakanln belirledii esaslar drultusunda ildeki bitkisel rnlerde retimi,
verimlilii ve !eitlilii artc !almalar yapmak,
d& @run kaybn ve ekl)ik sisteme #arar verici "aaliyetleri nleyici ilemleri
mev#uat !er!evesinde yrtmek,
e& Bakanln insan saln ve ekl)ik dengeyi g#eterek belirledii ve esaslarn
rtaya kyduu yeni retim ekillerinin ilde uygulanmas ynnde !almalarda bulunmak,
"& 'lternati" retim tekniklerine ynelik retici, retici rgtleri, mteebbis ve
tketicilere eitim ve yaym hi#metlerinde bulunmak, denetim "aaliyetlerini yrtmek
alternati" tarmsal retim tekniklerine ynelik Bakanlk!a verilecek grevleri yapmak,
g& 3lin i!erisinde lduu tarm hav#as mev#uat ve gereklilii !er!evesinde "aaliyet
gstermek,
& 3lde serti"ikal thum ve "ideA"idan retimi ve kullanlmasn salayc "aaliyette
bulunmak,
h& Thumluk retimlerinin beyanname kabul, tarla kntrllerini yapmak ve numune
alarak ilgili kurululara gndermek,
& Thumluk piyasasnda yetkilendirme ile ilgili "aaliyetleri yrtmek,
i& Thumluk retici, isleyici, yetitirici ve bayilerinin i#in, kayt ve kntrln
yapmak,
)& Thumluk, sus bitkileri, dal !i!ek sanlar ve kesme !i!ek vb retim
materyalinin ilgili ithalat ve ihracat ilemlerini yrtmek$
k& ,era tespit, tahdit, slah ve tahsis ile mera dna !karlma ve bu gibi yerler ile ilin
i!erisinde bulunduu tarm hav#asna dair "aaliyetlerde mev#uat drultusunda ilemler
yrtmek$
l& 3l dahilinde "aaliyette bulunan her turlu gbre ve tprak d#enleyicilerinin retim
yerleri, gbre bayileri ile bu bayilerin deplarn ve buralardaki piyasaya ar# edilmi
rnleri belirlenmi esaslara gre uygunluunu denetlemek,
m& Bakanln il mdrlklerine yetki devri yapt gbreler i!in ithalat uygunluk
belgelerini d#enlemek,
n& 3lde ilk de"a "aaliyete gecen gbre "abrikalar ile gbre retim yerleri i!in lisans
bavurularnda, bu "abrika ve retim yerlerinin mev#uata uygunluunu denetlemek,
uygunluk raprunu Bakanla gndermek,
& .reticilerce tprak anali# snu!larna dayal gbre kullanmn salamak i!in eitim
!almalar yapmak,
& 3lde bulunan tprakAbitki anali# labratuarlarnn yetkilendirilmesi ve "aaliyetleri ile
ilgili larak Bakanlk!a istenen hususlar yerine getirmek,
p& 3l dahilinde !#mlenemeyen hastalk, tehis ve tedavi prblemlerini ilgili aratrma
merke#lerine ve Bakanla intikal ettirmek, aratrma ve tehis snu!larna gre gerekli
tedbirleri almak,
r& 3l dahilinde bitkilere #arar veren hastalk, #ararl ve yabanc tlar tespit etmek ve
mcadele prgramlarn ha#rlayarak naylanm prgramlarn uygulanmasn salamak$
s& Bakanlk!a belirlenmi esaslarla ildeki bitki saln krumak, bitki hastalk ve
#ararllar ile erken uyar tahmin vb yntemlerle ve entegreD biyl)ik mcadele gibi en a#
kimyasal kullanmn salayc mdern mett ve usullerle mcadele etmek, bu islerle ilgili
gerekli eitim ve altyapnn ha#rlanmasn salamak,
s& Tarmsal isletmelerde kullanlan kimyasallarn kaydna ilikin kaytlar kntrl
etmek, i#lemek ve denetlemek,
t& Bitki pasaprt sistemi ile bitki ve bitkisel urun hareketlerini ilde kntrl etmek,
u& 3l dahilindeki bitki sal ile ilgili i! ve d karantina hi#metlerini yrtmek,
& Lirai ila! sats, #irai mcadele alet ve makineleri imalat, tptancl ve bayilii
gibi hususlarda gerekli kntrl ilemi yaplarak "aaliyetlerine Bakanlk!a belirlenmi
esaslar !er!evesinde kaydn yapmak, i#in vermek, denetimlerini ger!ekletirmek$
v& (nusunda "aaliyet gsteren labratuarlar belgelendirmek, yetkili lduklar hususlarda
denetlemek$
y& (nusu ile ilgili il yaym prgramlarn ha#rlamak, "aydal bilgiler, brr, el kitab,
demnstrasynlar, gsteri ve ben#eri yllarla kendi elemanlarna ve !i"t!ilere tketicilere
ulatrmak ve tarm teknl)ilerine ait yeni bilgilere !i"t!ilere yaym yluyla iletmek,
#& 5rnek !i"t!i yetitirmek gayesi ile !i"t!i !cuklar, kadnlar ve gen!leri i!in eitim
prgramlar ve pr)eleri uygulamak,
aa& (ayt sistemleri veri girileri ve kayt sistemlerine dayal destekleme uygulamalarn
yapmak$
bb& 2ier mev#uat ve il mdr tara"ndan verilecek ben#eri grevler yapmak,
Ha,van /a)l), Ye#"!#"r"-"l")" ve /0 +r(nler" !05e %(&(rl()(n(n 7revler"
!0nlar&r:
a& Hayvan sal ve hayvan re"ahnn krunmasnn yan sra, gvenilir gda temini ve
hayvan ve rnlerinden insanlara ve hayvanlara gecen hastalklarn nlenerek halk
salnn krunmas amacyla, il !apnda ha#rlanan plan, prgram ve pr)eleri
uygulamak, hayvan hastalk ve #ararllarna kars kruyucu hi#metleri yrtmek,
tedavilerini yapmak, kntrl etmek, denetlemek,
b& Bakanlk!a belirlenmi esaslarla ve yetkiyle snrl larak hayvanlarn tanmlamak,
tescil etmek, kayt altna almak, ildeki hayvan hareketlerini kntrl etmek
c& -urti!i ve yurtd hayvan ve hayvansal rnlerin hareketlerinin kntrl ile canl
hayvan ve hayvansal rnlerin ithalat ve ihracatlarnda Bakanlk ile ilgili ilemleri
yrtmek,
c& Bakanlk!a belirlenmi esaslar drultusunda hayvan hastalklar ve #ararllar ile
mcadele etmek, kruyucu ve tedavi edici hayvan sal hi#metlerini yrtmek, hayvan
re"ahn salayc !almalarda bulunmak, hayvan sal ile ilgili karantina hi#metlerini
yrtmek,
d& Hayvan sal, tehis ve tedavi edici ve kruyucu maddeler ile bunlarn etken ve
yardmc maddelerinin retim, sat, ihracat, ithalat, tasma, muha"a#as ile ilgili kaytlar
tutmak, Bakanlk!a belirlenmi esaslarla ve yetkiyle snrl larak "aaliyetleri ile ilgili i#in
vermek, i#lemek, kntrl etmek ve denetlemek,
e& 3l dahilinde !#mlenemeyen hastalk, tehis ve tedavi prblemlerini ilgili aratrma
merke#lerine ve Bakanla intikal ettirmek, aratrma ve tehis snu!larna gre gerekli
tedbirleri almak,
"& Hayvan sal, tehis, tedavi ve kruyucu hi#metler alannda "aaliyet gsteren, kii,
kurum ve kurulular ile hayvanAhayvansal urun, retim, sat, kesim ve eitim, aratrma
yerleri ve barnaklarn durumlar ve "aaliyetlerinin kaydn tutmak, Bakanlk!a belirlenmi
esaslarla ve yetkiyle snrl larak, "aaliyetleri ile ilgili i#in vermek, i#lemek, kntrl etmek
ve denetlemek,
g& 3ldeki dam#lk hayvanlarn salk kntrllerini yapmak,
& (nusunda "aaliyet gsteren labratuarlarn belgelendirilmesi, yetkili lduklar
hususlarda denetlemek$
h& Hayvan slah "aaliyetlerini ve bu "aaliyetlerin veri taban !almalarn yrtmek,
Bakanlk!a d#enlenen suni thumlama kurslarna ilikin krdinasynu salamak, suni
thumlama yapma i#ni vermek, sperma ve embriy retim merke#leri ve labratuarlarnn
kntrl ve denetimlerini yapmak,
& Bakanln belirledii hayvan slah prgramn ilde uygulamak, i#lemek$
i& Bykba ve k!kba dam#lk yetitiricilii yaplan isletmelerin, teknik ynden
kntrln yapmak,
)& Bakanln belirledii !er!evede, 3lde hayvansal retimin insan sal ve ekl)ik
dengeyi kruyucu yntemlerle yaplmasna ilikin !almalar ger!ekletirmek, bunlar
denetlemek,
k& 3lde hayvansal retimin arttrlmasna ve pa#arlanmasna ynelik "aaliyetlerde
bulunmak,
l& Hayvanclk pr)eleri ile ilgili persnel eitimi ve bt!e ihtiya!larn tespit etmek ve
ilin hayvanclk knusunda retim ptansiyelini belirlemek,
m& 1r)eye dayal larak kurulmak istenen hayvanclk isletmelerine ilikin teknik
yardm taleplerini deerlendirmek,
n& (urulmak istenen hayvanclk tesislerinin i#in ve tescil ilemlerini yapmak, i#lemek
ve denetlemek,
& Hayvanclk ve su rnleri retim ptansiyeline uygun gelitirme pr)eleri
ha#rlamak veDveya ha#rlatmak,
& /u rnlerinin ve su rnleri kaynaklarnn srdrlebilirlik temelinde isletilmesi
ve gelitirilmesini salamak, buna ynelik kruma nlemlerini ger!ekletirmek, avclk ve
yetitiricilie, su rnlerinin islenmesi ve pa#arlanmasna, balk! barnaklar ile balk!lk
ve su rnleri alt yaplarnn gelitirilmesi ve isletilmesine, su rnleri ile ilgili her turlu bilgi
ve belge tplanmasna ve bu bilgilere ynelik kayt sisteminin gelitirilmesine ilikin
d#enlemeleri uygulamak, getirilen d#enlemeler kapsamnda i#leme, kntrl ve denetim
ile ce#ai meyyideleri ger!ekletirmek,
p& balk!lk ve su rnleri kaynaklarn kruma, retim ve yetitiricilik alanlarn
belirleyerek, bu alanlarda kruyucu tedbirleri almak,
r& /u rnleri ile ilgili inceleme, deerlendirme !almalar yapmak, Bakanln
belirledii esaslar dahilinde ve yetkisi l!snde ilde her turlu tevik ve kruma
tedbirlerinin alnmasn, balk!lk ve su rnleri yetitiriciliine uygun retim alanlar ve
balk! barnaklarna ilikin esaslar, retim ara!larnn asgari vas" ve artlarn kiralanma
ve kullanlma esaslarn retim alanlarnn kiralanmasn ve isletilmesini ve buralarda
verimliliin artrlmasn salamak su kaynaklarnn kirletilmesini nleyecek ve su
rnlerini krumaya ynelik tedbirler almak,
s& /u rnlerinin yetitiricilii kapsamnda ithalat ve ihracat ilemlerini Bakanlk
"aaliyetleri !er!evesinde ger!ekletirmek,
s& /u rnleri retim, isleme ve sat yerlerinin ruhsatlandrmak, denetlenmek,
t& 'matr ve ticari balk!lk ile ilgili d#enlemeleri, gerekli ilem ve denetlemeleri yapmak,
u& 'karsu ve kuru dere yataklarndan kum, !akl ve ben#eri maddelerin alnmas ve
isletilmesi "aaliyetlerine ilikin su rnlerini krumak adna !evresel etki deerlendirme
!almalarn yrtmek,
u& (alnt A nitrat i#leme !almalar; alc rtam su kirlilii !almalar, atk su
kirlilii denetimi ilemleri gibi kruyucu ve srdrlebilir su retimini salayc ilemler
yapmak,
v& (nusu ile ilgili il yaym prgramlarn ha#rlamak, "aydal bilgiler, brr, el
kitab, demnstrasynlar, gsteri ve ben#eri yllarla kendi elemanlarna ve !i"t!ilere,
tketicilere ulatrmak ve tarm teknl)ilerine ait yeni bilgileri !i"t!ilere yaym yluyla
iletmek,
y& 5rnek !i"t!i yetitirmek gayesi ile !i"t!i !cuklar, kadnlar ve gen!leri i!in eitim
prgramlar ve pr)eleri uygulamak,
#& (ayt sistemleri veri girileri ve kayt sistemlerine dayal destekleme
uygulamalarn yapmak,
aa& 2ier mev#uat ve il mdr tara"ndan verilecek ben#eri grevler yapmak$
Tar%*al Al#,a3 ve Ara$" De)erlen&"r%e !05e %(&(rl()(n(n 7revler" !0nlar&r:
a& 'ra#i ve tprak etd, sn"lama ve haritalama islerini yapmak, yaptrmak,
b& Tprak ve ara#i veri tabanna ilikin !almalar yapmak,
c& Tprak ve sulama suyu ile ilgili anali#leri yapmak ve yaptrmak,
!& 'ra#i kullanm planlarn yapmak, yaptrmak,
d& 7alma knular ile ilgili ihale ve kesin hesap ilemlerini yapmak,
e& Tarmsal retim ptansiyeli yksek valarn belirlenmesi ilemlerini yapmak, yaptrmak,
"& Tarmsal ama!l ara#i kullanm planlarn ha#rlamak, ha#rlatmak
g& Tprak ve sulama suyu anali# labratuarlarnn kurulu i#inleri ile ilgili ilemleri
yrtmek,
& Tprak ve ara#ilerin krunmas, gelitirilmesi ve verimli kullanlmas ile ilgili
!almalar yapmak, uygulanmasn salamak, i#lemek ve deerlendirmek, tprak, su,
biyl)ik !eitlilik gibi dal kaynaklarn dal laylar veya ara#i kullanmndan
kaynaklanan b#ulmalarn nlemek i!in gerekli tedbirleri almak,
h& Tarm d ara#i kullanm taleplerini deerlendirmek,
& Ha#ine ara#isinin kamu kurulularna tahsis ilemlerini yapmak,
i& Tarm alanlarnn krunmas ve amacna uygun kullanmn salamak i!in gerekli
tedbirleri almak, aldrmak ve #runlu hallerde amac dnda kullanmna i#in vermek,
)& 2atlmayan ha#ine ara#ilerinin deerlendirilmesini salamak,
k& 2ier kamu kurum ve kurulular ile ibirlii yaparak, ara#i deerlendirmesine esas
n"us, iklim, tprak, bitki, hidrl)i, )el)i ve dier ara#i bilgilerini temin etmek,
l& Tarm ara#ilerinin krunmas ve gelitirilmesine ynelik uygulanm veya planlanan
pr)elerin tarmsal retime etkileri ynnden incelenmesi ve deerlendirilmesi i!in ilgili
kurulularla ibirlii yapmak, yatrm nceliklerinin belirlenmesine yardmc lmak
m& Tarm ara#ilerinin blnmesini engellemek amac ile gerekli !almalar yapmak,
n& Tarm ara#ilerinin tevhide, i"ra# ve vas" deiiklii gibi taleplerini deerlendirmek,
& Tprak kruma kurullarnn sekretarya hi#metlerini yrtmek, !almalarda
bulunmak ve katlm salamak,
& 'ra#i tplulatrma ve tarla i!i gelitirme hi#metleri ile ilgili ett, pr)e ve
uygulama ilemlerini yapmak, yaptrmak
p& :;<= sayl (anun kapsamnda yaplan #el ara#i tplulatrma taleplerini
deerlendirmek, kntrl etmek,
r& 'ra#i derecelendirme ilemlerini yapmak, yaptrmak,
s& -eter gelirli isletme bykln hesaplamak, srdrlebilir isletme l!eini
belirleyerek ara#i edindirme ilemlerini yrtmek,
s& 'ra#i datm ve kiralama !almalarn yapmak, yaptrmak, ara#i sat i#ni, iptek
ve temlik ilemlerini yrtmek,
t& (amulatrma ilemlerini yrtmek,
u& (rsal alan d#enlemesi, gelitirilmesi ve altyap !almalarn yapmak, yaptrmak,
& 3dari ballk ilemlerini Iky alt yerleim birimlerinin birletirilerek yeni ky
luturulmas, bams# ky luturulmas& yrtmek,
v& /ulama pr)elerinin ett, pr)e ve uygulamalarn yapmak, yaptrmak,
y& ,evcut sulama ebekelerinde sulama snu!larn bitkisel retim, sulama ve tprak
kruma acsndan i#lemek deerlendirmek ve iyiletirici tedbirler almak,
#& 7alma knular ile ilgili ihale ve kesin hesap ilemlerini yapmak,
aa& Tarmsal sulamada verimlilii artrmak, uygun sulama tekniklerinin kullanmn
salamak,
bb& /ulama alanlarnda su tasarru"u salayacak mdern sulama sistemlerin
yaygnlatrlmasna ynelik !almalar yapmak, pr)eler yapmak, yaptrmak ve
desteklemek,
cc& /runlu ve srunlu labilecek tarm ara#ilerini tespit etmek, ettirmek ve uygun
pr)eler I4r#yn, drena), ara#i slah vd$& ha#rlamak, ha#rlatmak, uygulamak ve
uygulatmak,
cc& 3l dahilinde sulamaya aclan alanlarla ilgili kurulularca ibirlii yaparak sulu tarm
tekniklerini ha#rlanacak bir prgram i!erisinde !i"t!ilere retmek ve yaymak$
dd& (nusu ile ilgili il yaym prgramlarn ha#rlamak, "aydal bilgiler, brr, el
kitab, demnstrasynlar, gsteri ve ben#eri yllarla kendi elemanlarna ve !i"t!ilere
ulatrmak ve tarm teknl)ilerine ait yeni bilgilere !i"t!ilere yaym yluyla iletmek,
ee& 5rnek !i"t!i yetitirmek gayesi ile !i"t!i !cuklar, kadnlar ve gen!leri i!in eitim
prgramlar ve pr)eleri uygulamak
""& 2ier mev#uat ve il mdr tara"ndan verilecek ben#eri grevler yapmak$
Kr*al Kalkn%a ve r7(#len%e !05e %(&(rl()(n(n 7revler" !0nlar&r:
a& 1r)eye dayal larak kurulacak isletmelere ait kredi taleplerini inceleyerek uygun
lanlarn gerekli pr)e ve !i"tlik gelitirme pr)elerini ha#rlamak,
b& Tarm ara#isinde ekili, dikili bitki alanlarnn ve bunlarn rnlerinin, tanr ve
tanma# !i"t!i mallarnn krunmasn ve tabii a"etlerden #arar gren !i"t!ilere #el
kanunlara gre yardm yaplmasn salamak i!in ilgili kurulularla ibirlii yapmak ve
!almalara yardmc lmak,
c& B;D>DC<<: tarihli ve :=>= sayl Tarm /igrtalar (anunu !er!evesindeki
uygulamalarn yaygnlatrlmasna ynelik eitim, yaym ve tantm !almalarn yapmak$
!& Bakanlk!a verilecek yetki !er!evesinde, kperati"ler ve dier tarmsal rgtlerin
ve itiraklerinin kurulularna i#in vermek, i#lemek ve denetlemek,
d& !i"t!ilerin kperati" veya birlik seklinde tekilatlanmasn ve kperati"!ilii
tevik etmek, bu ama!la ett ve pr)eler ha#rlamak, kperati"lerin kurulmas i!in teknik
ve yetkisi dahilinde mali yardmda bulunmak ve denetlemek,
e& 3l dahilindeki !i"t!i birlikleri ve rtaklklar, dner sermaye isletmeler, vak"lar,
tarm rnlerini isleyen, pa#arlayan irketlerin kurulmasna yl gstermek, yardmc
lmak,
"& Bakanlk!a yrtlen i! ve d kaynakl entegre ve mn"erit bitkisel retim,
hayvanclk ve su rnleri retim, deerlendirme, pa#arlama ve krsal kalknma
pr)elerinin ili ile ilgili ksmlarn uygulamak, uygulatmak, hibelerin #amannda ve amacna
uygun larak kullanlmasn takip ve kntrl etmek,
g& (rsal kalknma desteklerinin ger!ekletirilmesi ve krsal kalknma prgramlar ile
ilgili Bakanlk uygulamalar ynnde "aaliyette bulunmak,
& 3lde tarmsal mekani#asyn d#eyinin artmas i!in bu knuda Bakanlk!a
belirlenmi esaslar !er!evesinde "aaliyette bulunmak,
h& Tarm rnlerinin islenip deerlendirmesine, pa#arlamasna ve bunun i!in gerekli
tesislerin kurdurulmasna yardmc lacak !almalar yapmak, bu knuda reticileri ve
mteebbisleri ynlendirmek,
& Bakanlk!a yrtlen i! ve d kaynakl entegre ve mn"erit bitkisel retim,
hayvanclk ve su rnleri retim, deerlendirme, pa#arlama ve krsal kalknma
pr)elerinin il ile ilgili ksmlarn uygulamak, uygulatmak, hibelerin #amannda ve amacna
uygun larak kullanlmasn takip ve kntrl etmek,
i& 1r)eler !er!evesinde kylerde istihdam imkanlarn artrmak amacyla el
sanatlarnn gelitirilmesini, yaylmasn ve tantlmasn salayc ve mamullerinin
pa#arlanmasn klaylatrc tedbirler almak,
)& (nusu ile ilgili il yaym prgramlarn ha#rlamak, "aydal bilgiler, brr, el kitab,
gsteri ve ben#eri yllarla kendi elemanlarna ve !i"t!ilere ulatrmak ve tarm
teknl)ilerine ait yeni bilgilere !i"t!ilere yaym yluyla iletmek,
k& 5rnek !i"t!i yetitirmek gayesi ile !i"t!i !cuklar, kadnlar ve gen!leri i!in eitim
prgramlar ve pr)eleri uygulamak,
l& 2ier mev#uat ve il mdr tara"ndan verilecek ben#eri grevler yapmak$
K''r&"na*,'n ve Tar%*al Ver"ler !05e %(&(rl()(n(n 7revler" !0nlar&r:
a& 3lde !i"t!ilerin karslat prblemleri aratrma enstitlerine iletmek, !#mlerin
!i"t!ilere iletilmesini salamak, ilde grev yapan persnelin hi#met i!i eitimlerini krdine
etmek,
b& Tarm teknl)isine ait yeni bilgileri !i"t!ilere yaym ara! ve yntemleriyle intikal
ettirmek,
c& aratrma kurulular ile drudan merke#e bal lan ben#eri kurulu ve
merke#lerce ibirlii halinde uygulamaya ynelik deneme ve demnstrasyn
prgramlamak ve yrtmek, snu!larna gre !i"t!ilere tavsiyelerde bulunmak$
!& 3lin tarm rnlerinin ekili, verim ve retimlerini tahmin !almalarn yapmak,
tarmla ilgili her turlu istatistik bilgilerinin #amannda tplanmasn ve tarmsal envanterin
luturulmasn ve yaynlanmasn salamak,
d& 3lin, yatrm ve bt!e tekli"lerini yapmak, naylanan prgram ve pr)elerin
datmnn planlanmas, i#lenmesi ve harcamalarn knslide ederek ilgili birime
gndermek,
e& Bakanlnn rta ve u#un vadeli strate)i plitikalar !er!evesinde !almalarn
yrtmek ve krdine etmek,
"& Bakanln biliim teknl)ileri plitikalar, ilke ve hede"leri drultusunda; il
mdrl grev knularna ait ilde retilen tm bilgilere ilikin tarmsal veri taban
luturmak, istatistik ve dkum !almas yapmak, tarmsal veri tabanndaki bilgileri
Bakanlk merke# birimleri ile h#l ve salkl bir ekilde paylamak, bu mnasebetle il
mdrl biliim Teknl)ileri BirimiMni kurmak, 3statistik Heri ' I3H'&, !i"tlik ,uhasebe
Heri ' I7,H'& ve dier istatistik pr)eleri kapsamnda veri ve bilgilerin #amannda
tplanmasn ve deerlendirilmesini salamak,
g& .rnler, riskler blgeler ve isletme l!ekleri itibariyle salanacak prim desteine
ilikin !almalar yapmak,
& Tarm sigrtalar ile ilgili !almalar yrtmek,
h& Hasar ta#minat demeleri ile ilgili !almalar yrtmek,
& '"ete urayan ve durumlar C<D>DBGEE tarihli ve C<G< sayl Tabii '"etlerden Larar
gren !i"t!ilere -aplacak -ardmlar Hakknda (anun !er!evesinde deerlendirilecek
kredi verilen !i"t!ilerin kredi dnlerini takip etmek,
i& CDEDBG;B tarihli ve ;<?B sayl !i"t!i ,allarnn (runmas Hakkndaki (anunun
uygulanmasn salamak
)& (resel iklim deiiklikleri, kuraklk, !lleme ile ilgili !almalar yapmak ve yaptrmak,
k& 4ntegre 3dare ve (ntrl /istemi ve 6ra"i Bilgi /istemine I6B/& dayal
!almalar yrtmek
l& 2ier mev#uat ve il mdr tara"ndan verilecek ben#eri grevler yapmak$
&ar" ve Mal" *ler 05e*" %(&(rl()(n(n 7revler" !0nlar&r:
a& B<DBCDC<<= tarihli ve :<B? sayl (amu ,ali ynetimi ve (ntrl (anunu hkmleri
!er!evesinde kiralama, satn alma ve ben#eri isleri yapmak, temi#lik, gvenlik,
aydnlatma,snma, bakm, narm, tasma ve ben#eri hi#metleri yapmakDyaptrmak,
b& 3l mdrlne ait mevcut binalarnn bakm, narmlar ile ihtiya! duyulan bina ve
ara#ilerin kiralama, satn alma, kamulatrma gibi ilemlerini yrtmek, GDBBDBG?= tarihli ve
CG;> sayl (amu (nutlar (anunu ve C=DGDBG?; tarihli ve B?:C; sayl 0esmi Ga#etede
yaymlanan (amu (nutlar -netmelii hkmleri !er!evesinde tahsis kmisynu
luturmak, puanlama tahsis ve ben#eri ilemleri yrtmek,
c& 3l mdrlne ait tanr ve tanma#larna ilikin ilemleri ilgili mev#uat
!er!evesinde yrtmek$ 2emirba ve tketim mal#emelerinin devir, teslim ve ben#eri
ilemlerini yapmak,
!& 3l mdrlnn genel evrak ve ariv "aaliyetlerini d#enlemek ve yrtmek, il
tekilatnn persnel Neb sitesini luturmak, il tekilatnn grevleriyle ilgili is ve ilemleri
bilgisayar rtamnda yapmak ve gncellemeleri takip etmek, -netim Bilgi /istemine
ilikin hi#met ve !almalar yapmak,
d& 3l mdrl persnelinin daha etkin ve verimli hi#met yapabilmesi i!in hi#metimi
eitim prgramlar d#enlemek ve il mdrlne ve Bakanlm# kurulularna aday
larak a!ktan atamas yaplan persnelin kurulularla krdinasynu salayarak aday
memurlarn eitimini yapmak, snu!larn 1ersnel Genel mdrlne bildirmek,
e& 3l mdrlnn ihtiya! duyduu ara!, makine, alet ve ben#eri ara!lar ile bunlarn
yedek par!alarnn alm, datm, trans"erini yapmak ve ikmal sistemini luturmak,
:DBDBG>B tarihli ve C=E sayl Tat (anunu ve Tat -netmelii !er!evesinde tatlar ile
ilgili tm hi#metleri yrtmek,
"& 3l mdrlnde i! kntrl sisteminin kurulmas ve isletilmesi ile ilgili !almalar
yapmak ve krdinasynu salamak,
g& 3l mdrl persnelinin atama, yer deitirme, ter"i, #lk ve mali haklar ile
ilgili tm is ve ilemleri yapmak,
& /ivil savunma, se"erberlik hi#metleri, yangndan krunma vb knularda mev#uatna
uygun "aaliyette bulunmak,
h& Bilgi ilem sisteminin kurulmas ve salkl !almasn temin etmek,
& 3ldeki yayn mal#emeleri ile ilgili hi#metleri yrtmek,
i& 2ier mev#uat ve 3l mdr tara"ndan verilecek ben#eri grevleri yapmak$
l.e M(&(rl()(Te!k"la#
Bakanlk "l.e %(&(rl()(n(n 7revler" !0nlar&r:
a& 3l!enin kalknmas, !i"t!ilerin gelir ve hayat seviyelerinin ykselmesi i!in
hi#met ve grev alanna giren knularda prgram ve pr)elerin ha#rlanmas i!in gerekli
bilgileri tplamak ve tekli"te bulunmak,
b& 1rgram ve pr)elerin il!eyi ilgilendiren blmlerini uygulamak ve snu!larn
deerlendirmek,
c& 7i"t!inin eitimi i!in yaym prgramlar ha#rlamak ve uygulamasn salamak,
!& .st kurulularca ha#rlanp kendilerine intikal ettirilmi lan rnek !i"tlik gelitirme
planlarna gre isletme kurulmasna yardmc lmak,
d& 3l!enin tarm, hayvanclk ve su rnleri ile ilgili her turlu tarm girdileri ve kredi
ihtiya!larn tespit ederek il mdrlne bildirmek, temininde yardmc lmak,
datmlarn yapmak,
e& 3l!ede bitki ve hayvan saln krumak amacyla mev#uatnda belirtildii ekilde
hastalk ve #ararllarla mcadeleyi salamak,
"& 3l!enin tarmla ilgili istatistiklerini st kurulularca verilen "rmlara uygun larak
#amannda derlemek ve ilgili yerlere intikal ettirmek,
g& 3l!enin prgram ve pr)elere dayal yllk bt!e tekli"ini ha#rlayarak #amannda il
mdrlne gndermek,
& Tprak anali# snu!larna dayal gbre kullanmn salamak i!in eitim !almalar
yapmak,
h& Herilen yetki !er!evesinde il!ede denetim "aaliyetlerini yrtmek,
& Her turlu hayvan slah "aaliyetini yrtmek, Bakanlk tara"ndan uygulamaya
knulan kayt sistemlerine veri girilerini yapmak ve veri kaydna dayal destekleme
ilemlerini uygulamak,
i& (ayt sistemleri veri giri ilemleri ve sistemlere bal destekleme uygulamalarn il
mdrl ile krdineli larak yrtmek,
)& -ukarda saylanlar dnda, mev#uat ile verilen dier grevler ile kaymakam ve il
mdr tara"ndan verilecek ben#eri grevleri yapmak$
Yne#"-"ler"n *'r0%l0l0klar
Bakanlk tara tekilatnn her kademedeki yneticileri, grevlerini mev#uata, strate)ik plan
ve prgramlara, per"rmans l!tlerine ve hi#met kalite standartlarna uygun larak
yrtmekten st kademelere kars srumludur$
Belirtilen grev ve hi#metlerin yaplmas bakmndan il!e mdr kaymakama, il
mdrne, bal kurulu mdrleri ballklar Bakanlk ,akam nay ile
belirlenmi merke# tekilat genel mdrne kars srumludur$ /# knusu mdrlkler
persneli ise, bal lduu birim amirine ve mdre kars srumludur$
2r'7ra% ve 3r'6eler
IB& Bakanlk tara tekilatnn !almalar, #runlu haller dnda, hi#met ve grevlerin
#aman ve kaynak isra"na sebep lmadan snu!landrlmasn hede" alan, nceden
ha#rlanm ve yetkili mercilerce naylanm prgram ve pr)elere dayal lacaktr$
IC& 1rgram ve pr)eler, esas itibariyle kalknma planlar ve yllk prgramlar ile
Hkmetin genel plitikas !er!evesinde Bakanlk tara"ndan ha#rlanr$
I=& 1rgram ve pr)elerin tetkik ve tasdiki yrrlkteki mev#uata gre yaplr$
I;& Bakanlk!a nceden tespit edilen ilke ve esaslar !er!evesinde ha#rlanan illerin
yllk yatrm ve bt!e tekli"leri valiliklerce ilgili birimlere gnderilir$ 3lgili birimler gerekli
deerlendirmeyi yaptktan snra /trate)i gelitirme Bakanlna intikal ettirir$ @sulne
uygun larak naylanan prgram ve pr)eler Bakanlk!a valiliklere gnderilir$ Halilikler bu
prgram ve pr)elerin esasn deitirmeden ilin #ellik ve ihtiya!larna gre i ve
uygulama prgramlarn ha#rlar ve suretlerini bilgi i!in ilgili birime ve Bakanlk /trate)i
Gelitirme Bakanlna gnderir$
I:& 3l ve ilce seviyesinde mahalli imk9nlarla ger!ekletirilebilecek plan, prgram ve
pr)eler ha#rlanabilir$
9al!%a e*a*lar ve 3er*'nel
IB& tara tekilatnn !alma usul ve esaslarna dair dier hususlar Bakanlk!a !karlacak
yetki devri ve is blumu talimat ile d#enlenir$
IC& 1ersnelin dl, ce#a, tayin, ter"i, grevlendirme ve i#in gibi hususlar, ilgili mev#uat
!er!evesinde yrtlr$
ller ara* "l"!k"ler
3l snrlarn tasan hi#met ve "aaliyetler veya birden "a#la ile hitabeden aratrma,
eitim, retim, denetim, yatrm ve ben#eri "aaliyetler Bakanlk!a d#enlenir$
Bakanlkla ,a$!%alar
-a#malar, Bakan tara"ndan verilecek yetki devri esaslar dahilinde im#alanr$
Ara!#r%a 3r'7ra% ve 3r'6eler"
Tarm ve tarma dayal endstri, hayvanclk, su rnleri ve ben#eri alanlardaki aratrma
prgram ve pr)eleri Bakanlk il ve il!e mdrlkleri ile istiare edilerek aratrma enstit
ve istasynlar tara"ndan ha#rlanr$ Gerekli hallerde bu kurululara Bakanlk!a #el
aratrma grevi verilebilir$
GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLII
MERKEZ VE TARA TEKLATI MZA YETKLER VE YETK DEVR
Bakanlk!a yrtlen hi#metlerin yerine getirilmesi ile ilgili ilkeler aada belirtilmitir;
a& Bakanln btn hi#metleri ve ilemlerinde, en sn karar verme yetkisi Bakanla ait
lmakla birlikte ilgili yneticilere, bu -nergede belirtilen esaslar ve snrlar i!erisinde yetki
devri yaplmtr$
b& -etkiler; Bakann belirledii plitika drultusunda, hi#mete ait "aaliyetlerin
h#landrlmas ve her kademedeki Bakanlk birimlerinde verimli !alma rtamnn
ger!ekletirilmesine imkan verecek ekilde kullanlr$
Bakanlk #a!ra k0r0l0!lar %(&(rler"
Bakanlk hi#metlerinin yrtlmesi ile ilgili larak, il mdrleri, il!e
mdrleri ve kurulu mdrleri tara"ndan im#alanacak ya#lar aada belirtilmitir$
a& 2ner sermaye isletmelerinde; ;E=; sayl (amu ihale (anunu ve ;E=: sayl
(amu ihaleleri /#leme (anunu hkmlerine gre mal ve hi#met alm ile yapm isleri,
B:D>DBG?; tarihli ve ?;D?CB= sayl B(( ile yrrle giren 2ner /ermayeli (urulular
ihale -netmelii hkmlerine gre yaplacak sat ilemi ile ilgili ihaleler ile prtkl ve
s#lemeleri$
b& Bakanlm# genel bt!e ve dner sermaye isletmelerinde kaytl hurdaya
ayrlmasna veya imhasna karar verilen tanrlardan genel bt!e i!in kaytl deeri ,aliye
Bakanlnca belirlenecek tutar, dner sermaye isletmeleri i!in ,aliye Bakanlnca
belirlenecek tutarn alt katna kadar Ialt kat dahil& lan canl ve cans# tanrlarn
Itatlar hari!& terkin JlurMlar$
c& Bakanlm# genel bt!e ve dner sermaye isletmelerinde stklarda bulunan
varlklardan tanr kayt ve kntrl yetkilisinin kusuru lmadan meydana gelen #ayiat,
nrmal "ire stndeki nksanlklar ile ksmen veya tamamen deer kaybna urayanlardan
genel bt!e i!in kaytl deeri ,aliye Bakanlnca belirlenecek tutar, dner sermaye
isletmeleri i!in ,aliye Bakanlnca belirlenecek tutarn n katna kadar lan In kat
dahil& stklarn terkin JlurMlar$
!& Bakanlm# genel bt!e de"terine kaytl ve bedeli ,aliye Bakanlnca
belirlenen tutar limitinde lan canl ve cans# tanrlarn Itatlar hari!& tahsis, devir, terkin
ve imha JlurMlar$
GREV ALANLARI VE
ATAMA YAPILACAK GREVN
NTELNE LKN KONULAR
2. BLM
TELEVZYONDA YAPIM VE YNETM
AYDINLATMA VE SES
FLM VE TELEVZYON YAPIM SREC
BASKI
RENK BLGS
TELEVZYONDA YAPIM VE YNETM
TELEVZYON PROGRAM YAPIM EKB
Televizyon yayncl, bir takm almasn gerektirir. En basit programdan en
karmak programa dek, her televizyon yapm onlarca insann bireysel yeteneklerinin
birletii bir ekibin iidir. Programn baars, ekipteki her bir grevlinin kendi iini baaryla
yapmasna baldr.
ir televizyon yapm ekibini, yaratc ekip !yapmc, yardmc yapmc, ynetmen,
ynetmen yardmclar, yazar ve aratrmaclar", ve teknik ekip !teknik ynetmen, resim
seici, ses teknisyeni, k e#i, sanat ynetmeni vb." olarak iki ana gr$pta toplamak
m%mk%nd%r.
1. Yapmc
&apmc, bir program b%t%n%yle d%zenleyen sor$ml$ kiidir. Programla ilgili #ikirleri
b$l$r, yapm iin gereken malzemeyi hazrlar. 'er t%rl% parasal islerin, denetlemelerin ve
malzeme izinlerinin salanmas sor$ml$l$$n$ %zerine alr. Elindeki teknik olanaklar ve b$
olanaklarn snrlarn bilir. Prova ve gsteri programlarn d%zenler.
ir televizyon programnn yapmnda birok insan grev alrken, o$ ekip alan
programa ancak $zmanlk ve becerilerine gerek d$y$ld$$nda katlrlar, grevlerini yaparlar,
katklar bittiinde program terk ederler. (adece yapmc ve yapmcya yardmc olan baz
elemanlar programn daha hazrlk dneminden, yaynna ve datmna kadar islerini
s%rd%r%rler. &apmc programa bir s%reklilik ve birlik d$yg$s$ verecek olan kiidir) %nk%
programn birbirinden #arkl t%m paralarnn son$nda birbirleriyle nasl $y$mlandrlacan
d%%nen, tasarlayan ve bilen sadece od$r.
&apmc bir prod%ksiyon$n planlanmasndan senaryo yazmna, ekimden k$rg$ya
kadar t%m yapm aamalarndan sor$ml$d$r. ir pro*enin iyi ya da kt% son$lar do$rmas
yapmcnn becerisinde sakldr. +isiplinli ve yaratc strate*iler yapmcy zirveye karr.
$n$n yannda yanl ekip seimi, yanl planlama da yapmcnn baarszln beraberinde
getirir. Televizyon yapmcsnn kamera k$llanmas, bir sete k yapmas ya da program
k$rg$lamas iin k$rg$ setinin basna ot$rmas gerekmez ama yerinde karar verebilmesi iin
yapmn t%m aamalar kon$$nda bilgi sahibi olmas gerekir. Teknik olanaklar ierisinde
yerine getirilmesi m%mk%n olmayan bir istekte b$l$nan bir yapmcnn birlikte alt ekibin
saygsn kazanmas m%mk%n deildir. &apmc ve ekibin t%m elemanlarnn is tanmn ve
yaptklar ya da yapmakla sor$ml$ old$klar isleri iyi bilmek zor$ndadr. $, ekibin her bir
%yesinin yapmn t%m%ne ilikin katklarn anlamak ve onlar deerlendirmek asndan
nemlidir.
Program yapmcsnn grev ve sor$ml$l$klar $ ekilde belirlenebilir) &apm,
herhangi bir televizyon programnn, program #ikri aamasndan balayarak yaynn ve hatta
kimi yayn sonras ilemlerini kapsayan almalarn b%t%n%d%r. $ tanm erevesinde
program yapmcsn da bir televizyon programnn d%zenlenmesinden t%m%yle sor$ml$ kii
olarak anlayabiliriz.

ir televizyon program ol$t$racak #ikri b$lma isi yapmcnn asli grevidir. az ender
d$r$mlarda ise yapmc, ayrntlarnn o$ hazrlanm bir senaryodan yola kar. 'er iki
d$r$mda da yapmc, programn gereklemesi iin olanaklar salar. 'er t%rl% mali islerin,
denetlemelerin ve malzeme izinlerinin, teknik olanaklarn ayrlmasn ve organizasyon$n$
%stlenir. Prova ve yayn, programn d$y$r$lmasn) program sonras mali ilemleri,
malzemenin iadesini, programa katlanlarla ilikileri ve programn deerlendirilmesini
salamak da yapmcnn grevleri arasndadr. Program yapmcs, t%m sralanan b$ karmak
ve biimsel sor$ml$l$klar yerine getirirken, k$sk$s$z, adna grev yapt k$r$m$n genel
politikas, olanaklar ve program ile bamldr.
,saca yapmcnn grevleri $nlardr-
. Program kavramn gelitirir.
. &apm b%tesini hazrlar.
. Programn ynetmenini grevlendirir.
. &azarla program senaryos$ %zerinde alr.
. &apm ekibinin almalarn denetler, ynlendirir, onaylar.
. Teknik ve yaratc yapm $ns$rlarnn eg%d%m%n% salar.
2. Ynemen
Televizyon programn hazrlamaktan, on$ televizyona $yg$lamaktan ve izleyiciye
s$nmaktan t%m%yle sor$ml$ olan kiidir.
&%ksek ve geni kapsaml bir renim grm% olmaldr. elirli bir sahnenin sadece
nasl ekileceini deil, neden ekilmek istendiini de bilmelidir. /r%nt%, ses ya da hareketin
ne zaman iyi veya kt% old$$n$ ve b$n$n nedenini bilmelidir. &netmen bazen, son derece
teknik bir ortamdan, bir sanat isilii titizliiyle, bir sanatsal yapm meydana getirmek
zor$ndadr. $ demektir ki, b%t%n televizyon yapm gelerinin g%lerinin ve snrlarnn,
onlarn $yg$n bir ekilde k$llanlmas iin iyice bilinmesi, tannmas gerekir. aarl bir
ynetmen, her eyi, birlikte alt elemanlardan daha iyi bilen kii deildir) #akat birlikte
alt grevlileri ellerinden geleni yapmaya zendirebilen ve onlarn almalarn bir
televizyon programnn son b%t%nl%% iinde birletirebilen kiidir.
&netmenin bir televizyon programndaki grevi yapmcnn program kavramn bir
televizyon programna dn%t%rmektir. +olaysyla, televizyon ynetmeninin almas, #ilm
ynetmeninin almasna benzemekle birlikte ikisi arasnda b%y%k #arklar da vardr. En
b%y%k #ark, sinemada ynetmen, #ilmin yaratcsdr, sahibidir, bir sanatdr. $na karlk
televizyonda ynetmen, sadece yapmcnn programdaki hede#lerini, amalarn
gerekletiren bir zanaatdr. &netmen, televizyondaki grevini, tek tek ekimleri belirleyip
gerekletirerek, b$ ekimleri sekanslar, sekanslar da program halinde bir araya getirerek
yapar. &netmen, senaristin senaryodaki d%%ncelerini #ilm ya da televizyon gelerinden
yararlanarak kamera n%nde sahneler.
(enaristin ol$t$rd$$ yk%y%, k, dekor, makya* ve en nemlisi kamera ile vizyona
aktaran kii ynetmendir. 0yi bir ynetmen hikayeyi yazann hayal d%nyasna iner ve o
d%nyay kamera sayesinde izleyiciye $latrr. 1zellikle drama ve dizi yapmlarnda ynetmen,
dramatik etki ol$t$rmak ya da izleyenin dikkatini ynlendirmek iin zel kompozisyon
d%zenleri yapmaya alr.

&netmen, yapmn grsel ve iitsel cephesini yaratmakla sor$ml$d$r.
&netmenin ii ok karmak ol$p, birok zaman ayn anda birden ok iin
koordinasyon$n$ salamakla y%k%ml%d%r.!2apl, 3445- 6"
7k, oy$nc$ gibi dier $ns$rlar da ynetir ve baka sanatsal gra#ik $ns$rlara da karar
verir.
,sacas ynetmen-
. 0craclar, oy$nc$lar ve teknik olanaklar ynetir.
. ir program metnini etkili bir gr%nt% ve ses mesa*na dn%t%rmekle y%k%ml%d%r !8$tl$,
3449-3449".
!. Ynemen A"#"an$a%
ir televizyon program, tek bir kiinin t%m abasn sar# etmesiyle ortaya kon$lmas
m%mk%n deildir. $ kadar komplike ve seri alma ko$l$ gerektiren bir yapm s%reci, iyi
iletiim k$rabilen, gr$p almasnda $y$ml$, teknik becerisi gelimi $y$ml$ bir ekip
almas gerektirir. $ ekip almasnda en b%y%k grev ve sor$ml$l$k ynetmenindir ama)
ynetmenin de, ktan sese, oy$nc$lardan kamera alarna, k$rg$dan yayna tek basna
yetiebilmesi m%mk%n deildir. 0ste b%t%n b$ yo$nl$$n iinde ynetmenin baz
sor$ml$l$klarn ynetmen yardmclarna devretmesi gerekebilir.
Ynemen &a%'mc"( &nemen#n nce'en p$an$a') #* a+*n ,aman -e$#nce
&nemen .#$'#%me+( e+#p$e -e%e+$# +//%'#na"&/n0 &nemen a'n "a)$ama+( /&0nc0$a% 1e
e+n#+ e+#.# -e%e+#)#n'e &n$en'#%me+$e "/%0m$0'0%.
:ilmin ya da televizyon programnn b%tesine ve yapm zelliklerine gre asistan
says deiebilir. B#%#nc# a"#"an &a%'mc &nemen'#%. 0 ve ekim programn yapan, set
d%zeninde ve setin $y$ml$ almasndan sor$ml$ t$t$lan yardmcdr. +#nc# a"#"an( oy$n
devamllndan sor$ml$d$r. 234nc4 a"#"an ise, timecode veya klaket kaytlarn t$tan,
k$rg$ya ilikin notlar alan asistandr. ,on$s$nda iyi bir yardmc ynetmen, gelecekte
ynetmenlik iin gerekli bilgi ve becerinin b%y%k bir bl%m%n% b$ grevi yapyorken kazanr.
5. 6ena%#"
;lkemizde, televizyon kanallarnn hemen hemen hepsinde g%nde en az bir tane
televizyon dizisi yaynlanmaktadr. 1zellikle televizyon dizilerinin ok izlenebilmesi iin iyi bir
yk%, iyi seilmi karakterler, salam bir ekim teknii gibi zelliklerin olmas gerekmektedir.
(enarist, program metnini yapmc ve ynetmenle birlikte alarak gelitirir.
&apmcnn nihai onayn alana dein metinde d%zeltmeler yapar. Televizyon programlar ok
sayda t%r ve #ormatla karakterize old$$ iin, program yazarlar da kendi ilerinde bir
$zmanlama eilimi gsterirler. az yazarlar zellikle drama alannda, bazlar belgesel,
bazlar yarma, elence, k%lt%r ve eitim alanlarnda baarl ol$rlar. +rama yazarlarnn
bazlar g%ld%r%, bazlar aksiyona dayal diziler, bazlar psikolo*ik drama alanlarnda
$zmanlamlardr. <eklam metni yazarlarnn ok ksa bir zaman dilimi iinde birok ey
sylemek kon$$nda baarl olmalar gerekir.

&apmc iin senarist seimi ha#i#e alnacak bir i deildir. Televizyon ibirliine
dayanan bir ara olmakla birlikte, yazar sadece programdaki szc%kleri salayan kii olmayp,
ayn zamanda programn b%t%nsel yapsna da biim verir.
7. G%4n4 Ynemen#
1nce kameraman vard. =e ynetmen ne asistan ne k teknisyeni ne de b$g%n k%%k
bir ord$ ol$t$ran dier grevliler sinemann balangcnda ortada yokt$lar. =asl ki bir
#otora# tek bana alrsa, zaten eski bir #otora# olan sinema operatr% de kamerasn
y%kleniyor ve bakalarna ihtiya d$ymakszn ekimlerini gerekletiriyord$. (inema iin
sylenen b$ c%mleleri televizyon yapm s%recine $yarlamak ve teknik ekibin grev
paylamna aklk getirmek asndan #aydal olacan d%%nmek m%mk%nd%r.
Ynemen( -%4n4 &nemen# 1e "ana &nemen# 8#$m#n &a%ac 43 nem$#
+#*#"#'#%. $ kiiler zanaatkar deil, her biri kendi alannda alan sanatlardr. E)e% 8#$m#n
"ena%#"# 8#$m#n &nemen# 'e)#$ 'e .#% .a*+a +#*# #"e( / 'a ana &a%ac e+#p #3#n'e &e%#n#
a$%. +oal olarak b$ yaratc sanatlarn basnda pro*enin ana orkestra e#i, ynetmen
gelmektedir. Tabii ki makya* ve m%zik de bal bana yaratclk gerektiren $ns$rlardr. >ma
#ilm hayal mahs$l% bir senaryo olmaktan kp elle t$t$l$r, gr%n%r bir eser haline b$ %
sanat ile gelir.
G%4n4 &nemen#( 8#$m#n &nemen#n#n en nem$# &a%'mc"'%.
/r%nt% ynetmeninin sanatn icra ederken k$lland en nemli iki $ns$r
aydnlatma ve kompozisyond$r. 7k gr%nt% ynetmeninin #ras, boyasdr. /r%nt%
ynetmeni senaryo %zerinde ekimler balamadan ok nce almaya balar. &netmenin
hayal ettii d%nyay, teknik bilgisini ve yaratcln k$llanarak perdeye veya ekrana aktaran
tek sor$ml$ kii old$$ iin, ynetmenle b%y%k bir $y$m iinde alr. &or$m kon$s$nda
yanllara sebep vermemek iin birbirlerini anlamaya alrlar. /r%nt% ynetmeni,
ynetmen ve sanat ynetmeni ile #ilmin mekanlarn belirlemek iin mekan gezilerine katlr,
g%nesin yn%ne gre ekim saatlerinin planlanmasna yardmc ol$r. &aplacak dekorlarn k
ynlerine karar verir. Pencere yerleri ve dekorda k$llanlacak doal k malzemeleri
kon$$nda sanat ynetmenine nerilerde b$l$n$r.
2ekecei her sahne, gr%nt% ynetmeninin n%ne at bo beyaz bir say#adr. $
say#ay kla, glgeyle boyar, k ve kamera #iltreleri ile zenginletirir. $ sebeple bir
sahnenin ekimine balanaca zaman ynetmen ve gr%nt% ynetmeni ekim mekannda
oy$nc$larla makya*sz kost%ms%z teknik prova yapar. $ srada gr%nt% ynetmeni k
yn%n%, yerlerini, klarn g%c%n% belirler. ?n$ bir glge gibi takip eden k e#ine gerekli
talimatlar verir. Teknik prova srasnda kamera yerleri ve k$llanlacak ob*ekti#ler ve kamera
hareketleri de belirlenir. ?y$nc$lar makya* ve kost%m iin gnderilir. ylece gr%nt%
ynetmeni iin zor ama bir o kadar da zevkli, yaratma s%reci balam ol$r. ,endi talimatlar
dor$lt$s$nda yerletirilen klar denetler. 7k l%m aletleri ile klarn g%c%n%, rengini
ayarlar. $ cihazlar yaratan kii olarak sadece gr%nt% ynetmeni k$llanr.
9. Te+n#+ Ynemen
&netmen ve yapmcya gerekli teknik olanaklar kon$$nda bilgi vererek yardmc
ol$r. Programn genel teknik kalitesinden sor$ml$d$r. &apm srasnda teknik ekibin ba
olarak grev yapar.

:. Kame%aman
,ameraman, ekim srasnda kameray k$llanan kiidir. ,ameraman, ekim ncesinde
kameraya ilikin t%m hazrlklar yapar. &netmen veya gr%nt% ynetmeninin istedii
alarn ve kamera hareketlerini en iyi ekilde yapmakla y%k%ml%d%r. $n$n yannda iyi bir
kameraman ynetmenin veya gr%nt% ynetmeninin verdii kom$tlara kendi grsel
yaklamn da ekleyebilen kameramandr. ,$k$s$z kamera kendi bana gr%p
gsterememektedir. ?n$n, gereklere ynelip, onlar gr%p, sonra da baka insanlara
gstermek iin yine insanlara gereksinimi vardr. >slnda kamerann grd%klerini ondan daha
nce gren, kameray o tara#a dor$ ynlendiren ve kamerann grd%klerini, yine akln
%r%n% olan teknolo*iyle baka yerlere aktarp baka insanlara gsteren insanlar vardr.
,amera bir makinedir ve kendi basna alamaz. ;zerine y%klenen grevi yerine
getirebilmesi iin insanlarn yardmna gerek d$yar. Televizyon program ekibindeki
ynetmen ve kameraman, kamerann asl gren gz%, yneticisi, sahibidir.
;. I*+ *e8#
7k e#i, @Programn k tasarmn yapar) aydnlatma plannA hazrlar.
B &apm iin aydnlatma plann gerekletirir.
B >ydnlatma aralarnn aslmasn ve ynlendirilmesini denetler.
B (t%dyo yapmlarnda ise k masasn k$llanr !8$tl$, 3449- 33".
7k e#i gr%nt% ynetmeninin en nemli yardmclarndan birisidir. 0yi bir k e#i
ncelikle gr%nt% ynetmeninin talep ettii k malzemesini ve akses$arlar iyi tanyp
k$llanabilecek beceriye sahip olabilmeli, on$n talimatlarn dor$ ekilde $yg$layabilmelidir.
T%m b$ malzemelerin ekip ve oy$nc$lar asndan herhangi bir tehlikeye yol amayacak
ekilde k$llanlmasndan, yerlerine aslmasndan k e#i sor$ml$d$r. >yrca kendi belirledii
k asistanlar da, hzl, seri ve emniyeti elden brakmadan alabilmeli, k ekibinde en az
bir kii de elektrik kon$$nda yeterli bilgiye sahip olmal, t%m elektrik balantlarn emniyetli
bir ekilde yapabilmelidir.
<. 6e" Te+n#"&en#
Program iin gerekli seslerin alnmas iin gereken donanm hazrlayan, sesle ilgili
cihazlar denetleyen, seslerin alnmasn salayan kiidir. 2ekimi yaplan program eer st%dyo
ortamnda ise ses teknisyeni, o$nl$kla ynetmenin direkti#leri dor$lt$s$nda, on$nla
ibirlii halinde alr, on$nla beraber ynetim odasnda ot$r$r. (t%dyo iinde ya da dnda
ses donanmnn nasl k$r$laca, hangi ekimlerde hangi t%r mikro#on$n k$llanlaca
kon$larnda bilgi ve deneyim sahibi olmaldr.
1=. 6ana Ynemen#
(inema, tiyatro veya televizyon. $ sanatlarn ve sektr%n zellikle drama
pro*elerinde gereklik ok nemli bir $ns$rd$r. 1zellikle mekan k$llanm, dekor k$llanm ve
kost%mler. 1yk%n%n anlatld zamann ekrana yanstlmas b$ #aktrlerle salanmaktadr.
0te b$rada devreye sanat ynetmenleri girmektedir. ir yapmn yk%s% 34CDElerde geiyor
ise kost%mleri o g%n%n moda kya#etlerinden, k$llanlan araba varsa o g%n%n modellerinden,
dekor da o g%n%n evlerini, mobilyalarn, akses$arlarndan seilmelidir. 1yk% g%n%m%zde

geiyor ise karakterlerin yanstt maddi g%c%, r$h halini b$ karakterin aracna, b%ros$na,
evine sanat ynetmeni yanstr. Fengin bir is adamnn evindeki tablo, avize, d$varnn rengi,
r$hsal olarak b$nalmda olan bir karakterin kost%m%, sann sekli sanat ynetmeninin
tecr%besi ve bilgisiyle ekrana aktarlr.
11. 6e Am#%#
ir prod%ksiyon, ne kadar basit ya da zor ol$rsa ols$n, zor ve bir o kadar da maliyetli
bir istir. Eer ekim mekan iyi ayarlanmamsa, ekim planlar zamanlamalar ve dekor iyi
planlanmamsa b$n$n son$c$ hem maliyet hem de zaman kaybdr. 2ekim yaplacak
mekanlarn ynetmenin isteklerine gre, ekilen sahnedeki hareketin gereklerini karlamas
da gz n%nde t$t$larak ol$t$r$lmas, set amiri ve set ekibinin grevleri arasndadr.
+ekorla ilgili bir aksaklkta ynetmene kar sor$ml$ olan set amiridir. ir set amirinin en
b%y%k sor$ml$l$klar, ekibini iyi koordine etmek, olas aksaklklarda hzl ve pratik
z%mleme yeteneiyle zaman kaybn nlemek ve ekim ortamnda ilerin yol$nda gitmesini
salamaktr. En nemli zellii de koordine edebilme kapasitesi olmasdr.
12. De1am$$+ Ya,man
Televizyon programnn hazrlan srasnda, almalarla ilgili b%t%n bilgileri
hazrlayan, gerekli notlar t$tan, ekimlerle ilgili yazmlar d%zenleyen kiidir. 2ekim boy$nca
t%m hareketleri ve diyaloglar izler, senaryoda herhangi bir sapma old$$nda b$n$ not eder.
2ekimlerin $z$nl$$n$, k$llanlan mercekleri, planlarn b%y%kl%%n% kaydeder. T%m b$
bilgiler yapmn monta*cs iin vazgeilmezdir. ?y$nc$larn giydii giysilerin, sahnelerin her
bl%m%nde oy$nc$larn birbirine gre kon$mlarnn, akses$ar yerleimlerinin kaydn t$tar.
Provalarda oy$nc$lara sk sk replik verir, zaman zaman ynetmenin dikkatini karlan bir
sze ya da karmak hale sok$lan bl%me eker. +evamllk yazman, izleyicini dikkatinden
kamayan, gr%nt%lerin, kon$mlarn devamllndan sor$ml$d$r.
1!. K0%-0c0
(enaryo tamamlanr, pro*elendirme yaplr. T%m ekip, sette grevini baaryla
bitirmitir. >rtk i paralarn birletirilmesine, tekrar ekimlerin ve #azlalklarn elenmesine
gelmitir. $ grev de k$rc$ya aittir.
,$rg$c$, programn gerek anlamn kazand, mesa*nn belirginletii, istenmeyen
ksmlarn karld, gr%nt%lerin ve sesin birletirildii k$rg$ ilemini yapan kiidir.
TELEV0ZYONDA YAPIM A>AMALARI
2eitli kiilerden televizyon$ tanmlamalar istense, her birinden #arkl yantlar
alnabilir. azlar iin televizyon, m%zik, elence, g%ld%r% ve dramatik programlardan ol$an
bir hoa vakit geirme aracdr. azlar iin ise televizyon, yerel, $l$sal ve $l$slararas
olaylar kon$ edinen bir haber aracdr. azlar ise televizyon$ spor olaylaryla snrl olarak
tanmlar) dier bir ksm iin ise televizyon, ok$l ya da eitli k$r$mlarda, eitime yardmc bir
kapal sistemdir. $ tanmlamalar oaltmak m%mk%nd%r. ,$k$s$z televizyon$n tanmna
t%m b$ verilen rnekler ve daha #azlas dahil edilebilir.

=e var ki, eitli programlarn ierikleri, boy$tlar yapm ve yayn biimleri ne ol$rsa
ols$n, hepsinde ortak olan bir tek ey vardr- 8esa*larn, d$yg$ ve d%%ncelerin, @izleyici@ ad
verilen bir kitleye, gr%nt%ler yol$yla ve bir program biiminde iletilmesi. Gerilen cevaplar ne
ol$rsa ols$n gerek olan, t%m programlarn hazrlannn yo$n, yor$c$ ve zorl$ bir mazisi
vardr. ir programn yapm, programn t%r ve biimine gre deimekle birlikte, o$ kez
g%nler, ha#talar, hatta kimi zaman aylar s%ren bir s%retir !8$tl$, 3449- H9".
0zleyiciye $latrlan bir yapm, ot$z dakikada t%ketilebilir. >ma t%ketilen ot$z
dakikann arkasnda belki aylar s%ren bir hazrlk aamas vardr. aarl bir program, her
aamasyla zihin s%recinde baslar, biimlenir ve tamamlanr. %t%n plan, k%%k esneklik
paylaryla zihinde tamamlanm bir program iin yaplacak tek ilem ekimdir. 'er eylem iin
bir esik hareketi olan zihin s%reci, televizyon program iin de zor$nl$ bir hayali s%re, ayn
zamanda da g%vencedir. 2%nk% hangi noktalarda baarl ol$nabilecei, hangi noktalarda
yetersiz kalabilecei ancak zihin s%recinde ortaya kabilir.
>yrca belli bir d%%nce noktasndan ya da bilimsel veriden yola ksa da televizyon
program hayallerle, ek d%%ncelerle gelien, g%zelleen bir %r%nd%r. $ y%zden hayallerin,
d%%nce zenginliklerinin malzeme olarak k$llanld zihin s%reci b%t%n programlar iin
gereklidir.
ir televizyon program yapm $ drt aamadan ol$$r-
i. &apm ncesi aamas.
ii. 'azrlk ve prova aamas.
iii. &apmBekim aamas.
iv. &apm sonras aamas.
1. Yapm nce"# A*ama"
&apm ncesi aamas ekimden g%nler, ha#talar ve aylar ncesinden balayabilir.
&apmn karmakl ve t%r%, yapm ncesi aamann s%resinin $z$nl$$n$ da belirler. $
aamada ynetmen, yapmc ve senaryo yazar ile bir araya gelerek yapm s%recine ilikin
yaklam belirler ve metni yazarlar.
&apmc, kendisini, ne anlatmak istediini anlayabilecek, yor$m$na g%vendii bir
ynetmen seer ve on$nla anlar. Programn kabaca ieriinden sz ederek, byle bir
program iin ynetmenin nelere ihtiyac olabileceini, en g%zel program ortaya karabilmek
iin hangi malzemelerin salanmas gerektiini, kimlerle gr%%lmesi, hangi elamanlarn
b$l$nmas gerektiini ayrntlaryla gr%%r.
&netmen, aratrma grevini yardmclarna yah$t b$ is iin seebilecei elemanlara
verebilir. :akat b$ grevin iinde ol$rsa hem kon$ hakkndaki bilgisi artar, kon$ya daha
hakim ol$r, hem de kon$n$n hikayesini nasl ol$t$rabilecei hakknda daha olg$n gr%lere
$lar.
ir televizyon program yapmna karar verildikten sonra ilk nemli adm senaryod$r.
(enaryo, sinema #ilmlerinde ve televizyon yapmlarnda zd%r. (enaryos$z bir yapm
d%%nmek m%mk%n deildir. ,saca senaryo, gr%nt% ve sese dn%ecek bir d%%ncenin, bir

olayn yazya dk%lmesidir. ir baka deyile senaryo, yapmn ieriinin, biiminin, nemli
yapm bilgilerinin kada dk%lmesidir.
(enaryoy$ senarist yazar. (enarist, sahne taslan hazrlarken, her sahnenin
aksiyon$n$ ve z%n% ksa ve anlalr bir tarzda tanmlamaya alr. 'er sahnenin
balangcna ve son$na zel bir nem gsterir.
&apm ncesi aamada, program pro*esi ile ilgili en ince ayrntlar hesaplanr, senaryo
ve ekim ile ilgili plan, b%te ve zamanlama yaplr, yapm aamasnda kabilecek aksaklklar
nceden d%%n%lerek nlem alnmaya allr.
Televizyon program yapm ncesi hazrlklarda s$ sralamalar izlenir.
iB Program #ormatnn belirlenmesi.
iiB &apm ekibinde sor$ml$l$klarn datlmas.
iiiB &apm takviminin belirlenmesi.
ivB ($n$c$ veIveya oy$nc$larn seimi.
vB Teknik olanaklar ve gereksinimlerin belirlenmesi ve salanmas.
viB Programn gr%n%%n%n belirlenmesi.
viiB %teyle ilgili kon$larn tartlmas.
viiiB &aratmla ilgili sor$nlarn z%lmesi !8$tl$, 3449- H9BH5".
&apm ncesi planlama bir programn gerek yapmndan nce kat %zerinde
bitirilmesi anlamna gelmektedir. >ma ok dikkatli ve zenli olarak ve ayrntsyla nceden
planlanan bir programn yapm srasnda da birok sor$n dogmas kanlmazdr. =e var ki
yapm ncesi aamada gerekli almalarn yeterince yaplmamas pro*enin t%m%yle
baarszla $ramas olasln artracaktr.
2. ?a,%$+ 1e P%/1a A*ama"
'azrlk ve prova aamas eksiksiz ve hatasz bir s%rete tamamlandktan sonra,
program t%r%ne bal olarak yapm aamasna geilmesi gerekir. >ma olay sadece pro*e ve
ekimle bitmiyor. &apm s%recinin kaliteli ve verimli olabilmesi iin nceden baz yapm
$ns$rlarnn tamamlanmas ve provalarn yaplmas gerekir. $ s%rete hem ynetmenin
aklndaki eksikler tamamlanm ol$r, hem de programla ilgili net #ikirler edinilmi ol$r. $
aamada dekor$n k$r$lmas, k ve ses d%zenlerinin hazrlanmas, Eer program bir st%dyo
program ise, programda yer alacak ve nceden hazrlanm kaytlarn kontrol edilmesi,
st%dyo ve kontrol odalarndaki d%zenlemeler, balantlarn kontrol edilmesi gibi ilemler
yaplr. Eer program st%dyo dnda yayna hazrlanacaksa mekan seimi, seslendirme
yntemi, elektrik kaynaklarnn hazrlanmas, teknik ekibin ve oy$nc$larn barnma ve
beslenme ihtiyalar ekim ncesinden hazrlanmaldr.
!. Yapm@Ae+#m A*ama"
2ekim aamas, kamerann kayda balayaca aamadr. (es kaytlar, diyaloglar, ses
e#ekti, m%zik gibi birok $ns$r gerekli teknik ekipmanlar araclyla kayda alnr. &apm, bir
#ilmin en nemli aamasdr. &netmen iin nemli olan hissettiklerini ne pahasna ol$rsa
ols$n bir yol$n$ b$larak seyirciye aktarmaktr. $n$ baarrken de imgelerin on$n iin
yalnzca bir ara old$$n$ ve hissettiklerini verecek gr%nt%y% yakalad anda #ilme

koyd$$n$, daha dor$s$ #ilmsel b%t%n olan yk%ye oranla anlaml olan bir gr%nt%
yakaladnda #ilmine koyd$$n$ gr%r%z.
&apmcya yaratclk bakmndan en #azla denetim olana salayan yapm tarz tek
kamerayla gerekletirilendir. $rada program tek bir kamerayla ve her bir sahne ok sayda
ekimlere bl%nm% olarak gerekletirilir. Gideoteyp tekniiyle gerekletirilen bir baka
yapm $yg$lamasnda ok sayda kamera ve ok sayda video kayt cihaz k$llanlr. Program
kesintisiz olarak ya da bl%mler halinde ve her bir kamera ayr bir video kayt cihazna
balanm olarak kaydedilir. +aha sonra b$ ayn olayn #arkl a, lek ve kon$mdan alnan
gr%nt%leri ayklanp, seilerek b%t%nletirilir.
Televizyon$n hen%z video teyplerin k$llanlmad ilk yllarnda, t%m program yapm
canl olarak gerekletirilirdi. $ da eitli aksamalara neden olmaktayd. Gideo teyplerin
gelitirilmesi b$ d$r$m$ deitirdi. &apmc ve ynetmenin nemli problemlerin z%m%nde
hareket serbestisi verdi. Gideo teypler programlarn bl%mlere ayrlarak %retilmesinde
esneklik salad. Teyp ve teyp k$rg$ tekniklerinin gelitirilmesi yapmda #arkl yntemlerin
k$llanlmasna izin verdi.
Programlar ierik ve #ormatlarna gre t%rlere ve altBt%rlere ayrldklar gibi yapm ve
yayn biimlerine gre de t%rlere ayrlrlar. En .#$#nen -ene$ a&%m$a% "4'&/ 1e '* &apm$a%
#$e can$ 1e .an +a& &apm$a%'%.
5. Yapm 6/n%a" A*ama"
2ekim aamasnda kaydedilen gr%nt%ler, b$ aamada birletirilerek anlaml bir
b%t%nl%k iinde son rt$larn da yaplarak yayna hazr hale getirilmesi aamasdr. &apmB
ekim aamasnda kaydedilmi ham gr%nt%lerden, %zerinde anlamaya varlp en ok
beenilenleri seilir. ,aba ve ince k$rg$lamann yapld post prod$ction aamasnda
monta*, ek ses kayd, gereken sahneler iin zel e#ekt k$llanm, varsa 6+ animasyonlar,
*enerik ve n tantm iin #ragman yapmyla tantm ilemlerinin yapld s%retir.
TELEV0ZYON PROGRAM YAPIMINDA KAMERA VE KBRGB
Televizyon program yapmnn olmazsa olmaz bl%mlerinden olan kamera ve k$rg$,
s$ ekilde aklanabilir.
1. KAMERA AAILARI
ir #ilm pek ok ekimden ol$$r. 'er bir ekim, anlatmdaki o zel an iinde
oy$nc$larn, dekor$n ve devinimin izlenebilmesi iin, kamerann en iyi kon$mda
yerletirilmesini gerektirir. ,amerann kon$mlandrlmas eitli $ns$rlardan etkilenir.
,amera alarnn seimi de dahil olmak %zere pek ok sor$n$n z%m%ne, yk%n%n
gereksinimlerinin aklc bir z%mlemesi ile $lalabilir. +eneyimler son$c$nda, kararlar
neredeyse sezgisel olarak verilebilir. ,amera as, hem seyircinin bak asn) hem de her
ekimde gr%len alan belirler.
,amerann yeni bir ortama geiinde s$ sor$larn yantlanmas gerekir-
B (ahnenin b$ bl%m%n% #ilme veya banda almak iin en iyi bak as nedirJ

B $ ekimde sahnenin ne kadarnn gr%nt%s% islenmelidirJ
1zenle seilmi bir kamera as yk%n%n dramatik izlenirliini artrabilir. $ nedenle
ynetmenin yk%y% z%msemesi ve pro*e %zerinde iyi almas gerekmektedir. &netmen,
ekimden nce vermek istedii dramatik etkileri iyi bilmeli ve ekimleri b$na gre
yapmaldr.
1zellikle b$ noktada iki nemli kon$ya zen gstermelidir-
1.1. K/n0 A3"
,amera yardmyla % boy$tl$ bir d%nya iki boy$tl$ bir ekrana yanstlr. $ nedenle
ekimin derinlik etkisinin elde edilebilecei bir adan yaplmas gerekir. $ derinlik etkisinin
elde edilmesinde klandrma, kamera ve oy$nc$ hareketleri ile benzeri olanaklardan da
yararlanlabilinir. >ncak asl olan, ekim iin $yg$n kamera asnn seilebilmesidir. 1rnein,
bir odada yaplan ekimde kamera, odann iki d$varnn da gr%lebilecei bir noktaya
yerletirilmeli ve odadaki eya da m%mk%n old$$nca y%zeylerinin gr%lebilecei biimde
d%zenlenmelidir.
1.2. Kame%a Y4+"e+$#)#
,ameramanlarn sehpay k$raca zaman, Eer ynetmen zel bir kamera y%kseklii
belirtmemise psikolo*ik olarak kendi boy$yla orantl bir y%kseklie k$rma alkanl tespit
edilmitir. ,ameraman sehpaya k$rd$$ kamera ile $z$n zaman ekim yapacaksa veya $z$n
s%re beklemek zor$ndaysa kameray genelde vizre en kolay, eilip b%k%lmeden
bakabilecei boy$yla orantl bir y%kseklikte k$rmaktadr. ;stelik b$ ekilde davranan
kameramanlarda alkanlk haline geldii de saptanmtr. $ y%kseklie Ktripod$n !%ayak"
psikolo*ik y%ksekliiA denmektedir.
,amera ile ekilen her gr%nt%n%n bir anlam vardr. $ psikolo*ik etkiler
d%%n%ld%%nde, kamera karsna geen her kii iin istenilen etki yaratlmal, b$ nedenle de
kamera y%kseklii ayarlanmaldr. 0nsan deil de herhangi bir nesne bile ekilse b$ geerlidir.
,amera as her deitirildiinde b$ gz n%ne alnarak $yg$n y%kseklik b$l$nmaldr.
/z d%zeyi as, kamerann, ekimi yaplan ortalama boyda bir insann gz d%zeyine
gre ayarlanmasdr. ,amerann kon$ya gre daha y$karda ya da daha aada b$l$nd$$
ekimlere gre daha az ilgi ekicidir. =esnel ekimlerde genellikle b$ d%zeyden ekim yaplr.
+ramatik amalar dnda, yakn ekimi alnan bir kiinin ekimi de m$tlaka gz d%zeyinde
yaplmal ve kiinin ot$rd$$ ya da ayakta d$rd$$ kon$ma gre kamera y%kseklii de
ayarlanmaldr. ?y$nc$n$n dor$dan kameraya bakt znel ekimlerde de kamera b$
y%kseklikte olmaldr. ,arlkl oynayan iki oy$nc$ arasnda boy ya da y%kseklik #ark varsa,
ekimler oy$nc$larn gz d%zeylerine gre aa ya da y$kar dor$ eimlendirilmelidir. Eer
bir kiiyi ekerken kamera o kiinin gz% ile ayn y%kseklie alndnda kii televizyon
karssndaki seyircinin, gz%n%n iine bakarak kon$$yorsa on$nla eit demektir. +ramatik
amal ekimlerde ise kamera y%kseklii kon$n$n y%ksekliine ve anlatlmak istenen i#adeye
gre deimektedir. Eer ekilen kiinin gz hizasnn daha altndan ekim yaplrsa o kii
sizden k$vvetli, b%y%k, $l$, y%ce, nemli bir kon$ anlatyor demektir. ?b*ekti#, b$n$n tersi
olan ekilen kiinin gz hizasnn %st%ndeyse, izleyici tepeden bakt izlenimi $yanr. $ kii
izleyiciden zay#, k%%k, nemsiz anlam ortaya kmaktadr. =ormal olarak ar alak ve
y%ksek bak noktalarndan kiilere baklmayacandan, kamera eimi ar ise etki geree

$yg$n olmayacaktr. yle alar zel olaylar ya da yk%n%n nemli noktalarn sarsc ekilde
v$rg$lamak iin saklanmaldr.
;st a k$llanmnda verilecek olan anlam) gr%nt%lenecek olan nesne alalr,
hareketler yavalad iin skclar. /r%nt%lenen insanlar y$t$l$r gibidir. ;st alar znenin
nemini azaltr. ir insan y$kardan g%s%z, zavall anlamsz gibi alglanr. $, ayn zamanda
karakterin kendi kendini k%%msemesidir.
>lt a, %st ann tersi bir etkiye sahiptir. >lt a ile gr%nt%lenen kii, g%l% alglanr,
boy$ daha $z$n gr%n%r, hareketleri hzlanr, zellikle iddet sahnelerinde alt a bir karklk
yaratr. >lt alar genellikle propaganda #ilmlerinde, kork$, gerilim #ilmlerinde kahramann
belirginletii sahnelerde k$llanlr.
2. KAMERA AAI6I TPLER
2.1. Ne"ne$ Kame%a A3$a%
=esnel kamera as, olay tara#sz bir bak noktasnda gr%nt%ler. =esnel kamera,
gr%nt%y%, kenar bak asndan #ilme alr. 0zleyici, #ilmi sanki kon$ya hakim ama
gr%nmeyen bir baka kiinin gzlerinden #ilmi izler. ,on$ya m%dahale etmeyen sadece
k$lak misa#iri diye tabir edebileceimiz ortamdan izleyiciye olaylar aktarlr. $rada ama
tamamen ob*ekti# bir bak asyla ekranda oynayan perdenin karssna iletmek olmaldr.
=esnel kamerann k$llanld ekimlerde ya da sahnelerde yer alan kiiler b$
kamerann varlndan habersiz gibi davranrlar. (eyircinin de ayn d$r$mda olmas gerekir.
0yi k$llanlamad takdirde, seyircinin dikkati elinde olmayan nedenlerle kamerann varl
%zerine toplanrsa, hikLyenin havas boz$l$r.
=esnel kamera alar kiiliksizdir. 2ekimi yaplan kiiler ortada kamera yokm$ gibi
davranrlar) ob*ekti#e bakmamaldrlar. ,on$l$ #ilmlerin o$ b$ tip kamera asyla ekilir.
2.2. ,ne$ Kame%a A3$a%
,amera znel olarak k$llanldnda, kiisel bir bak asndan ekim yaplyor
demektir. 0zleyici olaylar ya kendi gz%yle gr%r ya da gsteride yer alan bir kiiyle yer
deitirip on$n gz%yle gr%yor d$r$mdadr. $ t%r bir kamera almasyla izleyici rnein
bir m%zeyi gezebilir ya da olay, gsteri iinde daha nce kendisine tantlm belli bir kiinin
gz%yle izleyebilir. ,amerann gr%nmeyen bir izleyicinin yerini almas, kon$l$ #ilmlerde pek
$yg$lanmasa da belgesel #ilm almalaryla televizyon programlarnda baz olanaklar
salayabilir. 1zellikle haber programlaryla belgesel #ilmlerde izleyiciyi nemli kiiler ve
olaylarla dor$dan, karlkl bir ilikiye sokt$$ iin baarl olabilmektedir.
1znel kamera asnda izleyici #ilmin ierisine yerletirilir ve sanki kon$n$n iinde bir
karakteri oyn$yorm$ ve on$n gzleriyle gr%yorm$ gibi bir izlenim yaratlmaya allr.
=esnel olarak #ilme alnm bir gr%nt%ye birdenbire katlan znel ekimler
seyircilerin katlmn ve ilgisini artrr.
1znel bir ekim nesnel bir sekans iine monte edildiinde pek az ekim ve k$rg$
sor$n$ yaanr) bir kii ols$n ya da olmasn, seyircinin kendisini kiminle zdeletirebilecei

gsterilmi ol$r. $n$n yannda, znel kamera k$llanld zaman baz zorl$klar ortaya kar.
2%nk% bir insann yerini alan kamerann eitli ve ok zor hareketler yapmas ve birbirinden
deiik kamera alarnn k$llanlmas gerekir. $ nedenle, bir #ilm iinde znel kameray $z$n
s%re k$llanmak bir hayli zord$r. 0in bir baka zor tara# da kahramanlardan birinin yerini alan
kameraya dier kahramanlarn bakarak kon$malar ve b$ znel kameraya dor$ baz
hareketler yapmalardr.
1rnein, kamerann yerini ald kahramana bir y$mr$k atmak gerekiyor. &$mr$$
atacak olan kii elini kameraya dor$ sav$rmas gerekecektir. :akat byle hareketler nemli
dramatik sahnelerin yaratlmasna da yol aabilir. +olaysyla znel kameray gereken
yerlerde rahatlkla k$llanmaktan da kanlmamaldr.
2.!. G%4* N/+a" Kame%a A3$a%
/r% noktas kamera alar sahneyi belirli bir oy$nc$n$n bak asndan kaydeder.
/r% noktas nesnel bir adr, ama znel ve nesnel alar arasnda yer ald iin ayr bir
sn#landrma altna yerletirilmesi ve ayrca incelenmesi gerekmektedir. ir gr% noktas
ekimi, bir nesnel ekimin bir znel ekime yaklaabilecei kadar yakndr. ,amera znel bir
oy$nc$n$n !bak as gr%nt%lenecek olan oy$nc$n$n" yanna yerletirilir ve bylece
seyirciye perde dndaki b$ oy$nc$yla sanki yanak yanaa d$r$yorm$ hissi verir. 1znel
ekimde kamera perdedeki oy$nc$n$n yerini t$tarken, b$ ekimde #ilmi izleyen kii olaylar
b$ oy$nc$n$n gz%yle grmez. ?laylar b$ oy$nc$n$n bak asndan sanki on$n yannda
d$r$yorm$ gibi gr%r. ylece kamera #ilme katlmda b$l$nmayan, gr%nmeyen bir
gzlemci kon$m$nda old$$ iin kamera as nesnel kalr. ak as gr%nt%lenmekte olan
oy$nc$ya bakan ekrandaki bir oy$nc$, dor$dan mercee bakmak yerine, kamerann biraz
kenarna dor$ bakar. ,saca, Kak alar bir olay ya da sahneyi belli bir oy$nc$n$n bak
noktasndan eker. ,amera, bak as k$llanlmak istenilen oy$nc$n$n yanna yerletirilir ve
bylece izleyicide, b$ oy$nc$yla yan yana d$r$yorm$s izlenimi braklr, izleyici olay, znel
ekimlerde old$$ gibi oy$nc$n$n gz%yle grmez, #akat oy$nc$n$n bak asndan gr%r.
1znel alara ok benzerse de aslnda nesnel bir a tipidir. ak as, izleyicinin olaylarla
daha yakndan ilgilenmesi istenildiinde k$llanlr.A
!. GR2NT2 VE 6NEMA6AL ?AREKET
/r%nt%, herhangi bir nesnenin mercek gibi aralarla ol$t$r$lan resmi veya herhangi
bir nesnenin k olaylar son$c$ elde edilen resmidir. >yn zamanda bir #ilm %zerinde, bir
senaryo dahilinde sralanm olaylar gsterici yardmyla seyircinin izleyecei ekilde
gr%nt%l%e art arda d%%r%lmesi son$c$nda hareketin yeniden k$rg$lanmas ile ortaya
kan gr%n% veya hareketli resimlerin ol$t$rd$$ b%t%nd%r.
/r%nt%, belirli bir ierii aktaran en k%%k anlam birimidir. Perdede gr%len nesne
ile gerek d%nyadaki nesne birbirinden #arkl gr%nmektedir. $ asl olay ynetmenle ilgili
old$$ndan, bazen ynetmen gereklii ok az deitirmekte ve bazen seyircinin anlamad
gerekliin boy$tlarn asmaktadr. &netmen, gr%nt%deki nesneleri kendi znel yapsna
gre belirli adan ve k oy$nlaryla yanstmaktadr. &ani bir anlamda perdeye yansyanlar
ynetmenin bak asn ortaya karmaktadr. (inemada ynetmen, setii gr%nt%
paralarn, seyirciyi etkilemek ve seyircinin dikkatini ilgi merkezine toplayarak gze ho
gr%nmesini salamak amacyla d%zenleyerek zenle semektedir. $ bakmdan da
gr%nt%n%n temel gesi kompozisyond$r. 'er kompozisyon$n bir ilgi merkezi olacandan,
ynetmenin amac da seyircinin dikkatini b$raya ekmek olmaldr.

/r%nt% ve hareket birbirinden ayrlmayan iki gedir. :ilmin tanm hareket halindeki
gr%nt% veya gr%nt%n%n hareketi olarak yaplrsa, b$ iki genin birbirinden ayrlmad
ortaya kar.
$ aklamalarn dor$lt$s$nda televizyon ve sinema yapmlarnda % #arkl
hareketten sz edilebilir.
!.1. Kame%a ?a%e+e#
,amerann statik nesne ya da kiilere dor$ yapt yaklama, $zaklama ya da
yanlarndan geme hareketidir.
$ hareket de kendi iinde yle gr$planabilir-
a. 2evrinme
b. ,ayma
c. ?ptik ,ayma
!.2. Ne"ne ?a%e+e#
0nsan ya da nesnelerin kamera n%ndeki hareketleridir.
!.!. K0%-0 ?a%e+e#
2ekimlerin k$rg$ aamasnda ritim ve anlama gre geilerle birletirilmesinden kaynaklanan
harekettir.
5. KAMERA ?AREKETLER VE AMAALARI
/r%nt%y% elde eden kamera, sadece gerek yasamdaki olaylar ereveleyerek izleyiciye
s$nmaz. ? erevenin iine olaylarn gereklik boy$t$n$ da katarak gr%nt%lerin inandrc
olmasn salar. $ y%zden birok insan, izledii televizyon gr%nt%lerine kar annda
d$yg$sal tepkiler vermektedir. 'areketli gr%nt%ler hareketsiz olanlardan daha ilgi ekicidir
ve akclk yaratrlar.
/r%nt% hareketlilii kamera alar ve ekim lekleriyle yaratlabilecei gibi,
kamerann hareketsiz olmas gereken ekimlerde, kamera n%ndeki kii ya da nesnelerin
hareketli olmas ilgiyi y%kseltir. Perdede gr%len bir hareketin yn%, g%c%, hz, s%reklii ve
zaman vardr. /enellikle ok saydaki hareket, ener*i, tela, heyecan ya da iddet d$yg$s$
yaratr. 'areketin ok az ya da hi olmad d$r$mda sessizlik, sknt, h%z%n, ciddiyet ya da
tam tersine, sahnenin i anlamna bal olarak g%l%, d$yg$sal bir ortamn geici olarak t%m
aktiviteyi d$rd$rd$$ izlenimi doabilir.
'areket genellikle kon$ma izgisine bal olarak geliir. Eer hareket kon$may ne
karrsa, hareket nem kazanr. ir yapmda kamera hareketleri olayn rg%s%n%
tamamlamak asndan ok nemlidir. ,on$ b%t%nl%% yerine gre bir evrinme veya zoom
hareketiyle tamamlanabilmektedir. Tabii b%t%n b$nlar anlaml, eksiksiz ve kesintisiz kamera
hareketleriyle gerekleebilmektedir.

/elien yapm teknolo*ileriyle birlikte kamera hareketlerini daha estetik, daha anlaml
ve kolay yapabilen aletler %retilmitir. 1rnein bir stady cam !insann ergonomik yapsndan
kaynaklanan y%r%me srasndaki sarsntlarn kameraya yansmasn engelleyen ara" ile daha
etkili takip ve kovalamaca sahnesi, Mimmy *eep !bir dolly %zerine monte edilen terazi
seklindeki ve arka tara#nda denge arlklar b$l$nan, n tara#ndaki tablada ise kamerann
monte edildii asistann ve kameramann ot$rd$$ sehpalarn b$l$nd$$ %retili amacna
gre belirli bir mesa#e y%kselebilen ve alalabilen mekanik cihaz" ile kon$n$n ilendii dekor
veya mekan ile oy$nc$lar arasndaki balant, bir aryo !kamerann yatay d%zlemde hareket
etmesini salamak amal, boz$k ve eri zeminde raylar yardm ile bir d%zlem hazrlayarak
kamerann sarslmadan ve d%zg%n hareket etmesini salayan sistem" hareketi ile panoramik
sahneler ok daha estetik ve daha kolay kayda alnabilmektedir.
,amera hareketlerinin yaplmas srasnda $y$lmas gereken baz k$rallar vardr-
,amera hareketleri izleyici tara#ndan #ark edilmemeli, izleyici olay takip ediyorm$
gibi izleyiciye gz hilesi yaplarak dier bir olaya kamera hareket ettirilmelidir. Eer kamera
hareketi izleyicinin gz%ne arparsa b$ hareket baarl bir kamera hareketi olmaz. 0zleyici
kamera hareketinin bilincine vard an, yaratlmak istenen sinematik ortam ile seyirci
arasnda baka bir varln old$$ sezinlenecek ve izleyici b$ algdan sonra kamerann ne
yaptn ke#etmeye alacaktr.
$ $yg$lamann yannda ticari olmayan baz deneysel almalarda, kamera
hareketlerinin izleyici tara#ndan #arkna varlmas nemsenmez. $ almalarda kamera
hareketleri istenildii gibi k$llanlr. ,amera, bir tekerlekli sandalye %zerine ot$rt$l$p sokak
ekimleri znel adan verilebilir ya da 65D derecelik evrinmeler yaplabilir.
$n$nla birlikte b$ tip k$llanm, ticari amal yapmlarda k$llanlmamaktadr. ,amera
hareketinin dor$ ritmini elde edebilmek iin oy$nc$lar %zerinde yo$nlamay ve onlarn
ritmine girebilmenin tek yol$n$n gz%n% vizre dayayarak kamerasyla yekv%c$t olmak
old$$n$ d%%nen >vr$pal kameramanlarn, insanlarn arasna kablolar sokarak scaklklar
yok eden b$ yeni t%r alma tarzna sempatiyle bakmalar pek olanakl gr%nmemektedir.
,ompozisyona anlam kazandrp canllk verebilmek amacyla yaplan hareket gr%nt%ye de
b%y%k bir dinamizm, akclk ve denge salar.
'areket, nesnenin gr%n%r g%c%n% etkileyerek grsel nemini artrr. irok hareket
#ilmi !action #ilm" hibir dramatik rg% olmadan sons$z oto takipleri, damlarda
ko$t$rmalar, evlere ve d$varlara saysz trmanmalar vb. gibi basit hareketlerden ol$$r.
,amera hareketlerinde ynetmenin amac, seyirciyi olayn ierisinde t$tmak
olmaldr. $ sebeple kamera hareketleri yerinde ve zamannda, gerektii kadar
k$llanlmaldr. ,amera hareketleri seyirciyi skacak kadar $z$n olmamaldr.
&netmen, seyircinin ilgisini s%rekli $yank t$tmak amacyla bir yandan dramatik
yo$nl$$ y%ksek gerilimli anlar yaratrken, dier yandan da seyirciyi rahatlatacak, onlar
yeni bir gerilime hazrlayacak ortamlar hazrlar. $n$ da ekimlerin $z$nl$$n$ denetleyerek
yapar. >ncak b$rada kesme ya da kamera hareketleri arasnda bir seim yapmak
d$r$m$ndadr. $ seimde de tek l% sahnenin r$hsal yapsdr. ,amera hareketleri ile
yaplan ekimler perde zamann $z$nca s%re k$llandndan, sahnenin dinamizmini
yavalatma, ak hzn kesme eilimindedir. Eer son ekimlerin doas dinamik ve g%l% ise)
1rnein bir evrinme hareketi b$ ritmi s%rd%rmede k$llanszdr. ,$llanldnda ise

sahnenin atmos#erinde bir deiim ve rahatlama salad gibi, zamanda da bir d$rg$nlama
izleniminin domasna neden ol$r. ?ysa hareketli nesne ya da #ig%rleri izleme ekimleri bak
noktasnn evrinme, kayma, dikey y%kseli ve alallarla ve optik kayma hareketleriyle
s%rekli deimesi nedeniyle perde zamann $z$nca s%re k$llanmalarna, aksiyon$n yava
geliimine neden olmalarna karn ekici de olabilirler.
5.1. Kame%ann G1'e"#&$e Yap$an ?a%e+e$e% CAe1%#nmeD
$ t%r kamera hareketlerine panoramik hareketler de denilmektedir.
,amera gvdesi ile yaplan hareketleri %e ayrmak m%mk%nd%r.
5.1.1. Yaa& Pan/%am#+ ?a%e+e$e%
&atay panoramik hareketler, ya sadan sola) ya da soldan saa dor$ tripod$n
!%ayak" ka#as k$llanlarak yaplan evrinme hareketleridir. $ t%r evrinmelere KpanA ad
verilmektedir.
elli bir amac yok ise, yaplan panlarda zellikle hareketin kesintisiz ve sarsntsz
yaplmas ok nemlidir. 1zellikle, yatay panoramik hareketlerin mekan veya birden ok
oy$nc$n$n ya da nesnenin belirtilmesinde k$llanlr. /erilim veya kavgal diyalog
sahnelerinde, baran karakterlere srasyla pan yaplarak daha #azla dramatik etki
yaratlabilmektedir. /z%n, bir resmi soldan saa dor$ ok$maya ynelmesinden beri, b$
dor$lt$da yaplan #iziksel hareketler psikolo*ik olarak doal gr%n%r. (inemaclar b$
$zlalm eilimi, dramatik d%%nceyi k$vvetlendirmek iin k$llanrlar. (oldan saa dor$
yaplan hareketler doal gelirken, sadan sola dor$ olanlar ise rahatsz edici ve
tanmlanamaz ol$r. 2evrinme hareketi kamerayla olabilecei gibi, sanki oy$ndaki bir
oy$nc$n$n gz%ym% gibi etra# tarama yntemiyle de gerekletirilebilir. $ d$r$mda olaya
znel bir yor$m katlm ol$r. 2%nk% oy$nc$ yerine geen kamera oy$nc$n$n d$yg$ ve
hislerine gre olay yor$mlamasna yardmc olacaktr.
5.1.2. D#+e& Pan/%am#+ ?a%e+e$e%
2evrinme hareketinin y$kardan aaya) ya da aadan y$karya dor$ yaplmasdr.
Televizyon dilinde b$ hareketin ad KtiltAtir. TiltlerEde karakterle ilgili kamera hareketleridir.
,arakteri tanmaya ynelik evrinmelerdir.
+ikey hareketler, gz%n doal hareketlerine $yg$nd$r, s%z%lerek $may, zg%rl%%
artrr, g%c%, otoriteyi ve istei belirtir. &$kardan aaya dor$ hareketler, keder, ac,
l%m, depresyon, k$s$r, kslmlk, ezilmilik gibi tam tersi d$yg$lar i#ade eder.
5.2. Kame%a A&a) #$e Yap$an ?a%e+e$e% CKa&maD
$ tip hareketlere kaydrma hareketleri de denilmektedir. ,aydrma hareketleri dolly,
aryo veya *immy *eep gibi zel akses$arlarla yaplabilir. ,ayma hareketleri, insan baka bir
boy$ta giriyorm$ gibi ya da) baka bir boy$ttan ayrlyorm$ d$yg$s$n$ verir. 2%nk%
insanlar ve nesneler, perdenin kenarndan akar. ,aydrma hareketlerinde kamerann mercei
ayn kald iin, gr%nt%n%n as deimez, yalnzca izleyicinin gr% as deiir. $nda
dolay kayma hareketleri izleyiciyi doal bir biimde olayn iine sokabilir.

,amera ayaklaryla yaplan hareketleri de birka ekilde inceleyebiliriz.
5.2.1. $e%#&e D/)%0 De%#n$eme"#ne Ka&'%ma
,amerann $zak bir plandan yakn bir plana dor$ ilerlemesidir. $ tip ekimler
zellikle nesnel kamera alarnda yava hareketler old$$nda, yapma bir devinim
kazandrarak) #ilmin o sahnesini skclktan arndrr.
irok #ilm girii, ilgiyi bir eya veya kii %zerine ekinceye kadar b$ t%r kaydrma ile
ekrana yanstlr. Psikolo*ik bakmdan, insanlar, anlara ya da r%yalara sevk ederek, kiiliklerin
i alemlerine sokar. ($b*ekti# olarak bir kiinin ne grd%%n% izleyiciye bildirir.
5.2.2. Ge%#&e D/)%0 De%#n$eme"#ne Ka&'%ma
,amerann yakn bir plandan $zak bir plana dor$ gerilemesidir. ,ameradan
$zaklaan hareketler, yo$nl$k ve gerilim azalr. (eyirciden $zaklaan kt% adam, gerilimin
yok olmasna neden ol$r. (eyirci kendini emniyette hisseder. ,ameraya dor$ hareketler,
genellikle k$vvetli, iddia edici ve g%ven vericidir, kameradan $zaklaan hareketler, g%s%z,
korkak, g%s%z ve k$k$l$ gr%nebilir.
5.2.!. D#+e& Ka&'%ma
$ t%r nesnel kaydrmalar iin zellikle son zamanlarda eitli akses$arlar
gelitirilmitir. Mimmy Meep b$nlara en yaygn rnektir. $ t%r kaydrmalarda kamera bir
plat#orm %zerinde y%kseltilebilir ya da alaltlabilir. &atan ya da ot$ran bir oy$nc$ ayaa
kalkarken, basamaklar karken, bir halata trmanrken ya da bir ara yardmyla y$karya
kartlrken dikey hareket eder. ,amera da benzer ekilde hareket edebilir ve gerektiinde
b$ % t%r hareketi bir arada k$llanabilir.
5.2.5. Yaa& Ka&'%ma
$ t%r kaydrmalar, ob*enin bak asna gre hareketleri takip amacyla k$llanlr.
&atay kaydrmalar zellikle stady cam ile yaplmaktadr. (tady camlarn yannda aryo,
dolly gibi akses$arlar da yatay kaydrmalar iin k$llanlabilir. /%n%m%zde nesnel kaydrmalar
y$karda da bahsedildii gibi eitli vinlerle yaplmaktadr. Mimmy *eep, aryo, stady cam gibi
vin kategorisine sok$labilecek tehizatlar, ekime ayr bir grsellik katabilir ve kesintisiz etki
yaratabilir. 0nsan gerek hayatta s%rekli hareket halinde old$$ndan, doal ak bozmayacak
ekilde hareketli gr%nt%ler, izleyicide gereklik hissi $yandrmaktadr.
?y$nc$n$n kendi evresinde dnerek ol$t$rd$$ dairesel hareket ile kamerann
yatay evrinme hareketi ayndr. &%r%yen, kosan ya da araba k$llanan bir oy$nc$n$n yatay
hareketi, hareketli bir ara %zerine yerletirilmi kamerann hareketine benzer.
&ana dor$ hareketler, karakterin yer deitirmesini verir, hz v$rg$lar, aksiyon
#ilmlerinde ska k$llanlr. +airesel ve sallanan hareketler genellikle kadnsdr. +or$ ve
direkt olanlar, yo$n, tevik edici ve ener*iktir.
5.!. Kame%ann Len"# #$e Yap$an ?a%e+e$e% COp#+ Ka&maD

0leriye ya da geriye derinlemesine kaydrmann, kamerann mercek sistemiyle
yaplmas hareketidir. $ harekete KzoomAad verilmektedir.
,amerann kaydrma hz yaklak olarak her zaman gr%nt%lenen kon$ tara#ndan
belirlenmektedir. ,amera d$raan bir kon$ya yaklayor ya da $zaklayorsa, kamerann hz
b$ sahnenin yor$mlanmasna bal olarak belirlenir. ir zoom, mercek araclyla yaplan
ekimde sahnenin her oran ayn oranda b%y%r veya k%%l%r. &ava yaplan bir zoom
hareketi, sabit hzda bir grsel yaklama ya da $zaklama salar. 'zl yaplan bir zoom
hareketi ise izleyicide sok etkisi yaratmak iin k$llanlabilir. Foom hareketi, yava balayarak
giderek hzlanabilir. &ava, hzl, yava d%zeninde yaplan bir zoom hareketi, k$llanlabilecek
en iyi yntemlerden birisidir.
Foom hareketi kesildiinde ani bir d$raklama meydana gelir. 'zl bir balang ve
giderek yavalayan zoom hareketi gze ok ho gelebilir. >ncak, balang ok sert ve
rahatsz edici olabilir. ir zoom mercein sahip old$$ odak $zakl aralnn tamamnn
k$llanlmas gerekli deildir. ,sa zoomlarn k$llanlmas genellikle daha etkileyicidir. +$raan
bir nesneye yaplan zoom, dikkati zoom$n kendisine eker. +$raan bir nesneye dor$
yaplan zoom, dikkati yaplan odak deiimine dor$ eker. 'zl bir zoom seilen bir
nesnenin evresindeki her eyi bir anda darda brakarak grsel bir v$rg$lama salar.
8ercein odak $zakln deitirmesi nesnenin gvde hareketiyle oy$mlandrld zaman
dinamik bir yapya kav$$r.
7. AEK0M VE AEK0M LAEKLER0
ir televizyon #ilmini ol$t$ran % ana gr$p vardr. Ae+#m( "e+an"( "aEne.
(ahne terimi ile oy$n$n ol$t$r$ld$$ yer ve dekor tanmlanr. $ terim, bir bl%m%n
her birinin #arkl bir mekanda yer alan eitli #arkl sahnelere bl%mlendii #arkl sahne
yapmlarndan d%n alnmtr. 2ekim, tek bir kamera tara#ndan kesintisiz olarak #ilme
alnan s%rekli bir izlemeyi tanmlar. 'er bir ekim, bir evirimdir. >yn oy$na ait ek ekimler
ayn dekorda #ilme alndnda, birbirini izleyen ekimlere tekrar ekim denir.
(ekans ise, kendi basna bir b%t%nl%k tayan sahne ya da ekim dizisidir.
2ekim, dramatik yapnn en k%%k birimidir. 2ekim lekleri, ynetmenin tercihine
gre birer anlat arac olarak k$llanlrlar. ir ynetmence yakn ekimde i#adesini b$lan bir
eyi, baka bir ynetmen, boy ekimde anlatabilir. /enel olarak ekimler ka kiilik bir plan
old$$na gre d%zenlenirler.
/z, baz gr%nt%lere ilgisizce bakp geerken, bazlar ok ekici gr%n%r. az
gr%nt%ler kendine zg% #arkllklaryla hemen dikkat ekerken, bazlar ok sradanm
izlenimi verir. Televizyon yapmlarnda da gr%nt%n%n ekim kalitesi programn baarsn
ortaya koyar.
,amera alar ve kon$m$, gereklik yanlsamasn artran en etkin $yg$lamadr.
1rnein, bir miting alannda ya da politikaclarn halka seslendikleri alanda ya da
topl$msal bir patlamann yaand sokak olaylarnda kamerann gr% erevesi daraltlp
geniletilerek, katlmn az ya da ok old$$ yargsna varlabilir. >ncak, izleyici televizyonda

izlediinin gerekliinden k$k$ya d%mez ve televizyon$n s$nd$$ bak asnn zelliini
#ark etmez.
+ ekimlerdeki evre gerektir. :akat st%dyoda, birbiriyle ilgili pek ok #arkl ve
yapay malzemeden ol$an bir b%t%n vardr. (etin d%zeni, aydnlatma teknii, ynetmenin
bak as, b%t%n d$r$mlar en iyi son$ca $lamak iin s%rekli denetlenir. >nlaml bir
kompozisyon ol$t$rmak iin kameramann ans, dor$dan dor$ya karsnda k$r$lm$
sahne ve aksiyonlarn iyi bir ekilde d%zenlenmesine baldr.
Etkili gr%nt% yapm, baarl bir ekip almas son$c$nda ortaya kar. Eer
aydnlatmada eksikler varsa ya da ynetmen kt% kamera alar semise son$ta ok basit
ve sradan gr%nt%ler elde edilecektir.
,amera alarn belirleyen estetik, teknik ve psikolo*ik $ns$rlarn yan sra, gz
n%nde b$l$nd$r$lmas gereken dramatik, k$rg$sal, doal ve #iziksel aamalar da vardr.
2erevelerin yol at ekim lei iinde, ekimler deiik boylarda ortaya kar.
B0 3e+#m$e% +434+en .4&4)e *&$e "%a$an%F >yrnt ekimi, om$z ekimi, ba
ekimi, g%s ekimi, bel ekimi, diz ekimi, boy ekimi, genel ekim, $zak !panoramik"
ekim.
$ ekimlerde genel ekim ve $zak ekim daha ok dekorla ilgili ekimlerdir. +ier
ekimler ise, kiilerle ilgili ekimlerdir. +ekorla ilgili ekimler, daha ok tasvirlerde, dramatik
yapy meydana getiren olg$larn iinde getii evreyi belirtmede) kiilerle ilgili ekimler
daha ok, psikolo*ik d$r$mlar anlatmada k$llanlr.
7.1. A&%n Ae+#m#
&apm ierisinde zellikle v$rg$lanmak istenen bir bl%m% ya da nesneyi izleyiciye
aktarmak amacyla k$llanlan bir yntemdir. &olda hzla giden bir ara sahnesinde aracn
#renlerinin t$tmadn izleyiciye anlatmak iin, o#r%n #ren pedalna bast ekimi ayrnt
ekim olarak ekrana getirilir ya da) bir zar#n %zerindeki adres ayrnt ekimle belirtilir.
>yrnt ekimler genellikle genel ekimler yapldktan sonra yaplr. $n$n nedeni,
hem yaplacak olan ayrnt ekimler hakknda daha net #ikir sahibi olmak, hem de ana
ekimlerden sonra hem devamllk sor$n$n aza indirgenmesi, hem de zaman ve maddiyattan
tasarr$# edilmesidir.
+ikey bir nesne yatay bir ereveye smadnda ve bylece de arka plann ya da
dekor$n paracklar gr%lebildiinde, ayrnt ekimi normal yapm esnasnda #ilme almak en
iyisidir. /enellikle ayrnt ekimler ereveden ha#i#e taacak ve bylece de arka plan
ortadan kaldracak biimde #ilme alnrlar.
>yrnt ekimde nem tayan hibir ey erevenin %st, alt, ya da kenarnda
olmamal, ortasnda olmaldr. >yrnt ekimler daha ok, olay izleyiciye daha net aktarmak
amal k$llanlr.
7.2. Ya+n Ae+#m

&akn ekim genellikle, senaryo iinde gr%nt%n%n boy$t$na gre belirtilir. Ya+n
3e+#m( -)4"( /m0, 1e .a* 3e+#m /$a%a+ 43 *e+#$'e /$a.#$#%. /%s ekimi, oy$nc$n$n ya da
spikerin bel ile om$z arasndaki mesa#e ile tepesine kadar alnan erevelemedir. ?m$z
ekimi, oy$nc$n$n om$z hizas ile basnn tepesine kadar olan alan ereveler. a
ekiminin snrlar ise, ene alt ile tepe noktas arasdr. a ekiminde verilmek istenen
ayrntya gre gzler, d$daklar veya s$rat daha yakn olarak k$llanlabilmektedir. 1zellikle
yakn ekimde, istenmeyen glgeler, k patlamalar ve estetik sor$nlarn ortaya kmamas
iin, a ve makya*a ok dikkat etmek gerekir.
&akn ekim, bir televizyon #ilmi iin ok nemli bir tekniktir. 0zleyiciyi sahnenin iine
tayabilir) o an iin gereksiz b%t%n ayrntlar bir kenara atabilir ve anlatmsal v$rg$y$
%stlenmesi gereken nemli olay yaltabilir. &akn ekimler $yg$n seildii takdirde seyircinin
dikkatini databilir. $ sebeple ynetmen yakn ekimlere bav$raca zaman neyi anlatmak
istediini iyi bilmeli ve b$ tekniin $yg$nl$$n$ gzden geirmelidir. 1zellikle yakn
ekimlerin, genel planlarla devamllk $y$ml$l$$ olmas asndan genel ekimlerle yakn
ekimler ayn anda birden #azla kamera ile de kayda alnabilir. $ d$r$m yapm b%tesinin ve
teknik ekipmann yeterli olmasna da baldr. (on$ olarak, d%zg%n planlanm, etkili bir
biimde #ilme alnm ve d%%n%lerek k$rg$lanm yakn ekimler b%y%k gr%nt%sel deere
sahiptir.
&akn ekimler bitirilmi #ilmin dramatik etkisini, tadn artracaktr. (eyirciler
gr%nt%n%n iine tandklarnda, oy$nc$lar, nesneleri ve k%%k boy$tlardaki devinimleri,
perdeyi veya ekran dold$ran yakn ekimlerde grd%klerinde, katlm en baarl biimde
gr%l%r.
7.!. Be$ Ae+#m#
el ekimi kiiye zel ekimdir. ir kii bel ekiminde kayda alnrken, karlkl
diyaloglarda birden ok kii de b$ ada k$llanlabilir.
el ekimi, oy$nc$n$n bel ile bas arasndaki kadra*dr. el ekimi, yakn ve ayrnt
ekimlere nazaran daha geni bir plandr. +ekor$ da iine alan bel ekiminde glge ve
dekor$n zenle ayarlanmas gerekir.
7.5. D#, Ae+#m#
:ilmlerde en ok k$llanlan, >merikan plan da denilen b$ ekim, kiileri diz boy$
gsteren lektir. >merikan planda, dekor, resmin erevesi olmaktan teye i yapmaz. :ilm
kon$$nda ana temann islenmesini seyirciye aktararak, seyircinin de olayn sebebini
anlamas b$ planda geer.
+iz ekimi ilevsel bir ekimdir. (ahneyi aklamak, hareketi vermek ve diyalog iin
k$llanldr. >yn zamanda yakn ve genel ekim arasnda balant k$rmak iin, yakn veya
genel ekimden sonra ierii yeniden k$rmak iin k$llanlr.
7.7. B/& Ae+#m#
oy ekimi, isminden de anlalaca gibi, ahslar bastan ayaa perdeyi dold$r$rlar.
$ planda olayn dramatik $ns$r$ ortaya karlr, yani olay aklanr.

ir boy ekiminde birka oy$nc$ gr$plandrldnda, kamera b$ kiilerin el
hareketlerini, y%z i#adelerini ve hareketlerini kaydedecek kadar yakn olacaktr.
Televizyon #ilmleri iin biilmi ka#tan olmasnn nedeni b$ ekimlerin t%m #ilmi snrl
bir alan ierisinde b%y%k boy$tl$ ekiller biiminde s$nmasdr.
7.9. Gene$ Ae+#m
ir genel ekim, hareket alannn t%m%n% ierir. /r%nt%lenecek yer, insanlar ve
nesneler bir genel ekimde gsterilerek seyircilere b%t%nsel gr%n%m% tantlr. /enel ekim
deyince akla, olayn getii mekan gsteren bir oda, bir sokak, arabann gittii bir otoyol
gelebilir.
7.:. B,a+ Ae+#m
ir $zak ekim, geni bir alan b%y%k bir mesa#eden gr%nt%ler. (eyircilerin ortamn ya
da olayn b%y%kl%% ile etkilenmesi gerektiinde b$ ekim k$llanlabilir. 2evrinme yapan bir
kamera hareketinden ziyade, ok geni al deimez bir ekim $zak ekimlere genellikle
daha $y$ml$d$r. /enellikle d ekimdir ve bir alan ya da araziyi kapsar. $ ekim ayn
zamanda yakn ekimde gr%lenin mekansal erevesini verir, b$ndan dolay Kk$r$c$ ekimA
olarak adlandrlr.
9. KBRGB
8onta* olarak da bilinir, sinema sanatnda, aralarnda tema balants b$l$nan ayr
#ilm bl%mlerinin bir araya getirilip d%zenlenmesi ilemidir. 0zleyiciyi etkilemek, ekilen #ilm
paralarnn bir d%zene sok$lmasyla m%mk%nd%r. >ksi takdirde izleyiciyi etkileme imkan
yokt$r. $n$n iin ekim aamasndan sonraki aama olan k$rg$ aamas, #ilmlerin
neredeyse belkemiini ol$t$r$r.
,$rg$, en basit anlamyla, bir seme ve d%zenleme sor$n$d$r. +aha geni bir tanmla,
K,$rg$, bir #ilmin evrilisi srasnda elde edilen #ilm paracklar arasndan seim yapmak,
b$nlar senaryodaki sralara gre dizmek, b$ ekimlerin $z$nl$klarn saptamak, ekimlerin
ierik yn%nden iliksilerini gz n%ne almak b$nlarn belli bir anlatma gre d%zenleme isidir.
,$rg$, #ilme zg% $zay ve zaman yaratmak, #ilmsel gerei ve evreni kor$mak, #ilmin
tartmn !ritim" ve dizemini !tempo" gerekletirmek, #ilmin akcln salamak gibi aprak
ve deiik son$lar amalayan bir almaAdr. ,$rg$, Kdeiik zaman ve mekanlarda ekilmi
video bantlar, belirli bir k$ral ierisinde arka arkaya birletirme ilemine, k$rg$ ad verilir.A
biiminde de aklanabilir. ,$rg$ ilemi yaplrken ekimler gelii g%zel arka arkaya eklenmez,
belirli k$rallar izlenerek amaca en $yg$n ekilde k$rg$ yaplr.
$ k$rallar $ ekilde aklanabilir-
i. >yn adan, ayn aya k$rg$ yaplmaz.
ii. >yn lekten, ayn lee k$rg$ yaplmaz.
iii. :arkl hzlarda olan olaylar k$rg$lanmaz.
,$rg$n$n yaplma sebepleri $ ekilde aklanabilir-
i. (%re ayarlamas iin,

ii. ,amera ve ekim boz$kl$klarnn giderilmesi iin,
iii. Faman ve mekan devamll iin,
iv. :arkl mekanlarda ekilmi gr%nt%lerin ardk sralanmas iin,
v. +eiik gr%nt% e#ektlerinin eklenebilmesi iin,
vi. /r%nt%lerin teknik olarak ayarlanabilmesi iin, grsel etkiyi deitirmek ve artrmak iin.
:ilmlerde k$rg$, aslnda #ilm iin her eydir. 2%nk% #ilmdeki ekilen paralar k$rg$
yardmyla bir araya getirilir ve #ilme anlam katar. Eer #ilm paralar d%zensiz bir ekilde
ekilmise b$nlar k$rg$yla arka arkaya eklenerek d%zenli bir ekle sok$l$r. /ereksiz ayrntlar
karlabilir, sonradan gr%nt% eklenebilir. 2eitli geiler yardmyla estetiksel i#ade
verilebilir. ,$rg$ zamann anlaml k$llanlmasna olanak salar. (inemada geerli olan t%m b$
k$rallar televizyon program yapmnda da geerlidir.
(%rekli gelien teknolo*i, insan hayatn her ynde etkilemeye devam ederken,
zellikle baz sektrler b$ deiimden nasibini #azlasyla almaktadr. ilgi teknolo*ileri
kon$s$ndaki ilerlemeler son$c$nda, hemen her yerde karlalan bilgisayarlar, artk
televizyon yayncl alannda da iddial bir ekilde boy gstermeye balamtr. $n$n
son$c$ olarak, klasik k$rg$ sistemleri yerini, nonBlinear k$rg$ sistemlerine brakmaktadr.
1zellikle yaynclk sektr%n%n olmazsa olmaz denilebilecek nonBlinear k$rg$ sistemleri,
televizyon yapmlarnda birok kolayl beraberinde getirmitir. >rtk bir yapmda aylarca
s%ren k$rg$ aamas sadece g%nlerle snrlandrlmaktadr. $ hem emein tasarr$#$n$, hem
estetiksel boy$t$n artmasn, hem de maddi kayplarn n%ne geilmesini salamaktadr.
:. KBRGBDA NOKTALAMA
,$rg$n$n meydana gelmesi iin, planlarn $z$nl$klarna ve ieriklerine gre
birletirilmeleri gerekir. $ amala, yan yana getirilen planlar bir yandan yapma belli bir
tempo, katmakta, bir yandan da tadklar gr%nt%lerin temsil ettikleri kavramlar dolaysyla
ortaya yeni bir kavram koymaktadr. $ ilemde iki plan birletirme tarznn da b%y%k nemi
vardr. ir yapmn eitli paralarnn birletirilmesi ya da ayrlmas, yapmn KnoktalamasnA
meydana getirir !?naran, 3444, C5" ir ekimin, bir kamera hareketinin, bir notann bile
anlam y%kledii yapmda, k$rg$da geilerin de ok zel anlamlar vardr.
/ei, k$rg$yla yaratlan bir plandan dierine dor$ gemedir. /eilere noktalama
ad verilmektedir.
,$rg$da noktalama, yazda old$$ gibi geliig%zel yaplan bir alma deil, yapmn
dramatik yapsndan, k$r$l$s$ndan doan bir zor$nl$l$$n son$c$d$r. =oktalama hem
#ilmin belli basl bl%mlerini belirtir) hem yer ve zamandaki deiiklikleri v$rg$lar, hem de
#ilmin ana ritmini, tempos$n$ ol$t$r$r. :ilmin kolayca kavranmas, akcl noktalamann
yerli yerinde yaplmasyla salanr. ir yaznn anlamnn kolaylkla kavranmasnda noktalama
imleri ne denli b%y%k bir rol oyn$yorsa, #ilmde anlatlmak istenenin daha rahat, daha kolay
anlaabilmesinde de b$ noktalama ilemleri ayn rol% oynar. :ilm gerek zaman yeniden
d%zenler. >ncak #ilmde, genellikle #ilmin amac iin yaratlm zaman zg%rce biimlenir ve
yor$labilir. Tiyatro sahnesi, geen yllar on dakikalk bir araya ya da perdenin bir kez
y%kseli ve alal arasna sktrlabilir.
>ncak televizyon ve sinema basit ve daha dolaysz noktalama aralarna sahiptir)
kararma !#ade o$t", alma !#ade in" yaklak saniyenin yars bir s%renin %zerinde istenilen bir
hzda sahnenin giderek karanla gm%lmesi ya da karanlktan ortaya kmasdr. /eme

!zincirleme" t%m bir sahnenin yeni bir sahne iinde yavaa karmasn i#ade eder. (ilme
!iteleme", bir sahne, dier sahnenin gsterilmesi iin silinir ya da paralanr, yeni sahne
yandan, y$kardan ya da aadan ekrana gelmeye baslar. T%m b$nlar zaman kendince
denetleyen rneklerdir. >klayc bir yaplanmann balca gelenekleridir. ?nlarn grevi,
etkinin g%lendirilmesini ve d%zeyini belirlemekten sanat iletiimi iinde bir #orm
ol$t$rmaktan ok, tempoy$ belirlemek, ritmi kontrol etmektir.
ir #ilm perdede izlendiinde temann geliimine ko$t olarak ilk ekimden son
ekime kadar s%rekli ileri bir hareketle birbirlerini izleyen ekimler dizisi olarak gr%l%r.
:ilm k$rg$ yol$yla b$ ekimleri birletirerek bir olg$dan bir dierine, bir ortamdan bir
baka ortama, bir zaman diliminden bir baka zaman dilimine atlayarak geliir. ,$rg$n$n,
temann geliimini salamak ve aksiyon$ ileriye dor$ gelitirmek amacyla gereksiz zaman
dilimlerini atma ileminde ekimler aras gei yntemleri nemli rol oynar. /eiler, ileriye
ynelik olabildii gibi, geriye dor$ da olabilir. /eriye dor$ gei bir olayn hatrlanmas ya
da hayal, r%ya gibi soy$t olaylarn aklanmasnda k$llanlr. Faman atlamalar ileriye dor$
olabildii gibi yk% iinde gizli kalm noktalar aklamak, bilinalt tara#ndan alglanan
olaylar vermek yllar nce olm$ olaylar anlatmak amacyla geriye, gemi zamana dor$ da
yaplabilir. (z% edilen zamanda atlama t%rleri kesme ile olabildii gibi, baka yntemlerle de
gerekletirilebilir. >ncak kesmeden #arkl olarak, kararma, alma, geme, silme gibi
yntemlerle yaplan zaman atlamalar hem gze daha ho gelir, hem de y$m$ak bir ritimde
ol$r. &netmen, ekimler aras gei yntemleriyle zamanda atlamalar yaparak nemli anlar
ve yk%n%n geliimine katkda b$l$nacak olaylar seerken, dier yandan da k$rg$ yol$yla
zaman daha kompleks ekilde isleyerek dramatik yo$nl$$ y%ksek gerilimli anlar yaratr.
/r%nt%lemeyle birlikte ortaya kan hareket, yapmn en k%%k paras olan #arkl
ekim lei ve $z$nl$$na sahip ekimlerin arka arkaya gelmesinden ol$an harekettir ve
434nc4 Ea%e+e diye adlandrlr. /r%nt%leme s%reci asndan da %zerinde yo$nlalmas
gereken %%nc% harekettir. ;%nc% hareket, ekimlerin deimesinden doan bir harekettir.
2ekimlerin, sahnelerin ve ayrmlarn deimesi gr%nt% boy$t$nda hem hareketin ilerlemesi,
hem de hareketin grsel gelimesi olarak hissedilir. ;%nc% hareket sadece ekimin
kendisiyle deil, deiim an, yani ekimden ekime deiimdeki gr%nt%sel geile ol$$r.
2ekimin deiim annda ortaya kan b$ gr%nt%sel geiler ekrann nemli estetik ener*i
gelerinden birisidir. /r%nt%sel geilerle sanat ekrandaki gr%nt%y% aklar ve
g%lendirir. 0zleyicinin daha iyi grmesini, d$yg$larn gr%nt% boy$t$nda yo$nlatrmasn)
kon$n$n estetik ener*isini, ritmini ve ayn zamanda yapsal b%t%nl%%n% salar. 'i gei
k$llanlmayan bir #ilm d%%n%ld%%nde #ilmin ne kadar skc, dayanlmaz old$$ tahmin
edilebilir. >ma geilerle bir #ilm zenginletirilir, aksiyon ve ritim artrlr.
K0%-0'a +0$$an$an .a*$ca n/+a$ama$a% *0n$a%'%F
:.1. Ke"me CG0D
:arkl zaman dilimlerini birbirleriyle birletirmede en basit yntem kesmedir. asit
anlamda ele alndnda ekimler arasnda zamanda s%reklilik salad gerek zamandaki
s%reklilii kor$d$$ gr%l%r. $ t%r bir yaklamda ekimler arasnda zaman asndan hibir
kop$kl$k yokt$r. >ksiyon kesintisizce s%rer. +aha #arkl bir adan bakldnda ise kesme,
aksiyon geliimine katkda b$l$nmayan olg$larn atlmasnda dolaysyla zamanda ksaltma ya
da zamanda atlama yaplmasnda k$llanlr. Famanda atlama t%r%n%n ilki, bir zaman diliminin
darda braklmasdr. >tlanlan b$ zaman dilimi, alglanabilecei gibi l%lebilir de.

>tlamann ol$s$ ve $z$nl$$ hem gr%nt%de, hem de seste az ok #ark edilebilecek bir
kesintiyle gsterilir. Famanda bir kesinti ya da bol$$n varlnn sezinlenebilmesi mekansal
s%rekliliin yeterince kor$nmas ile salanr.
%t%n b$nlarn yannda, ritim yaratmak iin, eretileme yaratmak iin, yaam
gereini bozmak iin, gerilim yaratmak iin, grsel len yaratmak iin kesme yaplmas
gerekmektedir. ,esmeler ekimlerin, sahnelerin ve ayrmlarn ob*ekti# ve s%b*ekti# zamann
belirlediinden temann ritmini ortaya karr. ,esme, mekan ve zaman deiimi yaparak
etkiyi artrr ve ritmi salar. ,esme yalnzca bir olay ksaca anlatmak ya da $z$n s%ren bir
olay belli bir noktada kesmek iin k$llanlmaz. ,esme ile balanan gr%nt%ler grsel bir ritim
yaratrlar. :ilmin estetik deeri kesmenin ol$t$rd$$ biimden t%r%d%r. ,sa ekimler hzl
kesmelerle birbirlerine balandklarnda son derece canl bir anlatm ortaya kar. 'zl
kesmeler ok etkili bir ritim salarlar. alangtan b$ yana ynetmenler, kesmeyi ok deiik
amalarla k$llanmlardr. &netmenler kesmeye s%reklilii salamak iin bav$r$rlar.
,esmeyle elde edilen son$ hzEdr !?naran, 34N5- NO".
:.2. Z#nc#%$eme CM#HD
ir gr%nt%n%n bitmeden, dier gr%nt%n%n belirmesine KzincirlemeA denir.
&aps gerei, kesme ile kararmaBalmann ortalama bir d$r$m$d$r. &$m$ak bir
geitir. (%resi az ya da ok olabilir. >slnda birbiriyle yakn ilintili planlarn balanmasnda
k$llanlr. $ t%r gei, s%reklilik ve ritim d%zenlemek iin zincirlemeyi mekan, zaman
deiiminde kpr% olarak k$llanr.
Fincirleme, bir plann son gr%nt%leri zay#larken, ondan sonra gelen plann ilk
gr%nt%leri b$ zay# gr%nt%lerin %zerinde belirmeye baslar. Fincirleme geiler, en ok,
#ilmlerde zamann geiini ya da evrenin deimesini gsteren sahnelerde k$llanlr.
$ yntemin de her eyden nce ritmik bir anlam vardr. Fincirleme ar bir ritmi
gerektirir, ok kez bir d%%ncenin baka bir d%%nceden do$s$n$ taklit ederek geriye
dn%lerin anlatmnda k$llanlr.
:.!. Ka%a%ma@A3$ma CIa'e In@Ia'e O0D
2o$ romanda bir bl%m bittiinde, yeni bl%m yeni bir say#a ile balar. Ekranda ise
gr%nt%n%n giderek kararmas ve sonra alarak ikinci gr%nt%n%n belirmesi seklinde
gerekleir. /enel olarak, bir #ilmin bl%mleri, b$ ilemle birbirinden ayrlr. 'z d%%kt%r.
Plandan plana sahneden sahneye gei $z$n s%rer. $ geiin $z$n veya ksa ol$s$, birbirine
balanan bl%mler arasnda, olg$ bakmndan bir yaknlk, zaman bakmndan bir yaklama
varsa, kararma s%resi azdr. Tersinde ise kararma s%resi $zar.
>lma, kararmann aksi ilemidir. (ahne karanlk baslar, beyaz perdede hibir
gr%nt% gze arpmaz, sonra yava yava aydnlanr ve gr%nt%ler belirlenir. Eer kararma ve
alma, bir ayrmn son$na gelmeden bir plandan dierine geerken yaplyor ise, bir olayn ya
da zamann son$na gelindii, bir s%recin getiini belirtir. ,ararma her eyden nce ritmik bir
anlam tar. /r%nt%lerin perdeden birdenbire kaybolmasnn aksine b$ gr%nt%lerin
seyircinin gr% alanndan ar aar $zaklamas seyircinin sahneden ar aar $zaklamas
gibidir. /enellikle bir ayrm, zellikle sahne ar bir tempodaysa, kararmayla sona erdirilir.

>lma, seyirciyi yeni bir evre ve yeni bir harekete bilerek sokmay anlatr.
>lma bir #ilme ya da ayrma baslarken k$llanlr. 'areketin genel ritmini belirlerken
almann hz da belirtilmelidir.
:.5. 6#$me Ce$emeD
(ilme, ekrann herhangi bir yerinden !orta, sa %st, sol %st, sa alt, sol alt vb." bir
nceki gr%nt%y% d%z, eri, krk vb. ekillerdeki izgi ile silerek bir sonraki gr%nt%n%n
belirmesidir. Fincirleme daha ok akt%alite programlarnda k$llanlr.
Perdedeki veya ekrandaki gr%nt%lerin bir izgiyle silinmesi, gr%nt%lerin iki
boy$tl$l$$n$ n plana kard iin silme ok tercih edilen bir noktalama t%r% deildir.
(ilme, kararmaBalmaya gre daha dinamiktir. Tempoy$ d%%rmez, zincirlemede
iyice yavalayan tempo, kararmayla dibe v$r$r. ?ysa silme dinamiktir ve dor$k noktalarn
yakalar.
:.7. B#n'#%me
0ki ekimin %st %ste konmas d$r$m$d$r. indirmede birbiriyle hi ilgisi olmayan
nesneler yan yana gelebilir. >yrca iki ekim %st %ste geldiinde perspekti# dolaysyla %%nc%
boy$t yok ol$r. $ d$r$mda bindirmenin nesnel gereklii bozd$$n$ syleyebiliriz. $ndan
dolay bindirme, gerek%st% eretilemeler yaratmak iin ok $yg$nd$r. :ilm kahramannn
d$yg$larn, d%%ncelerini gstermek iin $yg$nd$r.
/enellikle ynetmenler, kahramann y%z%n% yakn ekimle gsteririler. $ yakn
ekimin %zerine onlarn d%lerini bindirirler.
TELEV0ZYON PROGRAM YAPIMLARINDA AYDINLATMA VE 6E6
Televizyon yapmlarnda dramatik e olarak k$llanlan aydnlatma ve ses, ok nemli
bir $ns$rd$r. $ bl%mde, b$ nemli eler aklanmtr.
1. AYDINLATMA
0nsanlarn ve yaamlarn g%nd%z s%rd%ren hayvanlarn yasamalar iin ortam
hazrlayan k, yasam ortaya kartan bir ge olarak grsel alglamay, mekana ve zamana
$y$m$ salar. 0nsan beyni, evresinde grd%klerini, gz araclyla eitli k sinyalleri olarak
alglar. $nlar, nesnelerin %zerine d%sen ve nesnelerden gze yansyan klardr.
+oada b$l$nan bir cismin gr%lebilmesi iin, b$ cismin k yaymas veya bir
yanstmas gereklidir. ,endiliinden k yayan cisimlere k kayna denir.
ir ressam iin palet ve #ra ne ise) bir #otogra#, bir #ilm veya televizyon ynetmeni
iin aydnlatma od$r. <essam malzemesini ne kadar serbest ve yaratc bir ekilde
k$llanyorsa ynetmen de malzemesini ayn ekilde k$llanabilmeli ki yapt is ona zg%
olabilsin. 0te b$ noktada aydnlatma en bata gelmektedir.

>ydnlatma, nesneleri belirginletirip keskinletirerek onlarn zel bir ekilde
gr%lmesini salar. /r%nt% d%zenlemesinde nesneleri gr%n%r klmak iin aydnlatma
amacyla yararlanlan k, kompozisyona derinlik vererek nesnelere baka bir anlam
kazandran ve bir sanat eserine dn%t%ren en nemli #aktrd%r. ,ompozisyonda baarl
olmak iin nesneleri yerletirmek kadar aydnlatmak da nemlidir. &ani klandrma dor$
yaplmaldr. ,ompozisyon$n dramatik yapsna $yg$n bir aydnlatma iin k bilgisi kadar
deneyim de gereklidir !,ars, HDD6- 335".
>ydnlatma, bir gr%nt% iindeki malzemeyi isleyen, giderek yerinde bir deyimle
yo$ran etkili bir yapm esidir.
/enellikle bir televizyon st%dyos$na ilk giren kiinin dikkatini eken k$llanlan
aydnlatma kaynaklarnn okl$$d$r. $ gereksinmeye verilebilecek en ksa kesin yant,
kamera iindeki gr%nt% t%p%n%n, a d$yarl old$$ ve elektronik bir gr%nt%n%n
salanabilmesi iin, oy$nc$ ya da dekordan yansyabilecek kla ancak bir gr%nt%n%n
salanabileceidir.
Teknik ynden aydnlatma, televizyon kameralarnn belirli bir seiklik ve nitelikte
gr%nt% vermesini salayacak yo$nl$ktaki n salanmas anlamna gelir.
$n$n dnda, eitli k kaynaklarnn baarl bir d%zenlemesiyle elde edilebilecek
olanaklar s$ ekilde sralanabilir-
0ki boy$tl$ televizyon ekrannda %%nc% boy$t d$yg$s$n$n, derinliin yaratlmasnda
kamera alar, dekor ve dier kompozisyon eleriyle birlikte aydnlatmann nemli bir
katks vardr. ir sahnede izleyicinin dikkatinin belirli noktalara yneltilmesinde
aydnlatmadan da yararlanlr. 7k ve glgelerden yararlanlarak sahnedeki nemli $ns$rlar
v$rg$lanabilir veya gizlenebilir. ir sahnenin atmos#erinin salanmasnda aydnlatmann rol%
ok nemlidir. (abah, le, gece gibi, sahnelerin getii, zaman d$yg$s$n$n belirlenmesinde
de aydnlatmadan yararlanlr. 'epsinin tesinde, program ynetmeninin gsteriyle ilgili
yaklamnn aktarlmasnda aydnlatma en nemli elerden birini ol$t$r$r. >ydnlatma,
televizyon programnn biiminde ve kimliinde o kadar nemlidir ki, kt% bir aydnlatma
izleyici tara#ndan hemen #ark edilir. aarl bir aydnlatma, doal gr%nt% vermenin ilk
ko$l$d$r.
B#% e$e1#,&/n p%/-%amn'a a&'n$ama'a+# eme$ ama3 ,e$enece+ /$0%"aJ
Televizyon aydnlatmas yaparken, televizyon kamerasnn grd%klerinin yeterli k
seviyesinde aydnlanm olmasn salamaktr. ,amerann cisimleri grebilmesi iin belirli bir
l%de k gereklidir. ? halde teknik aydnlatmann amac, kamera ve kameraya bal
elektronik donanmn, l%l%, $yg$n, seik ve belirli bir gr%nt% verebilmesi iin yeterli
yo$nl$kta temel n salanmasdr. $n$n yannda, televizyon ekrannn genilik ve
y%kseklik gibi iki boy$t$ old$$ndan %%nc% boy$t, yani derinlik aydnlatma ile salanr.
>ydnlatma, gr%nt%de nemi v$rg$lanmak istenen ob*elerin n plana karlmasna yardmc
ol$r. +aha az nemi olan eleri de gizleyebilir. 0yi k$llanlan aydnlatma, gr%nt%de
derinliin salanmasnda ok nemli bir e old$$ gibi, cisimlerin biimle ilgili zelliklerini
de belirtir. ir y%zeyin p%r%zl%, d%z, parlak vb. ol$p olmadn belirli tonlarda ortaya koyar.
0yi bir aydnlatma ile g%n%n herhangi bir saatindeki k d$r$m$ yaratlabilir) g%nd%z, gece,
aksam %zeri vb.
1.1. A&'n$amann D%ama#+ )e O$a%a+ K0$$an$ma"

>ydnlatma % adan da dramatik e olarak k$llanlr.
1.1.1. Ne"ne$ )e O$a%a+ A&'n$ama
Televizyon ekrannn y%kseklik ve genilik gibi yalnzca iki boy$t$ old$$ndan, %%nc%
boy$t, yani derinlik, etkilemeler yol$yla elde edilir. ; boy$tl$ cisimleri, onlarn yerlerini ve
birbirleriyle olan bantlarn iyi bir biimde belirtmek iin $yg$n bir k glge
d%zenlemesinin salanmas gereklidir.
=esnel e olarak aydnlatma ayn zamanda nemli olan gr%nt%y% de n plana
karr, daha az nemli olanlar ise gzden saklayabilir.
1.1.2. ,ne$ )e O$a%a+ A&'n$ama
elirli bir etkinin en %st d%zeyde dogmasn salamaya ynelik aydnlatmadr.
$rada belirli bir aydnlatmann izleyici %zerinde brakaca etki sz kon$$d$r.
Faman ve mekann belirtilmesi, zel d$r$mlarn gerekte old$$ gibi verilmesi gibi kon$lar
ierir. 1rnein, $z$n glgeler aksam %zerini, sert ve parlak kl bir ortam ok g%neli ak
havay yanstr.
1.1.!. P"#+/$/K#+ D0%0m$a%n Be$#%#$me"#
Psikolo*ik bir ortamn yaratlmasnda, aydnlatma, ana elerden bir tanesidir.
/enellikle ok aydnlatlm nesneler az aydnlatlm nesnelerden daha ok dikkat
eker. $, #ilm yapmcsna dramatik etkiyi insanlar ve nesneler arasnda blmek imkann
verir. /lgeler ve karanlk, genellikle %rk%t%c% bir ey ile balantldr. /enel ve y$m$ak bir
aydnlk ise iyilii akla getirir. 0nsanlarn ve nesnelerin bir yandan ya da aadan
aydnlatlmalar g%l% glgeler ol$t$r$r ve bl%nme, dengesizlik izlenimi yaratr. (evin,
h%z%n ve heyecan gibi d$yg$lar, $yg$n aydnlatma yntemleriyle belirtilir.
1rnein, gz d%zeyi altndan yaplan bir aydnlatmada, y%z izgilerini old$$ndan
#arkl gsteren kork$ verici bir gr%n%m elde edilir.
:otora# ya da #ilm sanatnda old$$ gibi, televizyonda da aydnlatma, d%%n%len ve
istenilen etkiyi verebilmek iin k$sk$s$z ki tek basna yeterli olamayacaktr. /r%nt%de
istenilen d%zenlemenin eksiksiz salanabilmesi, t%m yapm gelerinin bilinli olarak bir ama
dor$lt$s$nda bir araya getirilmesiyle m%mk%nd%r.
1.2. GENEL AYDINLATMA YNTEMLER
alca genel aydnlatma yntemleri $nlardr-
1.2.1. Teme$ I*+
(t%dyon$n veya ekim setinin her tara#nn aydnlanmasn salayan ve belirli tek bir
aydnlatma kaynandan gelmeyen, son derece dank bir aydnlatmadr. ir televizyon
gr%nt%s%n%n teknik bakmdan baarl olmas iin gereklidir. >ma bir televizyon

programnda anahtar k tek basna k$llanldnda dekorda veya oy$nc$larda gerekli
v$rg$lar yaplamaz. =esnelere verilmek istenen %%nc% boy$t elde edilemez veya oy$nc$da
v$rg$lanmak istenen dramatik yo$nl$k baarlamaz. $ sebepten dolay yaplan ekim
ekrana ok don$k bir ekilde yansr. $ndan dolay zaman iinde temel k $yg$lamasna ek
olarak alternati# yntemler k$llanlmaya balanlmtr.
1.2.2. AnaEa% I*+ CKe& L#-ED
ir cisim ya da yer %zerine yneltilen dor$sal aydnlatmann kaynadr. $ k genel
olarak cismin O9 derece %st%ne dor$ yerletirilir. >ydnlatma ile elde edilmek istenen etki,
her yapma gre #arkl olabilecei iin, anahtar n yerletirilmesi gereken yatay ve dikey
alar kesin olarak vermek imkanszdr. :akat genel olarak anahtar n yatay as
k%%ld%ke yani cismin n%ne dor$ geldike, aydnlatlan cismin n y%z%ndeki glgeler
kaybolacaktr.
>nahtar k, dier aydnlatma kaynaklar iin re#eranstr. +olg$ ve geri klarnn
yerleri ve iddetleri, anahtar n d$r$m$na gre belirlenir.
1.2.!. Tepe I*)
Pismi dipten ayrmak ve hacmini ortaya kararak % boy$t kazanmasn salamak
amacyla cismin arkasndan verilen ktr. =ormal aydnlatmada yeri, cismin arkasnda, O9
derece kadar y$karsndadr. $ ay salayabilmek iin kon$n$n dibe yakn biimde
yerletirilmemesi gerekir. >nahtar a eit ya da ona yakn iddetteki geri , cismi dipten
ayrmaya en $yg$n olandr. /enellikle parlak cisimler, koy$ cisimlerden daha az tepe
gerektirirler !/ke, 344C- 3D9".
Tepe n salkl k$llanabilmek iin kon$n$n dekordan $zakl iyi hesaplanmaldr.
2%nk% dekora ok yakn bir kon$mlandrma yaplrsa tepe dik olarak kon$y$
aydnlataca iin, tepeden kon$ya k sert d%ecektir ve kon$n$n glgesi sert bir ekilde
ne d%ecektir. $ da salksz bir ekim demektir.
1.2.5. D/$-0 I*)
>nahtar k ve tepe nedeniyle ortaya kan koy$ glgelerin orann d%%ren,
dank bir aydnlk veren aydnlatmadr.
+olg$ , sert k kaynaklarnn %rettii keskin glgeleri yok etmek maksadyla
k$llanlan aydnlatma yntemidir. $nlarn yannda y$m$ak aydnlatma k$llanlmas
gereken yerlerde de dolg$ k$llanlr. +olg$ dank k kaynaklardr.
1.2.7. Kame/ A&'n$ama
1zel bir aydnlatma yntemi olarak k$llanlr. ,aranlk bir geri plan n%nde sadece
oy$nc$lar aydnlatlr. %t%n kameo aydnlatmas dor$sal ol$p, genellikle mercekli k
kaynaklar k$llanlr.
,ameo aydnlatma zellikle son zamanlarda ok yo$n olarak k$llanlan bir
yntemdir. elgesel rporta*larda, #ilmlerde gerilim sahnelerinde, m%zik programlarnda
ska rastlanmaktadr.

1.!. AYDINLATMANIN IARKLI ANLAMLARI
2almann b$ bl%m%nde temel aydnlatma yntemleri ve aydnlatmann bir
televizyon yapmna katt dramatik etkilerden bahsedilmitir. >ydnlatmann dramatik
etkilerini biraz daha ayrntya girerek anlatmak gerekirse) ekrana yanstacamz her
gr%nt%n%n, dolaysyla aydnlatmann da bir anlam vardr.
$ anlamlarn en belirginleri $nlardr- ,aranlk, insanlarda kork$, kt%l%k ve
bilinmezlik d$yg$larn harekete geirir. (anatlar, karanl b$ bilinmezlik, kork$ ve kt%l%%
ortaya koymakta k$llanmlardr. >ydnlk, genelde g%venlik, gerek, dor$l$k, nee gibi
d$yg$lar harekete geirir. >ydnlk ve karanln b$ sembolik birliktelii beraberinde,
gr%nt% ynetmenlerinin onlara eitli anlamlar y%kleyerek k$llanmalarn da getirir.
1rnein, aadan aydnlatlan bir y%z genellikle kt%l%% artrr. 7n n%ne
kon$lan engeller, glgeler yaratarak g%vensizlik, kork$ gibi d$yg$larn yaratlmasna yardmc
ol$r. ir tepe , salar %zerinde haleler ol$t$r$r ve $hrevi d$yg$larn yaratlmasna
yardmc ol$r. >sk sahneleri, y$m$ak arka klarla ve y$m$atc #iltrelerle #otora#lanr ve
romantik bir hava yaratlmasna allr !>lgan, 3444- 33D".
2. 6E6
Televizyon$n radyo ve gazete gibi dier kitle iletiim aralarndan %st%nl%%, hem
gr%nt%) hem de sesin bir arada hede# kitleye iletilmesidir. $ zelliiyle televizyon, k$sk$s$z
hem radyodan, hem de gazeteden daha #azla rabet grmektedir.
/r%nt%, beyne bilgiyi tarken, ona yardm eden ses d$yg$ yol$yla gr%nt%n%n
anlamn, dramatik etkiyi pekitirir. 'aber b%ltenlerindeki kaza veya sava haberleri sesli
olarak, olay yerindeki insanlarn ac eken lklar, amb$lans sirenleri, yardm grevlilerinin
telal sesleri verildiinde ilgi oalacak, d$yg$lar ise kartndan zdelik k$r$lmas
kolaylaacaktr.
ir programn baarya $laabilmesi, ses yn%nden de k$s$rs$z olmasyla
m%mk%nd%r. 8ikro#onlarn, istenilen sesleri salkl alabilmesi iin gerekli d%zenlemeler de
klarn ve kameralarn d%zenlemesi kadar nemlidir.
Televizyon programlarnda "e" 43 *e+#$'e k$llanlmaktadr.
0zleyiciye dor$dan dor$ya bilgi aktaran szler, olayn getii mekana ait, o
mekandaki nesnelerden gelen e#ekt olarak adlandrlan doal sesler, olay yor$mlayan d$yg$
ve d%%nceleri hede#leyen m%zik sesi olarak gr%nt%y% desteklemektedir !,ars, HDD6- 363".
(esin televizyona yapt katk, dramatik bir e olarak k$llanm amacna gre yle
aklanabilir-
2.1. D/)a$ 6e"
ilgiyi dor$dan dor$ya aktaran, yaln ve d%z bir yolla anlatlan kon$ma sesleridir.
+iyaloglar, anonslar, s$n$mlar vs.

2.2. Y/%0m$a&c 6e"
,on$y$ dramatik adan g%lendirmek iin d$yg$ ve d%%nce katan seslerdir.
/erilimli bir m%zik, heyecanl sahnelerde kalp atn belirten v$rg$lamalar yor$mlayc sese
rnektir.
2.!. Ae1%e"e$ 6e"
?laylarn getii yeri belirleyen, mekanda b$l$nan nesnelerden gelen sesler olarak
aklanabilir. (okan g%r%lt%s%, ara kornalar, motor sesleri, olayn sokakta getiini
betimlemektedir.
2.5. 6#m-e"e$ 6e"
?lay ya da kon$y$ mekan, zaman veya nesne asndan aklayan sestir. /%n
do$s$n$ simgeleyen horoz t%%, yam$r yadn belirten gk g%r%lt%s%, l%m%
simgeleyen silah sesi, vb.
2.7. &+4n'4%4c4 6e"
ir kon$y$, bir kiiyi ya da nesneyi taklit eden seslerdir. ,omedi programlarnda
sanatnn yapt komik hareketlerine eslik eden m%zik sesi yk%nd%r%c% sese rnektir.
2.9. ,'e*$e*#%#c# 6e"
ir program, kon$ kii veya bir olayla zdeleen sesin d$y$lmasyla ayn eyi yeniden
hatrlamak. Programlarn balang ve biti m%zikleri, program srasnda k$llanlan e#ektler
vb.
2.:. ,e$e&#c# 6e"
1zetleyici ses, daha nce d$y$lan sesleri anmsatmak iin k$llanlan sesler. Program
tantmlar zetleyici sese bir rnektir.
2.;. B#%$e*#%#c# 6e"
Program iindeki sahne, olay ya da kon$lar arasnda balant k$rarak gei salamak
iin k$llanlan seslerdir. Program sinyal ve tantm m%zikleri, gei m%zikleriQ
2.<. 6%a$a&c 6e"
,on$y$ dramatize etmek veya komikletirmek iin seslerin k$rg$ yol$yla birbiri
ardna eklenmesi ilemidir. antlarn hzl sarlmasyla elde edilen, anlalamayan seslerQ
:ilmde izleyicilerin dikkatinin yo$nlat bl%mlerden biri de sestir. (esle beraber
gr%nt% esinin b$l$nmas #ilmleri ekici klan zelliidir. /%nl%k hayatta da insanlar sese
dikkat kesilirler. (esin geldii yne dor$ bakarak, sesin ne old$$ ya da hangi olaya ait
old$$n$ merak ederler.

/z, gr% alan iinde b$l$nan her eyi nasl ayn seicilikte grm%yor, sadece
konsantre ol$nan nesneyi tam olarak net gr%yorsa, benzer ekilde k$lak da sadece d$ymak
istenilen eylere kars bir ynelme gsterir. &eni bir #iziksel hareket ya da zihinsel aba
olmadka baklan nesnenin ve d$y$lan sesin dndaki nesne ve seslerin bilinli olarak
#arkna varlmaz. +ikkati evredeki seslerden sadece bazlarna yneltme, dierlerin kars
bilinci kapatma ilemi, ynetmenin #ilmde sesi k$llanma tarzna k t$tar. 0te ynetmen,
bilincin yapt gibi sahneye en etkili dramatik anlam verebilmek iin seste bir seme iine
girer. >nlatm asndan nemli sesi ya da sesleri g%lendirirken, dierlerini ok d%%k
d%zeyde t$tar. T%m b$nlarn yannda ynetmen, sesi gereki bir tarzda isleyebilmek iin de
ses ile gr%nt%y% birbiriyle eler. (es, gr%nt%yle elendiinde, perdede sesi ol$t$ran
kaynak gr%ld%%nde ses de iitilir. $ e zamanl bir sestir. E zamanl ses, sesin yk%deki
olaylarla ilgili gr%nt%lerle ayn zamanda meydana gelme d$r$m$d$r. $, izleme s%resine
bal olarak ses ile gr%nt%n%n bir $y$m$d$r. ,arakterler arasndaki kon$malarn o$nl$$
e zamanl sestir.
?y$nc$larn d$daklar, szc%klerin iitilme an ile ayn zamanda hareket eder. $rada
kon$mann s%resi, gr%nt%n%n perdedeki s%resini belirlemede etkin bir rol oynar. >ncak,
sesin gr%nt%ye b$ t%rden bir bamll on$ #ilmde zg%rce ileyemeyecei anlamna
gelmez. :ilmde kimi zaman ses ve gr%nt% kaynaklar arasnda zg%r bir ilikinin varl da sz
kon$$d$r. $ iliki, sesin e zamanl sesten daha #arkl bir tarzda bir zaman belirleyici olarak
ortaya kmasna neden ol$r. $ d$r$mda ses, gr%nt%deki olaylarla ilgili deildir ve e
zamanl olmayan ses diye tanmlanr. E zamanl olmayan ses gr%nt%den nce ya da
gr%nt%den sonra olabilir. (es ile gr%nt% arasndaki b$ iliki olaylarn geliiminde zamanda
atlama yapmaya olanak salar. (es gr%nt%den ncedir. $ $yg$lamada gr%nt% imdiki
zamandaki geliimini s%rd%r%rken, daha nce olm$ olaylarla ilgili sesler gr%nt%ye elik
eder. (es, hem o olaylarla ilgili bilgiler verirken hem de zamanda atlamay salar. (es
gr%nt%den ileridedir. $ yntemle gr%nt%ler gemi zaman ile ilgiliyken ses gelecek
zamandadr. $ dor$lt$da, insan gz%, grsel ekimler dizisindeki ierii kolayca alglama
kapasitesine sahipken, k$lak sesteki deiiklikleri ayn hzda alglayamaz. $na gre sesteki
deien ritim, gr%nt%deki deisen hza gre daha yava olmaldr.
(esli #ilmde ritim sesle birletirilerek nem ve apraklk kazanmtr. <itmin ve sesin
birletirilmesi, izleyicinin dikkatinin daha da yo$nlatrlmasn salar. 0zleyici olay daha
yo$n bir ekilde hisseder.
Ge%3e+ &a*am'a 'a#ma #+# %##m 1a%'%F Ne"ne$ '4n&ann %#m#+ a+* #$e #n"ann .0
'4n&a& -,$eme"#n'e+# emp/ 1e %##m. +%nya bastan sona bir ritimdir, insan ise gzleri,
k$laklar ve daha k%%k l%de de derisi ile b$ d%nyann ancak bir parasndan izlenim alr.
0nsann alglad nesnel d%nyann ritmi deimez bir tempoyla s%r%p gittii halde,
izlenimlerinin tempos$ d$yg$larnn $yan ve yatna gre deiir. 0nsann alglamasnn
y%r%y%% k$rg$y$ andrr, b$ alglamann d%zenlenii b$na $yg$n olarak gerek seste, gerekse
gr%nt%deki hzn deimesine yol aar. $ndan dolay sesli #ilmin, nesnel d%nya ile insann
b$ d%nyay alglamasnn birlikte yanstmas m%mk%nd%r.
/r%nt%, d%nyann tempos$n$ m$ha#aza ederken, ses k$a insann alglamasndaki
gidisin deiik ritmini izleyebilir ya da b$n$n tersi olabilir. $, ses ile gr%nt%n%n kar
s%r%m%n%n en basit ve ak biimidir.
(esin tempos$na gre izleyicilerin d$yg$lar da deiir. 'zl tempol$ bir ses heyecan
yaratr. (es d%zeyinin ve perdesinin y%kselmesi, tempos$n$n artmas ok heyecan verici bir

etki yaratr. (esin tempos$n$n d%mesi, hzl tempoda adeta yor$lan izleyicinin dinlenmesine
olanak tanr ve on$ d$rg$nl$a dor$ iter.
:ilm diyalog$ sohbet tarzna daha yakndr. <itim ve k$llanlan szc%kler asndan da
daha doaldr. Tiyatroda diyaloglarn dinlendii, #ilmde ise k$lak misa#iri ol$nd$$
sylenebilir. +iyalog hem karaktere hem de belirli bir andaki d$yg$ ve heyecana $yg$n
olmal, bir ritme ve karaktere sahip olmaldr. ir sesin ritmi hzna ve d%zenliliine gre
tanmlanr. ir #ilmin sesi yava ve d%zensiz, hzl ve d%zenli olabilir. >ka m%zik bir #ilmdeki
#arkl ritimlere sahip olabilir. >yrca ses e#ektleri de ritme gre deiebilir. ir ok d$r$mda,
k$rg$lamann, sahnelerdeki hareketin ve sesin ritmi ayr ayr deildir. :ilmciler arasndaki
m$htemelen en yaygn eilim grsel ve iitsel ritimleri birbirine $yd$rmaktr. $n$n en
belirgin rnei, bir m%zikaldeki tipik bir dans sekansdr. azen ynetmen, ses, k$rg$ ve
gr%nt% ritimleri arasnda bir $y$ms$zl$$ seebilir. $n$ baarmann yol$, sahne d ses
kaynaklarn k$llanarak sahne iinde bir baka ey gstermektir. irok b%y%k ynetmen
grsellikle $y$ms$z bir m%zik k$llanmtr. irok #ilmde ritim yer deiim gstermektedir.
<itimdeki bir deiiklik, izleyicilerin beklentilerinde deimeye neden olacaktr.
(inemada ve televizyonda m%zik, ok seyrek baz komediler dnda gerek yasamda
yeri olmayan, gerekilik tamayan, b$ y%zden de #ilmi gerek dna s%r%kleyen bir edir.
8%zik ve elence programlarnn ieriindeki ilevi bir yana braklsa bile, m%zik $ns$r$
hemen her yapmda nemli bir arlkta yer alr.
ir yapmn *enerik m%zii, hemen her programla ilgili olarak izleyicinin d$yaca ilk
sestir. Menerik m%zii yapmn hem ierii, hem ritmi, hem de kon$$ hakknda izleyicilere
ip$c$ verebilir. $n$n iindir ki yapmda *enerik m%zii b%t%n yapmclar iin nemlidir.
8%zik, yaps bakmndan sinemada ve televizyonda zaten g%nl%k gerekle ancak ok
$zak ilikisi b$l$nan bir olg$d$r. 8%zik, gr%nt%leri pekitirmek iin k$llanldna gre
b$n$n gr%nt%leri bastrmayacak, gr%nt%de yer alanlar betimleyecek, b$nlar yineleyip
g%ten d%%rmeyecek, m%ziin ritmine $yd$rmak iin #ilmin ritmini zedelemeyecek yolda
k$llanlmaldr. +eneyler, m%ziin sinemadaki yerinin, ya gr%nt%lerle organik, iten bir iliki
k$rmakta ya da b$n$n ok daha aprak biimi olan, gr%nt% ile m%ziin atmasn
yanstan kars s%r%me bav$rmakta old$$n$ ortaya koymaktadr.
8%zik gerek bir ses yerine ikame ol$nmak %zere k$llanldnda, m%zikle verilmek
istenen tabanca sesi, patlama, ayak sesi vb. d$r$mda gerek ses yerine harekete bir m%zik
re#akat etmektedir ve m%zik yerini ald sesin ritmini verir. 8%zik b%t%n her eyiyle hem her
bl%mdeki aksiyonlarn genel ritmiyle, hem de k$rg$n$n b%t%n incelikleriyle tam bir $y$m
iinde olmaldr ve b$n$ da gr%nt% ile m%zik arasndaki denklii yakalamak iin en ilkel yol
olan v$rg$lar ko$llayarak yaplmamaldr, tam tersi kontrp$an yol$yla m%zii gr%nt%yle
organik olarak b%t%nletirerek gerekletirilmelidir. yle bir beceri, #ilm iin beste yapacak
b%t%n m%zikiler iin m$tlaka gereklidir.
8%ziin yannda, yapm dramatik olarak etkileyen dier $ns$rlardan biri de
e#ektlerdir. /%n%m%zde di*italleen yapm teknikleri b$ kon$da da yapmn ieriini old$ka
gelitirmitir. 'eyecanl bir dizi #ilmin dor$k noktasnda k$llanlan bir ses e#ekti old$ka etkili
bir dramatik etki yaratabilmektedir.

FLM VE TELEVZYON YAPIM SREC
Giri
Film ve televizyon yapmclnn balangcndan bu yana geen yllar iinde, yapm
teknikleri ilerlemi ve byk lde gelitirilmitir. Bununla beraber, bu tekniklerin, ilk
nclerin koyduu ilkeler ve uygulamalara hl !k !kya bal kaldn belirtmek yerinde
olur. Bu konuda yazlm kitaplar, konuya "genellikle" !anki gizli bir trenmi gibi yaklar ve
znde do!doru ve mantk!al olan ilemin ok karmak ve gz korkutucu bir grnt!n
ortaya !erer. #olay!yla, bu der! notlar $ilm ve televizyon yapmclnn temel un!urlarn,
gerek!iz teknik ayrntlara girmeden, az ve z olarak !unmak amacyla yazlmtr. %ncelikle,
yapmda alan, yetimi per!onel ve geni kaynaklar yoluyla de!teklenen, acemi yapmc
kadro!u iin yazlm olma!na karn, bu notlar ayn zamanda, ok kameral tekniklerin
kullanld bir !tdyo dzenleme!inde televizyon "ya da video" yapmlar yapmaya koyulan
herke! iin yararl olacaktr. &otlarn a!l ilgi alan, dzenli ve ekonomik almay
gerekletirmek iin planlama, teknik ve ynet!el becerileri bir araya getirme yoluyla etkin
$ilm ve televizyon yapmlar yaratmak olacaktr.
Film Yapm
Bir !inema $ilminin $ikir olarak douundan g!terime girme!ine kadar izledii
!retir. 'ro$e!yonel yapm !recinin en nemli un!urlarndan biri btedir. (adro, donanm,
dekorlar, meknlar ve dier belirleyici etkenler bte ereve!inde ekillenir.
)k!ek bteli $ilmler oklukla, !inema end!tri!inin en nemli merkezi olan *olly+ood,da
yerleik yapm kurulular tara$ndan retilir. Bu tarz yapmlarda, !ay! birka bine ulaabilen
kadrolar ve gelimi teknolo-ik olanaklar kullanlr. .inema $ilmlerinin $inan!man/ kra
ynelik ticari, reklm amal !pon!orluk, propaganda ve kitlelerin ynlendirilme!i amal
!pon!orluk, eitli amalar gzetilerek devlet de!tei vb. gibi biimlerde olur.
Bir yapmn kalite!ini etkileyen en nemli un!urlardan biri bte ol!a da, yaratc !inemaclar
tara$ndan dk bteler ve kk kadrolar ile ekilmi birok baarl !inema $ilmi
mevcuttur.
Film yapmnn baama!lar
Film yapm !recinin ana ba!ama vardr0
12 )apm nce!i
32 )apm
42 )apm !onra!
*olly+ood tarz bir $ilmin retimi genellikle yl kadar !rer. 5lk yl $ilmle ilgili
dncelerin ve !enaryonun gelitirilme!ine harcanr. 5kinci yl $inan!man !alama, ka!tn
oluturulma!, $ilm ekimi meknlarnn, $ilm plato!unun ve ko!tmlerin hazrlanma!yla ve
!on olarak da $ilmin ekilme!iyle geer. 6nc ylda i!e $ilm ekimi !onra! monta-
almalar ile $ilmin promo!yonu ve datm yaplr.
Film yapm !recinin ba!amaklar yle ayrlabilir0


Yapm "n#$i
" .enaryo yazm
" Bir !enaryo !atn alm
" Finan!man
" (rta!iye
" .zlemeler ve ya!alar
" Bte
" 7amanlama
" 8ol dalm
" 'rova
" .et kurulumu
" 9ekn bulma
Yapm
" :antm
" :eknik
" )netim ve .et idare!i
" Film ekimi
" (amerada zel e$ektler
Yapm S%nra
" Film kurgu!u
" ;r!el e$ektler
" 9zik be!teleme
".e! kurgu!u
" 9zik e$ekti
" Film datm < 'azarlama
" :antm
" .at, !ergi, datm
Film yapm !recinin ana konularna gemeden nce, $ilm yapmnn temel
kavramlarna bir gz atalm.
Film& Sin$ma Filmi
1. .inema $ilmini gerekletirmekte kullanlan, !elloitten, !aydam, e!nek, bklebilir,
bir yz a duyar"katla !val, bir ya da iki yannda delikler yer alan, eni ve biimi eitli
lmlere gre belirlenmi kuak/ !inemann ilenmemi hammadde!i.
3. Bunun henz alcda kullanlmam, duyarkat etkilenmemi olan bo $ilm.
4. =yn kuan alcda kullanlm, zerinde gizli grnt olumu olan, dolu $ilm.
.inemaclkta, bir oyunun btnn tayan erit veya eritlerin btn.
>. ;enel anlamda, g!tericide kullanlmak zere her eyi hazr, tamamlanm !inema
yapt.

Film, $otora$lk, !inema, rntgen ve radyogra$ide grnty te!pit etmeye yarayan
yar !aydam pla!tik erittir. ?!a!n bir pla!tik erit zerine eml!iyon halinde !rlp
kurutulmu ince, a duyarl bir tabaka tekil eder.
Fotora$ln balad ilk yllarda, pla!tik erit yerine cam kullanlrd. .onradan
eilip bklebilen nitro!ellozdan yaplm $ilmler kullanlmaya baland. Fakat bunlar yanc
olduundan, terk edilip, yanc olmayan, e!nekliini uzun zaman muha$aza eden ve ykama
ilemleri !ra!nda boyutlar deimeyen a!etil!elloz e!a!l $ilmler yapld. @a duyarl
tabakay meydana getiren eml!iyonun e!a!n, k grnce deien gm tuzlar Agm
klorr, gm iyodr, gm bromr2 tekil eder.
5lk zamanlar gm tuzlar kolodyum denilen zelti iine ktrlerek pla!tik $ilm
eridinin zerine !rlrd. (olodyum kuruyunca, $ilmin banyo ilemini zorlatrdndan,
bunun yerine -eltin kullanlmaya baland. ;m tuzlar -eltin iinde billur veya tanecikler
halinde yaylm haldedir. Beltin zelti!ine, gm nitrat ve !odyum veya pota!yum
tuzlarn katmak !uretiyle elde edilen eml!iyon, $ilmin zerine bir yarktan geirilerek yaylr.
.outulduunda -eltin kuruyarak !ertleir. 9eydana gelen kaplama tabaka!nn kalnl
onda bir milimetre kadardr. 8ntgen $ilmlerinin iki yz de kaln bir tabakayla kaplanr.
8enkli $otora$ $ilmleri kat kat deiik gayeleri iin tabakalarla kaplanrlar. ?ni ve boyu ok
byk olan $ilm toplar i!tenilen en ve boyda ke!ilerek makaralara !arlr. .inema $ilmleri gibi
kabn da kenarlarna delik alr.
Film zerindeki -eltinli tabakaya k dnce burada bulunan gm tuzlar, gme
veya tabakann dier maddeleriyle reak!iyona girebilen bir halo-ene dnr. 9eydana gelen
gm ok az olduundan grnt gizlidir.
Bu gizli grnt developman ilemiyle belirgin hale getirilir. Bu ilemin temelini
gm tuzlarn gme dntren kimya!al maddeler meydana getirir. @k grm gm
tuzu tanecikleri, bu kimya!al maddelerden daha abuk etkilenerek gme dnr. @k
grmemiler i!e bu maddelerden etkilenmezler. ;rntdeki ara tonlar, taneciklerin bir
k!mnn etkilenip, bir k!mnn etkilenmeme!inden ileri gelir. ;rntler bu yzden taneli bir
yapya !ahiptir. :anecikler ne kadar byk!e, re!min taneli yap! da o kadar belirgin hale
gelir. =yrntlar grntlemek gleir.
Filmlerin duyarlln lmek iin #@& ve =.= olmak zere iki !i!tem kullanlr. =z
duyarl yava $ilmler kk !aylarla, ok duyarl hzl $ilmler i!e byk !aylarla belirtilir. =.=
!i!teminde duyarlk iki katna knca, !ay da iki katna kar. #@& !i!teminde i!e duyarlktaki
art !ayya 4 eklenerek belirtilir.
8enkli $ilmlerde mavi, yeil, krmz klara duyarl kat kat tabakalar bulunur. #ier
renkler bu tabakalarn etkilenme derecelerine gre te!pit edilirler. Bu tabakalarda gm
tuzlar yannda renk maddeleri de bulunur. .iyah"beyaz $ilmlerde grnty gm meydana
getirdii halde, renkli $ilmlerde gm temizlenerek atlr. ;rnty i!e developman ilemi
iin katlan kimya!al maddelerin yk!eltgenmi halinin renk maddeleriyle reak!iyona girme!i
meydana getirir. #orudan poziti$ grnt veren renkli $ilmlerin yap! ayndr. Farkllk,
banyo ilemlerinden ileri gelir.

Tari'($)Film
Filmin kimya!al e!a! 1CDC,de =lman Bohann *einrich .chulze tara$ndan
ke$edilmitir. .chulze, tebeir ve gm nitrat karmn bir cam ie zerine !rm ve bir
k!mn kapatarak gnete brakmtr. 6!t kapanmayan k!mn gne ile !iyaha
dndn belirlemitir.
1D>E,ta 5ngiliz Filliam *enry FoG :albot, gm iyot ile kaplanm bir kttan negati$
ve poziti$ k!mlar elde edileceini g!termitir. )arm dakikalk bir kta kalmadan !onra,
negati$ gallik a!it ve gm nitratl banyodan geirilmekteydi. @k grmeyen gm iyodun
!odyum tio!ul$ate veya hipoya geme!iyle re!im te!pit edilebiliyordu.
1D>C,de Fran!z &iepce de .aint"Hictor, a ha!!a! maddeleri toplayp cama !rerek
daha ileri gelime !alad. 5ngiliz Frederick .cott =rcher, 1DI1,de kolodyum ve banyo iin
pirogallik a!it kulland. (olodyumu kullanmadan hemen nce cama !rlme!i ve ya olarak
banyodan geirilme!i nemli bir zorluk karmaktayd. =ncak bu yolla binlerce re!im elde
edilmitir.
9odern $ilm 1DCE,de -eltin eml!iyonun kullanlma!yla balad. Bu madde a
ha!!a! gm alta balyor ve a ha!!a!l artryordu. (ullanmdan nce !rlebilme!i ve
re!mi negati$te uzun zaman tutup, banyoyu i!tenilen zamanda yapma imkn verme!i ok
byk kolaylk !alyordu.
Yapm& *l$n#$& Sin$ma Yapm& T$l$+i*y%n Yapm
1. Bir $ilmin gerekletirilme!i iin yaplan almalarn tm.
3. Bu almalarn rn Abelli bir lkenin, belli bir dnemin, belli bir okulun,
yapmevinin rn2.
4. Bir televizyon izlence!ini gerekletirmek iin gerekli almalarn tm.
>. Bu almalarn rn.
Yapm#& *l$n#$#i& Sin$ma Yapm#& T$l$+i*y%n Yapm#
1. Bir $ilmin yapmyla ilgili tm ynetim!el ve para!al ileri Akimi zaman !anat!al ileri
de2 !tlenen, $ilmin anapara!n !alayan kim!e.
3. Bir yapmevinin bakan, ynetici!i/ !inema yapmc!.
4. Bir ya da birden ok izlencenin ana konu!unu bulan/ izlencenin hazrlanma!,
gerekletirilme!i almalarn ynetmenle ya da tek bana yrten kim!e/ televizyon
yapmc!, izlenceci. ;enelde !inema yapmc!ndan deiik olarak televizyon yapmc!,
yapmn !anat ynn de gzetir ve genellikle izlenceye bir kiilik, biem kazandrmakta pay
olur.
Sin$ma
1. Filmlerin izleyicilerce toplu olarak izlenebilme!i iin, $ilm g!termeye yarayan zel
bir makineyle grntlerin beyaz perdeye yan!tld !alon veya yapya da !inema denir.
Boylar ve iyaplar ok deiik olan bu yaplarn temel blmleri unlardr0 Bilet !atlan
gielerin bulunduu giri/ !alona alan bekleme !alonu/ koltuk !ralarnn, balkonlarn,

localarn, k kaplarnn ve perdenin yer ald !alon/ perdenin kar!na den yerde
bulunan g!terim odac.
3. *erhangi bir devinimi dzenli aralklarla paralara blerek bunlarn re!imlerini
!aptama, !onra bunlar g!terici yardmyla karanlk bir yerde perde zerine yan!tarak
devinimi yeniden oluturma ii.
4. Bir lkede !inemay oluturmak iin gerekli kurulularn tm/ !inema ileyimi
A!ektr2.
>. ;zel !anatlarn bir dal olarak !inema !anat A yedinci !anat 2.
I. .inemay oluturmak iin yaplan almalarn tm/ !inemaclk.
J. Bir lkenin kendine zg nitelikler tayan yerli !inema! A3"J anlamlarndaki
K!inemaL !zc, K!inematogra$L !zcnn k!altma!dr.
Sin$ma ,ili
1. .inemann balangcndan bu yana ortaya koyduu en iyi yaptlarnn anlat, biim,
biem zellikleriyle oluan/ dorudan doruya !inemann yap!ndan doan ya da br
!anatlardan e!inlenerek !inemaya zg bir kla !okulan anlatm zelliklerinin, bu zelliklerin
dayand temellerin tm. .inemay bir anlat arac olarak br !anatlarn anlatm
yollarndan ayran/ !inema olarak tad zellik ve olanaklarn, kendine zg !zck
Agrnt2 daarcnn, bunlarn kullanl tarzndan doan biemin oluturduu dil.
3. .inemann gereklerine uygun anlat yolu.
4. ID>J !ayl Fikir ve .anat ?!erleri (anunu,ndaki 9adde I,e gre !inema0 :e!pit
edildii materyale baklmak!zn, elektronik veya mekanik veya benzeri aralarla
g!terilebilen, !e!li veya !e!!iz, birbiriyle ilikili hareketli grntler dizi!idir.
Sin$ma-%.ra/
MFr. Ninematographe O 5ng. Ninematograph O =l. (inematograph O 5ta. Ninematogra$o O
)unanca AkinPma, ato!Qdevinim2 ile AgrapheinQyazmak2 !zcklerinden tretilen ve devinimi
yazan, !aptayan anlamna gelen bileik !zck.R
SumiTre (ardelerin kendi bulular olan !inema aygtna verdikleri ad. Bu aygt hem
alc, hem g!terici, hem de ba!m aygt olarak kullanlabiliyordu. .inematogra$ ve bundan
treyen !inematogra$i Adevinimi yazma, !aptama2, !onradan !inema, !ine biiminde
k!altlarak eitli anlamlarda kullanld, eitli !zcklerin tretilme!inde temel alnd.
Film Yapm#
Film yapm#& bir /ilmin yapmn 0-l$n$n !im$1ir2 3ir /ilm yapm#& /ilmi
bala-r& !%%r1in$ $1$r& .i1ia-n i*l$r& /ilmin b0-($in$ .4r$ p$r%n$li& 1a5-m& +2
ayarlar2 Ayr#a& balan.#n1an -amamlanana !a1ar %lan /ilm yapm 0r$#inin -0m
a/'alaryla il.il$nir2
30-($
Bte, bir $ilmin yapm iin btn giderleri, $ilm bte!idir.

30-($nin Yararlar
5letmeler hazrladklar bteler !aye!inde/
" =malarn ve hede$lerini te!pit eder.
" *ede$ledikleri durum ile gerekleen durum ara!ndaki !apmalar ve nedenlerini
te!pit ederek gerekli dzeltme ilemini yapar ve ileriye ynelik nlemini alr.
" #aha aklc ve !alkl !onular elde edilir.
" 9evcut olanaklarla neler yaplabileceini ve bu konudaki en doru ve verimli yolu
g!terir.
" *ede$lere ulamak iin ilerlenen yolda nelere katlanlacan g!terir.
" 5letmenin !ahip olduu kaynaklar en etkili ekilde kullanma olana !alar.
" )netimin !alkl ve doru karar verme!ine yardmc olur.
" ;elir ve giderlerin !rekli kontrol altnda tutulma!n !alar.
,$!%r
Bir $ilm ekimi !ra!nda, ekimi yaplan !ahnede kullanlan eyann tmdr.
S$nary% 6in$ma7
Belli bir teknik ve yetenee dayanan, yedinci !anat kurallarn ve o gnn teknik
kurallarn dikkate alan, ilk !atrdan !on !atrna dek !inemaya uygun olarak hazrlanan metin.
Bir baka deyile !enaryo, grnt ve !e!e dnecek bir dncenin, bir olayn yazya
dklmdr.
S-01y%
.tdyo A=tlye2, !anatlarn Aveya zanaatkarlarn2 alt mekana veya bir !anat ve
onun !tdyo!unda alan a!i!tanlarna denir. Ualma alanlar $otora$, !inema, anima!yon,
radyo, televizyon ve mzik olabilir. .tdyo, Satince heve!, i!tek anlamna gelen !tudere,den
tremitir. =tlye i!e !tdyonun Fran!zca karl olan atelier !zcnden gelmitir.
:rkede !tdyo daha ok !anat ve ta!arm dallarnda kullanlrken atlye daha geni
anlamda, !anayi ve zanaatta de kullanlr.
Film y4n$-m$ni
)netmen, a!lnda herhangi bir kurulu veya oluumu yneten kim!edir. Fakat bugn
genel anlamda ynetmen ile tiyatro ve !inema ynetmenleri ka!tedilir. Bir tiyatro veya $ilm
ynetmeni, :rk #il (urumu tanmna gre0 oyunlarda Koyuncularn rollerini datp oyunu
dzenleyen, metin, yorum, dekor, mzik vb. eler ara!nda birlik !alamaya alan
kim!edirL. )netmene re-i!r de denir. Film ynetmeni bir !enaryo temelinde, $ilmin arti!tik
ve dramatik ynlerini dzenler.
Bu grev kabaca unlar ierir0
" Filmin genel arti!tik vizyonunun $ark edilme!i.
" 5eriin ve $ilmdeki olay rg!nn, !enaryoda tanmland ekilde, aknn kontrol
edilme!i, dzenlenme!i.

" =ktrlerin hem mekanik hem de dramatik olarak per$orman!larnn ynlendirilme!i.
" Filmin ekilecei mekanlarn dzenlenme!i ve !eilme!i
" :eknik detaylarn dzenlenme!i ve ynetilme!i
" )netmenin $ilm iin dnd arti!tik vizyonu tanmlayan her trl aktivite.
" 7aman zaman ynetmenler ynettikleri $ilmlerin !enaryo!unu da yazarlar.
Film -0rl$ri
Film trleri detayl olarak yllara, lkelere, li!anlara gre ayrl!a da yaygn olarak
kullanlanObilinen ayrma metodu !enaryo trne gre ayrmadr. (!aca $ilmler konularna
gre ayrlrlar.
"=k!iyon
"9acera
"=nima!yon
"Biyogra$i A*ayat *ikaye!i2
"Vtobiyogra$i
"(omedi
"A'oli!iye2 .u
"Belge!el
"#ram
"=ile
"Fanta!tik
"Vyun ;!teri!i A;ame".ho+2
":arihi
"9zik
"9zikal
";izem
";ereki ya da :elevizyon A8eality":H2
"Bilim (urgu A.ci"Fi2
"8omantik
1. 8omantik (omedi
3. 8omantik #ram
" (!a 9etra-
" .por
" (orku
" ;erilim
" (orku";erilim
" .ava
" Hahi Bat
Sin$ma +$ -$l$+i*y%n ($!im ay.-
(amera, birka temel eden oluur0 biri bo, br grnt kaydedilmi $ilmi ieren
makara Averici ve alc makaralar2/ dilerin $ilmin deliklerine girip dnme!iyle $ilmi k
pencere!i nnde deiik hzlarda hareket ettiren mekanik dzenek/ ekilecek ne!neden k
nlarnn $ilmin duyarl blmnde toplanma!n !alayan optik !i!tem.

Bunlara modele gre eklenmi eitli tamamlayc veya ikinci derecede nemli
dzenekler eklenir. 1W3EXli yllara kadar kameralar elle dndrlen bir kolla altrlrken,
!onradan bu kolun yerini motor !i!temi almtr. ;nmzde aa yukar tm kameralarda
re$lek! vizrler kullanlmaktadr. Uok hzl grnt kayd iin Abir kamerann normal hz
genellikle !aniyede D">D grnt ara!nda deiir2 de zel kameralar Aoptik dengeliyicili/ bir
dizi elektrik !inyali/ elektronik2 yaplmtr.
T$l$+i*y%n !am$ra, optik grnty bir dizi elektrik !inyaline dntrr.
;rntlenecek !ahne nce bir ob-ekti$ yardmyla, bo bir tpn iine yerletirilmi a
duyarl bir yzey !tne yan!tlr. @k nlar, aydnlatlm yzeyin her nokta!na n
gcyle orantl younlukta elektronlar yayar. )aylan elektronlarn oluturduu art Apoziti$2
elektrik ykleri bir katot nyla taranp yan!zlatrlr. .onra bir yk!elte tara$ndan
yk!eltilir.
,i8i-al /ilm !am$ralar
=rri$leG #"3E, 3EEI,te =rriXnin ilk kard $ilm"tarz high de$inition $ilm kamera!dr.
Bu kamerann avanta- ebad ve !en!rlerinin trdr. .tandard NN# yerine yeni =rri$leG
=kademik oranda A1.4C2 .per 4I"geniliinde erevelenmi kapya !ahip olan bir tek N9V.
!en!r kullanr. Bu 4Imm"gibi ereve ayn len!lerle herhangi bir 4Imm kameraya benzer
bak alan ve alan derinliini verir. (amera 1EDEp,yi A 1W3EG1EDE2, 13"bp!Xdeki i Bayer"
veri,yi, deiken kepenk alarn A1DEYa 11.3Y2 ve hzlarn dalmn A1"JE F'.2 de!tekler.
S%ny Cin$Al-a, hareketli re!im retime ynelmi *igh de$initon video kamera
!eri!idir. .aniyede 3I kare ekim yapabilirler. 3>p ve 1W3EG1EDE piGel 1EDEp znrle
!ahiptirler. Baz $ilm tarayclarnn yatay bir ekilde !tandart bir 4Imm ereveden 1E.EEE
pik!el yukar!nda tutabilme kabiliyeti vardr.
Nine=lta kameralar Azellikle .ony *#F"FWEE2 *#N=9 ka!etlere kayt yapar. Bununla
beraber Nine=lta yalnzca bileen video!una !ktrlan 1>>E G 1EDE piGeli kaydeder. .ony
*#F"FWEE Ninealta 3EE3,de nl ynetmen ;eorge Suca!,n tamamen di-ital video olarak
ekilen ilk byk bteli $ilm olan .tar Far!,un ekimlerinde kullanlmtr.
Cam#%r1$r
Namcorder Aokunuu0 kemkordr2, hem Avideo2 $ilm ekmek hem de oynatmak iin
kullanlabilen, video A$ilm2 kamera!. 5ngilizce Namera ve 8ecorder !zcklerinden tretilmi
bir bileik kelimedir.
Namcorder !zcne, henz :#( tara$ndan bir :rke karlk nerilmemi olmakla
birlikte, 1WDI ylnda yaynlanan K@kizi $otora$lk terimleri !zlndeL, ;nlk olarak
tutulan ve gemii anlatan kii!el notlara gnlk ya da gnce, gemii anlatan gr!el kaytlara
i!e izlek denilmitir. Buna gre, bir olay gr!el olarak anlatan, her trl kayt bir izlektir. Bu
tanmn, Kkaydedilmi $ilm ya da video grnt! anlamna geldii grlecektir. =yn
!zlkte, video kamera! izeker, ekilen $ilmi oynatmak iin kullanlan aygt i!e izzer olarak
adlandrlmtr.
*areketli grntler eken kameralarn tm A$ilm ya da video kamera!2 optik bir
yanl!ama temeli zerine kurulmutur. Buna gre, artarda ekilen re!imler, belli bir hzla

g!terildii takdirde, gze, hareket ediyormu gibi grnr. ;erek $ilm kamera! gerek!e
video kamera! bu pren!ipten yola karak gelitirilmitir.
:m video ve $ilm kameralar z itibar ile hareketli grntler kaydetmeye yarayan
bir $otora$ makine!i trdr. =rtarda, belli bir hzla Apren!ip olarak !aniyede 3I kare2
$otora$ ekme zellii olan bir $otora$ makine!i ile ekilmi olan grntler, ayn hzla
g!terilir!e, optik bir yanl!ama !onucu, hareket ediyormu !an! uyandrr. Film !anayi ve
videogra$i bu temel zerine kurulmutur.
9%lly:%%1
=merika Birleik #evletlerinin (ali$orniya eyaletinde bulunan So! =ngele! kentinin bir
blge!idir. (ent merkezinin kuzeybat!nda yer alr. .inema !tdyolarnn ve $ilm yldzlarnn
oturduu evlerin bu blgede younlama!ndan dolay *olly+ood =merikan !inema
end!tri!iyle zdelemitir. =B#,de yaplan ilk $ilmler &e+ )ork kenti civarnda ekilmiti.
1WEE yllarna doru (ali$orniya,da ilk $ilmler yaplmaya baland.
(ali$orniya,nn tercih nedeni daha gzel bir havaya ve ak alanlara !ahip olma!yd.
=yrca bir dier nedeni de nl buluu :homa! ?di!on,a !inema konu!undaki patentlerinden
dolay deme yapmaktan kanmakt. :homa! ?di!on !inema dalndaki birok patent
haklarn elinde bulunduruyordu. &e+ )ork blge!inde ?di!on,un avukatlarna deme
yapmamak mmkn deildi. (ali$orniya,da ?di!on,un avukatlarnn etki!i azd ve gerekir!e
*olly+ood,un 9ek!ika !nrna yaknlndan dolay poli!ten kaarak 9ek!ika,da !aklanmak
mmknd.
Yapm 9a*rl!lar
Film ve :H 'rogram maliyeti yk!ektir/ ada bir televizyon yayn !tdyo!unu ara
gerele donatmak milyonlarca dolara mal olabilir. Film ve televizyona youn emek harcanr/
Uada bir televizyon !tdyo!unu iletmek iin dzinelerce in!an gereklidir. )ine de btn bu
harcamalara karn, ekim ortamndaki tek kamera birimine oranla, verimli ve iyi ileyen bir
!tdyo, televizyonun maliyetini drr.
Byk ve ada bir !tdyonun gnlk kira!, Mrnein :8: iin 3EEC tari$e!indeR/
" 1 kameral !td. btn ekim ekibi ve ekipman, !aati 3IE." Z Men az > !aatR
" 3 kameral !td. btn ekim ekibi ve ekipman, !aati 4EE." Z Men az > !aatR
" 4 kameral !td. btn ekim ekibi ve ekipman, !aati >EE." Z Men az > !aatR
" > kameral !td. btn ekim ekibi ve ekipman, !aati JEE." Z Men az > !aatR
" I kameral !td. btn ekim ekibi ve ekipman, !aati DEE." Z Men az > !aatR
ve o bir gnlk !rede M D !aatlik bir almayla G DEE."Z Q J>EE."Z R otuz dakika veya daha
uzun !ren bir program gerekletirilebilir. =yn program darda ekil!eydi, yalnzca ekimi
DE"13E.EEE."ZXa mal olan, be alt gnlk bir tek kamera alma! gerekirdi. Buna kurgu iin
drt ha$ta, !anatlar iin bundan da uzun bir !reyi, ekim yeri, yolculuk, yiyecek"iecek
harcamalarn da ekler!eniz, !tdyoda bir gnde yk!ek kaliteli bir rnn ekilme!i
kouluyla !tdyo, darda ekimden daha ekonomik olmaktadr. =ma tek kameral !e!li $ilm
!tdyo!u gibi bir !tdyo kullanr!anz bu alma hi de ekonomik olmayacaktr.

Birden ok kamerayla verimli ekilde almak ok zor deildir. Bunun !rr
planlamada yatar. Bir televizyon !tdyo program, daha ok bir bilgi!ayar program gibidir.
'ek ok kiinin grev ald, gnler hatta ha$talarca !ren titiz hazrlklar, gerek zaman
birimleriyle dnldnde bir kiinin tek bana a!la baaramayaca bir hzla
gerekletirilir. Uok kameral !tdyo yapmnda iki tip planlama vardr. Bunlar belki de en iyi
ekilde, K5erik 'lanlama!L ve KVla!lklarn 'lanlama!L olarak adlandrlr.
Olal! planlama, program malzeme!inin deiken olduu yapm tipleri iin
kullanlr. *aberler, gncel olaylar ve !por gibi... )aynlanacak gncel konu henz belli
olmayabilir, ama !tdyo ekibi yine de, program bir olabilirlik temeline dayanarak, verimli
ekilde yrtecek biimde planlayabilir. K?er olay gerekleir!e unu yaparzL/ Keer bir
!tdyo rporta- olur!a, bunu u kameralarla u ekilde ekerizL, vb. gibi... %te yandan ierik
planlama! program malzeme!inin nceden bilindii durumlarda kullanlr.
9aliyet, verimlilik ve kalite ara!ndaki denge, ancak deneyim ve dier yapm !releri
ile karlatrma yaplarak zlebilecek bir denklemdir. %rnein, baz lkelerde iki !aatlik
!radan bir dramay !tdyoda bir gnde yapan, !telik bunu g!teren televizyon kurumlar
vardr. Bunun yannda, yalnzca bir !aatlik bir oyun iin !tdyoda hemen hemen ay
harcayanlar da vardr. Bu muhteem bir yapm olabilir, ama maliyeti de o derece yk!ek
olur. ;enel bir l olarak, BBN yirmi be dakikalk bir dramay on iki !aatlik bir !tdyo
gnnde yapmaktadr. BBN bunu, yapmclar, ynetmenler, ta!armclar olmak zere
herke!in gereken ekilde yetitirildii bir yapm !i!temini uygulayarak yapar. =yrca, bir
program bu ok zel !i!temden gemeden !tdyoya gelemez.
Film yapmnda da tr ne olur!a ol!un ayn :H 'rogram yapmnda olduu gibi/ maliyet,
verimlilik ve kalite ara!ndaki denge yapm !reci iin ok nemlidir.
Zaman
[zayda var olduumuz gerei/ uzayda hareket eden her hangi bir ey, o uzayda
hareket etmek iin !nrl bir zamana ihtiyac vardr. #olay!yla zamanla uzay ara!nda
birbirinden koparlamayan bir iliki vardr, dier bir deyile zaman ve uzay birbirinden ayr
olarak ele alnamaz. 7aman ve uzay ile hareket ara!nda da birbirinden koparlamayan bir
iliki vardr. Biz hareketli re!im yapyoruz, bu nedenle zaman bizim alma !recimizin ok
nemli bir un!urudur. 7aman bize yalnzca hareketli grnty grme olana !alamaz, ayn
zamanda yaratclarnOyapmclarn zaman !rekli olarak arpttmzn da $arknda olmamz
konu!unda bizi uyarr. :elevizyonda yaynlanan birka dakikalk magazin tr program
paketleri bazen pek ok !aatlik almay kap!ar. Bir hayat hikye!i birka !aat ieri!inde
anlatlabilir, bu !re uzun olur!a anlatm !kc olur.
)apmcOynetmen bir tara$tan gerek zaman, bir yere gidi !re!ini, ekim !re!ini
organize etmek zorundadr/ ancak kurgu oda!na girdikten !onra $arkl bir zaman izelge!inde
almaya mecburdur.
Birka !aat, birka dakikada anlatlr. 7amann hareketle balant!, !adece
nmzdeki ne!neOob-e ile deil, ayn zamanda kamerann hareketi ile de yakn bir iliki!i
vardr.

G4r0n$n 9ar$!$-
'erdede ve ekranda grdmz hareket, aldatmacadan baka bir ey deildir. Bizim
gerekte baktmz, her !aniyede 3I M:HR O 3> MFilmR kare hznda bize !unulan hareket!iz
re!imlerdir.
:elevizyon grnt! !inema grnt!nden daha karmaktr, nk televizyon
grnt!nde her hareket!iz re!im, ekran tarayan bir noktann tm ekran tarama!
!uretiyle !atrlar halinde duran grnt ile ortaya kmaktadr. \imdi SN# ekranlarda pik!el
kullanm ile daha net ve duyarl bir grnt olumaktadr.
*em $ilm hem de televizyonda, hareketli grnt aldatmaca!n yaratan iki
mekanizma vardr. Birinci mekanizma grntnn !rekli olarak varldr ki bu hzl bir
ekilde !unulan grnt !il!ile!inden krpmay alr. (rpma hz, kritik $zyon $rekan!n
getiinde, bu direkt olarak gzn arka!nda retina tara$ndan gerekletirilir.
5kinci mekanizma i!e beyin tara$ndan altrlr ve grnen hareket adn alr.
Bu ba!ite u anlama gelir0 ?er gz, beyni bir ncekinden ha$i$e $arkl ama belirli bir ynde
hareket etmi grntler ile be!ler!e/ beyin, bir hareket!iz grntler !il!ile!ini dzgn
olarak akan grntler haline evirir.
S$nary%1an P$r1$y$
)apmc
3ir /ilmin m$y1ana .$-irilm$i bal#a 0( $+r$y$ ayrlr; b<nlar 'a*rl! =yapm
4n#$i>& ($!im =yapm> +$ -amamlama =yapm %nra> $+r$l$ri1ir2 3irin#i $+r$1$& '$r 'an.i
bir /ilm ($!m$ 100n#$i 1%5ar& b<n<n i(in .$r$!li para a5lanr& /ilmi m$y1ana .$-ir$#$!
y4n$-m$n +$ -$!ni! $l$manlar b<l<n<r& $nary% ya*lr& (alma -abl%< 'a*rlanr2 !in#i
$+r$1$& /ilmin -01y% i(in1$ +$ 1n1a ya 1a /ar!l m$!anlar1a ($!ilm$i .$r($!l$-irilir2
(0n#0 $+r$1$& ($!il$n /ilmin y!anma& balma& !<r.<<& $l$n1irilm$i& (%5al-lma
.ibi il$ml$r y$r alr2
Btn bu ilerin tmne, yani bir $ilmin meydana getirilme!ine yapm denir. Bu ii
gerekletirmek iin kurulan ortakla yapmevi, yapmla uraan kim!eye de yapmc ad
verilir.
Film, bir $ikrin yazl bir metinle grnt biimine !okulma!ndan meydana gelir.
.enaryo ad verilen yazl metni !enari!t hazrlar, grnt biimine !okulma!n ynetmen
gerekletirir. Fakat bir $ilmin meydana gelme!i dier !anat yaptlarndaki kadar ba!it bir
ilem deildir. 8e!!am, $ra!, boyalar, kanva!yla/ heykeltra ta, kalemiyle/ yazar kt
kalemiyle yaptn meydana getirebilir ama bir $ilmin gerekletirilebilme!i iin !on derece
geni ve kark bir rgtlenmeye, milyarlarca liralk !ermayeye ihtiya vardr.
?n iyi ynetmen bile, elinde ne kadar iyi !enaryo olur!a ol!un, bunu $ilm haline
getirmek iin byk bir !ermaye bulmak zorundadr. .inemada bu !ermayeyi yapmc !alar.
;enel olarak bir $ilmi ekmeye karar veren, konuyu !een, !enaryoyu hazrlattran, ynetmen
ve teknik elemanlar !zlemeyle kendine balayan, $ilmin yapm giderini he!aplayan, bu

giderin yerli yerinde harcanma!n gzeten yapmcdr. Buna gre, bir $ilmin hazrl iin/
yapmc, !enari!t ve ynetmenin ba baa, el ele vermeleri gerekir.
.enari!tlerin durumu hemen her lkede ayndr, $akat yapmc ile ynetmenin
durumlar lkeden lkeye deiir ve genel olarak, =B# ile =vrupa lkelerinde bunlarn
durumlar birbirine tamamyla karttr.
A3,?1$ Yapm#
=merika,daki byk yapmevlerinin bandaki !tdyo bakanlarnn yannda yapmla
grevli bayapmc bulunur. Bayapmcnn emrinde, yapmevine bal 1I"3E yapmc vardr.
Bayapmc her yl ekilecek $ilmlerle ilgili program bunlarn giderlerini hazrlayp yapmclara
datr.
)apmclar bu programa ve yapm giderine gre $ilmin hazrlna giriir0 .enari!ti,
oyuncular, ynetmeni, yapm ekibini !eer. Bu ite yardmc yapmc da kendi!ine yardm
eder. )apmc ayrca $ilmin ekimini bandan !onuna gzetler, kurguyu i!tedii gibi yaptrr,
!enaryoyu i!tedii gibi deitirir. Filmin baar ya da baar!zlndan bayapmcya kar
birinci derecede yapmc !orumludur. ;rld gibi *olly+ood,da yapmc, $ilmin
hazrlanma!ndan piya!aya !rlme!ine kadarki btn almalar yneten, bunlar zerinde
tek !z !ahibi olan kim!edir.
)netmen i!e, !adece eline tututurulan !enaryoyu, hibir deitirme yapmadan
kendi !emedii oyuncular ve yapm ekibiyle ekmekle grevli, yapmevine !zlemeyle bal
bir memurdur. Baz V!car trenlerinde ynetmenlerin yapmclara teekkrlerinde/
kendilerine eitli konularda zgrlk tannma!ndan tr !evinlerini aklayarak, !anki
yaratlarnn izinle ortaya ktklarn ilan eder gibidirler] =ncak iin derinindeki gerei
bilmeyenler buna bir anlam veremezler.
=vrupa lkelerinin ounda durum byle deildir. =vrupa,da yapmc her hangi bir
$ilmin !ermaye!ini !alar ve bu !ermayenin yerinde kullanlma!na dikkat eder. )apmc
!enaryo ve oyuncu !eiminde !z !ahibiy!e de, bunlarda ynetmene de !z hakk tanr. )eni
yeni bizde de rneklerini grdmz, yapmcnn tmyle ynetmene te!lim olduu
pro-eler de vardr.
T0r!iy$?1$ Yapm#
=var Filmin !ahibi \kr =var, ynetmeni Uaan @rmak iin bir !ylei!inde KBabam
ve VlumL pro-e aama!nda ri!kli grnmyor muydu^ !oru!una yle cevap vermi/ KVnun
getirecei her pro-eye gz kapal girerim.L Bu, iki in!ann yapt bir ite, varabilecekleri en
u noktadr ve tara$lar iin !on derece verimli ve gzel iler yapmann iaretidir.
Filmin ekimi, kurgu!u, !e!lendirilme!i gibi !anat bakmndan gereken ilemlerde i!e,
ynetmen tam bir !erbe!tlie !ahiptir. Bu iki kart dzen karlatrld vakit birincinin
mahzurlar, ikincinin !alad !tnlk kendiliinden ortaya kar.
*olly+ood,da yapmevinin ynetim kuruluna ve bu yapmevini de!tekleyen byk
mali !ermayeye kar !orumlu olan yapmevi bakan bayapmcdan, bayapmc da
emrindeki yapmclardan her eyden nce kazan getiren $ilm evirme!ini i!ter.

Vy!a ok kazan getiren $ilm ok kez !anat bakmndan baarl bir yapt deildir. =merika,da
yapmc, bir !anat deil tccar yeteneine !ahip bir kim!edir.

=vrupa,da i!e yapmc ile ynetmenin alma alanlar iyice ayrlmtr. )netmen de
evirdii $ilmin mali bakmdan baar!zla urama!n i!temeyerek, kendi !orumluluu
altnda gerekletirdii $ilmin ayn zamanda !anat bakmndan da baarl olma! amacn
gder.
=B#Xde de, bir $ilmin meydana getiriliinde !z !ahibi olan ynetmenler vardr, ama
bu ynetmenlerin !ay! *olly+oodXdaki btn ynetmenlerin _ 1EXuna bile varmaz. Bunlar,
birka $ilmi arka arkaya baar kazanm, durumlarn !alamlatrm ynetmenlerdir. Fakat
bunlar da, yapmevi kar!ndaki bam!zlklarn !rdrebilmek iin bu baarlarn devam
ettirmek zorundadrlar.
Bazen bu gibi ynetmenlerin ayn zamanda yapmc olarak ie girdii de olur. V vakit
yapmc"ynetmen adn alrlar. Bazlar !enaryoculuu da yklenerek yapmc"ynetmen"
!enaryocu olur. #aha ok Bam!z .inemaclar denen bu grubun yapt pek ok i baar
kazanm ve bunun !onucunda da =B#Xli yapmclar ynetmenleri daha zgr brakmaya
balamlardr.
)urdumuzda $ilm yapm, genel izgileriyle =vrupa lkelerindekini andrr. (k
yapmevleri halindeki ortaklklarn bakan olan ya da bam!z alan yapmc, belirli bir $ilm
iin !enaryo hazrlatr, ynetmeni, oyuncular !eer, yapm ekibini kurar. )netmen olduka
bam!z bir almayla $ilmi evirir, kurgu!unu ve !e!lendirilme!ini ynetir.
Bu konuda en iyi rnek olarak nmze gelen yapm K?kyaL, Filma yapm irketinin
bir alma!. )apmclk a!ndan :rkiye iin bir rnek ve mihenk ta olmu bir yapm.
.enaryo baznda da irdelendiinde ok iyi bir :rkiye yk!. 3EEC *azirannda 5!tanbulXa
gelen ve bir konuma yapan u!ta !enari!t 8obert 9ckee K?kyaL iin ok iyi bir $ilm diyor ve
yle aklyor/ benim iin $ilm demek hikye demektir. )erel ve benim bilmediim, bana yeni
bir ey !yleyen ve anlatan hikyeler benim ilgimi eker. Byle !enaryolardan oluan $ilmleri
beeniyorum diyor 8obert 9ckee, nk bana yeni bir ey retiyorlar.
S$nary%
Belli bir teknik ve yetenee dayanan, yedinci !anat kurallarn ve o gnn teknik
kurallarn dikkate alan, ilk !atrdan !on !atrna dek !inemaya uygun olarak hazrlanan metin.
Bir baka deyile !enaryo, grnt ve !e!e dnecek bir dncenin, bir olayn yazya
dklmdr.
.enaryo yazm =merikan ve Fran!z tarz olarak iki $arkl biimde gerekletirilir.
=merikan tarznda her !ahne iin alt izili biimde bir knye A!tbalk2 oluturulur. (nyede
!ahne numara!, karakterler, mekn, i"d ve gece"gndz ayrmlar belirtilir.
Fran!z tarz !enaryonun !ahneler ikiye ayrlm !ay$ada !olda grnecekler, !ada
duyulacaklarn yazlma!yla oluturulur. .enaryoda !adece eylemler ve diyaloglar bulunur.
:eknik detaylara yer verilmez. ?vren!el !enaryo $ormatnda bir !ay$a 1"1,I dakikaya denk
gelmektedir. :eknik detaylara yer verilen, ekim !enaryo!udur.

)apmc bir $ilm evirmeye karar verdi mi, yaplacak ilk i/ konu bulmak ve bu konuyu
!enaryo biiminde ilemektir. (onu ok eitli kaynaklardan !alanabilir/ her eyden nce
!enari!t ya da ynetmenin yaratc gcnden doabilir. #orudan doruya !inema iin
ta!arlanan, baka bir kaynaktan alnmayan byle bir konuya dayanan !enaryoya zgn
!enaryo denir.
S$nary% 3i(iml$ri
,00n#$@"y!0)Sin%pi)O<-lin$ )
" #nce"%yk.
" .inop!i!/ Bir bakta okunabilen, diyaloglarn olmad 1"4 !ay$alk zet.
" Vutline/ M:a!lakO%zetR :m yknn hibir eyi atlamadan !ahnelere gre birka
!ay$ada yaplan zet.
" .tep Vutline/ M%zet Si!teR *er !ahnenin banda, olayn bir tmcelik zeti bulunur.
Sin%pi
)unanca,dan gelen !inop!i! !zc kken!el olarak bir bakta okunabilen demektir.
Fran!a,da bu !zck olayn ve kiilerin 1"4 !ay$alk bir zeti anlamnda kullanlr. Bu zette
diyaloglar yer almaz.
=nglo".ak!on kltrlerinde !inop!i! ok daha k!a, birka !atrlk zet demektir/
bunlara brie$ outline Ak!altlm outline2 da denilmektedir.
*er !ahnenin kk kartlardan oluma! halinde/
1. Vlayn ve verilerinOkii, zaman, mekan yer alr.
3. (art yntemiyle !enaryo yazarken, !ahnelerin yerini deitirmek, ya da araya yeni
!ahneler koymak " karmak ok kolaylar.
4. Vlayn mantk!al ve dramatik eklemleniini denetleyebilir.
>. .enaryo boyunca kiilerin hangi !klkta grndn ve bir araya geldiini
izleyebiliriz.
I. .enaryonun ileyiini denetleyebiliriz.
J. :emel !ahneler hangileri^
C. (artlara olay ya da ak!iyon durumuna gre renk verir ve bir panoya a!ar!ak, $ilmin
akn grebiliriz.
Tr$-man@G$li-irim S$nary%<
1. Filme konu olan yknn bir betimleme!idir ve diyaloglar ierebilir.
3. 1I">I !ay$a uzunluunda, imdiki zamanda ve nc kii azndan anlatlan bir konu
zetidir.
4. =nlatda rol oynayan nemli kiilerin bir betimleme!ini de kap!amaldr.
A$!im S$nary%<
1. Fran!aXda ekim !enaryo!u, !enaryonun gerek biimidir.
3. :eknik dekupa- dnda her bilgiyi kap!ar.

4. *areketin, kiilerin ve mekann betimlemeleri, diyaloglar.
>. Uekim !enaryo!u !ahnelere blnr ve her !ahnenin banda baz bilgiler verilir.
5O#, ;ndzO;ece, *areket mekan, VyuncularO)a, i!tee gre ek bilgiler....
I. Uekim !enaryo!u genellikle iki !tun halinde yazlr.
o .oldaki !tunaO;r!el bilgilerO*areketler, ne!neler, grnr varlklar.
o .adaki !tunaO.e!li bilgilerO#iyaloglar, ?$ektler, M*areketlerden doan
grltler yazlmaz.R )alnzca vurgulanma! gereken, dramatik bir ilevi olan
!e!ler yazlr.
J. Uekim !enaryo!una, $ilmlerin trne gre baz blmler eklenebilir.
o (iilerden her birinin yaam yk!.
o Balamn Mtoplum!al, cora$i, tarihiR, !enaryonun anlalma!nda etkili olacak
biimde gelitirilme!i.
o (onuyla, ierikle ve !enaryo iin e!inlenilen kaynaklarla ilgili ta!armlar
o *aritalar, gra$ikler, re!imler...
T$!ni! ,$!<pa8; ='%%-in. #rip->
1. Uekim ve mizan!en iin gerekli bilgilerle donatlmtr,
3. Uekim lekleri,
4. Uekim alar,
>. Vyuncunun hareketleri,
5. (amerann hareketleriOoptik hareketler"zoom in...
6. ;r!el balantlarO;rntnn ke!ilme!i, kararma!, alma!, !ahne gei biimleri
7. (ullanlan ob-ekti$lerO$iltreler,
D. Uekilecek planlar !raya !okulmu ve numaralandrlmtr.
BS-%ry@b%ar1C; = R$imli -ala!>
1. *er !ahne izgi $ilmlerde olduu gibi ematik bir biimde gr!elletirilir.
3. (iilerin ve kamerann hareketleri, ekim alar v! gibi eyler yazl olabilecei gibi,
k!altmalar, ekiller" oklar, noktal izgiler gibi gr!el kalplar da olabilir.
4. Fanta!tik ya da kurgubilim $ilmleri gibi zel trlerin ekiminde zellikle kullanlr.
4. Filmin ekiminde teknik ekip ve ayrca da !tdyo aama!nda gr!el e$ektiler ayn
kareler zerinde alaca iin, iin na!l olma! gerektii re!medilir!e yaplacak i
amacna ulamakta o kadar kolay yol kat eder.
I. Bir kullanm yeri de reklam $ilmleridir. )aplacak ve ortaya kacak iin na!l olma!
gerektii herke! tara$ndan daha nce grnme i!teinden ortaya kar.
"*.0n S$nary% "rn$!l$ri
Ta!i D%/4r0)EFGH
1WCJ yapm, ynetmenliini 9artin .cor!e!e,nin yapt baroln 8obert de &iro,
Nybill .hepperd, Bodie Fo!ter ve *arvey (eitelXin oynad yaplagelmi en nemli =merikan
$ilmlerinden biri!idir. Hietnam gazi!i :ravi! Bickle uyku!uzluk ekmektedir.
Bu uyku!uz geceleri atlatabilmek amacyla tak!i o$rl yapmaya balar. Bu me!lek
ona 9anhattan,n hi grmedii pi!lik dolu yzn g!terir. Fahieler, !atclar... :ravi! tm
bunlara kar byk bir $ke duymaya balar. :ravi!, bir yandan toplum iin yapabileceklerini

dnrken bir yandan da !evdii kadn etkilemeye almaktadr. =raba!na binen henz 14
yanda bir $ahie olan kk @ri!, :ravi!,i derinden etkiler. Bir eyler yapabileceine inanan
:ravi! kendini gelitirmeye karar verir. Bir !re iinde kendini bir lm makine!i haline
getirir. (k @ri!,i pi! hayattan kurtarabilmek iin bir dizi cinayet iler. (endi!i de lmcl
yaralar alr. *er ey bittiinde medya onu kahraman ilan etmi, kk @ri! i!e aile!inin yanna
dnmtr.
%zgn ad 0 :aGi #river
)netmen 0 9artin .cor!e!e
)apmc 0 Bulia 'hillip! < 9ichael 'hillip!
.enaryo yazar 0 'aul .chrader
Vyuncular 0 8obert #e &iroOBodie Fo!terO*arvey (eitel ONybill .hepherdO
'eter BoyleO=lbert Brook!
;rnt ynetmeni 0 9ichael Nhapman
(urgu 0 :om 8ol$O9elvin .hapiro
Film mzikleri 0 Bernard *errmann
)apm yl, lke!i 0 1WCJ, =.B.#
)apm irketi 0 [niver!al 'icture!
.re " 8enk 0 114 dakika " 8enkli
Nin! " :r 0 .inema $ilmi " #ram
Bte 0 1.4EE.EEE dolar
I<r-lar Va1ii Ira!
(urtlar Hadi!i @rak, ynetmenliini .erdar =kar,n yapt 3EEI yapm :rk $ilmidir.
:rk yapm en pahal bteye !ahip A1> milyon ):S2 bir $ilm olup, konu!u itibaryla =B#
:em!ilciler 9ecli!inde #ileri Bakan Nondoleezza 8ice,a =merikan *k`metinin ulu!larara!
tutumu ve #nya tara$ndan na!l grldne dair !zl !oru nerge!i verdirten ilk $ilmdir.
(onu0 :rkiye,de ma$yay kerten 'olat =lemdar,n @rak,ta :rk a!kerinin bana
geirilen uval olaynn intikamn almaya alma!n anlatr.
D
6!temen .leyman =!lan,
(uzey @rakXta uval hadi!e!ini yaam onbir a!kerden biridir. Vlanlar a!kerlik onuruna
yaktramayan !temen, ardnda 'olat =lemdarXa yazlm bir mektup brakarak intihar
eder. (endi!i de devlet adna alan bir i!tihbarat olan 'olat, onuru uruna intihar eden bu
a!kerin !on arzu!u kar!nda kayt!z kalamaz ve adamlaryla beraber (uzey @rakXn yolunu
tutar.
Nanne! Film Fe!tivaliXnde Bri zel dlne layk grlm .erdar =kar, (urtlar Hadi!i "
@rak ile :rk !inema!nn en yk!ek bteli $ilmine imza atyor. #rt ayr dilde ekilen $ilmde
4EEE $igran yer alyor.
:rk !inema!nda da artk !enaryo yazlrken, konunun uzmanlarna danlmaktadr.
(urtlar Hadi!i dizi!inin !enaryo alma!nda u yardmc un!urlar gryoruz/
.enaryo kon!ept danman 0 .oner )aln
.enaryo !pervizr 0 %mer St$i 9ete

)netmen 0 .erdar =kar
)apmc 0 8aci \amaz
.enaryo yazar 0 8aci \amazOBahadr %zdenerO=li (urt
Vyuncular 0 &ecati \amazOBilly 7aneO;ha!!an 9a!!oudO
Bergzar (orelO;rkan [ygun
;rnt ynetmeni 0 .elahattin .ancakl
Film mzikleri 0 ;khan (rdar
)apm yl, lke!i 0 3EEJ, :rkiye
)apm irketi 0 'ana Film, 5ma- :H
.re 0 133 dakika
#il 0 :rke, (rte, =rapa, 5ngilizce
Nin! 0 .inema $ilmi
:r 0 =k!iyon, macera
8enk 0 8enkli
Bte 0 1E milyon Z
;!terim tarihi :rkiye 0 4 \ubat 3EEJ
3abam +$ O5l<m
Babam ve Vlum, 3EEI yapm bir Uaan @rmak $ilmi. ?ge,deki i$tlikten gazetecilik
okumak iin ayrlan .adk,n, yllar !onra oluyla beraber yeniden i$tlie dnnn, 13 ?yll
#arbe!i arka plannda aktarld $ilmin !enaryo!unu da yine Uaan @rmak yazd. Film,
:rkiye,de 4.IEE.EEE izleyici !nrn aan nadir $ilmlerden biri olma baar!n g!terdi.
(onu!u0 1WDE darbe!inde anne!ini kaybeden kk #eniz Ababa! o dnemde birok
erkek ocua verilen i!mi koymu2 yedi yl !onra hi grmedii dede!inin ?geXdeki i$tliine
doru bir yolculua kar. #enizXin dede!ini hi grmeme!inin nedeni dede!iyle baba!nn
yllardr k! oluudur. *!eyin ?$endi AUetin :ekindor2 okumaya diye gnderdii olunun
politik olaylara kartn renince onu evlatlktan !ilmitir nk. .adkXn her eye ramen
baba evine geri dnnn nedeni #enizXden ayrlmak zorunda oluudur/ kk olunu
baba!na emanet edecektir. (elimenin tam anlamyla #eniz bu i$tlikte ha$i$ tatl kak bir
ailenin orta!nda bulur kendini. ?vin yanamalar, k! teyze A\eri$ .ezer2, traktr kullanan ve
tel!izle konuan mthi bir babaanne A*meyra2, bileinden boazna kadar bilezikle dolaan
gelin *ani$e ABinnur (aya2 ve !a$ bir amca A)etkin #ikinciler2.
#n!enize hep!i bararak ve hep bir azdan konuuyor. .adk, uruna !avat bir
:rkiyeXyle ve terk ettii !evgili!iyle ve kendiyle ka!abada yzleirken/ ocuk, dede!inin ve
baba!nn ara!ndaki tm buzlar eritecektir.
Al15 "10ll$r
stanbul Uluslaras Film Festivali (2006)
?n iyi erkek oyuncu 0 Fikret (ukan
?n iyi kadn oyuncu 0 \eri$ .ezer
?n iyi $ilm 0 Uaan @rmak
Nuremberg Film Festivali (Almanya-Trkiye) (2006)
?n iyi $ilm 0 Uaan @rmak

Dnya Film !ikleri "#lleri(2006)
#nya $ilm mzii dl 0 ?vanthia 8ebout!ika
)netmen 0 Uaan @rmak
)apmc 0 \kr =var
.enaryo yazar 0 Uaan @rmak
Vyuncular 0 Uetin :ekindorOFikret (ukanO*meyraO\eri$ .ezerO
Binnur (ayaO)etkin #ikinciler
Film mzikleri 0 ?vanthia 8ebout!ika
)apm yl, lke!i 0 3EEI, :rkiye
)apm irketi 0 =var Film
#atm irketi 0 %zen Film
.re 0 1ED dakika
#il 0 :rke
Nin! 0 .inema $ilmi
:r 0 #ram
8enk 0 8enkli
;!terim tarihi :rkiye 0 1D.11.3EEI
Jyarlama
G0nl0! yaamn '$r %lay bir .0n $nary% !%n<< %labilir2 Za-$n in$ma yaamn -a
!$n1ii1ir2 Fa!a- $nari-& 1a'a 4n#$ ba!a bir ama(la 'a*rlanm '$r 'an.i bir m$-in1$n
1$ yararlanara! bir $nary% m$y1ana .$-ir$bilir2
%rnein nl bir roman, piye!, hikye... !enaryo biimine !okulabilir. #aha nce baka
bir amala hazrlanm her hangi bir metin !inema terimlerine gre hazrlanabilir. [yarlama
!inemaclkta ok !k kullanlan bir ilemdir. [ygulamada zgn !enaryo !ay! kadar, hatta
bazen daha ok uyarlama !enaryo kullanlr.
;enel olarak, byk !at yapan edebiyat rnleri, uyarlama iin kanlmaz birer
adaydr. Birleik =merika,da !enaryo ii de !i!tematik bir biime balanmtr. Bu lkedeki
byk yapmevlerinin hep!inde birer !enaryo blm vardr.
*olly+ood Xda yapmevine bal aylkl yazarlar alr. Bunlarn alma! balca iki
trldr/ yapmcnn verdii ya da kendilerinin bulduu bir konu zerinde !enaryo
hazrlamak, yapmcnn ya da kendilerinin dikkate deer bulduklar bir yapt !enaryo iin
uyarlamak.
.enaryo Blmnde uyarlama iini yrtmek iin gerek yerli, gerek!e yabanc
yaynlar !rekli olarak izleyen kim!eler vardr. Bunlar dikkate deer grdkleri roman,
hikye, piye! v!. gibi yaptlar zetleyip yapmcya verirler. )apmc bu zeti beenir!e yaptn
uyarlama hakk !atn alnr. #nya kla!ikleri ile yln en ok !at yapan yaptlar, !inemaclarn
uyarlama iin en ok bavurduu kaynaklardr.

Bir roman her eyden nce hacim bakmndan $ilmden daha ykldr. &ormal bir $ilm
iki !aati hibir zaman amaz, oy!a 3EEa4EE !ay$alk k!a bir romann okunuu C"D !aat !rer.
Bir $ilm ol!a ol!a bir uzun hikye hacmine !ahiptir. Fakat $ilm, uzun hikyeden alnd zaman
bile onu tpatp izlemez, nk iki!inin anlatm zellikleri baka bakadr.
8oman ve hikye !zcklerle ortaya konur, ok kez !oyut kavramlardan yararlanr/
buna karlk $ilm grntlerle ortaya konur, bu grntler !omuttur.
Bir roman ve hikyenin uyarlanma!nda gz nne alnacak nokta, bunlarn !inemada
kullanlabilecek ynlerinin, zellikleri bozulmayacak biimde alnma!, !inema zellikleri
tamayan blmlerinin !inema terimlerine gre hazrlanma!dr. \ura!n da belirtmek
gerekir ki, !inema zelliklerine ok yakn anlatml edebiyat rnleri de vardr.
%zellikle !inema"edebiyat alveriinin gittike oalma!, !inema ile edebiyatn birbirini
karlkl olarak etkilendirme!i bu yaknl artrr. Bundan dolay da uyarlamaya daha yatkn
olan ya da olmayan edebiyat yaptlar bulunmaktadr.
;rnteki benzerliklerine ramen tiyatro yapt ile !enaryo ara!ndaki bakalk daha
$azladr/ bir piye!, uyarlama bakmndan romandan daha elveri!izdir.
*acim bakmndan iki!i ara!nda byk bir bakalk yoktur, $akat anlatm arac olarak
piye! ile $ilm ara!ndaki bakalk olduka byktr. :iyatro byk lde !ze dayanan bir
!anat olduu halde, !inema gr!el bir zellik tar. ;enel olarak !ahnedeki gibi belli bir dekor
iinde be alt kiinin konuup durma!, !inemada tahamml edilemeyecek bir nokta !aylr.
Bir piye!i iitmekle, yalnzca olgu!unu, konu!unu, dmlerini ve zmlerini anlayabiliriz.
Vy!a bir $ilmi yalnzca konumalarndan izleyemeyiz.
Btn bunlardan anlalabilecei gibi, !enari!t her hangi bir piye!in olgu!unu,
kiilerini, konumalarnn nemlilerini alr, $akat onu tiyatronun dar ve ematik
dekorlarndan, evre!inden tabiat iine karr, !zden ok harekete dayandrr.
Jyarlama S$nary% "rn$!l$ri;
n.ili* 9a-a
%zgn ad 0 :he ?ngli!h 'atient
)netmen 0 =nthony 9inghella
)apmc 0 .aul 7aentz
.enaryo yazar 0 =nthony 9inghella Auyarlama2 9ichael Vndaat-e Aroman2
Vyuncular 0 8alph Fienne!O(ri!tin .cott :homa!OFillem #a$oeO
Buliette BinocheONolin FirthO&aveen =ndre+!
(urgu 0 Bohn .eale
Film mzikleri 0 ;abriel )ared
)apm yl, lke!i 0 1WWJ
#atm irketi 0 9iramaG Film!
.re 0 1J3 dakika
#il 0 5ngilizce

5ngiliz *a!ta, 1WW3,de yaymlanm olan 9ichael Vndaat-e romanndan uyarlanm
V!car dll bir $ilm. =yrca roman da ilgi ekici kurgu!undan dolay (anada,da devlet
tara$ndan verilen nemli dller kazanmtr. Film i!e 1WWJ ylnda vizyona girmitir. Filmin
ynetmenliini =nthony 9inghella yapmtr.
Film 1WWJ ylnda en iyi $ilm de dahil olmak zere W dalda V!car dl kazanmtr. ?k
olarak, romann yazar Vndaat-e de $ilm yapmclar ve !enari!tler ile birlikte alm ve $ilmin
romandan uyarlanma aama!nda nemli katklarda bulunmutur.
EFFG O#ar "10ll$ri
%dl, ?n 5yi Film
%dl, ?n 5yi )armc (adn Vyuncu 0 Buliette Binoche
%dl, ?n 5yi .anat )netmeni 0 A.tuart Nraig and .tephanie 9c9illan2
%dl, ?n 5yi .inematogra$i 0 ABohn .eale2
%dl, ?n 5yi (o!tm 0 A=nn 8oth2
%dl, ?n 5yi )netmen 0 A=nthony 9inghella2
%dl, ?n 5yi Film 9onta- 0 AFalter 9urch2
%dl, ?n 5yi 9zik 0 A;abriel )ared2
%dl, ?n 5yi .e! 0 AFalter 9urch, 9ark Berger, #avid 'arker,
Nhri!topher &e+man2
=daylk, ?n 5yi Barol A=ktr2 0 8alph Fienne!
=daylk, ?n 5yi Barol A=ktri!2 0 (ri!tin .cott :homa!
=daylk, ?n 5yi .enaryo,
?n 5yi [yarlama 0 A=nthony 9inghella2
3aba)EFGK
Baba A:he ;od$ather2, 9ario 'uzo,nun yazd ayn adl romandan uyarlanan, Franci!
Ford Noppola,nn ynettii, 9arlon Brando ve =l 'acino,nun barollerini paylat $ilmdir.
Filmin hikye!i, 3. #nya .ava,nn bittii yl olan 1W>I,te balar ve 1E yllk bir dnemi
kap!ar.
Film, &e+ )ork,ta yaayan gl bir 5talyan ma$ya aile!inin hikye!ini anlatr.
;!terime girdii A1WC32 andan itibaren ok ilgi grm, birok kurum, en!tit ve derginin
gelmi gemi en iyi $ilmleri !ralama!nda en !t !ralara yerlemitir. (ullanc oylarnn baz
alnd @9#B.com,un en iyi 3IE $ilm li!te!inde halen 1. !radadr.
Yapm
1WC3 ylnda g!terime giren $ilm, daha nce birok $ilmin !enaryo!unu yazm ve
ynetmi olan Franci! Ford Noppola tara$ndan ynetildi. Noppola, 1WCE,te 'atton $ilmi ile en
iyi !enaryo dalnda V!car kazanmt ama ynettii $ilmler, byk kitlelere ulaamamt.
)apmc $irma 'aramount 'icture! baarl olacandan emin olamad iin $ilm, J milyon
dolar gibi olduka dk bir bteyle ekildi. Filmin ekimleri 3W 9art"J =u!to! 1WC1
tarihleri ara!nda yapld.

Uekimler, Noppola ile 'aramount 'icture! ara!ndaki gerginlikle balad. Bunun en
byk !ebebi, Noppola,nn !rar ettii birok harcamann !tdyo tara$ndan gerek!iz
bulunma! idi. =yrca !tdyo, i!mini !adece Broad+ay evrelerinin bildii =l 'acino,ya da
pheyle yaklayor, ynetmenden oyuncu kararn gzden geirme!ini i!tiyordu. 9ichael
Norleone,yi oynama! iin !tdyonun i!tedii i!im 8obert 8ed$ord,du. =ncak Noppola, 5talyan
a!ll, :ony dll 'acino,da !rar etti.
R%mann ya*ar Mari% P<*% '$m $nary%y< C%pp%la il$ birli!-$ ya*1& '$m 1$
($!iml$r$ !a-l12
Film, 3> 9art 1WC3 tarihinde g!terime girdi ve ilk ha$ta I,4 milyon [.# gie geliri
elde etti. :oplamda i!e D1,I milyon [.#,ye ulat. )eniden g!terimlerle birlikte 1WWC yl
itibariyle =B#,de 14> milyon [.#, dnya apnda i!e 3>I milyon [.# gie geliri elde etti. Bu,
gelmi gemi tm rekorlarn alt !t olma! anlamna geliyordu. Film bu rekoru, 1WCI ylnda
Ba+! $ilmi tara$ndan geilene kadar elinde tuttu.
3aba /ilmi 0( O#ar !a*an12
?n 5yi Film
?n 5yi ?rkek Vyuncu"9arlon Brando Ab2
?n 5yi [yarlama .enaryo"Franci! Ford Noppola, 9ario 'uzo
Film, ayrca D ayr dalda daha V!car aday oldu. Bunlarn dnda I =ltn (re, 1
;rammy ald ve birok $e!tivalden dlle ayrld.
Ab2 Brando, kendi!ine verilen ?n 5yi ?rkek Vyuncu V!car %dl,n =B#,nin, zellikle
*olly+ood,un kzlderililere kar uygulad ayrmcl gereke g!tererek reddetti.
Filmin $-!il$ri
Bir #on Norleone replii olan cVna reddedemeyecei bir tekli$ yapacamc, !inema
tarihinin en ok gnderme yaplan repliklerinden biri haline geldi. =merikan Film
?n!tit!,nn 3EEI ylnda yapt bir ankette, en ok hatrlanan 3. replik !eildi.
Baba $ilmi, ardndan ekilecek olan Baba 3 ve Baba 4 $ilmlerine n ayak oldu. Bu $ilmler de
'aramount 'icture! !tdyolarnda ekildi, Franci! Ford Noppola tara$ndan ynetildi ve
barolnde =l 'acino oynad.
%zgn ad 0 :he ;od$ather
)netmen 0 Franci! Ford Noppola
)apmc 0 =lbert .. 8uddy
.enaryo yazar A8oman2 0 9ario 'uzo
[yarlama 0 9ario 'uzoOFranci! Ford Noppola
Vyuncular 0 9arlon BrandoO=l 'acinoOBame! NaanO
8obert #uvall O#iane (eaton
;rnt ynetmeni 0 ;ordon Filli!
Film mzikleri 0 &ino 8otaO5talya,da .icilya (a!aba!,nn yerel mzii.
)apm yl, lke!i 0 1WC3, =B#
)apm irketi 0 'aramount 'icture!
.re 0 1CI dakika
#il 0 5ngilizce, 5talyanca, Satince

8enk 0 8enkli A:echnicolor2
S$nari- +$ Yar1m#lar
.enari!t btn bu me!eleleri gz nnde bulundurarak alr. =vrupa lkelerinde,
!enaryolarn meydana getiriliinde ynetmenin de byk lde emei bulunma! bu
bakmdan ok yararldr.
Unk !enaryoyu grnt klna !okacak olan ynetmendir. .enari!tin
ynetmenden baka bavuraca kim!eler de vardr. .enaryo uyarlama yoluyla
hazrlanyor!a, a!l yapt yazann da, bu ie katlma! yararldr/ yaptn hava!nn
korunma!nda yazarnn byk yardm dokunabilir.
Bazen uyarlama! yaplacak metnin zetini !enari!tten baka bir kim!e hazrlam
olabilir, bu ii yapana uyarlamac denir/ yani uyarlamaclk ve !enaryoculuk ayn kim!ede
birleebilecei gibi bunlar ayr ayr kim!eler de olabilir. .enari!tin baka bir nemli yardmc!,
konuma yazardr. =dndan da anlalabilecei gibi konuma yazar, konumalar hazrlar.
Uok kere, konumalar da !enari!t tara$ndan yazlr, $akat gerekte konuma yazarl ayr bir
yaratclk, teknik ve !anat i!teyen bir almadr, bundan dolay da bu ile ayr bir kim!e
grevlendirilir.
Bir $ilmdeki konumalar ile bir piye!teki konumalar ara!nda byk bakalklar vardr.
(onumalar bir tiyatro yaptnn hemen hemen en nemli e!idir. 'iye!in btn olgu!u
konumalarla yrr, geliir/ dmler konumalarla atlr ve zlr/ kiiler davranlarndan
ok konumalarla belirlenir.
Vy!a !inemada konuma ikinci derecede bir edir/ grnty hibir zaman
aklamaz, nk !inemada bu, edebiyatta KhaivL denilen $azlalktan baka bir anlam
tamaz. .inemada konumalar grntye ancak yardmc olur, onu tamamlar.
Bundan baka, tiyatrodaki konumalarn ak!ine, !inemadaki konumalar !yleni, !e!
tonu, ortaya koyduu anlam bakmndan gnlk yaaytaki konumalarn hemen ayndr/
yani tiyatroda olduu gibi bir !z !anat olmaktan ok, gnlk yaay yan!tan doal ve
gereki bir konumadr.
A$!im S$nary%<
Ayrmlama evresiyle senaristin ve k$nu%ma ya!arnn i%i bitmi% $lur& buna kar%lk
y'netmen (al%masnn ilk 'nemli b'lmne ba%lar) *u (al%ma ayrmlamay (ekim
senary$su kl+na s$kmaktr) *ir (ekim senary$sunun en ksa tanmlamas, tamamlanm%
bir -ilmin ala.a+ kl+ #a/a (ekime ba%lama#an 'n.e en k(k ayrntsna ka#ar belirten
metin $larak ya0labilir)
Bir ekim !enaryo!u, ortalama 1EE"3EE daktilo !ay$alk bir metindir. Uoaltlan bu
metin, $ilmde alacak belli bal ilgililere datlr. Uekim !enaryo!unun her !ay$a! iki !tuna
ayrlmtr. .oldaki !tunda grntyle ilgili btn aklamalar, !adaki !tunda i!e
konumalar ve !e!le ilgili btn aklamalar yer alr.

Bir ekim !enaryo!u yzlerce ekime ayrlmtr. ;enel olarak bir $ilmde IEE"JEE
ekim bulunur. Bu ekimler 1Xden balayarak !ra numara! alrlar/ bu numaralara ekim
!ay! denir.
Bir ekim, $ilmin en kk birimidir ve kamerann !rekli olarak bir kerede
iletilme!iyle elde edilir. Buna gre ekimlerin uzunluu az ya da ok olabilir. Uekimlerin
uzunluk ve k!al, ekilen !ahnenin gereine gre deiir. Uekimin bundan baka zellikleri
de vardr.
Bu zellikler kamerann ekim !ra!ndaki durumuyla ortaya kar. Uekim !ra!nda
kamera, $ilm zerine grnt!n ald ci!me yakn ya da uzak bulunabilir/ bu ci!me alttan
ya da !tten, dzgn ya da eik bakabilir/ ya da ekim !ra!nda eitli hareketler yapabilir/
btn bu durumlarda ortaya baka baka zellikte ekimler kar.
A$!im "l($!l$ri
%nce alc ile konu ara!ndaki uzakl ele alalm0 =lc konuya ne kadar yaklar!a bu
konunun grnt ereve!inde kaplad yer o kadar byk olur/ konudan ne kadar
uzaklar!a konunun ereve iinde kaplad yer o kadar kk olur. Uekim leinde
ekimler kkten bye doru ylece !ralanr0 Ayrn- ($!imi& ba ($!imi& %m<* ($!imi&
.450 ($!imi& b$l ($!imi& 1i* ($!imi& b%y ($!imi& .$n$l ($!im& -%pl< ($!im& <*a! ($!im2
*emen belirtmek gerekir ki btn bu ekimler birbirinden ke!in bir lyle ayrlamaz/
te yandan her ekimin !nr bazen lkeden lkeye az ok deiir. ;enellikle ekim l!ne
temel olarak in!an alnr, ekimler in!an boyunun grnt ereve!inde kaplad yere gre
belirlenir.
Bylelikle, konunun, grnt ereve!ine gre boy bakmndan !ralanma! ortaya
kar ki, buna ekim lekleri denir. Uekim lekleri !eyirciyi etkilemede ve me!a- iletiminde
olduka etkilidir. .inema ve televizyonda ok $arkl ekim lekleri kullanlma!na ramen
ekim leklerini on madde halinde genelleyebiliriz.
E2 Ayrn- A$!imi =AA> herhangi bir ci!min !on derece byk grnt!nn ereveyi
doldurma!dr. %rnein bir gzn, elin, bir bardan, anahtarn, bir yaznn, re!min btn
grnt ereve!ini doldurma! bir =yrnt UekimiXdir.
d &e!nenin bir k!mnn tm ekran doldurduu ekim leidir.
d 5zleyicinin dikkatini belli noktalarda toplamak iin idealdir.
K2 3a ($!imi =3A> bir in!an bann btn grnt ereve!ini dolduracak byklkteki
grnt!n veren ekimdir.
d ;enelde konuan bir in!ana ilginin ekilme!i iin kullanlr.
d #inleme detaylar, nlemler, mimikler ba planda alnabilir.
d Ba boluu bu lekte iyi ayarlanmaldr. 9ikro$on, yaka mikro$onu veya grnme!i
i!tenmeyen taklar, rozetler iin ka leidir.
d Ba plan, $otogra$ ve televizyon ereve!inde byk bir alan kaplayacandan, kiiyi
izleyiciye yaklatrr.
d 9e!a- veren kii daha ok dikkat eker.

d .inema perde!inin byklnden dolay uzun !re ba plann kullanlma!, belki de
normalden daha byk grnen ba nedeniyle !eyirciye ar bilgi ykler.
L2 Om<* A$!imi?n1$ =OA> ereveye bala birlikte omuzlar da girer.

d Fondaki veya evredeki ayrntlarn paralarnn da ereve iine alnma!n !alar.
d 9zik aleti alan, dan! eden, hareket eden veya konuurken hareket eden kiilerin yakn
ekimleri iin !ka kullanlr.
(arlkl iki kiinin konuma! !ra!nda kiilerin zellikle ba byklklerinin $arkl
olduu durumda omuz plan kullanlma! doru olur.
kili 1mu! 2ekim
4. G450 A$!imi =GA> g!ten yukar!nn ereveye girdii ekim eididir.
d (iinin ak!iyon ynn verir.
d &e!neldir.
d 9ekn iliki!ini belirler.
d (onuya ilikin bir grntnn erevenin !a veya !ol boluuna yerletirilme an!
vardr.
M2 3$l A$!imi?n1$ =3lA> ereveye belden yukar! girer.
d Bu lekte $on ve evredeki un!urlarn da kompoze edilerek ereveye yerletirilme!i
gerekmektedir.
d (onuya ilikin bir grntnn erevenin !a veya !ol boluuna yerletirilme an!
vardr. Bu nedenle anon! ve !unumlarda kullanlan en gzel planlardan biridir.
d Bel planda kii rahata hareket edebilir. Uereveyi terk edebilir.
!ili 3$l A$!imi
H2 ,i* A$!imi?n1$ =,A> i!e dizden yukar! girer.
G2 3%y A$!imi =3yC> bir in!an boylu boyunca ereveler.
d ;enel bir bilgi vermek, kiiyi tantmak iin kullanlr. Boy planda dikkat edilme!i gereken
ba boluu ve alt boluun orandr. #enemeler !onucunda ba boluu oran 3 birim
dnlr!e alt boluk orannn 1 birim olma!, boy plan iin en uygun grnty verdii
grlmtr.
d Ba ve alt boluun verilmeme!i i!e dar bir alanda !km, ezilen in!an grnt!
oluturmaktadr.
N2 G$n$l A$!im?1$ =GnA> bir in!an genie bir dekor iinde boylu boyunca grnr. 5zleyene
mekn hakknda $ikir veren bir ekim trdr.
G$n$l ($!imin !<llanl ama(larO

d 5zleyiciye mekn hakknda k!a zamanda bilgi vermek
d ;rntdeki ne!neler ara!ndaki ilikiler ve uzaklklar hakknda bilgi vermek.
F2 T%pl< A$!im =TA> birka kiiyi geni bir dekor iinde verebilen ekimdir.
EP2 J*a! A$!im =JA> i!e, her hangi bir yerin tepe, kule, uak... gibi yk!ek ve ok uzaktan
alnm grnt!n verir.
A$!im 4l($!l$ri +$ yara--5 alanlar n$l$r1irQ
G4r0n-0n0n !<llanm bi(iml$riO
1" ;erek!el
3" Uevre!el
4" )orumlayc
>" .imge!el
I" %ykndrc
J" %zletirici
C" Birletirici
Bir de iki kiiyi ;! ekiminde veren 5kili Uekim M5UR, kiiyi bel ekiminde veren
6l Uekim M6UR gibi eitler vardr. Bundan baka, daha ayrntl bir !n$lamada iki komu
ekimin ara!nda yer alan durumlar da, i!tenir!e, g!terilebilir M)ar";enel, )ar":oplu
Uekim... gibiR.
Iam$ra 9ar$!$-l$ri
(amera hareketlerini, zerine baland kamera aya ve onun oynar balkl ka$a!
!aye!inde yapar. *atta baz hareketler iin Mne"arkaya"yana"yukar"aaR kamera $arkl
aygtlara da Maryo, crain v!.R balanmak zorundadr. Bu hareketler kameraman tara$ndan
kontrol edilerek elle veya uzaktan kontrolle otomatik olarak uygulanabilir.
Pan)Sa5a@S%la Ya-ay A$+rinm$
(amerann !adan !ola " !oldan !aa doru yapt evrinme hareketine pan denir.
.oldan !aa yaplan harekete !aa pan, !adan !ola yaplan harekete !ola pan denir.
d [zun bir ob-eyi me!ela bir gemiyi ekerken, gemi hakknda daha ok detay verebilmek
amacyla pan yaplr.

d 'an yaparken birbiri ile ilikili iki un!ur hakknda izleyiciye bilgi vermek ve bu iki un!uru
birbirine ilikilendirmek amacyla hareket tercih edilir.
d Bu nedenle pan iin balang kare!i ile pan hareketinin !on kare!i ok nemlidir.
d Bu iki un!ur ara!nda ok $azla boluk var!a pan tercih edilmez, aradaki boluk hem
!eyirci, hem de konu iin nemi olmadndan izleyiciyi !kar. #ikkatinin dalma!na neden
olur.
d 'an hareketi en $azla WEe alar iin tercih edilmelidir.
d 'an hareketinin hz da ok nemlidir. #etaylarn kaybolmayaca kadar yava, ama
!kmayacak kadar tempolu olmaldr.
Y<!ar @ Aa5 A$+rinm$)Til-
(amerann dikey ek!ende, yukardan aaya"aadan yukarya doru yapt
hareketlere tilt hareketi denir. (amera gvde!inin yk!elip alalarak yapt hareketten $ark
ekim dzlemin deimeme!idir. )ukardan aaya yaplan tilt hareketine tilt do+n, aadan
yukarya yaplan harekete tilt up denir. %rnein bir in!an vcudunu yukardan aaya doru
taradmzda oluan hareket tilt do+n olacaktr.
d ;enel grnt! herke! tara$ndan bilinen veya daha nceki planlarda g!terilen ob-elerin
detaylar hakknda bilgi vermek amacyla,
d Uereve $ormatna uymayan ok yk!ek ve byk ob-elerin ekiminde, me!ela bir kadnn
kapy ama!yla ka$a!nn grnme!i !onra kapy alan kii gzyle aa doru bir bak
Agz !z2 gerekletirmek veya normal olmayan bir davrann !rprizini !eyirciye
g!termek Akapdaki kadnn plak oluu gibi 2 amacyla,
d %zel e$ektler veya karmaa gibi bir ok ama ile tilt hareketi yaplr.
l$ri @ G$ri 9ar$!$-)Tr<#!
(amera ile ileriye " geriye doru yatay ek!ende yaplan harekettir. #olly, pede!tal
veya aryo ile yaplabilir. *areket takiplerinde kullanlr. (onunun hareketine ak!i i!tikamette
yaplabilir. Bu !ayede konunun olduundan daha hzl hareket ettii etki!i uyandrlabilir.
Uereveyi gerek!iz yere bytmemek veya kltmemek iin kullanlr.
Yanlamana Iayma),%lly)Crab
(amera gvde!ini hareket ettirilerek yaplan mekanik harekettir.

d Bu hareketler, dar mercek a!nda tav!iye edilmez.
d (ameray ele alarak ve kamera !allanma!n, titreme!ini gz ard ederek yaplabilir.
d (ayma hareketi dz zeminlerde tekerlekli bir tripod veya dolly ile zeminin bozuk olduu
durumlarda aryo kurarak yaplabilir.
d )ryen, koan bir kiiyi ereve geniliini deitirmeden takip etmek amacyla !k !k
kullanlr.
d #uvardaki, tabletteki kabartmay yatay dzlemde tararken pan yapar!ak kabartmann
ularna doru netlik ve ereve byme!i problemini ortadan kaldrmak iin yatay dzlemde
kayma hareketi idealdir.

Y<!ar @ Aa5 9ar$!$-)P$1a-al
(amera ile yukardan"aaya veya aadan"yukarya doru dikey ek!ende yaplan
harekettir.
d 9e!ela bir in!an ayaklarndan bana kadar ereveyi geniletmeden takip etmek iin
yaplr.
d #ikey ne!nelerin yzeylerindeki re!im veya kabartmay takip ederken tilt hareketi
yaplr!a netlik ve ereve byme!i probleminden kanmak iin idealdir.
Ar!
(amerann daire!el olarak yapt harekettir.

d Uerevenin !abit tutulma!, hareketin doru yaplma! iin gereklidir.
d 8e!im ereve!inin balangc ile biti kare!inin ayn $ormatta olma! tercih edilir.
Op-i! Iay1rma)Z%%m
Uekilen konunun !abit bir yerde durma! ve kamera gvde!i ile hareket etmeye gerek
kalmadan grnt a!nn byme!i veya klme!inin mercekler yardmyla !alanma!dr.
Vb-ekti$ iinde bulunan merceklerin ileri veya geri hareketiyle yaplr. Bu optik kaydrmaya
zum denir.
d .abit al ob-ekti$lerde, odak uzakl !abit olduundan bu hareket mmkn deildir.
d #eiken al zum ob-ekti$ler ile mmkndr.
d =!lnda zum ob-ekti$ler, ani a deiiklikleri gerektiinde, kameramann !k !k ob-ekti$
deitirecei durumlarda zaman kaybn ortadan kaldrmak amacyla ve birok ob-ekti$in
tanamayaca durumlar iin retilmektedirler.
d =ncak bu ani a deiikliini bir hareket olarak kullanan ynetmenler ile zum hareketi
ortaya kmtr.
d Uereveye !mayan konunun genelini grmek iin veya genel grnt iinden detaylar
almak iin zum yaplr.
d 7um hareketinde ereve geniler veya daralr. Bu durumun gz nnde bulundurulma!
halinde kullanlabilir.
d %rnein uzaktan kameraya yaklaan bir in!an g! planda takip etmek iin ilk ob-ekti$
genilii eer 13I mm i!e, o in!an kamera yaknna geldiinde ob-ekti$ ap 3Emm civarna
kadar genilemektedir. Bu durumda, kameraya yaklaan in!an ereve d brakmamak iin
etra$tan konuyla ilgi!i olmayan birok ey ereveye girecektir.
d 7um hareketinde en byk dezavanta-, dar bir ada ob-eyi ektiimizde arka plann
$lulama!, ob-enin genelini grmek iin a geniletildiinde i!e arka plann da netleme!idir.
5n!an gz bir grntden baka bir grntye geerken ke!erek hareketi takip
edebilir. )ani in!an gznn doa!nda zum yoktur. Beyin i!e bu hareketi dzeltemez. 7um
hareketi a!lnda ciddi bir kamera hareketidir ve zaten ereve iinde hareket eden ne!neler
var!a izleyicinin dikkatini datmamak iin ayrca bir zum hareketi yaplma! tav!iye
edilmemektedir.

Iam$ra1a I%mbin$ 9ar$!$-l$r
(amera ile ayn anda birden $azla hareketin yaplma!na kombine hareket denir. .ka
kullanlma!nn !eyirciyi karmaaya ve mekn hakkndaki bilgileri alamama!na neden olma!
nedeniyle zel hareketler olarak az kullanlr. Birbiri arka!na kombine hareketler yaplmaz
veya kurgulanmaz.
Uerevenin gereine gre ayn anda !ola pan ve tilt yaplabilir. Bu bir kombine
harekettir. (ameraman ayn anda kamera gvde!ini !ola dndrerek yukar kaldrr, netlik i!e
kamera a!i!tanna aittir. Bu hareketler kameraman tara$ndan kontrol edilerek el ile manuel
veya uzaktan kontrol ile otomatik olarak uygulanabilir. (amerann ob-ekti$ dzeninin zerine
taklan remote control cihazlar ile zoom hareketi ve netlik kamera a!i!tan tara$ndan
uzaktan kontrol edilebilir. (amera gvde!ine taklan !ervo motorlu !i!temler ile kamera her
yne kameramann uzaktan kontrol ile dndrlebilir.

Iam$ra 9ar$!$-in1$ Zamanlama
(amera hareketinde kameramann birden $azla konuya dikkat etme!i gerekir. ?n
nemli!i zamanlamadr.
1. Balang Uereve!i
3. *areket Balangc
3. *areketO7amanlamaO.enkron
>. *areket .onu
I. .on Uereve
E2 3alan.( A$r($+$i
Bir re!min iinde hareket yaplacak!a, ama iki re!im ara!nda balant yapmak,
re!imleri taramak, detayl ekimler yapmak olabilir. Bu nedenle harekete bir yerden
balamak kanlmazdr. Bu ilk karenin konuyla ilgili ve kompozi!yon kurallarna uygun olma!
gerekir. 5lk yaplan ereve monta-cnn iki re!mi birbirine kolayca balayabilme!i ve
!onradan yaplacak hareketin bann ke!ilmeme!i iin en az D !aniye kaydedilmeli ve daha
!onra harekete balanmaldr.
K2 9ar$!$- 3alan.#
(ompozi!yon kurallarna uygun ilk erevenin kaydndan !onra, kameraman kendini
hazr hi!!ettiinde harekete balamaldr. Balang !ert bir hareketle yaplmamaldr.
)umuak bir kayma hareketi ile balamak, hareket balangcnda tereddt etmemek, hzl
balayp !onradan yavalamamak veya ok yava balayp !onradan hzlanmamak gerekir.
L2 9ar$!$-)Zamanlama
*areket yava balayp, belirli bir !abit hzda devam etmelidir. Bu hz kameramana
verilebilir veya kameraman normal bir hzda hareket eder. ?er hareket !re!i verilmi!e
kameraman bu zamana uymak iin bir bir deneme yapmal, zaman tutarak kontrol etmelidir.
*areketin tamamnda bu !renin tamamlanma! ii hzlanlmamal veya yavalanmamaldr.
Bu zamanlama !adece kameramann !orumluluundadr.

R2 9ar$!$- S%n<
(amera hareketi tamamlandnda, harekete balanlan hzda yavaa hareket bitirilir
ve durulur. *areketin bitii !ra!nda ani durular veya ok yava durular, bir trl
duramamalar a$$edilemez.
M2 S%n A$r($+$
(amera hareketine !on verildiinde durarak ilk erevedeki gibi en az D !aniye kayt
yaplmaldr. *areketin !onunun ke!ilmeme!i ve monta- iin bu !re gereklidir. (amera
hareketine !on verilerek bulunan !on erevenin, konuyla ilgi!i olan ve kompozi!yon
kurallarna uygun bir ereve olma! gerekir.
Iam$ra A( +$ G4r0 N%!-a
(amerann mercei ile konu ara!ndaki aya kamera a! denir. #aha nce de
grdmz gibi, kameralar ok kez bir ayak bal zerinde bulunur. Bu balk kamerann
yatay bir ek!en zerinde aaya yukarya, dikey bir ek!en zerinde !aa !ola hareketini
!alar.
(amera yatay ek!en zerinde mercei aaya doru uzanacak biimde eilir!e 6!tten
;r A6;2 durumu meydana gelir, yani konu yukardan aaya bakld zamanki biimiyle
grnr.
Bunun kart, kamerann yatay ek!en zerinde mercei yukarya doru kalkacak yolda
hareketidir/ bu durumda da =lttan ;r A=;2 meydana gelir, konu aadan yukarya
bakld zamanki gibi grnr.
N$n$nin .0#0
Uereve konumu 0 Uerevenin !t k!mnda yer alan ne!nenin gc artar.
Byklk oranlar 0 &e!nenin ve onu evreleyen eylerin greli oranlar ne!nenin gcn
etkiler.
Nesnenin 3. g'r% A(sn#an Nasl 4tkilenir5
1. [ygun olmayan ekilde dzenlenen ne!nenin gc azalr.
3. =lak al ekimler ne!nenin gcn ve nemini vurgularken, yk!ek al ekimlerde
zay$lk ve nem!izlik izlenimi vardr.
4. Uekim yaknlatka ne!nenin gc artar.

S$nary%n<n 3i(imi
)netmen ayrmlamaya dayanarak, ekim !enaryo!unu en kk ayrnt!na kadar
hazrlar, yle ki, bir ekim !enaryo!unu bitirdikten !onra $ilm/ ekim ekim, hatta grnt
grnt ynetmenin gznde artk hazrdr, tamamlanmtr.

Uekim !enaryo!unun kaleme alnma!, ynetmenden ynetmene deiir. Baz
ynetmenler kabata!lak bir ekim !enaryo!unu yeterli grrler/ ynetmenlerin ou i!e
ekim !enaryo!unu btn ayrntlaryla hazrlarlar. *atta ekimlerin ne kadar !receini
belirten ynetmenler bile vardr.
)ukardan beri belirtilen noktalar toparlar!ak, bir ekim !enaryo!unun kaleme
alnnda, yani buna verilecek biimde balca unlarn gz nne alnma! gerektii gze
arpar. Uekim !ay!, ekimin kapal bir yeri mi, ak havadaki bir yeri mi g!terdii Mbunlar
KiL ve KdL terimiyle belirtilirR, ekimin KgndzL m yok!a KgeceL mi geen !ahneyi
g!terdii, ekimin getii yer, ekimin eidi.
"rn$! bir S$nary%
Filmin =d 0 9[:S[S[(
Filmin :r 0 #eney!el
Filmin .re!i 0 4 dk.
)apm " )netim " .enaryo 0 'nar \akarcan
(amera " (urgu " #evamllk " @k a .e! 0 'nar \akarcan
Vyuncular 0 Burin )aln, Nan \akarcan A?l2
9zik 0 Neltic @ri!h @n!trumental
.anat )netmeni 0 Bahar %zer
Filmin Vri-inal Format 0 9ini #H
)apm )l 0 3EEJ
'ro-e #anman 0 %. ;r. )avuz .ezer
S' E)Pnar E+)G0n10*@()Sal%n
U 1O9a!ayla birlikte :oplu )kn 'lOBo yap"boz kartonu, keleri
kadra-n kenarlarndan dar kacak ekilde durur. (artonun !ol altna
gelecek ekilde koyu krmz, el yaz! karakterlerle ve byk puntolarla0
9[:S[S[(^ )az!.
9zik0 Neltic @ri!h
@n!trumental giri
blm.
Zin#irl$m$
S' K)3<r(in E+)G0n10*@()3<r(in O1a)3<r(in 6EF7)SNEMASIOP
U 3OBurinXin amor!undan, ;! 'lO=ynadaki Burin, krmz odada,
hareket!iz ve i$ade!iz ekilde aynaya bakar.
U 4OBurinXin amor!undan, Ba 'lO=ynadaki Burin, krmz odada,
hareket!iz ve i$ade!iz ekilde aynaya bakar.
9zik0 Neltic @ri!h
@n!trumental
Zin#irl$m$
S' L)Pnar E+)G0n10*@()Sal%n)Can 6El7
U >O)kn 'lO)ap"boz kartonu. ?l, bo yap"boz kartonunun zerine bir
yap"boz para! koyar.
9zik0 Neltic @ri!h
@n!trumental
Zin#irl$m$
S' R)3<r(in E+)G0n10*@()3<r(in O1a)3<r(in 6EF7)SNEMASIOP
U IOBurinXin amor!undan, ;! 'lO=ynadaki Burin, krmz odada,
hareket!iz ve gznden yalar akarak, aynaya bakar.
9zik0 Neltic @ri!h
@n!trumental
Zin#irl$m$
S' M)Pnar E+)G0n10*@()Sal%n)Can 6El7
U JO)kn 'lO)ap"boz kartonu. ?l, yap"boz kartonunun zerine ikinci ve 9zik0 Neltic @ri!h

nc yap"boz paralarn koyar. @n!trumental
Zin#irl$m$
S' H)3<r(in E+)G0n10*@()3<r(in O1a)3<r(in 6EF7)SNEMASIOP
U CO=ynadan Ba 'lOBurin, hareket!iz durarak ve gzya dkerek
aynaya bakar, dudan yavaa !rmaya balar.
U DO)kn 'lOBurinXin dudaklar ve burnunun ucu. Burin, dudan
yavaa !rmaya devam eder.
9zik0 Neltic @ri!h
@n!trumental
Zin#irl$m$
S G)3<r(in E+)G0n10*@()Iaranl! I%ri1%r)3<r(in 6EF7
U WO)kn 'lOBurinXin az ve burnunun ucu. =z, koyu renk bir earpla
balanmtr.
9zik0 Neltic @ri!h
@n!trumental
Zin#irl$m$
S' N)Pnar E+)G0n10*@()Sal%n)Can 6El7
U 1EO)kn 'lO)ap"boz kartonu. ?l, yap"boz kartonunun zerine drdnc
yap"boz para!n koyar.
9zik0 Neltic @ri!h
@n!trumental
Zin#irl$m$
S' F)3<r(in E+)G0n10*@()3<r(in O1a)3<r(in 6EF7)SNEMASIOP
U 11OBan ucu grlecek ekilde !tten =mor! =ynadan Bel 'lOBurin,
yerde oturmu, elinde tuttuu $otora$a bakar.
9zik0 Neltic @ri!h
@n!trumental
Zin#irl$m$
S' EP)Pnar E+)G0n10*@()Sal%n)Can 6El7
U 13O)kn 'lO)ap"boz kartonu. ?l, yap"boz kartonunun zerine beinci
yap"boz para!n koyar.
9zik0 Neltic @ri!h
@n!trumental
Zin#irl$m$


Bunlarla, ekim !enaryo!unun !olundaki !tunda br teknik aklamalarla birlikte
ekimin neyi g!terecei ayrntlaryla anlatlarak verilir. .adaki !tuna i!e konumalar/
eitli tabii !e!ler Agrlt, !e! etkileri2 ve mzik zerine aklamalar konur.
.adaki !tunla !oldaki !tun ara!ndaki bantnn, ekim !enaryo!unun yazlnda
gz nnde tutulma! gerekir. )ani !oldaki !tunda bir kim!enin konumaya balad, bir
grltnn, !e! etki!inin yer ald belirtildii zaman, bunun !onucu ayn hizada !adaki
!tunda yer almaldr.
Uekim, !ahne, ayrm, blm... gibi eitli $ilm paralarnn birbirinden na!l ayrldn
g!teren noktalama terimleri de !enaryonun gerekli yerinde belirtilir.
)urdumuzda !enaryonun nemi bugne kadar anlalm deildi, ancak !on bir iki
yldr dizi $ilmlerin ve gen bam!z ynetmenlerin $ilmleriyle !enaryo gerek arln
hi!!ettirmeye balad.
.enari!tliin apayr bir !anat ve teknik olduu, !enari!t yetitirmek gerektii zerinde
hi durulmamakta, uyarlamac ve konuma yazarnn i!e ad bile gememektedir.
=merikan !inema!nda 3EEC !onbaharnda yazarlar !endika!nn balatt grevle,
gerek =merika gerek!e de btn dnya !enari!tlerin ne olduunun $arkna vardlar.

Unk :rkiyeXde yaynlanan baz =merikan dizilerinin yayn bile !ekteye uramak
zereydi. Bu nedenle ;olden ;lobe dl treni neredey!e dzenlenemedi. Vyuncularn da
verdikleri de!tekle, =kademi bu iin olmayacan grd. Unk dnyaca mehur 3EED V!car
%dl :reni de grev nedeniyle yaplamayacak gibiydi.
.onunda yapmclar yazarlara, yaptlarn tm rn uzantlarndan pay vermeyi kabul
ettiler ve grev bitti. 5te yaznn gc bir kez daha kendini kantlam oldu.
Uekim !enaryo!u da, baz ilkel eitleri bir yana braklr!a, !inema end!trimizin itibar
etmedii bir eydir. Uok kez bir ayrmlama, hatta ileme ile yetinilmekte, eldeki ta!lak, ekim
!ra!nda deitirilmektedir. *atta ekim !ra!nda gn gnne hazrlanan !enaryo ve
konumalara dayanlarak $ilm meydana getirildii !k !k ra!tlanan bir olgudur.
Bunun !onucu olarak da, $ilmler dramatik yapdan yok!un kalmakta, konumalar
ak!amakta, kiilerin belirli bir tip olarak gelitirilme!i, bir karakter yaratlma! mmkn
olmamaktadr.
?lde bir ekim !enaryo!unun bulunmay ayn zamanda hazrlk almalarnn tam
anlamyla yaplamama!na, alma tablo!unun meydana getirilememe!ine, zaman kaybna
yol amaktadr.
Oy<n#<larn S$(imi
Bir !enaryonun hazrlanma!ndan !onra yaplacak ilk ilerden biri oyuncularn
!eimidir. Bu !eimde izlenen yol lkelere gre deiir. =.B.#.Xde her byk yapmevinin uzun
!reli !zlemelerle kendine balad birok oyuncu vardr.
)apmc, !enaryonun zelliklerine gre, eli altndaki oyunculardan hangilerinin bu
!enaryoya daha elverili olduunu ke!tirir. 5kinci derecede roller iin aa yukar
KkalplamL oyuncular bulunmaktadr, bunlar ok kez hep ayn rol canlandrr.
;eri gnmzde bu uygulama giderek azalmaktadr. Unk zaman iinde oyuncular,
$ilmlerdeki karlar grp deiik antlamalara gitmektedirler. %rnein $ilmin g!teriminden
elde edilecek karn yzde!i zerinden 3"I gibi bir getiri ve belki bunun yannda !abit bir para
v!. gibi. =rtk oyuncularn yapma ortaklklar, hatta bizatihi kendilerinin yapmc olarak $ilme
!oyunduklar iler grebilmekteyiz.
Bazen oyuncu !enaryoya gre deil, !enaryo oyuncuya gre !eilir/ ikinci derecedeki
rollerde olduu gibi hep ayn tipi yaratan oyuncular konu!unda buna !k !k ra!tlanr.
Bylece, Brad 'itt ve =ngelina BolieXye, Bulia 8obert!Xa, &icole (idmanXa, 8enee
7ell+egerXe... gre biilmi !enaryolardan !z edilebilir. Bunun ok ra!tlanan bir eidi de,
belirli bir kahramann eitli !ervenlerini canlandran oyuncular iin hazrlanan
!enaryolardr.
#aha az ra!tlanan bir durum da, yapmcnn, ynetmenin yeni bir yldz ortaya
!rme!idir. *olly+oodXda yakn zamanlara gelinceye kadar oyuncularn durumu

ynetmenlerinkinden $ark!zd. )apmevinin aylkl memuru gibi olan oyuncu, kendi!ine hangi
rol tekli$ edilmi!e bunu oynamak zorundayd. 8ol reddedemez, deiiklik i!teyemezdi.
=ncak !ayl birka oyuncu, alaca !enaryoyu !eebilmek hakkna !ahipti. =ncak bu
bile, tekli$ edilen birka !enaryo iinden birini !emek eklinde oluyordu. Bugn ynetmenler
gibi oyuncular da olduka bam!z bir duruma gelmilerdir.
)apma ortak olan, yapmclk, ynetmenlik yapan oyuncularn !ay! artmaktadr.
=vrupaXda oyuncular genel olarak yalnz bir $ilm iin !zlemeye balandklarndan,
ynetmenin, i!tedii oyuncuyla alma! kolaylkla !alanabilmektedir.
,4!0m0n 9a*rlanma
Uekim !enaryo!u oaltlp ilgililere datldktan !onra, bu !enaryoda yer alan eitli
elerin dkmne geilir. #km, her hangi bir ekim !enaryo!unun batan !ona dikkatle
incelenerek $ilmin ekiliinde gerekli btn elerin teker teker taranma!, !onra bu taranan
elerin dzenli bir yolda kmelendirilme!idir.
#km, $ilmin !anat ynnden !orumlu olan ynetmen ile $ilmin mali ve idari
ynnden !orumlu olan yapm ynetmeninin bakm altnda, ynetmen yardmc! tara$ndan
hazrlanr. Bir dkmde en nemli alma dekorlar zerine yaplandr.
Uekim !enaryo!unun gerektirdii btn dekorlar teker teker not edilir/ her dekordaki
ekimin ne kadar !recei yaklak olarak he!aplanr.
Bundan !onra !ahne donatmnn dkm yaplr. .ahne donatm her hangi bir dekor
iinde bu dekora doal, gerek bir grn vermek iin gerekli bir olgudur. Bu, ok kere
ekim !enaryo!unda belirtilmemitir. Fakat !ahnenin zellii gz nne alnarak hangi
eyann bulunma! gerektii tahmin edilir ve bunun li!te!i yaplr. Bunun iin de bu dkm
yapacak kim!enin !on derece geni kltrl, anlayl, yaratma gcne !ahip bir kim!e olma!
gerekir.
%rnein, bir mut$ak !ahne!inde bulunma! gereken eya, bu mut$an hangi toplum
katndan bir kim!enin olduu gz nne alnarak belirlenir.
Filmin ya da $ilm iindeki bir !ahnenin zamanOuzam dilimindeki/ lke, blge, ehir ve
etnik yapya gre de dkm yaplmaldr. 6nc nemli dkm, giy!iler iin yaplr. Bu da
gene bundan nceki gibi geni bir kltr ve yaratma gc i!ter. Uekim !enaryo!unda yer alan
btn kiilerin yalar, tipleri, toplum!al durumlar !ahnenin gerei gz nne alnarak balca
giy!ilerin li!te!i yaplr.
Bu belli bal dkmlerden ayr olarak, $ilmin !re dkm hazrlanr. #akikalama, her
hangi bir ekimin ne kadar !receini doruya en yakn biimde he!aplamaktr. Bylelikle,
tamamlanan $ilmin aa yukar ne kadar !recei nceden ke!tirilebilir.
Uekim !enaryo!unda yer alan btn kiiler iin de bir dkm yaplr. =yrca her rol iin
oyuncu !eildike, ekim !enaryo!undaki kii ile bunu canlandracak oyuncu belirlenir.

Bu belli bal dkmlere, gerektii zaman grntyle M$ilm hileleri, maketler...R, !e!le
Mzel etkiler, !onradan !e!lendirme...R, makya-la ilgili eitli dkmler de katlr.
&ihayet, her dkm alma!nda ekilecek $ilm konu!unda ie yarayacak btn
bilgiler de bir yana kaydedilir Mrnein $ilmde alan herke!in ad, adre!i, tele$on numara!/
laboratuarlarn, !ahne donatm !alanacak maazalarn adre!leri... gibiR. Bylelikle bir
dkm alma! !ona erince, ekilecek $ilm konu!unda her an bavurulabilecek bir Kel kitabL
ortaya km olur.
Filmde alacak olanlarn hep!i kendi!iyle ilgili dkmlerin birer kopya!n alr ve ona
gre hazrlanr.
#ekorcu dekorlar, giy!i yaratc! giy!ileri hazrlar, yapm grevli!i !ahne donatmn
aratrr. Bu arada ynetmen ve yardmclar yer !eimiyle megul olurlar, darda ekimler
iin en uygun yeri ve tabii dekoru aratrrlar.
G0nl0! ,4!0m
Farner Brother!Xn KNa!ablancaL $ilm ekimi iin 3EEI ylndaki gnlk dkm rnei
grlmektedir.

&itekim gnlk dkm de, alma tablo!undaki her hangi bir gne ait bilgilerin
topluca yer ald bir li!teden meydana gelir.
;nlk dkm, daha nceki dkm notlarna ve alma tablo!una dayanlarak gn
gnne hazrlanr, bir gn nce!inden alma takmna Mynetmen, oyuncu, tekniki...R
datlarak erte!i gn yaplacak almalar konu!undaki btn bilgileri verir.

G0nl0! 14!0m1$ .$n$l %lara! <nlar y$r alrO
Filmin ad,
;nlk dkmn ait olduu alma gnnn tarihi,
(anc alma gnne ait olduu,
Ualmann hangi !aatler ara!nda yaplaca,
Uekimin hangi dekor iinde geecei,
Uekilecek !ahnelerin, ekimlerin !ay!,
Vyuncularla ilgili blm
MVyuncunun ad, canlandrd rol, hangi giy!iyle grnecei, kata hazr bulunma!
gerektiiR,
.ahne donatm
M*azr bulundurulma! gereken btn !ahne donatmnn li!te!iR,
:eknik aklamalar.
=ada Nlaude =utant"SaraXnn Se 8ouge et le &oir"(zl ile (ara M1WI>R $ilmi iin
hazrlanm bir gnlk dkm rnei yer almaktadr0

)urdumuzda tam anlamyla ekim !enaryo!u hazrlanmad gibi yine tam anlamyla
alma tablo!u, dolay!yla gnlk dkm de tam anlamyla hazrlanmamaktadr. Bu da
almalarn uzama!na, ak!ama!na, ekim !ra!nda birok ek!ikliin ortaya kma!na yol
amaktadr.
Aalma Tabl%<
#km, bir yandan $ilmin hazrl iin yararl bir belge olduu gibi, te yandan iki
belgenin hazrlanma!na da temel olur. Bu iki belgeden biri alma tablo!u, br gnlk

dkmdr. #aha nce !enaryo rneini grdmz ynetmen 'nar \akarcanXn
K9[:S[S[( L adl $ilmine ait alma plan.
"rn$! Aalma PlanO
Ualma tablo!u, bir bakma dkmlerde yer alan btn nemli noktalarn byk bir
tabloda bir bakta grlecek biimde toplanma!ndan meydana gelir. Bu tabloda, $ilm
ekimine balanma!ndan bitimine kadarki almalarn hep!i gn gn g!terilir. Ualma
tablo!u, dkmde karlan notlar ve ynetmenin, yapm ynetmeninin, !anat ynetmeninin
verdii bilgilerle yine ynetmen yardmc! tara$ndan hazrlanr.
Bir alma tablo!unun en nemli ii, ekimlerin ekili !ra!n dzenlemektir/ nk
ekimler hibir zaman ekim !enaryo!undaki ekim !ay! izlenerek ekilmez. Bunun eitli
!ebepleri vardr, en nemli!i dekorun ortaya kard glklerdir. Bir $ilmin ekilme!i iin bir
!tdyo kiralanmtr, alma !re!i !nrldr. Bu !tdyoda birka dzlk vardr, ayn anda
ancak birka dekor kurulabilir. Bu durumda ekim !enaryo!undaki !ra izlenir!e ne olur^
#iyelim ki ekim !enaryo!una gre bir gece kulb dekoru var. .enaryoda batan birka
ekim, ortada birka ekim, !onlara doru birka ekim bu gece kulbnde geiyor. Buna
gre/ !enaryodaki ekim !ay! !ra!na uyul!ayd, bu gece kulb dekorunun ekimin banda
yaplp bozulma!, ortalara doru yaplp bozulma!, !onlara doru yine yaplp bozulma!
gerekecekti. Bu da hem zaman, hem para, hem de emek kaybna yol aacakt. Bundan
dolaydr ki, ekimde ekim !ay! !ra!na uyulmaz, bunun yerine ayn dekor iinde geen
btn ekimler kmeletirilir. Bylece ayn dekor iinde geen btn ekimler ekildikten
!onra baka bir dekor iinde geen ekimlere geilir. Fakat ekimlerin kmeletirilme!inde
yalnz dekorun ortaya kard gerekler gz nne alnmaz, baka etkenleri de he!aba

katmak gerekir. Uekimleri kmeletirmenin en nemli !onucu, !enaryodaki ekim !ra!nn,
dolay!yla dramatik gelimenin paralanma!dr.
Bu paralanma !onunda yle gerekir ki, !enaryonun !onlarndaki baz ekimler en
nce, ortadaki ekimler ikinci olarak, batan baz ekimler en !onra ekilebilirler. %rnein,
Bi!iklet *r!zlar $ilminin !enaryo!undaki !raya gre/ 8icciXnin i bulma!, !onra bir bi!iklet
edinme!i, !onra da bi!ikleti aldrma! gerekiyor. Uekim kmelenme!i bu !ray tamamyla
alt!t edebilir. Bi!ikletin alnma! ilk gn, i bulma! daha !onra, bi!ikleti edinme!i en !onra
ekilebilir. Bu durum belirli bir p!ikolo-ik gelimeyi canlandrmakta olan oyuncu iin byk
glkler karr. Bundan dolaydr ki, nemli p!ikolo-ik gelimeleri g!teren !ahnelerin elden
geldii kadar normal bir !rayla birbirini izleme!ini de gz nne almak gerekir. #iyelim ki,
belli bir dekor, !enaryonun gereine gre birdenbire baka bir dekora gemei gerektiriyor.
%rnein, 9ario 9onicelliXnin K!oliti ignoti " :oto gang!terLin de A1WIC2 odann duvarn delen
ka!a hr!zlar bir anda kendilerini mut$akta buluvermektedirler. Bu durumda iki dekorun ve
ekimin birbirini izleme!i gerekmektedir. Vyuncularn durumu da ekim kmelenme!inde rol
oynar. Barol oyuncularndan ounun ayn zamanda baka $ilmlerde ya da tiyatroda
oynayanlar vardr, ancak belirli gnlerde alabilirler.
Bu da, bu oyuncularn grndkleri dekorlarn, dolay!yla ekimlerin belirli bir !raya
alanma!na yol aar. &ihayet darda ve ieride olmak zere ikiye ayrlan ekimler de bu
kmelendirmede rol oynar. Unk baz darda ekimlerin, hava artlar, kiralama artlar
gibi etkenler dolay!yla ancak belirli gnlerde yaplma! gerekebilir. \u halde, ynetmen
yardmc! hangi dekorun ne alnaca, bu dekor iindeki ekimlerin, !ahnelerin !ra!n
!aptar. *er ekimin ekilme!inin ne kadar !receini he!aplayarak bunlar alma gnlerine
ayrr. Bylece, alma tablo!unda yer alacak elerin hep!i elde edilir ve alma tablo!unun
izilme!ine geilir.

Aalma -abl%<n1a .$n$l %lara! <nlar b<l<n<rO
Filmin ad, ynetmeni, tarih M$ilmin ekilme!ine baland gnden bitimine kadarki
btn gnler izelge halinde yer alr. Uallmayan gnler, ekim gnlerinden dikey
!tunlar boyunca eik izgilerle ayrlr.R
Uekimin nitelii Mnerede, hangi !aatte, hangi dzlkte allacaR.
Uekim M#ekorlarn !ra!, her dekor iinde geen !ahneler, her dekordaki ekimde yer
alan ekim !ay!, her ekim gnnn tahmin edilen ekim !re!i.R
Vyuncular MBaoyuncular, ikinci derecedeki oyuncular, $igranlarn hangi gn
alacaklar.R
Ualma tablo!unda ayrca nemli !ahne donatm, eitli teknik aklamalarla ilgili
!tunlar da bulunabilir.
Bylece bir alma tablo!unda belirli bir gn ele alp yukardan aaya doru
!tunu izlediimiz zaman o gn yaplma! gereken btn ileri bir anda renebiliriz.
A$!im Plan
#aha nce !enaryo rneini grdmz ynetmen 'nar \akarcanXn K9[:S[S[(L
adl $ilmine ait ekim plan.

Film ekimi kamerann icadndan buyana dnyann her yerinde pahal bir itir. Bu
nedenle $ilm yapmc!, $ilme ilikin n aratrmalarn/ pro-eye karar verdikten !onra ok !k
bir ekilde yapar ve btelendirir. Bte demek/ neyin, nerede, ne zamanda, kim ya da kimler
tara$ndan ve na!l yaplacana bal olarak ortaya kan teknik bir dokmandr. #olay!yla,
$ilm ekiminin orta!nda/ Kyahu unu unutmuuzL, Kburaya u da lazmdL gibi durumlar a!la
a$$edilemez.
Bu nedenle ekime balamadan nce )netmen yardmc! ve yapmcnn ortaya
karaca bir ekim planna ihtiya vardr. Bu plan ne kadar detayl yaplr!a o kadar !alkl
bir netice elde edilir.
5te bu nedenle !ize, Farner Brother!Xn KNa!ablancaL $ilm ekimi iin 3EEI ylndaki
gnlk ekim plan rnei.

)netmen %mer Harg, K(abaday " 3EECL $ilminin ekimi !ra!nda bu konuda
kulana gelenleri bir !ohbetinde yle anlatmtr/
"m$r Var.O .abah altda motor diyordum... #olay!yla planladmz gibi ekim "drt gibi
bitiyordu. :abii baz gnler bete"altda bitirdiimiz de oldu. ;ece ekimlerinin olduu
!ahneleri de ona gre planlyorduk. Fakat piya!a bizim almamza bir trl akl erdirememi
olacak ki, eitli rivayetler kartyorlard... .onra i planlanan zamanda bitince ok
ardlar...
A$!im E!ibi
Ualma tablo!u hazrlanrken, bir yandan da $ilmin ekiminde dorudan doruya
alacak olanlardan meydana gelen ekim ekibi kurulur. Vrtalama bir ekim ekibi, balca
be blme ayrlan u kim!elerden meydana gelir0
Y4n$-im $!ibi
)apm ynetmeni,
)netmen,
)netmen yardmclar,
#evamllk a!i!tanOdevamllkOcontinuity
)apm grevli!i.
Iam$ra $!ibi
;rnt ynetmeniOlighting cameraman,

(amera ynetmeniOoperatr,
)ardmclar,
@klar,
\akak
Fotora$.
,$!%r @ Giyi @ Ma!ya8
.anat ynetmeni,
#ekoratr,
#ekor iileri,
#onatmcMak!e!uarR,
#emeci,
;iy!i yaratc! M!tili!tR,
Bagiy!ici,
;iydirici,
9akya-c,
Berber.
S$ $!ibi
.e! ynetmeni,
.e! ynetmen yardmc!,
9ikro$oncu.
Oy<n#<lar
Baoyuncular,
5kinci rol oyuncular,
6nc rol oyuncular,
[$ak rol oyuncular,
Figranlar.
Y4n$-im E!ibi
Btn ekim ekibinin, $ilmin gerekletirilme!i iin en uygun, en elverili ekilde
alma!, ynetmenin !orumluluundadr. \u halde bir ynetmenin hem bir !anat, yaratc,
hem u!ta bir idareci, hem de iyi bir tekni!yen olma! gerekir. Bu bakmdan, ynetmeni,
yaratc nitelii olan bir orke!tra e$ine benzetmek yanl olmaz.
Y4n$-m$nin ii /ilmin 'a*rl! $+r$in1$n balar& ($!im1$ $n b0y0! y0!0 0*$rin$
alr& ni'ay$- ($!im1$n %nra 1a !<r.<& $l$n1irm$222.ibi (almalar1a 1$+am $1$r2
#aha nce de grdmz gibi, yapm ynetmeni, herhangi bir $ilmin ekiminde
yapmcnn btn mali ve idari ileri kendi adna ve yerinde ynetme!i iin tayin ettii kiidir.
Buna gre yapm ynetmeni, bir $ilmin hazrlanma!ndan tamamlanma!na kadarki btn
almalarn mali ve idari ynn evirir. )apm ynetmeninin bu ilerdeki yardmc! yapm
grevli!idir.

Yapm .4r$+lii, zellikle $ilmin ekilme!i iin gerekli kiilerin ve malzemenin
!alanma! iini yklenir. 6'netmen yukar#a #a belirtti+imi! gibi, -ilmin btn sanat
s$rumlulu+unu !erin#e ta%r, (ekim senary$sunun g'rnt kl+na s$kulmasn sa+lar)
)netmenin hazrlk evre!indeki eitli almalarn yukarda gzden geirmitik
Mkonunun !eimi, !enaryonun ilenme!i, ekim !enaryo!unun hazrlanma!, alma
tablo!unun hazrlanma!, oyuncularn !eimi, ekim ekibinin meydana getirilme!i...R.
Bundan !onraki !a$halarda daha ayrntl olarak greceimiz gibi, ekim evre!inde de
ynetmen !ahnenin hazrlanma!, !ahne dzeni, grnt ereveleme!i, kamera hareketleri,
aydnlatma, oyuncularn prova!, oyuncular ynetme... gibi almalar ynetir.
Uekimden !onra gnlk ekimlerin incelenme!i, kurgu, birletirme M!e! yollarn ayn
kuakta birletirme...R gibi eitli ilerin yaplma!na bakar. )netmene bu ilerinde iki ya da
daha ok yardmc! de!tek olur.
Y4n$-m$n yar1m# Mya da birinci yardmcR, ynetmenin en yakn alma
arkadadr/ bir yandan ynetmen ile yapm ynetmeni ara!nda irtibat !alarken, bir yandan
da hazrlk, ekim ve ekim !onra!ndaki btn almalarda/ ynetmeni akla gelebilecek her
eit ikinci derecede ilerden kurtarr. )ukarda da belirtildii gibi alma tablo!unun,
dkmlerin hazrlanma!, yer !eimi, dakikalama, u$ak rol oyuncularnn, $igranlarn !eimi,
ynetmen yardmc!nn grevleri ara!ndadr.
Uekim !ra!nda ynetmen yardmc!nn grevi de arlar/ gnlk dkmleri
hazrlamak, dkmlerde belirtilen her eyin Adekor, !ahne donatm, oyuncular, teknik
elemanlar...2 gnnde ve !aatinde yerli yerinde olma!n !alamak/ u$ak rol oyuncularn,
$igranlar oyuna hazrlamak/ ynetmenin her eit i!teini ilgililere ulatrmak/ erte!i gnn
dkmn hazrlamak... bunlar ara!ndadr.
)netmen yardmc! ok kez bu ileri ikinci yardmc ile paylar. ;enel olarak,
ynetmen yardmcl, ynetmenlikten !onra hemen hemen en nemli grevdir. :annm
birok ynetmen de ynetmen yardmclndan yetimitir.
)netmen yardmc!ndan !onra ynetmenin en yakn alma arkada 1$+amll!
ai-an1r. #evamllk a!i!tan M!cript"girlOcontinuityR, bir ekim !enaryo!unun herhangi bir
yanla dlmek!izin grnt biimine !okulma! iin gerekli btn notlar tutar.
Bir devamllk a!i!tannn en nemli ii, ekim !enaryo!undaki ekimler ara!nda
uyuumun !alanma!na yardmc olmaktr.
#aha nce de grdmz gibi, ekim !ra!nda ekimler hibir vakit !enaryodaki
!ray izlemiyordu/ bir ekim yapldktan !onra, bunun ardndan gelen ekim ok kez gnlerce,
hatta ha$talarca !onra ekiliyordu, oy!a bu iki ekim, tamamlanm $ilmde tpk !enaryodaki
gibi birbiri ardndan gelecektir. Fakat birbiri ardndan gelen bu iki ekim, ha$talarca arayla
ekildii iin giy!ide, !ahne donatmnda, oyunda, durumda, aydnlatmada... $arklar meydana
gelebilir. Vy!a bu eit en kk ayrlk, perdede birbirini izleyen iki ekimde hemen
!eyircinin gzne arpar.

3<n<n 4n0n$ .$(m$! i(in n$ yapmalQ -$ 1$+amll! ai-annn .4r$+i& b<n<
a5laya#a! b0-0n n%-lar -<-ma!& b< !%n<1a $n </a! a!a!l5a m$y1an +$rm$m$!-ir2
,$+amll! ai-an =!i <l<larara bir -$riml$ B#rip-@.irlC a1 +$ril$n b< in$ma# (%! !$*
!a1n1r>& bir /ilm ($!imin1$ a!la .$l$bil$#$! '$r $yi n%- $1$r2
Vyuncunun giyimi,
.a tuvaleti,
9akya-,
;enel grn,
#urumu,
*areketi,
Vyunu, i$ade!i,
;rntye girii,
;rntden k/
#ekorun zellikleri,
.ahne donatm/
(amerayla ilgili teknik notlar Mmercek, $iltre, aydnlatma...R,
.e!le ilgili teknik notlar Mgrlt, !e! etkileri...R.
Bylece, ynetmen 11W. ekimden ha$ta !onra 13E. ekime getii vakit, 11W.
ekim zerine bilinme!i gerekli btn ayrntlar devamllk a!i!tanndan renebilir.
"rn$5in;

11W. ekimde kravatl olan oyuncunun 13E. ekimde kravat!z grnme!i,
11W. ekimde ayaa kalkmak zere olan oyuncunun 13E. ekimde hala oturur
grnme!i,
11W. ekimde !ol elinde tep!i tutan hizmetinin 13E. ekimde tep!iyi !a elle tutma!,
11W. ekimde lo olan odann 13E. ekimde birdenbire apaydnlk olma!... nlenir.
Filmlerimi!in bu (e%it yanl%larla #$lu $lmas, bugne ka#ar #evamllk asistan #iye
bir mesle+in sinema#aki 'neminin anla%lmamasn#an, #evamllk asistan
kullanlmamasn#an ileri gelmekte#ir)
Devamllk asistannn 'br g'revleri arasn#a, -ilmin #akikalanmas 7bunu
y'netmen yar#m.syla birlikte ya0ar8& (ekim srasn#a k$nu%malarn (ekim
senary$sun#akine uygun $lmasn sa+lar)
)netmenin i!teiyle deiiklik yaplr!a bunu not etmek,
(urgucunun alma!n kolaylatrmak zere her ekim iin ayr bir kurgu raporu
hazrlamak,
Saboratuar ilemlerinde yardmc olacak grnt raporunu kaleme almak,
&ihayet her gnk almalarla ilgili bir yapm raporu hazrlamak vardr.
Btn bunlardan anlalaca gibi bir devamllk a!i!tann !on derece kuvvetli bir
bellei olma!, byk bir gzlem yetenei tama!, hibir eyi gzden karmama! gerekir.
Iam$ra E!ibi

(amera ekibi, dorudan doruya $ilmin grntlerinin elde edilme!ini !alayan teknik
elemanlardan meydana gelir. Bu takm, grnt ynetmeninin bakanlnda alr. Bir $ilm,
eninde !onunda grntleriyle ortaya ktna gre, grnt ynetmeninin ar bir
!orumluluk tad meydandadr.
;rnt ynetmeninin hem iyi bir !anat, hem u!ta bir tekniki olma! gerekir. Byk
bir gr!el duygu, re!im ve dzenleme bilgi!i, !alam bir beeni, ani karar verme, elindeki
olanaklardan en iyi yoldan yararlanma, kulland malzemenin olanaklarn, zelliklerini
bilme, kendi alanndaki teknik gelimeleri yakndan izleme... bir grnt ynetmeninde
bulunma! gereken belli bal niteliklerdir.
;rnt ynetmeni gerek !tdyoda gerek!e dardaki ekimlerde klarn
dzenlenme!ini, kamerann yerletirilme!ini erevelemeyi, grntnn $ilm zerine
alnma!n, grntnn laboratuar ilemlerini ynetir. Buna gre grnt ynetmeni $ilmin
ekiminde ve ekim !onra!nda da alr.
Fakat daha hazrlk devre!inde ie balar/ nk ekim !enaryo!unu inceleme!i,
ynetmenle, !anat ynetmeni ile konuarak, dekorun olanaklarna, !ahnenin gereklerine
gre kamera hareketlerini, aydnlatma artlarn nceden gzden geirme!i gerekir.
)apmn bte!ine gre dnlen ve yapmn gr!el anlatmna uygun decek $ilm
trn ve zelliklerine de grnt ynetmeni karar verir. Biz bunlarn en ba!itinden Aamatr
iler iin2 en gelimiine kadar eitlerine de bakalm.
G4r0n-0 Y4n$-m$ninin G4r$+l$ri
9anat eserinin g!elli+i ayrnt#a gi!li#ir) Teknik - bi(imsel $lanaklarla
u+ra%mamak, $nlar savsaklamak sinemay, y'netmenin belirle#i+i s'yleve /i!met e#en
anlatm !enginliklerin#en y$ksun brakr& -ilmin anlamn ve #!eyini ken#ili+in#en
#%rr)
Film !etinde !inemann teknik bilgi!ine !ahip olan, dolay!yla onun biimleniinde
temel rol oynayan kii grnt ynetmenidir. ;rntlerin e!tetik bir boyut ve ynetmenin
i!tedii anlam kazanarak bir !anat e!erinin paralar haline gelme!i, byk lde onun
yeteneine ve bilgi!ine baldr. Bu bakmdan grnt ynetmeni, ynetmenle birlikte $ilmin
gr!el !orumluluunu tayan bir ikinci !anat olarak grlmelidir.
%zellikle k konu!unda, !inemann biimini tmden deitiren trl uygulaymlarn
yaratclar onlardr. %rnein Fran!z )enidalga! grnt ynetmenleri, aydnlatma
konu!unda getirdikleri deiikliklerle/ =lman #avurumcu grnt ynetmenleri gibi Aama
bu kez !ertletirerek deil yumuatarak2 !adece grntnn deil, !inema anlaynn
kkten $arkllama!na nclk etmilerdir.
.inema biiminin temel malzeme!i olarak kabul edilen grntnn, re!im!el
zelliklerinden gelen/ izgi, ekil, k, glge, ton, renk, leke, derinlik, lek, bak a! gibi
deikenlerine, zamana yaylan !inemann devinimi ve grnt teknolo-i!inden dn ald
tm optik, mekanik, kimya!al, elektronik deitirme olanaklar katlmakta. He bu deikenleri
!on!uza dzenleme imkn, g!terilen eyin !on!uzca deitirilebilme!ine, dolay!yla

!inemada g!terilen eyden ok, onu g!terme biiminin nem kazanma!na neden
olmaktadr.
V, !adece e!tetik bir biimden deil, yaratlan anlamdan da !orumludur. #emek ki
grnt ynetmeni, ynetmenle birlikte, !adece biimi deil gr!el anlam da
oluturmaktadr. Bundan baka, btn $ilm boyunca grntlerde belirli bir eliin
!alanma! da grnt ynetmeninin iidir. Bu da !anld kadar kolay bir ey deildir.
*azrlk alma!nda grnt ynetmenine den bir baka i, $ilmin belli bal
oyuncularnn eitli alardan, eitli aydnlatma artlarna gre na!l grndklerini
incelemektir. Bu yaplmad takdirde, oyuncularn ayn $ilm iinde Kkendi kendine
benzememe!iL gibi bir !onula karlalr.
(ameralarda kullanlan $ilm makaralarnda 4EE metrelik $ilm bulunur, oy!a normal bir
$ilmin uzunluu 4.EEE metreye yaklar/ ayrca her ekim iin ok kez drt be ayr ekim
yaplr. Buna gre, bir $ilmin ekilme!i !ra!nda dzinelerce kutu $ilm kullanlr. Bu $ilmler hep
ayn $abrikann, ayn tip malzeme!i bile ol!a, hep!inin a kar duyarl yine de yzde yz
birbirini tutmaz.
Bu bakmdan bir $ilm boyunca grntlerin hep!inde genel bir elik !alamak, ancak
eitli kutulardaki $ilmlerin daha nce denemeden geirilme!ine baldr. Baz ok titiz
grnt ynetmenlerinin, ekimde ayn duyarkat !ay!n Mimalat !ra!nda verilen kutu zeri
numaraOayn zamanda imal edilen ve ayn kimya!al zellii tayan $ilm olduu anlalrR
tayan $ilm kullanmalar da bunun iindir.
;rnt ynetmeninin ekim !ra!ndaki en nemli alma!, ekim !enaryo!undaki
aklamalara ve ynetmenin i!teine gre grnt ereveleme!i, kamera hareketlerini
gerekletirmek ve zellikle ve zellikle aydnlatmay dzenlemektir.
Iam$ra +$ I%mp%*iy%n I<rallar
(ompozi!yon, kameramann !anat!al zevkini, duygu!al bilincini, kii!el olarak
beendiklerini ve beenmediklerini, deneyimini kap!adndan, kat kurallar uygulanamaz.
Bir !ahneyi yaratmak mekanik bir !re deildir, ancak matematik!el ve geometrik un!urlar
baarya ulamak a!ndan yardmc olabilir.
.inema $ilmleri iin kompozi!yon yaratmann temel gl, in!anlar ve eyalarn
ekilleri kadar hareketlerin ekilleriyle de uramaktr.
I%mp%*iy%n& Iam$ra A(larnn 3irl$-irilm$i
Film kareleri, belirgin bak alarna !ahip olarak kompoze edilmelidir. Bu gibi
un!urlar kullanmak veya geici olarak karmak konu!una dikkat edilmelidir.
.rekli kompozi!yon, !ahnede hareket ettikleri !rece oyuncularn doru erevede
kalma!n !alar, uygulama! i!e ok zor deildir, ancak devaml dikkat i!ter. Vyuncularn her
zaman doru giriler yaptna/ oyuncu"geri plan iliki!inin $ilm a!ndan tatmin edici
olduuna/ nemli pozi!yonlardaki duraklamalarn iyi kompoze edilip edilmediine dikkat
etmek gereklidir. Bu olayn baarya ulama! iin, ilk olarak oyuncularn her nemli noktaya

yerletirilme!i ve en iyi $ilm!el etki iin dikkatle kompoze edilme!i ve daha !onra nemli
pozi!yonlar ara!ndaki hareketlerin gerekletirilme!i gerekir.
G4r0n-0n0n Y$rl$-irilm$i
;rntnn yerletirilme!i, konu un!urunun erevede yerleimi veya erevede
olma iidir. Birok !ahne, ak!iyon ilerledike !rekli kompoze etmeyi gerektiren oyuncu
veOveya kamera hareketlerini ierir. *areket eden bir oyuncuya, hareket ettii yne doru
daha $azla alan verilmelidir. *areket!iz konumda i!e, bakt yne doru daha $azla alan
olmaldr.
Vyuncularn balarnn !tnden !t ereve izgi!ine olan me!a$enin $azla olma!,
$ilm kare!inin alt k!mn ar g!terecektir. )eter!iz ba !t me!a$e $ilm kare!ini ok
kalabalk g!terecektir. ?n alttaki ereve izgi!i oyuncunun eklem yerlerini/ diz, bel, dir!ek,
omuz], yatay olarak ke!memelidir.
S%n<(
(ompozi!yon, oyuncularn ve ob-elerin !ahne iinde gzel bir ekilde dzenlenme!i
veya uzayn, yerin bir blm olarak dnlmelidir. Uizgilerin, $ormlarn, ktle ve
hareketlerin eitli zelliklerini tanyp, erevenin doru ekilde dengelenme!i iin
kompozi!yonel arlklar dikkate alnmaldr. *areket halindeki oyuncu ve aralar dikkatli
biimde ereveleyin ki her zaman doru hareketleri yap!nlar.
R$im ,$n.$i
;enellikle dengeli kompozi!yon arzu edilir. 5lgin olmayan biim!el !imetrik denge
deil, re!min toplam denge!i nemlidir.
3ir r$im1$!i 1$n.$ <nlar1an $-!il$nirO
1. Uereve iindeki ne!nenin bykl.
3. &e!nenin tonu.
4. &e!nenin ereve iindeki konumu.
>. Uekim iindeki ne!nelerin birbirleriyle iliki!i.
,$n.$yi Ayarlama!
#enge re!min merkezi etra$nda dner.
#enge!iz ekimler gr!el olarak kararl ve ekici deildirler.
Biim!el !imetrik dzenlemeler genellikle monoton ve !kcdr.
(ompozi!yon amal baz gruplamalar byk lde kararllk ierir/ ancak dengeli
grnmeleri iin doru erevelenmelidirler.
#enge ekle gre deiebileceinden, !imetriyi azaltmak iin ne!neleri yz yze
konumlardan kanarak eitli alardan ekebilir!iniz.
)a da ne!nelerin greli byklklerini ayarlayabilir!iniz.
&e!nenin ereve merkezine olan greli me!a$elerini deitirmek, re!im denge!ini de
deitirir.

:ek bana braklmak bir ne!neye arlk kazandrr.
9n$erit ne!neleri gruplayarak daha $azla bir toplu arla !ahip olmalarn
!alayabilir!iniz.
Byklk ve ton bir arada toplam dengeyi etkilerler.
#aha byk alanlar ve daha koyu tonlar dikkatle erevelenmelidir.
Uerevenin !t k!mna doru uzanan koyu tonlar, aaya doru kuvvetli bir itme
etki!i ve ka!vetli bir kapallk duygu!u yaratrlar.
Uerevenin altnda i!e, kompozi!yona katlk vererek !alam bir taban olutururlar.
,$5i$n ,$n.$
1. #enge ve vurgu eitli ekillerde deitirilebilir.
3. 9ercek a! deiince orantlar deiir.
4. (amera me!a$e!i deiince orantlar deiir.
>. &e!ne yk!ekliinin tekrar ayarlanma!
I. &e!ne gruplama!nn deime!i.
J. (amera yk!ekliinin deime!i.
C. Bak nokta! deiince0 tonlar deiir, ktleler ekime girer.
D. =ydnlatma deiince0 alanlarn tonlar ve renkleri deiir.
#engelenmi bir re!min grn dzenli ve planldr.
#enge bir ekim iindeki ne!neleri birletirir.
#inamik bir huzur!uzluk veya gerilim yaratmak amacyla bazen re!mi bilerek denge!iz
bir ekilde dzenleyebilir!iniz. Fakat bu etkiye !k bavurmayn.
#engeli bir dzenlemenin !tatik olma! gerekmez. #ikkati baka noktaya ekmek veya
re!min etki!ini deitirmek iin, bir kiinin yerini veya erevelemeyi deitirerek, bir
ekimin denge!ini !rekli ayarlayabilir!iniz.
#enge ok znel bir etki olup llemez. Fakat yararl ve ynlendirici ilkeler de vardr.
Uerevenin orta!na almak olduka tatmin edicidir/ emniyetlidir ancak !eyredilme!i
!kcdr.
Bir ne!ne erevenin orta!ndan uzaklatka, ekim giderek daha denge!iz grnr.
Bu etki, zellikle erevenin !t k!mnda bulunan daha byk veOveya daha karanlk
ne!nelerle artar.
Uerevenin bir kenarnda bir ne!ne veya tonal bir ktle var!a, ekimin geri kalan
k!mnda bir kar dengeleme gerekir. Bu dengeleme eit bir ktle A!imetrik denge2
veya bir araya gelerek ana o$!et blge!ini dengeleyen kk alanlar !eri!i eklinde
olabilir.
:on, gr!el arl etkiler0 (oyu tondaki ne!neler ak tondakilerden daha ar ve
kk grnrler. (oyu tonlu kk bir alan, re!im merkezinden uzakta olan ak
tonlu daha byk bir alan dengeleyebilir.
Uerevenin !t k!mna doru uzanan daha koyu tonlar, aaya doru kuvvetli bir
itilme ve ka!vetli bir kapallk duygu!u olutururlarken erevenin alt k!mnda
!alamlk ve katlk duygu!u verirler.
.onutaki dengeyi toplam yatay etki belirle!e bile, dengeyi yatay elemanlardan ziyade
dey elemanlar etkiler.
#zgn ekilli ne!nelerin gr!el arl dzen!iz ekilli ne!nelerinkinden daha $azladr.
(rmz turuncu gibi !cak renkler, mavi, yeil gibi !ouk renklerden daha ar dururlar.

'arlak Adoymu2 renk tonlar, doymam veya koyu renk tonlarndan daha ar
grnrler.
;rnt ynetmeninin birka yardmc! vardr/ bunlardan !am$ra y4n$-m$ni
Mkamera operatrR, ekim !ra!nda kameray dorudan doruya ileten, hareketlerini
gerekletiren kim!edir. (amera ynetmeni ok kez, grnt ynetmeninin talimatna gre
kamera a!n, kamera hareketlerini, erevelemeyi hazrlar.
)ine grnt ynetmenine bal olan, $akat kamera ynetmeninin emrinde bulunan
yardmclardan biri %1a!lay#, br -a!#dr. Vdaklayc, kamera merceinin, zellikle
hareketli ekimlerde odaklanma!yla urar. :akc, kamerann doldurulma!, boaltlma!yla
M$ilm kamera ka!etine $ilm takma ve boaltmaR grevlidir. @klar ile grnt ve kamera
ynetmenleri ara!ndaki irtibat da takc !alar.
Ik/Glge/Aydnlatma
:%k; 3'!e uyarm#a bulunan ve beyin tara-n#an y$rumlan#+n#a g'rme
#uyusuna, yani g'rlebilir %+a y$l a(an elektr$mknats %nm) *u elektr$mknats %nm
<=>0? m (m$r) ile ?,?=>0? m (k!l) arasn#aki #alga u!unluklarn#a yer alr) *eya! %ksa,
g'rlebilir #alga u!unluklarnn bir kar%m#r) Dalga u!unluklarn#aki #e+i%iklikler g'!#e
#e+i%ik #uyulara y$l a(arak #e+i%ik renkleri $lu%turur)
;rme olay kla balar. @k gr!el ne!nelerin bize yan!ma!n, dolay!yla
grmemizi !alar. Uizimi i!tenen biimin bir yzeyde gerekleme!i, yan!tm olduu k
deerlerinin doru grlme!i ve doru yerletirilme!ine baldr. 8e!metme olaynda k/
beyazla, n yok olma! da beyazn giderek !iyaha dntrlme!iyle anlatlr. @ anlamak
iin doa gzel bir retmendir.
#oal ne!nelerin k deerleriyle aratrlma!nda ama/ ob-eyi ktta yinelemek
deil biimini, eklini, doku!al yap!n, parlakln, matln ve planlarn yan!tan k
deerlerinin na!l bir dzenle yerlerini aldklarn grmek ve kii!el yorumlarla
btnletirmektir. Byle bir almadan hareketle izlenimlerimize dayal bir yorum, bir
dzenleme de yaplabilir.
@n yap! ulat yzeyin yap!yla aktnda $arkl etkiler yaratr. @n yan!ma
zelliinin yannda krlma zellii de vardr. Farkl younluktaki ortamlarda, bir ortamdan
dierine geen k krlr. %nemli olan uygun !eebilmektir, tpk uygun bir kompozi!yonu
!emek gibi.
@k/ dolayl, dorudan, cephe , Aglgeleri yok ederek yzey!el bir etki oluturur ve
aydnlanan ci!im dzlem!el grlr2 tepeden gelen k, Aktlenin arln ve yer ekimini
vurgular2 ter! k, Aktlenin biimini ortaya koyar2 yan k Ak"glge yardmyla dokuyu
ortaya kartarak derinlik hi!!i verir.2 olarak ele alnabilir. =yrca geli alarna ya da doal
nedenlere Akar, yamur, deniz kenar, yk!ek yerler2 gre n durumu da deiir.
@k, !alt re!min oluumunda rol oynamaz, ayn zamanda !anat!al balamda da
belirleyici olur. (ullanlan k tarz re!min e!tetik deerinde etkili olur. Film ve $otora$ta
n kullan biimi glgeyi belirler. Bu da birey!el $arkllklarn getirdii bir ayrcalk, bir tarz
olabilir. ;lgenin !ert olma! gra$ik, yumuak olma! re!im!el tavr oluturabilir. @k, kla!ik

re!imdeki belirlilik ya da Barok re!imdeki belir!izlik gibi biim!el balamda kullanlabilir. @k
bilgi!ine !ahip olmak, ekilen $otora$n kaliteli olma!n !alar. Bylece $otora$ta yarat
alanlarndan biri olur.
d @k, ne!neleri grnr klar,
d @k, !iyah"beyaz ayrnty belirler,
d @k, mekn ve derinlii !embolize eder,
d @k, atmo!$er yaratr,
d @k, imge!el anlatm arac olarak kullanlabilir.
@3'lge; 9$mut nesnelerin, ay#nlatlm% yanlarnn tersin#e yaratlan karanlk)A
@3'lge; Besim #ilin#e genellikle k$yu bir rengin gittik(e a(larak bir kabartma etkisi
yaratmak i(in kullanlmas) 3'lge, yar g'lge ve #%en g'lge $larak (e ayrlr) C3'lgeD
($mbra) bir nesnenin ken#i stn#e yaratt+ k$yuluktur& s'! gelimi, bir yan ay#nlk $lan
krenin, 'teki yanna ge.tik(e k$yula%mas#r, karanlk b'lm g'lge (0enumbra) $larak
a#lan#rlr)
6ar g'lgeD (me!!D $mbra) Cay#nlkla g'lge arasn#a kalan, nesnenin yuvarlakl+na g're
%+n a!al#+ yar karanlk b'lm#r)
CD%en g$lgeD (s/attiment$) ise (i!ilen nesnenin yere yay#+ g'lge#ir)))A (Fili00$
*al#inu..i, E$.abulari$ T$s.an$ #ellDArte #el Disegn$ ya0tn#an, Fl$ransa >6F>))
;z bir aratr Aharika bir ara2, milyonlarca yl !ren evrimi !onunda, hareket eden
organizmalarn dnyada yollarn bulmalar, dmanlardan ya da evredeki tehlikelerden
kamalarn, k!aca! hayatta kalmalarn !alamtr. Bunu yaratan balca etken, gzle
grlebilir uzaklktaki ne!nelerin !tlerine den k olmutur. @n eitlilii ve yzeyde
yaratt tonlar, bize onlarn biimlerini/ yzeydeki yan!ma!, dokularn/ !pektrumun dalga
uzunluklarna tepkileri de renklerini g!termektedir. =ltta yatan mekanizmay $ark etmeden,
edindiimiz bilgiyi kullanr, ayn dnyay grr, onunla elimizden geldiince bouuruz.
;rnleri aktarmaya alan re!!amlar, e!ki dnyada n deiimlerini duyarl bir
gzle izlerlerdi. Nicero, re!!amlarn glgelerde, kuytularda bizlerden daha ok ey
grdklerini belirtmiti.
;lgeler gerek dnyann bir para! deildir/ onlara dokunamayz, onlar tutamayz,
gerek olmayan eylerden !z ederken glgeyi mecaz olarak kullanrz. =ma bir glgenin
varl, bir ne!nenin !omutluunu kantlar, glge veren bir ne!ne gerektir. Bir ne!neye k
kaynandan yaylan k arptnda, ne!nenin aydnlanan yznn ter!inde oluan karanla
glge denir. @k ne!neye arparak ileri gidemez.
:abii ne!ne e$$a$ deil!e. Fakat ne!nenin etra$ndan !on!uza doru ileriye doru
gidecektir. ?er ne!neye arpan ve k duvar gibi baka bir engele arptnda buray
aydnlatacak, $akat ne!neden geemedii iin ne!nenin izdmnde koyu bir ortam
oluacaktr. Bu koyulua glge denir.

;lgeden korkmak yerine onu kontrol ederek $aydalarndan i!ti$ade etmek gerekir.
.inema perde!i ve televizyon ekran iki boyutludur ve derinlik, nc boyut !anal olarak
glge olmadan elde edilemez. ;lge ci!imlerin $izik!el zelliklerini ortaya karr ve bir anlam
kazandrr.
5n!an yz de buna dhildir. ;lge!iz bir yz i$ade!izdir. =!lnda k yapmak demek
kontroll glgeler yaratmak demektir.
G4l.$nin Fay1alar
5n!an beyninde oluan grnt iindeki ne!neler hakknda daha $azla bilgi vererek grnt "
beyin " p!ikolo-i iliki!ine yardmc olmak glgenin en byk $ayda!dr.
G4l.$ yar1myla n$n$l$ri b%y<-lan1rma!
.adece k vererek aydnlatlm bir ne!ne yerine k yaplarak zerinde belirli
glgeler yaratlm ne!neler, kontroll glgelerle derinlik kazanr.
G4l.$ yar1myla a!lama!
9akya- yardmyla doada olmayan karakterler yaratldnda prl prl bir
aydnlatmada !eyirciyi etkilemek ve makya-n hatalarn gizlemek olanak!zdr. 9akya-
yardmyla yaplan yara izleri veya pla!tik malzeme biraz glgede braklarak !aklanr.
Vyuncunun yzndeki baz morluk veya yaralar da glgede braklarak !eyirciden gizlenebilir.
:erminatr i!imli $ilmde makya- D !aat !rd halde !eyircinin etkilenme!i iin yz hep
glgede braklmt. Uekim yaplan mekndaki !eyirciye g!terilmek i!tenmeyen ne!neler
veya blgeler glgede braklarak !aklanr. Bylece konuyla ilgi!i olmayan ne!neleri
ereveden yok etmi oluruz.
G4l.$ yar1myla !%r!<-ma!
&ormalde boyutlar bilinen canllarn, ne!nelerin glgeleri uzatlarak, bytlerek iri
ve de$orme edilmi biimlerdeki grnt! in!an daha ok etkiler. )ryen bir in!ann
arka!ndan yaklaan eli bakl biri!i yerine glge!i daha korkun bir etki yaratr. =yn
zamanda bakl kiinin kimliini !akladndan !eyirciye !rprizler hazrlanabilir.
Film I!lan1rmann I4!$nl$ri
Film klandrma!, tarih!el olarak birka dnemden gemitir. Balangta yalnzca
ilev!eldi. #uyarl dk negati$ler, yava ob-ekti$ler ve denetlenebilen gl k
kaynaklarnn yokluu, !inemaclar bulunabilen her trl !ahneye yneltmeye zorlad.
Bunun !onucunda $ilmlerin ou, d meknda plak gn altnda ekildi.
.tdyolar bile ak havadayd/ !etler arka avlularda kuruluyor ve k kayna olarak
gne kullanlyordu. 5lk !tdyo :homa! ?di!on ile beraber !inema teknolo-i!inin ortak
yaratc! olan (.S. #ick!on tara$ndan yapld. KBlack 9ariaL adl !tdyo, gnein gn
boyunca hareketini izleyebilmek iin dner bir zemin !tne ina edilmiti.

Film end!tri!inin doduu yer olan &e+ )orkXta !tdyolar, binalarn en !t katnda,
cam tavanl olarak kuruldu. :ek denetim arac, yumuatmak ve dalgalanmalar !alamak
iin camlarn altna gerilen deva!a m!lin perdelerdi. #aha !onra biraz daha k !alamak iin
ark lambalar kullanld ama bunlar denetlemek mmkn deildi.
Bu gidii ykan, acar tiyatro oyuncu!u #avid Bela!co ve onun k ta!armc! Soui!
*arttman oldu. Bela!co, dramn etki!ini glendirmek iin gereki etkiler kullanmak
i!tiyordu. .ahne ta!armc! =dophe =ppia da ayn gnlerde almalarn !rdryor ve
glgenin de k kadar etkili olduuna, k ve glgeyi kullanmann, $ikirlerin aktarm iin bir
yol olduuna inanyordu.
:am olarak bir kara $ilm olmamakla birlikte, K)urtta (aneL de ayn dnemdendir ve o
trn anlatmc, gr!el olarak arpc ve zgl ykleme olanaklar yaratan anlatm
tekniklerini kullanr. Bu !ahnede gazeteci, (aneXin anlarnn !akland mahzendedir.
9uha$z, iinde !rlarn aa vurulacan umduumuz an de$terini getirirken, !ahneyi
aydnlatan tek k demeti, NaravaggioXnun tablo!unda olduu gibi, karanlklar delen bilgiyi
tem!il ediyor. )umuatma ile karlanmayan gl arka k, karakterleri tam bir leke
halinde brakarak onlarn bilgi!izliini vurguluyor.
Bela!coXnun $ikirlerini !inema dnya!na tayan, onunla alm bir aktr, Necil B. #e
9ille adl gen bir adam oldu. (ameraman =lvin Fyco$$ ile alarak, hem doal olan, hem de
grnty kuatan tek kaynak n kulland. :echnicolor ortaya knca gerek duyulan
muazzam gteki k, doal ve anlatmc klandrmaya !ekte vurdu ama !iyah"beyaz $ilmler
klandrmay yaratc ve etkileyici biimde kullanmaya devam ettiler.
Iara Film
=nlatm arac olarak klandrmann zirve noktalarndan biri, hi kuku!uz kara $ilmler
adr0
*emen hep!i !iyah"beyaz ekilmi olan, gerilim ve poli!iye ykleri anlatan krk ve
ellili yllarn =merikan $ilmleri. (ara $ilm trnn en belirgin zellii, lo aydnlatmadr0 yan
klar, chiaro!curo Ak"glge oyunu2.. Bu, elbette gr!el tarzn eitli un!urlarndan biri/
bunun yannda kullanlan alar, kompozi!yon, monta-, derinlik ve hareket, hep!i yeni birer
anlatm aracyd. *ep!i @@. #nya .ava !ra!nda gelitirilen ve daha nce doal meknlarda
$ilm ekimini zorlatran lo-i!tik !orunlar ha$i$leten, daha hzl ve ince grenli !iyah"beyaz
negati$, daha hzl ob-ekti$ler, kk ve daha hareketli kaydrma arabalar, kolayca tanabilir
k kaynaklar gibi teknik bulular bir araya gelerek bu tarzn geliimine katkda bulundu.
Btn bunlar !inemaclarn, yamurla !lanm kaldrmlarnda neon klarnn
yan!d, lo bulvarlarnda bilinmeyen tehlikelerin kol gezdii ve gn battktan !onra her yan
gizem ve tehdit dolu ehrin karanlk, acma!z !okaklarna kabilmelerini !alad.
@klar, ba knnOga$$er emri altnda alrlar/ grnt ynetmeninin, kamera
operatrnn talimatna gre, k kaynaklarnn yerletirilme!inden, altrlma!ndan
!orumludurlar.
Bir $ilmde aydnlatma byk bir dikkat, bilgi ve beeni i!teyen itir. *er eyden nce
!ahnenin yeteri kadar aydnlatlma! konu!u gelir. .inemann ilk zamanlarnda k kayna
olarak cva buharl lambalar kullanlyordu. Bunu, tiyatrodan alnan ark lambalar izledi.

Bugn ark lambalaryla birlikte akkor ldaklar kullanlmaktadr. =rk lambalar genel olarak
CI"4EE amper gcndedir. [lar birbirine yakn iki karbon ubuktan geirilen elektrik
akmnn poziti$ karbon ucunda bir akkor k meydana getirme!ine dayanan ark lambalan
!iyah"beyaz $ilmlerde gne , ay gibi etkiler elde edilme!inde kullanlr. =kkor
ldaklar i!e 1IE Fatt ile 1E kiloFatt ara!nda deien toplayc ldaklardr.
Bunlara toplayc ldak ad verilme!i, madenden bir balk iinde bulunan gl bir lambann
verdii n aynaya yan!ma! ve bu n mercek yardmyla belirli bir blgeye
ynetilebilme!idir.
Balca toplayc ldaklar, kkten bye, yle !ralanrlar0 (k ldak A1EE"3EE
Fatt2, kk toplayc AIEE"CIE Fatt2, ikilik A3 (F2, belik AI (F2, onluk A1E (F2. :oplayc
ldan ak!ine datclar, keli, ileri beyaza boyanm ve bir tara$ ak madeni kutular
iine yerletirilen k kaynandan meydana gelmitir/ bunlarda mercek bulunmad iin,
geni bir alana yayarlar. #atclar CIE FattXlktr/ bir de iki datcnn
birletirilme!inden meydana gelen i$t datc vardr. #atclar, toplayc ldaklara
yardmc olarak kullanlr. :oplayclar, belirli bir alanda ok aydnlk ya da ke!kin glge elde
etmekte, datclar !ahnenin genel aydnln arttrmada ie yarar. ;rnt ynetmeni
ayrca bu k kaynaklarn daha kullanl duruma !okmak iin kepenkOBarn #oor! ad verilen
yardmc aralardan da yararlanr. (epenkler, lambann i alannda bulunan metal
kapaklardr. Bu kapaklar lambadan kan n huzme!inin eklini deitirmek iin ayarlanabilir.
Bunlarn balcalar, nnde i$t kanatl kepenk kapaklar bulunan bir k kaynandan
meydana gelen, bu kapaklarn alp kapanma!yla az ya da ok datan i$t kanatl
kepenk/ k kaynann nne konularak !ahneye decek k miktarn dzenleyen
madenden, !aydam!z bir kepenk olan k rt!drObayrakO$lag.
@k rtlerinin bir de oymal Me$ekti$R $iltre denilenleri vardr ki, trl biimleri olan bu
$iltreler !ahneye eitli glgeler drlme!ini !alar.
;rnt ynetmeninin en byk yardmclarndan biri de, k kaynandan gelen
nlar belirli bir noktaya yneltmekte kulland eitli boy ve yapdaki yan!tclardr.
;rnt ynetmeni ite bu eitli k kaynaklarn ve yardmc aralar belirli bir dzende
yerletirerek/ konu zerine den n miktarn ve biimini belirli bir anlaya gre
dzenleyerek !ahneye belirli bir hava verir/ iki boyutlu olan $ilm zerinde derinlik duygu!u
uyandran boyutlu grnler elde etmee alr.
;enel olarak bir !ahnenin aydnlatlma!nda birinci derecede rol oynayan a ana k
denir. Bu ana k dar bir alan kaplad vakit, !ahnenin byk blm karanlkta ya da yar
aydnlkta MloluktaR kalr. Bu eit ana a clz ana k denir. =na k, btn !ahneyi gz
doyurur derecede aydnlatyor!a buna da kuvvetli ana k ad verilir.
=ydnlatma, konunun aydnlatl ynne gre de birka eittir. (onu tam kardan
aydnlatlyor!a, yani k, kamera ynnden geliyor!a buna nden aydnlatma denir. Bu
durumda konu glge!izdir, konu zerindeki btn engebeler ortadan kalkar. Bunun kart
geriden aydnlatmadr.
Bu durumda konu, k kayna ile kamera ara!nda kalr, n yn kameraya
dorudur.

;eriden aydnlatma durumunda konunun grnt! !iluet olarak grnr, k iddeti
ne kadar ok olur!a bu !iluetin belirginlii o kadar artar. (onunun alttan aydnlatlma!na alt
aydnlatma, !tten aydnlatlma!na !t aydnlatma denir.
Bu durumlarda konunun glgeleri yukarya ya da aaya doru uzar. Buna karlk
!adan ya da !oldan aydnlatmada, yani yandan aydnlatmada, glgeler, n geldii ynn
ter!ine doru uzar.
Uapraz aydnlatma, yandan aydnlatma ile nden aydnlatma ara!ndaki ortalama
durumdur. ;rnt ynetmeni !ahnenin gereklerine gre bu eitli aydnlatmalardan
hangi!ine bavuracana karar verir.
Ui ktan lolua kadar eitli aydnlk dereceleriyle ynetmenin i!tedii havay
yaratmaa alr. (!aca!, kla bir eit re!im yapar.
.inemada aydnlatmann nemi, $ilme alnan !ahnenin ok kez hareketli oluundan da
ileri gelir, Buna gre, aydnlatlma! gereken !ahne !rekli olarak deitii iin, k
kaynaklarnn da buna uygun olarak !rekli dzenlenme!i gerekir.
;enel olarak bir $ilmin batan !ona kadar !ren bir temel kllk derece!i, bir de her
!ahnenin kendi!ine zg, deiik kllk derece!i vardr/ grnt ynetmeninin balca
grevlerinden biri, bu iki deiik kllk derece!inin birbirini ba!trmayacak yolda
dzenlenme!ini !alamaktr.
Birok $ilmde, gereken dramatik havay yaratmakta ya da $ilmin temel kllk
derece!ini btn $ilm boyunca !rdrmekte baar!zla uranma!/ $ilmin baz blmlerinin
karanlk, baz blmlerinin gz alacak lde parlak oluu, bu iki kllk derece!inin
birbirine uydurulma!ndaki ak!amadan doar.
DAIDAIAI @ ILAPE)OYJNCJ @ SET FOTOSRAFI)SES EI3
Gak%ak(, /em kamera ekibini /em #e ses ekibini ilgilen#iren bir g'revi yerine getirir)
Gak%ak(nn kamera ekibini ilgilen#iren g'revi, /er (ekimin ba%n#a, kamerann 'nn#e
(ekim ta/tasHkla0e a# verilen #ik#'rtgen bi(imin#eki bir lev/ay tutmaktr)
Uekimler ayr ayr paralar halinde ekildikleri iin, bunlarn !e!lendirmede ve kurguda
kolaylkla birbirinden ayrt edilebilme!inde, her ekimin banda yer alan ekim tahta!
grnt! byk bir kolaylk !alar. Film !e!li olarak ekiliyor!a, bu ekim tahta!nn altnda,
levhaya bal bir tahta kullanlr. Uekim tahta!, zerinde $ilmin ad, ekim !ay! ve ekimin
kanc de$a ekildii, tebeirle yazlan bir karatahtadr.

Bu tahta, levhaya arptrlnca bir KakfL !e!i karr, akak da adn buradan alr.
\akan !e!i her ekimin banda !e! kua zerine alnd iin, grnt kua ile !e!
kuann kolaylkla elenme!ine yardmc olur.
.inemac, grnt ile !e! kuan birletirmek i!tedii vakit, akan ekim tahta!na
arpt an g!teren grntnn yanna !e! kuanda KakfL !e!inin kt grnty
getirir, bylelikle her iki kuak da birbiriyle elenmi olur.
Fotora$, reklm ilerinde kullanlmak zere eitli $otora$lar eken kim!edir.
;enel olarak bu $otora$lar iki eittir0 Vyuncu $otora$, alma $otora$. Birinci!i,
her hangi bir oyuncunun zel olarak poz verdii vakit ekilen $otora$tr. 5kinci!i, bir $ilmin
ekilii !ra!ndaki her hangi bir almay g!terir.
Gnmzde dijital klapeler/ekim tahtas kullanlmaktadr.
S$ E!ibi
.e! ekibi, !e! ynetmeninin bakanlnda !e! ynetmen yardmc!, mikro$oncudan
meydana gelir. .e! ynetmeni, bir $ilmin ekilii !ra!nda grntyle ilgili !e!leri almak,
eitli !e!leri Akonuma, grlt, mzik...2 birletirmek, bunlarn teknik ve !anat bakmndan
baarl olma!n !alamakla grevlidir.
#ekorlarn aku!tik bakmndan uygunluunu aratrmak, kamera hareketlerine uygun
olarak mikro$onun hareketlerini !aptamak, !e! iddetini ayarlamak, !e! ynetmeninin balca
ileri ara!ndadr.
.e! ynetmen yardmc!, !e! alc!n altrr, !e!in !e! kua zerine geirilme!ini
gerekletirir.
9ikro$oncu, ekim !ra!nda !e! kaynann yer deitirme!ine gre mikro$onun
hareketlerini !alar/ bu amala madenden yaplma bir mikro$on koluMboomRnun ucuna a!l
mikro$onu, kamerann gr alan ieri!ine girmeyecek ya da mikro$on glge!ini $ilme alnan
!ahneye dmeyecek biimde ynetmekle grevlidir.
,$!%r @ Giyi T Ma!ya8
Bir $ilm iin gerekli btn dekorlarn yaplma!, atlma!, bu dekorun iinin donatm,
bu dekor ve donatm iin gerekli hazrlk almalar !anat ynetmeninin bakm altnda yrr.

.anat ynetmeni de, grnt ynetmeni gibi hem u!ta bir !anat, hem iyi bir
teknikidir. .anat ynetmeni ekim !enaryo!unu iyice inceler, dekorla ilgili gerekli btn
notlar karr.
)netmenin belli bir !ahneyi canlandrma! iin, na!l bir dekor meydana getirilme!i
gerektiini ta!arlar. Bu dekorlarn bir yandan ynetmenin i!teine cevap verme!i, $ilmin
niteliklerine uyma!, bir yandan da !inemann gereklerine uyma! arttr.

.inemann gerekleriyle anlatlmak i!tenen nokta, bu dekorlarn grntde iyi bir
!onu verme!i, ayrca kamerann alma!n kolaylatracak Mkamera hareketleri, k
kaynaklarnn yerletirilme!i, ekim ekibinin rahata alabilme!i, !e!li ekimlerde aku!tik
bakmndan uygun bir ortam...R yapda olma!dr. .inemada dekor, her eyden nce $ilmin
konu!una uygun havann yaratlma!nda byk bir etkendir.
.anat ynetmeni bu havay ekim !enaryo!unun genel yap!ndan karr, bunun
maddi artlarnn yaratlma!na alr. ?n kk ayrntnn !eiminde, bu ayrntnn
gerekletirilme!inde ve kamera nne yerletirilme!inde bu amala davranr.
.inema dekorunun tiyatrodakinden ok ayr olduunu daha nce de belirtmitik.
:iyatroda duvarla evrili, ba!it, !on derece ematik bir dekorla yetinilir. Vy!a !inemada
mercek, en u$ak yanlmalar, geree aykrlklar bylterek verdiinden bu kadar ba!it bir
dekorla yetinmek mmkn deildir. .eyircinin gerek hayattakinden ayrt edemeyecei
yapda dekorlar yaratmak gerekir.
Bir $ilmde birbirinden ok ayr dekorlarn yer ald dnlr!e !inema dekorlarnn
yaratlma!ndaki glk daha iyi anlalr. Bundan baka $ilmlerin trleri ile dekor ara!nda da
!k bir balant vardr. Bir gldrnn, p!ikolo-ik bir dramn, bir korku $ilminin, bir !ava
$ilminin, kovboy $ilminin, poli! $ilminin dekorlar birbirinden olduka ayr zelliktedir.
.anat ynetmeni btn bunlar gz nne alarak alr. Bir dekorun meydana
getirilme!inde, ekim !enaryo!unun incelenme!inden !onraki evre, bu dekorun ta!arlanma!,
bunun ta!lak olarak kt zerine dklme!idir.
(t zerindeki dekor, !adece ematik re!imlerden meydana gelmez/ !anat
ynetmeni $ilmlerin belli bal dekorlar ve dekorlar iinde geen belli bal !ahneleri iin,
eitli alardan yaplm yzlerce re!im yapar.
Bundan !onraki evre, bu iki boyutlu ta!laklarn dekor olarak gerekletirilme!idir/
Bunda da !anat ynetmeninin balca yardmc! dekorcudur. #ekorcu/ marangoz, al ii!i,
doramac, boyac... gibi iilerle el ele vererek dekorlarn yapmn gerekletirir.
Bu almann, aa yukar gerek bir KinaatLtan hemen hi $ark yoktur. Filmdeki bir
kap, gerek kap, merdiven, gerek bir merdivendir.
#ekorlarn, gerek bir inaattan $ark, ok kez inaatta hi kullanlmayan $akat grn
bakmndan $ilmde tamamyla gerek inaat duygu!unu uyandran malzemenin kullanl/
dekorlarn ok kez tam deil ancak gerekli blmlerinin yaplma!dr.
%rnein/ bir oda dekoru iin, odann tamamn yapmaa her vakit lzum yoktur,
hatta iki duvarn yaplma! yeter. Bunun ak!ine bazen btn bir apartman daire!ini, i ie
gemi !alonlar yapmak gerekir.
Bu eit eklentileriyle birlikte tamam yaplm olan dekorlara tam dekor ad verilir. Bu
dekorlar, !enaryonun gereine gre, !rekli !ahnelerin yer ald, kamera hareketleriyle bir
odadan brne, bir !alondan bitiiine ara vermek!izin geilmek zorunda kalnd vakit
yaplr.

Buna karlk, tam dekorun, gerek dekorun yaplma! bazen mmkn olmaz, bazen
de mutlaka gerekli deildir. V vakit de optik olanaklardan, gr!el yanlmalardan
yararlanlarak, ayn !onucun daha kolay yoldan elde edilme!ine allr.
Bazen de tamamyla $ilm hilelerine dayanan dekorlara bavurulur. Bu eit dekor
hilelerinin en ba!iti, belirli bir !ahnede arka !ray meydana getiren dip dekorunun re!im ya
da $otora$ yoluyla gerekletirilme!idir.
%rnein/ bir pencerenin dnda birtakm yaplar gzkyor!a, bu yaplarn yerine !on
derece bytlm $otora$lardan meydana gelen dipO$on $otora$ kullanlr.
Fakat dip $otora$ ancak can!z bir $on meydana getirir. *areketli bir $on meydana
getirmek zere geriden g!terime bavurulur.
;eriden g!terimde dip $otora$nn yerini yar !aydam bir perde alr. Bu perdenin
dekora alan yznn geri!inden g!tericiyle daha nce ekilmi bir $ilm yan!tlr/ bylece
pencerenin te!inde hareketli, tabii bir dekor varm gibi bir !onu elde edilir. &itekim
hareket halindeki otomobilin yer ald !ahnelerde de, otomobilin pencere!inden darda
grnenleri vermek iin ok kez geriden g!terime bavurulur/ bu dururumda da oyuncular,
!tdyoda olduu yerde duran bir otomobil iinde yer alrlar, otomobil geriden g!terim
yaplacak perdenin nne yerletirilir. 'erdeye, daha nce hareket halindeki bir otomobilden
alnm $ilm yan!tlr. Vtomobil ha$i$e oynatlr, bylelikle gerekte yerinde duran otomobil
az ya da ok hzla hareket ediyormu gibi grnr. )ine geriden g!terime bavurularak bir
denizi, bir orman, bir da byle hareketli $on olarak !tdyoda kullanmak mmkndr. Bu
durumda !tdyodaki bir oyuncu =$rikaXnn balta girmemi ormanndaym gibi g!terilebilir.
Bir dekorun tamamnn yaplma! byk emek, para ve zaman i!tedii vakit, bu
dekorun yalnz bir para!n gerek dekor olarak hazrlamak geri kalan k!mn kk bir
maket yardmyla tamamlamak mmkndr, bu eit ekime, maket ekimi ad verilir. 9aket
ekiminde, kamerann biraz te!ine kk bir maket yerletirilir, bu maket gerek dekorun
bir devamdr. (amerann mercei uzaktaki yarm gerek dekor ile yakndaki maketi birbirinin
devam olarak birletirerek verir.
Bunun ayna ile yaplan, ayna ekimi gibi eitleri vardr. Btn bu ekimler !alam bir
optik ve per!pekti$ bilgi!i, tam bir lleme gerektirir. Belli bir yerin ok uzaktan alnm
ekimleri iin de maketten yararlanlabilir.
[!taca yaplm ve bir ma!a byklne yaylm bir maket, optik kurallar !aye!inde
bir ehrin uaktan alnm grntleri gibi grnebilir. 9aketler ayn zamanda, baz nemli
dekorlar iin de hazrlanr. Bu durumda maketin ekimde hibir rol yoktur, $akat tem!il ettii
dekorun tam grnn, bu dekor iinde kamerann eitli hareketlerini nceden
dzenlemekte byk yardm dokunur.
#ekorlarn boyanma! da, nemli bir konudur. Filmin zellikleri ve aydnlatma
bakmndan, dekorlar gerekte olmalar gerekenden ok, belirli baz renklere boyand
takdirde iyi !onu verir. ?!kiden !iyah"beyaz $ilmler iin en ok kullanlan renk griydi/ bugn
be-, ak mavi, yeil, krem renkler daha ok kullanlmaktadr.

8enkli $ilmde i!e boyama ii ilk !rada yer alr. #ekorlarda bazen zel birtakm
grnler !alamak da gerekir. Bunun en ok ra!tlanan, dekorun e!ki bir grne
brnme!idir. )zyllk bir yapmn !valar dkk, duvarlar atlam, toz topraa bulanm
grnn !alamak bilgi, gzlem, dikkat iidir.
#ekorlar bir de$a kuruldu mu, !ra bunlarn denme!ine gelir. Bunun iin donatmc,
demeci, demeci yardmc! birlikte alrlar. #emeci bir dekor iin gerekli mobilyay,
hallar, perdeleri, br eitli eyay !eer. ;iy!i, genel olarak belirli bir karakteri, belirli bir
toplum katndan in!an d grnyle tantmakta nemli bir etkendir. Belirli bir tip, belirli
bir giyim tarznn dnda dnlemez.
Bu bakmdan ekim !enaryo!undaki belli bal tiplerin ne giyecekleri, na!l
giyinecekleri, ynetmen ile !anat ynetmeninin, bagiy!ici ile giy!i yaratc!nn ba baa verip
kararlatrmalar gereken bir konudur.
:arih!el konulu $ilmlerde giy!i daha da nem kazanr, nk bu kez ie belirli bir an
giyiniini tarih gereklerine en uygun biimde yaratmak iin o an giyiniini btn
ayrntlaryla incelemek konu!u da katlr. #eiik lkelerdeki giyinii, birka yl arayla
deiiveren modann belirli bir tarihteki durumunu yakndan izlemek gerekir.
Bundan baka, yalnzca geree uygunluk deil, $akat ayn zamanda yeni bir giy!i
yaratmann da ilk !raya getii almalarla karlalabilir. &itekim tannm giy!i
yaratclarnn $ilmlerinde ortaya attklar giy!ilerle kendilerinin de bir moda yaratt !k !k
ra!tlanan olaydr. Bir $ilmin giy!i ileri, herke!ten nce giy!i yaratc! ile bagiy!icinin
!orumluluu altndadr.
Giyi yara-#
Uekim !enaryo!undaki belli bal kiilerin durumlarn inceler, ynetmenle birlikte bu
kiilerin karakterini, zelliklerini tartr, giy!i ta!laklar hazrlar, bu ta!laklara gre giy!inin
hazrlanma!n !alar. Bu almalarnda giy!i yaratc!na bagiy!ici yardm eder.
3a.iyi#i
=yrca giy!ileri diken terzileri ynetir, provalar yapar, giy!ilerin zamannda hazr
olma!, ekim !ra!nda gerekli deiikliklerin yaplma!n !alar, nihayet bunlarn
korunma!ndan da bagiy!ici !orumludur.
Ma!ya8#
9akya-c bir yandan grnt ynetmenine, bir yandan !anat ynetmenine baldr.
9akya-c, her hangi bir oyuncunun yzne $ilmin gereklerine uygun bir grn vermekle
grevlidir.
Bu bakmdan makya-n balca eidi vardr0
Vyuncunun re!me giderliini artrmak
)a da bunu !alamak,
Vyuncuyu belli bir tarih!el kiinin grnne !okmak.

8e!me giderlik, her hangi bir kim!enin hoa giden, gzel, ekici bir grnt verebilme
yeteneidir. Baz kim!elerde bu bir tabiat varg!dr/ grnte hibir zellii olmad halde
grntde ok gzel grnen kim!eler vardr. Bunun ak!ine, !on derece gzel olduu halde
grntde hi de iyi !onu vermeyen kim!elere ra!tlanr.
9akya-c, bir $ilmdeki belli bal oyuncular iin $iler tutar, bunlarn makya-
zelliklerini kaydeder. Bazen, !ahnenin durumuna, aydnlatmaa ve kullanlan duyarkatn
eidine gre deneme niteliinde k!ack bir $ilm ekilir. #orudan doruya makya-a dayanan
baz tiplerin yaratlnda i!e, makya-cnn nemi b!btn artar. Bu durumda, makya-cnn,
oyuncunun aldan yaplm b!t zerinde alma! gerekir.
Oy<n#<lar
Vyuncu terimi, bir $ilmde her hangi bir kiiyi canlandran kim!eleri anlatan genel bir
terimdir. ;erekte, gerek nitelikleri gerek!e grdkleri i bakmndan oyuncular eit eittir.
&itelikleri bakmndan oyuncular yaratc ve yldz olarak iki byk blme ayrmak yerinde
olur.
)aratc oyuncular, birbirinden ok ayr tipleri, bu tipin btn zelliklerini en ince
ayrntlarna kadar verebilen, her $ilmde bambaka bir kiiyi canlandrabilen !anatlardr.
)aratc oyuncudur.
)ldzlar i!e hemen her $ilmde kendi kendilerini, balangtan beri tem!il ettikleri bir
kalp"tipi tekrarlayan, nlerini !anat yeteneklerine deil grnlerine, youn bir reklma,
evrelerinde yaratlan e$!ane hava!na borlu olan oyunculardr. Bodie Fo!ter, Bulia 8obert!,
9arlon Brando, Back &ichol!on, 8obert de &iro, =l 'acino, \ener \en.... bu blme girer.

Bir $ilmde balca kiileri canlandran oyunculara baoyuncu ad verilir/ bunlarn
hemen yan !ra gelen oyuncular da ikinci rol oyunculardr. (!a !rmekle birlikte dikkati
eken bir tipi canlandran oyunculara u$ak rol oyuncular, kalabalk !ahneleri doldurmakta
kullanlan, birka cmlelik konuma! olan ya da hi konumayan oyunculara da $igran ad
verilir.
A$!im
attn ura!aksn" ya ektiini ..#
K:o !hootL, 5ngilizceXde ate etmek, tetii ekmek, vurmak anlamlarna geldii gibi,
$otora$ ve $ilm ekmek anlamna da geliyor. Bu iki eylemin ortak noktalarndan ilk akla
geleni, iki!inde de bir hede$ !aptamak, ona nian almak veya odaklanmak olarak tari$
edilebilir.
Bir !inema yaptnn $ilm zerine dorudan doruya alnma!yla ilgili almaya ekim
denir. *azrlk evre!inden !onra gelen ekim evre!i, ilk ekim gnnden !on ekim gnne
kadar uzanr ve ekim !re!i adn alr.


Uekim gn, allmayan gnlerin kart olarak kullanlan ve ekimin yer ald
gnleri belirten bir terimdir. Buna gre bir ekim !re!i iinde allmayan gnler ve ekim
gnleri yer alr. Bir $ilmin hazrlk !re!iyle ekim !re!i lkeden lkeye ve $ilmden $ilme
deiir. ;enel olarak bir $ilmin hazrl ne kadar ayrntl olarak gerekletirilmi!e, ekim
!re!i o kadar k!alr.
Bundan dolay bir $ilmin hazrln mmkn olduu kadar ayrntl olarak
gerekletirmek daha verimli olur/ nk $ilmin giderini a!l kabartan, ekim !re!inin
uzunluudur. :rkiyeXde !inema almalarnn gerektii kadar verimli olmay, hazrlk
evre!ine gereken nemin verilmeme!inden ileri gelmektedir.
Uok kez, !enaryonun bile ekim !re!i iinde gn gnne tamamlanmaya alldn
daha nce grmtk. Bu da bir yandan ekim !re!inin uzama!na, ya da nitelikten
vazgeilerek bu !renin anormal ekilde k!altlma!na, bir yandan da ekim !ra!nda
karklklara, zlme!i g me!elelere yol amaktadr.
;enel olarak, bir $ilm ta!armnn douundan ilk ekim gnne kadar bir yllk hazrlk
dneminin yer alma! normaldir. 13 aylk bir hazrlk dnemi !onunda normal uzunluktaki bir
$ilm J ha$talk bir ekim !re!i gerektirir. Bizde i!e, hazrlk !re!i ok kez 4"> ay
gememekte, bu blk prk hazrlanmayla bir ay, 3E gnlk ekim !relerinde $ilm
evrilmektedir. #aha nceki konularda grmtk/ .enaryo, mekan, !anat!al ynler ve
oyuncularla yaplan n alma ne kadar oturmu!a, ekim !re!i ve $ilm bte!i o kadar
azalr.
3ir /ilm ($!iliy%r
Filmin hazrlk evre!i !ona erdikten, ilgili herke! hazrln yaptktan, gerekli malzeme
ve kiiler !alandktan !onra balayan ekim !re!inde bir ekim gnnn na!l getiini
grelim0 )netmen yardmc!nn bir gn nceden datt gnlk dkme gre erte!i !abah
!ette her ey ve herke! !aatinde hazr durumda olmaldr. ?kiplerden herhangi birindeki kii
ya da herhangi bir alet, ak!e!uar v!. gibi bir ey ek!ik olur!a ekim yaplamaz ve i uzar. 5in
uzama! yani zamann artma! beraberinde btenin artn da getirir. Bunun !ka
tekrarlanma! hali, bir yapmcnn bu iten zarar etme!inin balangcdr.
#ekor iileri dekorlar hazrlam, donatmc !ahne donatmlarn yerli yerine
koymutur. Uekim !aatine kadar oyuncularn makya- yaplr, !alar taranr, giy!ileri
giydirilirken, !ette klar klar hazrlar/ grnt ynetmeni ile kamera ynetmeni
kamerann hareketlerini kararlatrr, deneme!ini yaparlar.
.e! ynetmeni ile yardmclar, mikro$onun hareketlerinin na!l yaplma! gerektiini
he!aplarlar. Uekim balamazdan nce, ynetmen oyuncular bir keye ekerek oynanacak
!ahne konu!unda kendilerini aydnlatr, !onra ekimden nce bu !ahne, ynetmen iyice
piirildiine karar verinceye kadar, tekrarlanr. .ahnenin prova! birka kere de kamera
hareketleri, klar ve mikro$onla birlikte yaplr. *er ey ve herke! hazr olunca ekime geilir.
?er $ilm ekimi, =merikaXda deva!a irket !tdyolarndan birinde yaplyor!a/
ynetmen !e! alma odacndaki !e! ynetmenine !e!in gelip gelmediini !orar, !e!
ynetmeni !e! geirmez olan !e! odacndan durumu bildirir. .tdyo dndaki krmz n

yanp yanmad kontrol edilir/ ekim !ra!nda !ete kim!enin girmeme!i iin kapnn dndaki
krmz lamba yaklr.
)netmen bundan !onra kamerann altrlma! iin KmotorOekimL emrini verir.
(amerann altrlma!yla birlikte akak ekim tahta!yla ob-ekti$in nne gelerek klapeyi
tutar $ilmin adn, ekim !ay!n ve kanc ekim olduunu bararak !yler ve klapeyi vurur.
(lapenin kamera nnden ekilme!iyle birlikte ynetmen oyunculara KoyunObalafL
emrini verir, bylece ekime geilir.
*er ne kadar yukarda grdmz zere, oyuncular !ahneyi de$alarca prova
etmiler!e de hibir zaman bir ekimin tek olarak evrildii grlmemitir. *er eyden nce
laboratuardaki her hangi bir kazaya kar ekim en az iki kere yaplr. Bunun dnda ekim
!ra!nda her hangi bir ak!ama olur!a M!e!li ekimlerde gerek!iz bir grlt, konumalarda
yanllk, yanl bir kamera hareketi, oyuncunun i!tenmek!izin grnt dnda kal...R ekim
tekrarlanr.
%zellikle ynetmen oyundan memnun kalmad vakit de ayn ekim birka kere
tekrarlanr. Bazen de ynetmen ayn !ahnenin birka deiik adan, gr nokta!ndan
evrilme!i gereini duyar. Bundan dolay genel olarak bir ekim IaJ kere evrilir. Bylece her
!e$erinde ekim levha!nda ekimin kanc de$a evrildiini g!teren !ay deitirilmek
yoluyla ekim yeniden alnr. Baz ynetmenlerin almalarnda, oyuncunun o !ahnedeki
$arkl yorumuna da yer verdii ve dolay!yla bunun iin de tekrar yaplma! olaandr.
Bundan !onra bir baka ekime geilir. Bu ykl ve titiz almadan tr, bir ekim
gnnde aa yukar ancak yarm dzine kadar ekim elde edilebilir/ bunlar da
tamamlanm $ilmde ancak 3"4 dakika !rebilecek bir $ilm para! meydana getirir. :abii bu,
byk bteli yapmlar iindir.
Uekilen $ilmler ykanmak zere laboratuara gnderilir/ laboratuarda ykanan negati$
$ilmlerin, poziti$ !eyir kopyalar erte!i ekim gn !onunda bata ynetmen olmak zere ilgili
teknik elemanlar tara$ndan !eyredilir. Uekim mekannn laboratuvarlara uzak olduu
yerlerde bu !re bir iki gn uzar.
;nlk ekim ad verilen bu paralar inceleyen ynetmen, bir ekimin hangi
ekiminin daha baarl olduunu, ekim !ra!nda alnan notlarla da karlatrarak
kararlatrr. )netmenin gnlk ekimler ara!ndan !etikleri kurgu oda!na yollanr. Bylece
bir $ilmin evrilii bittii zaman ekim !enaryo!undaki IEE"JEE ekime karlk, kurgu
oda!nda 3EEE " 4EEE ekim birikmi, olur. *er ekime, yukarda da belirtildii gibi, devamllk
a!i!tannn kurgu raporu eklenmitir.
I<r.<
)netmenin denetiminde alan kurgucu, bu ekimleri inceler/ ynetmenle birlikte,
kullanlacak ekimleri yeniden ayrr Mekimde alnan notlar bu ie klavuzluk ederR/ ekim
!ra!ndaki !raya, yani ekim !ay! !ra!na gre, bu ekimleri u uca ekleyerek kaba kurguyu
meydana getirir.
Bundan !onra, kurgucunun a!l nemli grevi olan ince kurgu balar.

Burada kaba kurguda olduu gibi mekanik bir alma deil, yaratc bir alma
gerekir. (urgucu daha nce ekim !enaryo!unu iyice inceledii iin $ilmin genel yryn,
her !ahnenin, ekimin tempo!unu ka$a!nda canlandrr/ eli altndaki kaba kurgulu $ilmi
de$alarca izleyerek bu temponun tamamlanm $ilmde na!l !alanabileceini kararlatrr.
Filmi ke!er, yaptrr, tekrar ke!er/ ekimlerden bazlarn atar/ !ahnenin gelime!inde
akcl bozan her hangi bir duruma ra!tlad zaman, iki ekim ara!na bu akcl !alayan
yeni bir ekim, balayc ekim ekler/ baz ekimlerin yerini deitirir.
Bylelikle bir yandan $ilmin genel tempo!unu, bir yandan da akcln !alar.
(urgucunun bundan !onraki en nemli ii, yine tempo ve akclkla ilgili olarak $ilmin
noktalama!n gerekletirmektir.
&oktalama, bir $ilmin ekim, !ahne, ayrm, blm gibi eitli paralarnn birbirine
balanma biimlerine denir. Bu konuda !enaryoda g!terilen noktalamalar da gz ard
etmeden alr. =ncak ak!ine bir gr var!a da onu ortaya koyar.
&oktalamann en ba!iti, bir ekimin br ekime eklenme!iyle yaplr. Bu durumda bir
grntden br grntye dorudan doruya geilir ki buna ke!me denir. (e!me, genel
olarak ekimleri birbirine balamakta kullanlr.
7incirleme, bir ekimin grntleri yava yava belir!izleirken, ondan !onraki ekimin
grntlerinin yava yava belirme!i ve ncekilerin yerini alma!dr. ;enel olarak !ahneler,
zincirleme yoluyla birbirine balanr. 7incirlemeden daha kuvvetli noktalama eidi, kararma
ve almadr.
(ararmada, grntler yava yava karararak, kapkaranlk hale girer ve grnmez
olur. =lma, bunun ak!ine, kapkaranlk grntlerin yava yava aydnlanarak yerini belirli
grntlere brakma!dr. ;enel olarak ayrmlar, blmler kararma ve alma yoluyla
birbirine balanr.
Bunun bir baka eidi de !ilinmedir. .ilinmede, ikinci ekimin grnt! perdenin her
hangi bir ke!inden belirir, ilk ekimin grnt!n her hangi bir biimde Adz, eri, krk,
yatk izgiler...2 !ilerek yerini alr. Bunun !ilinme ile kararan ve alan !ilinmeli kararma ve
!ilinmeli alma eitleri de vardr.
.ilinme ile kararma ve almann birleme!inden meydana gelen noktalama eidi de
noktal alma ve noktal kararmadr. Birinci!inde, kapkaranlk bir grntnn orta!ndaki bir
nokta yava yava byyerek yerini grntlere brakr. 5kinci!inde grnt bir emberden
nokta biimine doru gittike klen ekilde karararak grnmez olur.
Baka bir noktalama eidi de, ekim !ra!nda yaplan yldrm geiidir. )ldrm
geii, bir ekimin !onunda kamerann hzl bir evrinme yapma!, bundan !onraki ekime de
yine hzl bir evrinmeyle balama! !onunda elde edilir. Bylece bir ekimin !on grntleri
ile ikinci ekimin ilk grntleri, gzle !eilemeyecek ekilde birbirine kenetlenmi olur.
(urgucu btn bunlar ve daha birok $ilm hile!ini gerekletirmek iin optik ba!m
aygt A:ruca2 denilen bir aygttan yararlanr. Vptik ba!m aygt iki $ilmi birden oynatan bir

g!terici ile !on derece gelitirilmi bir kameradan meydana gelir. Bu kamera, g!tericinin
bal olduu metrelik maden taban zerindeki rayda ileri geri hareket edebilir.
Bu aygt, bo $ilm zerine bir ya da birka $ilmin grntlerini ayn zamanda ya da ayr
ayr olarak, eitli deiikliklerle !aptayabilir. ;rntnn bytlme!i, kltlme!i,
hareketin yavalatlma!, hzlandrlma!, ter!ine hareket, hareketin durdurulma!, eitli
noktalamalar, grntnn kllk derece!inin deitirilme!i... Vptik ba!m aygtnn balca
ilemlerindendir.
#i-ital teknolo-inin gelime!iyle $ilm end!tri!i de onun getirmi olduu yeniliklerden
yararlanmaya balad. =rtk ekilen negati$ler, poziti$ i kopya!na ba!lmadan direkt olarak
di-ital ortama kaydediliyor. Btn kurgu ilemleri burada !onlandrlp, ona gre negati$
ke!im ve kurgu monta- yaplyor. Bu ilemden dolay da hem zaman hem de para kazanlm
oluyor.
Bu arada yaplacak olan e$ekti$ dier ilemler iin de bir kolaylk !alanm oluyor.
=yn konunun !e!lendirmenin btn ilemleri iin de geerli olduunu !ylemeliyiz. Unk
$ilmin btn !e!lendirme ilemlerinde $ilm ve banyo harcama! gerekirken, bu ilemlerin de
di-ital ortamda yaplma!ndan dolay yine zaman ve para konu!unda bir kazan !zkonu!u
oluyor.
%zel e$ekt, A-argonda k!aca .'FgO.Fg2 $ilm, televizyon, ve elence !ektrlerinde
yaygn olarak kullanlan, normal yollarla yaratlma! mmkn olmayan veya ok ri!kli olan
olaylar yaratma yoludur.
Byk patlamalar ve uzaya yolculuk gibi ekimlerde !ka kullanlr. )aplan eylerin
hep!i hayal deildir, baz ne!neler yaratlr Arnein0 .tar Far!2.
Bir !ap yaplr, !tne bir ubuk koyulur ve !tne kl ne renk!e onun !elo$an
yaptrlr. @n klc tamamdr.
.ka gr!el e$ekt ile kartrlmaktadr. =ncak zel e$ektler, ekim ile yaplr,
bilgi!ayarla yaratlan ima-lara da dayaldr. 'atlayan bir ey gerekten patlatlr, ya da yklan
bina, maket de ol!a, gerekten yklr.
@IurguH"!el 4-ekt
;r!el e$ekt ile yaplan patlamalar, !entetik partikl !i!temleridir, yklan binalar,
robot grnml in!anlar 4 boyutlu modellenmi ob-elerdir. Bunlara birka gr!el rnek
verelim.
(urgucunun eli altndaki br balca aygtlar unlardr0 (urgu ma!a!, !arc,
yaptrc, eleme ma!a!, kazyc, zamk. (urgu ma!a!, zerinde kurguyu kolaylatracak
yapda bir g!terici bulunan ma!adan meydana gelir. Bu g!terici, hem grntlerin
!eyredilme!ini, hem de !e!in dinlenme!ini !alar. Fakat br g!tericilerden deiik birok
zellikleri vardr. *er eyden nce, bu g!tericinin verdii grntler beyaz perde leinde
deildir. 1I"1C in byklnde bir grnt ak!i izlenir.
;!tericinin hz i!tenildii gibi hzlandrlr, yavalatlr/ $ilm ne olduu gibi geriye de
!arlr, i!tenildii kadar durdurulur.

.arc, $ilmi bir makaradan brne !armak, bylelikle $ilmin ynn deitirmekte
kullanlr. 5ki ek!enden meydana gelen !arcnn bir ek!enine bal olan kol dndrlnce,
ek!ene bal makaralardaki $ilm yer deitirir. )aptrc, $ilm paralarnn birbirine
eklenme!inde kullanlan aygttr. Bir yaptrc e!a! itibariyle $ilm zerine ha$i$ ba!n yapan
ba!it bir aygttr.
5ki $ilm para! birbirine eklenmek i!tenildii vakit, birinin ucundaki duyarkat !ilmek
amacyla birka milimetre eninde kaznr, kazlan yere zanik M$ilm zamkR !rlr, iki u
yaptrcnn yatandaki dilere geirilerek yerletirilir, yaptrc elle ya da pedalla iletilince
bunlar ba!trr ve yapmalarn !alar.
?leme ma!a!, zerinde yan yana drt dili makara bulunan bir ma!adan meydana
gelir. Bu dili makaralar, kamera ya da g!tericideki dili makaralar andrr. (urgucu, eitli
grnt ve !e! kuaklarn bu makaralara takar. Bu makaralarn hep!i ayn koldan altrld
iin hareketleri de etir.
Bylelikle drt $ilm de belirli bir noktadan makaraya yerletirilmek artyla, elenerek
hareket ettirilebilir.
(urgucu, $ilmler zerine her hangi bir iaret, not koymak i!ter!e bu i iin zel olarak
yaplm bir yal kalemden yararlanr.
S$l$n1irm$ +$ 3irl$-irm$
#aha nce de grdmz gibi, !e!li $ilm evrilirken, grntlerle birlikte !e! de, ayr
bir teyp yardmyla !e! kua zerine !aptanyordu. (amerann hzna gre, bu ie zel !e!
kayt cihazlarnda bulunan bir kri!tal yardmyla $ilm ekim hz da manyetik band zerine !e!
kaydnn yan !ra ilenirdi. Bu hz kodlar Dmm dar banttan 1Jmm ya da 4Imm manyetik
bandlara geirilirken, !enkroniza!yonun !alanma! iin !tdyodaki !e! kayt cihaznn kayt
hzn da $ilm ekim hzna gre ayarlar ve ona gre kayt yaplr ki, kurgu !ra!nda grnt ve
!e!in eleme!inde bir kayma olma!n. =ncak gnmzde bu analog cihazlarn yerini digital
!e! kayt cihazlar ald.
Bugn !e!lendirmede iki deiik u!ul kullanlmaktadr0 Op-i! $l$n1irm$ +$
many$-i! $l$n1irm$2
Op-i! $l$n1irm$, 1W3CXde !e!li $ilmin bulunuundan gnmze kadar kullanlagelen
ve !e!in optik olarak elde edilme!ine dayanan u!uldr/ yani $ilmin bir yannda yer alan 3,14
mm enindeki !e! yolu zerine !e! titreimlerinin $otora$ u!ulne dayanlarak alnma! !z
konu!udur.

Bu na!l !alanr^ 9ikro$on tara$ndan alnan !e! titreimleri, mikro$onda elektrik
titreimleri haline !okulur/ bu titreimler ampli$ikatr yardmyla glendirilir. Bu elektrik
titreimleri, !e! kamera!ndaki bir lambay az ya da ok k verir hale getirir/ lambann kl,
!e! kua zerinde deiik !e! grnt!nn meydana gelme!ine yol aar.
Op-i! $l$n1irm$1$ $ y%l< i!i ($i--ir;

Birinci!inde !e! grnt! dzgn bir izgi olarak uzanr, buna karlk grntnn
younluu deiiktir. Buna deiir younluklu !e! yolu denir.
5kinci!inde younluk ayrdr, buna karlk !e! grnt! girintili kntl deiik
biimler g!terir/ buna da deiir alanl !e! yolu ad verilir.
Bu !e! grntleri, kameradan karlan $ilmde gizli grnt halindedir, bunun
meydana kma! iin !e! kua laboratuarda ykanr, negati$i, daha !onra da poziti$i elde
edilir.
.e! grnt!nn g!terimde !e!e evrilii de u yolu izler0 Film, g!tericinin !e!
blmne geldii zaman, buradaki bir lambadan !e! yolu zerine !rekli olarak k der. Bu
k !e! grnt!nn younluuna ya da biimine gre $ilmin te yanna deiik iddette ya
da biimde geer ve bir $oto"elektrik!el A$oto"!el2 zerine derek elektrik akmna evrilir.
#eiik iddetteki bu akm ampli$ikatrle glendirildikten !onra hoparlre giderek !e!
meydana getirir.
Many$-i! $l$n1irm$1$, !e! kuann laboratuar ileminden geme!ine gerek
yoktur. Unk manyetik !e!lendirme optik ileme deil, mknat!lama ilemine dayanr.
9anyetik !e!lendirmede kullanlan kuan !t duyarkat yerine demir ok!it ile rtldr.
9ikro$ondan gelen elektrik akm, bir elektromknat!a giderek iddeti deien bir
manyetik alan meydana getirir. 9anyetik !e! kua bu alandan geerken, akmn iddetine
gre deiik olarak etkilenir. Bu kuak, !e!lendirilir !e!lendirilmez yine ayn aygt zerinde
alnabilir.
3irl$-irm$
Bir $ilmin ekilme!i tamamland zaman ortada en az ayr !e! kua Akonumalar,
grltler, mzik2 vardr/ $akat tabii !e!ler, !e! etkileriyle birlikte bu ayr !e! kuaklarnn
!ay! bazen bee altya yk!elir. Bundan dolay, her eyden nce bu ayr !e! kuaklarnn tek
bir !e! kua zerinde biletirilme!i gerekir.
Film !e!li olarak evrildii zaman bile, !e! ile grnt ayr ayr kameralarda ayr ayr
kuaklar zerine alnd iin, ikinci i, tek kuak haline getirilen !e! kameralarda ayr ayr
kuaklar zerine alnd iin, ikinci i, tek kuak haline getirilen !e! kuandaki !e! yolunun,
grnt kuandaki yerine geirilme!idir ki, bu da yeni bir ilemi, elemeyi gerektirir.
Birletirme ilemi, birletirme ma!a! denilen zel bir ma!ada yaplr0 Ueitli !e!
kuaklar birbirinden ayr !e! blmlerine taklr ve burada elemeli olarak dner. *er !e!
blm bir !e! yolundaki !e!i verir, bu blmlerden her biri birletirme ma!a!na bir kanalla
balanmtr.
Bu kanallarn her birinin !e!in niteliini az ok deitiren komuta dmeleri vardr.
Birletirme !ra!nda $ilm !e! ynetmeninin nndeki bir perdede g!terilir. .e! ynetmeni
nndeki komuta dmeleriyle i!tenilen !e! kuandaki !e!in i!tenilen nitelikte alnma!n
!alar. Bu !rada, !e! kanallar araclyla bu ekilde ayn zamanda verilen !e!ler, yeni bir !e!
kua zerine alnr.
S%nra1an S$l$n1irm$

*er hangi bir $ilmde yer alan !e!ler, grntyle ayn zamanda alnd gibi, eitli
!ebeplerden dolay grntden !onra ya da nce de alnabilir. Bir !e!in, ilgili olduu
grntden !onra alnma! durumuna !onradan !e!lendirme denir. .tdyo iinde ya da
dnda !e!lendirme artlar elverili olmad zaman, !e!lendirme malzeme!inin !tdyo
dnda bir yere tanma! byk glkler kard durumlarda !onradan !e!lendirme
ilemine bavurulur.
.onradan !e!lendirmenin en ok kullanld alan, grntde yer alan oyuncunun
konumalarn grnt alndktan !onra kendi!inin ya da baka!nn gerekletirme!idir.
Vyuncu, belli bir !ahnede g bir durumda olduu iin Arnein !oluk !olua, iki bklm...2
konumalar grntyle birlikte almak iyi bir !onu vermeyebilir, bundan dolay !e!,
grntden ayr olarak !onradan alnr.
)a da oyuncunun zaman ya da !e!i elverili deildir, o zaman grntler alndktan
!onra konumalar bir baka! tara$ndan gerekletirilir. Btn bunlar, !e!lendirme diye
adlandrlan ilemi meydana getirir.
.e!lendirmenin en yaygn kullanl yeri, yabanc dildeki konumalarn yerli dile
evrilme!idir. Bu durumda rnein =rapa bir $ilmin konumalar Fran!zcaya evrilir/ =rapa
konuan oyuncunun dudak hareketlerine uygun Fran!zca karlklar bulunur ve konuma
Fran!zca olarak yaplr.
Bunu !alamak iin de konumann yer ald blmler birok de$a !e!!iz olarak
perdede g!terilir. .e!lendirmeci grntde kendi!inin !e!lendirecei oyuncunun dudak
hareketlerini inceler, konuma!n buna uydurmaa alr, bylece dudak eleme!i
!alannca yeni konuma !e! kuana alnr.
6lkemizde yeni yeni !e!li $ilm ekilme!ine ramen, yine de ounlukla $ilmler,
!onradan !e!lendirme yoluyla yaplmaktadr.
"n#$1$n S$l$n1irm$
.onradan !e!lendirmenin tam kart nceden !e!lendirmedir. %nceden !e!lendirme,
adndan da anlalaca gibi, nce !e!in alnma!, !onra da bu !e!le ilgili grntlerin alnma!
yoluyla olur. %rnein btn arkl, dan!l !ahnelerde nceden !e!lendirmeye bavurulur.
%nceden !e!lendirmeye yol aan balca iki !ebep vardr.
Birinci!i, ayn zamanda eitli hareketler yapan, oynayan, dan! eden oyuncunun bu
durumda ark !yleme!inin iyi bir !onu vermeme!i. 5kinci!i, grntlerin ayr ayr ekimler
halinde !aland halde, !e!in !rekli olarak !alanma!.
"n#$1$n $l$n1irm$ < y%l< i*l$rO arkc, !e!lendirme oda!nda orke!trayla birlikte
ark!n !yler. 9zik ve ark !e! kuana alnr. Bu !e! kua !tdyodaki bir hoparlrden
verilirken, arkc ayn arky pet!en !yleyerek roln oynar, gerekli hareketleri yapar.
Bu !rada ynetmen arkcnn oyununu $ilme alr, i!tedii gibi kamera hareketleri
yapar, !ahneyi ekimlere bler. %nceden !e!lendirme ilemi olma!ayd, kamerann btn
ark boyunca oyuncunun nnden ayrlmama! gerekecekti.

El$m$
Btn !e! yollar bir !e! kua zerindeki tek !e! yolunda birletirildikten !onra
bunun grnt kuandaki yerine geirilme!i ilemine !ra gelir. Fakat bu yerine geirme ii
gelii gzel olmaz, her hangi bir !e! kaynann Mrnein konuan bir kim!eninR grnt! ile
bu !e! kaynandan kan !e! ara!nda bir balant bulunma! gerekir.
=k!i takdirde !e! ile grnt ara!nda bir tutmazlk ortaya kar ki, bu da !eyircinin
derhal dikkatini eker. %yle ki, rnein bir dudak eleme!inde !aniyenin 1O1E undan daha
kk bir yanln bile hemen gze batt bilinmektedir. \u halde, her eyden nce grnt
ile bu grntye ait !e!in birlikte yrme!ini, yani elemeyi !alamak gerekir.
#aha nce kurgu !ra!nda elemeyi !alamak iin $ilm ekilirken grnt levha!na
bal bir akan na!l kullanldn grmtk0 (lape grnt levha!nn yanna arplrken
hem grnt! hem de !e!i ayr ayr kuaklara alnyordu.
?leme !ra!nda, grnt ve !e! kuaklar eleyiciye taklr. (lapenin grnt
levha!na arpt an g!teren grnt ile !e! yolunda klapenin bu arpndan meydana
gelen !e!i veren nokta Mki iddetli !e!ten dolay bu nokta kolaylkla ayrt edilirR yan yana
getirilince eleme !alanm olur.
Fakat elemede dikkat edilecek bir nokta daha vardr0 ;rnt ile bu grntye ait
!e! yolu tam ayn hizada deildir/ !e! yolu, ait olduu grntden 3E kare ileridedir. Bunun
!ebebi, g!tericide !e!in alnma!n !alayan !e! blmnn, grntnn perdeye
yan!tlma!n !alayan grnt blmnden Myani mercektenR !onra gelme!idir. Buna
grnt"!e! aral ad verilir.
;rnt"!e! aralna niin lzum vardr^ #aha nce, kameray gzden geirirken,
$ilmin kamera iinde !rekli ve aral olmak zere iki eit hareketle yol aldn grmtk.
Film, g!tericide de hem !rekli hem de aral olarak hareket eder. Vy!a grnt iin gerekli
olan aral hareket !e! iin mahzurludur. Bundan dolay g!tericinin !e! blm de, $ilmin
!rekli harekete getii bir noktaya yerletirilmitir.
3am
(ameradan kan $ilm ykandktan !onra bir negati$ elde edilmi olur. Bu negati$
$ilmde grntler, doadaki aydnlk blmleri karanlk, karanlk blmleri aydnlk olarak
verir. \u halde negati$in doadaki grn verebilme!i iin, negati$teki grntlerin baka
bir $ilm zerine alnma! gerekir. Bu durumda Knegati$in negati$iL elde edileceinden,
grntler doadaki kla dner.
&egati$ten elde edilen bu yeni $ilme poziti$ ad verilir, bunu !alamak iin de ba!m
ilemine bavurulur.
Ba!m aygtnn bir eidini yukarda optik ba!m aygt ad altnda grmtk. Btn
ba!m aygtlarnn temeli bo $ilm ile dolu $ilmin kar karya ya da birbirine bitiik olarak
elemeli altrlma!na, bu !rada k kaynandan kp dolu $ilmden geen n bo $ilmin
duyarkatn etkileme!ine dayanr.

Bu durumda, k, ekilmi $ilmin Myani negati$inR aydnlk blmlerinden kolayca geer
ve duyarkat $azla etkiler, karanlk blmlerinden geemez, dolay!yla duyarkat
etkileyemez...
Bylece elde edilen ikinci $ilm ykannca, negati$tekinin tamamyla ter!i !onu verir.
A%5al-ma
Ba!m, yalnz negati$ elde etmek iin deil $akat eitli poziti$ ve negati$ler elde etme,
$ilmin kopyalarn karmakta da bavurulan bir ilemdir.
;erekte de bir $ilmin, kamerada kullanlan bo $ilmden elde edilen negati$i ki buna
ana negati$Oma!ter denir, gerekli bir kopya karldktan !onra bir daha kullanlmaz/ nk bu
ana negati$, yz binlerce liray, aylarca !ren almay tem!il etmektedir.
Ueitli ilemler !ra!nda kazaya urama! ve her ba!mda grnt deerinden biraz
kaybetme!i ihtimali vardr.
Bu bakmdan $ilmin kurgu!una, !e!lendirilme!ine hazrlk almalarnda kullanlan
poziti$ i kopya!, en !on biimini aldktan, !e! ve grnty bir arada tayan birleik kopya
meydana getirildikten !onra, $ilmin ana negati$inin bu !on biime gre kurgu!u yaplr ve
ancak birka kopya karlma!nda kullanlr. .onra her eit kazaya kar korunmal bir $ilm
depo!una !aklanr.
Ana n$.a-i/-$n (!arlan bal#a !%pyalar <nlar1rO ;venlik kopya! Anegati$le ayn
zellikleri tayan ve her hangi bir ihtimale kar negati$le birlikte !aklanan kopya2/ dnyada
ilk oynatm, ilk oynatm !inema!nda kullanlmak zere birka kopya/ oaltmda KkalpL
olarak kullanlmak zere bir kopya.
;erekte bir $ilmin 1EEa1IE kopya!n meydana getirmek iin bu !on kopyadan
yararlanlr. Bu KkalpL kopya, ana negati$in ince tanecikli poziti$ bir $ilm zerine karlan
kopya!dr. =na poziti$ Mana grnt poziti$i, ana !e! poziti$iR ad verilen ve eidine gre
mavi, krmz, kahverengi olan bu kopyalar, kendi!inden en az nitelik yitimiyle birok negati$
kopya karmakta kullanlr. Bu negati$lerden de yine birok poziti$ kopya elde edilebilir.
'iya!aya !rlen bu poziti$ kopyalara iletme kopya! ad verilir. Ba!m !ra!nda negati$
$ilmin baz yanllarn dzeltmek mmkndr. Bunun iin kertelemeye bavurulur.
(erteleme MankoR, ba!m aygtndaki bo $ilm zerine ekilmi $ilmden Mnegati$tenR
decek k miktarn dzenleme, negati$in ekim !ra!nda $azla ya da az klamadan doan
ku!urlarn bu dzenlemeyle nlemek ilemidir.
Bu ile grevli olan kerteleyici, ya yllarn verdii gz alkanlyla ya da kerteleme
aygt denilen bir arala negati$in kllk derece!ini, yani younluunu ler. *er !ahnenin
kllk derece!ini ynetmene bildirir. )netmen bir lek zerinde 3E kerteye ayrlm kllk
derece!inden hangi!inin hangi !ahnede kullanlma!n i!tediini bildirir.

Bu kllk derece!ini !alamak, ayn zamanda ok kez tek ekim iinde bile deiiklik
g!teren bu kllk derece!ini dzgn biime !okmak kerteleyiciye der. (erteleyici, bu
!onucu, negati$ten geerek bo $ilmin zerine den dzenleyerek !alar.
(erteleyici bunun iin iki yola bavurur0 &egati$in kenarna gerekli noktalara entikler
aar. Ba!m aygtnda bu entikler, aygtn diya$ramn harekete geirerek n az ya da ok
dme!ini !alar. Bu u!ulde entikler negati$i zedeledii iin, bugn daha ok klavuz kuak
kullanlmaktadr. .aydam!z olan bu kuan zerinde deiik apta delikler yer alr. Bu kuak
ba!m aygtnn k kayna ile negati$ $ilmin ara!na konur, bu delikler yardmyla negati$
zerine den k miktar dzenlenir.
Tan-ma Ya*lar)U$n$ri!& Al-ya*
Ba!m !ra!nda yer alan baka bir ilem, $ilmin tantma yazlarn, gerekir!e
altyazlarn hazrlamaktr. :antma yazlar, bir $ilmde emei geen btn !inemaclarn
adlarn ve daha baka tamamlayc bilgiyi veren, $ilmin banda Mbazen de !onundaR yer alan
yazlardr.
:antma yazlarnda genel olarak unlar yer alr0
Film ad,
)apmevi,
.enaryoyla ilgili bilgiler Mana konu, konu, uyarlama, !enaryo, konumalarR,
Vyuncular,
)apm ynetmeni
;rnt ynetmeni,
(amera ynetmeniOoperatr,
.anat ynetmeni,
Be!teci,
.e! ynetmeni,
;iy!i,
9akya-,
(urgucu,
)apmc,
)netmen.
=ltyaz, $ilmin konumalarn baka bir dilde veren ve $ilmin altnda yer alan yazlardr.
,a5-m
Bir $ilm, her eyi tamamlanp piya!aya !rlecek duruma geldii zaman Mki bunun iin
$ilmin baz lkelerde denetlemeden geme!i, g!terim izni alma! gerekirR, yapmc ile $ilmi
dorudan doruya !inemada oynatan !inemac ara!nda yer alan datmc ortaya kar.
5letmeci de denilen datmc, $ilmin g!terim hakkn yapmcdan alan, buna
dayanarak $ilmin kopyalarn !inema !alonu !ahiplerine kiralayan kim!edir. ;enel olarak bir
lke, !inema bakmndan baz iletme blgelerine ayrlmtr. Bu blgelerden her birinde bir
ya da birka iletmeci bulunur. .inemann ilk yllarnda, iletmecilik diye bir kol yoktu.

V zaman ekilen k!a k!a $ilmlerin kopyalar, !inemaclara dorudan doruya
!atlyordu. Fakat 1WEJ ya doru datm MiletmeR kolu ortaya kt ve k!a zamanda yapm ve
g!terimle birlikte !inema end!tri!inin balca kolundan biri oldu.
Bugn iletmeciler birok lkede her hangi bir $ilmin yapmna az ya da ok lde bir
!ermaye ile katldklarndan, !inema end!tri!indeki etkileri de artmtr. 5letmeci ayn
zamanda bir $ilmin en iyi artlar altnda piya!aya !rlme!ini de !alayabileceinden, genel
olarak $ilmlerin gelecei zerinde nemli bir rol oynar.
,a5-m# .$n$l %lara! < y%l1a (alrO Bir yapmc, meydana getirdii $ilmi belirli bir
!re iin Mgenel olarak bu !re be yldrR iletmeciye verir. 6lkedeki u!ule gre, iletmeci
yapmcdan ya !adece bir poziti$ alr, gerekli kopyalar kendi!i karttrr, reklm malzeme!ini
kendi!i hazrlar/ ya da bizde olduu gibi kopyalar ve a$ileri, re!imleri, !inemada $ilm iin
yaplan reklmda, kullanlacak tantma $ilmini de yapmc !alar.
Bir $ilmden iletme amacyla karlan kopyalarn !ay! lkeden lkeye deiir. Bu, bir
lkedeki !inemalarn !ay!na, $ilmin !inemalar ara!ndaki KtedavlL hzna, $ilmin nemine
gre belirlenir. 5letmeci el altndaki $ilmi kendine gre deerlendirir/ $ilmi en uygun
!inemada, en elverili tarihte g!termee alr. Bir yandan da a$iler, re!imler, tantma
$ilmleri, zel g!terimler, ilk g!terim, ba!n toplantlar, ba!na g!terim... gibi eitli yollara
bavurarak $ilme mmkn olduu kadar ok !eyirci toplamaa alr.
Bat =vrupa lkelerinde ve Birleik =merikaXda iletmecilik daha aprak bir konudur.
Birleik =merikaXda byk yapmevleri ayn zamanda iletmecilik de yapar. Bir $ilm piya!aya
!rlmeden nce deneme g!terimi, haber!iz g!terim gibi u!ullerle !eyircinin $ilme kar
tepki!i renilir.
#eneme g!terimi, bir $ilmin nceden yaplan reklmdan !onra bir !inemada
!eyircinin kar!na karlma!dr. *aber!iz g!terimde ayn i, !eyirciye nceden haber
verilmek!izin yaplr. *er iki durumda da !eyircinin tepki!ine gre, $ilmde baz deiiklikler
yaplr. =merikaXda ve bazen de =vrupa lkelerinde yapmc ve iletmeci, g!terim koluna
baz yollardan ba!k da yapabilir. Bunun en tannm toptan kiralama ve grmeden
kiralamadr.
:optan kiralama, iyi $ilmlerle birlikte ktleri de !rmek iin kullanlan bir yoldur. Bu
u!ulde !inemacya Klokomoti$L ad verilen bir ya da birka iyi $ilm g!terilir, $akat bunlar
kiralayabilme!i iin belli !ayda kt $ilmleri alma! da art koulur.
;rmeden kiralamada i!e, !inemac $ilmi !eyretmeden, hatta daha $ilm
tamamlanmadan kiralamak zorunda braklr. ;enel olarak etra$nda ok grltl reklm
yaplan, tannm oyuncularn yer ald $ilmler bu yolla daha ekilirken kiralanr. Birok
lkede, iletme !re!i !ona erdii zaman, bu !reyi ya yenilemek ya da eldeki kopyalar yok
etmek gerekir. Bir $ilmin iletildikten !onra, piya!adan ekilme!i ve uzunca bir !re !onra
yeniden piya!aya karlma!na yeniden !rm ad verilir.
G4-$rim
;!terim, !inema yaptnn !eyirci nne kma!n !alayan end!tri koludur. Bu i,
!inema !alonlarnda gerekleir. ;enellikle bir !inemann ileyiinden o !inemann !ahibi olan

!inemacOg!terimci !orumludur. .inemann K!iya!etiniL !inemac belirler. Fakat bir lkede
genel olarak byk kentlerdeki !inemalarn ou tek kim!enin elinde toplanmtr. Bu eit
toplana grup ad verilir.
Jer#enin ken#i '!el kasas ve #uvara m$ntaK
Bu durumda bir gruptaki !inemann banda, !inemac tara$ndan tayin edilmi bir
mdr bulunur. Bu mdr !adece !inemann ynetim ileriyle urar. .inemann programn
hazrlamak, grubun programc!na der.
.inemalarn koltuk !ay! genel olarak IE"CEE ara!nda deiir. .inemalar gerek
byklklerine, gerek rahatlklarna, gerek!e bulunduklar yerlere gre !n$lanrlar. Bunlarn
banda ncelikli g!terim !inema! gelir.
Bu eit !inemalar byk bir bakentin en nemli birka !inema!dr.
Film burada byk reklmlarla tantlmaa allr. %n g!terim !inema!, ncelik
g!teriminden !onra $ilmi hemen programna alan !inemadr. Fakat bunlar bat lkelerindeki
bakentlerde yer alan bir avu !inemadan ibarettir. ;erekte gerek batda gerek!e
yurdumuzdaki byk kentlerde g!terim, genel g!terim !inema!nda balar. Bunlar bir $ilmi
piya!aya ilk !rmnde programa koyan birka !alondur. Film buralarda g!terildikten !onra
ikinci g!terim !inema!na geer.
Fakat burada, bir bakentin yaknndaki bir ikinci g!terim !inema!nn o blgeye gre
genel g!terim !inema!, taradaki bir ikinci g!terim !inema!nn da oraya gre bir genel
g!terim !inema! olduunu gzden uzak tutmamak gerekir.
;enel olarak, ikinci g!terim denilince, bir $ilmin ayn kentte her hangi bir !inemada
oynadktan az ya da ok !onra yeniden !rmne denir.
Sin$ma Sal%n<
Filmlerin g!terimi iin yaplm zel yapya !inema adn veriyoruz. .inemann en
nemli blmleri !inema !alonu ile g!terim oda! iidir. .inema !alonu, $ilm g!terimini
izleyen !eyircilere ayrlan uzunca bir !alondur. Bu !alonun !eyircinin kar!na ra!tlayan yerde
perde, bu perdenin kar!na ra!tlayan yerde de g!terim odac yer alr.
*er tara$ kapal olan bu !inemalardan baka bir de ak hava !inema! Mbuna bazen yazlk
!inema da denirR vardr. Bu eit !inemalarda !alonun !t kapal deildir.
=k hava !inema!nn =merikaXda !on yllarda gittike gelien bir eidi drive"in ad verilen
!inemalardr. Bu eit !inemalar bir otomobil park gibidir. Vtomobilli !eyirciler K#rive"inLe
otomobillerinden hi ayrlmak!zn girer ve $ilmi kendi otomobillerinden !eyrederler. Bir
!inema !alonu, gerekli gvenlik tedbirlerinden baka, her eyden nce grme ve iitme
bakmndan doyurucu olmaldr. ;rme bakmndan gerekli artlar, g!terici merceinin, k
kaynann ve perdenin niteliiyle birlikte !alonda bulunulan yerle !alanr.
yi 3ir Sin$ma Sal%n< Nal Olmal1rQ
;venli olmal
;venlik ;revli!i olmal

=cil yardm oda! ve doktoru olmal
Uevre artlarndan etkilenmeyen nitelikte olmal A!e! ve ! yaltml2
.e! ve ?$ektlere uygun olmal A=ku!tik2
'erde dz, mat beyaz ve temiz olmal
(oltuklar rahat olmal
'erde !eviye!inden itibaren yk!elen bir a ile koltuklarn yerletirildii dzende
olmal
*er koltuktan rahata grlebilecek ekilde koltuklarn yerletirildii dzende olmal
Vda !cakln !alayacak dzenekte olmal Aklima ve kalori$erli2
)erleri hal veya yrndnde !e! yapmayacak bir malzeme ile kapl olmal
(aliteli bir pro-ek!iyon makine!i olmal
'ro-ek!iyon makine!i perdeye net grnt verebilmeli
5yi bir makini!ti olmal
8ezerva!yon yaplabilmeli
'er!onel !eyircinin ilgi!ini datacak hareketlerde bulunmamal
.eyircinin kon!antra!yonu bozulmamal
;enel olarak bir !alondaki ilk !rann perdeye uzakl perde geniliinin E,DCX!i, !on
!rann uzakl i!e perde geniliinin J kat olmal/ yandaki !ralar, perde kenarna inen
dikmeyle 4EYXlik bir a yapacak ekilde iinde kalmaldr. .ralar ara!nda bir in!ann rahata
geebilecei bir aralk braklmal ve bir !radaki koltuklar bir ndekinden Da1E cm. yk!ekte
olmaldr. 5itmenin dzgnl, !alonun aku!tik bakmndan uygun yaplma!na baldr.
*oparlrlerin yerletirilme!i, yanklar nleyecek maddeler kullanlma!, !alonun !e!in en
elverili yoldan yaylma!n !alayacak biimde yaplma! bunun banda gelir.
G4-$rim O1a#5
;!terim odac, g!terim aygtlarnn bulunduu kk bir odadr. ;!terim odac
ok kez balkonun !tnde yer alr. Fakat perde zerine den grntnn biiminin
bozulmama! iin g!terim aygtndan kan n !alona girme!ini !alayan g!terim
pencere!inin mmkn olduu kadar perde ile ayn dzeye ra!tlama! yerinde olur. ;!terim
odac, her hangi bir yangn ihtimaline kar !on derece korunmal yaplr. %zellikle g!terim
odac ile !alon ara!ndaki balant en az lye indirilmitir. ;erekten de g!terim odac
ile !alon ara!ndaki balant, birka g!terim pencere!i ile g!terimcinin grnty
denetlemek iin perdeyi !eyrettii gzetleme deliinden ibarettir. ;!terim odac yangn
tulalaryla rtldr/ demirden i$t kapldr. ;!terimde kullanlacak $ilmler madenden bir
ka!ada !aklanr. Bir g!terim odacndaki en nemli aygt g!tericidir.
G4-$ri#i)Film Pr%8$!iy%n Ci'a*
;!terici, !inema $ilmini perdeye yan!tmakta kullanlan aygttr. Bir g!terici ile bir
kamera ara!nda byk bir bakalk yoktur. (amerada olduu gibi g!tericide de verici
makaradan kan $ilm !rekli hareketle bir dili makaraya geer, bir !t bklmden !onra
g!tericinin pencere!ine yaklar.
Filmin tpk kamera pencere!inin nnde olduu gibi g!terici pencere!i nnde de
aral hareketi gerekir.

;!terici ile kamera ara!ndaki en nemli ayrlk pencere nndeki ilemde ortaya
kar. (amerada mercekten gelen nlar pencereden kamera iine geip bo $ilmin
duyarkatn etkiliyordu, oy!a g!tericide aygtn i tara$nda bulunan kuvvetli bir k
kaynandan kan nlar $ilmden geerek mercee gelir ve mercek yardmyla !alondaki
perdeye drlr.

BASKI
ekil, yaz, grafik ve resimlerin geree yakn bir biimde bir yzey zerine oaltlarak
baslmas ilemine Bask denir.
Baknn yaplabilmesi iin odn, saman, paavra gibi bitkisel maddeler olan zerine
bask yaplmaya elverili olan malzemeye !"t denir. !"d ilk #inliler blmtr.
$atbaay ilk blan kii %o&annes 'tenbergdir. $atbaay (smanlya )*+, ylnda
-bra&im $teferrika getirmitir.
$atbaa.lkta kllanlan temel bask yntemleri nlardr/
1)0z bask teknikleri 12fset3
2)4ksek bask teknikleri 15ipo3
3)#kr bask teknikleri 15iftrk3
4) 6lek bask teknikleri 17erigrafi3
Gutenbegr' in tipo bask makinesine ait grnt
!"S#$ BASKI
%&' Bask $ekni(i)
6ndirekt bask sistemidir. 5eneke ofset &ari k"t yzeyine baskda kllanlan bask
teknii. 'nmzde kitaplarn, gazetelerin, dergilerin, brorlerin, fatralarn, kartvizitlerin
ve karton ambala8larn basmnda kllanlr. (fset bask sisteminde blanket kazan ve ozosol
kalp kllanlr.
(fset sistemi aslnda ta bask sistemine benzer, an.ak kalp zerindeki ykseklik
farklarndan yararlanmaz. Basan ve basmayan yerler ayn yksekliktedir. !alp yzeyi dzdr
14zey zerinde ok kk bir emlsiyon tabakas kalnl fark vardr an.ak b kalnlk
g9rnt oltrmada etkin deildir3. !alp yzeyinde i olan yani basla.ak alanlar ve i
olamayan baslmaya.ak alanlar vardr. - olan yani basla.ak alanlar emlsiyon tabakasyla
kapldr. - olmayan alanlarda ise emlsiyon tabakas yoktr. (fset bask sistemi sl
sitemdir. - olan yerler mrekkebi, i olmayan yerler ise sy ttar. Brada s ve mrekkebin
birbirine karmamas prensibinden faydalanlr. B9ylelikle i olan yerlerde blnan mrekkep
basky gerekletirir. 0ier alanlarda mrekkebi iten s old iin o b9lgelere bask
yglanmaz. 5ek renkli bir ofset makinesinde : adet kazan blnr.
!)set Bask *akinesinin Kesiti
$+,! BASKI
%-ksek Bask $ekni(i)
$etal &arflerle yaplan yksek bask tekniidir. - olamayan yerlerin krda, i olan
yerlerin yksekte old bask sistemine yksek bask sistemi denir.
;zn ve za&metli bir bask &azrlk sre.i gerektirir. $etal &arflerin tek tek sayfa
oltra.ak bir biimde dzenlenmesi y9ntemi kllanlr. Bask &azrlk ilemi &er ne kadar
geliim g9stermi olsa da gnmz masast yayn.lk sisteminin salad imk"nlardan ok
zaktr.
0irekt bask sistemidir yani kalp zerindeki g9rnt direkt bask materyaline aktarlr.
!alp zerindeki yksek ksmlar mrekkebi alrken, alakta kalan ksmlar mrekkebi almaz.
4ksekte kalan ksmlar basky gerekletirir1<atates basksna benzer3.
'nmzde kllanm 9nemli oranda braklmtr. 6nder olarak, kartvizit, fatra ve
9zel koleksiyon yaynlarn basmnda kllanlr. 5ipo bask makineleri da&a ok matbaa.la=
kesim, gofre, nmarat9r bask, perfora8 baka alanlarda &izmet eder.
> 5ipo bask tekniinde kllanlan byk>kk &arflerin 1&arflerin d9kmnde
kllanlan malzeme krndan ibarettir3 tamamna .uru)at/
>?rfatlarn dizildii alete kumpas,
> 5ipo bask sisteminde kllanlan 9l birimine ka0rat/
> 5ipo bask tekniinde dizilen kelimelerin arasna koylan malzemeye espas/
> 5ipo bask sisteminde kllanlan tek tek &arf dizen makineye monoteyp,
> 7atr &alinde &arf dizen makineye ise linoteyp/
> Basknn gerekleebilmesi iin kalb makineye balamaya yarayan malzemeye
1ember denir.
Gutenberg *'esin0e Gutenberg' e ait tipo mal'emeleri
,ompal *atbaa *akinesi
$+"$23K
%4ukur Bask $ekni(i)
%Ambala5 6'ellikle "otopolimer -'eylerin Basks)
$i)0ruk, matbaa.lkta kllanlan temel bask tekniklerinden biridir. 5ifdrk tekniini
5rkede en iyi karlayan tanmlama ise 1ukur bask teknii ifadesidir.
0nyada en yaygn bask sistemi olan (fset bask sisteminin aksine, 5ifdrk baskda
kabartma klie yerine oyma klie kllanlmaktadr.
$rekkep klie zerinde farkl derinliklerde oylm deliklere doldrldktan sonra
bask ortamna aktarlmaktadr. 4ine ofset basknn aksine kvaml mrekkepler yerine
akkanl yksek abk b&arlaan sv mrekkepler kllanlr.
'enelde bakr veya inko silindirik klieler zerine alan oyklar &em ok kk &em
de farkl derinlikte oldklar iin ofset baskya oranla ok da&a titiz ve temiz bir alma
gerektirir.
#ok 9zel k"tlar gerektirdii iin de da&a masrafl bir tekniktir. 'emite kaliteli
dergilerin, kma ve dvar k"tlarnn basmnda kllanlmt. 'nmzde posta pllar,
baz banknotlar para ve &isse senetlerinin basmnda kllanlmaktadr.
5ifdrk bask sisteminin en 9nemli 9zellii net, ymak ve &er kopyas birbirinin tam
benzeri basklar vermesidir.
?er trl kr, bombeli ve dz olmayan yerlere bask yapabilen bask tekniidir.
@yr.a kalitesini bozmadan yksek tira8l bask yapabilmesi nedeniyle yon basklarda ter.i&
edilmektedir.
5ifdrk bask tekniinin aamalar aada yer alan ekillerde ayrntl olarak
g9sterilmitir.
!lie zerinde oyklar oltrlyor. B resimde kaba.a g9sterilen oyklar
mikroskobik boytlarda olabilirler.
!lie mrekkeple kaplanr.
Aazla mrekkep klie zerinden syrlr, sade.e oyklarn iinde mrekkep kalr.
!"t klie zerine konarak ar bir silindirle preslenir.
!"t kaldrldnda oyklardaki mrekkep k"da aktarlm olr.
S#2+G2A"+ %+,#K BASKI)
%#lek Bask $ekni(i)
%K7(t/ Seramik/ $ekstil 8b9 -'eyler)
Serigra)i, bir eit seri bask yapma eklidir.
'emii ok eskilere zanan b sanat dal son zamanlarda sanayinin de gelimesi ile
endstriyel rnlerin markalanmasnda byk 9nem kazanmtr.
@&ap ya da metal bir ereveye gerilen deiik trdeki polyester ipek kmann foto
film emlsiyon denilen bir film tabakasyla kaplanp kta pozlandrlr, sonra baslmas
gereken grafik, b kmaa bir ablon gibi kar.
7onra kalp syn altnda &afif ve narin bir biimde ykanr. Ba dyarl b9lgeler
syn yardm ile boaltlr ve &assas bir ablon olr. B ablona CelekD denir.
Basla.ak malzeme kalbn 1oltrlan ablonn3 altna yerletirilir. -pek kalbmz
artk baskya &azrdr.
-pek kalbn zerine bir ragle 1az keskin bir kak3 yardm ile bask yaplr. Eagle
mrekkebin ipek zerinden alttaki basla.ak materyalin baslmasn salar.
7erigrafi bask &er trl malzeme ve yzeye yglanabilir. 4varlak basklar yaplabilir.
@yn zamanda matbaann bask yapamad metal, seramik, kma ve .am gibi
malzemelere bask serigrafi ile yaplr. 6lektroniin bel kemiidir.
7erigrafi sayesinde devre kartlar da&a net ve temiz olarak yaplmaktadr.
7on yllarda serigrafi, endstrinin olmazsa olmazlar arasna girmitir.
Serigra)i
yapm
:$, Kalp 4ekme *akinesi
;!<!G2A*
;ologra)i, lazer nlarna dayanlarak gerekletirilen boytl g9rnt ilemine
verilen addr.
;zayda bir .ismin varlna ait bilgi bize genellikle ses veya k dalgalar &alinde lar.
?olografi, .isimlerden gelen dalgalardaki bilgi belirli bir ekilde depo edip b bilgide
&ibir kayp olmadan tekrar ortaya kartmay salayan bir tekniktir.
(ptik mer.ekler birka asr 9n.e kefedilmi ve optik g9rntlerin mer.ekler yardm
ile nasl meydana getirilebile.ei )*FFlyllardan 9n.e tamamen 9zmlenmiti. Bndan
sonra fotoraf teknii byk bir ilerleme kaydetmitir.
Aotoraf ve &olografi teknikleri arasnda prensip bakmndan ok byk bir fark
blnmaktadr. Aotoraf tekniinde, g9rnt iki boytl bir dalm olarak kaydedilir. ?er
sa&nede n yanstld ok sayda nokta mev.ttr.
B karmak dalga, fotoraf tekniinde optik bir mer.ek yardm ile d9ntrlerek
radyasyon yapan .ismin g9rnts elde edilir.
?ologram tekniinde ise .ismin optik olarak meydana getirilmi g9rnts deil, .isim
dalgasnn kendisi kaydedilir.
B kayt ygn ekilde yeniden aydnlatld zaman ori8inal .isim dalgasn tekrar
meydana getirmek mmkndr.
Hologram bask; gvenlik, etiket ve barkot tarz ilerin basmnda kullanlr.
;ologram Bask
&+=+$A< BASKI
!elime anlam itibari ile basknn bilgisayar destekli di8ital ortamlarda yaplmas
demektir.
Biraz da&a aklarsak di8ital bask=
7on yllarda gelitirilmesine &z verilen &assas di8ital ortamlarn birden ok salay.
desteiyle di8ital ortamda retilerek bez kma naylon vb. yzeylere yazlma iini yapan alet
i g. son.nda ortaya rn karma iine denir.
&i5ital Bask nereler0e kullanlr>
'nmzde di8ital bask ii birok alanda &izmet vermektedir. Gzellikle reklam.lk
promosyon a8anslar reklam a8anslar eitli kma tekstil bayrak firmalar byk firmalarn
yan sanayi kollar artk di8ital bask kllanmak drmndadrlar.
!llanm alanlar son yllarda o kadar ok artmtr ki di8ital bask ortam birbirine
baml birok sekt9r meydana getirmitir.
4apm &aftalar alan bir billboard artk bilgisayardan e>mail yolyla g9nderiliyor ve b
maili alan di8ital bask firmas gerekli yapy &azrladktan sonra dakikalar iinde di8ital bask
iini gerekletiriyor.
&i5ital basknn o)set baskya gre a8anta5 a?a(0a sralanm?tr@
> Ailm pozlama ve banyo ortadan kaldrlmtr.
> !alp pozlama ve kalp banyos ortadan kaldrlmtr.
> (zalit ekiminde gerek kalmamtr.
&i5ital Bask -aplan *akine 6rnekleri
BASKI $#2+*<#2+ A# $A*A*<A-I:I B+<G+<#2
Baskya .anllk vermek iin kllanlan yardm. maddeye BCAernikCC,
Basknn arka vermemesi iin kllanlan malzemeye BCKurutma $o'uCC,
$atbaa.lkta mrekkebin saydamlatrlmasn salayan maddeye BC$ransparantCC,
$atbaada dizgi yapan kiiye BC*rettipCC,
$atbaada dizgi yaplan yere BC*rettip.aneCC denir.
5ipo bask tekniinde dizgide kllanlan basmayan malzemeye BCKa0ratD/
Bilgisayardan siya&>beyaz yada renkli olarak k"t zerine yaplan veri kna BC&i5ital
BaskCC,
'nmzde teknolo8i git gide ilerlemektedir, artk film.ilere gitmeden verileri
bilgisayar ortamndan, direk kalp &aline getirilebiliyor. B ileme iseBC:$, KalpCC,
$rekkep yerine eitli metalik renklere altn, gm, krmz veya mavi gibi ok in.e
alminym folyo kllanlarak yaplan baskya CSEak -al0' BaskCC,
$atbaa.lkta kllanlan mrekkebin akkanlna BCAiskositeCC,
Bask makinelerinde basknn ayarl yaplabilmesi iin k"dn dayand yere BC,o'aD,
Bask makinelerinin k"d ttp bask kazanna tayan metal tt.ya BC*akasCC,
Baslmas istenilen filmlerin veya aydnger ktlarn tay. plakalar zerine tekniine
ygn olarak yerletirme iine BC*onta5CC,
Bask esnasnda renkleri stnde otrmasna yarayan genellikle art eklinde kllanlan
klavza BCKrosF2e.berCC,
Bir iin tek kalp kllanlarak arka ve 9n yzeyinin baslabildii sisteme BC2e8oltaCC,
5amamlanan bir bask kalbndan, kontrol iin yaplan basksna BC,ro8a BasksCC denir.
AyrEa/
@H k"dn 9ls +)I+*,Jdir.
Bir forma ), sayfadan olmaktadr.
2#GK B+<G+S+
Bn .isimlere arptktan sonra yansyarak g9rme dymzda brakt etkiye renk
denir. 'neli bir gnde renklerin da&a parlak, da&a .anl olmalar= kapal bir &avada ise
renklerin parlakln kaybetmeleri ve oldklarndan da&a koy g9rnmeleri rengin a bal
oldn g9sterir. Katen k olmad zaman &er ey, ekil ve renk olarak karanlkta
kaybolr.
Gne? ?(/ bir pri'ma0an ge1irilinEe -#&+ 2#GK grubu mey0ana gelir9
1) KI2*IHI
2) $323G:3
3) SA2I
4) -#I+<
J) *AA+
K) <A:+A#2$
L) *!2
-te gne nda depo olm b renkler bir eya zerine geldiinde, o .isim
renklerin bir ksmn ytar, bir ksmn da yanstr. B olayn son. olarak da .isimler bize
yanstt renkte g9rnrler. Grnein bir eyann krmz olarak g9rnmesinin nedeni, o
.ismin gne ndan sade.e krmz rengi yanstmas ve dier renkleri ttmasndandr.
'ne ndaki renk grbnn lar birletirilirse renk emberi meydana gelir.
AGA A# A2A 2#GK<#2
Eenk emberi dikkatli.e in.elendii zaman, ana 1esas3 renk old g9rlr. Bnlar
!BE$BKB, 7@EB ve $@L-Mdir. B ana renklerin ikier ikier ayn 9lde karmasndan meydana
gelen renklere ara 1yardm.3 renk denir.
AGA 2#GK<#2@
KI2*IHI
SA2I
*AA+
A2A 2#GK<#2@

$323G:3
-#I+<
*!2
A2A 2#GK<#2+G !<3I3*3@
KI2*IHI M SA2I N $323G:3
SA2I M *AA+ N -#I+<
*AA+ M KI2*IHI N *!2
$avi ile mor rengin arasndaki yedin.i renk la.ivert, mavinin bir ton old iin b
snflandrmaya konlmamaktadr. 0oada blnan btn renkler ykarda g9rdmz ana
renklerden doar. Bnlarn arasnda olmayan siya& ve beyaz, ekilde meydana gelir/ Bir
.isim gne nda depo olm renkleri yanstmayp ytyorsa siya&, eer tmn
yanstyorsa beyaz olarak g9rnr. Bir renge siya& ya da beyaz katlrsa o rengin tonlar elde
edilir. Grnein, maviye biraz siya& katlrsa mavinin koy ton, beyaz katlrsa mavinin ak
ton olr. B drmda mavi, renk olarak kalm= fakat tonlar deimitir. 7iya& ya da beyazla
tonlar deitirilen renkler kymetlerinden kaybederler. 0erinlik vermek iin b yola
bavrarak yaplan resimlerin renklilikleri azalr. B nedenle siya&, beyaz ve bnlarn
karmndan meydana gelen griler, renk olarak saylmazlar.
2#GK SA-I<*A-AG<A2@
S+-A;
B#-AH

@na renkler dediimiz krmz, sar, mavi kendi aralarnda eit 9llerde
kartrldnda, yardm. renkler olan trn., yeil, mor meydana getirdiini g9rdk. B
ana renk yine kendi aralarnda b kez deiik 9llerde kartrlrsa gne nda
blnan alt rengin saysz dere.eleri blnr.
-A2&I*:I 2#GK<#2@
SA2I M *AA+ N -#I+<
SA2I M KI2*IHI N $323G:3
KI2*IHI M 4!K *AA+ N <A:+A#2$
2enk Skalas
*!G$A= B+<G+S+
$onta8 almas 9zel olarak &azrlanm kl masalarn zerine yerletirilen effaf fol
yelerin zerine n geirgen 9zelliini ve bask ori8inalini tayan bir dzey ierisinde belirli
sralarla bir araya getirerek baskya ygn &ale getirilmi dalma BC*onta5CC denir.
*!G$A= $AII-I:I
(fset at9lyelerinde kalp &azrlama ileminde, bask taksimat kartonnn zerine
yerletirilen effaf folye, astronom veya astronom 9zellii tayan, astronoma benzeyen
effaf bir malzemedir. B malzemenin plastik iermesinden dolay abk elektriklenmektedir.
$onta8 folyesi olarak kllana.amz rnn tm tozlardan arndrlm olmas
gerekmektedir. @stronom ise ortamdaki toz mknats gibi zerine ekmektedir. B
elektriklenmeyi ortadan kaldrmak iin astronomlarm alkol i&tiva eden bir madde ile silinip
elektriklenmesinin ortadan kaldrlmas gerekmektedir ki zerine toz toplamsn ve b tozlar
kalp ekilirken kalpta kmasn. !alpta blnan pislikler apak olarak tabir edilir.
2#A!<$A *!G$A=
%-an -'e 4e8irme)
#ok sk kllanlan bir monta8 tekniidir. Gzellikle forma eklinde yaplm 1atlamal,
revoltal, i ie gemeli3 ilerin basksnda kllanlan bir bask tekniidir. Eevoltal ismini
almasnn sebebi ise revoltal da baka bir alternatif olmamasdr.
AAAG$A=<A2I
> 5ek kalp ile 9nyz ve arka yzn baslmasndan dolay.
> 5ek kalp monta8 yapp tek kalp ekeriz.
> Bask saysn yarya drm olrz.
$atbaa.lkta ok bilinmeyen si&irli bir forml vardr. Bnn ismi ise 7i&irli #bk
olarak adlandrlr. 7i&irli bkta ortaya bir izgi izilir ve izginin sa tarafna ift rakamlar,
sol tarafna tek sayl rakamlar yazlr. 7ol taraf 9n format, sa taraf ise arka formay temsil
eder. ?er iki yzde yani 9n ve arka tarafta N 9n yz, N arka yz blnmaktadr.
Bir forma ), sayfadan olmaktadr. -indekiler ksm roma rakamyla yazlr.
&OH *!G$A=
6n -' &' Arka -' $ers

J

12

13

4

P

Q

1K

1

3

14 11 K

2

13

1R

L
2#A!<$A *!G$A=
6n -' Arka -'
1

4
P

J
3

2
K

L
I?kl *asa