5.

REAKTF G KOMPANZOSYONU DENEY

5.1. DENEYN AMACI

Reaktif g kompanzasyonunu deneysel olarak gerekletirmektir . Bu
amala reaktif yk kavram zerinde durulduktan sonra cosfimetre ve reaktif
g rlesi incelen mesi yaplarak bir otomatik kompanzasyon dzeni tesis
edilecektir .

5.2. TEORK BLG

Reaktif g tketicileri olarak , elektrik tesislerinde kullanlan ve
manyetik veya statik alan ile alan btn iletme aralarn gz nne
alabiliriz . Bunlar reaktif gle beraber reaktif g de ekerler .

En belli bal reaktif g tketicileri olarak ;

Dk uyarmal senkron makinalar ,
Asenkron motorlar ,
Transformatrler ,
Bobinler ,
Havai hatlar ,
Redresrler ,
Endksiyon ve ark frtnalar ,
Kaynak makinalar ,
Fluoresan , civa buharl ve sodyum buharl lamba balastlar ile neon lamba
transformatrlerini sayabiliriz .

Yukardaki tketicilerde sz konusu olan reaktif g endktif
karakterdedir . kondansatrler , bota alan havai hat ve kablolar ile ar
uyarlm sekonder motorlar kapasitif reaktif g ekerler .

Tketiciler iin gerekli reaktif g , zel bir nlem alnmazsa ,
santrallerde retilen aktif gle beraber tketicilere ulatrlr . yapmayan ,
sadece bobinli devrelerde manyetik alan dourmaya yarayan reaktif akm
bylelikle , havai hatlarda , trafoda , tablo , alterler ve kablolarda lzumsuz
yere kayplara sebebiyet vermektedir.












~
Motor
Kablo
Hat
Kesici
DAGITIM
TRAFOSU
Trafo
Havai Hat
Trafo
Generator
REAKTiF AKIM
AKTiF AKIM



M
~
REAKTiF AKIM
AKTiF AKIM
G




Bu kayplar yok edilirse phesiz hatlar , trafolar ve kablolar daha
fazla aktif gle yklenebilecek veya bu iletme aralar ve kesicilerin daha
byk boyutlu seilmelerine gerek kalmayacaktr .

Reaktif enerjinin , santraller yerine tketicilere yakn paralel
kondansatrlerden temin edilmesine " Reaktif G Kompanzasyonu " ad
verilir .



Q


S S = P + j Q

P = S . Cos

Q = S . Sin
P





Q
S
1

Q
1



Q
2
S
2





1
2
P

P
1
= P
2


Bir tesisin sabit bir aktif g ektiini kabul ederek reaktif g
kompanzasyonunun etkisini yle inceleyebiliriz :

P
1
= S
1
x Cos 1 Kompanzasyondan nce ekilen aktif g
Q
1
= S
1
x Sin 1 Kompanzasyondan nce ekilen reaktif g
Devreye , tketiciye paralel kondansatr sokarak tesisin ebekeden ektii
Q
1
reaktif gcn Qc kadar azaltarak ebekeden sadece Q
2
reaktif gcnn
( Q
2
= Q
1
- Qc ) ekilmesini salarsak ;
P
2
= S
2
x Cos 2 = P
1
Kompanzasyondan sonra ekilen aktif g
Q
2
= S
2
x Sin 2 Kompanzasyondan sonra ekilen reaktif g
O halde reaktif gcn ebekeden ekilmesinin bir lt olarak cos yi dk
bir deerden daha yksek bir deere karmak iin gerekli kondansatr
gcnn ( Qc ) yle hesaplayabiliriz .

S
1
=
1
1
Cos
P
; S
2
=
2
2
Cos
P
=
1
1
Cos
P





Q
1
= P
1
x
1
1
Cos
Sin
= P
1
x 1 tg , Q
2
=
2
2
Cos
Sin
= P
1
x 2 tg
P Qc
1 X ) 2 1 ( tg tg


Burada S : ( kVA ) , P : ( kW ) ise Qc : ( kvAr ) dir .

rnek : Bir tesisin kurulu gc S
1
= 100 kVA , Cos 1 = 0,6 dr . cos 2 'yi
0,95 yapmak iin lzumlu kondansatr gcn hesaplaynz ( Qc = ? )

P
1
= S
1
x Cos 1 = 100 x 0,6 = 60 kW
Cos 1= 0,6 ise tg 1 = 1,333
Cos 2 = 0,95 ise tg 2 = 0,3286
Qc = 60 x 8 0,3286 - 1,333 ) = 60 x ( - 1,0047 ) = - 60,282 kVAr .
" - " iareti referans yn ile ilgilidir. O halde gerekli kondansatr gc
Qc= 60 kVAr dir .

5.3. KOMPANZASYON TESSNN ETLER

5.3.1) Alclarn Tek Tek Kompanzasyonu

Her cihaz kendine bal belli gte
kondansatrler ile tek tek kompanze
edilebilirler . burada da sigorta veya dearj
direncine gerek yoktur .





5.3.2) Grup Kompanzasyonu
Ayn balama cihaz zerinden beraberce devreye girip kan cihazlar
mtereken kompanze edilebilirler . burada da sigorta ve dearj direnlerine
gerek yoktur .












M
3~
M
3~
M
3~
M
3~
M
3~
M
3~

5.3.3 ) Merkezi kompanzasyon

Bir tesiste ok sayda endktif yk eken alc bulunuyor ve bunlar
dzensiz olarak devreye girip kyorlarsa , ekilen yk durumuna gre ayarl
bir kompanzasyon yapmak gereklidir . El ve otomatik alma durumlar ile
daima dzgn bir Cos seviyesi tutmaya allr . Kademeli olarak devreye
kondansatr sokup kartlarak bu ilem gerekletirilir . Projelendirilmesi ve
hesaplanmas kolaydr .

5.3.3. MERKEZ KOMPANZASYON

5.3.3.1 TESS ELEMANLARI
5.3.3.1.a ) Kondansatr

Statik faz kaydrc ad verilen g kondansatrleri , ok dk kayplar
( 0,2 - 0,5 W / kVAr ) , bakm kolayl , pratik g arttrm gibi stnlkleri ile
reaktif g retimi iin en uygun elemanlardr . kondansatrler eitli tipte
yaltkanlardan imal edilmekte olup ortam scaklna gre de deiik snflarda
imal edilirler .

Kondansatr niteleri sinsoidal anma gerilimleri ve anma frekanslar ile
altklarndan , geen akmn efektif deerinin 1,3 katn amayan faz akm ile
srekli olarak alabilmektedir ( TS 804 ) . Boalma dzeni kondansatr devre
d edildikten belli bir sre sonra , artk gerilim anma geriliminin tepe
deerinden 50 V 'a drlmelidir .
Bu sre ;
Anma gerilimi 660 V veya daha az olan kondansatrler iin en ok
1 dakika ,
Anma gerilimi 660 V veya daha yksek olan kondansatrler iin en ok
5 dakika olmaldr ( TS 804 ) .

Bu amala kondansatr elemanlar fazlar arasna balanm ve ayn
muhafaza iinde bulunan dearj direnleri ile donatlmlardr .




Eer kondansatr ok ksa srelerde sk sk devre d ediliyorsa yeniden
devreye sokulurken kondansatrn ularndaki gerilimin ,anma geriliminin
% 10 'undan fazla ykselmemesi iin tedbir alnmaldr ( TS 804 ) .

5.3.3.1.b) Anahtarlar

Tekil kompanzasyonda kondansatrler tketici alteri zerinden devreye
sokulup karlrlar , ayr bir anahtara gerek yoktur . Grup ve merkezi
kompanzasyonda 500 V 'a kadar olan alak gerilim tesislerinde yk anahtar
zerinden devreye sokulup karlr - lar . Bu anahtarlar ama srasnda ark
etkisi ile kontaklarn yanmasn nlemek iin nominal kondansatr akmnn
1,25 - 1,8 katna gre seilir . Kondansatr anahtar olarak en yaygn kullanm
alanna sahip olan cihaz kontaktrlerdir . Byk ama hzlar ve ark sndrme
hcreleri sayesinde , kontaktrler yardm ile 500 V 'a kadar olan gerilimlerde
800 - 1000 ampere kadar olan kondansatr akmlar rahata kesilir ve uzaktan
kumanda imkanna sahiptir .

5.3.3.1.c) Reglatrler ve Kompanzasyonun Otomatik Ayar :

Reaktif g ihtiyacndaki dalgalanmalar ayarlamak iin eitli sayda
birimden yaplm olan kondansatr bataryalar reglatrlerle otomatik olarak
devreye sokulup karlrlar . Kondansatrlerin ayarlanmasnn mmkn
olmad bir sistemde endktif reaktif gteki azalmalar nedeni ile ar
kompanzasyon meydana gelecek ve ebekeye doru bir kapasitif akm ak
olacaktr . bu durumda tketici gerilimi ebeke gerilimini aacaktr .
U
1



Ih.X
I


I hat
Ic
Ih.R
I

U
2

I yk
U
1
= Besleme Gerilimi .
U
2
= Tketici Gerilimi .
R = Hat ve Trafo direnci
X = Hat ve Trafo reaktans

Kondansatrlerin otomatik kontrol gerilime , g faktrne ve reaktif
gce bal olarak yaplabilir . reaktif gce bal kontrolde sistem , kVAr rleleri
ile uyarlr ve deien reaktif g vastas ile kondansatrler devreye sokulur ve
karlrlar .


g faktrne bal olarak alan rleler tercih edilmemelidir , nk
baz durumlarda reaktif g sabit kald halde aktif g deiecek bu da g
faktrn deitirecektir .

Gerilime bal yaplan ayarlarda ise aktif gcn artmas halinde gerilim
dm olacak ve bu durumda da ar kompanzasyon olabilecektir .

Sonuta kondansatrlerin kontrolnde en ok kullanlan rle " Reaktif
G Rlesi " dir . Reaktif g rlesinin alma ilkesi aadaki blok emada
temel olarak grlmektedir .



C / K

V



I
Cos 1


Reaktif g rlesi , lme , karlatrma ve anahtarlama olmak zere
ana ilevsel blm ve yardmc sistemlerden oluur .

5.3.3.2. lme Blm :

G katsays dzenlenecek sistemin reaktif g ihtiyacn
belirleyebilmesi iin rleye akm ve gerilim bilgilerinin verilmesi gerekir . Akm
bilgisi , fazlardan birine balanan akm trafosu aracl ile salanr . G
katsays dzeltilecek sistemin ekebilecei en dk ve en yksek akm
deerlerini belirleyerek buna uygun , hata snf kk ve gereken gte bir
akm trafosu semek ve bu trafo ile sadece reaktif g rlesini beslemek hata
ihtimalini en aza indirir .

Rle gerilim bilgisini faz - ntr aras veya fazlar aras yaplan
balantlarla alr . Fazlar aras balantl rlelerde , akm trafosunun bulunduu
faz dndaki iki faz arasndaki gerilim lmede referans olarak kullanlr ,
nc faz balants ya gereksizdir ya da sadece kontaktr bobinlerinin
beslenmesinde kullanlr . Akm ve gerilim bilgileri alndktan sonra " arpma "
veya "sfr kesme " yntemlerinden biriyle ebekeden ekilen reaktif g
llr ve kendi iinde bu gle orantl sinyal reten rle , yne bu gc
kltc ynde ileme geer .




KARILATIRMA

ANAHTARLAMA
LME

K
o
n
t
a
k
t

r
l
e
r
e


5.3.3.3. Karlatrma Blm

lme blmnden karlatrma blmne gelen sinyal , sistemin
reaktif g ihtiyacn veya fazlaln belirtil . Bu blme " C / k " ayaryla
rlenin ne zaman ileme gemesi gerektii , " % yzde " veya "cos " ayaryla
da ulalmak istenen kompanzasyon dzeyi bilgi olarak verilir .

Otomatik kontrol tesisleri ekilen reaktif gc ancak basamaklar halinde
deitirebilir , buna karlk ihtiyacn deiimi sreklidir . ayarlanan
kompanzasyon dzeyi ancak bir zaman aralnda ve ortalama deer olarak
salanabilir .

Anahtarlama Blm

Anahtarlama blm , karlatrma blmnden gelen bilgiyi kullanarak
kademe kontaktrlerini denetler . Bu blmdeki bir ileri - geri sayc ka
kademenin devrede olduunu srekli olarak belleinde tutar ve karlatrma
blmnden verilen komutun trne gre ya bir basamak kondansatr daha
devreye alr veya devreden karr .

ki anahtarlama arasndaki geciktirme bu blmde salanr . Rle
yapsna gre 8 - 20 saniye arasnda deien bu geciktirmenin iki ilevi vardr ;
devreden karlan bir kondansatr grubunun zerindeki kalnt yk yeteri
kadar boalmadan yeniden devreye alnma riskini azaltr , reaktif g
ihtiyacnn ok hzl deitii durumlarda kondansatrlerin ok sayda ama -
kapama yapmasn engelleyerek kontaklarn ve kondansatrlerin mrlerini
uzatr .

Kontaktr sargs besleme yolunun ap kapamada elektromanyetik mini
rleler kullanlr . Saycdan gelen sinyal bir glendirici devreden getikten
sonra minyatr rleye verilir . Bu rlelerin ama - kapama gc rle tipine
gre 1100 VA ile 2500 VA arasnda deiir ve ksa sre iin bunun iki katna
kadar zarar grmeden dayanabilirler.

5.4. RLE AYARLARI

5.4. a ) C / k ayar : Bu ayar , ebekeden ekilen reaktif gce gre
devreye kondansatr sokma ve karma snrlarn belirleme . " C " yaygn
kullanmda kapasite belirtmesine karlk burada birinci kademedeki
kondansatrn kVAr birbirinden gcn , " k " ise rleyi besleyen akm
trafosunun dntrme orann gstermektedir .






Bir basamak kondansatr devreye sokulduunda karlanacak ek reaktif g ,

C ( kVAr ) = 3 . Vp . Ic ve yok edilecek reaktif akm , Ic = C / ( 3 . Vp ) dir .
Bunun rle iine yanstlmas ise , ( Ic / k ) = C / ( 3 . Vp . k ) olacaktr .

Kontaktr anahtarlama saysn azaltmak amac ile ebekeden ekilen reaktif
akmn belirli snrlar iinde oynamasna izin verilir .

Genellikle yok edilecek akm , bir basamak kondansatr akmn % 60 ' ile %
70'iArasnda bir deere ulatnda ek bir kademe devreye alnr . Rle yapsna
gre deien bu kat sayy da gz nne alrsak , ileme geirici akm deeri ,

( Ic / k ) = 0,6 C / ( 3 . Vp . k ) = Ia olur .

Rlenin alma gerilimi belirli ve deimez olduu varsaylarak Vp yerine bu
deer konulursa ,

( Ic / k ) = 0,6 C / ( 3 . 220 . k ) olur .

Bylece C / k orann ayarlamak ve nndeki katsayy i devrede bir arpan
olarak oluturmakla rleye ileme geirici akm deeri bilgisi verilmi olur .

C / k olmas gerekenden daha aa ayarlanrsa rle , gerekenden daha fazla
anahtarlama yapmaya balar , bu da kontaktrlerin ypranmasna yol aar .
C / k 'nn ok yksek ayarlanmas durumunda ise rle , reaktif g ihtiyacn
yeterli kadar yakndan izleyemez ve kapasitif blgede uzun sre almaya
neden olabilir .

5.4. b) Cos veya % ayar : Reaktif g kontrol rleleri kalnt reaktif g
ayarl ve Cos ayarl olmak zere iki trldr . Cos ve yzde ayarl rleler
istenilen kompanzasyon dzeyini salamak asndan yaklak edeerlidir .
Farlar ile yzde ayarl rlelerin kullanlan aktif gten bamsz olarak reaktif
gc belirlenen snrlar iinde tutmaya almas , buna karlk Cos ayarl
rleler ise izin verilen reaktif gc aktif gle birlikte arttrarak belirlenmi
oran deimez tutmaya almasdr . Yzde ayarl rleler toplam grnen
gc en aza indirmekte daha etkilidirler .

Ortalama g katsays 1 ' e kalnt reaktif gc % 0 'a ayarlanrsa ekil
1 'de grlen alma blgesi elde edilir . bu durumda ebekeden en ok
birinci basamak kondansatr gcnn %60 ' kadar reaktif g ekilmesine
izin verilir . Grnen g vektr S , endktif yndeki snr aarsa bir basamak
daha kondansatr devreye sokulur ve alma noktas S ye kayar , ve g
katsays kapasitiftir . S - 0,6 C snrn aarsa devreden kondansatr kartlr .





ekil 2 ' de her iki rle iin ayar sahalar gsterilmitir .


P ( kW )

S
1
C S



Devreden Kontaktr Devreye
Kondansatr
karma Snr Sokma snr







- 0,6 C 0 0,6 C Q(KVAR)
Kapasitif Endktif


ekil 1 : Cos = 1 veya % = 0 Ayar



P P P

S' S
S' S S'
S




Q Q Q
%0 0,5 C %100 C

ekil 2,1 : Kalnt Reaktif G ( % ) Ayar













P P P
S' S
S' S S'


S


=18 =25

Cos =1,0 Cos =0,95 Cos =0,90



ekil 2.2 : G Katsays Cos ( ) Ayar



5.5. RG - Reaktif G Kontrol Rlesi

5.5.1. TPLER : ( Btn tiplerde ithal mal (6A / 220 V) mini rle
kullanlmtr .)

RG - 7A 7 Kademeli Reaktif G Kontrol Rlesi
RG - 5A 5 Kademeli Reaktif G Kontrol Rlesi
RG - 3A 3 Kademeli Reaktif G Kontrol Rlesi
RG - 7B 7 Kademeli , mini Cos metreli , ar gerilim korumal Kademeli
Reaktif G Kontrol Rlesi .

5.5.2. GENEL

yi bir kompanzasyon yapabilmenin 2 nemli koulu , gereken
kondansatr gcnn dikkatli saptanmas ve kondansatr admlar ile akm
trafosunun doru seimidir . Aada , bu deerlerin doru seimi iin pratik
bir yntem , bir rnek ile aklanmtr .







5.5.3. GEREKL KONDANSATR GCNN SEM :

Gereken kondansatr gcnn tayini iin tesisin Cos 'sinin ve kurulu
aktif gcnn bilinmesi gerekmektedir . Eer tesiste reaktif saya var ise ,
elektrik faturalarndan ortalama Cos bulunabilir . Pratik olarak , gnn eitli
zamanlarnda ve birka gn sre ile lm yapmak , ortalama Cos 'nin tayini
iin yeterlidir .

Tesisin kurulu aktif gc ise , tesisteki tm almalarn ( motorlar ,
aydnlatma elemanlar , frn rezistanslar v.s. gibi ) etiketleri zerinde yazlan
gler toplanarak belirlenir .

5.5.3.1. rnek Olarak :
Tesisimizin aktif gc 60 kWatt ve ortalama Cos = 0,68 olsun .
Hedefimiz Cos deerini 0,95 'e kartmaktr . Tablo 2 'de grld gibi Cos
'si 0,68 olan bir iletmenin Cos 'sini 0,95 'e kartmak iin , beher Kwatt aktif
g iin 0,75 kat kondansatr gerekmektedir . Buna gre aktif gcmz 60
Kwatt olduundan 0,75 x 60 = 45 kVAr
O halde tesisimizin kompanzasyonu iin "45 kVAr" lik kondansatr
grubu yeterli olacaktr .

5.5.4. KONDANSATR ADIMININ TAYN :

ENTES RG tipi rleler , alma ilkeleri gerei olarak , kondansatr
alrken daima 1. admdaki kondansatr devreye alr ve karrken ilk olarak 1.
admdaki kondansatr karr . Bu nedenle 1. adm kondansatr deeri , dier
admlarndakilerden daha kk seilmesidir .

Yukardaki rnek alnan iletmede , 45 kVAr 'lik kondansatr ile yaplacak
kompanzasyon panosunda ( iletmenin tipine bal olarak ) 5 veya 7 kademeli
rle kullanlmas halinde , admlar aadaki gibi olmaldr .

7 Kademeli Rle ' de 5 Kademeli Rle ' de
1 . adm 2,5 kVAr
2 . adm 5 kVAr
3 . adm 7,5 kVAr
4 . adm 7,5 kVAr
5 . adm 7,5 kVAr
6 . adm 7,5 kVAr
7 . adm 7,5 kVAr






1 . adm 5 kVAr 2,5 kVAr
2 . adm 10 kVAr 5 kVAr
3 . adm 10 kVAr 10 kVAr
4 . adm 10 kVAr 12,5 kVAr
5 . adm 10 kVAr 15 kVAr



5.5.5. AKIM TRAFOSUNUN TAYN :

Akm trafolarndan , etiketlerinde yazl akm deerlerinin 0,1 katndan
ok 1,2 katndan az akm getii zaman , hatasz alrlar . Bu nedenle akm
trafolar ne ok byk ne de ok kk seilmelidir .


rnek : Tesiste , g 60 KW ve ebeke gerilimi 380 V ise , iletmenin nominal
akm ,

I
N
=
xUn
Paktif
3
=
380 3
000 . 60
x
= 91 Amper
Bu formlden elde edilen akm deerine en yakn bir st standart akm
trafosu deeri seilir .

rnekte 100 : 5 lik trafo kullanmak yeterlidir . ( Eer , btn yklerin ayn
anda devreye girmesi olasl var ise , en fazla 150 : 5 lik trafo kullanlabilir . )


5.5.6. TEKNK ZELLKLER :

- letme gerilimi : 3 x 380 V / 50 Hz ( + % 10 ; - % 20 )
- Kademe gecikmeli : 8 -15 Saniye
- Akm Devresi : ... / 5A , 4 VA
- alma s : - 10 C ila 60 C
- alma ekli : a , a , ...... , a
a , 2a , ..... , 2a
a , 2a , 4a , ......
- Ar gerilim : kma 440 V ; ani ama


Rlesi alma Snrlar ( Yalnz RG - 7B de )

- Cos Deerleri : Analog , Snf 2,5 ( Yalnz RG - 3,5 ; 7B 'de )

- Sabit Grup Alma : Gecikmesiz ( Yalnz RG - 3,5 ; 7B 'de )








5.6. REAKTF RLENN BALANMASI :

1 . Rle balamadan nce ema 1 'deki balanty dikkatle inceleyiniz .

2 . Akm trafosunu ana alter kna veya ana giri sigortalarndan birini
ayana balaynz . En ok karlalan hata , akm trafosunun kompanzasyon
panosundan sonra balanmasdr . Bu durumda rle almaz . Akm trafosu
daima kondansatrlerden nce ve iletmenin ilk giriine balanmaldr . Ayrca
akm trafosundan kan telleri en ksa yoldan ( Panonun demir aksam ve dier
kablolara sarmadan ) , tercihen 2 x 1,5 TTR kablo kullanlarak , 1 ve 2 nolu
ularna balaynz .

3 . Akm trafosunun bal olduu faz R olsun . Rlenini 4 ve 5 nolu
klemenslerine mutlaka dier iki faz yani S ve T fazlarn balaynz .

4 . Eer reaktif rle ve ECR - 3 Digital Cos metreyi beraber kullanyorsanz ,
her ikisi iin bir akm trafosu yeterlidir . Balantnn ekli aada gsterilmitir.

5.7. REAKTF RLENN LETMEYE ALINMASI :

1 . " % " ayar dmesini 0,50 'ye getiriniz . ( TEK 'in n grd deerdir . )

2 . Rleyi " otomatik " konumuna alnz .

3 . " C / k " ayar dmesini 0,05 'e alnz . Devreye indktif bir yk ( rnein
motor ) alnz . Rle zerindeki " ind " yanmaldr . " Kap " yanyorsa 4
ve 5 ular ters eviriniz .

4 .Bundan sonra geriye kalan tek ilem " C / k " ayarnn dzgn yaplmasdr .
Bunun iin : C= 1. admdaki kondansatr gc k = akm trafosu evirme oran

k
C
=
5 / 100
5
= 0,25 olduundan "C / k" ayar dmesi 0,25'e getirilir .

Pratikte ebeke gerilimi ve eleman toleranslar nedeni ile C / k ' y tekrar
ayarlamak gerekebilir . rnek tesiste , C / k ayar dmesi 0,25 ' e alnr . 1.
admdaki kondansatr gcnn karlayabilecei kadar bir yk ( rnein uygun
bir motor ) devreye alnr , rle "manuel " konuma getirilir . El ile devreye 1.
admdaki kondansatr sokulur. Bu durumda Cos 0,90 deerini gemi
olmaldr . Eer gemi ise rle rle otomatik konuma alnr . Normal
yanmaldr . Yanmyorsa C / k dmesini saa doru ok az eviriniz ( 1,5 - 2
mm kadar ) ve 5 saniye bekleyiniz . Eer normal ( yeil ) yanmadysa
tekrara ok az saa evirip bekleyiniz . Yeil k yanacaktr . Rlenin ayar
tamamlanmtr .




5.8. OLABLECEK SORUNLAR

1 . Rle srekli kondansatr alyor , Cos metre " kapasitif " gsterdii halde ,
karamyor .

- Kondansatr panosunu besleyen g kablosu akm trafosundan nce
alnmtr .

- Rlenin 4 ve 5 no 'lu klemenslerine , akm trafosunun bal olmad dier iki
faz yerine ( S ve T yerine ) , akm trafosunun bal bulunduu faz ( R faz )
balanmtr . ( Bu durumda " indi " yada " kap " klarndan biri srekli yanar
ve rle devreye srekli kondansatr alr veya karr . )

2 . Rle alyor . Kademelerin devreye girdii rle zerindeki klardan belli
oluyor . kondansatrler ekiliyor ancak Cos ykselmiyor ve rle kondansatr
almak istiyor .

- Kondansatr sigortalar atmyor .

- Kontaktr kontaklar kirlenmitir .

- Kondansatrler deer kaybetmitir .

- Kurulu kondansatr gc , tesisin kompanzasyonuna yetmemitir .
Kondansatr ilavesi gerekmektedir .






3 . Motorlar alyor . Devrede kondansatr olmad halde " kap "
yanyor .

- Rlenin 4 ve 5 nolu ularn deitiriniz .

4 . Ayn akm trafosundan hem rle , hem de Cos metre besleniyor ancak
her iki cihazda dzgn almyor .

- Balant hatas vardr . ( Rle ve Cos metre akm devreleri , emadaki gibi
SER balanmaldr . )

- Akm trafosu byk seilmitir .

- Cos metre gerilim devresi balants R fazndan alnmamtr . ( Reaktif g
kontrol rlesinin tersine Cos metrenin gerilim devresi , akm trafosu ile ayn
fazda olmaldr .)



c/ k deeri seim tablosu

C(kVAr)
K

5

10

12,5

15

20

25

30

40

50

60

100
30 / 5 0,83
50 / 5 0,50 1,00
75 / 5 0,33 0,67 0,83 1,00
100 / 5 0,25 0,50 0,63 0,75 1,00
150 / 5 0,17 0,33 0,42 0,50 0,67 0,83 1,00
200 / 5 0,13 0,25 0,31 0,38 0,50 0,63 0,75 1,00
300 / 5 0,08 0,17 0,21 0,25 0,33 0,42 0,50 0,67 0,83 1,00
400 / 5 0,06 0,13 0,16 0,19 0,25 0,31 0,38 0,50 0,63 0,75
500 / 5 0,05 0,10 0,13 0,15 0,20 0,25 0,30 0,40 0,50 0,60 1,00
600 / 5 0,08 0,10 0,13 0,17 0,21 0,25 0,33 0,42 0,50 0,83
800 / 5 0,06 0,08 0,09 0,13 0,16 0,19 0,25 0,31 0,38 0,63
1000 / 5 0,05 0,06 0,08 0,10 0,13 0,15 0,20 0,25 0,30 0,50
1500 / 5 0,05 0,07 0,08 0,10 0,13 0,17 0,20 0,33
2000 / 5 0,05 0,06 0,08 0,10 0,13 0,15 0,25
3000 / 5 0,05 0,07 0,08 0,10 0,17
4000 / 5 0,05 0,06 0,08 0,13










5.9. RG - 7B REAKTF G KONTROL RLES

RG - 7B rlesinin RG - 7A 'dan farkl , mini Cos metreli ve ar gerilim
koruma rleli olmasdr .

RG - 7B iindeki ar gerilim rlesi 440 V'a ayarlanmtr . eer faz - faz
aras gerilim 440 V'u aacak olursa , devreye alnm olan kondansatr
gruplarn ve sabit grubu ( kontaktr bobinlerinin gerilimini keserek ) devre d
etmektedir . Gerilim 425V 'a dnce sabit grubu hemen ve dier gruplar
ihtiyaca gre devreye alnmaktadr . Gerilimin 440 V 'a getii k ile
gsterilmitir .

Eer Mp ucu balanmaz ise , rle ar gerilimsiz olarak alr . Balant
emasndan grld gibi K kontaktr sabit gruba kumanda etmektedir .
Dier tm balant ve ayarlar RG - 7A da anlatld gibidir .
R
S
T
Mp
k
K
l
L
2A
2A 2A
6A
1 2 4 5
7
ENTES RG - 3A ; 5A ; 7A
1 2
3 4
ENTES ECR - 3
ECR - 3 Elektronik Cos metre ve RG3A , 5A ve 7A serisi reaktif g kontrol
rlesinin tek akm trafosu ( akm redktr ) ile birlikte altrlabilmesi iin
rnek balant emas .