1/17

METODOLOJ

Bilim ve yntem kavramlar, birbirini tamamlayan bir btndr. Her bilimsel aratrma,
ortada duran sorunu doru sorularla zmeyi amalar. Bu amaca ulamann
nkoulu da sistemletirilmi, snflandrlm, bilimsel bilgilere dayanmaktr. Yntem,
amaca varmak iin belli bir kurala gre izlenen yol demektir. Yaplan bir bilimsel
almada her safha belirli kurallar dahilinde yaplmaldr. yi aratrma planna
dayanmayan, doru sorular sormayan ya da uygun gzlem aralarna bavurmayan
aratrma baarsz olacak, zaman ve emek kaybna yol aacaktr. (Gven 1996:1)
"Sosyal aratrmalarda kullanlan bilgileri mahiyet itibariyle iki gruba ayrmak
mmkndr:
A) Vastasz yolla alde edilen bilgi
B) Vastal yolla elde edilen bilgi." (Akkayan 1979:51)

A)Vastasz Yolla Elde Edilen Bilgi: Vastasz yolla bilgi edinme yntemleri, gzlem,
anket ya da mlakattr. Katlarak gzlem, bir kltrn anlalmas, hem insanlarn
dnyay nasl algladna, hem de nasl davrandklarna dikkat edilmesini gerektirir.
Ancak insanlarn kendi eylemleri hakknda syledikleri davranlarn her zaman
kesin ve yeterli biimde aklamaz. Bir bilgi kaynann olaylar hakknda naklettikleri,
bilinli ya da bilinalt sreler nedeniyle, muhtemelen seici ve arptlm olacaktr.
Olanak varsa aratrmac insanlarn davranlarn dorudan da izlemelidir. Ancak
dorudan gzlem bile nesnellik garantisi salamaz, zira antropologlarn da kendi
eilimleri vardr.(Howard 1989:50-51) Anket kullanm ise antropolojik aratrmalarda
tercih edilen bir yntem deildir. Hassas konular en iyi formel olmayan sohbetlerde
tartlabilse de, baz sorular sistemli biimde ele alnabilir. Antropologlar, yerleim ve
arazi mlkiyeti kalplar, poplasyon iinde varlk ve gelir dalm, ve dinden
akrabala uzanan balklarda insanlarn tutum ve inanlar gibi konularda veri
toplamak iin yaplandrlm anketler kullanrlar. Bir anketin anlaml biimde
kullanlabilmesi iin antropoloun szkonusu kltr iinde deneyimi ya da o kltr
hakknda bilgisi olmaldr. Formel teknikler kullanldnda bile, antropologlar
genellikle daha az formel yollarla ok fazla bilgi toplarlar. Antropologlarn en iyi
grmeleri genelde rastlantsal karlamalarn sonucudur. (Howard 1989:52) Bu
noktada doru bilgi elde etmede en etkili yntem, kiilerle birebir temas zorunlu klan
2/17
mlakat uygulama yntemidir. Bu almada da mlakat ve katlarak gzlem
tekniklerinden yararlanlmtr.

B) Vastal yolla elde edilen bilgi: Bu yolla gerekletirilen almalarda, daha nce
toplanm veriler kullanlr. Bilgi kaynaklar olarak, yarihi vesikalar, resmi kaytlar,
saym ve istatistikler saylabilecei gibi, filmler, fotoraflar, bantlar gibi teknolojik
niteler saylabilir. (Akkayan 1979:53) Antropologlar sk sk sesli ve grntl kayt
cihazlar da kullanrlar. Bu tr yardmc aralar teknik sorunlara yol aabilecei gibi,
sosyal zorluklara de neden olabilirler: nsanlar fotoraflarnn ekilmesini ya da
sylediklerinin kaydedilmesini istemeyebilirler. Her toplumun, bir ok eylemlerini kimin
grebileceine dair kurallar vardr, ve alan aratrmacs incelenen insanlarn zel
hayatlarna ve isteklerine sayg gstermek zorundadr. Baz eylemler, sadece
dardan gelenlere deil, bir toplumun iindeki belirli yelere de kapal olabilirler. Bir
ok kural antropolog iin geerli olmasa da, antropolog aratrmay etkileyecek
sosyal kurallar renmeye zen gstermelidir. Yasaklanm davranlar gzlemek
ynndeki ar hevesli giriimler, zel hayat hakkn inemek bir yana, kolaylkla bir
aratrma projesini bozabilir, ya da sona ermesine neden olabilirler. (Howard
1989:50) Bu alan aratrmasnda da resmi kayt, saym ve istatistiklerden
yararlanlmtr, izin verilen erevede grsel belgeleme yaplmtr.
ster vastal ister vastasz yolla bilgi toplanm olsun bir sosyal aratrma
balangcndan bitimine kadar belli bal safhalardan geer. Bunlar:
1. Konu seimi
2. n aratrma
3. Konu ve problemin snrlandrlmas
4. rnek seimi
5. Mlakat soru kadnn hazrlanmas
6. Mlakat uygulamas
7. Verilerin gruplandrlmas
8. Tasnif ve dkm
9. Takdim ve tablo
10. Raporun yazm (Akkayan 1979:54)
Bu noktada yukarda verilen admlar zerinde tek tek durularak yaplan almann
metodu anlatlacaktr.

3/17
KONU

Konu, en ksa haliyle, Marmara Blgesinden Bilecik, Ege Blgesinden Denizli,
Ktahya, Uak illerine bal olan kylerde yaayan kiilerin sosyo-kltrel ve
ekonomik yaantlar ile kanaat, tutum ve deerleridir.

KONU SEM

Aratrmacnn almasna dahil etmeye karar verdii kiilere aratrmann
poplasyonu denir. Poplasyon bir ok lte gre belirlenebilir. Bunlardan biri, ele
alnan sorunun trdr.
Aratrmann oda daraltlrken poplasyon baka bir veya birka lte gre de
belirlenebilir: ehirde yaanan yer ya da sre, kken, ait olunan etnik grup, sosyal
snf, din, veya meslek. ncelenen blgenin sosyal, yerleimsel ya da evresel
zellikleri de poplasyonun seiminde etkili olabilir. Bir aratrmac, belirli bir
balamda uygun analiz birimleri olduunu dnd bir ky, vadi insanlarn, ya da
bir akraba grubunu uygun poplasyon olarak seebilir. (Howard 1989:48-49)
1997-1998 retim ylbanda sahada bir alan aratrmas yapmamz gerektiinin
bilincindeydik. Balangta ortada hibir konu yoktu. Konu baln seerken, aktel
bir sorun, potansiyel bir problem, ilgi duyulan bir mesele gibi kriterlere dikkat
edilmeliydi. Bununla birlikte, aklk, kesinlik, bilimsel salk gibi zellikleri setiimiz
konularla nasl badatracamz bilmiyorduk. Ayrca problemin nemli olup
olmad, literatrde ne kadar yer ald, bilime yeni bir bak as getirip
getiremeyecei, btn iinde anlaml bir yeri olup olmayaca gibi sorular nasl test
edeceimizi de pek kestiremiyorduk. nce salk konusunda aratrma yaplabilecei
fikri ortaya atld ve hatta aratrmann yaplabilecei alann belirlenmesi zerinde
alld. Birka kii salk aratrmasna paralel olarak beslenme ve ocuk
beslenmesi konular zerinde durdular. Bir kii Avclar'da Bulgaristan Gmenleri
zerinde alma yaplabileceini belirtti. Bir grup arkadamz da yaadmz kentin
sorunlarndan biri olan gecekondulama konusunu aratrmann g edenlerin
yaad kltr okunu yanstmak asndan nemli olduunu belirttiler. Tm bu
konularn yannda kyde alan aratrmas yapmak isteyenler de az deildi. 20 ve 27
Kasm tarihlerinde yaplan toplantlarda yaplan almalar anlatld ancak nihai
4/17
karara 18 Aralk'ta varld. Buna gre kyde alan aratrmas yapmaya karar verildi.
Elimizde aratrma yaplabilecek iller baznda iki seenek vard:
1) Bilecik, Ktahya, Uak, Denizli
2)Eskiehir, Afyon, Isparta, Burdur
Biz birinci grubu setik. Bylece, Bilecik, Denizli, Ktahya, Uak illerine bal
kylerde sosyo-kltrel ve ekonomik yapnn incelenmesi karara baland. (1998-
1999 Metodoloji Yll)

N ARATIRMA

Konu ve aratrma yaplacak iller belirlendikten sonra sra n aratrma safhasna
gelinmitir.
lk nce blmmzde yaplm tezler okunup analitik raporlar karlmtr. kinci
aamada ktphanelerde seilen konuyla ilgili litaratr taramas yaplmtr. Trkiye
Milli ve Makaleler bibliyografyalar ile Tez kataloglar taranm, ilgili tez, kitap ve
makalelerin ileride okunmak zere knyeleri alnmtr. Daha sonra seilen kitap, tez
ve makaleler okunarak analiyik raporlar karlmtr. Literatr taramasnn ardndan
seilen illerin ile, bucak ve ky nfuslarnn belirlenmesi iin Devlet statistik
Enstitsnn 1990 yl Nfus Saymlar'ndan yararlanlmtr.
20 ubat 1998 tarihinde yaplan toplantda her grup aratrma yapaca ili
belirlemitir.(Bkz.1998-99 Metodolojisi) Daha nce de belirtildii gibi bu alma
Ktahya ilinde yaplmtr. Bu noktada Ktahya iline bal ilelerin kent ve ky
nfuslar karlatrlmtr.
TABLO:2 1990 YILI KTAHYA LELERNN KENT VE KY NFUSLARI

TOPLAM KENT NFUSU KY NFUSU
TIOLAM 578020 241999 336021
MERKEZ LE 176184 130944 45240
ALINTA 25152 5604 19548
ASLANAPA 15420 2235 13185
AVDARHSAR 12280 4035 8245
DOMAN 21949 3966 17983
DUMLUPINAR 6840 3559 3281
5/17
EMET 38859 12246 26613
GEDZ 66790 14492 52298
HSARCIK 16120 4144 11976
PAZARLAR 13079 3846 9233
SMAV 78823 15460 63363
APHANE 10247 3845 6402
TAVANLI 96277 37623 58654

(Kaynak: 1990 Genel Nfus Saym)

Kent ve ky nfus dalmlarna baklarak alma yaplacak 6 ile belirlenmitir.
Bunlar: Altnta, Aslanapa, Domani, Gediz, Hisarck, Simavdr. Grup bakanlar
nclnde ilelere gidecek gruplar tesbit edilmitir. Bu tez Hisarck ilesinde
yaplmtr. le belirlendikten sonra sra alma yaplacak kyn belirlenmesine
gelmitir. Aratrma yaplacak kyde bulunmas gereken zellikler:
1) Ky kadn ve erkek nfuslarnn birbirine eit ya da kadn nfusun fazlal
2) Hane saylarnn en az 60 en fazla 100 olmas
le haritalatrna baklarak alma yaplabilecek kyler belirlenmitir. Aratrma
yaplacak kyn seimi iin 20-23 Nisan tarihleri arasnda yola klmas
kararlatrlmtr. Ama, kyleri gezmek, bilgi toplamak, ky muhtaryla konaklama,
beslenme gibi temel ihtiyalarn karlanmas konularnda yardm grp
gremeyeceimizi anlamakt.
Aratrma blgesine yaplan ilk yolculuk 20 Nisan 1998 Pazartesi akam 23.50de
kalkan Anadolu Mavi Ekspress treniyle balad. Sal sabah saat 7.00da
Ktahyaya varlmtr. Tren garndan otobs garna kadar yrndkten sonra
Hisarck ilesine gidecek otobsn saat 14.00da hareket edecei renilmitir. Saat
14.00da otobse binilerek 2.5 saatte Hisarcka ulalmtr. leye varr varmaz nce
Kaymakamla gidilmitir. Kaymakam yerinde olmad ve vekilinin de i nedeniyle
makamnda bulunmamasndan dolay yaz ileri mdr Nihat Helvac ile
grlmtr. Kendisine orada bulunma nedenimiz anlatlm, almamzn daha
iyi anlalmasn salamak iin hocamz Prof.Dr.Taylan Akkayann Osmaneli
Deien Bir Trk Kasabas ve Nephan Sarann Kylerimiz adl almalar rnek
gsterilmitir. Kendisinden ilenin yeni haritasnn fotokopisi ile elinde bulunan son
6/17
nfus verileri alnmtr. Bu nfus saymlaryla Devlet statistik Enstitsnn 1990
yl saymlar arasnda ok byk farklarn olduu grlmtr.

TABLO:3 1990 D..E ve 1998 Yl le Raporlarna Gre Ky Nfuslar
1990 D..E SAYIMI 1998 G.R.NFUS
EHR 4146 5168
ALINREN 224 206
AAIYONCAAA 460 436
BEYKY 642 569
ATAK 391 322
DEREKY 2123 2137
GLDREN 375 367
HALFELER 466 295
HAMAMKY 401 272
HASANLAR 1237 2080
HOCALAR 120 116
KARAAIL 224 248
KARABASAN 840 2175
KIZILUKUR 171 162
KURTDERE 468 418
KUTLUBEYLER 487 426
KUTLUHALLER 821 686
REN 130 157
SAKLAR 147 152
SEFAKY ------------------- 124
EYHAKIR 234 87
EYHLER 1063 2096
TOKAT 100 89
ULALAR 162 94
YENPINAR 199 155
YUKARIYONCAAA 395 464

7/17
Resmi ve resmi olmayan sonular arsndaki bu fark sorulmu ve baz kylerin
belediyeye sahip olmalar iin kyllerin ikamet alanlarndan farkl bir yerde oy
kullandklar renilmitir.
Tm bu verilerden yararlanarak dolalmak istenen kylerin isimleri belirlenmi;
ancak saat ge olduundan bu i ertesi gne braklmtr. Kendisi bizi evine davet
ederek geceyi orada geirebileceimizi belirtmitir. Evde bizi Nihat beyin ei ve
annesi karlamtr. Daha sonra ailenin dier yeleriyle de tanlm yer sofrasnda
birlikte yemek yenmitir. Yemekten sonra Nihat Beyin rahmetli amcasnn ei Neman
Helvac bizimle tanmak iin gelmi, gece ge saate kadar sohbet edilmitir.
Ertesi sabah erkenden Nihat Helvacnn Kaymakamlktan tahsis ettii arabayla
kyler dolalmtr. Tek bamza kyleri dolaabileceimiz belirtilmi; ancak tm
srarlarmza ramen kendisi bize kyleri tantmaktan mutlu olacan sylemitir.
Srasyla Aayoncaaa, Yukaryoncaaa, Hamamky, Sefaky, atak adl
kylere gidilmitir.
lk olarak Aayoncaaa kyne gidip ky muhtar Sleyman Arslan ile muhtar
odasnda konuuldu. Kendisinde kyn tam nfusu ile ilgili bilgi alnamamtr. G
konusunda verilen cevaplar tatmin edici bulunmamtr. Muhtarn g eden kiilerin
emekli olduktan sonra mutlaka kye dneceklerine olan inanc nedeniyle g
edenleri de kyde yayormu gibi sayd farkedilmitir. Bu nedenle bu kyde
alma yaplamayacana karar verilmitir. Ancak kyde dolatymz srada
grdmz p tenekeleri ve yangn musluklar dikkatimizi ekmitir.
kinci olarak Yukaryoncaaa kyne geilmitir. Muhtar kyde bulunmadndan
azalardan smail Kahraman ile grlmtr. Kendisinden ky nfusuyla ilgili bilgi
alnamamtr. Ancak kyde ok sayda inaat ii ve ustasnn bulunduu, bu
kiilerin srekli ky dnda altklar ve bu dnemlerde kyde bulunmadklar
renilmitir. naat mevsimi gibi bellirli bir dnemsel ayarlamann sda olmamas
nedeniyle bu kyde alma yaplamayacana karar verilmitir.
nc olarak Hamamky adl kye gidilmitir. Muhtarn ileye indii renilmi,
ky ve ky halkn tanyabilmek iin kahvede bulunan 20 kadar erkekle sohbet
edilmi, yapmak istediimiz aratrmadan bahsedilmitir. Kyllerin anlattklarmza
tepkileri olduka olumlu olmutur. Kyde rahatlkla kalacak yer bulabileceimizi,
kyn ok sakin ve namuslu bir ky olduunu, oray seersek hibir sknt
ekmeyeceimizi sylemilerdir. Kyde yaayanlardan birinin bizi evinde misafir
edebilecei; yahut kyde bulunan hamamn yanndaki odalardan birini
8/17
kiralayabileceimiz sylenmitir. Ky halkndan izin istendikten sonra Hamamkyden
yaklak 1.5 kilometre uzak olan Sefakye geilmitir.
Sefakyde turistik bir kaplca olduu grlm, kyde 40 hane bulunduu renilmi
ve bu durumda bu ky de listeden kartlmtr.
Son olarak gidilen atakda ise halkn ilgisiz ve sert tavrlar karsnda burada
alma yapmann imkansz olduu anlalmtr. Daha fazla vakit kaybetmeden
ileye dnlmtr.
Hamamkyn muhtar Ali Erdoann ilede olduunun renilmesinin ardndan yaz
ileri mdrnn odasnda kendisiyle grlmtr. Sonuta hem nfus yaps hem
de kalnacak gvenli bir yer asndan Hamamkyde alma yapmann en uygun
sem olduuna karar verilmitir. Yaz leri Mdr Nihat Helvac ve ailesine
teekkr edildikten sonra saat 17.00da Emetden Ktahyaya kalkan otobse binilmi
ve daha sonra da saat 23.40 treniyle stanbula dnlmtr.
Aratrma yaplacak kyler belirlendikten sonra deneme mlakatlarnn uygulanmas
amac ile sahada yaplacak iler ve alnmas gereken bilgiler zerinde konuuldu.
Buna gre:
1. Valilik ve Kaymakamlklara Dekanlk ve blmden onayl izin belgelerinin
iletilmesine,
2. Ky halknn hane listesinin muhtardan alnmasna,
3. Her aratrmac tarafndan iki hane bakan, iki hane bakan ei, bir adet muhtar
mlakat uygulanmasna karar verilmitir.
Bu amala 4 Haziran 1998 akam saat 23.50de kalkan Anadolu Mavi Ekspres
treniyle Ktahyaya doru yola klmtr. Cuma sabah saat 06.152de Ktahyaya
varlm, saat 10.30da kalkan otobsle Emete gidilmi, daha sonra taksi tutularak
Hisarck ilesine ulalmtr. Kaymakamla gidilerek Dekanlkn verdii izin
belgeleri braklmtr. Daha sonra Yaz leri Mdr Nihat Helvacnn evine
gidilerek ailesi ziyaret edilmitir. Burada biraz dinlendikten sonra Kaymakamn
makam arabasyla Hamamky muhtarnn evine geilmitir.
Gidi tarihimiz daha nce belirtildiinden ok scak karlandk. Muhtardan hane
listesi alnp yazlmtr. Ky 95 haneden olumaktadr. Daha sonra muhtarn gelinine
evlere giderek mlakat yapmak istadiimiz aklanmtr. Hane bakan erkeklerin
gece evde bulunabilecei, kadnlarn ise tarlada pancar apasnda olduklar
renilmitir. Ancak evde olmalar muhtemel birka hane bakannn isimleri
alnmtr. Ortam Eylem Yaral Mehmet Ali Kahramann evine giderek eine F2
9/17
kadn mlakat uygulamtr. Daha sonra Ahmet Erolunun eine tarafmdan F2
mlakat tarlada uygulanmtr. Daha sonra muhtarn evine dnlp akam yemei
yendikten sonra Ahmet Erolunun evine gidilerek kendisine F1 hane bakan
mlakat uygulanmtr. Gece saat 23.00da eve dnlmtr. 6 Haziran cuma
sabah Eylem Yaral Mehmet Ali Kahramann evine giderek F1 mlakat uygulamtr.
Daha sonra kyn giriindeki evlerden birinde oturan Ali Osman Gndzn evinin
bahesinde kendisine ve eine tarafmdan F1 ve F2 mlakatlar uygulanmtr.
Buradan ayrldktan sonra kyde bulunan hamamn yanndaki odalara gidilerek saha
almas yapacamz sre boyunca bu odalardan birinde kalmak istadiimiz
anlatlm ve bu odalardan bir tanesi gezilmitir. Bylece bir dahaki gidite yanmzda
tamamz gereken eyler tesbit edilmitir. Muhtarn evinde yenen le yemeinin
ardndan Eylem Yaral Hasan Hseyin Glerin evinde F1 ve F2 mlakat
uygulamtr. Hamamky muhtarna bu arada muhtar mlakat uygulanmtr. Daha
sonra muhtarn olu smail Erdoann arabasyla Aayoncaaa kyne gidilerek
muhtar Sleyman Arslana muhtar mlakat Eylem Yaral tarafndan uygulanmtr.
Yeniden muhtarn evine dnlm, eyalar toplandktan sonra yine muhtarn olunun
arabasyla Hisarcka Yaz leri Mdrnn evine gidilmitir. Birlikte yenen akam
yemeinin ardndan saat 21.30da stanbula kalkan otobse yetimek iin Nihat
Beyin arabasyla Emete gidilmitir.Pazar sabah stanbula varlmtr.
n aratrma safhas yaplan mlakatlarn ve raporlarn blme teslim edilmesiyle sona
ermitir.












10/17

KONU VE PROBLEMN SINIRLANDIRILMASI

Aratrmann bir ky aratrmas olduu ortaya konduktan sonra yaplacak
almalarla kavramlar belirginletirilmeli, konu snrlanmaldr. Aratrma:
1) Corafi alan,
2) Konunun kapsam,
3) Zaman
4) Bilgi kayna asndan snrlandrlmaldr.


Corafi Alan Olarak Snrlama

Aratrma Marmara Blgesi nden Bilecik, Ege Blgesi nden Denizli, Ktahya, Uak
illerine bal olan kylerde srdrlmtr. Bu illerin seilmesinin nedeni olarak
illerin kuzey- gney dorultusunda bir hat izlemesi gsterilebilir.


Konunun Kapsam Olarak Snrlandrlmas

Konu, Bilecik, Ktahya, Uak, Denizli illerine bal kylerde yaayan halkn sosyo-
kltrel ve ekonomik yap ile kanaa, tutum ve deerleridir.

Zaman Olarak Snrlama

alma, 1997-1999 yllar arsnda antropoloji 4.snf rencileri tarafndan sahadan
toplanan bilgileri yanstmaktadr.

Bilgi Kayna Olarak Snrlama

Bu alma, kyllere mlakat uygulama ve katlarak gzlem teknikleri kullanlarak
gerekletirilmitir. Aratrmada birim olarak hane kullanlmtr. (Bkz.1999
Metodoloji)

11/17
RNEK SEM

Formel ve formel olmayan sorgulama nda izilen resim poplasyonun tamam ya
da nemli bir blm sorguland zaman en geerli eklini alr. Ancak poplasyon
byk olunca herkesle grmek mmkn olmayabilir. Antropolog, byk bir
poplasyonun temsil etme zellii tamayan bir parasndan veri toplamaktan
kanmak iin rneklem seimine bavurarak, poplasyonun bir ksmn, cevaplar
genel poplasyonun nisbeten yansz bir kopyas kabul edilmek zere seebilir.
Temel bir rneklem seme teknii tesadfi rneklem semedir. Bu yntem, btn
poplasyondan anlaml sayda kiinin sorgulanmak zere seilmesini ierir.
rneklemin mmkn olduunca tesadfi ve yansz olmasn salamak iin,
poplasyonun her yesinin seilme ans eit olmaldr. (Howard 1989:53)
Bu alan aratrmasnda da tesadfi rneklem seimi metodu kullanlmtr. Kyde
bulunan 95 haneden 60 tanesi random tablosu kullanlarak ayrlm ve bu hanelere
F1 hane bakan erkek ve F2 hane bakan ei kadn mlakat uygulanmtr. 60 F1
mlakatna karlk 57 F2 mlakat uygulanmtr. Bunun nedeni; iki hane bakannn
dul, bir hane bakannn da henz bekar olmasdr. Geri kalan 35 hane bakanna ise
demografik yap ve mesken ile ilgili blmleri ieren F4 ksa mlakat uygulanmtr.
















12/17
MLAKAT SORU KAIDININ HAZIRLANMASI

Alan aratrmalarnda sklkla kullanlan bilgi alma yntemi mlakat uygulama
yntemidir. Mlakatlarda yer alan sorular, ak ulu sorular ve kapal ulu sorular
olarak ikiye ayrlrlar. Bu almada, mlakat soru formlarnda mmkn olduu kadar
ak ulu sorulara yer vermeye allmtr. Bunun nedeni soru yneltilen kiiyi
kstlamamak, paylamay uygun bulduu her tr bilgiyi doru ve yansz toplamaktr.
Mlakat sorular hazrlanrken bir nceki sene uygulanan mlakat sorular kullanlm;
standard bozmamak iin ok fazla deiiklie gidilmemitir. Uzun almalar
sonucunda drtayr soru formu hazrlanmtr.Bunlar:
1. F1 hane bakan mlakat formu
2. F2 hane bakan ei mlakat formu
3. F3 muhtar mlakat formu
4. F4 hane bakan ksa mlakat formu
Haziran ay sonunda son halini alan formlar matbaaya verilmi, Temmuz aynda
baskdan alnmtr. Aratrmay gerekletiren renciler tarafndan
harmanlandktan sonra gruplara datlmtr. (Bkz.1999 Metodoloji)


MLAKAT UYGULAMASI

Mlakat formlar hazrlandktan sonra 12 Austos 1998 tarihinde daha nce alma
yaplmas kararlatrlan kye doru yola klmtr. stanbuldan trenle Ktahyaya;
oradan otobsle Emete; Emetten taksiyle Hisarcka; son olarak arabayla
Hamamkye varlmtr.
Bir toplumla almak iin resmi izin almak aratrmann baarsn garantilemez.
Antropolojik aratrma bir toplumun kltrnn en mahrem blgelerine girilmesini
gerektirdii iin, aratrmac bilgi kaynaklaryla iyi bir iliki kurmak zorundadr.
nsanlarn destei olmadan baarl bir alan almas pek mmkn deildir.
Antropolog insanlar kendilerine kar bir tehdit oluturmad konusunda ikna etmeli
ve aratrmann amalar hakknda mmkn olduunca drst olmaldr. Aratrlmak
konusunda drste seim yapma frsat tannm insanlar, sonradan kandrlm
olduklar hissine kaplmazlar. Bu konuda drstlk, blgede ileride yaplacak
aratrmalar asndan da nemlidir.
13/17
Olumsuz nyarglara maruz kalmamak iin alan aratrmacs yabanc konumunu
amal ve yerel kltrn iine girmelidir. Tam bir dahil olma genelde mmkn
olmad gibi, nesnelliin korunmas asndan istenir bir durum da deildir. Ancak
antropolog yerliyle yabanc arsnda bir noktada konumlanmay baarabilir. Zaman
iinde alan aratrmacsnn davranlar daha az yabanc ve dikkat ekici grnmeye
balayp, orada bulunmasndan bir zarar gelmedii aklk kazandka, ilk
zamanlarda karlalan sorunlarn ou ortadan kalkar. (Howard 1989:54-57)
Bu trden bir ilikiyi salamak ve allan alanda yerimizi salamlatrmak iin gen-
yal, kadn-erkek ayrm yaplmakszn istisnasz herkese kyde bulunma nedenimiz
anlatlm, yaplan alma hakknda bilgiler verilmi, alnan bilgilerin bizden baka
hikimse tarafndan okunmayaca ve anlatlanlarn sr olarak kalacann garantisi
verilmitir. Balangta fotoraflarnn ekilmesine izin vermeyen kadnlarn bu
isteklerine sayg duyulmutur. Kyde kalnan sre iinde bu engel tamamyla olmasa
da byk lde almtr. 13 Austos 1998 gn mlakat yapmna balamadan
nce muhtardan ayn isim ve soyada sahip olan hane bakanlarnn yalar
renilmi ve kydeki hane bakanlar yalar gznnde bulundurularak soyad
srasna konmutur. Daha sonra random table kullanlarak F1, F2 ve F4 mlakatlar
uygulanacak haneler belirlenmitir. Buna gre kyde toplam 60 adet F1, 57 adet F2
ve 35 adet F4 mlakat uygulanmtr.
Alan almas fakir ve ok izole blgelerde yapld zaman, fiziksel olarak hayatta
kalmak antropolog iin bal bana bir sorun haline gelebilir. artlarn bu denli etin
olmad durumlarda bile, ne yenecei ve nerede kalnaca konusunda verilen
kararlarn aratrma zerinde nemli etkileri olabilir.
Bazen alana byk miktarlarda yiyecek tamak mmkn olabilir, fakat bu da baka
sorunlara yol aar. Bunun bir alternatifi, aratrlmakta olan insanlarla ayn
kaynaklardan beslenmektir. Bu seenein getirdii bir glk, aratrmacnn zaten
fazlasyla smrlm evre artlarna ek bir yk getirmesi olasldr. Ama byle
sorunlar ancak istisnai durumlarda ortaya kar; ou alan aratrmacs yerel besin
kaynaklarna bamllkla dardan getirilen gdalar arasnda bir denge salamay
baarrlar.
Nerede yaanaca ve barnlacayla ilgili verilecek karar bir ok etkene baldr.
Bunlarn nde gelenlerinden biri incelenen toplumun trdr.
Ky ya da ehirde yaayanlar aratran bir antropolog, bir aileyle mi yaayacana
ya da ayr bir hane mi kuracana karar vermelidir. Bir aileyle yaamak bir toplumun
14/17
gndelik faaliyetleriyle ilgili daha fazla igr kazanlmasna olanak tanrken, bu
aileyle kurulan yakn balar baka sosyal ilikileri ketleyebilir. (Howard 1989:55-57)
Kyde kalnan sre boyunca hamamn yannda bulunan odalardan biri kiralanm
bylece barnma problemi zlmtr.
Kyde yemee davet edinilen her sefer bu davet geri evrilmemi, yer sofrasnda
hepbirlikte oturulup, ayn kaptan yemek yenmitir. Dier zamanlarda kaldmz
odada bulunan aygaz tpyle yemek piirilmi, gdalanma asla bir problem
olmamtr.
Kadnlarla genelde kap nlerinde yahut evlerde elerinden ayr olarak
grlmtr. Muhtarn yardmlar sayesinde erkeklerle kahvede mlakat
yaplmtr. Mlakat saatleri kadnlarn tarladan dn saatlerine gre mmkn
olduu kadar kimsenin iini aksatmayacak ekilde ayarlanmtr. Aratrmann ilk
gnlrinde mlakatlar ortalama 1 saat srerken ilerleyengnlerde bu sre 35-45
dakikaya kadar dmtr. Mlakat sorularndan yararlanarak yeni sohbet konular
alarak kyde ileyen organizasyaon anlalmaya allmtr. Bunun yan sra
gzlem ve fotoraflardan da yararlanlmtr. Aratrma iin kyde toplam 14 gn
kalnmtr. Bu sre zarfnda Pazar gnleri ileye inilerek ilede kurulan pazarda mal
satan yahut alverie gelen muhtarlarla grlm, 20 adet F3 muhtar mlakat
yaplmtr. 26 Austos 1998 tarihinde stanbul'a dnlmtr.















15/17
VERLERN GRUPLANDIRILMASI

Sahada yaplmas gereken mlakatlar bitirildikten sonra, yaplacak dkme ve
kodlamaya ynelik dzenlemeler yaplmtr. Sahadan toplanan verilerin aratrma
konusunu en iyi ekilde yanstacak ekilde nasl gruplanmas gerektii zerinde
durulmutur. Ele alnan grubu aa-yukar yar yarya blen zelliin hane
bakanlarnn yalar olduu belirlenmitir. Buna gre kyde grlen hane
bakanlarnn medyan yalar hesaplanmtr. Medyan yan altndakiler gen,
stndekiler ise yal hane bakan grubuna alnmtr. (Bkz.1999 Metodoloji)
Hamamky 'de, -46 ya hane bakanlar gen hane bakanlarn; +47 ya hane
bakanlar yal hane bakanlar olarak ayrlmlardr.


TASNF VE DKM

Toplanan verilerin tasnif ve dkm drt aamada gerekletirilmitir.
1. Mlakat Kontrol
2. Kod Formu ve Ynerge Hazrlanmas
3. rnek Kodlama
4. Kodlama
Mlakat Kontrol

Yaplan mlakatlar ilk olarak sahada kontrol edilmitir. Ama, hatalar sca scana
dzeltmek ve ayn tip hatalarn tekrarlanmasn nlemektir. 25 Kasm 1998'den
itibaren aamal bir kontrol dzeni kurulmutur. kl nce herkes kendi mlakatn
kontrol etmi, daha sonra eler aras kontrole geilmitir. Son aama olarak da
gruplar aras mlakat kontrol yaplmtr. Her kontrol aamasnn sonunda hata
izelgeleri yaplmtr.

Kod Formu ve Ynerge Hazrlanmas

Mlakat kontrollerini bitiren gruplar kod formu oluturmak iin almaya
balamlardr. Bir nceki yln F1 ve F2 kod formlar alnarak incelenmi,
mlakatlardaki soru ve cevaplar dorultusunda ekleme ve karmalarla yeni kod
16/17
formlar oluturulmutur. Buna ek olarak F1 ve F2 ynergeleri de yeniden gzden
geirilmitir.

rnek Kodlama

Bilgisayarda yazlan kod formlar matbaaya gnderilip baskdan alndktan sonra 4
ubat 1999'da rnek kodlama yaplmtr. Toplu halde bir F1 bir de F2 mlakat
kodlanm, karlalan glkler tesbit edilerek dzeltme yoluna gidilmitir.

Kodlama

Kodlamaya balamadan nce, alma yaplan kylerdeki hane listeleri alfabetik
alarak sralanm; sonra bilgisayara girilmitir. Listedeki hersees bir kod numaras
verilmi, bilgisayar kts alndktan sonra bu numaralar kod formu ve mlakatlarn
zerine krmz kalemle yazlmtr. Bu numaralama sistemine rnek:

43 08 1 001
l Trafik Kodu lenin HB Erkek Hane Nfusu
(Ktahya) Kodu HBE Kadn
Ayrm


Kodlama ilemi yaklak iki ay srmtr. Kodlama ilemi tamamlandktan sonra her
grup planlanan programa uygun olarak kodladklar mlakatlar bilgisayara
girmilerdir. Bu ilem srasyla F1 formlar, F2 formlar, F4 formlar girilerek
tamamlanmtr. (Bkz.1999 Metodoloji)








17/17
TAKDM VE TABLO

Tablolar, hane bakan erkek ve hane bakan ei kadnlar iin ayr ayr
hazrlanmtr. Hazrlanan tablolarda -46 gen hane bakan; +47 yal hane bakan
ana ayrmlar kullanlmtr. Tablolar bilgisayar ortamnda hazrlanp basldktan sonra
fotokopi yoluyla oaltlmtr. Tablolarn iziminde Excel 4.0 program kullanlmtr.

YAZIYLA ANLATIM

alma yaplan ky hakknda toplanan bilgiler yorumlanarak yazl rapor haline
getirilmitir. Katlarak gzlem, rnek olay ve saysal verilere dayanan tablo yorumlar
fotoraflarla desteklenerek belli bir plan dorultusunda dzenlenmi ve almaya
son ekli verilmitir.

Aratrmada izlenen yol, kullanlan yntem ve tekniklerin anlatld bu blmn
ardndan alma yaplan kyn bulunduu corafi blge, il ve ile hakknda bilgi
verilmitir.