Allerjik rinit

Allerjik rinit (saman nezlesi), toplumda sık görülen

allerjik hastalıkların en önemlilerinden biridir.
Özellikle allerjik olan anne ve/veya babaların
çocuklarında görülme sıklığı daha fazla olan bu
hastalık; endüstriyel gelişmiş ülkelerde, çevre
kirliliği gibi faktörlerin artması ile giderek
artmaktadır. Hastalığın başlama yaşı genellikle
küçük yaşlarda olmakla birlikte, ileri yaşlarda da
başlayabilir. Hastalık genllikle allerjik konjonktivit
(göz nezlesi), allerjik sinüzit veya astımla birliktelik
gösterebilir.

Allerjik rinit hayatı tehdit etme özelliği olmayan

ancak hastanın konforunu belirgin şekilde bozan bir
hastalıktır. Bu hastalıkta özellikle hastalar belirli
bir allerjen ya da allerjenlerle karşılaştığı zaman
şikayetler ortaya çıkar. Hastanın şikayetlerinin
orrtaya çıkabilmesi için hastanın en azından
sorumlu allerjenle daha önceden bir kez
karşılaşmış ve ona duyarlı hale gelmiş olması
gereklidir.

Allerjik rinit genel anlamda 3 ayrı kategoride

incelenebilir:

1. Yıl boyu süren allerjik rinit,

2. Mevsimsel allerjik rinit,
3. Yıl boyu süren ancak, mevsimsel artışlar
gösteren allerjik rinit.

Bu hastalıklarda
Akut Tonsillofarenjit allerjiyi ortaya çıkaran allerjenler
hastalığın
Genelliklegörülme zamanını
aerosolize üst solunum yolu sekresyonları,belirler. Örneğin
bazan nazofaringeal yıl
ve orofaringeal mukoza ile
temas (diş fırçası…) ve nadiren de gıdalar ve gaita ile bulaşan mikroorganizmaların ortaya çıkardığı bir
boyu allerjik rinit
hastalıktır. Etken genel
çocuklarda Immüniteyianlamda mite
bozan bir hastalık yoksa (ev
ya viral tozu
(% 15-40), ya da grup A beta
hemolitik streptokok (GABHS)’dur (% 30-40). Yetişkinlerde ise % 30-60 viraldir, % 5-9 görünen
akarı)’GABHS
larayanındabağlıdır; mevsimsel
diğer streptokoklar, allerjikM. pneumoniae
N. gonorrheae, A. hemolyticum, rinit ise ve C.
pneumoniae etken olarak karşımıza çıkmaktadır. Tonsillofarinjite en çok neden olan viruslar Ebstein-
genel anlamda
Barr virus, adenovirus polen (ağaç,
ve herpes simplex’dir. ot,
Yüzde 20 –yabani ot,saptanamamaktadır.
60 vakada ise etken hububat
poleni)’ leremukozayabağlıdır.yapışmasındaYılyetersizlik
boyu sürenparsiyel
ve yetişkinlerde mevsimsel
GABHS tonsilliti daha çok 2 yaşın üzerindeki çocuklarda görülür. İki yaş altında maternal antikorlar ve
GABHS’un immünite nedeniyle nadirdir.

artışlı allerjik rinitlerde ise sorumlu allerjen hem

Klinik:
mite’lar hem
En önemli noktadegrup Apolenlerdir.
beta hemolitik streptokokYıl boyu
farinjitinin allerjik
tipik semptom rinit
ve bulgularının
değerlendirilmesidir (Genellikle kış ve ilkbahar aylarında, 0-6 aylık çocuklarda hafif ateş, burun akıntısı
bazen veev içerisinde
ekskoriasyon, yaşayan
6 ay – 3 yaş arasında hayvanlara
hafif ateş, nazofarinjit, (kedi,
servikal lenfadenopati, sinüzit ve otit,
3yaşından büyük çocuklarda ise tonsillofarinjit veya kızıl tablosu).
köpek, kuş gibi), bazen yıl boyu polenizasyon yapan
bitki polenlerine
Komplikasyonlar:
(parietaria= yağışkan duvar otu),
bezan Süpüratif
de hamam
sepsis, böceği çıkartılarına bağlı olabilr.
(servikal adenit, otitis media ve mastoidit, etmoidit, sinüzit, peritonsiller abse, pnömoni,
menenjit, osteomiyelit, septik artrit), non-süpüratif (akut romatizmal ateş, glomerulonefrit).

Tanı:
Tipik GABHS tonsillofarinjit bulguları ateş, tonsillofaringeal eritem ve eksuda, anterior servikal
Allerjik rinitte bulguların ortaya çıkabilmesi için
adenopati, burun akıntısı, ses kısıklığı ve öksürüğün olmaması ve beyaz küre yüksekliğidir. Bunların
hepsi pozitifse GABHS olasılığı çocuklarda % 60 – 70, yetişkinlerde ise % 20 – 30’dur. Dolayısıyla,
allerjenle kontağın olması gerekir demiştik; bu
sadece klinik bulgulara bakarak, tedaviye karar vermek doğru bir yaklaşım değildir. Bu yaklaşım ancak
mikrobiyolojik tetkik yapma olanağı hiç yoksa, kullanılabilir.
anlamda özellikle ev tozu akarı ile her zaman
karşılaşmak
Mikrobiyolojikmümkündür.
Değerlendirme: Özellikle ev içi ortamda
geçirilen• akşam
Hızlı strep testi:ve gece
Duyarlılığı % 76 –uyku saatleri
87, spesifisitesi ise % 100’dür.allerjenle en
Dolayısıyla test pozitifse

çok kontakt edilen saatlerdir. Böyle olunca

hasta GABHS tonsillofarinjiti kabul edilerek tedavi edilebilir, test sonucu negatifse veya testi
uygulamak mümkün değilse boğaz kültürü alınmalıdır.
• Boğaz kültürü: Kültürün alınma yöntemi son derece önemlidir. Eküvyonun ucu dile
hastalara değdirilmemeli,
özellikle sabahları
tonsiller üzerinde saat yönüuykudan kalktıklarında
hizasında 360 derecelik tam bir dönüş hareketi
yapılmalı ve ayrıca farinks duvarına da sürtülmelidir. Her ne kadar direk temaslarda bulaşma
allerjik rinitoranı bulguları
% 35 ise de, semptom gösterirler. Oysa
olmadığında akut romatizmal ateş vepolen
glomerülonefrit
gelişmediğinden, asemptomatik aile üyelerinde ve okul yada kreş arkadaşlarında kültür
allerjisi olankontrolu hastalar
ve tedavi önerilmez. o Hastalardan
bitkinin tedavi polenizasyon
sonrası rutin kontrol kültür veya hızlı strep
testi alınması da gereksizdir. Burada dikkat edilmesi gereken iki nokta vardır:
yaptığı mevsimde bulgu verirler.
1. 1. 1. 1. GABHS tonsilliti genellikle kendiliğinden
düzelen bir enfeksiyondur ve en çok korkulan komplikasyonu
olan akut romatizmal ateş 9 günlük semptomlu (özellikle ateş)
Bulgular: bir dönem sonrasında ortaya çıkar. Ayrıca çok erken
başlanan antimikrobik tedavi yeterli parsiyel immünite
gelişmesini önler ve hastaların tekrar tekrar GABHS
tonsillofarinjiti geçirmesine neden olur.
2.
Allerjik rinitli hastalarda allerjenle karşılaştıktan
2. 2. 2. Hastalar tedavinin ilk 24 saati boyunca
bulaştırıcıdır. Bu nedenle bu sürede respiratuvar izolasyon
önlemlerinin alınması gerekir.
sonra dakikalar içerisinde hapşurma, burunda
kaşınma, burun akması ve/veya burun tıkanıklığı
olur. Bu kişilerde devamlı bir burun çekme, burun
Yine bu kişiler çocukluklarından beri burunlarını
avuç içleri ile yukarı doğru sildiklerinden dolayı bu
harekete allerji selamı, burun üstünde oluşan yatay
çizgiyeAyırıcı
deTanı: allerji çizgisi denilir (şekil-2). Hastalarda
özel bir yüz
Difteri, görünümü
enfeksiyöz dahi
mononukleozis, primer oluşabilir
herpetik (şekil-3).
tonsillit, agranülositoz, Bu
adenovirus tonsilliti,
posttonsillektomi sendromu.
hastalarda genelde allerjik konjonktivit (göz
nezlesi) te eşlik ettiği için gözlerde yanma, batma,
Tedavi:

kaşınma, sulanma
İlk seçenek gibi V’yi
ilaç penisilindir. Penisilin bulgular
günde 3 – 4 kez,da 10 gün
güvenilemeyen hastalarda tek doz benzatin penisilin G tercih edilmelidir.
görülebilir.
süre ile kullanacağına Yine

bu hastalarda eğeramoxicillin,
Etkili diğer ilaçlar ampisilin, allerjik sinüzit
sulbactam varsa,
/ ampicillin, amoxicillin geniz
/ clavulanat, erithromycin ve

akması, pahalıbaşve genişağrısı, gece ilaçlargelen öksürük nöbetleri

diğer makrolidler, azitromycin, clindamicin, lincomycin ve sefalosporinlerdir. Ancak allerji yoksa daha
spektrumlu antibakteriyel yerine penisilinin tercih edilmesi uygun olur. Penisilin
allerjisi anafilaksi tipinde değilse sefalosporinler (örneğin sefaleksin) kullanılabilir. Anafilaksi söz
olabilir. Astımın
konusu ise yada tolerans da varsabirlikte
(MBC / MIC > 32)görüldüğü
makrolidler, azalidlerhastalarda,
veya clindamycin kullanılabilir.

nefes darlığı,
Hasta ve ailesinehırıltlı solunum,
mutlaka hastalık göğüste
hakkında bilgi verilmeli, sıkışma
viral olduğu düşünülen vakalarda
antibakteriyel ilaçların yararı olmayacağı anlatılmalıdır. Ayrıca boğaz ağrısı hastayı rahatsız edecek
hissi, öksürük gibi bulgular olabilir. Özellikle allerjik
kadar fazla ise aspirin dışındaki (Reye sendromu riski nedeni ile) ağrı kesiciler kullanılabilir. Ağrının
giderilmesi için sıvı gıdalar, yumuşatıcı pastiller de yararlı olabilir. Tuzlu su (1 çay bardağı suya 1 silme
rinitli hastalarda antiallerjik (antihistaminik)
çay kaşığı tuz) ile gargara da önerilebilir. Semptomlar GABHS saptanıp tedavi verilen vakalarda 48
saat, viral olduğu düşünülen vakalarda ise 5 – 7 gün içinde düzelmezse, hastanın kontrole ilaç gelmesi

aldıktan sonra bulgularda belirgin gerileme olur.

istenmelidir.

Hastalığın tanısı:
GABHS Taşıyıcılığı:

Boğaz kültüründe GABHS saptanan, semptomu olmayan ve ASO’su yüksek olmayan hastalardır. Bu
hastaların tedavisinde penisilin ile birlikte, 4 gün süre ile rifampicin veya clindamycin veya lincomycin
Allerjik rinitli hastalar uzun süre grip zannedilip
önerilmektedir.

yanlış Tekrarlayan
tedaviler uygulanabilir. Eğer ailesinde allerjik
Tonsillitlerde Tonsillektomi Endikasyonları:
hastalık hikayesi olan bir kişi ise allerjik rinit, hasta
Solunum yetersizliği, beslenme yetersizliği, GABHS’a bağlı tonsillofarinjit atak sayısının yılda en az 4
ve hekimin
veya en az 5aklına daha
gün iş veya okuldan erkenden
uzaklaşmaya neden olmasıgelir. Hastalarda
veya en az bir atakta peritonsiller abse veya solunum yolu obstruksiyonu nedeniyle hospitalizasyona
şartıyla 3 olması.

allerjik rinit düşündükten sonra, öncelikle burun içi

Korunma:
mukoza muayenesi yapılır. Burun içi mukozası
Etkili bir aşı mevcut değildir. Akut romatizmal ateş geçirmiş hastalar dışında, özellikle tekrarlayan
ödemli, şiş ve
tonsilofarenjit soluktur.
atağını önlemek amacıylaBu özelliği
kullanılan ile gripten
penadur profilaksisinin ayrılır.
yararı gösterilememiştir.

Bu hastaların kan testlerinde total IgE yüksektir.

Ayrıca kanlarındaki eozinofil sayısı artmıştır. Yine
Cevap: Akut Bronşit
kan testinde allerjene spesifik IgE saptanabilir
Akut Bronşit
(RAST gibi metodlarla). Bu hastalarda tanıyı
desteklemek
Tanım
ve sorumlu allerjeni saptamak için
için cilt testleri uygulanır. Cilt testleri içerisinde
özgüllüğü ve duyarlılığı en yüksek olan test ön kol
iç yüzüne ya da sırta uygulanabilen prick (delme)
yüzüne bir damla allerjen eksteresi damlatılır ve
üzerinden deride ince bir iğne ucu ya da özel prick
test ucu ile küçük bir delik açılır. Delik derinin
Akut bronşit bronş adı verilen büyük solunum yollarında virus, bakteri ve mantarlar tarafından
sadece üstakuttabakasını kapsar. 15 dakika sonra
oluşturulan akut bir iltihabi hastalığıdır. Ayrıca asidik ve alkali maddelerin solunması ile de iltihabi
olmayan bronşit tablosu da gerçekleşebilir.

ciltte oluşan
Etkenler kızarıklık ve kabarıklık ölçülür ve kayıt
Akut bronşit yapan nedenlerin başında solunum yolları virusları yer almaktadır. Akut bronşit
edilir. vakalarının
Test yaparken pozitifCoryza
ekserisi İnfluenza, Parainfluenza, ve(nezle)
negatif kontrol
virusu, Adenoviruslar ve Respiratory
syncytial viruslarla meydana gelir.
mutlaka uygunlamalıdır. Pozitif kontrol olarak
Bakterilerle meydana gelen akut bronşit nispeten daha seyrektir. Akut bronşite sebep olan
histamin, negatif
bakterilerin
gelmektedir.
kontrol
başında Hemophilus olarak
influenza, Pnömokoklar,serum
Streptokoklar,fizyolojik
ve Stafilokoklar

kullanılır.
Nadiren Pozitif kontrol
Candida ve Aspergillosa optimum
türü mantarlar birneden
da akut bronşite değerlendirme
olabilirler.

için mutlaka
Şikayetler en az 3 mm kabarıklık göstermelidir.
Genellikle hastalık burun ve boğaz enfeksiyonu şeklinde başlar. Bazen de üst solunum yollarına ait
Diğer test sonuçları
herhangi bir şikayet olmaksızın bu değere
akut bronşit göre
tablosu kendini değerlendirilir.
gösterebilir.

Negatif kontrol
Hastalığın desık mutlaka
başlangıcında tekrarlayan ve kurunegatif sonuç
bir öksürük vardır. Birkaç gün sonra öksürükle
beraber balgam çıkarma şikayeti de olaya dahil olur. Önceleri normal vasıflarda olan balgam, bir
vermelidir.
süre sonra iltihaplı bir özellik kazanır.

Bazı vakalarda yüksek ateş, halsizlik, kırgınlık şikayetleri de görülebilir. Bir kısım hastada büyük
hava yollarının tahrişine bağlı olarak gelişen göğüs ağrısı da bulunabilir.

Prick cilt testinin negatif bulunduğu ama ısrarla

Fizik Bulgular
Fizik muayene bulguları normal olabilir. Solunum yollarının ödem ve koyu balgam ile tıkanmış olduğu
allerji durumlarda
düşünülen vakalarda
ronküs denilen ise Bronşlarda
anormal sesler duyulabilir. cilt içine bir miktar
yumuşak balgam varsa ral adı
verilen anormal solunum sesleri duyulabilir. Raller genellikle her iki akciğer sahasında yaygın olarak
allerjenestersi verilerek
duyulursa da bazı sahalarda yapılan
daha az, bazı sahalarda dahaintra dermal test
belirgin olabilir.

pozitifTanı
sonuç verebilir. Fakat bu test hem prtik
Akut bronşitte solunum yollarının tutulması ve akciğer dokusunun normal olması nedeniyle akciğer
değil, hem de bazen sistemik allerjik reaksiyonlara
grafisi normal olarak bulunabilir. Bazı vakalarda akciğer dokusu da iltihaptan etkilenebilir ve akciğer
grafisinde solunum yolları ve damarsal yapılarda belirginleşmeler izlenebilir.
yol açabileceği ve aynı zamanda özgüllüğünün
yeterlihızında
olmaması
artış görülebilir. nedeni ile etken
çok seçilen
ya da mantarbir test
Bakterilerin neden olduğu akut bronşitte kanda beyaz küre hücrelerinin sayısında ve kan çökme
Balgam tetkiklerinde bakteri üretilebilir, virusların
tespit edilmesi zordur.
değildir.
Akut bronşit tanısı hastanın şikayetleri, muayene bulguları ve laboratuar tetkikleri bir arada
değerlendirilerek konulur.

Kesin Tedavi
tanı için ise özellikle araştırma amaçlı
çalışmalarda
gerekli değildir. burun basıncını ölçen amfizem
yaşlıların, kalp hastalarının, aletler yardımı
Hastanın odası sıcak ve nemli olmalıdır. Ateşsiz ve hafif seyirli akut bronşitlerde antibiyotik tedavisi
Küçük çocukların, ve kronik bronşitli

ile burun içine allerjen sıktıktan 15 dakika sonra

hastaların akut bronşitlerinde antibiyotik kullanılmalıdır. Yüksek ateşle seyreden olgularda mutlaka
antibiyotik verilmelidir.

burun Ateş
basıncı
ve ağrısı olantekrar ölçülür
hastalarda tedaviye (nazal
ağrı kesici-ateş düşürücüprovakasyon
ilaçlar eklenmelidir. Balgam
çıkaramayan hastalarda sürekli ve rahatsız edici kuru öksürük varsa öksürük kesici ilaçlar da
testi). başlanabilir.
BurunHastanın içi basınçta
balgam atması halindebelirli oranda
balgam söktürücü bir artış
ilaçlar kullanılmalıdır.

varsa pozitif olarak kabul edilir.

Hastalığın tedavisi:

Allerjik rinit için öncelikle, hastanın mutlaka