DNYA EDEBYATINDAN TERCMELER

FRANSIZ KLSKLER: 211

HERNAN
Vctor Hugo
evren: Ceml MER
Bu tercmenin her trl basm ve yaym haklar Mill Eitim Bakanlna
aittir. Bakanln msaadesi alnmadka bu tercmenin, metni tamamen,
ksmen veya deitirilerek alnamaz.
Bu e-kitap Krklareli l Milli Eitim Mdrl Ar-Ge brosunun bir
kltr hizmetidir.
VICTOR HUGO
HERNAN
Bu eseri Cemil MER dilimize evirmitir.
STANBUL1956-MLL ETM BASIMEV
NSZ
Daha birka hafta nce, bu dramn mellifi, gen yanda len bir air mnasebetiyle yle
diyordu:
.. Edebiyatta kavgann, kargaaln alp yrd u gnlerde bilmem kime acmal, lenlere
mi, savaanlara m? Evet, yirmi yanda bir airin gne, bir rbabn krlna, bir
istikbalin snne ahit olmak hazin, hazin ama sknda da biraz teselli yok mu? Etrafnda
boyuna iftiralar, kfrler, kinler, kskanlklar, sinsi desiseler, alaka hyanetler kmelenen,
kendilerine kahpece satalan drst insanlar; nihayet btn emelleri, yurdu sanat ve zek
sahasnda da hrriyete kavuturmak olan feragatli insanlar; hem aalk sansr ve polis
tuzaklar ile kuatldklar, hem de, ok defa urunda didindikleri kimselerin nankrl ile
karlatklar halde, sessiz sedasz vazifelerini baarmakta devam eden gayretli insanlar,
arada bir balarn, geride can veren ve mezarda dinlenen arkadalarna doru imrenerek
evirirlerse ok mu? Luther, Worms mezarlnda: Invideo, guia guescunt.[ mreniyorum onlara;
dinleniyorlar...] diyordu.
"Ama ne kar? Genler, ylmayalm. Bize bugn ne kadar zehir etmek isterlerse istesinler,
istikbal gzel olacak. Boyuna yanl anlatlan romantizm olsa olsa edebiyatta liberalizmdir;
srf mcadeleci cephesiyle ele alrsanz, romantizmin gerek tarifi budur ite. Aa yukar
btn uyank zeklar bu hakikati imdiden kavram bulunuyor, onlar kalabalktr da... Halk
ok gemeden edebi liberalizmi en az siyasi liberalizm kadar benimseyecek: hareket
imdiden hayli ilerlemi durumda... Dnceleri birbirini tutan ve kafas ileyen herkes ayn
hzla u ifte hedefe doru komaldr: Sanatta hrriyet, cemiyette hrriyet... te iki bayrak
ki, be zek bir yana, onlar da aydnlanr bugnn pek kuvvetli, pek sabrl
genlerini; bandaki gzideleriyle bizden nceki neslin delikanllarn, sonra da, ilk
gvensizlik ve deneme anlar geer gemez, ocuklarnn yapt iin kendi yaptklarnn bir
neticesi olduunu, edeb hrriyetin siyasi hrriyetten doduunu anlayan btn o olgun
ihtiyarlar bir araya topluyor. Yzylmzn prensibidir bu, kendini kabul ettirecektir. Klsik
veya kralc, her soydan yobaz, eski devri, cemiyeti ve edebiyat ile yeni batan kurmak iin
bouna el ele verecek; yurtta her ilerleyi, zeklarda her gelime, hrriyetin her adm btn
yaptklarn ykacak, hatta bu yoldaki gayretleri, sonunda faydal bile olacaktr. htillde her
kprdan ileriye gtrr. Hakkn ve hrriyetin ho taraf udur: ster lehlerinde aln, ister
aleyhlerinde... hep onlara hizmet etmi olursunuz. Babalarmzn baard, bizim de ahidi
olduumuz bunca byk ilerden sonra, nihayet, eski cemiyet eklinden kurtulmu
bulunuyoruz; nasl olur da khne iir kalplarna esir kalabilirdik? Yeni bir millete yeni bir
edebiyat... Bugnk Fransa, Mirabeau'nun hrriyete kavuturduu, Napolyon'un ycelttii
XIX uncu yzyl Fransas, XIV nc Lui devrinin XIV nc Lui krallna ok iyi uyan
edebiyatn beeniyor, beeniyor ama o da, kendine has, ahs ve mill bir edebiyat
yaratacaktr."[ "M. Dovalle'in iirlerini yayanlara mektup".]
Bu dram yazann kendini tekrarlamas ho grlsn. Szlerinin hafzalara nakolma
kabiliyeti o derece az ki, onlar sk sk hatrlatmak lzumunu duyuyor. Hem bugn yukardaki
satrlar okuyucunun gz nne sermek hi de yersiz olmasa gerek. Bu dram, u veya bu
bakmdan yeni sanat, yeni iir gibi gzel bir isme lyktr diye mi? Hayr, hayr. Sadece
edebiyatta hrriyet prensibi yeni bir zafer kazanm; sanatta deil bu dramn ne deeri
olacak halkn anlaynda bir gelime olmu; yorumlarmzdan bir ksm, hi deilse bu
bakmdan gereklemitir de ondan.
Byle birdenbire muhatap deitirmek, imdiye kadar yalnz kda dklen denemeleri
sahnede tekrarlamaya kalkmak, sahiden de tehlikesiz deildi; yle ya, kt her eye
katlanr. Okuyucu bakadr, seyirci baka. Okuyucunun tuttuunu seyircinin yermesinden
korkutabilirdi. Hi de yle olmad. Okuyan ve dnen zmrenin daha nce kavrad edeb
hrriyet prensibini, her akam Paris tiyatrolarn dolduran, sanatn saf heyecanlarna susam
geni kalabalk da benimseyiverdi. Halkn, Tanrnnkine benzeyen o gr ve heybetli sesi,
"artk iirin de iar, politikannki gibi, msamaha ve hrriyet olsun" diyor.
imdi air ksn ortaya! Ktle hazr.
Yalnz halk istiyor ki, bu hrriyet gerektii gibi olsun; yani cemiyette nizamla, edebiyatta da
sanatla uyuabilsin. Hrriyetin kendine has bir arball var, onsuz kusurludur hrriyet.
D'Aubignac'n [D'Aubignac (1604-1676). Devrinin edebiyat kavgalarnda mhimce bir rol oynayan bu zat, "La Pratifjue
du Thetre" adl eserin mellifidir. Acadme de Cid'e saldrrken, onun Aristo'dan devirme, ekilperest formllerinden
faydalanmtr. (evirenin notu)] khne yasalar da, Cujas'n [Cujas (1522-1590). Fransz hukukusu. "Corpua
Juris" hakkndaki erhleriyle tarih mektebin temsilcileri arasnda yer alr. (. n.)] ypranm gelenekleriyle
birlikte tarihe karsn, gzel. Saray edebiyatnn yerine halk edebiyat gesin, bu daha la.
Ama mutlaka btn bu yenilikler esasl bir sebebe dayanmal. Hrriyet prensibi alsn
yrsn, hay hay... Fakat usul ile. Cemiyette olduu gibi edebiyatta da ne terifat, ne
anari... Yalnz kanun. Ne krmz ke, ne kzl klah. [Krallk devrinde Fransa'da yalnz asilzadeler
krmz keli iskarpin giyebilirlerdi. Krmz ke atafat, merasim, imtiyaz semboldr. Roma'da ve Yunanistan'da azat
edilen esirlerin giydii kzl klh zamanla hrriyetin remzi oldu. "Bonnet Rouge" geni manasyla, ihtillci demektir. (.
n.)]
te halkn istedii bu, hakldr da. Bize gelince, hi de lyk olmad halde, denememizi
byk bir hogrrlkle karlayan seyircilerimizin hatr iin bugn dram, oynand gibi
sunuyoruz. Belki bir gn onu mellifin kaleme ald ekilde yaymlamak da kabil olur.
Sahnenin zorlad deiiklikleri o zaman gsterir ve mnakaa ederiz. [ Mellifin szn ettii
gn gelmitir Bu baskda HERNAN'yi btn olarak Hugo'nun yazd ekilde, ihtiraslarn gelimesi, gelenek ve
greneklerin incelikleri, karakterlerin belirtileri gibi temsil esnasnda karlan ksmlarla sunuyoruz. Mellifin iaret ettii
tenkidi mnakaaya gelince, bu kendiliinden meydana kacak; okuyucu tiyatroda krplm HERNAN ile elindeki
HERNAN'yi karlatrsn kfi. Seyircilerin olgunlamasndan byk eyler bekleyelim. Mays 1836. (Bu not Hugo
tarafndan, eserin drdnc basksna konulmutur).] Byle tenkidi aklamalar belki ilgi uyandrr, belki
reticidir ama bugn iin kl krka yarmak gibi bir ey bu; sanat hrriyeti kabul edilmi, ana
dava hallolunmutur. kinci derecede meseleler zerinde durmak neye yarar? Ho, gnn
birinde bu bahse dneceiz de... Dramlarn sansr konusunu ele alarak uzun uzadya
inceleyecek, deliller ve hdiseler yardmyla bu iin de kadar sakat olduunu gstereceiz.
Artk seyircilerde bizimle birlik... Tiyatro hrriyeti iin tek engel kalmtr: Sansr... Sanat
ak uruna her tehlikeyi gze alp engizisyon mahkemesi gibi, maskeli celltlar, gizli
hkimleri, ikenceleri, uzuv kesme ve kelle uurma cezalar bulunan bu kk ruh
engizisyonunun bin bir yolsuzluunu belirtmeye alacaz. XIX uncu yzylda tiyatronun
hl zabta kundaklar ile sarlm bulunmas yzler karas... Elimizden gelirse bu kundaklar
paralayacaz.
imdi bu sayfalarda yalnz minnete, yalnz krana yer verilmeli. Dram yazan, halka
teekkr ediyor... hem de btn kalbiyle. Kabiliyetin deil, emek ve hrriyetin mahsul olan
bu eseri halk, birok dmanlara kar yiite mdafaa etmiti. nk halk da daima uurlu,
daima hr dncelidir, var olsun! Kendileri gibi bamsz, kendileri gibi samim bir gencin
eserine yardm ve iltifatlarn esirgemeyen kudretli genlerimize teekkrler... Mellifin
gayretleri en ok onlar iin: Edebiyatta da, sanatta da sahiden hrriyeti, anlayl, mantkl,
z sz bir olan o gen gzidelerin, gzlerini hakikatle amaktan ve iki taraftan gelen
kabul etmekten ekinmeyen soylu neslin alklarna hak kazanmak ne byk eref!.
Eserin kendisine gelince, mellif bu konuda hibir ey sylemeyecektir. En sertlerinden en
dostalarna kadar, yaplan btn tenkitler makbul; her eyden faydalanmak kabil. Hakiki
anahtar "Romancero general" olan bu dram her okuyann anlayvereceini mellif pek
ummuyor. Eseri yadrgayanlardan ricas u: Ne olur, "Le Cid" i, "Don Sanche", daha iyisi,
Comeille'le, Moliere'i, o byk, o deerli airleri bir kere daha balan baa okusunlar.
HERNAN'yi yazann onlarla boy lemeyeceini de hesaba katarlarsa, bu mtaladan
sonra dramn eklinde veya znde gzlerine batan baz noktalar hakknda daha insafl
hkm vermeleri umulabilir. Szn ksas, ihtimal ki eser zerinde hkm vermek zaman
henz gelmemitir. HERNAN, mellifin kafasnda tamamen kurulmu bulunan bir binann
ilk ta. Dram ancak o btn iinde bir deer kazanabilecek Onun da, Bourges mimar gibi,
gotik katedraline marip slbunda bir kap ile balamas, umuyor ki, gnn birinde ho
grlr.
imdilik yapm olduu ey, pek ehemmiyetsiz; bunun farknda. nallah zaman ve gc izin
verir de eserini bitirir. Eseri tamamland lde deer kazanacaktr. Evet, baladklarn
bitirmeden lmeleri, yaptklarn yarda brakmalar hretlerini glgelemeyen mmtaz
airler, Virgilius'un taslak halindeki Kartaca iin sylediklerini:
Pendent opera interrupta, minceqne
Murorum ingentes!
kendilerine tatbik edebileceimiz, eserlerini tamamlamasalar bile byk kalabilen bahtiyarlar
da var, var ama, mellif o bahtiyarlardan deil.
9 Mart 1830
















HERNAN
















AHISLAR
HERNAN
DON CARLOS
DON RUY GOMEZ DE SILVA
DONA SOL DE SILVA
BAVYERA DUKASI
GOTHA DUKASI
LUTZELBOURG DUKASI
DON SANCHO
DON MATIAS
DON RICARDO
DON GARCI SUAREZ
DON FRANCSCO
DON JUAN DE HARO
DON GIL TELLEZ GIRON
BRNC SUKASTI
BR DALI
IAQUEZ
DONA JOSEFA DUARTE
BR HANIM
Mukaddes ttifak'n Alman ve spanyol suikastlar. Dallar, Asilzadeler, Askerler, Pajlar,
Halk, v. s.
spanya 1519




BRNC PERDE

KRAL
SARAGOZA
Bir yatak odas. Gece. Masa, zerinde bir lmba.
BRNC SAHNE
(DONA JOSEFA DUARTE, siyahlara brnm ihtiyar kadn, etekliinin st kumuma
Katolik tza- bell modas kehribardan dmeler dikili; DON CARLOS
DONA JOSEFA, yalnz
Pencerenin koyu, krmz perdelerini kapatr, koltuklan dzeltir, Sada kk, gizli bir kapya
vurulur. Kulak kabartr. kinci bir defa daha vurulur.)
Bu bizimki olmasn?
(Kap tekrar vurulur)
Ses gizli merdivende...
(Kap drdnc defa vurulur.)
Tamam, hemen aalm.
(Gizli kk kapy aar. Don Carlos ieri girer. Mantosu burmam kadar kalkk, apkas
gzlerine kadar eiktir.)
Ho geldiniz.
(Geleni ieri alr. Adam mantosunu aar; 1519 Kastilya modas ipekle kadifeden ssl bir
kostm grlr. Dadma ters ters bakar, hayretle geriler.)
A..! Ben de
HERNAN zannetmitim sizi... Yetiin dostlar!...
(DON CARLOS, onun kolunu yakalayarak.)
eneni kapamazsan buradan lein kar!...
(Kadna dik dik bakar. Dad korku iinde susar.)
Bana hak! Dona Sol'n evi deil mi buras?
Geri nazeninimiz sayg deer amcas
htiyar Pastrana dkne szl ama,
Neylesin ki gnln kaptrm bir civana...
Nispet verircesine el leme, her akam
Tysz yavuklusuyla buluuyor, hem de tam
Amca beyin burnunun dibinde... Ne buyrulur?
(Dad cevap vermez, adam kolundan tutup sarsarak...)
Cevap versene dad!...
DONA TOSEFA
Efendim nasl olur?
Demin siz emrettiniz susmam...
DON CARLOS
Tek kelime:
Hanmn Dona Sol mu? Evet veya hayr de,..
DONA JOSEFA
Evet. Neden sordunuz?
DON CARLOS
Hi. htiyar nianl
Evde yok demek?
DONA JOSEFA
yle.
DON CARLOS
Desene delikanl
Bekleniyor,,.
DONA JOSEFA
Ne phe.
DON CARLOS
Yemin et!
DONA JOSEFA
A, vallahi!
DON CARLOS
Buda m buluacak klar?
DONA JOSEFA
Evet.
DON CARLOS
Hadi,
Beni de uraca sakla.
DONA JOSEFA
Sizi mi?!
DON CARLOS
Evet.
DONA JOSEFA
Sebebi ?
DON CARLOS
Allah iin.
DONA JOSEFA
Ama, ne mnasebet ?
DON CARLOS
uraca...
DONA JOSEFA
mknsz!
DON CARLOS, kemerinden bir
keseyle bir haner karr.
O halde madam, ltfen
Birini seiverin u keseyle hanerden...
DONA JOSEFA, keseyi alarak
Siz eytansnz, belli...
DON CARLOS
yi bildin.
DONA JOSEFA, duvardaki dar bir dolab aarak
Hadi gir...
DON CARLOS, dolab tetkik ederek
Bu basbaya kutu!
DONA JOSEFA, dolab kapayarak
Artk gnlnz bilir.
stemezseniz gidin,
DON CARLOS, dolab aarak
Dur, dur! (Dolab bir daha gzden geirerek.)
Buras sakn
u binip de utuun kpn yeri olmasn!
(Glkle dolaba skr.)
DONA JOSEFA, namusuna dokunmu gibi ellerini bititirip
Odamzda bir erkek!
DON CARLOS, kaps ak duran dolabn iinden-
Duyanlar da, hanmn
Bir kadn bekliyordu zannedecek.
DONA JOSEFA
Amann!
Ayak sesi... Dona Sol! Kapa dolab saklan!
(Dolabn, kapsn iter, kapatr.)
DON CARLOS, dolabn iinden
eneni sk tut ha lmek istemiyorsan!
DONA JOSEFA, yalnz
Ayol, bu adam da kim? mdat diye barsam?
Btn saray uykuda... Bu da m benim tasam?
Almet klcyla teki imdi damlar.
Ayklasn pirincin tan. Ben gnahkr
Kulunu, cehennemden hals eylesin Mevlm...
(Keseyi yle bir tartarak.)
Nihayet besbelli ki hrsz da deil adam...
(Dona Sol ieri girer, beyazlar giyinmitir. Dad keseyi saklar.)

KNC SAHNE
DONA JOSEFA, DON CARLOS, gizli; DONA SOL; sonra HERNAN
DONA SOL
Josefa!
DONA JOSEFA
Buyurun madam?
DONA SOL
imi bir kurt yiyor. HERNAN nerelerde kald?
(Kk kapda ayak sesleri.)
te geliyor!
Ko kapy aver, abuk ol, acele et!
(Josefa kk kapy aar, HERNAN girer. Srtnda geni bir manto, banda geni kenarl
bir apka; mantonun altnda Aragon'lu dallarn giydii boz bir elbise, mein bir zrh, kl,
haner ve kemerinde bir av borusu vardr.)
DONA SOL, ona doru koarak
HERNAN!
HERNAN
Dona Sol, oh! Kavutuk! Ne saadet!
Sizin bu duyduum ses, rya deil bu demek
Bana zoru ne bilmem, ayrm bizi felek..
Halbuki ne kadar da ihtiyacm var size!
Sizsiniz dertlerimi unutturan mucize...
DONA SOL, onun elbiselerine dokunarak
Oo, mantonuz srsklam, demek yamur iddetli...
HERNAN
Hi farknda deilim.
DONA SOL
msnz belli.
HERNAN
Aldrmayn.
DONA SOL
Mantoyu karsanza bari..
HERNAN
Dona Sol, ruhum benim, syleyin, geceleri
Masum, sakin, tertemiz... yatanza uzanr.
Uykunun busesiyle gzleriniz kapanr,
Dudaklarnz yar alrken, bir melek
Kulanza unlar syler mi: "Sizsiniz tek
Neesi HERNAN'nin... Yasla, hicranla dolu
Karanlk hayatnda tek k: Dona Sol'u..."
DONA SOL
Geciktiniz efendim! Sylesenize, sahi
myor musunuz?
HERNAN
mek mi! lhi!
Yanyorum! Ruhumuz kskan bir akla coar,
Gnlmz alkanrken frtnayla... ne kar
Geici bir bulutun boaltt saanaktan!
DONA SOL, HERNAN'nin mantosunu kararak
Verin. Klc da...
HERNAN, eli klcnda
Yoo, o da sizin gibi can
Yoldam. Hakikatli, lekesiz... Dona Sol, u
Amcanz ihtiyar dk evde yok ha?
DONA SOL
Evet, bu
Saat bizim.
HERNAN
Bu saat, ite hepsi! Felekten
Grdn tek ltuf bu! Sonra, senin vazifen
Unutmak veya lmek... Azabndan kime ne!
Btn bir mr boyu kanamazken sevgine
Bir saatin iinde nasl diner hasretim? Hi doyabilir miyim?...
DONA SOL
HERNAN!
HERNAN, ac ac
Saadetim
Hudutsuz. Dkn kp gitmesini beklemek.
Bir kapy zorlayan hrszlar gibi rkek
eri dalmak, sizi grmek ve ihtiyardan
aldm bu bir saat boyunca hayran hayran
Sesinizi dinlemek, gzlerinize dalmak
Neyime yetmez benim! Bahtiyarm muhakkak...
Belki bu saati de bana ok grenler var...
Ama dk hayatm gasp eylemi... Kim sorar!
DONA SOL zmeyin kendinizi.
(Mantoyu dadya vererek.)
Gtrn, kurutsunlar.
(Josefa kar. Dona Sol oturur, HERNAN'ye yanna gelmesini iaret eder.)
Yanma gelin.
HERNAN, duymaz
Demek dk burada yok?
DONA SOL, glmseyerek
Ne kadar
Heybetlisiniz!
HERNAN
Demek gitti?
DONA SOL
Canm, unutun
Artk u dk.
HERNAN Hayr madam! O size tutkun!
Kocanz da olacak... Daha geen gn sizi
pmemi miydi? Nasl unuturum densizi!
DONA SOL, glerek
Alnmdan, pederane, tam bir amca busesi!
HERNAN
Hi de deil! Bir k ve bir koca busesi...
Onun olacaksnz, dndnz m bilmem?
Beli bklm ama hl ihtiyar sersem
Hayat yolculuunun son demlerini mutlak
Bir kadnla geirmek sevdasnda. Pis hortlak!
"Dona Sol da Dona Sol" diyor lgn ihtiyar.
Yaklaan Azrail'i gremeyecek kadar
Gz dnm... Tek derdi: Sizinle yuva kurmak..
rkilmeden iniyor akmz. Ey bunak!
Sen git de ln ver mezarcya! Galiba
Sizi bir zorlayan var bu ie... Kim acaba?
DONA SOL
Kraln emriymi bu.
HERNAN
Kral, kral! Babama
dam hkm giydiren onun babas. Ama,
Zaman deimi, yllar gemi, eski hkmdar
lm... Bana ne bundan! Olu, akrabas var...
O kanl hatrann ruhuma sat kin
Bugn her zamankinden daha korkun ve derin
Kral ld, kurtuldu. Ben kktm o zaman...
Yemin ettim babamn cn ocuundan
Almya. Kastilyalar kral Carlas! Artk
Kklemiti iki soy arasnda dmanlk.
Babalar kyasya dvt otuz sene,
imdi de evltlar miras kinlerine...
lenler mezarda da kavumad huzura,
Kavga, srp gidiyor, artk bizlerde sra...
Ya! Bu izdiva da demek senin marifetin;
Tam ararken yoluma kyorsun, aferin...
DONA SOL
Bunlar ne korkun szler!
HERNAN
Heyhat, ben lnetliyim!
Alnmn yazsndan kendim de rkmeliyim!
Henz gensiniz diye size bir e semeyi
Uygun grmler... Bu e de amcanz Silva beyi
Don Ruy Gomez... Kastilya ynndan, Aragon
Erafndan, nfuzlu, byk bir zat... Hem de son
Derece zengin... Dkn tek kusuru, ihtiyar
Olmas... Ama, size sunaca altnlar,
Mcevherler, inciler yan unutturur.
Gzelliiniz tal balar arasnda nur
Saar etrafa, bir kat daha ahaneleir.
Belki ikbalinize, ihtiamnza bir
ok kralieler bile imrenir... Halbuki ben
Yoksulum. Ormanlard tek meknm ocukken.
htimal ki, benim de, bugn kanla paslanm
ok parlak bir ecerem, karanla yaslanm.
Ve hl bir kefenle rtl haklarm var.
Felek oyun etmezse, gnn birinde onlar
Knlarndan kacak klcmla beraber...
imdilik bahtn bana sunduu hazineler,
Cmerte datt: Hava, su ve aydnlk
Durum bu... Birimizi semeniz lzm artk.
ster dkle evlenin, ister benimle gelin!..
Kararnz?
DONA SOL
Sizinle geleceim.
HERNAN
O hain.
O sert yoldalarmn arasna m? Heyhat!
Hepsinin adlarn ezbere bilir cellt!
Ne hnlar krlenir, ne kllar.
Kanl Bir intikam urunda hepsi olmu fermanl.
Ellemin dilinde unvanlar ete'dir.
Yani karnzdaki adam bir sergerdedir.
Hounuza gider mi eteme babu olmak?
spanya saldrrken peimden, bucak bucak
Dolap en sonunda vardm. Katalonya'ya...
te ancak o zaman kavutum bir yuvaya...
Kartal ini yarlar mfik bir sine oldu...
O gngrm memleket bana bir anne oldu...
Dalarda, ormanlarda bydm yava yava,
Vakur ve mert dallar bana candan arkada...
Hem de ylesine ki, u av borusu yarn
Dalar nlatrsa, yiitler akn akn
Koup gelir sesime... Evet, tam bin yiit!
rperiyor musunuz? yi dnn! Geit
Vermez dalarda, kuytu ormanlarda dolamak;
Her admda yeni bir glkle karlamak...
Ryada grdnz devler gibi acayip
nsanlar arasnda yaamak... Yoksul, garip,
Gece gndz phenin penesinde kvranmak;
Seslerden, baklardan, rzgrdan kukulanmak;
ayrlarda uyumak, sellerden imek suyu;
Ve gece, emzirirken uyanan bir yavruyu,
Kurun vzltsn kulanzda duymak...
Benim gibi derbeder, kanun-d ve kaak
Srnmek... htimal ki, gnn birinde kader,
Babasnn peinden olunu da srkler...
Ya beraber gelmeniz icap ederse ayet
Daraacna ?
DONA SOL
Sizinle geleceim.
HERNAN
Dk, servet,
evket, kudret sahibi... eceresi lekesiz...
Dk size hazineler, Unvanlar, tehlikesiz
Bir saadet sunuyor...
DONA SOL
Yarn yola karz.
HERNAN! Sakn beni ayplamayn: "Bu kz
Amma atlgan" diye... Cin misiniz, melek mi?
Cazibeniz nereden geliyor? Bilemem ki!
deta bylenmi gibiyim. Kalsanz da,
Ku umaz, kervan gemez llere dalsanzda,
Sizin yannzdaym, sizinim... Oh! Tek arzum:
Daima sizi grmek, daima! Bilmiyorum
Nereden geliyor bu his?... Ayak sesleriniz.
Uzaklanca bende ne bet kalr, ne beniz...
Kalbim durur, kendimi kaybedelim. Nihayet
Yeniden duyar duymaz o sevdiim, o hasret
inde beklediim ayak seslerinizi,
Bir anda canlanrm.
HERNAN, onu Kollar arasnda skarak
Meleim benim!
DONA SOL
Sizi
Yarn gece yars beklerim. Birka emin
Arkada da getirin beraber... Penceremin
Altnda elinizi defa rparsnz...
in tesi kolay, gvenin bana...
HERNAN
Yalnz
Bilmem ki i yzm anladnz m?
DONA SOL
Beyim,
Kim olursanz olun, sizinle geleceim.
HERNAN
Hayr zavall yavrum, bana yolda olmadan
nce bilmeniz lzm, adsz sansz bir oban
Sandnz HERNAN kimdir, neyin nesidir...
O bir idam kakn, bir ete reisidir...
DON CARLOS, grltyle dolabn kapsn aarak
Amma uzunmu yahu sizin de hikyeniz!
Dolapta pineklemek ne tatsz ey bilseniz!
(HERNAN hayretle geriler. Dona Sol bir lk kopararak onun kollarna snr, korkak
baklar Don Carlos'a dikilmitir.)
HERNAN, eli klcnn kabzasnda
Nerden kt bu adam?
DONA SOL
Aman Allahm, imdat!...
HERNAN
Susun Dona Sol, susun... Dnn ki bu feryat
Kskan gzleri bize evirebilir. Ltfen
Bakasn yardma armayn ben varken.
(Don Carlos'a.)
Orada ne yapyordunuz?
DON CARLOS
Ben mi? Hi, duruyordum.
Allah da biliyor ki ne at koturuyordum.
Ne cirit oynuyordum.
HERNAN
Byle zamanda alay
lm habercisidir!
DON CARLOS
Kzmaca yok sayn bay,
Srayla... Akas: Hanma ksnz,
O siyah gzlerini seyre alksnz
Her Allahn akam... Szmz yok, mkemmel
Ama, ben de km ona. Siz, gzel gzel
Pencereden girerken, bana da hep kapda
Nbet beklemek dt. Nihayet, bu hovarda
Kim diye merak ettim.
HERNAN
Derdiniz buysa beyim,
Sizi de pencereden yolcu edivereyim.
DON CARLOS
Grrz... Hlsa: Madam seviyorum,
Size de, "isterseniz uyualm", diyorum.
O kadar licenap, yle mfik ki madam,
kimizi de mesut edebilir. Bu akam,
i sona erdirmek kararyla, anszn
Odaya giriverdim, saklandm... Ama, bakn
Aksilie ki, ancak yarm yamalak duydum
Szlerinizi. Neredeyse bouluyordum...
stelik ceketim de buruuyordu". Aman
Sen de!.." deyip frladm.
HERNAN
Klcm da knndan
ikyeti... Frlamak istiyor...
DON CARLOS, onu selmlayarak
Arzunuza
Amadeyim efendim.
HERNAN, klcn ekerek
Hadi, davransanza!...
(Don Carlos klcn eker.)
DONA SOL, aralarna atlarak
HERNAN! Of Yarabbi!
DON CARLOS
Heyecanlanmaynz.
HERNAN, Don Carlos'a
Adnz?
DON CARLOS
Ya sizinki?
HERNAN
Bu bir sr... Onu yalnz
Dmanma sylemek kararndaym... Elbet
Bir gn kar karya geleceiz. Musibet
Altmda kvranrken duyacak ayn anda
Klcm kalbinde, adm kulanda.
DON CARLOS
Onun ad?
HERNAN
Sana ne? Koru kendini, davran!
(Kllarn attrrlar. Dona Sol titreyerek bir koltua ylr. Kap vurulur.)
DONA SOL, dehet iinde ayaa kalkarak
Ay! Kap vuruluyor!
(Dvenler durur. Kk kapdan Josefa girer, tel iindedir.)
HERNAN, Josefa'ya
Kim bu kapy vuran?
DONA JOSEFA, Dona Sol'a
Bamza gelenler! Dk hazretleri dnd!
DONA SOL, ellerini birletirerek
Dk m? Hey kara bahtm! Btn mitler snd!
DONA JOSEFA, etrafna baknarak
O deminki yabanc! Kllar, dv, kavga!
te bir bu eksikti!
(Dvenler kllarn knlarna sokarlar. Don Carlos mantosuna brnr, apkasn
gzlerine eer. Kap vurulur.)
HERNAN
Ne yapsak?
(Kap tekrar vurulur.)
(Bir ses, dardan.)
Asanza!
Dona Sol!
(Dona Josefa kapya doru ilerler. HERNAN onu durdurur.)
HERNAN
Yoo, amayn!
DONA JOSEFA, tesbihini kararak
Ey efendimiz Saint Jacques! Sen bizi bu beldan hals eyle!' (Yeniden kap vurulur.)
HERNAN, Don Carlos'a dolab gstererek
Saklansak ?
DON CARLOS
Dolaba m?
HERNAN, dolabn kapsn gstererek
yle ya... Hele siz bir sokulun; Naslsa srz...
DON CARLOS
Pek genitir, saolun!
HERNAN, kk kapy gstererek
uracktan kaalm.
DON CARLOS
Hayrl yolculuklar!.
Ben burada kalyorum.
HERNAN
Hay Allah! Bu ne kadar
Aksilik! Grrz efendi...
(Dona Sol'a.)
Nasl etsem?
u kapy eyayla gzelce bir perkitsem.
DON CARLOS, Josefa'ya
Haydi, an kapy!
HERNAN
Ne sylyor bu adam?
DON CARLOS, ne yapacan bilemeyen Josefa'ya
Size an dedik ya!
(Kap hep vurulmaktadr. Dona Josefa titreye titreye kapy amaya gider.)
DONA SOL
Allahm! Son dakikam!

NC SAHNE
(EVVELKLER; DON RUY GOMEZ DE SILVA, sakal ve salar aktr, siyahlar giymitir;
ellerinde mealelerle uaklar.)
DON RUY GOMEZ
Yeenimin yannda bu saatte erkekler!
Iklar getirin, manzara seyre deer.
(Dona Sola.)
Pirimiz Jan hakk iin, eer yanlmyorsam,
Odada erkeiz, ikisi fazla madam!
(ki gence.)
Yiitlerim! Burada iiniz ne? Bir zaman
spanya'mzda Cid'ler, Bernard'lar gibi cihan
Pehlivanlar vard. Kastilyalardan kalkar,
Diyar diyar dolar, ihtiyarlar sayar,
Kzlar korurlard. Ne de heybetliydiler!
elik zrh, elik kalkan, elik kl ve mifer
Tyden hafif gelirdi onlara... Sizin gibi
Kadife kostmlerle bklmezdi belleri...
hanet bilmezlerdi o bahadr kiiler;
Aksallar nnde ihtiramla ba eer,
Aklarn mabette takdis ettirirlerdi.
Soylarnn erefi hazineler deerdi
Onlarn nazarnda. Bir kadn m sevdiler,
Dolambal yollara tenezzl etmezdiler;
Ellerinde bir kl, bir balta veya mzrak
Gpe gndz herkesin nnde vuruarak
Onu hak ederlerdi. Selmeti firarda
Arayan, alarn ancak karanlklarda
Kuran, o rz dman haysz herifleri
Atamz "le Cid" grse, eminim ki, serseri
Ve haramzade sayar, nnde diz ktrr,
Klcnn tersiyle vurarak, paldr kldr,
Asiller arasndan kovard. Eskilerin
Bize yapacaklar ite buydu. Ne hazin!
Buraya ne yapmaya geldiniz? Yoksa artk
oluk ocua maskara m olmaya baladk?
Zamora kahraman biraz kocad diye
Elence mi olacak bir alay zibidiye!
Demek ak salarma bakp da glecekler,
yle mi? Hi deilse size glmek myesser
Olmayacak.
HERNAN
Dk...
DON RUY GOMEZ
Susun!... Hay Allah, neniz noksan
Klcnz, kargnz, kamanz var... Avlardan
Gnlnz hangisini ekerse emrinizde...
Av kpekleri sizde, sryle doan sizde...
Bir balkonun altnda fecre kadar arklar
Syleyebilirsiniz... Tyl apkanz da var,
pek kazanz da! Balolar sizin iin,
Beenmiyor musunuz? Baka elence sein
Kendinize. Mesel: te cenk oyunlar...
Hem gen, hem de dinsiniz. Ama btn bunlar
Deneyip usandnz, deil mi? Size mutlak
Bambaka bir elence, yepyeni bir oyuncak
Lzmd. Bir ihtiyar yakaladnz ama
Oyunca krdnz. Yalvarrm Mevlma
Paralar saplansn kalbinize! Geliniz!
HERNAN
Dk hazretleri...
DON RUY GOMEZ
Haydi, beni takip edin! Siz
Korkarm ki bu halt elence olsun diye
lediniz, yle mi? Maallah, ne terbiye!
En kutsal hazinedir bir gen kzn iffeti.
Btn bir ailenin eref ve haysiyeti
Demektir o... Benim de byle bir hazinem var
Evimde... Bu kz bana ailemden yadigr:
Yeenim... Onu candan seviyorum, yaknda
Nikh yzm k saacak parmanda;
Her an kendi kendime: "Ne kadar saf ve masum,
Hibir erkek ona el uzatamaz" diyorum.
Ne gnlere kalmz! atomdan kar kmaz,
Karanlklarda pusu kuran iki dzenbaz
eriye dalyor... Demek ki benim gibi
Silva oullarnn erefli bir hafidi,
Bir Ruy Gomez evinden kamayacak artk!
Defolun huzurumdan! Sizin gibi mnafk
Heriflerin temas byk bir tehlikedir.
Yannda bulunmanz ismet iin lekedir.
Defolun! Hayr hayr, birka dakika durun;
Mbarek gazanza ltfen devam buyurun...
Acaba neyim kald takdim edecek size?
(Boynundan kolyesini kopararak.)
15te, altn nianm, hadi inesenize!
(apkasn yere atarak.)
Koparn salarm, kirletin, amurlayn!
vnebilirsiniz bu gazanzla, yarn
Gsnz gererek haykrabilirsiniz:
"Yolduumuz salardan daha ak, daha temiz
Salara, daha asl, daha pak nsiyeye
El uzatm deildir hibir haysz" diye...
DONA SOL
Efendimiz!..
DON RUY GOMEZ, uaklarna
Tez olun silhtarlar! Baltam,
Toledo yadigr klcm, kamam
Yetitirin!
(ki gence.)
Peimden gelin sizler!.
DON CARLOS, bir adm ilerleyerek
Evvel
Mesele zannettiin gibi deil, bambaka.
Alman imparatoru sizlere mr...
(Mantosunu atar, yzn rten apkay kaldrr.)
DON RUY GOMEZ
Alay
Ediyorsunuz ha!... Oo! Hkmdar!...
DONA SOL
Hkmdar!
HERNAN, gzleri alev alev
Vay!
spanya hkmdar!
DON CARLOS, vakur
Ta kendisi. Sayn dk,
Akln m kardn? Daha az nce byk
Babam mparatorun ldn rendim.
Bu mhim havadisi tecrbeli, mstakim
Tebaam Don Ruy Gomez de renmeli diyerek
Senden t almaya gelmitim, yelyeperek...
Sz dinlediin yok ki, bir tel, bir kyamet!
Halbuki ite btn durum bundan ibaret...
(Don Ruy Gomez bir iaretle adamlarn savar. Don Carlos'a yaklar. Dona Sol kral endie
ve hayretle szmektedir. Bir kede kalan HERNAN de alev saan gzlerimi krala dikmitir.)
DON RUY GOMEZ
Peki neden kapy ge atnz?
DON CARLOS
Lfa bak! Maiyetinde en az yarm dzine uak
Kapya dayanmtn. Konana en mahrem
Meseleler hakknda konumaya gelmisem,
Muhatabm herhalde uaklarn deildir...
Devlet srr bu!
DON RUY GOMEZ
Altes af buyurun, zevhir...
DON CARLOS
Hey koca dk hey! Seni Figuere valisi yaptk.
Halbuki bir vasiye ihtiyacn var artk...
DON RUY GOMEZ
Ho grn,
DON CARLOS
Kfi, kfi... Bir daha bu konuya
Dnmeyelim... Koskoca imparator ld!...
DON RUY GOMEZ
Ya!
Demek altesinizin cetleri vefat etti?
DON CARLOS
Bilsen bu kara haber beni ne bedbaht etti...
DON RUY GOMEZ
Yerine kim geiyor?
DON CARLOS
Namzetler arasnda
Saksonyal bir dkle kral birinci Franois
Bata geliyor...
DON RUY GOMEZ
Evet... Acaba yce divan
Nerede toplanacak?
DON CARLOS
Rivayete bakarsan,
Ya Aix-la-Chapelle'de,
Ya Francfort'ta. Sen ne dersin ?
DON RUY GOMEZ
Tanr kralmza uzun mrler versin!.
mparator olmay hi mi dnmediler?
DON CARLOS
Gece gndz kafamda...
DON RUY GOMEZ
Bu miras size der.
DON CARLOS
Evet, yle.
DON RUY GOMEZ
Neme'de aridkt babanz,
Tahttan topraa gen hametli de atanz...
Yce divan elbette dnecek bunlar.
DON CARLOS
stelik Gand'lyz da...
DON RUY GOMEZ
Rahmetli hkmdar
lk grdmde gentim.
Nasl da geti yllar!
Dostlarm toprak oldu, drt bir tarafm mezar...
Dedeniz pek muhteem, ulu bir tcidard.
DON CARLOS
Papa beni tutuyor.
DON RUY GOMEZ
Yiitti, azimkrd.
dildi, holanmazd zulmden, kan dkmekten.
Gngrm Cermanya'ya yakrd gerekten.
(Kraln ellerine kapanarak per.)
Bu gen yata mateme gark oldunuz, ok yazk!
DON CARLOS
Papa benden tarafa. Bunun sebebi ak,
Sicilya'ya gz dikmi... mparator, Roma'nn
Muti bir evlddr. Tahta karsam yarn
Napoli'ye konacak hizmetine mukabil.
Hele bir seilelim, bunun aksi de kabil...
DON RUY GOMEZ
Tacn alnnzda grmeliydi hkmdar!
Ne kadar sevinirdi.. Efendimiz; o dindar,
O anl ceddinizin matemini beraber
Tutacaz...
DON CARLOS
Yamandr bizim mukaddes peder!
u Sicilya dediin Allahn bir adas,
Biimsiz mi biimsiz, yamr yumru ve yass,
Yrtk bir paavray andryor mbarek,
Ha koptu, ha kopacak, sap krk bir hevenk.
Bu kambur adac ne yapacaksn evlt?
mparatorluunun manzarasn berbat
Ediyor. Sanki onu muziplik olsun diye,
plikle tutturmular o gzelim lkeye.
Makas ver de unu keselim! Buyuracak.
Kudsiyetmeap, cidden ltufkrsnz.
Ancak Talihim yr olursa, byle bir nice yama
Eklemek azmindeyim imparatorluuma.
Hani durum icab birka ehrimi feda
Etsem de, yerlerine muhakkak be ada,
be dkalk olsun zapt ederim.
DON RUY GOMEZ
zmeyin
Kendinizi. Madem ki Tanrnn btn mmin
Kullar buradakinden daha saf ve bahtiyar,
Cennette birbirine kavuacak... ne kar
lmden!
DON CARLOS
u birinci Franois olacak zat
Gz doymazn biriymi. mparator vefat
Eder etmez, seninki taca ylverdi,
O koskoca, o canm Fransa yetimez gibi...
On ikinci Louis'ye hametli byk babam
Arada yle derdi: "Ben Cenb- Hak olsam,
ki de olum olsa; byk olan Tanr
Yapardm, k de Fransa hkmdar..."
(Dke.)
Ne dersin dk, Franois'nn kazanma ans var m
DON RUY GOMEZ
Muzaffer bir kumandan.
DON CARLOS
Usul erkn kalkar m? Yabanc seilemez diyor yasa.,,
DON RUY GOMEZ
phesiz..,
Ama siz de spanya kral deil misiniz?
DON CARLOS
Ben Gand hemerisiyim.
DON RUY GOMEZ
Kazand son zafer
Pek ykseltti ann Fransa kralnn.
DON CARLOS
Eer
mparator olursam, zafer selmlarnda
Ben de kanat aarm.
DON RUY GOMEZ
Oras iyi ama,
Altesiniz Ltince bilir mi?
DON CARLOS
yle byle..
DON RUY GOMEZ
Vah vah! Alman beyleri pek meftundur o dile.
DON CARLOS
Yavuz bir spanyolca nelerine yetmez ki!
Ses yksekten gelince kimse ayrt etmez ki
Konuulan lisan. E, Flandre'a gidiyorum.
Franois'nn her areye ba vuraca malm.
Ona frsat vermeden kollar svamal.
Aziz Silva, oradan Kastilyalar kral
Yanna imparator olarak dnmelidir.
Hi vakit kaybetmeye gelmez... Hlsa, u bir
Ka gn iinde yola kmal.
DON RUY GOMEZ
Nasl olur!
Aragon'u, dalarda bakaldran o cesur,
O azgn ekyadan temizleyin de sonra...
DON CARLOS
Dk d'Arcos hadlerini bildirecek onlara,
Emrettim
DON RUY GOMEZ
ete ba uyacak m bu emre?
DON CARLOS
O da kim oluyormu, bu herifin ad ne?
DON RUY GOMEZ
Adn bilmem ama, pek azl diyorlar.
DON CARLOS
Bunlar lf. Galia'da saklanm, haberim var.
Bir avu asker yeter canna okumaya.
DON RUY GOMEZ
Yaknda diyorlard, demek yalan...
DON CARLOS
yle ya...
Bu gece sendeyim dk.
DON RUY GOMEZ, yerlere kadar eilerek
Ne eref efendimiz!
(Uaklarn arr.)
Misafirim krala hizmet edeceksiniz...
(Uaklar ellerinde mealelerle ieri girerler, dk onlar iki sra hlinde dipteki kapya kadar
dizer. Bu arada Dona Sol yava yava HERNAN'ye yaklar. Kral ikisini de
gzetlemektedir.)
DONA SOL, alak sesle HERNAN'ye
Penceremin altna geleceksiniz. Sakn
Elinizi defa rpmay unutmayn.
Yarn, gece yars...
HERNAN, yavaa
Yarn.
DON CARLOS, kendi kendine
Yarn ha!
(Don Carlos, Dona Sol'a, kibar bir tavrla ilerleyerek, yksek sesle....)
Bilmem
Kabul buyurulur mu, teyie cret etsem?
(Onu kapya kadar gtrr, Dona Sol kar.)
HERNAN, eli gsnde, hanerinin kabzasnda
Can yoldam!
DON CARLOS, dner kendi kendine
Herifte ne bet kalm, ne beniz.
(HERNAN'yi bir tarafa ekerek.)
Efendi, demin bana dv teklif ettiniz,
Klcm ekerek iltifatta bulundum...
Benim iin pheli bir adamsnz, malm...
Ama, hkmdar Carlos her trl hyanetten
Nefret eder... stelik kanz da ben
Salayacam. Haydi, burada gecikmeyin pek,..
DON RUY GOMEZ, dner, HERNAN'yi gstererek
Beyi tanyamadm?
DON CARLOS
Maiyetten, gidecek.
(Uaklar mealelerle karlar; dk, elinde bir mum, krala yol gsterir.)
DRDNC SAHNE
HERNAN, yalnz
yle, maiyetinden, ey kral! Elde bak,
Baklarm izine takl, sokak sokak,
Adm adm peinde deil miyim yllardr?
Dnyada intikamdan daha kutsal ne vardr?
Ecdadmn mezardan kopup gelen sesine
Kulak verip ardndan kouyordum... Desene
Rakipmiiz stelik! Ne l! Zaman zaman
Kinle ak arasnda rpnp bocalayan
Gnlm Dona Sol'un sevgisi dolduruyor,
Hnca yer kalmyordu... Hep hayaller kuruyor,
Maziyi hafzamdan siliyordum... Mademki
Sen kendi isteinle yoluma ktn, peki.
Bir daha vazifemi unutmam, msterih ol!
ntikam imdi akm iin de tek kar yol!
Evet, maiyetinden biriyim ben de, doru!
Uursuz saraynn en sefil dalkavuu,
Her sabah huzurunda yer pmeye can atan.
Hizmetinde insanlk gururunu unutan
Saray nazrn, nedimelerin, kap kullarn.
Bin bir itina ile talim gren zaarn
Benim gibi gnlden taklamaz peine...
Akl ermez Kastilya beylerinin iine:
Senden istedikleri ya kupkuru bir unvan,
Ya parlak bir oyuncak, yahut da altn nian...
Ne iltifat, ne ihsan benim gzmde tten...
Kanna susamm, canna teneyim ben!...
Barn delik deik etmedike hanerim,
Hayatn snmedike bu yolda seferberim...
Nereye gidersen git, beraberiz... Su uyur,
Kin uyumaz demiler... Yol arkadam odur...
zleri kollayarak, sesleri dinleyerek
Peinden geliyorum... Yolcu yolunda gerek...
Gndzleri arkana bakma sakn hkmdar,
Sonra neen zehrolur: Orada HERNAN var!
Alev saan bir ift gz greceksin her gece.
Ey kral, baklarn arkaya evrilince!
(Kk kapdan kar.)







KNC PERDE
HAYDUT
SARAGOZA
Silva saraynda bir patio. Solda, sarayn byk duvarlar, balkonlu bir pencere. Pencerenin
altnda kk bir kap. Sada ve nihayette evler ve sokaklar. Gece... urada burada,
binalarn cephelerinde, baz aydnlk pencerelerin prlts.

BRNC SAHNE
DON CARLOS; DON SANCHO SANCHEZ DE ZUNIGA, Monterey kontu; DON MATIAS
CENTURION, Almunan markisi; DON RICARDO DE ROXAS, Casapalma beyi...
(Drd birden gelir. Bata Don Carlos... apkalar eiktir, uzun mantolara brnmlerdir.
Kllar mantolarnn eteklerini kabartmaktadr.)
DON CARLOS, balkonu szerek
Heyecan iindeyim, ite onun balkonu...
(Karanlk pencereyi gstererek.)
Daha k yanmam...
(Aydnlk pencerelere gz gezdirerek.)
Etraf da enikonu
Aydnlk... Tek karanlk pencere onunkisi...
Halbuki istediim bunun tamamen aksi...
DON SANCHO
Tam sras gelmiken biraz da dn geceki
Hainden sz. aalm efendimiz... Demek ki
Braktnz herifi...
DON CARLOS
Ya yle oldu.
DON MATIAS
Sakn
Herif elebas olmasn ekyann ?
DON CARLOS
almna bakarsan herif serdr- ekrem...
Ama binba myd, eleba m bilmem.
DON SANCHO
Ya ad efendimiz?
DON CARLOS, gzleri pencerede
Fernan myd acaba, ?
(Birdenbire hatrlayan bir adam, tavryla.)
Yoo, li bir isimdi...
DON SANCHO
HERNAN mi ?
DON CARLOS
Galiba.
DON SANCHO
Ta kendisi...
DON M ATI AS
yle ya, etelerin ba o...
DON SANCHO, krala
Neler anlatyordu, hatrnzda m?
DON CARLOS, gzleri hep pencerede
Yoo!
Dolapta tek lkrd duyamadm ki zaten...
DON SANCHO
Neden salverdiniz hazr yakalamken?
DON CARLOS, vakur bir eda ile dner, konta dik dik bakarak)
Hesap m vereceiz kont d Montrey?
(ki beyzade geri, ekilir ve susar.)
Dorusu
u anda tek dncem o dilber yavuklusu...
Sevdalym imdi ben, haydut ne umurumda!....
Hele o siyah gzler: ki byl ayna,
ki ilh k... Btn sohbetlerinden
Duyduum topu topu drt kelimedir zaten:
"Yarn gece yars gelirsiniz." Yetmez mi?
O hovarda klkl ba belas harami
Yol keser, mezar kazar, haltlar kartrrken,
Gvercini usulca karveririm ben...
DON RICARDO
Ama, iin drt ba mamur olsun diyorsak,
Gvercini tutarken akbabay da vurmak
Lzm.
DON CARLOS, Don Ricordo'ya
H, h... Dorusu yaman mavirsiniz.
Pek tez canlsnz kont...
DON RICARDO, yerlere kadar eilerek
Acaba efendimiz
Nerenin kontluunu ihsan buyuruyorlar?
DON SANCHO, tehalkle
Sadece yanldlar...
DON RICARDO, Don Sancho'ya
Daha neler! Hkmdar
Beni kont tayin etti...
DON CARLOS
Uzatmayn o kadar!
(Don Ricardo'ya.)
Liyakatine bal, anladn m?
DON RICARDO, tekrar eilerek
kranlar
Efendimiz...
DON SANCHO, Don Matias'a
Srf zhul eseri kont... Konta bak...
(Kral, aydnlk pencereleri sabrszlkla gzetleyerek dipte gezinir, iki beyzade nde konuur.)
DON MATIAS, Don Sancho'ya
Eline geirince acaba ne yapacak Kral bu nazenini ?
DON SANCHO, yan gzle Ricardo'ya bakarak
Onu bir konta verir,
Sonra nedime yapar... Kralla ykselir
Oullar muhakkak...
DON MATIAS
Amma yaptnz!
Bir pi Bir kontesin ocuu... hkmdar olur mu hi?
DON SANCHO
O halde sayn markim, bir markiye nikhlar
Kz,..
DON MATIAS
Bana kalrsa, piler tek ie yarar:
Yeni yeni lkeler fethettike hkmdar,
Onlar birer birer umum vali yapar...
(Don Carlos dner.)
DON CARLOS, aydnlk pencerelere fkeyle bakarak
stmze dikilmi kskan birer gz sanki...
Bakn snd ikisi klarn... Oh, ne iyi,..
Bir ey beklediniz mi, saatler amma uzar!
Ne olur daha abuk gese u dakikalar...
DON SANCHO
Bizim de duamz bu; saraynzda...
DON CARLOS
Evet,
Siz sarayda beklerken, kapnzda da millet
Ya Sabur! eker durur.
(Son aydnlk penceredeki k da sner.)
te snd son k...
(Dona Sol'un hl karanlk duran balkonuna dnerek.)
Yeter hain pencere, yeter. Aydnlan artk!
k Dona Sol, zulmette parla bir yldz gibi!
(Don Ricardo'ya.)
E, saat ne lemde?
DON RICARDO
Neredeyse on iki.
DON CARLOS
Bu ii bitirmeli, teki damlamadan.
(Dona Sol'n penceresi aydnlanr. Aydnlk camlara glgesi vurur.)
Dostlar nura kavutuk, inann hibir zaman
Byle ahane tul' seyretmedim. Nihayet
Siz de greceksiniz onu... Hadi, iaret
Bekliyordur, koalm... rkebilir de, durun,
Biraz kalabalz, siz urada pusu kurun...
Kz benim, haydut sizin dostlarm: Karde pay..
DON RICARDO
Allah mrler versin!
DON CARLOS
Gelir gelmez sopay
Basverin herife, pusudan frlayarak...
Yatt kaldrmda ayladursun salak,
Ben kz karrm, sonra gleriz. Yalnz,
Sakn ldrmeyin ha!.. Dorusu adamcaz
N'olursa olsun, yiit... Hem cana kymamal..
( beyzade eilir ve kar. Don Carlos onlarn uzaklamasn bekler. Sonra iki defa ellerini
rpar. kinci vuruta pencere alr, balkonda Dona Sol grnr.)

KNC SAHNE
DON CARLOS; DONA SOL
DONA SOL, balkondan
Siz misiniz HERNAN?
DON CARLOS, kendi kendine
En iyisi susmal..,
(Tekrar ellerini rpar.)
DONA SOL
niyorum.
(Pencereyi kapar, k kaybolur. Az sonra kk kap alr ve Dona Sol kar. Elinde lmba,
omuzlarnda mont.)
HERNAN!
(Don Carlos apkasn yzne eker ve ona doru hzla ilerler.)
DONA SOL, elinden lmbay drerek
O byle yrmezdi!
(eri kamak ister, Don Carlos ona. koup kolundan yakalayarak.)
DON CARLOS
Dona Sol!
DONA SOL
Ses de baka, ac bana Yarabbi!
DON CARLOS
Gzelim, bundan daha sevdal ses nerde var?
Gelen de bir n... Hem de tal...
DONA SOL
Hkmdar!
DON CARLOS
Evet... efendin kral, klen Carlos bu, emret.
Ne arzun varsa syle: senin btn memleket...
DONA SOL, Don Carlos'un kollarndan kurtulmaya alarak
Yeti HERNAN!...
DON CARLOS
Oo!... Pek yerinde bir korku...
Sanki karsndaki kral deil, haydudu!..
DONA SOL
Affedersiniz ama, asl haydut sizsiniz!..
Besbelli utan denen histen nasipsizsiniz!
u halinizden benim yzm kzarmaktadr...
Byle zaferlerle mi necek, bahadr
Kralmz? Bir kz gece yars zorla
Karmaya yeltenmek... Hayduduma can feda!
O sizden yz kat, daha asildir, evet... Tanr,
Gnllerine bakp datsa unvanlar,
nsanlarn payesi deerlerine uysa,
Hi phesiz o kral olurdu, siz de forsa!
DON CARLOS, onu kendine doru ekmeye alarak
Rica ederim!
DONA SOL
Bir kont kzym ben!...
DON CARLOS
menna,
Sizi des yaparm...
DONA SOL, onu iterek
Rezalet derler buna!...
(Birka adm geriler.)
Urunuzda sel gibi kanm dkt babam.
erefli bir soydanm, metresiniz olamam...
Uramayn bouna, evlenmemiz de muhal:
Ben basit bir bey kz, siz koskoca bir kral!
DON CARLOS
Prenses!
DONA SOL
Kral Carlos! Yanl kap aldnz!
Karnzda aa tabakadan bir gen kz
Deil, tam manasyla bir hanmefendi var...
Kstahlk ederseniz sonra zararl kar,
ok piman olursunuz...
DON CARLOS
Pekl! Ferman sizin...
Tacm, tahtm, unvanm... btn bir cihan sizin....
Gelin ey kraliem, ey imparatoriem...
DONA SOL
Bu teklifiniz ciddi olsa bile istemem...
Evet, ak konumak icap ederse altes.
HERNAN'mle birlikte yoksul, derbeder, bikes,
Kanund drt mevsim gurbet gurbet dolamak;
Gn gnne onun dertlerini paylamak;
Srgn, sefalet, sava... her tehlike, her ac
Onunla beraberken benim iin ba tac...
Bakalarnn olsun imparatorielik!...
DON CARLOS
Ne talihli adamm!...
DONA SOL
O mu? Yoksul, stelik
Fermanl...
DON CARLOS
Hayatmz akla halelenince,
Yd eller vatan olur, felketler elence...
Ben yalnzm, onun yol arkada bir melek...
Syleyin, benden nefret ediyorsunuz demek?
DONA SOL
Sizi sevmiyorum!..
DON CARLOS, iddetle onu yakalayarak
Yaa! Sevmeniz, sevmemeniz
Beni ilgilendirmez. Mhim olan gelmeniz...
Ben sizden kuvvetliyim, geleceksiniz bitti!
Ne zamandr gzmde ttyordunuz, haydi!
Olur ey deil yahu! Hintlerin, spanya'nn Kral olalm da...
DONA SOL, rpnarak
Yalvarrm yapmayn!
Koca bir kralsnz. Sarayl nazeninler
Ezelden sevdalnz, bir glmseyin yeter...
Desler, vikontesler, markizler emrinizde...
Zavall fermanlmn nesi var? Her ey sizde...
Kucanda gnein batmad diyarlar,
Kastilya, Filaman'lar, Mrsi, Leon ve Navar,
Altn madenleriyle btn Bat-Hint sizin,
Tek hkmdarsnz hudutsuz lkenizin...
Halbuki benden baka nesi var HERNAN'nin?
Biricik tesellisi benim... Kerem eyleyin...
(Kraln dizlerine kapanr. Don Carlos onu srklemeye alr.)
DON CARLOS
Ne sylesen bo, hadi, uzatma, gel. lkemden
Drdn baladm sana... ste, se, been!..
(Dona Sol kollar arasnda rpnr.)
DONA SOL
Namusumu korumak iin bir haner!., ite
Sizden tek isteim.
(Don Carlos'un kemerinden hanerini kapar. Kral onu brakp geriler.)
Grelim, gelsenize!
DON CARLOS
Baknd nazenine! Bir asiyi sevmeniz
Beni artmaz oldu...
(lerlemek ister, Dona Sol hanerini kaldrarak.)
DONA SOL
Biraz ilerlerseniz
Hem sizi ldrrm, hem kendimi!
(Kral geri ekilir, Dona Sol dner ve kuvvetle barr.)
HERNAN!
DON CARLOS
Susun!
DONA SOL
Tek adm... her ey biter...
DON CARLOS
Ama siz beni
Zor kullanmaya mecbur edeceksiniz madam,
Maiyet erknmdan urada, barsam...
(HERNAN birdenbire arkasnda peydahlanarak.)
HERNAN
Birini unuttunuz.
(Kral arkasna dner. HERNANyle karlar. HERNAN glgede kprdamadan
durmaktadr. Uzun bir mantoya brnm, ellerini mantonun altnda, gsnde
kavuturmutur. apkasnn geni ucu yukarya doru kalkktr. Dona Sol bir lk koparr
ve HERNAN'ye koarak onu kollaryla kuatr.)

NC SAHNE
DON CARLOS; DONA SOL; HERNAN
HERNAN, hareketsiz, kollar hep apraz
ve kvlcm saan gzleri krala dikili Tanr ahidim hani
Onu gkte ararken yerde buldum...
DONA SOL
HERNAN,
Kurtarn beni ondan!
HERNAN
Merak etme sevgilim...
DON CARLOS
Bizimkiler ne oldu? Bu eriban kim
Brakt buralara?
(Seslenerek.)
Hey Monterey!
HERNAN
Dostlarmn
Emrinde dostlarnz! Bouna armayn
Onlar... Gelseler de kiiden ne kar?
Her biri drdnze bedel altm yiit var
Beride... Kozumuzu aramzda blsek
Daha iyi olacak. Olur ey deil, demek
Bir gen kza saldrmak hkmdarlk anndan...
Biz de zannederdik ki beyinsiz ve kaltaban
Kimselerin krdr byle eyler...
DON CARLOS, istihfafla glmseyerek Sitemle
Yznz var dorusu... tiraz ne haddime
Sayn haydut efendi..,
HERNAN
Alay ediyor.., Evet,
Ben hkmdar deilim ama, hana hakaret
Etti mi bir hkmdar, sonra da elendi mi,
fkeyle ahlanarak denk grrm kendimi
En yce hakanlara... Daha korkuntur o an
Alnmn kzar bir kral sorgucundan...
Kurtulmanz imknsz, bouna kendinizi
mide kaptrmayn...
(Kraln kolunu yakalayarak.)
Gece yars sizi
Kskvrak yakalayan kimdir, dndnz m?
Dinleyin: Babanzn verdii idam hkm
Beni babamdan etti. Dmanm size!
Evet, Ne unvan braktnz bende, ne mal, ne servet...
Evet dmanm size! Sevgilimde gznz...
Dmanm size, dman! Anladn m? Dpedz
Senin can dmannm!
DON CARLOS
yle olsun...
HERNAN
Halbuki
Bu akam hislerimden yle syrlmtm ki...
Tek arzum, tek dncem, tek kaygm Dona Sol'du...
Sevgiyle kanatlanm uuyordum... Dorusu
Ben sizi unutmutum... ren bir tecavze
Yeltendiiniz anda rastlayvermek size
Garip bir tecellisi kaderin... Durum ak...
Yoluma kmak iin insan dpedz kak
Olmal... Kendin dtn kuyuya kral Carlos!
Hi kimse kurtaramaz seni, mide paydos!
Yalnzsn... Drt bir yann dmanla dolu! imdi
Ne yapacaksn ?
DON CARLOS, marur bir eda ile
Artk ok uzattnz!
HERNAN
Hadi...
Kim vurduya gitmeni hi istemem. Bakas
Klna dokunamaz. Uzun szn ksas;
Seninle tek bama, erkeke dverek cm alacam.
Hadi, klcn ek! Koru kendini!
(HERNAN klcn eker.)
DON CARLOS
Hayr, isterseniz ldrn,
Ben sizin efendiniz hkmdarm...
HERNAN
Daha dn
Kl klca geldik, unutmayn efendim...
DON CARLOS
Dn buna imkn vard, sizinle dven kim,
Bilmiyordunuz... Ben de tanmyordum sizi...
Ama imdi yle mi? Artk birbirimizi
yice tanyoruz...
HERNAN
Olabilir...
DON CARLOS
Vursana...
ldreceksen ldr...
HERNAN
Hkmdar falan bana
Vz gelir! Anladn m? Hadi ek klcn!
DON CARLOS
Dello yok dedik ya, ldr de al hncn...
(HERNAN geriler, Don Carlos kartal baklar ile onu szerek.)
Hak hukuk dinlemeden saldrn ehirlere,
Sonra da gsnz gururla gere gere,
Vicdanlarnz bin bir cinayetle mlevves,
Bizlere kahramanlk taslayn... Dorusu pes!
Demek bizi o kadar aptal sanyorsunuz...
Haydutlar, yle ise ok aldanyorsunuz...
anl kllarmz niin asilletirsin
Kanl hanerinizi? Dello mu! ekilin!
Sizi gidi katiller! Bu eref yasak size!
Sanki yapmadnz ey mi, ldrsenize...
(HERNAN sessiz ve dnceli, birka saniye klcnn kabzasyla oynar, sonra birdenbire
krala, dnerek, klcn kaldrma vurup krar.)
HERNAN
Hadi ekil karmdan!
(Kral yar dnm, HERNAN'ye istihfafta bakar.)
lerde grrz,
Kozumuzu o zaman rahata blrz...
Hadi ek!
DON CARLOS
yle olsun... Efendiniz hkmdar
Saraynda olacak birka saate kadar...
Zaptiye nazrn artp huzuruna,
Sizi tutmas iin emir verecek ona.,.
Acaba kellenize baha biilmi miydi?
HERNAN
Ona ne phe.
DON CARLOS
Dinleyin beni imdi...
Hem hainsiniz artk nazarmda, hem zorba...
Her an peinizdeyim... Haram size spanya!
HERNAN
Eski hikye...
DON CARLOS
l...
HERNAN
Ama Fransa yakn,
Oraya snrm...
DON CARLOS
Diki tutturamazsn...
mparator oldum mu yine penem yakanda...
HERNAN
Elinden geleni yap... Vz gelirsin... Cihanda
Hkmnn gemedii lke mi yok... Giderim...
DON CARLOS
Cihan benim olursa?
HERNAN
Cihan terk ederim...
DON CARLOS
Fesat alarnz yrtarm birer birer...
HERNAN
"ntikam topal" derler, doru... Yava ilerler
Ama, hedefe varr...
DON CARLOS, istihfafla glmseyerek
Ne byk su... Haydudun
Sevdii nazenine dokunmuuz,
HERNAN, Gzleri alev alev
Unuttun
Hayatnn elimde olduunu galiba?
Ey Sezar bozuntusu, fazla stme varma,
Civanmert hislerimi susturmasn intikam...
Zayfsn, avucumdasn, seni yle bir sksam,
Ne Sezarln kalr, ne ikbal ryalarn...
DON CARLOS
Grelim.
HERNAN
Git bamdan!.
(Mantosunu karp kraln omuzlarma atar.)
Mantoma iyice sarn, Uzakla buralardan.
(Kral mantoya brnr.)
Rahat rahat git... imdi
Adamlarm klna dokunamaz.
DON CARLOS
Efendi,
Elime geerseniz gnn birinde ayet,
Ne aman dileyiniz benden, ne de merhamet.
(Kral kar,)

DRDNC SAHNE
HERNAN, DONA SOL
DONA SOL, HERNAN'nin elini tutarak
Hemen kasak ?
HERNAN, tonu vakur bir efkatle iterek
En korkun felketler iinde
Kkleen, yalnlaan, ahlanan bu irade
Size pek yakyor. Ne ulv bu arzunuz!
Demek hl benimle gelmek istiyorsunuz,
Canm benim! Ama ben byle bir fedakrlk
steyemem ki senden! iten geti artk.
Gryorsun Allahm!... Ben nasl irkilmeden,
Marur bir tcidar zlfne esir eden
Bu dnya gzelini inime srklerim?..
Sehpam hazrlanrken nasl ona "gel" derim?...
DONA SOL
Neler sylyorsunuz ?
HERNAN
Demin erkeke dv.
Teklif ettiim kral mutlaka pek kprm,
Pek kzmtr canm balamama... Elbet
Cezasz kalmayacak yaptm bu hakaret...
htimal yetimitir u anda sarayna.
Emirler datyor muhafz alayna...
Etrafnda uaklar, zaptiyeler, celltlar...
DONA SOL
Rabbim! rperiyorum. Durmakta ne mana var?
Beraberce kaalm!
HERNAN
Beraber mi? Ne yazk!
Birlikte yaamamz bir hayal oldu artk.
Ah Dona Sol, seni ilk tandm zamanlar
O kadar iyi kalpli, o derece fedakr,
yle saf bulmutum ki, sefaletime ramen
Zavall ben cesaret alarak efkatinden
Sana: "Gel paylaalm dalarm... Ormanlar,,
Sularnda yldzlar yanp snen u pnar,
Kuru ekmeim, yeil imenlerden deim
Senin..." diyebilirdim. imdi ne syleyeyim ?
Sana cihaz olarak sehpam sunamam ya!
Sehpa yalnz benimdir!
DONA SOL
Vaad etmitiniz ama!
HERNAN, onun dizlerine kapanarak
Meleim benim! Ecel ufkumda kanat gerer,
Meum bir faciayla hayatm sona erer,
ilem dolarken ite son szlerim: Kanlym
Beiim, yoksulmuum, unvanm fermanlym,
ifasz bir yaraya benzeyen straplar
inde mr boyu kvranmm... Ne kar!
Ne kar alev alev tutusa da drt yanm!
Kskansn beni herkes, ben mesut bir insanm.
Siz beni sevdiniz ya, bunu sylediniz ya...
Lanetlenmi alnm takdis eylediniz ya!...
DONA SOL, HERNAN'nin bana doru eilerek
HERNAN!
HERNAN
Uurumun kenarnda bir iek
Sunuyor bana bahtm. Ona kretmem gerek...
(Ayaa kalkarak.)
Size duyurmak iin sylemedim bunlar...
Gklere hitabettim, dinlesin beni Tanr...
DONA SOL
zin ver de geleyim...
HERNAN
Uuruma derken
iei yolmak! Bu bir cinayet olur! Zaten
Itrn kokladm ya, benim iin ne devlet!
O sakin, o kaygsz hayatna devam et!
Seni bo yere zdm. Ama serbestsin artk.
Evlen o ihtiyarla. Ben de tekrar karanlk
Geceme dnyorum. Mesut ol, unut beni!
DONA SOL
Hayr, hayr; seninle geleceim HERNAN!
Benim de kefeninde paym yok mu?
HERNAN, onu kollar arasnda skarak
Gideyim!
(Ani ve sert bir hareketle ondan ayrlr.)
DONA SOL, muztarip bir tavrla, ellerini bititirerek
Benden kayor musun? Allahm, ne diyeyim!
Varln feda et, seni istemesinler!
Sen ne talihsizmisin, ne lgnmsn meer!
Akn, straplarn... demek her ey nafile...
Onun yannda lmek saadetinden bile
Mahrum ediliyorsun...
HERNAN
Srgnm, uursuzum!
DONA SOL
Hayr, vefaszsnz!
HERNAN
Yanlyorsun kuzum...
Vazgetim, kalyorum... Hadi gel kucama...
Git deyinceye kadar burada kalacama
Emin olabilirsin. Ellemden bize ne!
Unutalm dnyay... uraca gelsene...
(Dona Solu bir sraya oturtur, kendisi de onun nnde diz kerek.)
Baklarnla yka ruhumu, ark syle...
Hani baz akamlar ya dolu gzlerinle
Ufka dalar, akrdn... Yudum yudum ielim
Bu saatin i'rini, kendimizden geelim...
Konu benimle, mest et beni. Ne ho deil mi
Sevmek, ve byle duymak candan sevildiini?
Ba baa, yapayalnz, insanlardan uzakta
Aktan sz amak... Btn tabiat uyumakta.
Brak ben de sinende bir lhza dinleneyim,
Hlyalara dalaym Dona Sol'um meleim!
(Uzakta an sesleri.)
DONA SOL, tella ayaa kalkarak
Dinle tehlike an!
HERNAN, hep diz km
Yo, yo... dn anmz...
(an sesleri artar; karmakark barmalar, btn damlarda, btn sokaklarda, her
pencerede k ve mealeler.)
DONA SOL
Btn klar yand, of Allahm! Kanz!
HERNAN, yar dorularak
Mealeli olacak dnmz, ne gzel!
DONA SOL
Maazallah! Cenaze alay bu...
(Kl akrtlar, barmalar.)
HERNAN, tekrar ta sraya uzanarak
Hadi gel
Yanma, uyuyalm!
BR DALI, yaln kl koarak
Beyim cenge hazrlan! Askerle, zaptiyeyle dolup tayor meydan!
(HERNAN ayaa kalkar.)
DONA SOL, sapsar
Hakkn varm!
DALI
Yetiin!
HERNAN, dalya
Geliyorum.
(Darda, birbirine karan lklar.)
Gebertin
Haydudu!
HERNAN, dalya
Klc ver.
(Dona Sola.)
Elveda!
DONA SOL
Felketin
Benim yzmden oldu. Nereye gidiyorsun?
(Ona kk kapy gstererek.)
Gel, hemen uracktan kaalm.
HERNAN
Ne diyorsun!
Ben nasl dostlarm brakrm...
(Grlt ve barmalar.)
DONA SOL
Kalbimi
Paralyor bu sesler...
(HERNAN'yi tutarak.)
Biliyorsun deil mi,
Sana bir ey olursa ben de lrm.
HERNAN, onu kollar arasna alarak
Canm!
Bir buse ver...
DONA SOL
Efendim, HERNANm, oh aslanm!
Kocam benim!
HERNAN, onu alnndan perek
Ne yazk, henz ilk busemiz bu!
DONA SOL
Evet, hatta kim bilir, belki de sonuncusu...
(HERNAN kar, Dona Sol sraya ylr.)






NC PERDE
HTYAR
SLVA ATOSU
Aragon Dalarnda
(Silva ailesinin portreler galerisi. Byk salon. Zengin erevelerle kuatlan ve zerlerinde
dk talar bulunan bu portreler salonun dekorumu tekil eder. Dipte kocaman gotik bir kap,
Her iki portre arasnda bir silhlk, btn o eitli alara ait cenk elbiselerini
tamamlamaktadr.)
BRNC SAHNE
DONA SOL, beyazlar giyinmi, ayakta, masann yanndadr;
DON RUY GOMEZ DE SLVA, mee aacndan byk dukalk koltuunda oturmaktadr.
DON RUY GOMEZ
kr, bugn de geldi... Bir saat sonra artk
Her ey tamam: Maziye karacak amcalk,
Ve... sevgili desim beni kucaklayacak...
Evet... Ama bilmem ki beni affettin mi? Bak
tiraf ediyorum, ok hakszdm... O gn
Unutabilir miyim? Hoyrata gl yzn
Soldurdum; gzel alnn al al oldu kederden.
Ne abuk da pheye kapldm!... Dinlemeden
Seni mahkm etmeye ne hakkm vard? Heyhat!
Grn ne kadar da aldatc ve berbat!..
Bizler ne insafszz! Genler oradaydlar,
kisini de grdm... Ama bundan ne kar?
nanmamak lzmd gzlerime... Ah yavrum
Ne yaparsn olmuyor... htiyarlk bu, malm...
DONA SOL, hareketsiz ve cidd
Yine mi bu hikye, kabahatli bulan kim
Sizi?
DON RUY GOMEZ
Ben. Hatam byk. Bilmeli deil miydim?
Sen ruhtaki bir insan, bir melek, bir Dona Sol,
Damarlarnda asil ve tertemiz spanyol
Kan dolaan bir kz...
DONA SOL
Dorudur efendimiz,
htimal ok gemeden siz de greceksiniz
Kanmn safln...
DON RUY GOMEZ, ayaa kalkp ona doru giderek
Dinle, insan hem k,
Hem ihtiyar oldu mu, hap yutmutur artk...
Kskantr, geimsizdir... Neden mi? Gayet basit
htiyardr da ondan... Bakalarna ait
Her meziyet: Gzellik, genlik, zek, zarafet
Onun saadetini tehdit eden bir afet
Deil midir? Zavall! Elbette kskanacak
Ellemi... Elbette kendinden utanacak.
Bahtn bir istihzas deil midir bu sevda
Ruhu genletirir de, kalbi tututurur da,
Vcudu hi dnmez? Ne hle gelmiim bak:
Gen bir oban grnce yreim burkularak
Dururum. Bu abanla sk sk karlarz,
O yeil imenlerde, ben atomun pssz,
Kasvetli yollarnda... Onun dudaklarnda
Trk, benim iimde melal. Derim ki: "Fed"
Olsun dkalk burcum, mazgall kulelerim,
Feda olsun ormanlar, balarm, bahelerim,
Yamalar davardan grnmeyen tepeler,
Kucanda destanlar uyuyan harabeler,
Malm mlkm nem varsa... nvnm da, adm da.
Mezarlarnda beni bekleyen ecdadm da...
obann olsun evet, obann olsun hepsi!..
Tanrdan tek muradm: Onun yaz ehresi...
nk bu obann da salar gr ve siyah,
Gzleri prl prl seninkiler gibi. Ah!..
Bir gn onu grr de iini eker, sonra
Beni anabilirsin. Silva'ymm, ka para
Eder? Bu yetimez ki, kocamm bir kere.
oban grr grmez, hep bu dncelere
Dalyorum. Ak beni nasl ldrtyor bak,
Mmkn m benim iin gen olmak, gzel olmak?
Sen yasarken ben toprak olacam.
DONA SOL
Kim bilir ?
DON RUY GOMEZ
Fakat inan bana, ak yalnz dillerindedir
O psevdi genlerin. Bir kz vaatlerine
Kaplp tutuldu mu civanlardan birine,
Akbeti lmdr. Zavall kz ecelle
Bouurken, yepyeni bir gzelle
Gnln elendirir. tleri sevdal,
Kanatlar rengrenk, uular edal
Olur yavru kularn... Ama onlara nasl
Gnl balanabilir? Aklar da muttasl
Mevsim ba deiir tyleriyle. htiyar
ahinlerin sesleri bouk olur, fsunkr
Prltlar sner kanatlarnn ama,
Sadktrlar. Bir kere sevdiler mi, daima
Aktrlar... Alnmz krkm, ne kar!
Gnlmz gen! Brakn fersiz olsun baklar...
Gnlmz alev alev! htiyar bir n
Kalbi daha ok kanar sevilmeyince.
Bakn, Hani u yanp snen cam oyuncaklar vardr,
Benim akm onlara benzemez: Derin, ar,
Emin, salam, babaca, dosta bir sevgidir bu...
Som mee aacndan u dukalk koltuu
Gibi oturakldr. Nasl anlatsam bilmem
Bin bir renge brnen akm! Hem ayn, hem
Bambaka... Hani insan ieklere tutulur,
Gklere gnl verir, ite ben de, dem olur.
Seni yle severim. O kvrak yryn,
Marur baklarnn prlts, gln,
Tertemiz yzn... te benim iin kinat...
Her gn seni seyretmek tek saadetim.
DONA SOL
Heyhat!
DON RUY GOMEZ
Sonra, dn ki, munis, feragatkr bir melek
Mezarnn banda hayetle rpererek
Sendeleyen, hayat yaprak yaprak dklen
Zavall bir ihtiyar grp de merhameten
Ona el uzatt m takdir edilir. Hele
Gnlden sevmese de, haliyle, edasyla
Sever gibi grnp, onu mesut ederse,
Bu ilh feragat, bu muhteem hdise
Dillere destan olur... Ah! Syle, benim iin
Sen de byle bir melek olmak istemez misin?
mrmn akamm aydnlatan son k,
Son teselli, son nee sen olacaksn artk!
yle bir arkada ki, gp gitmesin diye
Zavall ihtiyara genliini hediye
Etmekten zevk duyacak... yle bir arkada ki,
Hem mfik bir hemire olacak, hem hakik
Bir evlt...
DONA SOL
Efendimiz, ecel demiler buna...
Gen ihtiyar dinlemez... zlmeyin bouna...
Belki siz gzel gzel yaarken ben lrm.
ok defa yallar unutup geer lm...
Alan bir trbenin ta nasl devrilir,
Genlerin gzleri de yle "kapanverir...
DON RUY GOMEZ
Bunlar da ne biim lf! Bakn paylarm sizi...
Byle mutlu, neeli bir gnde, kendinizi
zmenin manas ne? Hl giyinmediniz...
Kiliseden beklerler... Nerde gelinliiniz?
Hadi, hadi... giyinin... Sabrm tkendi hani.,.
DONA SOL
Tela ne lzum var?
DON RUY GOMEZ
Kuzum zmeyin beni..
(eri bir paj girer.)
Ne o Iaquez?
PAJ
Efendim, bir tanr misafiri,
Bilmem hac m desem, yolcu mu, dilenci mi?
Ocanza dm...
DON RUY GOMEZ
Syleyin de buyursun...
Misafir uurludur, neci olursa olsun...
Hl asmadlar m u bir avu evba?
Dardan ne haber var, ne oldu eteba?
PAJ
Korku kalmad artk dalarn aslanndan...
HERNAN hap yuttu!
DONA SOL, kendi kendine
Sen bilirsin Yaradan
DON RUY GOMEZ
Nasl nasl?
PAJ
Bozguna uram ekyalar...
Bizzat pelerindeymi sze gre hkmdar...
Bin altn ediyormu HERNAN'nin kellesi...
Ama lm diyorlar, kesilmi artk sesi...
DONA SOL, kendi kendine
Bensiz mi lecektin HERNAN!
DON RUY GOMEZ
Gebermi ha!
O dertten de kurtulduk, krler olsun Hak'ka.
Bugn ifte bayramdr, sevdiceim, bir tanem.
Sslenin artk
DONA SOL, kendi kendine
Bana gelinlik deil, matem
Elbisesi yarar.
(kar.)
DON RUY GOMEZ, Paj'a
Sen de git syleyiver,
Aldm mahfazay geline gtrsnler...
(Tekrar koltuuna oturur.)
Onu Madona kadar ssl grmek isterim.
ahane elmaslarm, muhteem incilerim,
lh baklar... prl prl yanmal...
Onu gren haclar secdeye kapanmal...
Sahi, unutuyordum, n'oldu bizim misafir?
Aman git zr dile... abuk buraya getir...
(Paj selam verip kar.)
Misafiri bekletmek ne ayp ey...
(Dipteki kap alr. Hac kyafetinde HERNAN grnr. Dk ayaa kalkarak onu karlar.)


KNC SAHNE
DON RUY GOMEZ; HERNAN
(HERNAN kapnn eiinde durur.)
HERNAN
Merhaba
Efendimiz.
DON RUY GOMEZ, eliyle onu selamlayarak
Merhaba,
(HERNAN ieri girer, dk tekrar yerine oturarak.)
Hacsnz galiba?
HERNAN, eilerek
Evet.
DON RUY GOMEZ
yleyse geli Armillas'dan olacak?
HERNAN
Hayr baka bir yoldan... Orda cenk vard...
DON RUY GOMEZ
Mutlak
Yine u fermanlnn etesi...
HERNAN
Ne bileyim?
DON RUY GOMEZ
HERNAN hakknda da bir ey duymadn m ?
HERNAN
Kim
Bu adam, efendimiz?
DON RUY GOMEZ
Demek tanmyorsun?
Altnlar kardn elden, yazklar olsun!
Senin anlayacan, bu HERNAN krala
Kar koyan bir zorba... Yllardr ortala
Dehet sap duruyor... Ama hesab tamam
Artk... Madrid'e yolun derse, onu idam
Sehpasnda grrsn...
HERNAN
Madrid'de ne iim var?
DON RUY GOMEZ
Kellesi koparann...
HERNAN, kendi kendine
Grelim, buyursunlar...
DON RUY GOMEZ
Yolculuk ne tarafa hac?
HERNAN
Saragoza'ya.
DON RUY GOMEZ
Herhalde bir adan vardr Meryem anaya.
HERNAN
Evet, Meryem anaya adam var...
DON RUY GOMEZ
Mkemmel.
Pilar' m ziyaret?
HERNAN
Ksmet olursa.
DON RUY GOMEZ
Gzel...
Adam tutmayan kfirden aadr.
Bu ziyaretten baka bir arzun yok mu?
HERNAN
Hayr.
Mealeler tutuur, kandiller prldarken
O karanlk dehlizin ucundaki, mzeyyen,
Yaldzl hcresinde nazl nazl yan Meryem anay grmek...
Btn muradm bundan ibaret.
DON RUY GOMEZ
l l... smin nedir birader?
Benimki Ruy de Silva...
HERNAN, kararsz
smim mi, ey.
DON RUY GOMEZ
Muhayyer...
Sylemeyebilirsin... Benim evimde sana
Kimsenin hakk yoktur byle eyler sormaya...
Bize snmak istemisin?
HERNAN
Evet.
DON RUY GOMEZ
Eyvallah...
Ho geldin... Kendi evin buras... Bana Allah
eytan da gnderse, ona da kapm ak...
Kim olursan ol, dostum... misafirimsin artk...
(Dipteki kap ardna kadar alr. Gelinlik elbisesiyle Dona Sol ieri girer. Arkasndan
pajlar, uaklar ve atlas bir yastk zerinde gm ilemeli bir kutu tayan iki kadn. Kadnlar
kutuyu bir masaya brakrlar. Kutunun iinde muhteem bir mahfaza, des tac, bilezikler,
kolyeler, elmaslar, prlantalar karktr. HERNAN dke kulak vermeden nefes nefese ve
akn, gzleri alev alev Dona Solu seyreder.)

NC SAHNE
EVVELKLER; DONA SOL; PAJLAR; UAKLAR; KADINLAR
DON RUY GOMEZ, sze devam ederek
te, benim Meryem'im de bu... Ona dua et,
Bahtn alr...
(Dona Sol'u karlayp ona etimi verir. Dona Sol hep solgun ve dncelidir.)
Buyurun gzel gelinim! Hayret!
Yzk takmamsnz, tacnz da yok... Neden?
HERNAN, grleyerek
inizde kim bin altn kazanmak ister?
(Oradakiler hayret iinde HERNAN'ye dner. HERNAN hac elbisesini yrtp iner ve
dal kyafetiyle ortaya kar.)
Ben
HERNAN'yim!
DONA SOL, kendi kendine, sevinle
Oh, sam...
HERNAN, uaklara
Bu frsat ele gemez,
Aradklar benim...
(Dke.)
Evet, adm ne Perez, Ne de Merez...
Dpedz HERNAN derler bana...
Bu daha gzel bir ad, fermanl bir ekya
Ad bu... Grdnz u ba, bin altn eder.
Sanyorum ki dn masrafnz der.
(Uaklara.)
Size bahiim olsun, gn dodu hepinize...
Balayn ellerimi kskvrak... Gelsenize,
Ho buna lzum da yok, zaten kolum zincirli...
DONA SOL, kendi kendine
Sen bilirsin Yarabb!
DON RUY GOMEZ
Bizim misafir deli!
HERNAN
Sizin misafir haydut!
DONA SOL
Dinlemeyin siz onu...
HERNAN
Mzrak uvala smaz...
DON RUY GOMEZ
Efendi, bin altn bu...
Uak makulesine pek gven olmaz...
HERNAN
l,
Canma minnet...
(Uaklara.)
Haydi, meydana ksanza,
Tutun beni, satn beni!
DON RUY GOMEZ, onu susturmaya alarak
Susun yahu, yeter! Sonra szlerinizi hakikat zannederler..
HERNAN
Ahbaplar, byle frsat karlmaz, HERNAN
Karnzda...
DON RUY GOMEZ
llallah...
HERNAN
Dinlesenize beni,
HERNAN'yim ben...
DONA SOL, bouk bir sesle onun kulana
Oh, sus...
HERNAN, Dona Sol'a yar dnerek
Burada evleniyorlar... Ben de evleneceim, benim ne gnahm var?
(Dke.)
Evet,benim sevgilim yle sizinki kadar
Gzel deil ama, phesiz daha vefakr...
Adna lm derler onun!...
(Uaklara.)
Haydi davrann!
DONA SOL, yava sesle
Allah akna yeter!..
HERNAN, uaklara
Bir hamlede bin altn!
DON RUY GOMEZ
Adam eytan mdr ne!
HERNAN, gen bir uaa
Bu paray sen kazan...
Konunca altnlara, kurtulup uaklktan
Sen de insan olursun...
(Hareketsiz kalan uaklara.)
ekiniyorsunuz ha!
Ben ne talihsizmiim!
DON RUY GOMEZ
Biliyorlar ki, sana
Dokunacak olann hali dumandr...
ster HERNAN ol, istersen ondan bin kere beter
Bir ekya... Kelleni getirene bir cihan
Adansa da, mahvolur sana yan gzle bakan...
Klna dokunamaz uaklardan hi biri...
Kutsaldr benim iin her Tanr misafiri...
Krala kar bile seni koruyacam,
Sana zarar gelirse namussuzum, alam!
(Dona Sol'a)
Evlenmemiz bir saat gecikecek yeenim...
Siz odanza kn, biraz iim var benim:
atoyu tahkim etmek, kaplar kapatmak
Lzm...
(Uaklar peinde, dar kar.)
HERNAN, mitsizlik iinde, silhsz kemerine bakarak
Ne bir kl var yanmda, ne bir bak...
(Dona Sol, dk gzdeyi kaybolduktan sonra nedimelerini takip ediyormu gibi yapar, birka
adm yrr, sonra durur, kadnlar odadan knca endieyle HERNAN'nin yanna dner.)
DRDNC SAHNE
HERNANl, DONA SOL
(HERNAN, masann zerindeki mcevher kutusunu souk baklarla dikkat etmiyormu gibi
szer, sonra bam sallar ve gzleri alevlenir.)
HERNAN
Sizi tebrik ederim, pek beendim dorusu...
deta bylendim elmaslarnzla...
(Mahfazaya yaklar.)
u
Yzk ne zarif ey... Oo! Tacnz da ahane..
Ne gzel ilemiler bu gerdanl... Hele
Bilezik esiz denecek kadar nadir... Yalnz
Melek yz altnda bir ifrit gizlenen kz
Ondan ok daha nadir.
(Mahfazay tekrar gzden geirerek.)
Siz ne verdiniz peki
Btn bu ziynetlere karlk? Biraz sevgi...
Bedavaya mal olmu dorusu... Hakknz var...
Allahm, insan nasl utan duymadan yaar,
Byle bir ihanetten sonra...
(Mahfazay tetkik ederek.)
Ama kim bilir,
Belki bu kutudaki elmaslar da sahtedir...
Olur a... inci cama, altn bakra benzer...
htimal yalancdr btn bu mcevherler
Tpk kalbiniz gibi sayn desim...
(Tekrar mahfazaya dner.)
Hayr,
Bunlar sahici elmas, ne kurun, ne de bakr...
Hepsi ho, hepsi gzel... Son demlerinde adam
Sahtekrlk yapacak deil ya... Hepsi tamam,
Evet, evet...
(Mahfazadaki mcevherleri birer birer eline alarak.)
Gerdanlk, kpeler, prlantalar,
Des tc, altn yzk... Oh, oh... Pek vefakr,
Pek derin, pek eminmi aknz... Teekkrler...
DONA SOL, gider kutuyu kartrr, oradan bir haner karr.)
Sanrm ki hepsini grmediniz...
(HERNAN bir lk kopararak dizlerine kapanr.)
Bu haner spanya kralnn haneriydi. Hametli
Bana bir taht sunarken, reddedip, deli gibi
Canma tehlikeye atarak urunuzda,
Kemerinden kapmtm.
HERNAN, hep diz km
Ne olursun brak da,
Elemli gzlerinde billrlaan u dilber,
u ac, u fsunkr yalar birer birer
Sileyim, kurutaym. Sonra da ldr beni...
Kefareti karnmdr bu yalarn...
DONA SOL, rikkate gelerek
HERNAN,
Sizi oktan affettim... seviyorum...
HERNAN
Allahm!
Beni hl seviyor... Balanm gnahm...
Ama, yaptklarm nasl bo grr vicdan!..
Bilmem ki, affetmeme kendimi var m imkn?
Hangi yollardan getin, syle, ey aziz melek!
inediin her ta saygyla pmem gerek...
DONA SOL
Canm!
HERNAN
Hayr, mutlaka benden ireniyorsun...
Sevdiini bir kere daha syle n'olursun...
phe bulutlarn datsn bu szlerin...
Bir kadn, o byl hecelerle en derin,
En kkl aclar avutabilir...
DONA SOL, dalgn ve onu iitmeden
Demek
HERNAN'nin adn gnlmden silivermek,
Yeni maceralara atlmak dolu dizgin,
Bekledikleri bu ha!... o birka beyinsizin...
HERNAN
Of, of! Tek marifetim edepsizlik, kstahlk...
Senin yerinde olsam bu bell, bu kapk.
Bu azgn divaneye oktan elveda derdim.
Emin ol ki Dona Sol, bamdan def ederdim
Isrmadan okamak bilmeyen bu sersemi:
Dorusu bu... Kov beni... Uzakla benden e mi?
Ben adn kranla anacam her zaman...
Ey beni efkatiyle, sevgisiyle kuatan
Melek! Yetiir artk, yetiir ektiklerin.
Kara alnyazmla birlemesin kaderin...
Ben geceyim, sen afak... Ruhun temiz, lekesiz,
Yksek... Uzakla benden... Birlememeliyiz biz.
Ben kt bir insansam senin ne gnahn var?
Halbuki ihtiyar dk iyi kalpli ve kibar...
Olmedo ehri onun, Alcala ehri onun...
Ne olacak, evlenin dkle, servete konun...
Bahtiyar olun... Benim sunacam armaan,
Siz de bilirsiniz ki, gz yadr veya kan,
Aclar, srgn, zindan, korku ve daraac...
Hayat arkadamn bunlar olacak tac...
O kadar ahane ki sana dn hediyem,
Esiz bir mahfaza bu... ii sefalet, matem
Dolu azna kadar. En marur koca hile
Kbna erimez, kurulmasn nafile!
Hlsa, ihtiyarla evlen, o sana lyk...
Grenler o tertemiz alnn u celltlk
Bamla bir arada, bu lgnla ne der?
Sen sakin ve muhteem, ben azgn, derbeder...
Sen glgede boy atan nazl, ince bir iek,
Bense kasrgalarla arpp cenkleerek
Ban tatan taa vurmaya mahkm biri...
Bizi ayrm ite, Yaradan'n takdiri...
Ne Yapalm Hd bu, neylerse gzel eyler,
Seni bana yazmam, meydanda hkm- kader.
Kalbini aldm ama, ho grmedi Yaradan,
Aksini syledimse bu bir yaland, yalan!
Evet, elveda ey ak, elveda ey intikam!
mrm sona eriyor, elveda ifte ryam...
Ne dmandan almak ksmetmi, ne sevilmek.
Yzm kara, elim bo... Hey gidi kahpe felek!
Vazifem almakt, kendimi aka verdim...
Biricik emelim u: Affet beni, ka benden..
Sakn reddetme emi? Bunlar son ricam senden.
Sen canlsn, ben l... Beni bekleyen mezar,
Diri diri mezara girmeye ne lzum var?
DONA SOL
Nankr
HERNAN
Dalar, Aragon, Galis, Estramadur...
Hey Tanrm hey! Bendeki bu ne uursuzluktur...
En yiit dlleriniz urumda can verdiler...
Onlara nasl kydm! Ne kadar da merttiler!
En sekin genleriydi hepsi de spanya'nn:
Biri gerilemedi karsnda dmann...
Gzleri gk kubbeye evrili, elde silh,
ldler... Byle yazm alnyazm Allah...
Onlarn tek gnah beni sevmeleriydi,
te akbetleri... Buna imrenilir mi?
Dkle, kralla, hatta hatta eytanla evlen,
Evet, cehennem bile bin kat hayrl benden.
Adm yd edecek tek dost kalmad... Herkes
Benden yz eviriyor, senin srarn abes.
Uzakla, kaderimle ba baa brak beni,
Akm sam yeli gibi kasp kavurur seni...
Ka benden yalvarrm, kendine ac n'olur?..
Beni bakalarna benzer sanyorsundur
htiml... Hayr, hayr artk gafletten uyan,
Ben muzlim bir kaderin elinde bocalayan,
radesiz, uursuz, serseri bir kuvvetim...
Bir kuru yaprak gibi srklenmek ksmetim.
Nereye? Bilmiyorum... Cehennemi bir rzgr
nne katm beni, sryor diyar diyar...
Dyor, dyorum soluk bile almadan,
mitsiz bir gayretle, nefes nefese, bir an
Bam evirmeye kalknca arkama,
Sanki demir bir pene sarlyor yakama...
Bir ses kulaklarmda nlyor: "Yr!" diye...
nmdeki uurum byyor bir teviye...
Kh kanla, kh alevle kpkzl bir uurum,
lgn gibi durmadan koarken gryorum:
Drt yanmda kyamet kopuyormuasna
Devrilenler, kenler, lenler sra sra...
eamet sayorum etrafma, eamet!
Aman Allahm! Durma, ka, uzakla... Felket
Yolu bu... Sonra sana yazk olur...
DONA SOL
Of, aman!
HERNAN
Hayatm elinde oyuncak eden eytan
Pek azl... Elinden her ey gelir ihtimal...
Saadete kavumam onun iin tek muhal...
Saadet sensin, demek rpnmamz bouna...
Talihim glmserse sakn inanma ona...
Bu hande bir alaydr... iyisi dkle evlenmek...
DONA SOL
Kalbimi yaralamak kfi gelmedi demek...
Muradnz bana zulmetmekse, ne demeli?
Beni sevmediiniz her sznzden belli...
HERNAN
Of... Sen ki hayatma nur saan tek kaynaksn,
Kamak istedim diye bana gcenme sakn...
Sevgilim, canm benim...
DONA SOL
Yoo, hayr gcenmedim.
Giderseniz lrm sadece...
HERNAN
Aman Rabbim!
lmek ini? Kimin iin, benim iin mi? Yazk,
Kendini bir hi iin feda etmek lgnlk...
DONA SOL, gzyalarn tutamayarak
Baka diyeceim yak...
(Bir koltua, ylr.)
HERNAN, yanna oturarak
Of, seni alattm ha!
Sen yine affedersin Yalvarrm Allah'a
Benim cezam versin... Nasl anlatsam bilmem,
Bilmem kime sylesem derdimi? O muhteem
Gzlerinde titreyen her damla ya bir haner...
Seni alyor grmek, inan, lmden beter...
Harcadm dostlarm, dpedz lgnm ben...
Ho gr kusurlarm, eer seni severken
ncitip kryorsam... yle derin ki sevgim.
Kurut gz yalarn, gel beraber lelim...
Sana vermek isterdim benim olsa kinat...
Ne bedbaht insanm ben, bir eyim yok ki, heyhat!
DONA SOL, boynuna atlarak
Benim aslanmsnz, heybetli ve civanmert...
Sizi seviyorum...
HERNAN
Ak, hudutsuz bir saadet
Olurdu fazla sevmek ldrseydi insan...
DONA SOL
Sizinim, seviyorum sizi...
HERNAN, ban omuzlarna dayayarak
Hey ulu Tanr!
u anda yreime saplansayd hanerin
Dona Sol, ne bahtiyar lrdm!
DONA SOL, yalvararak.
Bu szlerin
Kzdrmasn Tanr'y, aman tvbe de...
HERNAN, hep ba onun gsnde
Doru.
Mevlm kavutur bizi, biricik niyazm bu...
Suumu ho gr artk, ben yaptm vazifemi...
(Sarma dola, vecd iimde birbirlerini seyrederler. Btn ruhlar baklarnda toplanm
gibidir; hibir ey grmez, hibir ey duymazlar. Dipteki kapdan Don Ruy Gomez girer ve
onlar grnce ta kesilmi gibi olduu yerde kalr.)

BENC SAHNE
HERNAN; DONA SOL; DON RUY GOMEZ
DON RUY GOMEZ, kapnn eiinde, hareketsiz kollarn gsnde kavuturarak
Misafirperverliin mkfat, yle mi?
DONA SOL
Allahm! Dk!...
(ikisi de derin bir uykudan uyandrlm gibi srayarak dnerler.)
DON RUY GOMEZ, hep hareketsiz
Dorusu pek yerinde karlk!
Sen atoda dola dur, merdivenleri in k,
Nbeti kulede mi, kapal m kaplar?
Etraf kolaan et, yoklanmadk tek duvar
Kalmasn; silhlktan kendine bir zrh ara...
Cenk edeceim diye didin bu yatan sonra...
Mertliin mkfatsz kalacak deildi ya!...
Borcumuzu dedik ite. Lahavle vel!
Yam altm at, bunca yl mr srdm...
Gemi azya alm nice haydutlar grdm...
Gn oldu, klcm syrnca knndan,
Kurbanlar hazrladm cellda kervan kervan...
Velinimetlerini zehirleyenler dahil
Kalmad grmediim kalpazan veya katil...
Ne kfirler tandm hak dininden bihaber...
Sforza ve Borgia... imdi de Martin Luther..
Daha azgn varm meer btn bunlardan,
Dorusu bylesini grmemitim, el'aman!..
Tanrnn gazabna meydan okurcasna
Evine snd adamn namusuna
El uzatmak! Yoo, hayr! Bu denli kepazelik
Zamanmzda yoktu... Bu bir fevkaldelik...
Ta kesilmi gibiyim eiinde evimin,
Vcudum karmadan toprana cetlerimin,
Kabrime dikilecek heykelime benzedim
(Ban kaldrr ve baklarn salonu evreleyen portreler zerinde gezdirir.)
Ey ulu atalarm, syleyin bu adam kim?
Hepinizden saygyla af dilerim Silva'lar
Hiddete kaplarak nnzde bu kadar
Kendimi unuttumsa...
HERNAN, ayaa kalkarak
Dk!...
DON RUY GOMEZ
Sus!...
(Salonda ar ar birka adm, atar, yeniden baklarn Silva'larn portreleri zerinde
dolatrr.)
Ey bahadrlar!
Ey mukaddes ller! Her ey size aikar...
Ltfedin atalarm syleyin kim bu adam?
HERNAN olamaz bu, besbelli Yahuda nm
Hin hortlayp gelmi...
(Kollarn kavuturarak.)
Siz de byle hyanet,
Bu denli kepazelik grmemitiniz elbet!
HERNAN
Muhterem dk...
DON RUY GOMEZ, hep portrelere hitap ederek
Konumak istiyor unutmadan,
Ne diyecei malm, kulak vermeyin aman!
Alan, dzenbazn biridir o, kim bilir
Bana gelecei ihtimal ki sezmitir...
inden geirdii u: "Korkun bir intikam
Tasarlamaktadr dk, yle kzm ki adam,
Kanmla sulayacak muhakkak burasn,
Yahut da intikamn daha daniskasn,
Daha dehetlisini kuruyor... Ne yapmal?
Adam sen de... Okurum ona bir kurt masal,
Derim ki: "Lara'lara benzeyemez bir Silva...
Ben kimim? Kellesine narh konmu bir ekya:
stelik Silva'lara snm bir misafir.
te syleyecei, baka ne diyebilir!
Syleyin, bu enaat insanla sar m?
Syleyin atalarm, benim gnahm var m?
HERNAN
Don Huy Gomez de Silva! Asalete teksiniz,
Pek licenapsnz, ruhen pek ykseksiniz...
Mertliinize sz yok... Bir tek mazeretim var;
Lnete uramm... Evet, suumu inkr
Edemem... Nianlna gz koydum, hakikat bu...
Adn lekeledim, dpedz denaet bu...
Kafa yormaya demez, kanmla temizlersin
Namusunu, sonra da klcn silersin,
Olur biter...
DONA SOL
Efendim, ona kymaynz sakn,
Bu ite sulu benim, beni cezalandrn...
HERNAN
Susun Dona Sol, rica ederim, zaman ksa,
urada bir saatlik mrm kald naslsa...
Ltfedin de dkle ben konuaym. Evet dk,
Bouna zlmeyin, Dona Sol'un en kk
Bir suu yok bu ite... Tek mcrim benim, inan...
Dn, son demlerinde yalan syler mi insan?
Sana yemin ederim, ben suluyum, o masum...
O gvenine lyk, benim cezamsa malm...
Aldrma, ister kl kullan, istersen haner...
Sonra da cesedimi hendee attrver...
Bitsin bu i vesselam...
DONA SOL
Tek sulu benim, evet...
Evet, km ona...
(Bu szler zerine Don Ruy titreyerek dner ve gzlerini Dana Sol'a diker, baklar
korkunlamtr. Dona Sol dizlerine kapanarak.)
Efendimiz, merhamet;
DON RUY GOMEZ
Onu seviyorsun ha?
(HERNAN'ye dnerek.)
Asl imdi kork!
(Darda boru sesleri. Paj ieri girer, Paj'a:)
Ne var?
Bu ne grlt?
PAJ
Efendimiz, hkmdar
Hazretleri geldiler... Yanlarnda bir alay
Tirendaz, boru alan ba mnadileri...
DONA SOL
Hay
Allah! Hkmdar gelmi! Bir o eksikti zaten...
PAJ, dke
"Kaplar tez alsn!" buyuruyorlar...
DON RUY GOMEZ
Hemen
An...
(Paj selamlayarak kar.)
DONA SOL
Mahvoldu, eyvah:
(Don Ruy Gomez tablolardan birine gider; bu tablo kendi portresi olup, soldan sonuncudur.
Bir dmeye basar, portre bir kap gibi alr, duvarn iinde gizli bir snak grnr, Dk
HERNAN'ye dnerek...)
DON RUY GOMEZ
Efendi, uraya gir...
HERNAN
Beni teslim edin dk, bam emrinizdedir...
Sizin tutsanzm ben...
(Smaa girer Don Ruy Gomez tekrar gizli dmeye basar, portre eski yerine gelir, snak
kapanr.)
DONA SOL, dke
Oh, efendimiz, ne
Olur, merhamet edin ona...
PAJ, girerek
Zat- ahane!...
(Dona Sol tella imalini yzne indirir. Kap ardna kadar alr. Srtnda cenk elbisesi, Don
Carlos ieri girer. Maiyetinde, kendisi gibi silhl, bir alay asilzade; okular, harbeciler,
arkebzcler vardr.)
ALTINCI SAHNE
(DON RUY GOMEZ; DONA SOL: yz rtl; DONCARLOS ve maiyeti, Don Carlos ar
ar ilerler, sol eli klcnn kabzasnda, sa eli gsndedir, phe ve hiddet dolu baklarn
ihtiyar dke diker. Dk kral karlar ve saygyla selmlar. Sessizlik. Sahnedekilerde
korku ve bekleyi. Nihayet, dkn karsna gelen kral, birdenbire ban kaldrr.)
DON CARLOS
Hayrola amcazade! Nedir bu hazrlklar?
Kaplarn deta demirden birer duvar...
Evliyalar hakkyin! klcn paslanm
Sanyordum... Bir anda seni byle ahlanm,
Elinde kl grmek pek tuhafma gitti...
Byle karlanmay ummuyordum...
(Don Ruy Gomez konumak ister, kral mtehakkim bir tavrla szlerine devam eder.)
Hey gidi
Hey! Genlik taslamann zaman m? Yoksa biz
Kral Carlos deil de, Emir Muhammet miyiz?
Nerde sarklarmz? Sylesene, bu ne hal?
Asma kpr kalkar m, hkmdar istikbal
Maksadyla?
DON RUY GOMEZ, eilerek
Efendim...
DON CARLOS, maiyetindeki beylere
Anahtarlar aln,
Kaplar tutun siz!...
(iki asilzade dar kar. Dier asilzadeler askerleri, kraldan byk kapya kadar sra
halinde dizerler. Don Carlos dke doru dnerek.)
Demek eski alarn
Zorbal hortluyor, yle mi sayn dkler?
Beni kzdrrsanz, ne yaman, ne cengver
Bir kral olduumu dehetle grrsnz...
Dere tepe dolar, surlarnz dmdz
Eder, btn beylerin anna ot tkarm...
ato, kule ve hisar... ne bulursam ykarm...
DON RUY GOMEZ, gsn kabartarak
Silva'lar sadktrlar...
DON CARLOS, szn keserek
Doru drst, cevap ver,
Yoksa kulelerinin yerinde yeller eser...
Yangn asilerin kanlaryla sndrdk...
Ne yazk ki ortada bir kvlcm kald dk...
Tepelenen etenin sergerdesi ne oldu?
Elbet bir saklayan var bu azl haydudu...
O da sensin! HERNAN denen zorba atonda!... Cevap versene!...
DON RUY GOMEZ
Doru efendimiz...
DON CARLOS
Pekl...
Ya onun kellesini verirsin, ya kelleni...
Anlald m?
DON RUY GOMEZ, eilerek
Ferman efendimizin...
(Dana Sol, ba elleri arasnda koltua ylr.)
DON CARLOS, yumuayarak
Hadi,
Yola gel yle, getir bizim tutsa...
(Dk kollarn kavuturur, ban eer ve bir mddet dalgn dalgn durur. Kral ve Dona Sol
seslerini karmadan onu seyrederler; ikisi de apayr sebeplerle heyecan iindedir. Nihayet
dk ban yukar kaldrr, krala doru ilerler, onu elinden tutarak, ar ar en eski
portrenin nne gtrr. Bu portre galerinin sandaki ilk portredir.)
DON RUY GOMEZ, krala eski portreyi gstererek
Bakn,
Bu zat kurucusudur, badr Silva'larn...
defa konsl oldu Romaya bu kahraman...
Ad Don Silvius'tu...
(Mteakip tabloya geerek.)
u bey de Don Galceran De Silva...
Yiitlikte o da bir ikinci Cid...
Herhalde bilirsiniz, Toro'da, Valladolid
Civarnda, yaldzl byk bir mezar var...
Banda gece gndz tam bin tane mum yanar...
Araplara ylda yz bakire sunan Leon,
Sayesinde kurtuldu bu zilletten...
(Baka bir portreye geerek.)
Bu da Don
Blas... Bir gn krala yanl bir t vermi...
Hatasn grnce postu menfaya sermi...
Srf kendi arzusuyla...
(Baka bir portreye geerek.)
Bu zat Christoval...
Escalona harbinde yenilen bahtsz kral Don Sanche,
tabana kuvvet kaarken bir teviye,
Christoval'i grm, barm yeti diye...
Dedemiz hkmdara kr atn brakm,
Sonra bana onun ak sorgucunu takm...
artm dmanlar...
(Dier bir portreye geerek.)
Don Jorge bunun da ad...
Aragon kraln esaretten kurtard,
Fidyesini erkeke kendi verdi cebinden...
DON CARLOS, kollarn kavuturur, onu tepeden trnaa szer.
Maallah, hayran kaldm, devam buyurun ltfen...
DON RUY GOMEZ, bir baka portreye geerek
te bu bahadr da Don Ruy Gomez de Silva...
Nianlar dizi dizi: Saint-Jacque ve Calatrava...
Hem de bunlarn en st derecesini haiz...
Onun zrhn bile tamaktan aciziz...
Er meydannda yz sancak ald dmandan...
Otuz sava kazand... Hkmdara armaan
Olsun diye fethetti Antequera'y, Suez'i...
Ve meteliksiz ld... Hametlim, Ruy Gomez'i
Selmlayn...
(Eilir, basndan apkasn karr ve bir baka portreye geer. Kral onu, gittike artan bir
sabrszlk ve hiddetle dinlemektedir.)
Bu zat da Gomez'in olu Gil...
Mert, drst, itibarca krallara muadil...
(Bir baka portreye geer.)
Mendoza beylerinin medar- iftihar
Silva'larn erefi atamz Don Gaspar'
Takdimle bahtiyarm... Silva'larla akraba
Olmayan hanedan yok, Sandoval'ler mesel...
Ya bizden kz almlar, ya selma durmular;
Lara'lar ikbalimiz nnde kudurmular,
Alencastre beyleri dpedz dmanmz,
Dklerle hsm isek de, krallar akranmz...
DON CARLOS, sabrsz
Alay m ediyorsun?
DON RUY GOMEZ, teki portrelere giderek
Bu Don Vasquez: Lkab
Hkim imi. Bu bey de Samet'le yz Arabi
Tek bana durduran o mehur Jayme. Geelim,
Hem de en iyileri...
(Kraln kzgn bir hareketi zerine birok tablolar atlar ve seyircinin sol tarafndaki son
portrenin nne gelir.)
te en yakn ceddim.
Altm yl mr srd kimseyi aldatmadan...
Sz verdi mi tutard, karsndaki insan hani ft da olsa...
(Sondan ikinciye geerek.)
Bu mbarek ihtiyar
Babamdr. Hanedann son uzvuymu, ne kar,
Mertlikten yana denkti kahraman ecdadna,
Bakn nasl yetiti bir dostun imdadna:
Grnata'l Araplar kont Alva de Giron'u
Esir etmi, pederim haber alnca bunu
Alt yz bahadrn geivermi bana,
Bir de heykel yaptrm, tpk arkadana
Benzeyen bir almet, peinden srkletmi
Bu heykeli... niin mi? Tanr'ya yemin etmi:
"Bu tatan kont srtn dnmedike dmana,
Firar eylemedike, geri dnmek yok bana..."
Sonu malm, kurtarm dostunu...
DON CARLOS
Nerde tutsak?
DON RUY GOMEZ
Mdemki Silva beyi, elbet yle yapacak
Diyeceksiniz... Doru, bunca yiit grr de
Baka nasl konuur insan...
DON CARLOS
Tutsam nerde?
DON RUY GOMEZ
(Kraln nnde saygyla eilir, onu elinden tutar, son portrenin nne gtrr. Bu
HERNAN'yi saklad yerin kaps mahiyetindedir. Dona Sol heyecan iinde gzleriyle onu
takip eder. Sahnedekiler skt iinde beklerler.)
te, bu da kulunuz. Allah mrler versin!
Hametmeap, demek ki muradnz herkesin,
Bu resim karsnda nefretle rpererek:
"Bu adam, pek kahraman, pek civanmert, pek yksek
Bir soyun son evld... Ama alan biri...
Satt misafirini krala diri diri."
Demesi...
(Dona Sol'da bir sevin, oradakiler de bir aknlk. Fena halde bozulan kral hiddetle
uzaklar, sonra bir mddet sessiz kalr; dudaklar titremekte, gzleri alev samaktadr.)
DON CARLOS
Dk, bu aton canm skyor ok...
Onu yktracam.
DON RUY GOMEZ
Hametmeap, beis yok,
Bu suretle demi olacaz, ne l...
DON CARLOS
Bir cevap olmak zere bu kadar kstahla,
Btn kulelerini edeceim yerle bir...
Sonra da bu arsaya bir mkemmel kenevir
Ektireceim...
DON RUY GOMEZ
Varsn kulelerin yerinde
Kenevirler boy atsn.
Leke srlmesin de Silva eceresine
(Portrelere hitaben.)
Sorarm hepinize,
Doru deil mi?
DON CARLOS
Nerde zorbann ba, bize
Demin sz vermedin mi?
Kelleyi isterim ben...
DON RUY GOMEZ
Szm unutmadm, vaadim iki kelleden
Birisini sunmakt...
(Portrelere...)
Sorarm hepinize,
Doru deil mi?
(Kendi ban gstererek.)
Buyrun, ite bir kelle size...
DON CARLOS
Anladk dk, anladk... Cmertliine mersi...
Ama iime gelmez... Ne yapaym tepesi
Cascavlak kelleyi ben. Bana gen ba lzm...
Sandan yakalamak isteyince celldm,
Kopard kelleyi, avular dolmal...
Kesilecek kafann salar gr olmal...
DON RUY GOMEZ
Hakarete lzum yok hametmeabm, yam
Belki ileri ama hl gzeldir bam...
Bir zorba kellesinden deerli olsa gerek...
Grlm ey deildir bir Silva'dan irenmek!
DON CARLOS
Brak bu lflar da, teslim et HERNAN'yi...
DON RUY GOMEZ
Maruzatm bitmitir efendimiz...
DON CARLOS
Pekiyi...
(Maiyetine.)
Arayn her taraf, ne in kalsn, ne mahzen...
DON RUY GOMEZ
atom da benim gibi sadktr, bir o, bir ben
Biliyoruz bu srr... Aratmanz nafile...
DON CARLOS
Ben hkmdarnzm!
DON RUY GOMEZ
atomdaki son kule,
Son duvar kmedike, yklmadka her yer,
Bu ecdat yadigr bana kanl bir makber
Olmadka... fayda yok, bouna bu zahmetler...
DON CARLOS
Ne rica kr ediyor, ne tehdit, artk yeter!
u zorbay abucak teslim etmezsen hani,
Yktrrm atonu, uurturum kelleni!
DON RUY GOMEZ
Arz ettim...
DON CARLOS
Anlald, daha iyi bylesi...
Bir tek kelle yerine iki zorba kellesi...
(Alcala dkne dnerek.)
Jorge, dk tevkif edin!
DONA SOL, yzndeki rty yrtp, kral, dk ve muhafzlarn arasna atlarak
Don Carlos, siz pek fena
Bir hkmdarsnz!
DON CARLOS
Vay! Dona Sol buradaym ha!
DONA SOL
spanyol mertliine yabancym kalbiniz...
DON CARLOS, heyecanl ve kararsz
Madam, krala kar fazlaca hainsiniz...
(Dona Sol'a yaklar.)
(Sesini alaltarak.)
Bu fke eseriniz.. Ah, sizi her tanyan,
Muhakkak ki ya melek olur kar, ya eytan...
nsan sevilmeyince bayalaverir...
htimal ki siz arzu etseydiniz ben de bir
Kastilya'lar aslan olacaktm... Evet siz
Beni vah bir kaplan haline getirdiniz...
ikyete, siteme hakknz var m, bilmem...
(Dona Sol ona yle bir bakar, kral eilir.)
Yine de ferman sizin...
(Dke dnerek)
Sayn amcazdem,
Meru sayabiliriz huysuzluunu, evet...
Hkmdara kafa tut, misafire sadakat
Gster, ne yaparsan yap, seni affediyorum...
Byklk bende kalsn diyerek gidiyorum...
Sadece bir rehine olarak yeenini
Yanmda tutacam...
DON RUY GOMEZ
Sadece ha!
DONA SOL, afallam
Beni mi?
DON CARLOS
Tabii...
DON RUY GOMEZ
Hepsi o kadar demek, bu ne cmertlik...
Muzaffere an veren grlmemi bir mertlik!
kence olsun diye hayat balamak,
Bu kadar olabilir ltuf dediin ancak.,.
DON CARLOS
Ya haydut, ya Dona Sol, been beendiini,,.
DON RUY GOMEZ
Boynumuz kldan ince, nedek!
(Don, Carlos, gtrmek zere, Dona Sol'a yaklar. Dona Sol Don Ruy Gomez'e doru
koar.)
DONA SOL
Kurtarn beni! Don Ruy Gomez'e doru koarken durur. Kendi kendine.)
Aklm m kardm, ya amcam lecek.
Yahut da o... Dorusu kendimi feda etmek,..
(Krala...)
Emrinizdeyim...
DON CARLOS, kendi kendine
Oh, oh! Buluum dhiyane...
Ha yle yola gel sultan hanm...
(Dona Sol metin ve ar admlarla mcevher mahfazasnn bulunduu kutuya gider,
mahfazay aar ve omdan haneri alarak koynuna saklar. Don Carlos ona doru gelir ve
elini uzatr.)
DON CARLOS, Dona Sol'a
O da ne?
DONA SOL
Hi.
DON CARLOS
Nasl hi? Kymetli bir mcevher mutlaka...
DONA SOL
yi bildiniz.
DON CARLOS, glmseyerek
unu bir grelim.
DONA SOL
Yoo, sonra..
(Dona Sol krala elini verir ve onu takibe hazrlanr. O zamana kadar hareketsiz olan ve derin
bir dnceye dalm bulunan Don Ruy Gomez, dner ve haykrarak birka adm atar.)
DON RUY GOMEZ
Dona Sol! Sen bilirsin ulu Tanrm! Dona Sol!
nsanlarda vicdandan eser kalmam ayol!
Bari siz kulak verin feryadma duvarlar!
kn, ykln!...
(Krala doru koar.)
Benim dnyada baka nem var?
Brakn yavrucuumu...
DON CARLOS, Dona Sol'un elini brakarak
u halde tutsa ver!
(Dk ban eer, mthi bir tereddt iinde bocalar gibidir; sonra dorulur, portrelere
bakar ve ellerini onlara doru uzatp birletirerek )
DON RUY OOMEZ
Yalvarrm, acyn bana!...
(HERNAN'nin sakland yere doru bir adm atar. Dona Sol byk endie iinde, gzleriyle
onu takip eder. Dk portrelere dnerek.)
Oh, yeter, yeter!
Kapatn yznz! Baklarnz beni
Durduruyor...
(Bitkin bir halde kendi portresine kadar ilerler, sonra tekrar krala doru dner.)
Mutlaka istiyorsun, yle mi?
DON CARLOS
Evet.
(Dk, titreyerek, elini gizli dmeye doru kldrr.)
DONA SOL
Aman Allahm!
DON RUY GOMEZ
Olamaz!
(Kraln dizlerine kapanr.)
Yalvarrm,
Ne olur kellemi al...
DON CARLOS
Yeenini alrm.
DON RUY GOMEZ, dorularak
yle olsun! erefim daha aziz...
DON CARLOS, titreyen Dona Solun elini yakalayarak
Hoa kal...
DON RUY GOMEZ
Grrz...
(Gzleriyle kral takip eder... Kralla Dona Sol ar ar uzaklamaktadrlar. Sonra elini
hanerine atar.)
Tanr yardmcn olsun, ey kral!
(Sahnenin nne gelir, nefes nefesedir, hareketsizdir... Bir ey duymaz, baklar sabittir,
ellerini gsnde kavuturmutur. Gs ihtilla inip kalkar. Bu esnada kral Dona Sol'la
sahneden kar. Maiyetindeki beyler de, ikier ikier, merasim srasna gre ar ar onu
takip ederler, alak sesle konuurlar.)
DON RUY GOMEZ, kendi kendine
Sen byle en atr evimden ayrlrken
Siliniyor sadakat kan alayan kalbimden...
(Etrafna bakar, yalnz olduunu anlar. Duvara koar, bir silhlktan iki kl karr, ikisini
de ler, sonra onlar bir masaya brakr. Portresine gider, gizli dmeye basar, gizli kap
alr.)
YEDNC SAHNE
DON RUY GOMEZ; HERNAN
DON RUY GOMEZ
k...
(HERNAN sakland yerin kapsnda grnr. Don Ruy ona masa zerindeki kllar
gsterir.)
unlardan birini been, Don Carlos gitti,
imdi hesaplamann tam zamandr, haydi!
abuk ol, kllardan birini kavra...
Ne o? Ellerin titriyor ha...
HERNAN
Dello, yle mi? Yoo!
Elim varmaz seninle vurumaya ihtiyar...
DON RUY GOMEZ
Neden? Korkuyor musun? Baka bir sebep mi var?
Belki asil deilsin, biri bize hakaret
Etti mi, dnlmez akranlk ve asalet...
Merasim unutulur kllar konuurken...
HERNAN
htiyar...
DON RUY GOMEZ
Delikanl, ya beni ldr, ya sen
l, haydi! Kurtulu yok!
HERNAN
Madem ki bunda hrm,
Zaten hayatm sizin deil miydi, lrm...
DON RUY GOMEZ
Raz msn?
(Portrelere dner.)
Razym. ahitsiniz...
(HERNANye dner.)
Pekl...
Tanr'dan bir niyazn varsa tez ol...
HERNAN
Son defa
Senden bir niyazm var...
DON RUY GOMEZ
Yaratana hitap et:
HERNAN
Ne olur son ricam bu... ster hanerle gebert
Beni, ister klla... Cann sa olsun, ama
Gzlerimi yummadan beni son muradma
Kavutur; yalvarrm, bir an onu greyim...
DON RUY GOMEZ
Grmek mi!
HERNAN
Hi olmazsa sesini iiteyim..
Son defa, oh, son defa...
DON RUY GOMEZ
itmek mi?
HERNAN
Hakkn var?
Tabii kskanacaksn... Ama dn, ne kar...
Ben bir lym artk bu gen yata... Kerem et,
stemezsen, yzn gsterme bana.. Evet,
Tek sesini duyaym, dilediim bu yalnz...
Kabul et, ne olursun... Sonra, bahtiyar, gamsz,
Veda edip giderim hayata, olur biter...
zin ver, yalvarrm, kerem eyle, izin ver...
Ruhum, uup gitmeden gklere, bir dakika
Gzlerinde, ruhiyle selmlasn son defa...
Ona bir ey sylemem, sen yanmzda bulun...
Sonra memnun, msterih lme hazr kulun...
DON RUY GOMEZ, hal ak duran sna gstererek
Allah, Allah! Ne kadar derinmi u nalet yer...
Adam olup bitenden tamamyla bihaber...
HERNAN
Hibir ey iitmedim...
DON RUY GOMEZ
Mecbur kaldm teslime
kinizden birini...
HERNAN,
Teslim ettin ha, kime?
DON RUY GOMEZ
Krala tabii...
HERNAN
Ahmak! na sundun ha!
DON RUY GOMEZ
Nasl, na m?
HERNAN
Herif kz bir l
Kard...
DON RUY GOMEZ
Lnet, lnet! Adamlarm yetiin!
Gsbn arkasndan koalm dolu dizgin!
Atlara, atlara!
HERNAN
Dk, beni dinle, intikam
Ar ve patrtsz yrrse daha salam
Eriir hedefine... Bak ne dnyorum:
Hayatm sana ait, itirazm yok... Malm...
Ama kerem eyle de cn ben alaym
Dona Sol'un... Bu ite benim de olsun paym...
stersen ayan peyim, hayr deme...
Yalvarrm, bu ltfu kulundan esirgeme...
Kraln beraberce taklalm peine...
Sen kafa ol, ben de kol... Bu i bitince, yine
Sen beni ldrrsn...
DON RUY GOMEZ
Ya o zaman yok dersen?
HERNAN
Asla dk!
DON RUY GOMEZ
Yemin eyle. Ya sznden dnersen...
HERNAN
Yuh olsun ervahma!
DON RUY GOMEZ
Zaman gelince bu
Yemini hatrlarsn, deil mi?
HERNAN, kemerinden, zd av borusunu ona uzatarak
Al u boru
Sende kalsn. Ne suret alrsa alsn devran.
Emin olabilirsin... Bana "l!" dediin an.
Ne saatin hkm var, ne yerin... Boruyu al.
tesine karma, verdiim sz derhal
Yerine getiririm.
DON RUY GOMEZ, ona elini uzatarak
yleyse elini ver.
(Tokalarlar. Dk portrelere dner.)
Hepiniz ahitsiniz, ey mukaddes ller!





















DRDNC PERDE
MEZAR
Aix-La-CHAPELLE
(Charlemagne'n kabrinin bulunduu yeralt mahzeni... Lombard mimarsi slbunda
muazzam kubbeler. Koca koca alak stunlar, dairev kemer kavisleri, iek ve kularla ssl
stun balklar. Sada, kemerli, kk ve alak, tuntan kapsyla Charlemagne'n kabri...
Bir kilit tana aslan tek lmba u kitabeyi aydnlatr:
KAROLUS MAGNUS. Gece. Mahzenin ucu grnmez. Nazarlar, karanlkta, birbirine
karan kemer aralarnda, merdivenlerde ve stunlarda kaybolur...)
BRNC SAHNE
DON CARLOS; DON RICARDO DE ROXAS,
Casapalma kontu, elinde bir fener. Geni mantolar, burunlara kadar eik apkalar.
DON RICARDO, apkas elinde
te geldik.
DON CARLOS
Demek ki fesatlar etesi
Burada toplanacak... Hap yuttu cmlesi...
Treves bapiskoposu, sizin hneriniz bu...
ntihaptaki zevke diyecek yok dorusu...
Yeralt mezarlar, bu lo, bu nemli hava
Baka bir revnak verir kanl maceralara...
Mezarlarn tanda hanerler ho bilenir...
u var ki, oyun zorlu, kelle tehlikededir...
Bakalm kim kazanr, katil beyefendiler...
Bu ie mezarlktan daha mnasip bir yer
Bulunabilir miydi? Akolsun heriflere!
Yrmek zahmeti yok, yanlarnda makbere...
(Don Ricardo'ya.)
Nereye kadar uzar bu yeralt yollar?
DON RICARDO
Biri kaleye gider...
DON CARLOS
ok bile o kadar...
DON RICARDO
u taraftaki yollar bir manastra varr...
Altenheim manastr...
DON CARLOS
Evet, hatrmdadr, Orada haklamt Rodolphe Lothaire'i. la .
unlarn adlarm bir daha saysanza
Kont... Neden gcenmiler, suumuz neymi?
DON RICARDO
Gotha
DON CARDOS
Biliyorum. Sayn dk istiyorlar ki tahta
arktan kma bir Alman kurulsun... Gein onu...
DON RICARDO
Hohenburg...
DON CARLOS
Hohenburg da Franois'nin meftunu...
Onunla yaklmay, benimle yaamaya tercih eder.
DON RICARDO
Gil Tellez...
DON CARLOS
Baknd u alaa!
Kendi z kralna ba kaldryor demek!
DON RICARDO
Sizi madam Tellezle ba baa bulunca pek
erlemi. Hani u baron olduu gnn
Akam... Anlalan namusuna dkn;
Karsnn cn almak istiyormu...
DON CARLOS
Ne!
Demek kafa tutuyor spanyol tresine... Alak!...
DON RICARDO
Bir de Avilla piskoposu Vasquez var.
DON CARLOS
O da m karsndan dolay bize kindar?
DON RICARDO
Sonra Guzman de Lara size dehetli kzgn...
Ne zamandr gznde ttyormu u "Altn Yapa" niannz...
DON CARLOS
Bu mu btn tasas?
Boynuna taklacak kolyenin daniskas.
Hele biraz beklesin...
DON RICARDO
Lutzelbourg dk...
DON CARLOS
Malm...
Sayn dk kellesinden rahatsz, uurturum...
DON RICARDO
Astorga'ya gz dikmi Haro beylerinden Jean...
DON CARLOS
Zaten teden beri Haro'lar en kodaman,
En yal mterisi celltlarn...
DON RICARDO
Bu kadar...
DON CARLOS
Hepsi yedi tane mi? Hayr, hayr daha var.
DON RICARDO
Geriye kalanlarn zikre demez adlar... Satlm birka haydut...
DON CARLOS
Onlar en berbatlar... !
Paray grdler mi, din, vicdan hak getire...
Nasl kutba dnerse pusuladaki ibre,
Altnn emrindedir onlarn da ba,
Satlk deyip geme, i grrler baya...
DON RICARDO
Bu yiit uaklardan iki tanesi yeni
Gelmi.. Onlar grdm...
DON CARLOS
Adlar?
DON RICARDO, omuzlarn kaldrarak,
Bilmem...
DON CARLOS
yi
Yalar?
DON RICARDO
Genci ancak yirmisinde var...
DON CARLOS
Vah! vah'
DON RICARDO
htiyar su iinde altmnda...
DON CARLOS
Hay Allah!
Biri ocuk saylr, teki deta pir...
Kendi den alamaz, ya ma bana vz gelir...
Bu ite yardmma gvenebilir cellt...
Keremime kaldysa, hap yutmutur fesat...
Baltas krlenirse celldn, klcm var...
Kesilen kellelere dar gelirse uhalar,
Ne kar, feda olsun imparator kaftanm...
Bakalm imparator olacak myz canm!
DON RICARDO
Kutsal meclis toplanm, tartma balamtr.
DON CARLOS
Neticeden yzde yz emin miyiz ki, hayr...
Fransa kraln seebilirler yahut
Parsay Frederic toplar, hani u mahut
Saksonya'l... Lter'in hakk varm, vaziyet
Berbat, ahval bozuk... Ee! yle olacak elbet,
mparator tayini kimlere kalm bakn...
Paradr tek miyar onlara gre hakkn
Zaten kim bu adamlar? Saksonya'l bir dinsiz,
Bir Palatina kontu, inadna beyinsiz,
Treves bapiskoposu, hayasz, zampara;
Bohem kral dostum szmz yok dostlara
Cavalacoz birtakm prensler... Hesse beyleri,
be aklsz olan, birka yal serseri...
Talara diyecek yok, ba dersen hak getire...
Sevsinler u meclisi, meclise bakn hele...
Hani eytan diyor ki, btn bu herifleri
Aslan postuna doldur, vur srtna, ileri!
stlerinden dnce yaldzl kaftanlar,
Triboulet'den ahmak, be on tane soytar
Srtr karnzda... Ricardo, oy noksan...
Ksaca durum berbat, ne yapardn sen olsan?
Tam ehir verirdim, hem de en lsndan
Bu oya karlk. te Tuleytile, Gan,
Salamanque... Beensinler holarna gideni...
Topu topu oydur btn dileim hani...
Evet, dostum Ricardo... oya tam belde...
Yeter ki istesinler, derhal emirlerinde...
Flandre'dan sesinler, Kastilya'dan sesinler,
Bir gn geri alacak deil miyim birader!
(Don Ricardo kral hrmetle selmlar ve apkasn bana geirir.)
Ne o apkan giydin, hayrola?
DON RCARDO
Efendimiz,
ltifatta bulunup, bana dostum dediniz...
(Tekrar selamlayarak.)
spanya ayanndan biriyim ben de artk...
DON CARLOS, kendi kendine
Bu ne miskin, ne kk ihtiras, zavallck!
Pis herifler, nasl da suret-i haktan gelip
Kendi karlarn dnrler! Ne garip
Bir kmestir u saray... Sinsi, frsat dkn,
A gzl mahlklarla dolu... Bykln
Onlara yem olarak sunmadka hkmdar,
Blp datmadka peini brakmazlar...
(Hlyaya dalarak.)
Byklk hakka mahsus, bir de imparatora...
Evet papa da byk... Kral ve dk be para
Etmez...
DON RCARDO
Altesinizi seerler, grrsnz...
DON CARLOS, kendi kendine
Altes, altes! Usandm bu unvandan. Dpedz
Talihsizlik benimki... Hele kral kalrsam!
DON RCARDO, kendi kendine
mparator olsa da olmasa da yok tasam...
spanya ayanym...
DON CARLOS
Peki, seim bitince
Nasl duyurulacak ehirlere netice?
DON RCARDO
Saksonya dknnse eer Almanya taht
Tek top atlacak. Yok, Franois'nn baht
Daha parlaksa, iki... Hametlimse seilen
top atlacak...
DON CARLOS
Oh! Aksilik tmen tmen...
Dona Sol da ayr dert... Kazara imparator
Seilirsem, hemen ko, onu bul, fikrini sor...
Belki insafa gelir, vazgeer bu srardan,
Belki ltuflarn esirgemez sezardan..
DON RICARDO, glmseyerek
Altesiniz pek mfik, pek de licenap...
DON CARLOS, azametle onun szn keserek
Sus!
Tek lkrd istemem bu konuda. Bahusus
Talimat da vermedim. Ne zaman bilinecek
mparatorun ad?
DON RICARDO
Sanrm uzamaz pek,
Bir saate varmadan reniriz
DON CARLOS
Hey Rabbim!
oy! Evet, yalnz ! Adam sen de, ezelim
nce u suikast gruhunun ban...
Bakalm kim kazanr bu ikbal savan...
(Parmaklaryla sayar ve ayan yere vurur.)
oy! Evet, hep oy! Daima oy noksan...
Halbuki bizim mehur Agrippa'ya sorarsan
mparatorluk benim... yle ya, sayn bilgin
Tam on yldz grm, kuzeyden, dolu dizgin
Benim yldza doru koup gelen... Ho, iyi;
yi ama mneccim Tritheme ayn eyi
Kral Franois'ya mjdelemi, diyorlar...
oktan aydnlanrd bahtm saran esrar
Klla desteklemi olaydm kehaneti...
En usta, en bitirim falcnn kerameti
phesiz daha salam gerekleir, emrinde
Toplarla, mzraklarla silhlanm, gzide
Bir ordu... atl, yaya bir alay asker varsa...
Davullar gm gm ter, borazanlar alarsa.
Aya sren bahta rehber olunca kuvvet,
Muhakkak ki zaferle sona erer kehanet
. Ordular en mkemmel ebesidir kaderin...
Agrippa, Jean Tritheme. Hangisi daha derin...
Bu khinlerden, bilmem... Yalnz kanaatim
Hangisinin faln yorumlarsa bir ordu,
Hangisi szlerini sngyle desteklerse,
Hangisi daha fazla hayduda hkmederse,
phesiz o stndr... Khin veya Peygamber,
Klca gvenmeli, hrnlanca kader...
Onu keyfine gre kesip biebilmeli...
Burunlar havada birka zavall deli
"mparatorluk bizim hakkmz" deyip durur...
Heriflerde bir alm, bir azamet, bir gurur...
Toplar sra sra dizilmi emir bekler...
"Ate!" deyiverseler, kl olacak ehirler
Asker dersen tevatr, gemi dersen saysz...
Bu kadar tedariki grnce, sanrsnz
nlerine dikilen her eddi aacaklar...
Milletleri ineyip hedefe koacaklar...
Ne gezer! Hibirisi hkmedemiyor bahta...
Kaderin drt yol az... Yollarn biri tahta,
girdaba gider. Kolay m ilerlemek!
Birka adm atnca pheyle rpererek
Yldzlarda okumak istiyorlar kaderi...
Ne yazk ki, yldzlar konumuyor... Gzleri
Korkuyla, tereddtle evriliyor engine...
Nura kavumak iin kouyorlar khine...
(Ricardo'ya)
Sana uurlar olsun.. ok gemez fesatlar
Birer birer grnr... Sahi nerde anahtar?
DON RICARDO, krala bir anahtar vererek
Limbourg'u unutmayn, anahtar o verdi...
Malm ya bu merkadin muhafzdr imdi
Sizin iin elinden geleni yapyor...
DON CARLOS, onu savarak
Sen
Sylediklerimi yap...
DON RICARDO, eilerek
Emredersiniz, hemen...
DON CARLOS
top atlacakt, deil mi?
(Don Ricardo eilir ve kar... Yalnz kalan Don Carlos derin bir hlyaya dalar,
kollarn kavuturur... Ba gsne der, sonra dorulur, mezara doru dner.)


KNC SAHNE
DON CARLOS, yalnz
Affet arlman!
Bu ssz kubbelerin sknunu, duadan,
Mnacattan baka ses bozmamalyd... Doru...
Merkadini nlatan bu saygsz uultu,
Bu sefil ihtiraslar seni tiksindirmitir...
Bu yatan arlman m! Syle ey muzlim kabir!
Onun yce ruhunu, nasl paralanmadan
Kucaklayabilirsin! Ey bir dnya yaratan
Dasitan kahraman, sahiden burada msn?
O hudutsuz ihtiam u dar mezara ssn...
Mmkn m bu Allahm! Ne ahane manzara...
Ne byk ders-i ibret! Yaratp, asrlara
Devrettii Avrupa... Bu yle bir bina ki,
Bulutlarla pen ahikasnda, iki
Bahtiyar ota kurmu... Nasl oraya kadar
Ykselmi bu fniler? Neden btn krallar
Onlarn emrindedir? Seilmiler de ondan...
Kk byk her makam, her zemet, her unvan:
Dklk, markilik, kontluk... babadan ola geer...
Yalnz imparatorla papay millet seer...
Kervan yrr... Tesadf tesadf dzeltir,
Devrilen her nizamn sinesinden yeni bir
Nizam fkn verir... Dnyay velveleye
Veren o iki meclis sanki lf olsun diye
Kurulmu... O kzl cppeli kardinaller;
Srma kaftanlarna brnen o prvekar
Mntehipler hep kukla... Yce Tanr ne takdir
Eylemise o olur... Sadece bahanedir
tesi... Bakarsnz gnn birinde yeni
Bir fikir douverir... Devrin emellerini
Dile getiriyorsa filizlenen bu fikir
Dal budak salverir, geliir, grbzleir...
nsan olur, kalpleri byler, r aar...
eitli lkelerde hkm sren krallar
Onu ya iner geer, ya hmla susturur...
Ama gnn birinde, zincirlenen bu uur
O kutsal meclislere sokuldu mu, tamamdr,
Hor grlen dnce artk pr ihtiamdr...
Hkmdarlar ezilir ayaklar altnda,
Ya elinde bir kre vardr yahut alnnda
klil... mparator ve papa... ktidar, evket...
Her ey onlar, her ey onlarn... lh hikmet
Onlarda mtecell... Ne denir, ulu Tanr
Haklarn onlara devretmi... Krallar,
Milletleri bir len gibi sunmu onlara...
"Yldrmlarn coup grledii bu sema
Sizin de otanz, ziyafet sofrasna
Yanan! Bu nimetler haramdr bakasna!"
Buyurmu... tahtlarn ycelere kurmular,
mparatorla papa ba baa oturmular...
Bir ifti nasl dzen verirse tarlasna
Onlar da kinat aa budarcasna
Kesiyor, dzenliyor, krpyor bir teviye...
Kapda bekleiyor krallar, ieriye
Girmeleri yasaktr, o canm ziyafetin
Kokusunu duyup da byle beklemek hazin...
Canlar sklyor, uzanp arada bir
erde olup biten bu gizli iler nedir,
renmek istiyorlar... Bouna!... O buulu
Camlarn arkasndan grnmyor ki ulu
Babular... Aada milletler, hkmetler
Dizilmi sra sra, onlardan emir bekler...
Biri zer balar, teki kesip atar...
Dzenleyen de onlar, tekrar bozan da onlar...
Birinin ad kuvvet, tekinin hakikat!
Hikmet-i vcutlar varlklardr bizzat...
Kutsal otalarndan ktlar m dar,
Birinin arkasnda o erguvan kaftan,
teki bir kefeni andran cppesiyle,
mparatorla papa... Onlar grmesiyle
Gzleri kamamas bir olur kinatn...
kisinin ahsnda toplanmtr Tevrat'n
Tanr'ya atfettii her sfat... mparator,
Ah, imparator olmak! Hey kahpe felek!
Ne zor, Ne dayanlmaz ile!. mparatorluu hak
Etmiken, benim gibi eli brnde kalmak...
Ne kadar bahtiyarm u trbede yatan zat!...
Daha da muhteemmi o alarda saltanat...
mparatorla papa, Sezarla Saint-Pierre'in
Bu iki mirass fevkindeymi beerin...
Bir yanda eski Roma, br yanda Almanya:
Tam bir ahenk iinde kaynam iki dnya...
Irklar, lkeleri katmlar birbirine...
Eski Roma'dan kalma khne dzen yerine
Prl prl, taptaze bir Avrupa kurmular...
Ve ba baa vererek yeniden yourmular
nsanln ruhunu... Ne heybetli serencam!...
Kim derdi ki cihana smayan o ihtiam,
Sonunda bir mezara sacak! Demek her ey,
kbal de, iktidar da bir himi... Hey gidi hey!
Yedi iklime hkmet; sznle, klcnla,
Bir dev ol ki, srtnda tasn Almanya..
Adna Sezar densin, koskoca arlman ol,
Attil'y glgede brakan bir hakan ol,
Btn bir kinata bedelken iktidarn,
Sonunda herkes gibi sen de dar bir mezarn
Toprana kar git... Saltanat avclar!
bretle seyrediniz u bir avu gubar!
te imparatordan kalan ey... hretiniz
Drt buca nlatsn, lkeler fethediniz,
Antlar ykseltiniz bir an "yeter" demeden,
Semavata ser eken o yce abideden
Bilir misiniz nedir baki kalacak? u ta!
Namnz da yllarla eriyip yava yava,
Sonunda u be alt heceye skacak...
te ikbalinizin varaca son durak?
Ne kadar ykseklerde kanat aarsa asn
Gururunuz, sonu bu! Ama ne yapacaksn,
mparatorluk benim iin biilmi kaftan...
Zaten iimde bir ses: "Haydi, artk hazrlan,
Tahta kavuacaksn" diyor... Ah, bir kavusam!
Beerin tarihinde yepyeni bir a asam...
Dimdik ve tek bana ehramn zirvesinde
Sen bir kemer tasn, insanlk bir abide...
Altnda hkmdarlar dizilmi sra sra...
Pabularn tozluysa siliver balarna...
Onlarn ayann dibinde de bykler
Margravlar, kardinaller, Doj'lar, kodaman dkler..
Sonra piskopos, baron, airet beyi falan...
Sonra rahip ve asker milletinindir meydan..
Sonra ota kurduun zirveden pek uzakta,
Uurumun dibinde, deta karanlkta
nsanlar... nsanlar m? Bir maher, bir umman bu!
Uuldayan, haykran, alayan bir cihan bu!
Arada bir dnyay uykudan uyandran
Elemli kahkahalar ykselirse barndan,
Bin bir aksisedaya karan bu eninler
Ykseldike bir kran vzesine benzer...
nsanlar, kal'a kal'a; insanlar ehir ehir...
Bir ar kovan ki, hududu yok gibidir...
Barndan vaveylalar boanan ulu anlar!
(Hlyaya dalarak.)
Her soydan milletlerin temeli bu insanlar..
Onlarn omzunda ykselir pr ihtiam
Ular kutuplara dayanan yce ehram...
Beer denen o canl denizin dalgalar
Ehram drt bir yandan kuatr... Yalpalar
Her eyi altst eder, deitirir, tartaklar...
Adi birer iskemle gibi sarslr tahtlar...
yle ki hkmdarlar gaflet uykularndan
Uyanrlar bir ara prtel, prhelecan
Gk kubbeye evrilir niyazkar baklar...
Hkmdarlar! Biraz da baksanza aa!
Ah o halk! Bir teviye iin iin kaynaan,
Biraz dokunuldu mu, kpren, coan, taan,
Ufuklar titreten okyanus!... Ne hikmettir!
Tahtlar paralayan o dalgalar, bir kabir
Karsnda saygyla yavalar... Bu denizin
Aynasnda kendini ekseriya pek irkin,
Pek klm grmesi mukadder bir kraln.
Karanlk dalgalara daha dikkatle bakn,
Ne tahtlar gmldr sonsuz derinliinde...
Nice saltanatlar birer kk sefine
Gibi paralamtr medleri, cezirleri...
Onu fkelendiren bedbahtlarn kaderi
Karanla karmak, unutulup gitmektir...
ahlanan bu ummana kim dizgin vurabilir!
Evet, farz edelim ki: setiler sizi, buyurun,
Trmann ahikaya... Bu derin uurumun
Karsnda dehetle titrememek kabil mi?
mparator olunca korkup rperdiimi
Kimse grmese bari... Ey azametli duvar,
Ey iktidar ehram! ahikan ne kadar dar!
Aya dolaann vay haline! Nereye
Tutunsam, ah! Bu cihan altmda bir teviye
Oynayp sallannca bam dnverirse!
Bilmem nasl kaptrdm kendimi bu hevese!
Farz et ki: elindedir kre, ne yapacaksn?
Bu yk omuzlarn kertmez mi ey akn!
Sende ne cevher var ki ahikaya gz diktin?
mparator olmak ha! Krallktan acizdin!
kbali parladka ruhu ykselen fni
Zmrt- anka gibi nadirattandr hani...
Benim zavall ruhum kimden ilham alacak?
Kim ykseltecek beni?
(Mezarn nmde diz ker.)
Mridim sensin ancak
arlman! Hikmetine hi akl ermeyen Tanr
Madem ki birletirdi biz iki tcidar,
Lahdin bana bir ilham kayna olsun, ltfet,
Esirgeme feyzini, ululuk nedir ret!
Varln esrarn aydnlat birer birer,
Dnyamz ne kadar dar, ne kadar kk; gster.
yle yldryor ki gzm azameti,
Dpedz korkuyorum dokunmaktan... Anlat ki,
Bu Bbil kulesinde herkes halinden memnun,
Herkes aklna hayran, kendisinden daha dn
nsanlar olduuna inanp bbrlenir,
Srtmatan Sezara kadar herkes byledir...
arlman! Zaferlerinin esrarn aydnlat,
Nasl bir mr boyu hkm srdn? Mcazat
Kuvvete almettir, merhamet za'fa nian...
Syle, yle deil mi? itmitim bir zaman,
Issz hbghnda asrlardr dinlenen
Bir byk ruh, arada dehrin grltsnden
Uyanr ve mezar birden aralanrm,
Bir k tufanyla etraf alkalanrm...
Doruysa bu rivayet, sen de bir lhza uyan,
Ey anl imparator!... Senden sonra bir insan
Artk ne yapabilir, syle... Konu da varsn
Gr sesinden u kap alnmda paralansn!
Olmazsa izin ver de gireyim mezarna,
lmle halelenen ehreni doya doya
Seyredeyim... Kasrga olup pskrtme beni,
Mermerden yatana daya dirseklerini,
Konualm... O korkun, o uhrev sesinle
Alnm bir yaprak gibi sararp solsa bile,
Beis yok... Tek korkum u: Kabrinden taacak nur
Gzm kr etmesin Konumasan da olur...
Lhdinin sknunu bozmasn kelimeler,
Bir cihana benzeyen ban grmem yeter...
Ne mutlu bana, ey dev, bdunu lebilsem!...
Sorarm hangi varlk yokluundan muhteem?
Evet, varsn topran ilham sasn ruhuma,
Sen uykunda devam et...
(Anahtar kilide yaklatrr.)
Girelim.
yi ama
( Geriler.)
Allahm; ya imdi o, kabrinde ar ar
Dolap duruyorsa, kulama yaklar,
Bir eyler fsldarsa... Ya o zaman dehetten
Salarm aarrsa! Girelim...
(Ayak sesleri.)
Ne o! Gelen
Var... Allah Allah, kim bu beklenmedik misafir?
Nasl benden bakas cesaret edebilir
Bu saatte byle bir trbenin skununu
Bozmaya?
(Ayak sesleri yaklar.)
Kim bu yiit? Unutuyordum yahu,
Bunlar bizim katiller... Girelim...
(Kabrin kapsn aar, ieri girer ve kapy eker. ieriye, yzlerini apka ve
mantolaryla gizleyen birtakm adamlar girer, sessiz admlarla yrmektedirler.)

NC SAHNE
SUKASTLER
(Birbirlerine yaklar, el skr, alak sesle konuurlar.)
BRNC SUKASTI, yalnz onun elinde yanan bir meale vardr
Ad augusta.
KNCI SUKASTI
Per angusta.
BRNC SUKASTI
Azizler rehberimiz...
NC SUKASTI
Emvata
kredelim...
BRNC SUKASTI
Siyanet buyuruyor bizi Hak...
(Karanlkta ayak sesleri.)
KNC SUKASTI
Kimdir o?
KARANLIKTAK SES
Ad augusta.
KNC SUKASTI
Per angusta.
(eri baka suikastiler girer. Ayak sesleri)
BRNC SUKASTI, ncye
Saa bak,
Biri daha geliyor...
NC SUKASTI
Kimdir o?
KARANLIKTAK SES
Ad augusta.
NC SUKASTI
Per angusta.
(Yeni suikastiler girer; oradakilerle yeni gelenler arasnda el iaretleri.)
BRNC SUKASTI
Mkemmel, meclis topland. Gotha
Durumu hlsa et. Dostlarm, karanlklar
Nur bekliyor.
(Btn suikastiler yarm daire eklinde kabirlerin zerine otururlar. Birinci suikast srayla
nlerinden geer. Suikastiler birer birer onun mealesinden ellerindeki mumlar yakarlar.
Sonra birinci suikasti dairenin merkezinde bulunan, tekilerden daha yksek bir kabre
oturur.)
GOTHA DUKASI ayaa kalkarak
Dostlarm, vaziyet u: Hkmdar
Carlos ki, yabancdan domadr, nahak yere
Cermen imparatoru olmak istiyor.
BRNC SUKASTI
Yere
Batsn!
GOTHA DUKASI (Mealesini yere atar ve aya ile ezer.)
u ra gibi snsn ruhu da!
HEPS BRDEN
Amin!.
BRNC SUKASTI
Kahrolsun!
GOTHA DUKASI
Gebertmeli!
HEPS BRDEN
Kurban edilsin!
DON JUAN DE HARO
Babas bir Almand.
LUTZELBOURG DUKASI
spanyoldu annesi.
GOTHA DUKASI
Yani ne spanyoldur, ne Alman. geberesi...
BR SUKASTI
Ya mntehipler onu seiverirse?
BRNC SUKASTI
Asla!
DON GIL TELLEZ GIRON
Ne kar seilirse? Cam ktktan sonra
Artk tacnn hkm kalr m?
BRNC SUKASTI
Hayr, hayr..
mparator olunca varl kutsallar,
Tanr'dan baka kimse dokunamaz Sezara...
GOTHA DUKASI
Dorusu bir an nce yollamal mezara...
BRNC SUKASTI
Ta atlasa semezler!
HEPS BRDEN
Tahta geemeyecek!
BRNC SUKASTI
Tekfin treni iin ka kii lzm?
HEPS BRDEN
Bir tek
BRNC SUKASTI
Ka bak saplamal kalbine?
HEPS BRDEN
Bir tek.
BRNC SUKASTI
Peki,
Darbeyi kim vuracak?
HEPS BRDEN
Hepimiz.
BRNC SUKASTI
Yo, madem ki,
Bir kurban kesilecek, rahibe ihtiya var.
u anda mntehipler bir Sezar seiyorlar...
Biz de ba ruhaniyi tayin edelim, kur'a
ekelim arkadalar...
(Her suikast elindeki deftere adn yazar, sonra sahifeyi yrtarak kvrr ve bir kabrin
zerindeki ukura atar. Sonra, birinci suikast:)
Hadi imdi de dua
Edelim.
(Hepsi diz ker. Birinci suikast ayaa kalka- raHy
Seilen dost Hak'ka bel balamal
O bir Romal kadar pervasz, soukkanl.
Ve braniler gibi metin olmal. lm,
En ar ikenceler, en dayanlmaz zulm
Onu yldrmamal... Erkeke ldrmeli,
Kahramanca lmeli!...
(Kabre atlan ktlardan birini eker.)
HEPS BRDEN
Okuyunuz!...
BRNC SUKASTI, yksek sesle
HERNAN!
HERNAN, suikastiler arasndan frlayarak
Kazandm! Muradma ereceim nihayet!
cm alacam...
DON RUY GOMEZ, kalabal yarp HERNAN'yi bir kenara ekerek
Hakkn bana devret!
HERNAN
Olamaz! Teklifiniz insafszlk dorusu!
Dnn, talihimin ilk ve son ltfudur bu...
DON RUY GOMEZ
Dinle beni. yz ky, yz bin toprak klesi,
atolar, arpalklar... senin olsun cmlesi...
Tek u hakkn devret!
HERNAN
Olmaz dedik!
GOTHA DUKASI
htiyar,
ndirecein darbe HERNAN'ninki kadar
Kuvvetli olamaz ki...
DON RUY GOMEZ
Kol zayf ama ruh din...
Kndaki pasa bakp hkm verilir mi hi
Bir klcn deeri hakknda?.. Sen karma...
(HERNANye.)
Hayatn bana ait!
HERNAN
Oras yle ama Carlos'un hayat da bana ait.
DON RUY GOMEZ, kemerimden boruyu kararak
Hakkn var,
Borunu sana geri veriyorum.
HERNAN, mtereddit
Ne kar,
Hayat ne yapaym, intikam tek emelim...
Tanr'nn takdiri bu imi, biz ne diyelim...
Hem babamn cn almalym, hem... onun!
Kz da verir misin?
DON RUY GOMEZ
Kz m? Asla! Borun
te, hayata tekrar kavu, al unu...
HERNAN
Olmaz,
stemem...
DON RUY GOMEZ
ocuk! Karar vermeden nce, biraz
Dn tan...
HERNAN
Avm bana brak.
DON RUY GOMEZ
Dilerim
Allah'ndan bul e mi! Mahvoldu mitlerim...
(Boruyu tekrar kemerine takar.)
BRNC SUKASTI, HERNAN'ye
Belki onu seerler, ii abuk tutmal...
mparator olmadan, Carlos hap yutmal...
Bu akamdan tezi yok...
HERNAN
Siz keyfinize bakn,
Bu iin ustasym, onu bana brakn...
BRNCI SUKASTI
Kallein vay haline! Yardmcmzdr Tanr...
ldrmeden lrsen yerini bakalar
Alr... Hi merak etme, bizler son ferde kadar
Carlos'u ldrmeye ant iiyoruz... Kontlar,
Dkler, baronlar hemen yemin edelim...
HEPS BRDEN, kllarn ekerek
Hay hay!
GOTHA DUKASI, Birinci Suikastiye
Peki, neyin stne yemin edelim?
DON RUY GOMEZ, klcn karr ve ucundan tutarak yukarya kaldrr
Kolay;
Bu salibin stne.
HEP BRDEN, kllarn kaldrrlar
Tanr'ya ant ieriz,
Mezar boylayacak, istifarsz, tvbesiz...
(Uzaktan "bir top sesi duyulur. Hepsi susar ve bekler. Kabrin kaps aralanr. Don Carlos
eikte grnr... Sapsar kulak kesilir. kinci bir top sesi. Sonra bir nc top. Don
Carlos kapy ardna kadar aar, olduu yerde durur. Eikte ayakta ve hareketsizdir.)

DRDNC SAHNE
SUKASTILER; DON CARLOS; sonra DON RICARDO; senyrler, muhafzlar; BOHEMYA
KRALI; BAVYERA DK; sonra DONA SOL
DON CARLOS
Beyler, biraz uzaa gitseniz... mparator
Mahrem sohbetinizi maalesef duyuyor...
(Btn mealeler bir anda sner. Derin bir sessizlik. Bir adm ilerler... Karanlk o
kadar kesiftir ki, sessiz ve hareketsiz olan suikastiler ancak seilebilmektedir.)
Sessizlik ve karanlk tayflara munis gelir...
Sanyor musunuz ki bu gizli toplant, bir
Rya gibi geecek? Sanyor musunuz ki
ralar snd diye sizi birer hakik
Heykel zannedeceim? Birdenbire ne oldu,
Blbl gibi akrken diliniz mi tutuldu?
Nedir bu eik balar? yle erkeke durun...
Aradnz adam karnzdadr, vurun,
te Charles-Quint, ileri! Sizde o yrek nerde!
Demin ralarnz bu muzlim kubbelerde
Kanl hayaller izer, alev alev yanarken,
Benim bir nefesimle snverdiler hemen!...
akn akn bakmayn, uyann biraz hele...
Sndrdm her kandil yerine yz meale
Yanacak imdi, bakn...
(Elindeki demir anahtarla kabrin tun kapsna vurur. Bu grlt zerine mahzenin her
tarafndan askerler skn eder. Ellerimde mealeler ve karglar vardr. Balarnda. Alcala
dkyle Almunan markisi bulunmaktadr.)
ahinlerim buraya!
Hem yuva avucumuzda, hem kular...
(Suikastilere.)
Donanmaya
Ne buyrulur? Malm ya, tenvir sras bizde...
Baknz, nur iinde deil mi her yer?
(Askerlere)
Siz de
Gelin, tahkikat falan lzumsuz, su meydanda
HERNAN, askerlere bakarak
ok kr! Yalnzken pek heybetliydi...
lk anda arlman dirilmi sandm... Meer Charles -Quint'mi, ala!...
DON CARLOS, Alcala dkne
spanya serdarsn!
(Almunan markisine.)
Marki sen de Kastilya
Amirali! Toplayn silhlar...
(Suikastileri evirip silhlarn toplarlar.)
DON RICARDO, koarak gelir, yerlere kadar eilerek
Majeste!
DON CARLOS
Ne var saray nazrm?
DON RICARDO, tekrar eilerek
Arz- ubudiyete,
Kutsal meclis adna, iki mntehip geldi...
DON CARLOS
Huzura alnsnlar...
(Ricardo'ya yavaa.)
Dona Sol'a ko, hadi...
(Ricardo selmlayp kar. Meale ve mzkalarla Bohemya kral ve Bavyera dk ieri girer.
Batan ayaa yaldzl kaftanlara brnmlerdir, balarnda ta vardr... Alman beylerinden
mteekkil kalabalk bir maiyet, Ellerinde imparatorluun, ortasnda spanya armas
bulunan, iki bal kartalyla imparatorluk sanca vardr. Askerler alarak saf tekil eder
ve iki mntehibe imparatora kadar yol aarlar. Mntehipler imparatoru saygyla selmlar,
Don Carlos apkasn kaldrarak selmlarna mukabele eder.)
BAVYERA DK
Carlos, Roma kral, imparatorluk sizin!
Dnyaya hkimsiniz artk! Kudretinizin
Hududu yok... Ne mutlu size, her tcidarn
Hasretiyle tutuup yand, Sezarlarn
Taht sizi bekliyor... Evvel bu makama
Frederic seilmiti, kabul etmedi ama
"Don Carlos'un hakkdr imparatorluk" dedi...
Tacnz ve kreniz emrinizdedir imdi...
Kaftannz da hazr, klcnz da... Divn
Size muntazr, buyurun, bekliyor sizi cihan...
DON CARLOS
Berhurdar ol, Bohemya kral can kardeim...
Berhudar ol kuzenim Bavyera dk! im
Bitince, kranm meclise sunmak iin
Ben bizzat geleceim, siz beni beklemeyin...
BOHEMYA KRALI
Carlos, dedelerimiz candan seviirlerdi...
Babam babanla dosttu... ocukluundan beri
Nice germ- serdini grdm felein... Syle,
Karde gibi dost olmak ister misin benimle?
Daha u kadarcktn seni tandmda...
Nasl unuturum ki, o zaman Almanya'da...
DON CARLOS, szn keserek
Bu ne lubalilik Bohemya kral!
(Hem ona, hem de Bavyera dkne, pmeleri iin elini uzatr ve onlar uurlar. Mntehipler
imparatoru derin bir saygyla selmlarlar.)
Haydi!
KALABALIK
ok yaa!
DON CARLOS, kendi kendine
nmde tek engel kalmad. imdi
mparatorum, hem de Frederic seilmiken...
Dorusu ikyete hakkm yok talihimden...
(Dona Sol, yannda Ricardo, ieri girer.)
DONA SOL
Askerler! mparator! Oh Allahm, HERNAN!
Ne umulmadk darbe!
HERNAN
Dona Sol!
DON RUY GOMEZ, HERNAN'nin yanndadr; kendi kendine
Mutlak beni
Grmedi...
(Dona Sol HERNAN'ye doru koar. HERNAN'nin ithamkr baklar karnnda geriler.)
HERNAN Madam!
DONA SOL, gsnden haneri kararak
Bakn, haneri hep yanmda...
HERNAN, kollarn ona doru uzatarak
Canm benim!
DON CARLOS
Susunuz!
( Suikastilere.)
Ruhlarnz acaba
Skna kavutu mu? imdi btn cihana
Bir ibret dersi vermem muvafk olur. Lara,
Gotha ve sizler neden toplanmsnz, ne var?
HERNAN, bir adm ilerleyerek
Mesele gayet basit hametmeab, Balthazar
Hakkndaki ferman iliyorduk duvara...
(Bir haner kararak havada sallar.)
Sezarn hakk neyse verecektik Sezar'a...
DON CARLOS
Sus!
(Don Ruy Gomez'e.)
Hainler iinde sen de mi vardn bedbaht?
DON RUY GOMEZ
Hangimiz daha sulu?
HERNAN, suikastilere dnerek
Kellelerimiz ve taht!
Muradna kavutu...
(mparatora.)
Krallarn o mavi
Mantosu sizi hayli skyordu, deil mi?
Dorusu, Sezarlara mahsus erguvan kaftan
Size ok daha uygun... Krmz kumata kan
Leke yapmaz...
DON CARLOS, Don Ruy Gomez'e
Kuzenim nerde kald sadakat?
Huruc-u alessultan deil mi bu hyanet?
Asalet armasndan adn sildirmemiz
Gerekmez mi?
DON RUY GOMEZ
Jlyano gibi sadk, tertemiz
Bir kontu hain yapp kar kral Rodrik'ler...
DON CARLOS, Alcala dkne
Yalnz dkler ve kontlar tevkif edilsin, yeter...
Demez tekilerle uramaya...
(Don Ruy Gmen, Lutzelburg dk, Gotha dk, Don Juan de Haro, Don Guzman de Lara,
Don Tellez Giron, Hohenbourg baronu suikastiler grubundan ayrlr, HERNAN
oradakilerle kalr. Alcala dk ayrlanlar muhafzlarla kuatr.)
DONA SOL, kendi kendine
Kurtuldu!
HERNAN, suikastiler grubundan ayrlarak
Srada ben de varm...
(Don Carlos'a.)
Madem ki iin sonu
Sehpaya dayannca, adsz sansz bir oban
Zannedilen HERNAN kurtuluyor cezadan,
Madem ki byklerin imtiyaz aslmak,
Ayaa kalkyorum btn hametimle, bak!
Krallk asasn sana baheden Tanr
Beni de ihsanndan pek mahrum brakmad...
Hakkn inayetiyle Segorbe ve Cardona'nn
Dkym... Monroy'nn markisi, Albatra'nn
Kontuyum... Vikontluklar, baronluklar da caba...
Kasaba ve kyleri katmyorum hesaba...
Ben Aragon beyi Jean, Avis valyesiyim...
Babann fermanyla menfa olmu beiim,
Babann fermanyla ipe ekilmi babam...
Kastilya hkmdar Carlos! Katil ve idam
Bize dededen miras; size sehpa yar olmu,
Bize haner arkada... Dzen byle kurulmu...
Hakkn inayetiyle dk domuken, zulmler
Beni dalara salm, ne denir, hkm- kader...
Kayalarda bouna biledim klcm,
Mezarma gtrmek mukaddermi hncm...
(apkasn giyer.)
(teki suikast ilere...)
apkamz giyelim, spanya Bykleri!
(Btn spanyollar apkalarn giyerler.)
(Don Carlos'a.)
Bu bizim hakkmzdr, evet teden beri
Biz rtbede asiller apkayla aslmlar...
(Az nce ayrlan suikastilere.)
Silva, Haro, ve Lara beyleri! Siz ey kibar.
Ey hanedan kiiler! Dikkat Jean d'Aragona!
Dkler, kontlar aln, yerimi verin bana..
(Saray erknna ve muhafzlara.)
Evet kap kullar, dalkavuklar, celltlar,
Karnzda o mehur Aragon beyi Jean var!
Kurduunuz sehpalar kkse deitirin...
HERNAN
(Muhafzlarn evirdii asilzadeler grubuna katlr.)
DONA SOL
Allahm!
DON CARLOS
Unutmutum bu hikyeyi
HERNAN
Derin
Bir cerihayla her an yrei kanayanlar
ekilen aclar ebediyen hatrlar...
Yapt hakszl zalim hemen unutur...
Mazlumlarn barn kor gibi tututurur
Uradklar gadir...
DON CARLOS
Pekl, demek ki ben
Sayn cedlerinizin kellesini kestiren
Babalarn oluyum... Mkemmel bir unvan bu!
DONA SOL, imparatorun nnde diz kerek
Merhamet efendimiz, balayn suunu...
Ona rahmetmezseniz, ltfen beni de idam
Ettirin... O lrse ben asla yaayamam...
Benim hayatmdr o, sevgilimdir, kocamdr...
Hametmeap, dinleyin, bu sizden tek ricamdr...
kimizi beraber ldrnz, merhamet...
Dizinize kapanp yalvaryorum, evet
km ona... Nasl sizinse bu lkeler,
O da benim...
(Don Carlos dimdik onu szer.)
Ne korkun iinizden geenler!
DON CARLOS
Segorbe desi, Monroy markisi, ltfen kalkn...
(HERNAN'ye dner.)
Hatrmda kalmad teki unvanlarn
Don Juan!
HERNAN
Kim bunlar syleyen, hkmdar m?
DON CARLOS
Hayr, imparator!
DONA SOL, ayaa kalkarak
Oh, ok kr sana Tanr!
DON CARLOS, onu HERNAN'ye gstererek
Dk, ite zevcen...
HERNAN, gzleri gkyzne evrili, Dona Sol kollar arasnda
Rabbim!
DON CARLOS, Don Roy Gomez'e
Bilirim ki kuzenim
Asalet bahsinde pek titizsin ama, benim
Fikrimce Aragonlar kfvdr Silva'lara...
DON RUY GOMEZ, tasal
Asaletim deil ki yaralanan...
HERNAN, Dona Sol'a sevgi dolu gzlerle bakar, Dona Sol kollar arasndadr
Elveda
Artk kine
(Hanerini atar.)
DON RUY GOMEZ onlara bakarak, kendi kendine
imi dksem mi? Neye yarar!
Senin kara bahtna, lgn akna onlar
Yalancktan acrlar nihayet... Deli gnl.
Esrarm fetme, kan alasan bile gl...
Sev ve sus! Brak, kalbin acyla dolup tasn,
Feryatlarn sustur; gln olmasn akn...
DONA SOL, HERNAN'nin kollar arasnda
Dkm benim!
HERNAN
Ruhumda yalnz akn yayor...
DONA SOL
Ne kadar da mesudum!
DON CARLOS, eli gsnde, kendi kendine
Sen ey, gsmde bir kor
Gibi tutuan gnl, sn artk sn! Brak ta
Yllardr susturduun akl kurulsun tahta...
Artk sevgililerin lkeler olmaldr...
te Almanya, ite spanya, ite Fladre...
(Gzleri sancana dikili.)
mparator, yolda kartala benzer. Kalbi
Armadan ibarettir, tpk onunki gibi...
HERNAN
Gerekten Sezarsnz!
DON CARLOS, HERNAN'ye
Yksek hanedanna,
(Dona Sol'u gstererek.)
Silvalarm torunu Dona Sol'un anna
Lyk mertliin... Diz k!
(HERNAN diz ker. Don Carlos boynundaki altn yapra niann kararak onun boynuna
balar.)
Artk senin bu kolye...
(Don Carlos klcn karr ve HERNAN'nin omzuna defa vurur.)
Metbuuna sadakat gster... Seni valye
Yapyorum dk...
(Onu ayaa kaldrr ve kucaklar.)
Ama unutma ki, en irin,
En ahane kolyeye oktan beri sahipsin...
Sevilen, seni seven bir kadnn kollar...
Bizi bu saadetten mahrum brakm Tanr.
Biz imparator olduk, sen bahtiyar ol!
(Suikastilere.)
Beyler,
imde krgnlktan, kinden, fkeden eser
Kalmad... Hafzamdan silindi adlarnz...
Hepinizi affettim, en ve esen kalnz...
Dnyaya byle bir ders vermem lzmd ite...
Bouna m basit bir altes, kutsal majeste
Unvanyla Almanya tahtna kurulacak?..
Bouna m birinci Carlos arlken olacak?
Elbette ki sahipsiz ve muztarip Avrupa
Bizden ok eyler bekler...
(Suikastiler diz kerler.)
SUKASTLER
mparator, ok yaa!
DON RUY GOMEZ, Don Carlos'a
Eli brnde kalan bir benim.
DON CARLOS
Ben de yle...
DON RUY GOMEZ, kendi kendine
Ama, ben onun gibi affetmedim ki!!!
HERNAN
Byle
Bir anda bizi toptan deitiren kim?
HEPS, askerler, suikastiler, beyler
Yaa
arlken! Yaasn Almanya!
DON CARLOS, kabre dnerek
kranlar arlman'a!
kimizi ba baa brakn.
(Herkes kar.)
BENC SAHNE
DON CARLOS, yalnz
(Kabrin nnde eilir.)
Memnun musun?
Zaaflarna esir, heveslerine zebun
Hkmdar bir hamlede nasl deiiverdi!..
Syle, baka bir insan deil midir o imdi?
Miferine Roma'nn tacn eklesin mi?
Dnyaya hkmetmeye lyk m, beklesin mi?
Geni sandallarnla yepyeni yollar atn,
Vandallarn ykt lkelerde... O yaln
Patikalarda, syle, dolaabilir mi o?
Byle etin bir ie girimesi doru mu?
rasn nurunla tututurabildi mi?
Kabrinden taan sesi ruhuna sindirdi mi?
Yalnzdm, kararszdm ve nmde, uluyan.
Di gcrdatan, fesat kuran koca bir cihan
Vard. Danimarka'ya temiz bir dayak atarak,
Sicilya'y, papaya vermek lzmd mutlak...
Venedik, Osmanllar, Birinci Franois, Duter...
Az sonra barmza saplanacak bin haner.
Karanlklarda hain hain prldyordu...
Dmanlar tabur tabur, dmanlar ordu ordu.
Tehlikeler, tuzaklar, bir maher, bir kyamet.
Bir teki yirmi taht sarsacak yirmi millet
arp bunalmamak kabil miydi? Nereden
Balayacaktm ie, ne yapacaktm? Hemen
Mezarndan bir sayha ykseldi: "Dinle evlat
Bu etin yolculukta en emin rehber: efkat!"

















BENC PERDE
Dn
SARAGOZA
(Aragon saraynda bir teras. Dipte baheye inen bir merdivenin trabzan. Sada ve solda,
bir terasa alan kaplar. Bu teras marip slbunda iki sra kemerin kuatt bir parmaklk
evrelemektedir. Kemerlerin arasndan ve stnden sarayn baheleri, glgede fskiyeler,
klarn oynat koruluklar ve dipte prl prl yanan sarayn gotik ve Arap mimarisi
tarznda atlar grnr. Gece. Uzaktan uzaa mzka sesleri duyulur. Maskeliler ve
dominolular kh dank, kh toplu, kh tek balarna terasta zaman zaman boy gsterirler.
Sahnenin n tarafnda maskeleri ellerinde gen asilzadelerden bir grup grlt patrtyla
konuup glmektedir.)
BRNC SAHNE
Monterey kontu DON SANCHO SANCHEZ DE ZUNIGA; Almunan markisi DON MATIAS
CENTURION; Casapalma kontu DON RICARDO DE ROXAS; Velalcazar kontu DON
FRANCSCO DE SOTOMAYOR; Penalver kontu DON GARCI SUAREZ DE CARBAJAL
DON GARCI
Allah! Yaasn nee! Yaasn gelin!
DON MATIAS, balkona bakarak
Bakn
Saragoza bu akam nasl da akn akn
Pencerelere komu!...
DON GARCI
Haklar da var bence...
Daha keyifli bir dn, daha gzel gece
Daha ahane bir ift nerde grlm?!.
DON MATIAS
Aslan
mparator!
DON SANCHO
Ey marki, onunla bir ceveln
Yapmaya ktmz akam, bu macerann
Bu ekilde hitama erecei eytann
Aklna gelir miydi?
DON RICARDO, szn keserek
Ben de beraberdim ya!
(tekilere.)
Hikye u: k... Celltlk bir ekya,
Bir dk, bir de hkmdar: ayn kadna tutkun...
de ayr ayr, sevdikleri mahlkun
Kalbini fethetmeye alyor... Sonunda
Kim murada eriyor dersiniz? Haydut!
DON FRANCSCO
Bunda
alacak bir ey yok. Her ada, her diyarda
Hileli zar kullanan kazanmtr kumarda...
Sevda oyununda da parsay hrsz toplar...
Para da hrszndr, kadn da...
DON RICARDO
Hakknz var...
Ama ben seyirciydim, oyuna karmadan
Yrttm ilerimi... nce kont, sonra ayan
Azas, peinden de saray nazr oldum...
Kimseye sezdirmeden almaya koyuldum...
Ykseldim de...
DON SANCHO
Galiba beyimizin hneri
Hkmdarn peinden ayrlmamak...
DON RICARDO
Ve yeri
Geldike, haklarm nemalandrmak...
DON GARC1
Doru...
Kral dalga getike siz ykseldiniz...
DON MATIAS
Yahu,
u bizim ihtiyar dk ne lemlerde? Hazret
Hl aktrmad m tabutunu?
DON SANCHO
Dk, gayet
Onurlu bir adamdr. Dona Sol'a kt,
Ak salar bir gnde bembeyaz olup kt.
DON GARCI
Bir daha grlmemi ortalkta.
DON SANCHO
lahi!
Adam teneirle mi gelsin dne?
DON FRANCSCO
Sahi,
mparator ne halde?
DON SANCHO
Hametmeab bugn pek
Dnceli, Luterden kukulanyor.
DON RCARDO
Demek
Artk Luter de tasa, yle mi? Oh sevsinler!
Ne byk dert! Emrime drt jandarma versinler
Meseleyi abucak hallederim.
DON MATIAS
Sleyman...
DON GARC
Sleyman, Luter, Neptn, Jpiter veya eytan
Benim umurumda m? Balo harikulade...
Kadnlar bir iim su... Frsattan istifade
Bin bir nkte savurdum.
DON SANCHO
te mhim olan bu!
DON RICARDO
Ben de o fikirdeyim. Garci hakl dorusu.
Bu gibi lemlerde hviyetim deiir,
Yzme geirdiim her maskeyle, yeni bir
nsan oluveririm. Sahi sylyorum!
DON SANCHO, Don Matias'a yavaa
Ya!
Keke Allahn gn dn olsa!
DON FRANCSCO, aadaki kapy gstererek
Galiba
Gelin odas buydu, deil mi beyler?
DON GARCI, bir ba iaretiyle
Evet,
Nerdeyse grnrler.
DON FRANCSCO
Emin misiniz?
DON GARC
Elbet!
DON FRANCSCO
Mkemmel! Gelin yle gzel ki!
DON RICARDO
mparator
Haddinden fazla mfik! O cnm "Toison d'or"
Niann sen elin zorbasna ihsan et!
Sonra da tut evlendir onu! Ne mnasebet!
Beni dinlemi olsa: gebertir hovarday,
Ku ty yatana att myd yosmay
Sefasna bakard.
DON SANCHO, Don Matias'a yavaa
u herifi bir frsat
Dse de temizlesem. Sade yaldz, atafat...
D kalayl ama iini sorma: cife!
Kont cbbesi altnda mendebur bir hafiye.
DON RICARDO, yaklaarak
Biz de duysak!
DON MATIAS, Don Sancho'ya pesien
Kavgann yeri deil kont!
(Don Ricardo'ya)
Bana
Bir sone okuyordu... Petrark'n cananna
Yazd sonelerden.
DON GARCI
Dinleyin beyler, demin
Rengrenk kumalarn, kadn ve ieklerin
Arasnda farkna varamadnz elbet!
Trabzana srtn dayayan bir hayalet
Siyah dominosuyla o gzelim dekoru
Lekeliyordu.
DON RICARDO
Ben de grdm.
DON GARCI
Kuzum kimdi bu?
DON RICARDO
Durun... Edas, boyu posu... Tamam: Amiral
Francisco olacak
DON FRANCSCO
Yo, hkm vermeyin derhal.
DON GARCI
Maskesini yznden karmad.
DON FRANCSCO
karmaz...
Herkesin ilgisini ekmek istiyor kurnaz.
Soma dknden baka kim olabilir?
DON RICARDO
Asla!
Daha demin onunla beraberdik.
DON GARCI
Hoppala!
Kimin nesi u halde bu maskeli? Na ite! (
eri siyah dominolu biri girer ve dipte teras ar ar bir batan bir baa geer. Hepsi
dnp gzleriyle onu tkip eder. Siyah dominolu hi oral deildir.)
DON SANCHO
Uhrev bir ed var bu garip yryte...
ller byle yrr ancak.
DON GARCI, siyah dominoluya koarak
Gzel maskeli!
(Siyah maskeli dnp durur. Garci geriler.)
( Arkadalarna,)
Gzleri alev alev!
DON SANCHO
una bir grnmeli!
eytansa stadn mutlaka tanr.
(Yerinden kprdamayan siyah dominoluya gider)
Hazret!
Cehennemden mi terif?
MASKEL
Bilemedin Azimet
Cehenneme!
(Tekrar yrmeye balar ve merdivenin parmakl arkasnda gzden kaybolur. Oradakiler
deta dehet iinde, baklaryla onu takip ederler.)
DON MATIAS
Sese bak! Bouk, korkun ve derin..
DON GARCI
Amma yaptn! Maskeli bir baloda en hazin
En korkun eyler bile gldrr... Gelenek bu!
DON SANCHO
Souk aka yapmaktan holanan bir zevzek bu.
DON GARCI
blis de olabilir. Cehenneme girmeden
Nasl dans ediyoruz, merak buyurup ltfen
Ziyarete gelmitir... Dans edelim.
DON SANCHO
Muhakkak
Tuhafla zenen bir zpkt olacak!
DON MATIAS
Yarn iin asln reniriz.
DON SANCHO, Don Matias'a
Ltfedip
una bir baksanza! Ne yapyor?
DON MATIAS, terasn parmaklnda,
Pek garip!
Merdivenlerden inip sr oldu.
DON SANCHO
Tuhaf adam!
(Hlyaya dalarak.)
Anlayamadk gitti meseleyi vesselm!
DON GARCI oradan geen bir hanma
(Hanm selmlar ve elini takdim eder.)
Nasl markiz? Bu dansa var msnz?
HANIM
Yoo! Dostum.
Kocam danslarmz sayyor, malm.
DON GARCI
Malm!
Daha iyi ya ite! Madem ki, sayn marki
Saymaktan holanyor, dansa balayalm ki
Ona elence ksn.
(Hanm elini verir, karlar.)
DON SANCHO, dnceli
Hakikaten garip ey!..
DON MATIAS
Susalm arkadalar! te gelinle gvey!
(HERNAN'yle Dona Sol el ele ieri girerler. Dona Sol'un stnde muhteem bir gelinlik
vardr. HERNAN siyah kadifeler giymitir, boynunda "Toison d'ot" nian grnr.
Arkalarnda alay halinde kadn erkek maskeliler. nlerinde drt paj, arkalarnda ssl
niformal iki mzrakl asker. Onlara herkes yol verir ve eilir. Mzka alar.)
KNC SAHNE
Evvelkiler, HERNAN, DONA sol, ve maiyettekiler.
HERNAN, selamlayarak
Naslsnz?
DON RICARDO, ona doru yrr, eilerek
Ekselans! Senin saadetinle
Biz de mesuduz.
DON FRANCSCO, Dona Sol'a hayran hayran bakarak
Allah! Vens'e bakn hele!
DON MATIAS
Dorusu bahtiyarz... Gece ortasnda gn.
DON FRANCSCO, Don Matias'a gelin odasn gstererek
Az sonra bu odada neler olacak dn!
El ayak ekilip de misafirler dnd m,
Kaplar kapanp da, klar bir snd m,
nsan bir peri olup ieriye dalmal...
Hey Allah hey!
DON SANCHO, Don Matias'a
Vakit ge artk izin almal...
(Hepsi gidip gelinle gveyi selmlar, sonra bir ksm kaplar, bir ksm dipteki merdivenden
kar.)
HERNAN, onlar geirerek
Haydi uurlar olsun!
DON SANCHO, geride kalr,
HERNAN'nin elini skarak Saadetler dilerim.
(kar.)
(HERNAN'yle Dona Sol ba baa kalrlar. Uzaklaan ayak sesleri ve grltler yava yava
kaybolur. Btn bu sahne boyunca mzka sesleri ve klar ar ar uzaklar ve sner.
Yava yava gece ve sessizlik hkim olur.)
NC SAHNE
HERNAN, DONA SOL
DONA SOL
Hepsi de birer birer ekildi.
HERNAN, onu kollarna almaya alarak
Oh ekerim!
DONA SOL, kzarr ve geriler
Demek ki saat hayli ilerledi.
HERNAN
Meleim!
Ne kadar tez ba baa kalsak yine ge...
DONA SOL
Beyim,
Grlt, kalabalk beni ok yoruyordu.
Ne dersiniz, bu nee, bu cmb, bu uultu
deta saadeti uyuturuyor.
HERNAN
Evet!
Saadet hi akaya gelmez, .sevgilini, gayet
Haklsn. Saadet bir kitabedir, seneler
Tuntan kalplere onu bin itinayla iler.
Hazzn iek yamuru altnda rselenir.
Glmseyii bile, kahkahadan fazla, bir
Alay andrr.
DONA SOL
Tebessm m, gne mi
Gzlerinizde yanan?
(HERNAN onu kapya doru srklemek ister. Dona Sol kzarr.)
Durun az sonra.
HERNAN
Peki!
yle olsun. Kalalm... Ben esirinim, emret!
Seni memnun etmekten daha byk saadet
Olur mu? Ne dilersen ba stne. Senin her
Arzun makbul, her arzun mukaddes... Emret yeter.
stiyorsan gleyim, istiyorsan arklar
Syleyeyim... Yreim yanyormu, ne kar!
Yanarda lvlarn barnda bosun, emret!
Volkan lhzada sner, yamalarn cennet
Gibi balar, bahelerle donatr... Sana ne,
Varsn yrei alev alev tutusun... O, byne
Ram olmu bir bendedir. Madem ki gnln iek
stiyor, ba stne! Lvlar hemen snecek,
Gller fkracaktr barndan...
DONA SOL
Benim gibi
Zavall bir kadna ne iltifat HERNAN!
HERNAN
Bu isim nerden kt kuzum?... Allah akna
Hafzanzdan silin u HERNAN'yi
Bana Unuttuum maziyi ihtar eden bir ad bu!
Evet, bir rya gibi hatrlyorum... Doru,
Bir zamanlar HERNAN adnda biri vard,
Gzleri, kl gibi, korku, dehet saard...
Galiba srgnd de.. Bildii tek lkrd
Vard: intikam... Evet, evet hatrlyorum...
ok eskiden bana da o talihsiz, o meum
HERNAN'nin lfm etmilerdi... Ama ben
Tanmyorum onu... Neme lzm, esasen
Blbl namelerinden, krlardan, korulardan
ok holanrm... Adm Aragon beyi Jean...
Dona Solun kocas olmakla bahtiyarm
DONA SOL
Oh! Beri de bahtiyarm.
HERNAN
Nerde paavralarm?
Darda braktm arklardan bana ne?
Uzun bir ayrlktan sonra baba evine
Dnyorum. Kapda beni nazl bir melek
Karlyor... lk iim oca atelemek...
Devrilen stunlar dikmek, camlar amak,
Avluyu temizlemek oluyor... Yaasn ak,
Yaasn nee! Hani burlarm, kulelerim.
Sorgucum. Kastilyalar meclisindeki yerim?
Gel Dona Sol! Utantan yanan pembelemi,
Gzlerin yerde... Artk babaayz ya! Gemi
Bir hayal... imdi onu sokmayalm hayata...
"Grdm, duydum ve yaptm" gibi lflar safsata...
O gnler hafzamdan silindi yaprak yaprak..
Hayata yeni batan, her eyi unutarak
Balyorum... Cinnet mi, yoksa hikmet mi, bilmem!
km, benimsiniz, tesi ne vazifem!
DONA SOL, HERNAN'nin "Toison d'Or" unu szerek
Bu siyah kadifenin stnde altn nian Ne kadar da ahane!
HERNAN
Ama onu bir zaman
Kraln boynunda da grmtnz...
DONA SOL
Sahi mi?
Farkna varmamtm. Sizden bakas beni
Ne alkadar eder? Onu gzelletiren
Ne atlas, ne kadife, sadece sendeki ten...
Dkm benim... Ne kadar da asil ve marursunuz!
(HERNAN onu srklemek ister.)
Az sonra, bir dakika... Gryorsun ya, sonsuz
Bir sevin iindeyim, alyorum... Haydi gel...
Birlikte seyredelim u muhteem, u gzel geceyi...
(Terasn parmaklna doru yrr.)
Canm benim! Ne olur bir dakika
yle bir hava alp dneriz. Bak mzka
Sesleri ve klar... Hepsi snd... Geceyle
Ba baa kaldk.. Sonsuz bir saadet bu! Syle,
Syle sana da yle geliyor mu? Tabiat
Uykuya dalm ama yine byk bir efkat
Ve anlayla bize gzclk ediyor... Bak,
Gklerde tek bulut yok... imdi her taraf mutlak
stirahatta, tpk bizim gibi... Gllerin
Sarho eden trn ba baa, derin derin
Koklayalm... Sesler de eridi, klar da...
Demin sen konuurken, karanlk ufuklarda
Ay da ykseliyordu... Onun titrek ziyas
Senin ak dolu sesin, gllerin ryihas
Ruhuma ayn anda doluyordu... yle en,
O kadar rahattm ki, iimden: "Artk lsen
Dona Sol!" diyordum hep...
HERNAN
Dnyay unutmamak,
Comamak kimin haddi! Sesin o kadar berrak,
O kadar semav ki, kanatlanan bir beste,
lh bir ark bu... Muhakkak ki bu seste
Fnilikten eser yok... Evet, seni dinlerken,
Kendini bir rman sularna terk eden
Bir yolcuya benziyor dncem... Vakit akam
Mevsim yaz... Vadilerde manzara prihtiam..
Ama, her an deiip bakalaan bu dekor,
Rya gibi lhzada silinip kayboluyor...
Zihnim de, dalgalara kaplan yolcu gibi.
Hayal meyal seiyor uzaklardan sahili:
Kendini hlyanzn akna terk etmi,
Srklenip duruyor...
DONA SOL
Bu skunet ne mthi!
Bu skt ne karanlk! Ne olur enginlerde
Bir yldz parldasa... Yahut da perde perde
Ykselen ili bir ses sarverse geceyi!..
Syle istemez misin?
HERNAN
Seni gidi hercai!
Daha demin ktan, arkdan kayordun...
DONA SOL
Balo baka. Krlarda cvldaan bir kuun,
imenlerde kaybolan bir blbln namesi,
Uzaklardan akseden nazl bir kaval sesi
Houna gitmez miydi senin de? Musiki bu!
Byl ahengiyle kanatlandrr ruhu...
Kalbimizde uyuyan emeller dile gelir,
lh bir koroya benzer musiki, bin bir...
(Karanlklarda, uzakta bir boru sesi...)
Duam kabul olundu!
HERNAN, titreyerek kendi kendine
Zavall kz!
DONA SOL
Bir melek
imden geenleri okumu olsa gerek...
Senin hayr melein herhalde...
HERNAN, ac ac
Evet, evet...
Benim hayr meleim...
(Boru tekrar duyulur HERNAN kendi kendine.)
Mutlaka o musibet:
DONA SOL, glmseyerek
Sizin av borunuzun sesi bu!
HERNAN
Deil mi ya!
DONA SOL
Serenad cemileniz demek?
HERNAN
Yar yarya...
DONA SOL
Nerde o souk balo, nerde bir av borusu!
Ormanlardan akseden bir destan uultusu!
Hele sizin borunuz olursa bu, Don Juan...
deta sesinizdir namelerinde coan...
(Boru sesi yeniden duyulur...)
HERNAN, kendi kendine
Kaplan aada pis pis uluyor, derdi malm...
ikrn istiyor...
DONA SOL
Don Juan, ne mesudum!
Bu nameler kalbimi sevinle dolduruyor
HERNAN, korkun bir tavrla ayaa kalkarak
Bana Don Juan deme. HERNAN de! Demin hor
Grdm mazi ite alyor... O meum
Lkabmdan kurtulmak ksmet deilmi!
DONA SOL, titreyerek
Kuzum,
Birden ne oldu size?
HERNAN
htiyar!
DONA SOL
Allahm bu
Ne korkun bak! Neniz var?
HERNAN
htiyarn zoru
Benimle! Karanlkta glen o! Baksanza...
DONA SOL
Bakaym m, nereye? Allahm, bamza
Bu da m gelecekti! ldrdnz m? Kimmi
Bu ihtiyar?
HERNAN
htiyar ite!
DONA SOL, diz kerek
Nedir bu mthi
Sr? nnde diz kp yalvaryorum, syle!
Ne oldu sana?
HERNAN
Yemin ettim
DONA SOL
Yemin mi, kime?
(HERNAN'nin btn hareketlerini endieyle takip eder. HERNAN birdenbire duralar, elini
alnna gtrerek.)
HERNAN, kendi kendine
Azmdan kayordu az daha... Hayr hayr,
Bu korkun maceray o hi duymamaldr.
(Yksek sesle.)
Kime mi? Hi kimseye... Samaladm galiba.
Ne dedim?
DONA SOL
Dediniz ki:
HERNAN
Hezeyand, aldrma...
Biraz rahatszlandm, gryorsun korkacak
Bir ey yok.
DONA SOL
yi ama bir aresine baksak...
Cariyen emrindedir. Ne arzun varsa syle...
(Boru tekrar almaya balar.)
HERNAN, kendi kendine
ikrn istiyor! rpnmamz nafile,
Bir kere yemin ettik...
(Kl ve haner yerlerinin bo olduu kemeri yoklayarak.)
Kemerim bombo yazk!
Bu horcu daha nce deyip kurtulsaydk!...
DONA SOL
Iztrabnz ok mu?
HERNAN
Eski bir yaradr bu,
Birden alverdi, gemi gibiydi...
(Kendi kendine.)
Onu
Uzaklatrmalym.
(Yksek sesle.)
Sevgilim dinle beni!
Herhalde hatrlarsn, bir kutum vard, hani
Eskiden hep yanmda bulundururdum...
DONA SOL
Evet,
Hi bilmez olur muyum! Ama, ne mnasebet?
Ne yapacaksn onu?
HERNAN
Kutuda kck bir
ie var, iinde de mucizeli bir iksir.
ektiim aclara bir son verir ihtimal...
Ko onu getiriver!
DONA SOL
Peki efendim derhal!.
(Gelin odasnn kapsndan kar.)
DRDNC SAHNE
HERNAN, yalnz
Bir sra saray gibi nasl yklverdi
Saadet ryalarm! Bir bayku kanat gerdi
Ufkumda. Baltazar rperten alev harfler
Me'um lklarnda canland birer birer!
Yaman bir oyunu bu felein!
(Derin ve ihtill bir hlyaya dalar. Sonra birden silkinerek.)
Ama tuhaf!
Ne gelen var, ne giden! Skt iinde etraf...
Aldandm m?
(Siyah dominolu, maskeli merdivenin yukarsnda grnr.)
(HERNAN donakalr.)
BENC SAHNE
HERNAN, MASKEL
MASKEL
"Ne sret alrsa alsn devran,
Emin olabilirsin, bana "l!" dediin an,
Ne saatin hkm var, ne yerin... Boruyu al,
tesine karma, verdiim sz derhal
Yerine getiririm." Bu yeminin ahidi
llerdi. Ne oldu vadimiz?
HERNAN, alak sesle
Oymu!
MASKEL
Hadi,
Lzumu yokken beni evine kadar yordun.
Hazr ol, vakit tamam.
HERNAN
Peki ne istiyorsun?
Ne yapmam lzm, syle?
MASKEL
Hem zehir, hem de haner
Getirdim. Hangisini seersen se!. Beraber
kacaz sefere.
HERNAN
yle olsun,
MASKEL
Tanrya
Dua etmeyelim mi?
HERNAN
Ne lzumu var!
MASKEL
Pekl!
Haner mi istiyorsun, zehir mi ieceksin?
HERNAN
Zehri tercih ederim.
MASKEL
Gzel! i unu bitsin!.
Bu i.
(HERNAN'ye kk bir ie sunar, HERNAN benzi atarak ieyi alr.)
HERNAN, ieyi dudaklarna yaklatrr, sonra irkilerek
Ah dk! Ne olur. Yarna kadar sabret!
Kalbinde merhametten eser kalmsa ayet,
nsanlkla her trl ilgini kesmemisen,
Bizim gibi canlysan, cehennem ateinden
Frlayan habis bir ruh, bir hayalet deilsen,
mrnde bir kerecik sevmisen, sevilmisen,
Yirmisinde olmann, canana kavumann
Sonsuz saadetine ainaysan, bir kadn
Sinende rpermise... Yarna kadar bekle...
MASKEL
Teklife bakn hele! Ayol sen ldrdn m?
Alay m ediyorsun? lm saatin oktan ald!
Ne bekliyorsun? "Ya sabr" m ekeyim btn gece? Kahrmdan
atlayp leyim mi, tan yeri aarmadan?
Yarn seni kim teslim edecek Azraile?
Yama yok delikanl, yama yok. Son menzile
Beraber gideceiz.
HERNAN
Bu kadar da fazla!
blis! Sana itaat, etmeyeceim!
MASKEL
l
Senden byle bir cevap beklenirdi, hakkn var.
Yemin etmitin ama bir yeminden ne kar!
Zaten neyin stne ant imitin? Bir hiin!
yle ya! Ecdadnn ruhunayd bu yemin.
Ecdat, babann ruhu: bunlar tez unutulur!
Zaten teden beri genler unutkan olur.
HERNAN
Babam, babam! Nerdeyse ldracam!
MASKEL
Bo ver!
st taraf basit bir kaltabanlk!
HERNAN
Dk...
MASKEL
Yeter!
Madem ki spanyann en asil hanedan,
En nl evltlar, kallelii, yalan
Bir elence sayyor, Allasmarladk!
(Maskeli gitmek zere bir adm atar.)
HERNAN
Gitme!
MASKEL
Yani?
HERNAN
Zalim ihtiyar!
(ieyi alr.)
Cennetten cehenneme
Yuvarlanmak!
(Dona Sol ieri girer, dipte ayakta duran maskeliyi grmez.)

ALTINCI SAHNE
Evvelkiler, DONA SOL
DONA SOL
Kutuyu bulamadm.
HERNAN, kendi kendine
Onun byle bir anda kagelmesi!
Felket!
DONA SOL
Hayret!
Sesimi duyar duymaz nasl da sendeledi!
Niin benden korkuyor? Elindeki ne? Hadi,
Hadi cevap ver!
(Dominolu yaklar, yznden maskesini karr. Dona Sol bir lk atar, Don Ruy Gomez'i
tanmtr.)
Zehir mutlaka!
HERNAN
Ey, yarabbi!
DONA SOL, HERNAN'ye
Ben size ne yaptm ki? Neden bir ocuk gibi
Aldatmaya kalktnz beni, Don Juan? Nedir
Bu korkun sr?
HERNAN
Saklamak zorundaym senden. Bir
eref borcu. Vaktiyle hayatm kurtaran
Dke vdeylemitim. Arzu ettii zaman
lecektim. Aragon, Silvaya bu borcunu
Elbet deyecekti.
DONA SOL
Ben bilmem onu bunu!
Vaatleriniz beni ilgilendirmez. Zaten
Bana ait deil mi hayatnz?
(Don Ruy Gomez'e.)
Kimseden
Korkmuyorum. km, kuvvetliyim! Bilin ki
Onu herkese kar koruyacam.
DON RUY GOMEZ hareketsiz
Peki
Ettii bir yemine kar nasl korursun?
DONA SOL
Ne yemini?
HERNAN
And itim.
DONA SOL
Hayr! Samalyorsun!
yle ey olmaz! Bu bir cinayet! Bir suikast!
lgnlk basbaya!
DON RUY GOMEZ
Haydi dk!
HERNAN
Beni rahat
Braknz Dona Sol! Dke sz verdim, Sonra
Ruhu muazzeb olur babamn.
DONA SOL, Dem Ruy Gomez'e
Maaralara
Sokulup kaplanlarn yavrularn almak,
Sizin iin ok daha hayrldr muhakkak
Elimden sevgilimi almaya kalkmanzdan!.
Tanmyorsunuz hi Dona Sol'u. Bir zaman
htiyarsnz diye acyarak, ekingen,
Uysal grndm. Ama ztrapla nemlenen,
Gazapla imekleen gzlerime bir bakn!
(Koynundan bir haner kararak.)
Bir bakn u hanere! lgn ihtiyar! Sakn
zerime vurmayn Don Ruy; sonra karmam!
Unutmayn ki ayn soydanz sayn amcam!
Ama z kznz da olsam yine nafile...
Vay onun hayatyla oynayacak gafile!
(Haneri elimden frlatr, Dkn ayaklarna kapanarak.)
Ayanza kapanp yalvaryorum! Bize
Merhamet edin n'olur, acyn hlimize!
Efendimiz nihayet zavall bir kzm ben.
Saman alevi gibi parlayp snveren
Bir kuvvet! Bir hamlede krlyor iradem.
Karnzda diz kp yalvaryorum. Kerem
Buyurun da acyn bize!
DON RUY GOMEZ
Bu ne muhabbet!
HERNAN
Alyor musun?
DONA SOL
Hayr, hayr raz olamam
lmene, canm benim!
(Don Ruy Gomez'e.)
Amcacm! Bu akam
Bir byklk gsterin. Sizi de canm gibi
Severim, grrsnz.
DON RUY GOMEZ
Evvel onu tabi!
Artakalan sevgi de, gnl ho olsun diye,
Fakire sunulacak! Ne ahane hediye!
Gnlm alev alev tututuran bu hasret
Zoraki sevginizle dinecek ha! Ne gaflet!
(HERNAN'yi gstererek.)
Her ey o! Gnlnzde yalnz o yaayacak.
Gayet ltufkrsnz fakire kar, ancak.
Ben ne yapaym sizin dostluunuzu? Demek
Tahta o kurulacak, sevecek, sevilecek
Ve sonra arada bir insafa gelecek de
"una da iltifat et yazktr" diyecek de
Glmseyeceksiniz. Avutulmam m gerek?
Sylenecek lflar o size retecek.
inden kfrederek a gzl dilenciye
Kadeh artklarn uzatacak i diye.
Rezalet, kepazelik... Yo, yo; fazla uzattk
Bu meseleyi. Hadi iiver unu artk.
HERNAN
Vdettim, tutmalym!
DON RUY GOMEZ
Hadi!
(HERNAN ieyi dudaklarma yaklatrr, Dam Sol koluna aslr.)
DONA SOL
Ltfen biraz dur.
Allahakna beni dinleyin.
DON RUY GOMEZ
Nasl olur?
Mezar hazr, vaktim yok.
DONA SOL
Bir lhza, efendimiz!
Don Juan'm bir lhza! Ne kadar zalimsiniz!
Sizden ne istiyorum, sadece bir dakika.
te btn temennim bundan ibaret. Baka
Ltuf istemiyorum. Yalnz bu bahtsz kadn
zin verin de biraz, yreini boaltsn!
Brakn konuaym.
DON RUY GOMEZ, HERNAN'ye
Hadi!
DONA SOL
Efendilerim!
Korkudan titriyorum! Ne ktym kaderim!
Ben ne yaptm sizlere?
HERNAN
Allahm bu feryatlar
Kalbimi paralyor!
DONA SOL
Daha bin bir szm var,
Syleyecek.
DON RUY GOMEZ, HERNAN'ye
lmden kurtulu yok!
DONA SOL, hep HERNAN'nin koluna asl.
Don Juan!
Ne olursun! Szm bitireyim. O zaman
Yine istediini yaparsn.
(HERNAN'nin elinden ieyi kapar.)
Oh, aldm ya!
(ieyi HERNAN'nin ve aran ihtiyarn yzne doru kaldrr.)
DON RUY GOMEZ
Besbelli yanl kap almz. Biz buraya
Hatunlarla sohbete gelmemitik. Madem ki
Burada aradm erkek yerine iki
Kadn karsndaym, hoa kal Don Juan.
Atalarna kar gsterdiin saygdan
Pek mtehassis oldum. Yeminlerini nasl
Tuttuunu ahrette baban duymal asl.
Ona haber vermeye kouyorum.
(kmak niyetiyle bir iki adm atar, HERNAN durdurur.)
HERNAN
Durun dk!
(Dona Sol'a.)
Oh! Dinle. Yalvarrm Dona Sol! Benim kk
Dmemi ister misin? Syle, mahere kadar
Aln erefsizlikle damgal, bir sahtekr,
Bir kalle, bir kaltaban hayat yaamama
Gnln raz olur mu? Ne olur! Ac bana.
Lyemut ruhlarmz akna, ver u zehri.
Beni seviyorsan ver!
DONA SOL, dnceli
stiyor musun? Peki!
(Zehri ier.)
Al ite!
DON RUY GOMEZ, kendi kendine
Meer ona getirmiiz!
DONA SOL, HERNANye yarya kadar boalan ieyi vererek.
Alsan a!
HERNAN, Ruy Gomeze
Beendin mi?
DONA SOL
Gcenme! Yarsn da sana
Braktm.
HERNAN, ieyi alarak
Of! Allahm.
DONA SOL
Sen olsan dinlemezdin.
Yars Dona Sol'un hissesidir demezdin.
Dini btn bir zevce yrei yok ki sende.
Bir spanyol kznn lgn ak nerede,
Nerede senin akn! Ama yreim rahat:
nce ben itim zehri, serbestsin artk.
HERNAN
Heyhat!,
Ne yaptn zavall kz!
DONA SOL
Sen yle arzu ettin.
HERNAN
Pek feci bir lm bu!
DONA SOL
Feci mi dedin, niin?
HERNAN
Bu zehrin ifas yok!
DONA SOL
Adam sen de.. Bu gece
Seninle bir arada yan yana, beraberce
Yatacak deil miydik? Kuty ilte de bir,
Mezar da...
HERNAN
Babacm! Bana gcenmisindir.
Benden alyorsun, seni unuttum diye.
(ieyi azna gtrr.)
DONA SOL, zerine atlarak
Allahm bu ne ac? Dokunma o ieye.
Frlat onu elinden! uurum kayboluyor.
Ne yaman zehirmi bu! Damarlarm bir kor
Gibi tututuruyor, bin dili bir ifrit bu!
Paralyor, yrtyor ve didikliyor ruhu.
nsan nasl bu kadar ztrap ekebilir!
Ateten de betermi meer bu lanet zehir!
Yalvarrm, oh! Sakn ime onu! Yanarsn!
Kvranrsn acdan.
HERNAN, Don Ruy Gomez'e
Ne kadar da gaddarsn!
Onun iin baka bir zehir seemez miydin?
(Hernami ier ve ieyi frlatr.)
DONA SOL
Ne yapyorsun?
HERNAN
Ben mi? Sen ne yaptnsa demin.
DONA SOL
Gel yiidim, gel canm! Hadi gel kucama!
(Yan yana otururlar.)
Iztrabn ok mu?
HERNAN
Yoo.
DONA SOL
Zifaf gecemiz.. Ama,
Nianln fazla solgun, deil mi?
HERNAN
Off.
DON RUY GOMEZ
Kaderin
nne geilmiyor!
HERNAN
Allahm! bu ne hazin
Tecelli! Dona Sol'um azapla kvranrken
Byle seyirci kalmak!
DONA SOL
zme kendini! Bak ben
imdi daha iyiyim Seninle biraz sonra,
Yepyeni, prl prl, apaydn ufuklara
Kanat amak ne byk bir saadet! Yan
yana Daha ho, Daha gzel, daha hr bir cihana
Doru yola kalm! p beni. Bir defack
Olsun p!
(Kucaklarlar.)
DON RUY GOMEZ
Kara bahtm!
HERNAN, zayflayan bir sesle
Ne mutlu bana! Artk
Dinlenebileceim.. Hayatm girdaplar
Kuatm, hayaletler evrelemi. Ne kar?
Madem ki bu mihnetli yolculuun sonunda
Uyumam mukaddermi sevgilimin koynunda.
krler olsun sana, Ulu Tanrm, krler!..
DON RUY GOMEZ
Ne mutlu onlara!
HERNAN, gitgide zayflayan bir sesle
Gel, Dona Sol'um, bak her yer
Karard. Iztrabn var m?
DONA SOL, sesi HERNAN'ninki kadar snk.
Yo!
HERNAN
Karanlkta
Iklar prldyor, gryor musun?
DONA SOL
Daha
Grmyorum.
HERNAN, ini ekerek
Oh, ite!
Der
DON RUY GOMEZ, HERNAN'nin ban kaldrr, ba tekrar der.
lm!
DONA SOL, salar darmadank yerden yar dorularak
lm m? Hayr!
Hayr, ne mnasebet! Yatm uyumaktadr.
Uyuyoruz. O benim kocam. Gryorsun ya!
Birbirimizi nasl seviyoruz!.. uraya
Uzanverdik. Bizim zifaf gecemizdir bu!
(Eriyen bir sesle.)
Sayn Mandoza beyi, uyandrmayn onu..
Yorgun.
HERNAN'nin yzn kendi tarafna evirerek.
Canm! Yzn bana dn! Yakna gel!
Yakna.
O da der
DON RUY GOMEZ
ld! Vah!
Elceza min cins - il amel!
Kendini ldrr