You are on page 1of 12

LITERATURULI MESKHETI

5 (185)

2014
40

,
`sjobs monobaSi gadidkacebuls
Tavisuflebis ZebnaSi mkvdari.~
akaki wereTeli.
qarTvel ers RvTiT kurTxeuli miwa-wylis gamo iS-
viaTad ucxovria dalxinebiT, mezobeli Tu Soreuli
mtrebis gamudmebuli Semosevebi, rasac qveynis aoxre-
ba da SinaaSliloba mohyveboda xolme, misi istoriuli
bedis mudmivad Tanamdeb niSan-Tvisebad iqca. albaT,
am Rvarcofis ganuwyvetelma trialma ganapiroba is,
rom, erTi mxriv, igi fizikurad nadgurdeboda, xolo,
mere mxriv, sulierad mtkicdeboda. swored amitom
mcirericxovanma erma sulieri udrekelobis wyalo-
biT gadaitana aTasgvari Wir-varami da dRemde moitana
sakuTari erovnuli cnobiereba. man gauZlo im warRv-
nas, ramac masze gacilebiT didi erebi aRgava pirisa-
gan miwisa.
roca ixseneb saqarTvelos warsuls, gancvi-
freba gipyrobs, rogor gadaurCa igi
romaelebis, arabebis, monRolebis,
sparselebis, osmalebis, rusebisa da
sxvaTa Semosevebs, romelTa mizanic mx-
olod erTi iyo, moespoT da gadaegva-
rebinaT qarTveli kacis jilagi da sax-
senebeli.
XIX saukunis damdegisaTvis, kavka-
siis geopolitikur regionSi, ruseTis,
TurqeTisa da iranis xangrZlivi da-
pirispireba ruseTis umniSvnelovanesi
gamarjvebiT dasrulda, im ruseTisa,
romlis oficialur leqsikonSi ar ar-
sebobda sityva ,,saqarTvelo, iseve, ro-
gorc qarTveli.
... ,,dRidan saqarTvelos aneqsiisa,
qarTvel patriotTa ocnebas Tavisu-
fali da damoukidebeli saqarTvelo
Seadgenda. am mimarTulebis mraval-
ricxovani gamomJRavneba XIX sauku-
neSi yovel eWvs gareSe hyofs saqa-
rTvelos damoukideblobisaken mis-
wrafebas. Cveni eris istoriaSi ukve
meramdened Seiqmna krizisuli mdgo-
mareoba. amgvari Znelbedobis Jams saqa-
rTveloSi yovelTvis isaxeboda gansa-
kuTrebuli moqmedebebis periodi, isev
amoqmedda saqarTvelos erTianobaze
orientirebuli Sinagani moTxovnileba, romlis daZl-
eva veraferma SeZlo _ verc drom, verc sivrcem, verc
gareSe Zalam. ilia WavWavaZis da misi TanamebrZolebis
mier dawyebuli erovnuli moZraoba swored imitom
iyo warmatebuli, rom igi, ara ubralod da meqaniku-
rad ewinaaRmdegeboda metropolias da kolonizaciis
uSualo Sedegebs, aramed erTiani saqarTvelos ideas
aRorZinebda da realur Sinaarss sdebda masSi.
Sedegi 1917 wlis Semdeg iqna mopovebuli...
,,rodesac 1917 welma daangria ruseTis imperia,
saqarTveloSi ukve mTlianad iyo daviwyebuli, rom
uSualod imperiamde arsebobda ara erTiani saqarT-
velo, aramed cal-calke qarTuli samefoebi da sam-
Tavroebi. erTxelac aravis gaxsenebia, rom ruseTs
aseve cal-calke SeuerTda qarTl-kaxeTi, imereTi,
samegrelo da a. S. fiqradac aravis gauvlia, rom, Se-
sabamisad, logikuri (da iuridiulad gamarTlebu-
li) iqneboda aRdgeniliyo qarTl-kaxeTis, imereTis
samefo da a. S. imperiis gauqmebis Semdeg, yvelanairi
logikis mixedviT, unda likvidirebuliyo ,,wiTeli
lomis mier ganxorcielebuli kolonizaciis uSua-
lo Sedegebi, e. i. iuridiulad aRdgeniliyo qarTu-
li politikuri erTeulebi. es ideis donezec aravis
mosvlia TavSi azrad _ imdenad sayovelTao, Sina-
gani qarTuli moTxovnileba iyo erTiani qarTuli
saxelmwifoebrioba. am moTxovnilebis Sedegi iyo,
rom sruliad bunebrivad damkvidrda saerTo qar-
Tuli Sinaarsis matarebeli cnebebi: ,,saqarTvelos
erovnuli interpartiuli sabWo, ,,saqarTvelos
erovnuli yriloba, ,,saqarTvelos erovnuli sab-
Wo da, bolos, yvelaze mTavari _,,saqarTvelos
demokratiuli respublika, romelic arc qarTl-
kaxeTis samarTalmemkvidre iyo da arc imereTis. is
iyo erTiani qarTuli saxelmwifos samarTalmemkvi-
dre da misi damoukideblobis aqti (1918 w. 26 maisi)
swored amaze pirdapiri miTiTebiT iuwyeboda: ,,mra-
saqarTvelos mTavrobis
dadgenileba 272
q.Tbilisi 2014 wlis 4 aprili
sajaro samarTlis iuridiuli piris _ samcxe-javaxeTis saxelmwifo saswavlo universitetis
reorganizaciis Sesaxeb
muxli I
umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-13 muxlis Sesabamisad:
1. sajaro samarTlis iuridiuli piri _ samcxe-javaxeTis saxelmwifo saswavlo universiteti 2014 wlis
15 maisamde reorganizebuli iqnes sajaro samarTlis iuridiul pirad _ samcxe-javaxeTis saxelmwifo
universitetad.
2. sajaro samarTlis iuridiuli piri _ samcxe-javaxeTis saxelmwifo universiteti
CaiTvalos sajaro samarTlis iuridiuli piris _ samcxe-javaxeTis saxelmwifo saswavlo
universitetis uflebamonacvled.
3. saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministrom uzrunvelyos sajaro samarTlis iuridiuli piris
_ samcxe-javaxeTis saxelmwifo universitetis wesdebis damtkiceba.
4. sajaro samarTlis iuridiuli piris _ samcxe-javaxeTis saxelmwifo universitetis damfuZneblad
ganisazRvros saxelmwifo, romelsac warmoadgens saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro.
muxli II
dadgenileba amoqmeddes gamoqveynebisTanave.
premier-ministri
irakli RaribaSvili
axla dumili danaSaulia
val saukuneTa ganmavlobaSi saqarTvelo arsebob-
da, rogorc damoukidebeli da Tavisufali saxelm-
wifo.
XX saukunis ocian wlebSi, sabWoTa wyobileba mZime
politikuri, ekonomikuri da socialuri krizisis
pirobebSia. v. leninma, rogorc cnobilia, germania-
sTan da mis mokavSireebTan 1918 wlis 3 marts brest-
litovskSi separatiuli zavi dado, rac sabWoTa wyo-
bilebas gadarCenis ukanasknel Sanss aZlevda. zavis
pirobebiT germaniis mokavSire TurqeTma miiRo baTu-
mis, yarsisa da ardaganis (artaanis) olqebi. TurqeTi
maSinve Seudga zaviT miniWebuli uflebebis realize-
bas da moiTxova dasaxlebuli olqebis (baTumi, yarsi,
artaani) dacla. situacia Zalze daiZaba. TurqeTis
armiam daiwyo saomari moqmedebebi da 1918 wlis 8-9
aprils amierkavkasiis sazRvrebSi SemoiWra. amierka-
vkasiis komisariatsa da seims kargad esmodaT, rom omi
TurqeTTan advili ar iqneboda, amitom brZolis iara-
Rad diplomatiuri gzebi arCies. amave wlis 14 marts
trapizonSi daiwyo amierkavkasia-TurqeTis sazavo
molaparakeba (amierkavkasiis delegacias xelmZR-
vanelobda akaki Cxenkeli), Tumca diplomatiuri
gzebiT brZola arcTu advili aRmoCnda, _ 9 aprils
gamoucxadeblad dawyebuli omi 13 aprils oficial-
uri gaxda. TurqeTis armiis SemaCerebeli Zala saqa-
rTvelos ar gaaCnda. 15-21 aprils TurqeTis jarebma
daikaves baTumi, ozurgeTi, mTeli mesxeTi _ TiTqmis
borjomamde.
samxedro-politikuri viTareba sul ufro
katastrofuli xdeboda. 1918 wlis 11 maiss baTumSi ga-
naxlda amierkavkasia-TurqeTis sazavo konferencia,
sadac pirvelive Sexvedraze gairkva, rom TurqeTi
poziciebs ar cvlida da, piriqiT, ufro mets moiTxov-
da. 12 maiss baTumidan erovnul sabWosadmi gamogza-
vnil werilSi a.Cxenkeli imeds gamoTqvamda, rom `ger-
mania mxars dauWerda amierkavkasiis delegacias,
Tumca gamoricxuli ar iyo sawinaaRmdegoc. wer-
ilSi vkiTxulobT: `vTqvaT, es gegma ar gavida, ger-
manelebma ar dagviWires ise Zlier mxari, ra vqnaT?
TaTrebma gaswires somxebi, azerbaijani calke wava,
SeiZleba osmaleTze gadavides. es moxdeba maSinve,
rogorc ki omi gamocxaddeba amierkavkasiis sax-
eliT. ra unda qnas qarTvelma erma? erTaderTi gza:
omSi ar gaerio. omi yels gamoWris ers, mospobas uqa-
dis. imave dRes, 12 maiss a. Cxenkeli meore saidumlo
werils gzavnis baTumidan, romelSic mTeli kategori-
ulobiT afrTxilebda erovnul sabWos:
,,yovel SemTxvevaSi, Tu gind veraf-
ersac ver mivaRwioT, rac moaswavebs
germanelebisagan Cvens gawirvas, Cven
arasgziT ar unda vawarmooT omi. mx-
olod da marto am SemTxvevaSi Segvi-
Zlia vixsnaT Cveni xalxi daRupvisa-
gan.... amiT a. Cxenkeli erovnul sabWos,
faqtobrivad, sTavazobda germano-
filur sagareo-politikur kurss, ro-
gorc erTaderT realur gamosavals Se-
qmnili katastrofuli situaciidan. ba-
Tumidan a. Cxenkelis werilebis miRebis
Semdeg, 1918 wlis 14 maiss, saRamos Sedga
saqarTvelos erovnuli sabWos aRmas-
rulebeli komitetis sxdoma, romelmac
oficialurad daadastura germaniis
faqtorze dafuZnebuli sagareo-poli-
tikuri kursi. amiT a. Cxenkels aqtiuri
moqmedebisaTvis (germaniis daxmarebiT)
xel-fexi gaexsna. 1918 wlis 15 maiss ba-
Tumidan gamogzavnil werilSi aRniS-
navda: ,,katastrofidan Tavis daR-
wevis erTaderT gzad saqarTvelom
saxelmwifoebrivi damoukideblobis
gamocxadeba dasaxa, saqarTvelos da-
moukidebloba _ai, pirveli nabiji,
romelic unda gadaidgas...
akaki Cxenkelis daJinebulma mtkicebam _ amier-
kavkasiis demokratiul-federaciuli respublikis
SenarCuneba SeuZlebelia, xolo saqarTvelos xsna
saxelmwifoebrivi damoukideblobis gamocxadeba-
Sia. aseT viTarebaSi, 1918 wlis 16 maiss, saRamos Svid
saaTze, Sedga saqarTvelos erovnuli sabWos aRmas-
rulebeli sxdoma, romelzec gansaxilveli sakiTxi
-3 .

2
2014 ,

bondo arvelaZe
qarTul mwerlobaSi mecnierul-pop-
ularuli Txzuleba ioane bagrationis
kalmasobis (me-18 s.) Semdeg, TiTqmis
ori saukunis manZilze, ar Seqmnila. le-
van asaTianis cxovreba akaki wereTli-
sa da vaxtang WeliZis cxovreba ivane
maCablisa, monografiebis wyalobiT,
amoivso es xarvezi. es Txzulebebi gax-
da erTgvari winapiroba, Seqmniliyo
evropuli tipis (Stefan cvaigi, andre
morua) biografiuli romani. misi me-
saZirkvleoba ki wilad xvda rostom Cx-
eiZes, romelmac, zedized, Seqmna seria
biografiuli romanebisa _ pavle in-
goroyvaze, aleqsandre batoniSvilze
(mzis raindi), qaquca ColoyaSvilze
(Savi Coxa) da sxva. CamoTvla Sors
wagviyvans.
rostom CxeiZe kvlav nayofierad
agrZelebs moRvaweobas. axlaxan gamov-
ida misi biografiuli romani _ viTa
sizmari Ramisa. es aris revaz gabaSvi-
lis cxovrebis qronika, moTxrobili
prozaulad. romani gaSlilia meoce
saukunis 10-20-iani wlebis saqarT-
velos politikuri da sazogadeobrivi
cxovrebis kataklizmebis fonze...
revaz gabaSvili, ufrosi Ze cno-
bili qarTveli mwerlis _ ekaterine
gabaSvilisa, iyo erT-erTi gamorCeuli
erovnuli moRvawe qarTuli sazogadoe-
brivi cxovrebis istoriaSi. me SemTxve-
viT ar gavusvi xazi _ erovnuls! es imi-
tom gavakeTe, rom es is droa, roca so-
cial-demokratebi gaafTrebulni, duJ-
moreulni qadagebdnen klasTa brZolas
da erovnuli sakiTxi mTlad ignoli-
rebuli hqondaT. erovnulis xsenebac
ki sircxvilad miaCndaT. ilias mokvla
noe Jordaniam gaamarTla da utifrad
ganacxada _ xes rom Wrian, nafotebi
cvivao!.. ilias mkvlelobiT SeZruli
peterburgis universitetis studenti
revaz gabaSvili TanamoazreebTan er-
Tad samZimris depeSas agzavnis Tbilis-
Si, romelsac yvela qarTveli studenti
awers xels, garda social-demokrati
valiko juRelisa da masaviT marqsizmis
yalbi ideologiiT tvingamorecxili
megobrebisa. mwerali amaze naRvlianad
SeniSnavs _ ai, bedi saqarTvelosi!
rostom CxeiZe asociaciuri Txrobis
ostatia, raSic xels uwyobs, garda mxat-
vruli talantisa, farTo ganaTleba da
epoqis Rrma codna. misi gmiris sulier
da inteleqtualur prizmaSi mTeli epo-
qis gacocxleba Zalian kargad gamosdis
ise, rom gmiris intimuri grZnobebic
ar rCeba mwerlur TvalTaxedvidan.
amgvari ostatobiT gadmoscems revaz
gabaSvilis samijnuro gancdebs, ro-
melic Taviseburi da araordinaluri
pirovneba yofila. uaRresad ganaTle-
buli, aTi ucxo enis mcodne, ukompro-
miso patrioti, garegnulad momxiblavi
mamakaci da qalTa gulis mpyrobeli,
magram, araviTar SemTxvevaSi _ don-
Juani. mwerali damajereblad xsnis mis
fsiqologiur samyaros _ fsiqologis
Rrma codniT xsnis revaz gabaSvilisa
da masze gacilebiT umcrosis _ dodo
amilaxvars Soris arsebul siyvaruls.
miuxedavad imisa, rom maT Soris trfoba
ormxrivi iyo, qali yvelafris uflebas
aZlevda, garda sarecelis gaziarebisa.
dodo amilaxvaris moulodneli
gaTxoveba da Semdeg TviTmkvleloba, es
tragikuli ambavi TviTon revaz gamaS-
vilisa, Tomas mans mxatvrul doneze aqvs
moTxrobili petre xvedeliZisadmi gag-
zavnil werilebSi _ aRniSnavs rostom
CxeiZe da ar SeiZleba ar daeTanxmo. me
ki, davamatebdi _ es werilebi aris qar-
Tuli mwerlobis anTologiaSi Sesatani.
axla mivyveT revaz gabaSvilis bio-
grafias, gadmocemuls rostom CxeiZis
sayovelTaod cnobili Txrobis origi-
nalur stilSi. evropidan dabrunebul
b-n revazs ori partia daxvda saqarT-
veloSi _ social-demokratebisa da so-
cial-federalistebis. iqidan gamomdi-
nare, rom dedamisi ilias erTguli Tay-
vanismcemeli iyo, imdenad, rom erT-erT
krebaze viRac qarTvelma Tavadma ilia
WavWavaZe augad moixsenia, ekaterine
gabaSvilma qolga Caartya TavSi!.. aseTi
dedis Svili usamSoblo, kosmopolit
social-demokratebis partiaSi rom ar
Sevidoda, cxadia. social-federali-
stebs, ase Tu ise, ecxo raRac erovnu-
li da am partiis wevri gaxda: revazs
mwared ecineboda, im Tavgadaklul
brZolis mxilvels, ori politikuri
partia erTmaneTs Tavs rom aglejda
socializmis ukeT gagebisaTvis. norm-
aluri evropeli am viTarebas rogor
Sexedavda da Seafasebda?
namdvilad sagiJeTad!
aseTi daskvna gamoaqvs mwerals da
marTalicaa.
asea Tu ise, erTxans, revaz gabaS-
vili, social-federalistebis partiis
rigebSia, Tumca, es didxans ar gagrZele-
bula da 1912 wels Salva amirejibsa da
daTa vaCnaZesTan erTad qmnis erovnul
partias, romelic 1917 wels gadaakeTes
erovnul-demokratiul partiad.
revaz gabaSvili am partiis organos
Jurnal kldis redaqtoria. Jurnali
erovnulobis Tavgamodebuli damcveli
iyo da social-demokratebis mier am-
Rvreul da amtutebul qveyanaSi jansaR
patriotizms qadagebda: yvelaze SemaS-
foTebeli ki is aRmoCndeboda misTvis,
rom saqarTveloSi gabatonebuliyo
socialisturi presa da eris sakiTxi,
sadRac kunWulSi TuRa bJutavda...
yovelgvari presis gareSe, es bJutvac
Casaqrobad iyo ganwiruli.
am savalalo sazogadoebriv viTare-
baSi Jurnali klde Tavisi erovnuli
suliskveTebiT socialistur WaobSi
gamskdari yumbara iyoo, _ moswrebu-
lad wers rostom CxeiZe.
am iqednis naSierebma erovnuli
sakiTxis Teoriulad ignolireba
ar ikmares da qarTvelebis winaSe
katastrofuli danaSauli Caidines:
1912 wels, kievSi, saidumlod gamarTul
ruseTis arasaxelmwifoebriv erTa kon-
ferenciaze, romelsac eswrebodnen
saqarTvelos politikur partiaTa war-
momadgenlebi _ social-demokrate-
bidan _ noe ramiSvili da silibistro
jiblaZe, social-federalistebidan _
osiko baraTaSvili da samson fircxa-
lava _ gaugonari boroteba Caidines
saqarTvelos momaval teritoriul
gansazRvrebaSi. konkretulad _ saingi-
lo moralurad miakuTvnes azerbaijans,
rac 1920 wels menSevikma grigol uro-
taZem iuridiulad daadastura. bor-
Calos mazra navTluRamde _ somxebs.
da es yvelaferi awyobili iyo ruseTis
social-demokratiuli partiis Targ-
ze _ realuri mosaxleobis principis
mixedviT. am eris gamyidvelur dadge-
nilebeze xelis moweras ar dasjerdnen
qarTveli social-demokratebi, so-
cial-federalistebi da meti damajere-
blobis mizniT gadaitanes _ ufro swo-
rad, TvalsaCinoebisaTvis fizikurad
asaxes specialur rukaze: da ai, Jurna-
lis meore nomerSive daibeWda samson
fircxalavas mier Camotanili ruka _
gazomebuli qarTuli provinciebis
samgloviarod gaferadebuliTa da sa-
Tanado ganmartebiT.
rukas aRSfoTeba gamouwvevia _
iyvnen momxreebic da mowinaaRmdegee-
bic.
urTierToba daiZaba kldesa da
saxalxo gazeTis radaqtorebs Soris.
qarTveli eris winaSe Cadenili isto-
riuli danaSauli faqti gaxda da misi
gamosworeba SeuZlebeli iyo. es ki mox-
erxebulad gamoiyena daSnakurma par-
tiam _ am veragul SeTanxmebas misma
warmomadgenelmac siamovnebiT moawera
xeli, rac somxurma presam sixaruliT
aitaca. mogvianebiT ki, roca somxeTis
daSnakurma mTavrobam saqarTvelos de-
mokratiuli respublikis mTavrobas
teritoriuli pretenziebi wauyena _
kievis konferenciis SeTanxmeba gaaxsena
menSevikebs da erT-erT sabuTad cxvir-
win aufriala!
axla mkiTxveli ver warmoidgens,
albaT, rogor unda hqondes mocveTi-
li erovnuli grZnoba an, sulac, ar
gaaCndes adamians _ asanTis kolofiviT
rom gaaCuqos qarTuli miwa. ki, magram,
am miwis patrons _ qarTvel xalxs ar
ekiTxebodnen?
kievis ruka samecniero wreebSi cno-
bili iyo, rostom CxeiZis damsaxurebaa
misi arseboba rom wamowia da farTo
mkiTxvel sazogadoebas gaacno.
kidev ra savalalo Sedegi gamoiRo
kievis rukam da SeTanxmebam, amaze
mogviTxrobs mwerali romanis erT-erT
TavSi _ marto migvatoves ruseTTan
titanur brZolaSi. am dawyevlilma ru-
kam saboloo ganxeTqilebamde miiyvana
erovnulad moazrovne da socialis-
turad ganwyobili qarTvelebi. es ki
xelsayreli aRmoCnda carizmisaTvis
da umal wamoWra meore teritoriuli
sakiTxi _ xiznebis: raki realuri mo-
saxleobis principis mixedviT saqarT-
velos provinciebi iyo dayofili maSin,
saimperatoro karis davalebiT, mefis
nacvalma voroncov-daSkovma moindoma
osi mosaxleobis mowyoba saqarTvelos
teritoriis xarjze. am proeqtis mixed-
viT, mTeli miwebi _ kavkasiis qedidan
mejvris xevamde (mdinare mejuda) da
mtkvris marjvena napirzedac _ saci-
cianos da sajavaxos aTiaTasobiT de-
setina qarTuli miwa, ufasod unda ga-
dascemoda iq mcxovreb osebs _ esec
voroncovis proeqti iyoo, _ mwared
SeniSnavs rostom CxeiZe da am erovnuli
tkivilis Tanaziars gxdis.
am gaugonari usamarTlobis winaaR-
mdeg mtkiced aimaRla xma qarTulma
eklesiam da mas uwoda gaZarcva qa-
rTvelebisa osebis sasargeblod.
rusis xelisuflebas mada gaexsna,
Tumca mezobeli erebisa da maTi miwebis
mitacebaSi madas arasdros uCioda.
1913 wels wamoayena proeqti _ tiri-
fonis velis garSemo mdebare soflebis
mcxovrebi _ 40 000 qarTveli glexi
aeyara da es veli samxedro poligonad
eqcia.
erTi sityviT _ realuri mosaxleo-
bis principi kargad gamoiyena carizmma
da uxvad gascemda qarTul miwebs _
somxebze, TaTrebze, lekebze, osebze...
aqve gvsurs aRvniSnoT _ xiznebis
tirifonis velze poligonis mowyobis
sakiTxi Seswavlilia samecniero liter-
aturaSi, magram es naSromebi akademiur
wreebs ar gascilebia. rostom CxeiZe
pirveli mweralia, romelmac masobriv
mkiTxvel sazogadeobas, ase vTqvaT, mx-
atvrulad mouTxro am saWirboroto
problemis Sesaxeb da daafiqra dRevan-
deli qarTlis bedze, roca cxinvalis
regioni okupirebuli aqvs ruseTs da
mkvidri qarTvelebi ltolvilebi arian
sakuTar samSobloSi.
mivyveT pirvel sityvas. am ganukiTx-
aobis winaaRmdeg vis unda aemaRlebi-
na xma, Tu ara revaz gabaSvils, Salva
amirejibs da daTa vaCnaZes?! uTvistomo
social-demokratebs ainunSic ar mos-
diodaT erovnuli sakiTxebi da amaSi
srul TanxvedraSi iyvnen rusis mTavro-
basTan _ SeniSnavs rostom CxeiZe.
social-demokratebi mizanmimarTu-
lad qadagebdnen saqarTvelos teri-
toriis danawilebas da es iyo maTi par-
tiis erT-erTi ZiriTadi debuleba. jer
kidev 1902 wels noe Jordaniam tilipu-
Wuras restoranSi mowyobil krebaze ga-
nacxada _ `amierkavkasiis TviTmarT-
velobis parlamenti tfilisSi unda
iyoso~. kidev meti, mogvianebiT, poli-
tikur da sazogadoebriv ormociode
warmomadegenelTa winaSe waikiTxa mox-
seneba da Tqva _ tfilisi saqarTvelos
dedaqalaqi ki ar aris, internacio-
naluri centria, romlis samxreT-
aRmosavleT nawili da imis iqiT mde-
bare teritoria, ekuTvnis somxeTsa
da azerbaijans, dasavleTiT mdebare
_ vera da aqeT mdebare teritoria
aris qarTvelebiso (!).
noe Jordaniam lanCxuTis mamuli-
viT gaaCuqa qarTuli miwebi. mSobliuri
social-demokratebis ganayofi bolSe-
vikuri partiis wyalobiT, emigraciaSi
rom moxvda, memuarebi dawera, romelSic
Seecada faqtebis gayalbebas da gadasx-
vaferebas, raTa patrioti gamosuliyo,
magram, faqti jiutia. revaz gabaSvilmac
ar daayovna da Tavis avtobiografiul
romanSi _ rac maxsovs, _ amxila si-
crueSi da kudiT rikamde gaaZro tyavi,
magram Jordanielebi ra Jordanielebi
iqnebodnen, maTi kumiris qosatyuilo-
baSi mxileba vinmesTvis SeerCina.
da daiwyes totaluri kampania revaz
gabaSvilis winaaRmdeg. am galaSqrebis
mware Sedegs rostom CxeiZe sinanul-
narevi sevdiT gadmoscems da imowmebs
revaz gabaSvils _ TiTqos Cemma wignma
_ rac maxsovs ukuRma Seatriala Cveni
bedi, mas aqeT, rac gamovida, sul ukan
da ukan wavida Cveni ojaxis yovelnairi
Semosavali, aRarc mowafeebi, aRarc
Targmna da, metadre, aRarc amerikis
xma, romelic Cveni ZiriTadi Semo-
savali iyo (TveSi 10 000 franki dagvak-
ldao)... am ukiduresad SeWirvebis Jams
ciur mananasaviT moevlina vaSingtoni-
dan col-qmris _ xvedeliZeebis gamog-
zavnili dolarebi. ra samwuxaroa, wer-
ils rom vwerdi, Sematyobines, uxucesi
qarTveli emigrantis petre xvedelis
gardacvalebis ambavi.
ekonomiuri gaWirveba gaWirvebad,
magram Jordanielebma es ar akmares da
menSevikur emigrantul presaSi agorda
lanZRva-ginebis da ciliswamebis veber-
Tela talRa. Jurnal Cvenma droSam
(1959. 1) TiTqmis mTeli nomeri miuZRv-
na revaz gabaSvilis avtobiografiuli
romanis _ rac maxsovs _ ganqiqebas. es
yovelive dagvirgvinebuli iyoo _ wers
rostom CxeiZe _ saqarTvelos social -
demokratiuli muSaTa partiis parizis
organizaciis rezoluciiT. gansa-
kuTrebiT lanZRavda da Seuracxyofis
RvarTqafs asxamda mis patriotizmsac.
saeWvos xdida xelmouwereli statiis _
saiT midis gabaSvili-s avtori: jer
erTi, am sityvas _ winwklebiT Se-
mosavda. da, meorec, memuarists uki-
Jinebda: yvela gzajvaredinze rom gah-
kivi mamuliSvilobaze, sinamdvileSi
mTeli sicocxle akeTeb antierovnul,
antipatriotul saqmeebso.
amas moayoles _ cofiani
simarTlis mTqmels...

2014 ,
3

cxoveliviT ikbineba, sacodavi
adamiani, sakuTar silaCres ver
grZnobs, suliT avadmyofi da
upasuxismgebloa da amgvari epiTetebiT
Seamkes...
vin-vin da, social-demokratebi
araerovnulobas, arapatriotizms sw-
amebdnen revaz gabaSvils, amaze RmerTi
albaT mwared gaiRimebda.
revaz gabaSvilma simarTle miaxala
pirSi Jordanielebs, razec gawiwmatd-
nen, gamwardnen, radgan ase jiqur maTi
uniaToba, Sin Tu gareT, pirSi aravis
uTqvams maTTvis.
mwerali simarTles piruTvnelad
gadmoscems da wers _ Tumca arc ise iyo
saqme, rogorc Jordanielebi xatavdnen
_ gamamxnevebeli da, zogic aRtace-
buli werilebi mosdioda amerikidan,
Ciledan da sxva qveynebidan.
parizSic hyavda mxardamWerebi _
zeinab kedia-zurabiSvilisa Zalian aRS-
mamao Cveno
qriste gveubneba:
me var gza... mamasTan veravin miva,
Tu ara Cems mier...
xelis TrTolviT avanTe vnebis kviris sanTeli,
bevri damgrovebia qristes xatTan saTqmeli.
vTxovdi ufals mudariT, mowyaleba gaeRo,
da codvili sulisTvis uflis kari gaeRo.
RmerTis sasufevlidan Sorsa vdgavar, cxadia,
qristes nakarnaxevi sibrZne _ ganacxadia!
Seiyvare ufali!.. pirvel cnebas mTavazobs,
Seiyvare moyvasi!.. meoresac kalmasobs.
gaminaTda goneba uflis madlis naTeliT,
ukan darCa uZilo, fiqri RamenaTevi.
mefe iudevelTa, jvargakruli vixile,
mRvdelmTavrebma iudas codva mimoixiles.
me Sevcode, gaveci sisxli wminda, _ ieso...
serobisas aRTqmuli fici damirRvieso.
aha, Tqveni binZuri fuli, aRar mWiria,
qristes bedi SecvaleT!.. saqme gadaWrilia!
Tavs daixrCobs iuda!.. mariami SokSia!..
Cemi suli miiRe!.. mefis sisxli brbos Sia!
farisevelni sjian... qriste kvlav jvarcmulia.
mowameni tirian... qveynad codvis rulia!
apatie mamao, ar ician ras iqmnan..
Camobnelda miwaze, _ qveynad ukuni iqmna!
qristes agoniaSi dedis dardiT aRmoxda:
ioane, mixede!.. dedaCemi daosda...
yvela erTad SeZrwunda: mefe jvarze?.. ra moxda?
Tu mefe xar, SesZeli jvridan Tavis Camoxsna!..
vidre CamoSvebuli kretsabmeli gaipo,
romis asisTavebma qristes kvarTi gaiyo.
Cemi suli mamao, SenTvis gadmomicia...
me sam dReSi aRvdgebi!.. mwvaleblebma ician!..
sudaraSi gaxvia iosebma ieso...
man da nikodemosma brbo Zlivs gaarRvieso.
yru saflavi daWedes, lodTan mcvelni dgebian.
pilatesac urwmunoT Relva gadasdebia...
saswauli ixiles: _ miwa iZra, datora...
angelozma saflavis lodi gadaagora.
saocari naTeliT zeca gadaiReba...
da mariams aRmoxda: qriste aRsdga, dideba!
mkvdreTiT aRsdga ufali! wyali, puri akurTxa!
umal gauCinarda... eSmaks gadaafurTxa...
mkvdreTiT aRsdga!.. darwmundiT, vaxSmad puri gatexa
da aTasni ganaZRo am patara natexma...
aRsdga mkvdreTiT ufali!.. vinc ixila, _ iwama,
Seiwova tkivili galileas, miwama...
da ixiles Ze RvTisa, Ze kacisa, _ mesia...
saswaulis mxilvelTa brbo gars Semoesia.
am aRdgomiT ufalma Seasrula misia...
TerTmet namowafarma xalxi Semoisia,
da akurTxa isini ormoci dRis mijnaze,
zeTisxilis goraze, erTmaneTis mijraze.
suliT wmindiT mosilni agrZeleben mis saqmes,
bevrsac xidan Camosvla uweria, viT zaqes!..
uflis gzaze mavalebs eSma ver Segvexeba,
iqneb davimsaxureT mesiisgan Sewevna.
iqneb Cvenzec gavrceldes madli suliwmindisa,
Tumc meored mosvlis Jams vervin gamoiTvlisa...
qriste aRsdga vnebuli, agonia dasrulda!..
vnebis kvira damTavrda, uflis neba asrulda!
mariza jiqia
foTda devna rom gamoucxades da le-
viliaSi Sesvlac rom aukrZales gabaS-
vils. man daureka da miuloca _ Tqveni
wigni wavikiTxe da Zalian momewonao.
swored SeniSnavs rostom CxeiZe _ q-
ni zeinabi sakuTar azrsac gamoTqvam-
da telefonis im zariT da, saerTod,
im wrisasac _ levan zurabiSvilis
garSemo vinc iyo Semokrebili. isini
yvelani mxars uWerdnen Serisxuls.
Jordanielebma yovelgvari kavSiri
gawyvites revaz gabaSvilTan da im or-
ganizaciebTan, sadac is iyo, _ wers ro-
stom CxeiZe da ironiiT dasZens: raRa
aluda qeTelauris mokveTis aqti da
raRa revaz gabaSviliso!.. Jordan-
ielebis saqcieli gasagebi iyo, magram
zogierTi erovnul-demokratic rom
ahyva maT? amaze wydeboda guli revaz
gabaSvils.
revaz gabaSvilma aramarto Jordan-
ielebi gaakritika mwared, aramed ru-
suli emigraciac amxila _ hitleri
imitom damarcxda, ruseTis dayofa
moindomao. es rom mtknari rusuli
sisulele iyo, faqtobrivad daamtkica
Serisxulma.
revaz gabaSvilma mkacrad gaakriti-
ka erekle meore, saqarTvelo rom aCuqa
ruseTs, 1783 wlis georgievskis traqta-
ti rusTa xelmwifem Tavze rom gadaaxia
saqarTvelos da gaauqma bagratovanTa
samefo taxti, saqarTvelos eklesiis
avtokefalia, saqarTvelo dayo guber-
niebad da miierTa. mware istoriuli
sinamdvilea, magram faqtia, saqarT-
velos es ubedureba rusTa mefem Tavs
daatexa ori saukunis win, dRes ra xdeba?
samwuxarod, Tavi wamoyves agresiulad
ganwyobilma ruseTume qarTvelebma da
xotbas asxamen did ruseTs da ewevian
agitacias saqarTvelos rusi okupan-
tebis xaxaSi dasabruneblad. parale-
lurad lanZRaven dasavleTis civili-
zacias, raTa is xalxs SeaZulon.
rostom CxeiZis biografiul ro-
manSi_ viTa sizmari Ramisa, _ kidev
araerT erovnul satkivarze daafiqrebs
mkiTxvels. misi wakiTxva ar awyenda ru-
seTis brma Tayvanismcemlebs. ruseTs,
romelsac qarTuli miwis 20 procenti ok-
upirebuli aqvs da aTasi maqinaciiT cdi-
lobs SeaCeros saqarTvelos bunebrivi
swrafva natosa da evrointegraciisken.
es biografiuli romani kidev erTi
SemoqmedebiTi gamarjvebaa rostom Cx-
eiZisa, romelic saetapo nawarmoebad
darCeba qarTuli mwerlobis istoriaSi.
rac Seexeba statiis saTaurs _ si-
marTlis mTqmels cxeni Sekazmuli unda
hyavdeso, _ am andazis pirveli nawili
revaz gabaSvilzea naTqvami, magram meo-
re ki ver miesadageba, radgan simarTle
uTxra Jordanielebs, magram arsad gaq-
ceula da bolomde daicva Tavisi simar-
Tle!

iyo formulirebuli: ,,winadadeba p. sayvarel-
iZisa, rom miendos aRmasrulebel komitets an
calke komisias saqarTvelos damoukideblobis
gamocxadebisaTvis moamzados yvelanairi niada-
gi. saqarTvelos damoukideblobis mosamzade-
blad komisia damtkicda Semdegi SemadgenlobiT:
noe ramiSvili, daviT (daTa) vaCnaZe da Salva mesx-
iSvili. vidre TbilisSi saqarTvelos damoukide-
blobis gamocxadebisaTvis emzadebodnen, Turqi
diplomatebi dros ar kargaven, 18 maiss baTumSi
TurqeTis delegaciis meTaurma a. Cxenkels gadasca
memorandumi, sadac aRniSnuli iyo, rom TurqeTi ar
cnobs amierkavkasiis demokratiul-federaciul
respublikas damoukidebel saxelmwifod da rom
igi uars ar ambobs teritoriul pretenziebze saqa-
rTveloSi. TurqeTis delegaciis es memorandumi
mZime mdgomareobaSi agdebda amierkavkasiis del-
egacias. molaparakeba azrs kargavda. 1918 wlis 19
maiss a.Cxenkelma miiRo general oto fon losovis
werili, romelic acnobebda rom mzad iyo Suamav-
lis roli Seesrulebina TurqeT-amierkavkasiis mo-
laparakebebSi.
22 maiss baTumidan erovnul sabWosadmi a. Cx-
enkeli kidev erT saidumlo werils agzavnis, sa-
dac dabejiTebiT asabuTebs, rom saqarTvelos
damoukidebloba, es erTaderTi gamosavalia: ,,am
SemTxvevaSi ara varT dazRveulni Turqebis Se-
mosevisagan, magram swored am ubedurebas win
unda uswrebdes damoukideblobis gamocxadeba,
rom uflebrivi niadagi mainc ar davkargoT.
werili aseTi SemarTebiT mTavrdeboda: ,,uriskod
araferi keTdeba, saxemwifo vis dauarsebia uris-
kod! saWiroa gambedaoba da kidev gambedaoba! a.
Cxenkels Seqmnili situacia aiZulebda erovnuli
sabWosadmi gamogzavnil werilSi (1918 w. 23 maisi)
sayveduric ki eTqva maTdami, radgan dro ulmo-
beli iyo qveynis momavlisaTvis da saaTis isrebis
gadaadgilebis mimosvlaze iyo saqarTvelos bedi
damokidebuli, yoveli dagvianebuli wuTi qveynis
damoukideblobis gamoucxadeblobisa, misi azriT,
damRupveli iyo da aRniSnavda: ,,me vfiqrob, Tqven
ukve gamoacxadeT damoukidebloba. Tu ara, maSin
me ar mesmis Tqveni taqtika. erTaderTi gamosava-
li mxolod esaa, sxva gza daxSulia. arc es gza
gvixsnis yoveli xifaTisagan, radgan Cven gvCvevia
dagvianeba. yovel SemTxvevaSi, me kidev mwams, rom
pasuxismgebloba istoriisa da eris winaSe Tavi-
sas iqms. a. Cxenkelis aseTi daJinebuli moTxovna
imiT iyo ganpirobebuli, rom misi azriT, mters wi-
naaRmdegoba SeiZleba damoukidebel saqarTvelos
saxeliT gaewios. radgan TurqeTi bres-litovskis
zavis gadaxedvaze pretenziebs acxadebda im sa-
babiT, rom arc saqarTvelo da arc kavkasiis sxva
saxelmwifoebi, rogorc calke aRebuli qveynebi,
ar arseboben da isini ar arian xelis momwerni am za-
vze, rom pretenziebi ganacxadon. xolo damoukide-
blobis SemTxvevaSi suverenul saxelmwifos iurid-
iulad gamyarebuli pretenziebis wayenebis ufleba
eZleoda mowinaaRmdegisadmi. amiT iyo motivire-
buli a. Cxenkelis kategoriuli mowodebebi saqarT-
velos erovnuli sabWosadmi, romelsac mimarTav-
da: ,,yoymani am wuTSi danaSaulia. Cven gvixsnis
mxolod gambedaoba, siswrafe, mtkice nabijebi,
yvela isini, vinc am wuTSi daZravs enas ruseTis
orientaciis Sesaxeb, SesaboWia...~ saqarTvelos
erovnul sabWos, qarTvel politikosebs mouwo-
debda: ,,bolSevizmi samSoblos Ralatia _ esaa
erTaderTi Tqveni lozungi. panika SeuZlebelia.
gamoiCineT namdvili saxelmwifoebrivi sulis
simSvide. Cveni eri gamWriaxia, Seignebs da dae-
morCileba samSoblos mxsnel mTavrobas.
1918 wlis 23 maiss akaki Cxenkelis mier baTumi-
dan TbilisSi gamogzavnili werili saqarTvelos
erovnul sabWoSi 24 maiss miiRes. 25 maiss 11 saaTze
gaixsna erovnuli sabWos aRmasrulebeli komitetis
sxdoma, TbilisSi freilinis quCaze mdebare erovnu-
li sabWos prezidiumis SenobaSi. sxdoma imiT dai-
wyo, rom noe Jordaniam damswreT gaacno 1918 wlis
23 maiss baTumidan a. Cxenkelis mier gamogzavnili
werili. noe Jordaniam aRniSna, rom 25 maiss, Ramis 10
saaTze, unda Sekrebiliyo amierkavkasiis seimi, ro-
melic, rogorc amierkavkasiis demokratiul-fed-
eraciuli respublikis umaRlesi sakanmomdeblo
organo, amierkavkasiis samokavSireo saxelmwifos
gamoacxadebda daSlilad, xolo TviTon moixsnida
uflebamosilebas. amis Semdeg erovnul sabWos unda
gamoecxadebina saqarTvelos damoukidebloba.
noe Jordanias gamosvlis Semdeg gaimarTa msj-
eloba imis Sesaxeb, Tu rodis gamoecxadebinaT
saqarTvelos damoukidebloba. aRmasrulebeli
komitetis zogierTi wevri Tvlida rom, radgan da-
moukideblobis gamocxadeba saswrafoa, dauyovne-
bliv, imave dRes _ 25 maiss gamoecxadebinaT aqti
damoukideblobis Sesaxeb. noe Jordaniam ganmarta:
`amierkavkasiis demokratiul-federaciuli re-
spublikis daSlamde saqarTvelos damoukide-
blobis gamocxadeba gaurkvevlobas Seqmnida,
radgan iarsebebs ori mTavroba amierkavka-
siisa da saqarTvelosi~. aqedan gamomdinare, noe
Jordania iTxovda saqarTvelos damoukideblobis
gamocxadebis gadadebas meore dRisTvis _ 26 mai-
sisTvis. SeTanxmeba ver moxerxda, amitom kenWi-
syraze dadga sakiTxi: ,,saqarTvelos damoukide-
bloba gamocxaddes dRes Tu xval. saqarTvelos
damoukideblobis gamocxadebas 25 maisisTvis mxari
dauWira 6-ma kacma, 26 maisisTvis _ 4-ma. gadawyda,
_ aqti saqarTvelos damoukideblobis Sesaxeb 25
maiss gamocxadebuliyo. 1918 wlis 25 maiss, saqarT-
velos damoukideblobis gamocxadeba ver moxerx-
da, kenWisyridan sul mcire xanSi gairkva, rom saqa-
rTvelos damoukideblobis aqti jer SemuSavebu-
lic ar iyo, ramac TavisTavad gamoiwvia damoukide-
blobis gamocxadebis gadadeba 26 maisisaTvis.
26 maisi. mTawmindis zarebi xmaurisTvis emza-
debian _ dRe axali saxelmwifos dabadebisa. 4
saaTsa da 50 wuTze, kviras, kavkasiis mefisnacvlis
yofil rezidenciaSi, golovinis (amJamad rusTave-
lis) gamzirze erovnuli sabWos sxdomas eswreboda
42 wevri da 36 kandidati. sxdomas Tavmjdomareobda
noe Jordania. prezidiumSi isxdnen giorgi lasxiS-
vili, grigol veSapeli da pavle sayvareliZe, mdi-
vnis movaleobas asrulebda erovnuli sabWos mdi-
vani ilia zurabiSvili.
saqarTvelos da qarTvelebis gadarCenisaTvis
dawyebuli brZola warmatebiT dagvirgvinda: ,,mi-
iRes saqarTvelos damoukideblobis aqti, kidev
erTxel axali saxelmwifos, axali istoriis
furceli Seivso XX saukunis ,,qarTlis cxovre-
baSi. aRsdga saqarTvelo!... 117-wliani monobi-
dan gamoxsnilia saqarTvelo!.. rekda zarebi da
misi Jruantelis momgvreli guguni swvdeboda
yvelas guls, visac ukve smenoda Tavisuflebis
sunTqva da visac moulodneli aguguneba amcnob-
da nanatr wams.
vai, rom 1918 wlis 26 maiss, aravis ufiqria imis
Sesaxeb, rom saqarTvelos da qarTvelobas, imave
saukuneSi meored mouwevda brZola damoukide-
blobis mopovebisaTvis. ,,wiTeli nadiri dResac
ver Seguebia Tavisufal saqarTvelos, im eris arse-
bobas, romelsac ,,Tavisi Tavi Tavadve eyudvnis.
dasasruls minda, jer kidev saukunis win, kl-
emens meternixis mier naTqvami sityvebiT davam-
Tavro, romelic dResac iseve naTlad gvixatavs
ruseTs, rogorc am sityvebis daweris dros. igi
werda: ,,ruseTs SeuZlia umtkivneulod Tqvas
uari yovelgvar kavSirze da Tavisi armiis ukan
gawvevis gziT wertili dausvas yovelgvar oms,
ruseTi Tavisi geografiuli da politikuri
mdebareobis wyalobiT, yovelTvis SeiZleba war-
moadgendes saSiSroebas, gansakuTrebiT ki iseTi
mTavrobis dros, romelsac ar aqvs mtkice prin-
cipebi da romelic kaprizis, momentis garemoe-
baTa mixedviT moqmedebs.
bakur gelaSvili
axla dumili danaSaulia


4
2014 ,

mirian gorgilaZe
baTumis N10 sajaro skolis XII klasis moswavle,
baTumis moswavle-axalgazrdobis sasaxlis norC
SemoqmedTa klubis prezidenti da organizacia `ka-
vkasionis~ `literaturuli klubis wevri. 2012-
2013 wlebSi _ zurab gorgilaZisa da fridon xal-
vaSis saxelobis poeziis konkursis _ `zRvauris
vercxlisa da oqros diplomebis mflobeli. 2014
wels _ poeziis festivali _ `sikeTis xes (X-XII
klasebSi) II adgilis mflobeli.
nu...
nu miRalateb! es samyaro isec gacudda,
mxolod sityvebi aRar myofnis sulis sarCenad,
gadagixdian ocdaaT vercxls, mere Tavs Cumad
gamoasaxleb sxeulidan, gamosarClebad.
CamomarTmeven yvela sityvas, _ albaT, Tu gaxsovs,
dediSobila ar yofila cac da... tirifis
fesvze visxediT, gverdi-gverd da ufro axlosac,
Sen zurgiT Cemken, me ki Senken, anda, piriqiT.
nafotebiviT daCexili Rrublis kalTebze,.
ca iwva, rogorc xeivnebSi susxi Tebervlis,
wuxel napirze gamoriya talRam qalTevza
da bevri Woric movismine ukve bebrebis.
Cven ki visxediT, ganapiras fesvze tirifis,
viyofdiT Rimils, mdumarebas, rogorc oblebi.
TiTo misxali puris yuas, albaT, vin icis,
diliT gulmkvdari ganSoreba isev mogvelis...
magram dRes ufro saTqmeladac Znelia, miWirs...
velodo aiss, roca Rame gahyveba Zvel gzas
or foTols Sua, kaliebi morTaven WriWins.
rom mzis amosvlas _ mzis amosvla isev daerqvas!
Cven ki visxediT ganapiras fesvze tirifis,
mze ki TvalebSi iwvereba axal kvanZebad,
nu miRalateb! es sityvebi gesmis? _ vin icis
iqneb odesme Semiyvardes vinme qalTevza...
isev da isev. . .
poetis TiTebs Sevadareb fermkrTal klaviSebs,
TeTr tiloze ki mxatvris yalams muqad uvlia,
Savi Rrubeli wvimis mosvlas rodi maniSnebs,
an roiali rodi ukravs `aliluias!..
mec Semitoka es sxeuli tkivilis bzarma
da avaJRere akordebi Cems roialze,
yvela sanTeli trapez-gulze Camiqro qarma
da avuyevi samaris gzas, zRvis borialze.
isev da isev damtvreul gzas SeveWidebi
da, albaT, metyvi, Cemo kargo, rom ar gecala...
xazi gavusvi wamwamebiT, rasac gpirdebi,
sunTqva meleva, atmosfero gamomecala.
poets TiTebi dauwyvia klaviSebiviT,
qaris akordebs mounusxavT urCi droeba,
TiTqos Rrublebi areula avi bediviT
da mec gavyevi civi qaris gamoqrolebas.
wuxel sizmarSi qari iyo da Cven wavediT...
daTo dumbaZe
baTumis me-10 sajaro skolis me-11 klasis moswav-
le. moswavle-axalgazrdobis sasaxlis norC Semo-
qmedTa da organizacia `kavkasionis literaturu-
li klubebis wevri. zurab gorgilaZisa da fridon
xalvaSis saxelobis poeziis konkurs _ `zRvauris
_ brinjaos diplomis mflobeli da poeziis festi-
valis _ `sikeTis xe _ Jiuris rCeuli.
* * *
zecas Sevyureb, TiTqos mwared tirili unda,
TiTqosda gminavs, gulSi raRac tkivili udevs,
cicqna mercxlebic afrindnen da gafrindnen gundad,
wvimas apirebs, albaT ukve moswyurdaT gulebs...
horizonts iqeT, briala mze gamoCnda wamiT,
unda, Casvlis win bolo sxivi mohfinos tanjulT,
magram umalve iketeba kliteni karis
da veRar aswrebs! _ mzis es sxivic Cabarda warsuls.
ai, daiwyes wylis wveTebma erTurTis jibri,
vxedav, rarigad lamazia wvimaSi zeca,
gulgaxeTqili cicqna bavSvi saxlisken mirbis,
viwro quCaSi oris garda aravin rCeba.
dganan, TiTqosda siamovnebT sisvele wvimis,
TiTqosda surdaT sikvdilamde gulebis morwyva,
erTurTs umzeren, ver malaven TavianT Rimils,
orni arian, Tumc gadmosCqefT ulevi grZnoba.
rusudan lorTqifaniZe
q. baTumis me-15 sajaro skolis moswavle. mo-
swavle-axalgazrdobis sasaxlis norC SemoqmedTa
da organizacia `kavkasionis literaturuli klu-
bebis wevri. dajildoebulia mravali sigeliT..
Cveni ia...
Seni mzeris wyvetilebi me-Tbil-siyvarulebo-da...
Cumi grZnobis sonetebi sadRac alag-alag-ia...
gareT mze Tu mTvare iyo... sul me-yvela-ferebo-da...
reqviemis notebiviT mofenili iyo ia.
qarSi wvimis mSrali wveTi, sul me-melodiebo-da...
mTvaris grZnobebis naTeli mkvdari quCis xalaT-ia
Seni Tvalis ferTa xedva Sors me-loliavebo-da...
Cemi sulis koloriti renuaris naxat-ia.
ToTo strofis striqonebSi sityva me-feradebo-da....
gayinuli TiTebic ki Seni dominantur-ia,
ase kalmiT siaruliT muzebs e-TamaSebo-da...
iyo ase Tu ar iyo, mainc Cveni iyo ia.
salome axalaZe
Sps `gordas saero elitaruli skolis me-12 kla-
sis moswavle. moswavle-axalgazrdobis sasaxlis
norC SemoqmedTa da organizacia `kavkasionis liter-
aturuli klubebis wevri. zurab gorgilaZisa da fri-
don xalvaSis saxelobis poeziis konkurs `zRvauris
oqros diplomisa da specialuri prizis mflobeli.
gazafxuli aRar mova
SeSlil beRurebs xerxemalze daakvdaT frTebi,
mwvane samyaros xundebi daades beWebze
da vficav,
mainc gierTguleb bolo aprilamde...
karCaketil sivrceSi uhaerobas
fexdafex dasdevs sikvdili,
mTvares mantiad mousxia suicidi
da fiqrebsac duelSi gamouwveviaT gancdebi.
sisxlisferi warsuli minaze gaiTxapna,
rogorc abris mxatvris daumorCilebeli funji.
Savad dawerili grZnobebi gamiTamamdnen
da Seisrutes Cemi wili bedniereba.
sunTqvidan sunTqvamde uSenoba menatreba,
haeric veRar aRwevs bolomde filtvebSi ixuTeba..
areuli quCebi...
quCebSi quCebad dafenili korpusebi
da
gazafxuli aRar mova-meTqi.
magram, gaxsovdes:
_ Tu SeuZlebels daijereb,
simarTlesac ipovi!
TinaTin gogitiZe
me-6 fizika-maTematikuri skolis me-12 klasis
moswavle. moswavle-axalgazrdobis sasaxlis norC
SemoqmedTa da organizacia `kavkasionis liter-
aturuli klubebis wevri. zurab gorgilaZisa da
fridon xalvaSis saxelobis poeziis konkurs `zR-
vauris brinjaosa da oqros diplomebis mflobeli.
***
ufalo, modi
rolebi gavcvaloT.
me mogiyvebi
rogoria
zamTris civi baTumi.
Sen miambe
rogor zamTrobs samoTxe.
me Sen mogcem
patara gogonas
uazro cxovrebis furcels.
Sen maCuqe
am cxovrebis azriani nawili.
ufalo,
mogiyvebi rogor vcocxlob,
rogor mZinavs,
ras vgrZnob an ras vfiqrob Senze.
Sen gamande
saidumlod
vin ufro metad giyvars:
me Tu Cemi fiqrebi.
ana varSaniZe
baTumis me-14 sajaro skolis IX klasis moswav-
le. moswavle-axalgazrdobis sasaxlis norC Semo-
qmedTa da organizacia `kavkasionis literaturu-
li klubebis wevri. zurab gorgilaZisa da fridon
xalvaSis saxelobis poeziis konkurs `zRvauris
oqros diplomis mflobeli.
* * *
melandaleul kalamiviT Cavakvdi fiqrebs,
banaluria yvelaferi _ sicocxlis garda,
magram ra vuyo frTaSeusxmel ocnebis miTebs,
an films, romelic gadaiqca TandaTan kadrad.
xazebi maRla adian da ver vxvdebi mainc,
raRa azri aqvs,
Tu uTuod daeSvan unda,
ufanjro oTaxs miemata meore karic,
haerma TiTqos zRva aRiqva fiqrebis qurdad.
gadaxurebul mzes eama yinuli Sublze
_ aRar ileva sasxiveSi sxivebis grova
gadaWril xeebs mariliviT eyrebaT muxlze mglis nak-
bilari da elian bunebis Tovas.
nabaxusevze varskvlavebi aReben karebs, usaxelu-
rod gaiReba male cis TaRi, ufali vici, kvlav naTe-
bas, rom daabarebs, sulis sinaTliT gaanaTebs oTaxis
WaRic.
nika futkaraZe
baTumis me-2 sajaro skolis VII klasis moswavle.
moswavle-axalgazrdobis sasaxlis norC Semoqmed-
Ta da organizacia kavkasionis literaturuli
klubebis wevri. avtoria leqsebis krebulebis _
`mze gaminaTebs mwvane bilikebs, `wveTavs natvre-
bidan poezia, ,,Ciruxis yvavilebi~. daajildoebu-
lia specialuri sigeliT da pifis premiiT, `poeziis
dRe SoTaobis specialuri sigeliT, festivalis
_ `momavlis varskvlavebis diplomantia; dedae-
nisadmi miZRvnili qarTuli enis me-5 respublikur
olimpiadaze, nominacia _ `saukeTeso deklamato-
ri _ daikava I adgili da dajildovda granpriT;
aris zurab gorgilaZisa da fridon xalvaSis sax-
elobis poeziis konkurs `zRvauris oqros diplo-
misa da specialuri prizis mflobeli, Tbilisis
moswavle-axalgazrdobis sasaxlis saswavlo-Semo-
qmedebiTi 67-e konferenciis literaturis dargSi
I adgilis mflobeli; literaturuli festivalis _
`sikeTis xe-s (VII-IX klasebSi) I adgilis mflobeli,
Jiuris rCeuli da dajildovda granpriT; `Tbilisi
saerTaSoriso megobrobis qalaqi _ konkursis
gamarjvebulia.
***
arfis simebiviT caze gabmuliyo,
Tbili mzis sxivebis ali,
mTvare tusaRiviT ijda cis kideze,
Seni siyvaruliT mTvrali.
mere mzem amoyo siraqlemasaviT,
TeTri Rrublebidan Tavi,
qari micuravda ise mowyenili,
rogorc zRvis uafro navi.
dila Tendeboda, sxivi iSleboda,
Tovli damdnariyo mTaze,
rogorc qals cremlebi, ise SemSraliyo,
TrTvili mocimcime vazze.
uceb mouqrola qarma krwanisis vels,
welSi gadaxara sxivi,
wiTel yayaCoze nami acqrialda,
rogorc gawyvetili mZivi.
wiTel krwanisze wevs Cveni istoria,
Cveni tkivili da fiqri,
vaxtang-daviTian, Tamar-ereklian,
sufTa ZvelisZveli sisxli.
yveba istoriis mware mogonebas,
sityviT moxatuli ena,
vervin SegvaSina, vervis Cauqria,
CvenSi anTebuli rwmena.
RmerTo, daifare Cveni saqarTvelo,
tanjviT da tkiviliT wvrTnili,
vaxtang-daviTian, Tamar-ereklian,
Zveli, udrekeli sisxliT.
***
saydris gumbaTebidan kvnesis Cveni warsuli,
sadRac uxmo sivrcidan CvenSi gadmokarguli,
vxedav, rogor daSala drom sityvebi qarguli,
SeekiTxe dRes Sen Tavs _ Tu gaqvs guli qarTuli.
dampyroblebis xelebSi bevrjer mimofantuli,
sulxan-sabas konaSi krZalviT gadanaxuli,
ZvelqarTuli sityvebi da leqsebi natruli,
cis xelidan xelixel mzis sxivebze asxmuli.
sulSi sisxlad nawveTi winaprebis warsuli,
Cveni qveynis tkivili jebirgadalaxuli,
TiTqos cis da poeziis ginanavebs qalwuli
da kabas Slis Rrublisas _ leqsi nazad darguli.
sindisCamoxeuli, Coxa Camokonkili,
2014 ,
5

besik kekeliZe
zazas gaumarjos!
romeli xar?
Tengo var, biWo, ver micani?
vaa! saidan-sadao, rodis Gamoxvedi?
guSinG Camovfrindi, Cemo zaza. mama-
Cemia cudad, minda CemTan waviyvano sam-
kurnalod. Sen rogora xar? col-Svili
rogora gyavs? Cemi naTluli TamTa ras
Svreba?
varT, ra, Tavi da bolo Zlivs migvy-
avs erTmaneTTan. avadmyofebi TiTqmis
aRara myavs. ori Tvea, rac operacia ar
gamikeTebia. am axvrebma yvelafers ise-
Ti fasi daades, rom Tu adamiani sikvdi-
lis piras ar miva,
iqamde saavadmyofoSi
ar modis. fuli ara
aqvs xalxs, ver ixdian.
morigeobis dros daW-
rili an naavarievi Tu
Semova vinme, isic nax-
evari muqTaa.
zazam sigarets
moukida, TamTa ukve
didi gogoa, meore
kursze gadavida, da-
Tuna meSvide klasSia.
nelisac skolaSi saa-
Tebi aqvs, ocdaTormet
larze muSaobs.
aferum Tqvens ga-
Zlebas! sami welia, rac
TbilisSi ar vyofil-
var, ras damsgavsebia
aqauroba?!
Sensken ra xdeba?
moyevi.
Cemsken? vmuSaob,
ar mSia, ar mciva. erTad-
erTi Cemebi menatrebiT.
Tbilisi menatreba. ai,
is Tbilisi, Cvens bavS-
vobaSi rom iyo.
eee! nu ityvi. aqa
var da mec menatreba
Tbilisi. quCaSi gasvlis
survili aRara maqvs, an
risTvis unda gavide?!
amdeni gasacodavebu-
lis da dabeCavebulis
yureba aRar SemiZlia.
TveSi erTxel bazarSi
Tu waval. nacnobebs pan-
aSvidebze vxvdebi. ai,
ase, uazrod midis cxovreba. Cven kidev
raRaca movaswariT, bavSvebi mecodebi-
an...
karze kakuni gaisma.
Tengo, mapatie. viRac akakunebs,
zazam yurmili gverdze gadado, mobr-
ZandiT, kari Riaa _ gasZaxa.
TeTrdolbandianma WaRara eqTanma
Semoixeda:
batono zaza, saxeze dabneuloba
etyoboda, ori avadmyofia Semosuli.
erTi biWia, mklavSia daniT msubuqad
daWrili. meore, _ axalgazrda gogoa.
manqanas daurtyia da miutovebia. poli-
cias SemTxveviT daunaxavs quCaSi dagde-
buli da saswrafod mogviyvanes. Zalian
mZimedaa, goneba aqvs dakarguli, wneva
_ dacemuli.
Cemo eliso, gaawyvetina sityva
eqimma, me deda tereza xom ara var?!
yvela upatrono rogor unda gadameki-
dos?! mZime avadmyofi morige saavad-
myofoSi gadaiyvaneT. cota xanSi amoval
da biWs mivxedav.
batono zaza! moulodnelobisgan
gaSra eqTani, im gogonasTvis yoveli wuTi
Zvirfasia, me mgoni, Sinagani sisxldena aqvs.
hoda, amitom, saswrafod arami-
ancSi gadaiyvaneT!
manqana ara gvyavs!
gamoiZaxeT saswrafo! riT ver
gaigeT, sxva droa, dRes, sxva dro! xval
mTavari eqimi me misayvedurebs, ratom
miiRe mZimeo, mkurnalobis fuls vin ga-
daixdis, ra vqna, miTxari, ra vqna?
araferi, uazrod warmosTqva
eqTanma da kari gaijaxuna.
alo, alo, Tengo! gaigone, ra xdeba?
gaaxures saqme am upatronoebma. umkur-
naleb, gadayvebi da mere ise gaiparebian,
madlobasac ar getyvian.
ras izam, gaWirvebidan modis es
yvelaferi. zaza xval morigeobis mere
xom isveneb?
ki, saxlSi viqnebi, gamodi CemTan.
ara, mokide nelis da bavSvebs xeli
da xuTi saaTisTvis sadilad gepatiJe-
biT. mamaCemma fantastikuri Rvino dam-
axvedra. CavujdeT erTad, gavixsenoT
axalgazrdoba.
kargi, Cemo Zmao, xuTisTvis SenTan
viqnebiT. axla mapatie, mimRebSi unda Ca-
vide, daWrils mivxedav. aba, xvalamde!
eqimma yurmili dakida. skamidan wamod-
ga, xalaTi gaiswora, kiserze fonendos-
kopi gadaikida da oTaxidan gavida.
cariel derefanSi saavadmyofos
ugemuri saWmlisa da wamlis suni erT-
maneTSi areuliyo. cerebze Semdgari
siCume bolTas scemda. zazam SeniSna, or
ucxo sanitars, mimRebidan rogor gamo-
hyavda sakaceze dasvenebuli gogona.
fexs auCqara, axlos mivida, avadmyofs
daxeda da...
TamTa! TamTaaaa! araadamianurma
xmam amoxeTqa xorxidan. saavadmyofo
Sezanzarda, sad migyavT, Cemi gogo,
sad migyavT?! mxarSi swvda TeTrxa-
laTians, saswrafod saoperacioSi ai-
yvaneT, saswrafod!
mimRebSi myofni derefanSi ga-
mocvivdnen.
Cqara! yvelani saoperacioSi!
eliso, anesTeziologs damiZaxe! Cqara,
Tqveni Wirime, GCqara!
sanitrebi Semobrundnen da sakaci-
anad liftisken gaiqcnen. zazas qal-
iSvilis xeli eWira da pulsis TvliT
misdevda. dro, romelic avadmyofs ase
sWirdeboda, sprinteruli siCqariT
garboda. lifti zlazvniT Gamosrialda.
GCqara! Tqveni Wirime, GCqara!
mudariT imeorebda dabneuli mSobeli.
lifti aseve zlazvniT avida meo-
reze. zazam kari swrafad gamoaRo, win
myof sanitars sakace gamoglija da sir-
biliT saoperaciosken gaswia.
TamTa, nu geSinia! mamiko, me aqa var,
SenTan var, Svilo! nu geSinia! butb-
utebda TavisTvis.
saoperacios kari eqTanma gamoaRo.
avadmyofi magidaze gadaawvines.
zaza eqimo, dawynardiT. valeri-
ani gamomarTviT, dalieT. damSvideba
gWirdebaT, gauwoda patara Wiqa eli-
som, anesTeziologi saqmes Seudga,
saoperacio mzad aris. axla yvelaferi
Tqvenzea damokidebuli.
eqimi pirsabanTan usityvod idga da
xelebs ibanda. meddam xalaTi aacva, pir-
bade gaukeTa. zazam spirti gadaivlo da
xelTaTmanebis CacmiT magidas miuax-
lovda. Casisxlianebuli Tvalebi saxis
siRrmeSi Camaluliyvnen, mitklis feri
edo.
pulsi?! Zlivs amoRerRa.
pulsi Zafisebri, periferiaze
wneva ar isinjeba, upasuxa anesTezi-
ologma.
etyoba, elenTaa gaxeTqili. muce-
li Seberilia, Sinagani sisxldenis niS-
nebia, TvalebSi uyurebda asistenti.
skalpeli!
zazam sakuTari qaliSvilis sxeulze
basri iaraRi ostaturad gaasriala,
Wrilobidan sisxli TiTqmis ar gamo-
sula. gadaxsnili muceli Zowisferi,
blanti siTxiT iyo savse.
saqaCi aparati CarTeT!
eqimo, sisxlia saswrafod saWiro!
laboratoriidan velodebiT jgufis
pasuxs.
Cemi sisxli
aqvs, Cemi! meoTxe
jgufi, rezusu-
aryofiTi. daiwy-
eT Cemgan aReba!
rogor, batono
zaza? Tqven xom xe-
lebi dakavebuli
gaqvT? ver damala
gancvifreba eqTanma.
ai, is, maRali
skami momiCoCeT! nax-
evrad GCamovjdebi da
marcxena fexis veni-
dan aiReT! gamigeT?!
dabneuli per-
sonali naxevrad
SeSlili mSoblis
brZanebebs us-
ityvod asrulebda.
saoperacio magidas-
Tan maRali skami mo-
acures. zaza Camo-
jda. eqTanma Sarv-
lis marcxena toti
makratliT gauWra.
muxls zemoT rezi-
nis Jguti SemouWira
da msxvili nemsiT
venaSi Sevida. steri-
luri WurWlis
kedlebi Zowisferi
siTxiT Seifera, ro-
melic TamTas ase
sWirdeboda.
darekeT or-
TaWalaSi, rezusian-
ebis samSobiaroSi.
auxseniT mdgo-
mareoba da litramde sisxli gadmoagza-
vnineT! gasca brZaneba zazam.
saqaCma muclis RruSi dagrovili
siTxe amoxapa. mkafiod gamoCnda gax-
eTqili elenTa, romlidanac sisxli
iRvreboda. zazam saswrafod gadaketa
elenTasTan mimavali sadinarebi da da-
zianebuli organo amokveTa.
wneva?! dajerebuloba Seetyo
xmaSi.
periferiaze pulsi gamoCnda,
upasuxa anesTeziologma.
sisxli ramdeni Segrovda?
naxevari litri, zaza eqimo.
gadausxiT da gaagrZeleT Cemgan
aReba.
eqimo, cudad ar gaxdeT! Tvaleb-
Si Sescicinebda eqTani dastaqars.
ara, nu geSiniaT. RvTis wyalobiT
sxva araferia dazianebuli, operacias
ukve vamTavreb.
sikvdils duelSi hyavda sicocxle
gamowveuli. saoperacioSi samarise-
buri siCume idga. Tavis funqcias yvela
usityvod asrulebda.
zazam Wrilobis gakerva daamTavra.
igrZno, rogor dacuravdnen Tvalebis
win brWyviala wertilebi. Tavbru exveo-
da. meore flakonic Seivso sisxliT.
wneva?! mudaris TvaliT Sexeda
anesTeziologs.
stabiluria, Rimilnarevi saxiT
moaxsena eqimma.
madloba RmerTs, waiburtyuna
qancgawyvetilma qirurgma, meore ka-
Teteric CaudgiT venaSi da gadasxma
gaagrZeleT.
zaza wamodga. pirbade moixsna da
fanjarasTan mivida. fanjridan misi
oreuli uRimoda da TamTas gadarCenas
ulocavda.
batono zaza, Sokoladi miirTviT,
gauwoda eqTanma.
zaza Semobrunda, elisos TvalebSi
Sexeda da madlierebis grZnobiT akoca.

hipokrates fici
Zveli sityva qarTuli, Tan lamazi,
Tan rTuli,
aso-aso qarguli, Cveni ena qarTuli,
`ai ia _ iakobis wignze gamosaxuli.
eklesiis fesvebze nazad Semoxatuli,
mironinebs venebSi gadarCenas moelis,
sulxan-sabas konaSi mogzaurobs
yoveli...
saydris gumbaTebidan kvnesis Cveni
warsuli,
vxedav, rogor daSala drom sityvebi
qarguli,
ugunurTa xelebSi bevrjer
mimofantuli,
maradiul sivrcidan CvenSi
gadmoqarTuli.
adamianis portreti
vzivar da vusmen rogor modis
wvima zecidan
da rogor tiris angelozi... da awvims
aprils,
vagroveb cremlebs, gulwrfel
cremlebs,
pirvelad nanaxs,
adamianTa niRbebidan ra yalbad
daRvrils.
xatavs mxatvari angelozs da
ratomRac tiris,
radgan Znelia dainaxo uniRbo cremli,
TiTqos sibnele Camoifrqva
maRla zecidan
da pirjvars iwers Cagubebul
cremlebiT mrevli.
gamarjobao!... da RimiliT mogafrqvevs
sityvebs,
damexmareo!... da cremlebiT Camogbans
xelebs,
mixariao, Seni kargi da ase Semdeg...
mxatvari xatavs, angelozi usvelebs
ferebs.
Savi burusi... dauvardaT niRbebi
sawylebs,
minis namtvrevad gaifanta,
(miWirs avsaxo),
ise Znelia amden niRbis garemocvaSi,
erTjer mainc rom gaiRimo, TiTqmis
usaxom.
...da modis wvima, angelozi tiris da
tiris,
Rimili, sevda _ niRabia! arc Rirs
protesti,
ise Znelia, Sen, mxatvarma, igrZno
ferebi,
roca usaxos gaaRimeb niRbiTY
portretSi.
***
varskvlavebi Camocvivda alionze,
rogorc setyva Camobertyavs kvirtebs,
Ramis zRvaSi Semocurda mzis sxivebi,
TrTviliT frTebi dausvelda
gvritebs.
Rrublebi ki ise, rogorc aqlemebi,
midiodnen Tbil sxivebiT savse,
daRlilebi svamdnen ferad
cisartyelas
da mze ijda, rogorc mefe taxtze.
sxivis gisoss veRar arRvevs
nislis jogi,
gafantulan amwvanebul mTaze,
xeli mome! _ eubneba sio kvirtebs,
maTi tkbili surnelebiT savse.
saqarTvelos mouqrola civma qarma,
damWknar vardebs CamouSlis kabas,
gegoneba angelozi fifqebiviT,
daukocnis tirifs mwvane dalals.
tkbilad edo sasTumalze mamuls Tavi,
gahyurebda wuTebs ukve wasuls,
ise iwva, rogorc Sveli balaxebSi
da cremlebiT banda TiTqos warsuls.
mome xeli! wamodeqi, gaimarTe,
ise rogorc kavkasiis mTebi,
erTad davdgeT, Torem CvenSi
moRalate,
bevri aris uTqmeladac vxvdebiT.
modi, erTad SeveSveloT Cvens
patriarqs,
erTad davdgeT Cveni eris gverdiT,
droa, ukve saqarTvelov, gaimarTo!
droa, ukve kvlav gaSalo frTebi!
P.S. xmali maSin daJangdeba,
roca gidevs sul qarqaSSi,
ar mogwyindaT, qarTvelebo,
Cvens miwaze mtris parpaSi?!

6
2014 ,
Tina ivelaSvili
sofeli ude mdebareobs qvablianis
xeobaSi da SeiZleba iTqvas, rom mosaxle-
obis raodenobiT yvelaze didi sofelia
ara marto am xeobaSi, aramed mTel samcxe-
javaxeTSi. mis mimdebare teritoriaze,
uZveles istoriul ZeglTa nangrevebi da
mopovebuli arqeologiuri masalebi naT-
lad metyveleben, rom es sofeli da misi
Semogareni, adreuli xanidanve, aqtiurad
unda yofiliyo CarTuli im kulturul-
ekonomikur urTierTobebSi, romelsac
adgili hqonda samcxe-javaxeTSi jer
kidev Zv.w.aR-iT me-2 aTaswleulidan
moyolebuli, elinisturi da feodaluri
periodis CaTvliT.
bunebrivia, aseTi dasaxlebuli punqti
sakulto salocavebiTac mdidari iqne-
boda warsulSi. amaze metyvelebs dRemde
zogi SedarebiT sruli, umetesoba ki, nan-
grevebis saxiT SemorCenili, sxvadasxva
epoqaSi agebuli, cixeTa kompleqsi da
araerTi sakulto salocavi (RvTismSob-
lis miZinebis, wm.giorgis, wminda setis
(Tu stefanozis), SuSinqalas saxelobis da
jer-jerobiT sxva ucnob wmindanTa sax-
elze agebuli eklesia).
werilobiTi wyaroebiTa da arsebuli
eTnografiuli masalebidan Cans, rom
sofelSi da mis SemogarenSi, dReisaT-
vis SemorCenilia sul cota Svidi _ nan-
grevebad qceuli Tu met-naklebad gadar-
Cenili eklesia-monasteri. erT-erT aseT
SesaniSnav Zegls warmoadgens IX-X sau-
kuneebSi agebuli RvTismSoblis miZinebis
eklesia, romelmac ara erTxel ganicada
ngreva-aRdgena Tu gadakeTeba-restavra-
cia.
am eklesiis Sesaxeb 1897 wels ivane
merabiSvilis mier Jurnal kvalSi gamo-
qveynebul werilSi vkiTxulobT: didi
eklesia, romelic dResac aris da dRe-
sac iwireba, Cans, rom unda iyos aSeneb-
uli meaTe saukuneSi zarzmis monastris
aSenebis Semdeg (mxolod naxevari axla
miumatebiaT 1860 welsa).
ZvelaT Sesaval kars zeviT aris
dawerili mxedruli asoebiT ganvaaxle
ese eklesia me ... sxva aRaraferi Cans.
amave karis anayolis ukan aris erTi
didi qva, romelzedac yofila dawerili
xucuraT 1845 wlamde da am welSi rom mo-
sula brose saqarTvelos dasavlelad,
iq myof mRvdels, mama ioseb xucianovs
Seutyvia peter-burgidan xemwifes kaci
gamougzavniao, rom aqauri eklesiebi
unda daiaros da unda naxoso. manamdis
brose amovidoda s.udeSi, am mRvdelma
aiRo xelSi taruRi (qvis saTleli) da es
xucuri asoebi sul moSala. am qvidan es
eklesia marTl-madideblebisa ar egono-
so. rodesac brose mosula aq da ukiTx-
avs am mRvdlisaTvis, Tqven vina xarTo,
amasac upasuxnia: Cven varT somxis kaTo-
likenio. brosesac ase dauweria Tavis
moxsenebaSi.
Tvali daudga im droebas, rode-
sac Cven amnairi umecari mRvdlebi
SemogvZina, romlebisganac viRupebiT
dRes. am mRvdels rom es xucuri naweri
ar moeSala, dRes xelSi meqneboda da-
mamtkicebeli sanuTi. (Jurn. kvali, 38-
39, 1897 weli).
amas wers kaTolike pirovneba,
romelsac ganaTleba miRebuli hqonda st-
ambolsa da germaniaSi da, romelic 1902-
1912 wlebSi aRniSnuli eklesiis restavra-
cia-gadakeTebas xelmZRvanelobda.
SeiZleba iTqvas, rom swored ivane
merabiSvilis damsaxurebaa, rom Zveli
eklesiis SemorCenili fragmentebi Tu
CuqurTmiani qvebi marTlmadideblobis
kvalis waSlis mizniT ki ar gaanadgura,
aramed restavrirebul eklesiaSi da ezo-
Si miuCina adgili da, SeZlebisdagvarad,
Cvenamde moaRwia.
samwuxarod, am Zveli marTlmadide-
bluri eklesiis Sesaxeb Zalian mwiri weri-
lobiTi monacemebi gvaqvs. arsebuli cno-
bebidan irkveva, rom igi agebuli unda yo-
filiyo zarzmis eklesiis Tanadroulad
_ IX-X saukuneebSi.
sxva ZeglebTan erTad aRniSnuli ekle-
sia 1886 wels moinaxula rusma arqeologma
p. uvarovam da mis Sesaxeb saintereso masa-
lebi dagvitova. misi aRweriT _
,
. i.
.
, ,
, ,
sofel udis RvTismSoblis
miZinebis eklesiis istoriidan

.

.
,
,
i
. :
,
; I,
, i

, ,
i i
.

,
i
;
i ,
. ,
.
,


, .
,

. (. , ,
. , 4, .
1894, . 64-65).
giorgi boWoriZe, romelmac 1932-1933
wlebSi ganaTlebis saxkomisariatis dava-
lebiT imogzaura da aRwera samcxe-ja-
vaxeTis istoriuli Zeglebi, sofel udis
RvTismSoblis miZinebis eklesiis Sesaxeb
wers: axlandeli RvTismSoblis (didi
axali) eklesiis adgilas Zvelad Zveli
Senoba (eklesia) yofila. misi masala ax-
lisaTvis mouxmarebiaT. axali eklesia
gumbaTiani didi Senobaa....eklesiaSi aR-
moCnda sveti Camotanili focxovis xeobis
sofel fetobnidan. Camoutaninebinebia
didi xnis win udis mcxovrebs iv. merabiS-
vils 18-ian wlebSi. uvarovs es sveti unax-
avs Zvel eklesiaSi, romelic mdgara axali
eklesiis adgilas.... sveti moSavo (?) feris
qvisaa. igi oTxkuTxedia, simaRliT aris 63
sm, siganiT 31 sm gamosaxulebebiT oTxive
mxares.
erT mxares gamosaxulia RvTismSobeli
(ornatas poziT) xelapyrobili; mis fex-
Tan daCoqila vinme piri, wamosasxamiT....
danarCen sam mxares gamosaxulia mTava-
rangelozebi (TiTo TiTo mxares). ...gamo-
saxulebebTan aris asomTavruli warwera.
RvTismSoblis mxares: wmidao
RvTismSobelo m~m mariam....dedao RvTi-
sa o mioxe basilevs mefe
meore mxares: farsmanis asulsa mana-
naisa.
mesame mxares: esec gabriel ange-
lozi.
meoTxe mxares: etys? gobronis mama.
... Zegli metismetad Zvirfas ma-
salas warmoadgens Cveni istoriisaT-
vis. qandakebaTa Soris dRevandlamde
yvelaze uZvelesad cnobili iyo mcx-
eTis jvris eklesiis gamosaxulebani
me-7 s-is dasawyisisa, magram, vinaidan
es Zegli aRniSnul gamosaxulebaze
ukanaskneli 60 wliT mainc adrindelia,
amitom dReidan qandakebaTa Soris es
Zegli iWers pirvel adgils. ... Zeglis
warweridan Cans, rom mefeebs berZnuli
(basiles) saxelic utarebiaT. es erTad-
erTi Zeglia, romelic amis masalas iZl-
eva. (g. boWoriZe, mogzauroba samcxe-ja-
vaxeTSi, Tb., 1992, gv. 64-67).
g. marsagiSvilis mier Sedgenili Zeg-
lis pasportis monacemebiT: sofel udis
gumbaTian taZarSi sami Sesasvlelia, sa-
mive dasavleTis mxridan. Sverili afsidi
dagrZelebulia bemiT. sakurTxevelis
gverdebze uafsido samkveTlo da sa-
diakvnea. orive saTavso gasasvlelebiT
uSualod ukavSirdeba sakurTxevels da,
imave dros, dasavleTiT taZris sivrces.
pastoforiumebi nacvlad aRmosavleTis
sarkmlisa, taZris grZivi fasadebis mx-
ares or-ori mozrdili sarkmliT naTdeba.
sakurTxeveli Sverilia, garedan xuTsi-
brtyiani, naTdeba ori sarkmliT.
gumbaTis yeli eyrdnoba afsidis kuTx-
eebs da or, jvruli kveTis boZs, kvadrati-
dan gumbaTis yeliseul gegmaze gadasvla
afrebiTaa. Tormetsarkmliani gumbaTis
yeli darbazis ganaTebis Zlieri wyaroa.
taZris gegmis Taviseburebaa Zlier
wagrZelebuli dasavleTis nawili. gum-
baTqveSa sivrcis dasavleTiT boZebisa
da maTze gadayvanili TaRebis kidev ori
wyvilia. taZris interieri kargadaa ga-
naTebuli. grZiv kedlebSi sakmaod maRali
Sewyvilebuli sarkmlebia. sakurTxevlis
wina ganivi navi taZris ZiriTadi korpu-
sis konturidan gamodis da sami sarkmliT
naTdeba. miuxedavad sarkmelTa aseTi sim-
ravlisa, interieris ganaTebis ZiriTadi
wyaro Tormetsarkmliani gumbaTis ye-
lia....sakurTxeveli taZris sivrcidan gam-
oyofilia Sua saukuneebSi SemuSavebuli
svetebze dabjenili xuTTaRiani qvis kan-
keliT (kankeli Tanamedrovea, agebulia
Zveli kankelebis mibaZviT. sakurTxevelSi
Sesasvleli mxolod aRsavlis karida-
naa, samkveTlosa da sadiakvnes darbazi-
dan damoukidebeli Sesasvlelebi aqvT).
sakurTxevlis iataki darbazidan amaRle-
bulia oTxi safexuriT.
udis RvTismSoblis eklesia didi
zomis monumenturi taZaria. garedan
mopirkeTebulia kargad gaTlili qviT.
dasavleTis fasadze simetriulad gan-
lagebuli sami TaRovani karia. zomiT
gamoirCeva centraluri kari. Riobebis
sada moCarCoeba Sedgenilia lilvebiTa
da RarebiT... mis zeda nawilSi warweri-
saTvis (an TariRisaTvis) Casmulia swor-
kuTxa moCarCoebuli qva, Tumca warwera
aRar SeusrulebiaT.... grZiv fasadze sark-
melTa wyvili gaerTianebulia erTi nax-
evarwriuli TaRiT. taZris aRmosavleT
nawilze, gumbaTqveSa kubis CrdiloeTiTa
da samxreTiT, simetriulad aRmarTulia
ori samreklo (samrekloebi or iarusi-
ania. qveda iarusi gegmiT sworkuTxaa,
masze daSenebuli samreklo wriuli kve-
Tis eqvs svetze aRmarTuli gamWoli Rio-
bia). aRmosavleTis fasadze sakmaod gan-
ieri, sakurTxevlis xuTwaxnaga Sverilia.
Sua sibrtyeze qvis wyobiT sada jvaria
gamoyvanili. Sverilis wakveTil waxnagze
sakurTxevlis TiTo sarkmelia gaWrili.
Tormetwaxnaga gumbaTis yeli didi
nagebobisaTvis mokrZalebuli zomisaa.
ganivi navi grZiv fasadze gamodis taZris
moculobidan da qmnis frontoniT das-
rulebul sibrtyes. sami mozrdili sark-
meli gaerTianebulia erTi TaRiT. hori-
zontaluri karnizis zemoT CrdiloeTis
fasadze warwerisaTvis CaRrmavebuli
area (warweriani ori qva Casmulia taZris
damTavrebisTanave). warweris mixedviT
taZari 1901-1909 wlebSi aRSenda samcxe-
saaTabagos udeli mesxi qarTvelebis mier.
samkveTloSi Setanilia Zveli ekle-
siidan SemorCenili qvis xati savarZelze
mjdomi RvTismSoblisa da Cvili iesos
gamosaxulebiT. reliefi saerTo ieriT
da calkeuli detalebis SesrulebiT gar-
damavali xanis bolos (savaraudod me-10
saukune) unda iyos Sesrulebuli. praskov-
ia uvarova Zveli eklesiis agebis TariRs
ar uTiTebs. Zveli eklesia da samreklo,
romelic 1889 wels eklesiaze ukeT iyo
Semonaxuli, axali eklesiis agebis dros
daiSala.
taZris centraluri karis Tavze Cas-
mulia moCuquTmebuli qva. es is qvaa,
romlis Sesaxebac (zemoT) ivane merabiS-
vili miuTiTebs: romelzedac yofila
dawerili xucuraT 1845 wlamde da am
welSi rom mosula brose saqarTvelos
dasavlelad, iq myof mRvdels mama ioseb
xucianovs Seutyvia peter-burgidan
xemwifes kaci gamougzavniao, rom aqa-
uri eklesiebi unda daiaros da unda
naxoso. manamdis brose amovidoda s.
udeSi, am mRvdelma aiRo xelSi taruRi
(qvis saTleli) da es xucuri asoebi sul
moSala. am qvidan es eklesia marTl-
madideblebisa ar egonoso. aRniSnuli
qva iv. merabiSvilma 1902 wels eklesiis
ganaxlebisas sagangebod Caasmevina cen-
traluri Sesasvleli karis Tavze, raTa
STamomavlobas mudam axsovdes: Tvali
daudga im droebas, rodesac Cven amnai-
ri umecari mRvdlebi SemogvZina.
daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom,
samwuxarod, sofel udis am Zveli marTl-
madidebluri eklesiis Sesaxeb Zalian mwi-
ri werilobiTi monacemebi gvaqvs. arsebu-
li cnobebidan ki irkveva, rom igi agebuli
unda yofiliyo zarzmis eklesiis Tanad-
roulad IX-X saukuneebSi. XIX saukunis 60-
ian wlebSi somxur tibikonze mdgari kaTo-
like mRvdeli ioseb xucianovi Seecada
Tavisi SemoqmedebiT daekarga misTvis
istoriuli marTlmadidebluri taZris
saxe da igi somxur kaTolikuri eklesiis
nimuSad eqcia, magram, RvTis wyalobiT,
meoce saukunis dasawyisSi, iv. merabiSvi-
lis xelmZRvanelobiT restavrirebulma
sofel udis RvTismSoblis miZinebis taZ-
arma, met-naklebad aRidgina Zveli saxe da
igi dRes qarTuli sakulto xuroTmoZ-
Rvruli Zeglebis sakmaod originalur
nimuSad SeiZleba CaiTvalos.
saerTod, qarTul saeklesio arqiteq-
turis istoriaSi, bevria
iseTi salocavi Zegli,
romelic yuradRebas

2014 ,
7

nato yruaSvili
2014 weli Zalzed saintereso da
mniSvnelovania mesxeTis TeatrisaT-
vis. mimdinare wels mesxeTSi Teatris
daarsebis 140 weli Sesrulda. Ees aris
sainteresod, warmatebebiTa da saq-
mis didi siyvaruliT ganvlili wlebi
im adamianTa mier, romlebic CarTuli
iyvnen mesxeTis Teatralur cxovrebaSi.
mesxeTSi Teatris arsebobis 140
weli pirobiTad SeiZleba sam perio-
dad daiyos: Teatris dafuZnebidan
_ 1874 wlidan 1921 wlamde. Semdgom
_ 1921-1966 wlebi da, bolos, _ 1966
wels Teatris aRdgena da misi arsebo-
bis periodi dRemde. Teatris TiTqmis
saukunenaxevris istoriaSi gamoikveTa
bevri dauviwyari movlena da pirovne-
ba. Teatris pirvel periodze gazeTis
mkiTxvels vrceli informacia ukve mi-
vawodeT. Aamjerad gvinda visaubroT mis
aRdgenaze da im pirovnebebze, romleb-
mac TavianTi moRvaweobiT naTeli kvali
datoves. maT Soris unda aRiniSnos qa-
lbatoni nana demetraSvili, romelmac
Tavis ocwliani reJisoruli moRvawe-
biT epoqa Seqmna mesxeTis TeatrSi da,
saerTod, qarTuli Teatris istoriaSi.
mimdinare wels Sesrulda misi dabade-
bidan 75 weli. swored am movlenasTan
dakavSirebiT adgilobrivma inteligen-
ciam miznad daisaxa pativi miagos mis
xsovnas, rac gamoixateba misi saxelis
ukvdavyofaSi. kerZod, mesxeTis Teatrs
sasurvelia ewodos misi saxeli da gaix-
snas misi varskvlavi. Aaqedan gamomdi-
nare, mimaCnia, rom sazogadoebas miva-
wodo vrceli informacia qalbaton nana
demetraSvilis mesxeTis TeatrSi oc-
wliani moRvaweobis Sesaxeb.
gasuli saukunis 60-ian wlebSi
saqarTvelo, da gansakuTrebiT mesx-
eTi, msoflios yuradRebis centrSi aR-
moCnda. 1965 wlis 17 ianvars gamoqveynda
saqarTvelos komunisturi partiis cen-
traluri komitetis gadawyvetileba _
1966 wlis seqtemberSi SoTa rusTave-
lis dabadebis 800 wlisTavis aRniSv-
nis Sesaxeb. es iyo msoflio masStabis
RonisZieba, romelmac sasikeTo gavlena
moaxdina mesxeTSi kulturis Semdgom
ganviTarebaze. es gavlena upirvelesad
aisaxa Teatrze. kerZod, saqarTvelos
ssr ministrTa sabWom 1966 wlis 21 de-
kembrs miiRo dadgenileba N 688 _ qalaq
axalcixeSi qarTuli dramatuli Teat-
ris aRdgenis Sesaxeb. romlis safuZvel-
ze saqarTvelos ssr kulturis samin-
istros evaleboda _ 1967 wels q. axal-
cixeSi qarTuli saxelmwifo dramatuli
Teatris dafuZneba, romelic momsax-
urebas gauwevda mxaris mosaxleobas.
aRniSnul dadgenilebas xels awerdnen
saqarTvelos ssr ministrTa sabWos
Tavmjdomare giorgi javaxiSvili da
saqmeTa mmarTveli a. WiraqaZe.
qalaq axalcixeSi aRdgenil Teatrs
ewoda `mesxeTis saxelmwifo Teatri~.
direqtorad daniSnuli iqna mixeil meZ-
mariaSvili, mTavar reJisorad _ nana
demetraSvili. 1967 wlis 23 seqtembers
mesxeTis aRdgenil TeatrSi gaixsna
farda da misi saxiT ganaxlda qarTuli
kulturis kidev erTi Zlieri kera.
aRniSnul faqtTan dakavSirebiT
daviT koJoriZe samarTlianad SeniS-
navda: ,,Teatris daarsebam axali Si-
naarsi misca qalaq axalcixes. igi
sazogadoebis yuradRebis centrSi
moeqca da yovelgvari siZneleebi da-
Zlia. msaxiobTa enTuziazmma, patri-
otizmma, saqmisadmi siyvarulma da
didma pasuxismgeblobam axalcixis
Teatrs sul male saerTo aRiareba
moupova mTel respublikaSi (d. ko-
JoriZe, `kultura da ganaTleba samcxe-
javaxeTSi~, gv. 14). kerZod, 1971 wels
mesxeTis saxelmwifo Teatrs saqarT-
velos komkavSiris premiis lauriatis
wodeba mieniWa. amasTanave, mesxeTis ax-
algazrda Teatri maRali done aRiara
dedaqalaqis mayurebelma. 1972 wels
Teatris dasi sagastrolod imyofebo-
da TbilisSi. maT scenaze warmoadgines
oTar CxeiZis ,,Tedore da nodar dumba-
Zis ,,mziani Rame. `dedaqalaqis mom-
Txovni mayurebeli aRtacebiT Sexvda
maT mier warmodgenil speqtaklebs.
qarTuli Teatris didi mesveurni mox-
ibluli darCnen. es iyo mesxeTis sax-
elmwifo Teatris didi triumfi, _
werda elene didimamiSvili. (gaz. `wiTe-
li droSa~, 34, 1972). imave wlis seqtem-
berSi mesxeTis Teatri sagastrolod
imyofeboda kaxeTSi. raionuli gazeTi
,,alaznis ganTiadi gamoexmaura maT
gastrolebs da maRali Sefaseba misca:
,,mesxelebma kidev erTxel dasces das-
turi saukuneobiT damtkicebul rwme-
nas _ Teatri taZaria, romelSic WeS-
maritad amaRlebuli SuqiT naTdeba
piesa _ cxovrebis nawili. mesxeTis
Teatris speqtaklma _ dedamTili,
_ erTxel kidev daadastura, rom
mas mzardi, niWieri, SemoqmedebiTi
koleqtivi hyavs (gaz. `wiTeli droSa~,
122, 1972; d. koJoriZe, `mesxeTis Teat-
risGgastrolebi~).
nodar gurabaniZem mesxeTis Teatrs
,,axalgazrduli SemarTebis Teatri
uwoda da, saerTod, misi vrceli daxa-
siaTeba mogvca. ,,mainc riTia gansa-
kuTrebuli es Teatri? _ svams kiTx-
vas da iqve pasuxobs: _ upirvelesad
TavisuflebiT, rac gamoxatulia ro-
gorc repertuariT, romelic dedaqa-
laqis wamxedurobiT, maT mier apro-
birebuli piesebiT rodia Sedgenili,
aramed drois, konkretuli garemos,
sazogadoebrivi interesebisa da saku-
Tari SemoqmedebiTi SesaZleblobebis
gaTvaliswinebiT. aseve speqtaklebis
saerTo xasiaTiT, maTi arsiT, Sinagani
paTosiT... mesxeTis Teatris speqtak-
lebis saerTo niSani Sinagani Tavi-
suflebaa. nodar gurabaniZes mesxeTis
Teatris maRali donis erT-erT maCvene-
blad miaCnda repertuaris mraval-
ferovneba. ,,dramatuli xelovnebis
TiTqmis yvela Janris nawarmoebi aqvs
repertuarSi Teatrs _ tragedia, dra-
ma, komedia, vodevili. igi daaskvnis,
rom mas Tundac erTi dadgma T. kila-
Zis ,,dagvianebuli ambavi safuZvels
aZlevs ganacxados, rom ,,samxreT saqa-
rTveloSi, uZveles da umSvenieres
mesxeTSi muSaobs qarTuli Teatri _
Seqmnili siyvaruliT, gatacebiT, en-
TuziazmiT. (Jur. `sabWoTa xelovneba~,
5, 1973, gv. 54_64. n. gurgeniZe, `axalgaz-
rduli SemarTebis Teatri~).
mesxeTis Teatris cxovrebaSi
Rirssaxsovari iyo 1974 weli, rogorc
saiubileo weli. Teatrma izeima q. ax-
alcixeSi Teatris dafuZnebis 100
wlisTavi da, ise rogorc 1874 wels,
reJisorma nana demetraSvilma scenaze
dadga zurab antonovis komedia _ ,,me
minda kneina gavxde.
mesxeTis saxelmwifo Teatris popu-
larobisa da aRiarebis erTgvari dada-
stureba iyo 1976 wels gastroli mos-
kovSi. vaxtangovis saxelmwifo Teatris
scenaze mesxeTis Teatrma warmoadgina
a. gewaZis ormoqmedebiani tragikomedia
_,,paemani caSi, romelic mieZRvna sab-
WoTa xalxis did samamulo omSi axal-
gazrdobis gmirobas.
mesxeTis saxelmwifo TeatrisaTvis
warmatebulad daiwyo misi me-12 sezoni.
1977 wlis 5 agvistos saqarTvelos ssr
umaRlesi sabWos prezidiumis brZanebiT
sigeliT dajildovda da sapatio wo-
debebi mieniWa Teatris msaxiobTa did
jgufs. (gaz. `wiTeli droSa~, 111, 1978).
`unda aRiniSnos, rom mesxeTis
Teatris warmatebebSi didi iyo Teat-
ris direqtoris mixeil meZmariaSvi-
lis wvlili. igi jer kidev 1944_1950
wlebSi iyo Teatris direqtori da mTa-
vari reJisori. misi uSualo xelmZ-
RvanelobiT Tvrameti dadgma ganx-
orcielda. 1966 wels igi kvlav Cadga
ganaxlebuli Teatris saTaveSi~. (gaz.
`wiTeli droSa~, # 79, 1977, `Teatris
amagdari~).
rogorc aRiniSna, Teatrmcodneebi
da kritikosebi mesxeTis Teatris erT-
erT Rirsebad Teatris repertuaris
mravalferovnebas miiCnevdnen. Teat-
ris repertuarSi ki gansakuTrebuli
adgili ekava istoriul Temaze Seqm-
nil speqtaklebs, ramdenadac igi mesx-
eTis Teatraluri sazogadoebis didi
moTxovnileba iyo. aqedan gamomdinare,
mesxeTis Teatraluri sazogadoebisT-
vis orgzis sasiamovno aRmoCnda, roca
Teatralurma afiSam mesxeTis mkvidris
_ giorgi zedginiZis dramis_ ,,manuCar
jayelis, igive ,, Tqmuleba mesxeTze _
dabadeba auwya.
mesxeTis Teatralurma sazoga-
doebam agreTve siyvaruliT miiRo ad-
gilobrivi dramaturgis Salva sudaZis
piesebze Seqmnili speqtaklebi: ,,merve
jariskaci, ,,leliana, `cremliani gza,
`rZali~. Salva sudaZis pirveli piesa
mSobliuri Teatris scenaze 1970 wels
daidga reJisor nana demetraSvilis
mier. gansakuTrebuli warmateba xvda
wilad mis momdevno piesas _ ,,lelia-
nas. `qalbatonma nanam gaakeTa is, rac
Teatris cxovrebaSi iSviaTad xdeba:
piesaze kulturis saministros damt-
kicebis gareSe ar SeiZleboda muSaoba,
nana ki muSaobda mTeli mondomebiT~,
_ ixsenebs Salva sudaZe. Ees piesac qal-
batonma nana demetraSvilma dadga 1977
wels da manve uwoda ,,mesxuri carcis
wre. xolo 1982 wels daidga ,,cremliani
gza. mesxeTis Teatraluri sazogadoe-
bisTvis es speqtakli Zalzed sayvareli
da Zvirfasi aRmoCnda. garda imisa, rom
igi maTi Tanamemamulis _ Salva suda-
Zis piesaze iyo Seqmnili, aseve Zalzed
axlo iyo speqtaklSi ganxorcielebuli
Tema maT sulier gancdebTan, ramdena-
dac igi exeboda qarTveli ebraelebis
samSobloSi dabrunebis sakiTxs. rac
Tavis droze erTnairad mtkivneuli aR-
moCnda qarTvelebisTvisac da qarTveli
ebraelebisTvisac. Temis aqtualobam,
nana demetraSvilis mier maRal doneze
dadgmam da mxatvrulad gaformebam (mx-
atvari avTandil gogolaZe), ganapiroba
speqtaklis didi warmateba. Uunda iTq-
vas, rom qalbatonma nanam didi roli
iTamaSa imaSi, rom farTo sazogadoebam
gaicno mesxi dramaturgi Salva sudaZe.
1984 weli mesxeTis TeatrisaTvis sa-
siamovno aRmoCnda. Teatris koleqtivi
Seivso Teatraluri institutis kurs-
damTavrebuli mesxebis jgufiT (gaz.
`wiTeli droSa~, 79, 1984). amasTanave,
raions estumra kulturis ministri
T.baduraSvili. ministris stumrobis
erT-erT mizezs warmoadgenda Teat-
raluri institutis kursdamTavre-
bulTa (mesxeTis jgufis) sadiplomo
speqtaklze daswreba. ministri daeswro
warmodgenas _ ,,aqedan iwyeba saqarT-
velo, anu mesxeTis istoria Teatris
scenaze. dadgma ganaxorciela mTa-
varma reJisorma nana demetraSvilma,
mxatvrulad gaaforma l.maisuraZem,
kompozitori iyo o.TayaiSvili, mTavar
rolebSi: lia suluaSvili, vaJa niko-
laSvili, oTar awyureli, galina xvi-
Cia, l. mazanaSvili. es iyo speqtakli,
romelmac moxibla ara marto ministri,
aramed mTeli sazogadoeba. aRniSnu-
lis Taobaze nana demetraSvilisadmi
Telavidan gamogzavnil werilSi daviT
kirvaliZe: ,,jer kidev burusSi var im
uzomo siamovnebisagan, rac miviRe Tqve-
ni Teatris guSinRamindeli aRlumis
xilviT. _ ,,aqedan iwyeba saqarTvelo!
_ es suraTia is jado, romelic mnax-
vel-msmenels abams erT adgilas da
mxolod Tvalni saWvretelni da yur-
ni sasmenelni rCebian mudmiv fxizel
moZraobaSi, rom araferi gamorCes
gonebas... Telavidan quTaisSi davdio-
di didi kotes speqtaklebis saxilve-
lad. bevrjer vyofilvar tyveqmnili
marjaniSvilelTa jadoqrobisagan.
axlac aseTi survili meufleba Tqveni
Teatris naxvisas... Tqvenma Teatrma
gamiRviZa asakSi CaZinebuli patri-
otuli grZnobebi Tqveni mxarisa. Tu
arsTa gamgebelma maxvili ar damiC-
qara, axalcixis naxva iqneba kidev
gavbedo. Tqveni Teatris aRsavlis kar-
Tan pirjvari visaxo da karis kuTx-
eebs veamboro. (gaz. `wiTeli droSa~,
6, 1985).
rogorc moZiebuli masalebidan
irkveva, mesxeTis saxelmwifo Teatrma,
Tavisi ganaxlebis 20 wlis manZilze,
did da seriozul warmatebebs miaRwia,
raSic udaod didia Teatris mTavari re-
Jisorisa da samxatvro xelmZRvanelis
nana demetraSvilis wvlili.
1986 wlis 1 marts mesxeTis saxelm-
wifo TeatrSi Catarda nana demetraSvi-
lis SemoqmedebiTi saRamo, romelic mis
mier TiTqmis 20 wlis manZilze mesxeTSi
gaweuli nayofieri muSaobis erTgvari
angariSi iyo (gaz. `wiTeli droSa~, 29,
1986). zurab sixaruliZe (mesxeTis Teat-
ris mTavari reJisori) samarTlianad
miuTiTebda, rom 1967 wlis 23 seqtem-
bers axalcixeSi aixada ganaxlebuli
Teatris farda Temur CxeiZis patri-
otuli piesiT _ ,,Tevdore da maSinve
ganisazRvra mesxeTSi Teatris gza da
daniSnuleba.Nnana demetraSvils, ro-
gorc reJisors, kargad esmoda Teat-
ris misia da daniSnuleba mesxeTSi. rac
axalcixel lia xmalaZis gagebiT Sem-
degnairad JRers: ,,mravalmxrivia is
fenimeni, romelic mesxeTis Teatris
gagebas moicavs... es, upirvelesad, mam-
uliSvilobis gamovlenis, WeSmarite-
baTa Ziebis, winaaRmdegobaTa Zlevis,
profesiuli Ziebisa da daostatebis,
samarTlianobis, sakuTari erisad-
mi da moZme erebisaTvis humanizmis
Ziebis didi gzebia

(gaz. `wiTeli dro-
Sa~, 5, 1990.)
nana demetraSvilis damsaxureba
samcxe-javaxeTSi kulturul-sagan-
manaTleblo dawesebulebebSi da,
saerTod, Teatraluri xelovnebis
ganviTarebaSi, naTlad warmoCnda sai-
ubileo saRamoze gamomsvlelTa mox-
senebebsa da misalmebebSi. am mxriv say-
uradReboa ira kurtaniZis _ kultur-
is ganyofilebis gamgis mimarTva: ,,1967
wlidan moyolebuli didi wvlili
migiZRviT ganaxlebuli mesxeTis
Teatris mier mopovebul warmatebeb-
Si. Tqvens xelSi daimsaxura Teatrma
saqarTvelos komkavSiris premiis
laureatis wodeba, dajildovda ara
erTi sapatio sigeliT, Tqveni niWis,
scenuri ostatobis, swori reJiso-
ruli midgomiT ara marto respub-
likaSi, aramed mis farglebs gareT
saxeli gaiTqva axalgazrda msaxiob-
Ta koleqtivma, romlis erT nawils
Teatris aRorZinebis aTi wlis Tavze
mieniWa respublikis damsaxurebuli
artistis da kulturis damsaxure-
buli muSakis wodeba.
qalbatonma ira kurtaniZem dams-
wre sazogadoebas aseve Seaxsena nana
demetraSvilis Rvawli raionis saklu-
bo dawesebulebebSi dramatuli wree-
bis mier Seqmnili piesebis srulyofaSi,
,,Tbilisobis dResaswaulze mesxuri
saojaxo samzareulos gamomzeurebaSi
da raionSi Catarebuli dResawaulebis
TeatralizebaSi.
SemoqmedebiT saRamoze qalbatonma
nana demetraSvilma Tavis mxriv mesxe-
Tis TeatrSi oci wlis manZilze miRweu-
li yvela warmateba im adamianebs dauka-
vSira, romlebic uangarod edgnen mxar-
Si. maT Soris, gansakuTrebuli pativiT
daasaxela: ,,WaRara, axalgazrduli en-
ergiiT SemarTuli Teatris direqtori
da reJisori batoni mixeil meZmariaSvi-
li, batoni guram macxonaSvili _ ,,gan-
sakuTrebuli wvlili aqvs Setanili
Cveni Teatris axalbeda msaxiobebis
daostatebaSi. yvela reJisoris peda-
gogic iyo da damdgmeli reJisoric.
amasTanave, mas Rrmad swamda: ,,dadgeba
dro da mesxeTis Teatris yvela msax-
iobisa da reJisoris saxeli amotiv-
tivdeba.
WeSmaritad, ar unda iyvnen daviwye-
bulni is adamianebi, romlebic erTgu-
lad emsaxurebodnen qveyanas da qmnid-
nen qveynis istorias.
nana demetraSvili _ mesxeTis dramatuli Teatris reJisori

8
2014 ,

`gurjistanis vilaieTis didi dav-
Tris~ mixedviT, udeSi, XVI saukuneSi
ucxovria 135 ojaxs. igi aris udis nahies
centri. Ees ricxvi im droisaTvis did
soflad warmoaCens udes. Uude dResac
didi sofelia, romlis mosaxleoba 3 000
komls aRwevs. aq cxovrobs sxvadasxva
gvaris xalxi, amitom soflis gvarebi
metad sainteresoa istoria-etimolo-
giis TvalsazrisiT. davasaxelebT ram-
denime maTgans: aziraSvili, adeiSvili,
aRoSaSvili, aRlemaSvili, aToSvili,
afriamaSvili, abulaZe, balaxaSvili,
baRdoSvili, barbliSvili, giqoSvili,
gziriSvili, gelaZe, gigolaSvili,
gaboSvili, davidovi, kaWkaWaSvili,
merabiSvili, zazaSvili, TaToSvili,
TaTenaSvili, maisuraZe, maqandaraS-
vili, narimaniSvili, parunaSvili,
saraSvili, petriaSvili, obolaSvili,
farcaxaSvili, yuljaniSvili.
CamoTvlili gvar-saxelebidan
gamovyofT aziraSvilebis gvars. gva-
ris istoriasTan dakavSirebiT mwiri
informacia mogvepoveba, dasaxelebuli
gvaris erT-erTma warmomadgenelma (noe
aziraSvilma) mogvawoda informacia
epitafiis Sesaxeb, romelic garkveul
kiTxvas svams gvaris warmomavlobis
Taobaze. informatorebs ar axsovT ami-
ranaSvilis gvari, rogorc winare gvari
aziraSvilTa.
gvaris istoriis SeswavlasTan dakav-
SirebiT ar moiZebna pirovneba, romelic
srul informacias mogvawvdida aziraS-
vilTa gvar-saxelis Sesaxeb. arsebobs
sxvadasxva versia. erT-erTi gadmoce-
miT: Turqobis dros, udidan valeSi,
deidis ojaxSi gaaSviles biWi, ro-
melic karga xans izrdeboda maTTan.
mahmadianma mosaxleobam biWs ,,azir
oRli Searqva. ,,azir araqarTulia,
kerZod, Turqulia da ,,mza Svils
unda niSnavdes. es pirovneba TviTon
amayi iyo da imdenad gaaRiziana am
garemoebam, rom daagdo ojaxi da sa-
kuTari mamis keras daubrunda udeSi,
magram gvari SerCa. Mmeore versiis
mixedviT, valeSi erT-erT ojaxSi Casi-
Zebula kaci, romelic ,,azir oRlad
monaTla adgilobrivma mosaxleobam~
(informatori, i.aRlemaSvili 59 wlis).
informatorTa varaudiT, gaSvilebuls
an CasiZebuls SeiZleba Serqmeoda ,,azir
oRli
aziraSvili-amiranaSvili. gvar-
saxelis fuZeSi gamoiyofa Turquli
leqsema `hazir _ (Turqul-qarTuli
leqsikoni, 1998 :262-263) _ azir, qar-
Tulad `mzas niSnavs. Tavdapirvelad
metsaxeli SeiZleba yofiliyo, romelic
Turqulis sufiqsaciiT mogvcemda _
`oRls~, anu `azir-oRls. Semdeg etapze
ki moxda misi qarTul struqturasTan
morgeba. samecniero literaturaSi
azir _ ar gvxvdeba, magram vxvdebiT
`azar//azara formas, esec Turqulia.
Mmis Sesaxeb vkiTxulobT Semdegs: `azar
sak. saxeli gvxvdeba gvarSi. azaraS-
aziraSvilTa gvaris istoria
vili (al.Rlonti 69) `hazar`azara _
sparsuli sityvaa da niSnavs `cecxls
`stumars cecxlaZe. varazaSvilis lu-
arsabis yma. q.zas, 1721w. berua azaraS-
vili (vaxuSti, 137) amave Zirisaa aziraS-
vili (i. axuaSvili 1994:199)
udeli informatorebis gadmocemiT,
cnobili kompozitori vaJa azaraSvili
Tavisi gvaris warmomavlobasTan daka-
vSirebiT ambobs, rom misi winapari azi-
raSvili yofila da Semdeg gaxdnen az-
araSvilebi.
savaraudoa, aziraSvilTa winare
gvari, yofiliyo amiranaSvili. im dros
pir-saxeli amirani sakmaod gavrcele-
buli yofila samxreT saqarTveloSi.
Yyvelaze Zveli versiac da Canaweric ami-
ranis eposisa, aris javaxuri varianti.
SemTxveviTi ar aris qarTvelebSi erT-
erTi yvelaze gavrcelebuli araqris-
tianuli saxeli `amirani. am saxelidan
modis gvari `amiranaSvili
samcxe-javaxeTis aseve uZveles to-
ponimTa ricxvs miekuTvneba mTis sax-
eli axalqalaqSi amiranis gora (beriZe,
2007; 34-42). udeSi ucxovria or amirans:
amiran aridanes Zes da amiran nuraqis
Zes. iyo agreTve Sirina amiranis Ze (m.
beriZe, 2010:210)
batonma noe aziraSvilma gadmogv-
ca, udis Zvel sasaflaoze gadaRebuli
warwera, romelSic kargad ikiTxeba, rom
saflavi ekuTvnis vinme amiranaSvils,
igive aziraSvils. aqedan SegviZlia
vTqvaT, rom aziraSvilTa winare gvari
yofila amiranaSvili
`qarTuli anTroponimiis isto-
riisaTvis uaRresad mniSvnelovania
udis sakuTari saxelebi. Uumravlesoba
am saxelebisa saTaves udebs qarTul
gvarebs. es gvarebi dRes mTel saqarT-
veloSia mimofantuli.
qristianuli, muslimuri, warmar-
Tuli saxelebi Semodioda enaSi. saqa-
rTvelos geopolotikuri mdgomareo-
ba gansakuTrebiT aisaxa mis anTropon-
imiaSi. rac kidev erTxel kargad Cans
udis magaliTze. (m.beriZe 2010:216)
amrigad, safiqrebelia, aziraSvilTa
winare gvari yofiliyo amiranaSvili.
pir-saxeli ,,amirani sakmao gavrcele-
buli yofila mesxeTSi, romelsac ,,gur-
jistanis vilaieTis didi davTaric gvi-
dasturebs. maTi winapari, SesaZlebelia,
marTlacda gaSvilebuli iyo, romelsac
Tavdapirvelad Turquli zegavlenis
Sedegad ,,azir oRli, xolo Semdeg qa-
rTul sinamdvileSi moeca gvar-saxeli
aziraSvili.
im periodis qarTvelur anTroponi-
miaSi uxvadaa dadasturebuli Turquli
warmoSobis leqsebi, romelic aqtiurad
aisaxeba dResac udis mosaxleobis gvar-
saxelebSi da sagvarovno saxelwode-
bebSi.
aziraSvilTa gvar-saxelSi ar gamoi-
yofa sagvarovno saxelwodebebi.
lamzira kobaiZe

Tavisi gansakuTrebuli
m x a tv rul- s i v rci Ti
gadawyvetiT ipyrobs. Sei-
Zleba igi ama Tu im sakul-
to nagebobaTa arqiteqturuli tipis gan-
viTarebas bevrs arafers matebs, magram
igi Tavisi originalobiT im arqiteqtu-
ruli Tu bunebrivi garemos ganuyofel
nawils warmoadgens, romelTan kavSiri
mas gansakuTrebul momxibvlelobas da
ganumeoreblobas aniWebs. swored amgvar
istoriul ZeglTa kategorias miekuT-
vneba sofel udis RvTismSoblis miZinebis
taZari.
daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom
sofel udis eklesiis Sesaxeb werilobi-
Ti wyaroebi jer-jerobiT bevr arafers
gveubneba. d.berZeniSvilis TqmiT: qar-
Tuli sakulto arqiteqturis istori-
aSi bevria SeumCneveli Zegli, romelic
ar ipyrobs yuradRebas gansakuTrebu-
li mxatvrul-sivrciTi gadawyvetiT da
arc arafers matebs gansakuTrebuls
ama Tu im arqiteqturuli tipis ganvi-
Tarebas. amasTanave, igi warmoadgens
ganuyofel nawils im arqiteqturuli
Tu bunebrivi garemosi, romelTan kav-
Siri mas gansakuTrebul momxibvlelo-
bas da ganumeoreblobas aniWebs, xolo
dro, umetes SemTxvevaSi, garkveul
keTilSobilebasa da Rirsebas sZens.
[d. berZeniSvili, javaxeTi, I, Tbilisi,
2000, gv. 96]. swored aseT istoriul Ze-
glTa kategorias miekuTvneba sofel
udis RvTismSoblis miZinebis taZari.
amgvari Zeglebis gamomzeureba, aR-
ricxva da dafiqsireba (marTalia dagvi-
anebiT, magram mainc) qarTul eklesiaTa
mSeneblobisa Tu arqiteqturis Seswav-
lis saqmeSi specialistebsa da am sakiTx-
iT dainteresebul pirebs garkveul dax-
marebas gauwevs.
sofel udis RvTismSoblis
miZinebis eklesiis istoriidan
qarTuli dasaxlebebi
avRaneTSi, sadac
Talibebic ki ver
riskaven Sesvlas
... 31-e batalionma avRaneTidan Camoitana saintereso siaxle _ iq, qveynis
samxreTSi, helmundis provinciaSi dRemde arsebobs sofeli, romlis mcxovre-
blebic sakuTar Tavs gurjebs uwodeben. sofeli mdebareobs mTaSi da metad gan-
calkevebulia sxva soflebisagan. es sakmaod didi sofelia, romlis mcxovrebnic
Tavs miiCneven avRaneTis dampyrobis, qarTveli mefis, giorgis STamomavlebad.
giorgi mouwamlavT maSin da misi molaSqreebis didi nawili aq darCenila. am-
boben, rodesac amerikelebi da avRanelebi Cvenebs uyvebodnen am gurjebis
Sesaxeb, dasZendnen, rom eseni arian yvelaze sastiki da saSineli adamianebi da
dRemde eSiniaT maTi. hyvebian, rom TviT Talibebi ver riskaven maT sofelSi Sesv-
las daxmarebis saTxovnelad. amerikelebic mokrZalebulad uvlian gverds, raTa
ar daarRvion maTi neitraliteti. muStunel avRanelebs hqoniaT gamoTqma: Tu
xidze pirispir SeeCexebi gurjs, girCevnia gadaxte xididan... es gurjebi lapara-
koben puStunTa enaze da garegnobiT ar ganirCevian sxva puStunebisagan. TiTqos
maT araferi aqvT qarTvelebTan saerTo, magram isini ificebian, rom arian gur-
jebi da darCenilni arian avRaneTSi qarTvelebis laSqrobis Semdeg... ai aseTia es
istoria. saqme is gaxlavT, rom jariskacebi xom ver waiyvandnen saqarTvelodan
TavianT qarTvel qalebs da iq darCenilni, qorwindebodnen puStunel qalebze.
Semdeg maTi Svilebic aseve iqceodnen da TandaTan ikargeboda wminda qarTuli
genetika. darCa mxolod istoriuli mexsiereba da meomruli suli, SemorCenili
giorgi mefis narCevi vaJkacebisagan.
ai ras gvauwyebs giorgi XI-is Sesaxeb vikipedia:
1688 wels giorgi XI janydeba iranelebis winaaRmdeg. ajanyeba marcxiT dam-
Tavrda, radgan giorgi XI-s uRalates adgilobrivma feodalebma da verc osma-
leTidan miiRo Sepirebuli daxmareba. Sahma giorgi XI taxtidan gadaayena da mis
adgilze erekle I dasva (1688). giorgi XI-m imereTs Seafara Tavi da cdilobda
taxtis dabrunebas. amasobaSi iranSi gauaresda Sinapolitikuri mdgomareoba.
iranis imperiis Soreul raionebSi gaizarda miswrafeba politikuri ganker-
Zoebisaken. gansakuTrebiT daZabuli viTareba Seiqmna avRaneTSi. Sah-huseinma
gadawyvita Serigeboda giorgi XI-s, raTa misi samxedro codna da qarTvelTa
jari avRanelTa winaaRmdeg gamoeyenebina. Tavis mxriv, giorgi XI-s surda taxti
daebrunebina da gaegrZelebina samSoblos damoukideblobisaTvis brZola.
amitom igi daTanxmda winadadebas da 1696 wels ispaanSi gaemgzavra. Sahma giorgi
XI kvlav daamtkica qarTlis mefed da daavala avRanelTa damorCileba. giorgi
XI-m ajanyebulebi male daimorCila, magram avRanelebma igi RalatiT mokles.
gazeTi yvareli, 7-8, 2014 weli
cxovroben Tu ara
avRaneTSi qarTvelebi?!
aseT kiTxvas vusvam validas. valida avRanelia, helmundis provinciidan. amJa-
mad ruseTSi _ qalaq smolenskSi cxovrobs. rusuli kargad icis. Cems dasmul kiTx-
vaze _ zogierT sityvas qarTulad meubneba.
Tavidan vifiqre, albaT, sxva avRaneliviT, saqarTveloSi swavlobda da aq iswav-
la-meTqi qarTuli, magram, man iuara: saqarTveloSi arasodes vyofilvar da qarTuls
iq rogor viswavlidio. mere mixsnis valida: helmundTan aris provincia saxala. saxa-
laSi aris qarTvelebiT dasaxlebuli sami sofeli da patara qalaqi saloxini. iq
daaxloebiT 70-75 aTasamde adamiani cxovrobs _ ZiriTadad qarTvelebi. maTTan
vimuSave ramdenime weli da maTganve viswavle qarTuli. kargi xalxia, vaJkacuri.
Cems kiTxvaze, _ Tu saidan moxvdnen isini iq, validam ver amixsna, oRond, damp-
irda, am ambavs gavikiTxav, sxvebsac Sevexmianebi da iqneb gavarkvio, saidan moxvdnen
isini avRaneTSio.
am ambiT dainteresdnen moskovSi mcxovrebi Cemi megobari sxva avRanelebic.
maTi azriT, isini avRaneTSi moxvdnen Temur lengis indoeTSi laSqrobis Semdeg.
aris mosazreba, rom qarTvelebi iyvnen mefe giorgis XI-is TanamolaSqreebi.
validas cnobiT, aTiode avRanel qarTvels monawileoba miuRia gasuli sauku-
nis 90-ian wlebSi TbilisSi Catarebul qarTvelTa msoflio kongresSi.
damSvidobebisas, _ vin iyoo rusTaveli? _ kiTxva damisva man.
vin iyo da Cemi Tanamemamule, genialuri qarTveli poeti, _ avuxseni mas.
_ ho da, misi saxeli dResac axsovT iq, avRaneTSi mcxovreb gurjebs, _ miTxra
man. mere CamomarTva xeli da _ gamarjobao, _ Tqva. cota xnis Semdeg isev qarTu-
lad miTxra: naxvamdiso da Tan daamata _ sworad gamomivida Tu ara naTqvamio?
Tu ara, Semisworeo. ra vqna, iq ase maswavleso!
sainteresoa, marTla cxovroben Tu ara avRaneTSi qarTvelebi? an saidan moxvd-
nen isini iq? da rogor SeinarCunes qarTuli ena?
durmiSxan beriZe
redaqciisagan: rogorc batonma durmiSxanma gviTxra, am sakiTze igi
telefoniT isev daukavSirda q. smolenskSi baton validas, romelic dahpirda,
rom igi rodesac CabrZandeba avRaneTSi, am sakiTxiT usaTuod dainteresdeba,
Sexvdeba Zvel gurj nacnob-megobrebs da maqsimalurad moiZiebs qarTvelebi-
saTvis saintereso masalebs.
batoni durmiSxani Tavadac didadaa dainteresebuli da gvpirdeba _ Cveni
gazeTis mkiTxvelebisaTvis damatebiT mogvawodos informacia.
2014 ,
9

(. . 12, 2013 .)
(1-4 2014 .)


,

; ,
,

. ,

.
-,

, .


. 2 .,
4,5 .
10 ,
5 .

( 3 ./3 .) ,
,
(

)
. ,
,


.
, ,

.

.
, :
,
;
,

.
. ,
,
,
,

XXI
.

,
,
,
(
) : -


.
.



,

, : ,





( 1888

).
,

(
)
(
)
( ,
). ,

,
,
.
8-9
;

,
6
;
, 30
.

,
- ,


,


, 4
.
,


.

,

,
,
2 , ,
. ,

.

, ,
---.
.

,
,
, , 3
(. .

).
()

.
,
. -
()
,
.
,

. ,
-
, ,
.
,
, ,
.

,
( -
),
( ),
,
" ,
.

.
,
.

: 1)
, ,

,

; 2)

,
: 3)

,
,
.

,
,
,
,
.

, .

,
, .


,
.
,
,

.
,
, ,
,

,

.

. .

21 . .
, .

,
.
.
49 .
17
;
18
(
2687 ) ,

- ,
.
.
32

(
) (
). ,
:

1907 -




,



.
,
.
: ,
;
1895
;
,
.
2
. ,
, (?)
. 4
. -

, , ,
. .


,
65-70 . ,
,

.
,
. ,
,

. ,
.
, , , ,
(!)
2,
6
,
.
,
, ,
,

.
500-600
.
,
.
,

,

.
,

,
;
,
-


.


,
, ,
, ,
.

,
,

,
,
. ,

;
,


, 1996
.


.
( )
,
-, -
(2005 19-26 )
, ,

10
2014 ,
(gagrZeleba. dasawy.ix12 2013 w.)
2 oqtomberi. borjomi. Catarda
arCevnebi. warmateba moipova mrgvalma
magidam. zviad gamsaxurdiam miaRwia
imas, rac surda. raRa Tqma unda, prezi-
dentobas gamohkravs xels. Tumca, Sei-
Zleba ufro gonieri gzac airCios, vin
icis. am winadReebSi, televiziiT gamos-
vlisas, TiTqos erovnuli Tanxmobisken
ixreboda. ager, guSin, gamovida da komu-
nistur partias adanaSaulebs Zalado-
baSi, sxvadasxva xrikebsa da sxv. rasac
swored TviTon mimarTavda. xalxi?
xalxi ki ara, brbo masa Seiqmna, romelic
bozi qalis dReSia, pirvel moZalades
rom minebdeba. me mgonia, rom arCevnebi
swored es iyo da meti araferi. mainc
ara uSavs, oRond, Tu saxelmwifoebrivi
gageba aRmoaCndeba. aqamde Cveul wajeq-
ukujeqobas Tu ar ukuagdebs, maSin qvey-
nis daRupva-dazianebis mets verafers
moutans.
saerTod, xalxi, ratomRac, imas
ukravs taSs, imas eloliaveba, vinc
mkvaxe-mkvaxe frazebs isvris, muSts
iqnevs. amis Sedegia esec. gansja? vai
Cven, rom gansja ar aris. ra iyo dadebi-
Ti da ra naklovani, es unda gansjiliyo
da im uaryofiTis ukugeba momxdariyo.
amis nacvlad ki yvelaferi eSmakeulad
da borotebad iqna gamocxadebuli.
5 dekemberi. arCevnebis Semdeg
uzenaesi sabWos sesiebi... RrublianSi
TiTqos arem gamoixeda. zviadma Tumca
ganacxada, win didi omi gvidevso (ra oms
iwyebs, ar vici), magram, iqneb hqondes
goni mTavrobas. erTi kia, konfron-
tacias ar iSlis. Tavisi blokis xalxs
ayenebs yvelgan. kargia Tu ara am adg-
ilisaTvis, amas ar gansjis. es xom Zveli,
bolSevikuri gzaa. ra sikeTes moutans
es qveyanas, ar vici. am bolo dReebSi
mainc isev gaCaRda mkveTri dapirispire-
ba, _ erTis mxriv, senati, meores mxriv
_ parlamenti. Tu piriqiT?
dRes manqaniT Camovedi TbilisSi.
xalxi Sewuxebulia erTianoba rom ar
aris. es yvelas awuxebs. umravleso-
ba amtyunebs senatelebs, gmobs jaba
ioselianis moqmedebas (SimSilobis ga-
mocxadebas).
manqana kulturis saministros win
davayeneT. muzeumelebs aq aqvT saqme.
Semdeg akademiaSi, erT saaTSi movas-
wrebTo, mec gamomcemloba meranSi
mivedi. _ wigni xelmoweriliao, _
vgoneb. movaxerxebT, davbeWdavTo. qa-
Raldis saqme Wirso, _ meubneba sawar-
mos ganyofilebaSi meri. gamovbrundi.
swored erT saaTSi manqanasTan var.
muzeumelebi (violeta da algi ar Canan).
aq, skverSi xom karvebia da SimSiloben,
axla ukve mitingia mowyobili. radio-
reproduqtorSi ismis irakli wereT-
lis xma. TiTqmis naxevar saaTze metx-
ans ilaparaka. mere sxvebic gamovidnen.
rogorc Tqves, meore mitingi mTavro-
bis sasaxlesTan aris gamarTulio. iq
zviadi gamodis. eri aris es? qveynis Ta-
visuflebisTvis ibrZvian? mere qveyana,
xalxi? es xom maxvilia qveynis gulSi da-
sakravad gawvdili?
6 dekemberi. wuxelis, 3-is naxevarze
mivedi saxlSi. televiziiT uCvenebiaT
mTavrobis sasaxlesTan zviad gamsax-
urdias mitingi. Taviseburad nerveb-
daWimuli imuqreboda Turme. ai dRes,
gvian saRamos gamodian senakelebi, kon-
frontaciaSi brals sdeben parlaments.
iwveven saTaTbirod Tu gansaxilvelad.
vnaxoT, iqneb gons movides orive mxare.
13 dekemberi. 9-Si, miuxedavad
gafrTxilebisa, samxreT oseTSi arCev-
nebi Catarebula. 11-Si sesiac mouwvevi-
aT, aformeben respublikad, kargi xerxi
aurCeviaT Cveni miwisa da qveynis misata-
ceblad. dRes cxinvalSi raRac Setake-
bac yofila, mouklavT 3 kaci da dauWri-
aT aseve sami. gamocxadda sagangebo we-
sebi da komendantis saaTi cxinvalisa da
javis raionSi. sxva gza ar aris. Zalado-
bas ZaladobiT unda upasuxo. magram is
aris saqme, sandoa Tu ara sabWoTa kav-
Siris Sinagan saqmeTa Zalebi? vin icis,
rogor pozicias daiWeren eseni. raione-
bidan miliciac gaiwvies.
15 dekemberi. wuxelis gamoiara
valodiam. dRes diliT wavidoda col-

1989-1991
SviliT saberZneTSi. vgoneb, manqaniT
midian. masTan erTad midian misi deidaS-
vilebi cixisjvridan. keTili da mSvido-
biani gza mieciT.
jer ambad moitanes. Zlier mwvave
mdgomareobaa e.w. samxreT oseTSi. Sem-
deg, rogorc televizoriT jer irakli
wereTelisa da, Semdeg, qoriZis gamos-
vlebiT Cans, marTlac jari yvelafers
akeTebs osi teroristebis sasarge-
blod. ar uSvebs Cvens miliciasac.
vaiTu olqis gauqmeba da komendantis
saaTis gamocxadeba iseTive avantura
aRmoCndes, rogorc adre cxinvalze 4
aTasi kacis miyeneba. damarcxebuli, ku-
damoZuebuli rom gamobrunda da imxela
politikuri marcxi miayena qveyanas. am
saRamos televiziiT TviTon gamodis
zviadi. raRac imedebs gamoTqvams Tavis
gatanis. ra vici, vaiTu baqo-azerbai-
janis ambavi ganmeordes. win rom es mag-
aliTi edoT, mainc ratom ar gaiTval-
iswines?
17 dekemberi. SuadRes wignis maRa-
ziaSi gamoviare. televiziiT gadmos-
cemen sabWoTa kavSiris deputatTa
yrilobis msvlelobas. rogori ieriSi
miaqvT gorbaCovsa da mTvarobaze. es
gasagebia. iqneb Cveni mdgomareobisTvis
sasargebloc aRmoCndes. Zalauneburad,
dauTmon Cvenebs da aq Tu gamogvadgeba 9
aprili, Torem, sxva mxriv, igi CvenTvis
zaraliani iqneba.
saRamos Tu Rame, vremias Sem-
deg, televiziiT gamodis irine sariS-
vili. Tavisi WkuiT, analizs ukeTebs
axlandel politikur mdgomareobas.
yvelafers abralebs parlaments. amas
mosdevs Temur qoriZis gamosvla. esec
Taviseburad fexifexze gadadebuli
Taviseburadve mied-moedeba. erTic
da meorec mitingobanas TamaSobs. bra-
li saqarTvelos, rom misi politikis
gangeba aseT politikosTa gansagebad
gaxada. gana yvelaferi SeiZleba ase
saqveynod gamoitano da Seni ususuri
mosazrebani saqveynod iyviro? amaT Sem-
deg gamomsvlelma (vgoneb, asaTiani iyo),
gvamcno, rom komendantad sardali
SalamberiZe dainiSna, magram misi avad-
myofobis gamo am Tanamdebobaze gaig-
zavna kvantaliani. dRes mdgomareoba
ufro stabilizaciisken midis.
1991 weli
14 ianvari. valodia saberZneTSi
rom aris wasuli col-SviliT, isev ar
dabrunebula. ramdeni ram moxda. isev
gamwvavda viTareba cxinvalSi, mokles
miliciis ramdenime muSaki. daWrilic
sakmaodaa. gorbaCovis brZanebulebam ki
cecxlze navTi daasxa pirdapir. guSin,
rogorc SevityeT, SeiWrnen litvaSi.
swarmoebs jarisagan moqmedeba litvis
mTavrobis saxlis dasakaveblad. Cven-
Tan ewyoba mitingebi (mTavrobis saxl-
Tan). gamodis zviad gamsaxurdiac. jer,
TiTqos, normalurad laparakobda, mere
amTavrebs Taviseburi isteriuli SeZax-
iliT. ra aris es? ase SeiZleba xalxis
gaZRola? vaglax, rom ase ver uwinamZ-
Rvrebs xalxs.
dRe-dReze omisken da, vin icis, ro-
gori mZime da sastiki omisken miemarTeba
msoflio. guSin gaerTianebuli erebis
organizaciis Tavmjdomare peres de ku-
liari baRdadSi rom Cavida, arc miuRia
erayis belads, _ sadam huseins. stal-
ins uZaxiano arabebi. stalini ki ara, igi
hitleria. Tu amTaviTve ar moxda misi
damxoba, SeiZleba saSinel Wirad moev-
linos igi kacobriobas.
24 ianvari. Tovs (aq Tovs, sxvagan al-
baT buqs). burusia da Camobnel-Camobu-
rusebuli. gulic saSinel burusSi exve-
va. cxinvalSi brZolebia, xalxi iRupeba.
mtroba kidev ufro Rvivdeba. litva-
latviaSi jarebi isev moqmedeben. yvel-
gan miting-manifestaciebi. adamianebis
dapirispireba da urTierTsiZulvili
Zlierdeba. eraySi omi mimdinareobs. hu-
seini TiTqos ganadgurda. ase ar aris.
igi ar aris damarcxebuli. saSiSia, aman
kidev ufro farTo xasiaTi ar miiRos,
Tanac, erTi ram aris: erayi xom Cveni
_ ssrk-s iaraRiT ibrZvis. es Seiara-
Reba ki ver amarTlebs, aSkarad dajabna
amerikulma teqnikam. aman SeiZleba ori
Sedegi gamoiRos: iqneb ssrk-s ukarn-
axos, rom amdeni Zal-Rone rom Sealia
amerikis dapirispirebas, ver gaumarTla
da xeli aaRebinos Semdgom dapirispire-
baze. SeiZleba meorec moxdes. es aris
yvelaze saSiSi. yvela saSualebiT isev
civ omamde da Semdgom mainc katastro-
famde miiyvanos kacobrioba. Tumca,
axlac Zlier axloa misuli katastro-
famde. vin icis. ar aris gamoricxuli,
rom sabWoTa kavSiriviT msoflioc mi-
vides umarTav mdgomareobamde.
gamocxadda fulis nawilobrivi re-
forma. icvleba 100 da 50 maneTianebi.
amanac kidev axali SfoTi Seitana qveya-
naSi.
valodia isev ar Camosula saberZneT-
idan. ra vici, aseT dros ra xdeba gzaSi?!
dRes axalcixeSi mivdiodi. arc qristom
da arc zviadma ar Sematyobines, rogor
wavidnen. Cavedi qveviT, 2-3 saaTamde vi-
cade iq, siciveSi da rom ar gamoCndnen,
amovbrundi ukan.
28 ianvari. isev SfoTia qveyanaSi da
mTel msoflioSi. mwvavdeba mdgomareo-
ba cxinval-javaSi. gvian darekes da, ai,
valodia melaparakeba. madloba ufals,
Camosula, oRond metad aRelvebuli
Cans, bavSvebs telefonze uTqvamT, Za-
lian viwvaleTo. raRac Tanxaa gadasacv-
leli. qveviT wavedi, yvela momexmara.
2 Tebervali. rom vufiqrdebi ax-
landel mdgomareobas, SiSi mipyrobs,
TiTqos kacobrioba, diax, kacobrioba,
raRac qaosisken mieqaneba. es Cveni pa-
tara qveyanac, vaiTu am aboboqrebul
zRvaSi mogvexrCos.
Tovs... burusia da es kidev ufro
aZlirebs naRvels.
guram gverdwiTeli meuRlesTan
erTad isvenebs sanatorium borjom-
likanSi. SuadRisas movida CvenTan
saxlSi, Tan axlda irakli kobiZe. Cemi
wignis gamocemis mdgomareobis Sesaxeb
rom vkiTxe, vnaxoTo, iqneb am kvartalSi
davbeWdoTo, _ ambobs. eh. 22 dekemberi
iyo, telefonze rom davreke, dRes daiw-
yeben beWdvas, Tu ar dauwyiaTo. Tvis bo-
los iqneba, Tu ara, 5 ianvramde gamovao.
mere Tvis bolos iqnebao. axla ki... imedi
miwyda. mjiRi Camixta gulSi. vin icis,
iqneb guramic matyuebs?!
20 Tebervali. rogorc iyo, Camov-
ida valodia 28 ianvars. rogor vwuxdi
mis aseT dros am arealSi (saberZneTi-
TurqeTi) yofnis gamo. uwvalia bevri da
xifaTebic ar ascilebia. java-cxinvalSi
TandaTan mwvavdeba mdgomareoba. amdeni
daxocili, amdeni daWrili da muqarebi
xom ufro bevria.
dRes dilas davreke axalcixeSi.
TviTon valodia Semxvda telefonze. me
gamovdivar da erT saaTSi mand viqnebi,
rusiko Tu wamova, manqaniT TbilisSio.
orive movemzadeT. mogvianebiT movi-
da. davsxediT. mivdivarT, mgoneb, gors
rom viyaviT gasworebuli, maSin miTxra:
qeTo cota avad aris, magram nu SeamCnev-
inebT amis gamoo. tvinis nervozi hqonia.
axla bevrad ukeTesad ariso. mivediT.
aSkarad etyoba avadmyofoba.
23 Tebervali. dRes wamovediT. dRe
da dRe ukeTesobas grZnobs qeTo. ukeT
gamoiyureba, magram ar SeiZleba misi
emociuroba. aba ranairad, rogor mov-
iqceT?
2 marti. rogorc iqna, sparseTis
yureSi omi Sewyda. sadam huseini damar-
cxda, magram jer kidev xelisuflebis
saTaveSia. igi Tu ar daemxo, kacobrio-
bas saSiSroeba elis. iqneb aman Seuwyos
xeli CvenTanac stabilizacias. cxinval-
javaSi ufro gamwvavda mdgomareoba.
ukve samkvdro-sasicocxlod gadaekida
os-qarTveloba. eredvidanac Tavdasx-
mis saSiSroebis gamo daiwyo ltolvi-
loba. Tamari Tavisi qaliSvilebiT da
patara SviliSvilebiT movida CvenTan.
adgilze kacebi rCebian Tavdasxmis mo-
sagerieblad. osebi rom wvavdnen qa-
rTvelebis saxlebs, axla qarTvelebmac
daiwyes osebis saxlebis dawva. TviTon
eredvSi, TiTqmis yoveli Rame, erT an
or saxls ukideben cecxls. dawves erTi
mezoblis (osis) saxli, griSam Svidi dRe
rom imuSava mis saxlis mSeneblobaze.
19 marti. os-qarTvelTa Sexla-Semox-
la TandaTan mwvavdeba. guSin TamaraSen-
eredvis gzaze oTxi Sepyrobili qarTve-
li cocxlad dauwvavT os eqstremistebs.
ra ubedurebaa. ra gamxecebamde midis
adamiani. valodiam dareka wuxelis:
TbilisSi mivdivaro. wamlebic unaxavs
qeTosTvis. dRes, dilis 7 saaTze, mzad
viyavi. CamovediT TbilisSi. valodia da
xelosnoba oTaxebis Selesva-Seremonte-
bas Seudgnen. me ki manqaniT wavedi. movi-
are, SevakeTebine wnevis aparati. mere
gamomcemloba meranSi mivedi. sawar-
mo ganyofilebaSi miTxres, Seni wigni
ukve qselSia gatanilio. mindobiloba
davawerine 150 calze. wignis fabrikaSi
rom mivedi, mxolod 50 cali aRmoaCndaT.
sxva ukve gataniliao. kidev SeiZleba
darCeniliyo 46 cali, mogvawodon da
SeginaxavTo. litfondidanac pensia
aviRe da gamovbrundi. saRamos wamovedi.
wigns gadavxede. wina wigni koreqturiT
aris savse. gadaxedvac mzaravs xolme. es
ki ufro normalurad gamoiyureba.
(gagrZeleba iqneba)
2014 ,
11

gazeT ,,mesxeTis universitetis
redaqtors, qalbaton mariam zedelaS-
vils, JurnalistikaSi Setanili wvlil-
isaTvis saqarTvelos JurnalistTa
SemoqmedebiTma kavSirma saqarTvelos
damsaxurebuli Jurnalistis wodeba mi-
aniWa. rogorc qalbatoni mariami aRniS-
navs, es jildo marto Tavisi ar aris
da rom igi mesxeTis yvela Jurnalists
ekuTvnis.
qalbatoni mariami Jurnalisturi
saqmianoba ukve 36 welia axalcixesTan
aris dakavSirebuli da igi aqtiuradaa
CarTuli regionSi mimdinare sazoga-
doebriv procesebSi.
_ qalbatono mariam, rogorc vic-
iT, Tqveni pirveli arCevani astrono-
mia iyo, rogor moxvdiT Semdeg Jur-
nalistikaSi?
_ Tormeti weli gavatare Tbilisis
profesia, romelic udides siyvarulsa da
TiTqmis Tavis Sewirvas iTxovs Sengan
saxelmwifo universitetSi. pirveli
eqvsi weli Sevwire astronomiis Seswav-
las. ise, rogorc bavSvebis umravle-
soba, meocnebe da romantikosi viyavi.
mainteresebda varskvlavTa samyaro, ci-
uri movlenebi. sofelSi, puris sacxob
Toneze gawyobil ficrebze mokalaTeb-
uli, an eklesiis nangrevebTan mimjdari,
Sevyurebdi varskvlavebiT gadaWedil
cas, mTvaris sxivebiT ganaTebul alaz-
nis vels da mivyvebodi usasrulo fiqrs
_ ratom wydeboda cas varskvlavebi,
ra iwvevda mzis dabnelebas da aTasi
sxva ram. Semdeg, sxva interesi gamiC-
nda. gagimxelT, 28 wlis viyavi, rodesac
Cems mSobliur universitetSi Jurnal-
istikis fakultetze Cavabare. rogorc
pirveli studentoba, es periodic Cem-
Tvis iyo araCveulebrivi_ studenturi
cxovrebiT, profesor-maswavleblebiT,
megobrebiT... am droidan me ukve Seyva-
rebuli viyavi Jurnalistikaze, am si-
yvaruls mimZafrebdnen Cemi saTayvane-
beli profesorebi, romlebsac didi
gulisyuriT vusmendi da vewafebodi
codnas. es iyo dro saerTo ganviTarebi-
sa da Tvalsawieris gafarToebis. ai, ase
movxvdi JurnalistikaSi.
_ rogor daiwyo Tqveni Jurnalis-
turi saqmianoba axalcixeSi?
_axalcixemde , ufro adre, daviwye
Jurnalisturi saqmianoba. ivane javax-
iSvilis saxelobis Tbilisis saxelwifo
universitetis damTavrebisTanave, 1974
wels. vmuSaobdi rusTavis saqalaqo
gazeTSi, Tbilisis adgilobrivi ra-
diomauwyeblobis redaqciaSi. 1978 wels,
daojaxebam gansazRvra Cemi cxovrebis
dakavSireba axalcixesTan. statiebs
vbeWdavdi raionul gazeTSi, xolo 1985
wels, mimiwvies adigenis raionuli gaze-
Tis redaqtorad. Semdeg daarsda samx-
areo gazeTi _ samcxe-javaxeTi, rom-
lis redaqtoradac mimiwvies 1995 wels.
amavdroulad, vkiTxulobdi leqciebs
Tsu axalcixis filialSi _ Jurnalis-
tikis ganyofilebis studentebTan da,
mogvianebiT, vredaqtorobdi gazeTs
_ `mesxeTis universiteti. dRemde ase
movdivar.
_ Tqveni azriT, ra xibli aqvs Ju-
rnalistikas ? gvesaubreT mis dadeb-
iT da uaryofiT mxareebze.
_ Jurnalistika gansakuTrebuli
sferoa, ramdenadac Zalian mniSvnelo-
van saqmes akeTeb sazogadoebisTvis. aba,
erTi wuTiT warmovidginoT, sazogadoe-
ba sainformacio saSualebebis gareSe,
xom Znelia amaze fiqri?! sxva Temaa, ra
simaRleze dganan Jurnalistebi. Tumca,
mainc vityvi, zogierTTa sayuradRe-
bod, vinc Zalian ganicdis JurnalistTa
momzadebis dones _ Cvens qveyanaSi Jur-
nalistebic im doneze dganan, rogorzec
iuristebi, istorikosebi, ekonomistebi,
medikosebi da ase usasrulod SeiZleba
gavagrZeloT CamonaTvali. Tqven, Jur-
nalistikis xiblze mekiTxebiT, Zalian
momxiblavi profesiaa, momxiblavi, ma-
gram iseTi, romelic udides siyvaruls,
energias, Tavdadebas, TiTqmis Tavis
Sewirvas iTxovs Sengan. rac Seexeba Ju-
rnalistikis dadebiT mxares, Tavad mis
arsebobaSia misi sikeTe. uaryofiTze ra
vTqva. ar vici. magram, Tu maincdamainc,
CaveZiebiT, albaT, is aris uaryofiTi,
rasac iwvevs ara reglamentirebuli sa-
muSao dro, uZilo Rameebi, xSirad daZ-
abuli urTierTobebi (mogexsenebaT,
sakmaod sarisko profesiaa), mudmivi
Zieba, _ Tqva kargad, ise, rom gagigon...
es yvelaferi, vfiqrob, arasaxarbielo
kvals tovebs Jurnalistis janmrTelo-
baze. sociologiuri gamokvleviT, Ju-
rnalistebi sakmaod xanmokle sicocx-
liT ,,tkbebian...
_sauniversiteto cxovrebas asax-
avs is gazeTi, romlis redaqtoric
brZandebiT. ramdenad saintere-
soa TqvenTvis studentur garemo-
Si muSaoba?
_ gazeTSi, muSaobasTan erTad,
xangrZlivi periodis manZilze, ro-
gorc ukve aRvniSne, vkiTxulobdi le-
qciebs Jurnalistikis specialobis
studentebTan. aseTi urTierTobebi,
piradadac mexmareboda da, vfiqrob,
studentebisTvisac sasargeblo iyo.
universitetebSi, sadac Jurnalisti-
kis specialobaze swavloben studen-
tebi, unda arsebobdes saswavlo gazeTi.
profesor nana talaxaZis mowadinebiT,
adreul wlebSi, ramdenime nomeri, sax-
elwodebiT _ ,,studentoba da sxva...
damoukideblad gamovida, mogvianebiT
ki, ,,mesxeTis universitetis damatebad
iqca. studentebi gazeTis redkolegiis
wevrebi arian da Tavad qmnian, Zalian
aqtiuradac am gverdebisTvis masalebs
da swavloben sagazeTo saqmes. amjera-
dac, rodesac mxolod gazeTiT var da-
kavebuli, grZeldeba maTTan saqmiani da
keTilmosurne urTierTobebi. SesaniS-
navad vgrZnob Tavs maT siaxloves.
_ ra rCevebs mogvcemT momaval Ju-
rnalistebs?
_ Tqven mSvenivrad iciT, is princi-
pebi, eTikis normebi, rasac unda misdios
Jurnalistma. me mxolod imas Segax-
senebT, rom universitetSi unda miiRoT
codna. ra Tqma unda, universiteti cdi-
lobs, yovelgvari piroba Seuqmnas stu-
dents, magram, ra saocari pirobebic
unda hqondes students swavlisaTvis,
Tu Tavad ar Seicnobs ZiriTadi momza-
debis aucileblobas, yovelgvari swav-
lebis xarisxi ikargeba. ecadeT, miiRoT
kargi ganaTleba, rac aris safuZveli
profesionalizmad CamoyalibebisaTvis.
emsaxureT mxolod simarTles da ara-
sodes icruoT!
esaubra
nato inasariZe,
samcxe-javaxeTis saxelmwifo uni-
versitetis mesame kursis studenti.
ineterviu saqarTvelos damsaxurebul
JurnalistTan _ mariam zedelaSvilTan
borjomis mamulis mepatrones _
did mTavars _ nikoloz mixeilis Ze ro-
manovs adgilobrivi mosaxleoba Zalian
hyvarebia da udides pativs miagebda
maT. rogorc ufrosi Taobis warmomad-
genlebi werdnen da pirad saubarebSic
ambobdnen, romanovebs xeobelebi yma
glexebadac ar hyoliaT, Tavisufle-
ba miuniWebiaT da mxolod simbol-
ur, mcire gadasaxads axdevinebdnen,
amasTan, yovelmxriv exmarebodnen da
xels uwyobdnen ojaxebis ganviTare-
baSi, saxlebis aSenebaSi, dasaqmebasa sx-
vadasxva sakiTxebis gadawyvetaSi.
sankt-peterburgis centralur ar-
qivSi borjomis Sesaxeb uamravi masalaa
daculi. dRes minda erT metad sain-
tereso ambavze mogiTxroT, romelic
nikoloz romanovis mier borjomeli
egerebis mcirericxovani jgufis sanqt-
peterburgSi wayvanas da iq gadamxdar
saintereso faqtebs exeba.
did mTavars uyvarda xeobeli glexebi
romanovebis istoriidan
rogorc wesi, didi mTavari nikoloz
romanovi zafxulobiT borjomSi Camo-
dioda, danarCen dros mis mier bor-
jomis xeobaSi datovebuli mamulis
mmarTveli ganagebda, romelsac siste-
maturi kavSiri hqonda did mTavarTan
da yvela momxdar faqts Tu movlenas
atyobinebda.
rogorc dokumentebidan irkveva,
didi mTavari sankt-peterburgSi kidec
amayobda ara marto Tavis mamulSi
aSenebul-gakeTebuliT,
aramed, pativs miagebda
xeobaSi mcxovrebi xalx-
is zne-Cveulebebs, qcevas, kulturas,
tradiciebs.
erTxelac, mis peterburgel mego-
brebs uTqvamT, _ Tu aseTi kargi ada-
mianebi gyavs mamulSi, ramdenime mainc
Camoiyvane da gagvacanio.
didma mTavarma megobrebis Txovna
marTlac Seasrula, SearCia SesaniSnavi
vaJkacebi, _ mamulis monadireTa raz-
mis ufrosi arCil kiknaZe, Wobisxeveli
solo TvaraZe, likneli ioseb daTunaS-
vili da kidev ori axalgazrda (maTi gva-
rebi ver davadgine), Seukera erovnuli
Coxa-axaluxi, lamazad gamoawyo da pe-
terburgSi waiyvana.
borjomeli glexebi did mTavars
sastumroSi daubinavebia, peterbur-
gis RirsSesaniSnaobebi dauTvaliere-
binebia, specialurad megobrebTan
wveulebazec miuwvevia, mxiarul su-
fraze borjomelebs qarTuli simRere-
biT dautkbiaT didi mTavris megobrebi.
erTi sityviT, nikoloz romanovi usax-
elebiaT.
peterburgis muzeumis daTvalierebi-
sas borjomelTa aRfrTovanebas saz-
Ravri ar hqonia, roca mdidar eqsponatebs
Soris borjomSi mokluli mtacebeli
cxovelebis fitulebi da irmis rqebiT
damzadebuli abaJurebi unaxavT.
am dReebSi peterburgSi germaniidan
Zlieri moWidave Camosula gastrole-
bze da, Turme, visac daeWida, yvela waaq-
cia.
did mTavars solo TvaraZisT-
vis uTqvams, _ xom ar daeWidebio?
solo uars rogor etyoda da Tanxmoba
gamouTqvams.
Wobisxevels xeobaSi da mis farg-
lebs gareT beWdaudebeli moWidavis
saxeliT icnobdnen. cirkis darbazi
xalxiT gadaWedila, xeobeli solo sa-
Widao formaSi gamouwyviaT da saWida-
od gabedulad gasula. ramdenime wuTSi
germaneli xaliCaze beWiT gaukravs.
damswreTa taSis grialSi didi mTavari
arenaze gasula da aRfrTovanebuls
solo TvaraZe gulSi Caukravs.
gamarjvebiT gaxarebul did mTavars
da mis megobrebs Zvirfasi saCuqrebiT
daujildoebiaT xeobelebi.
nikoloz mixeilis Zes xeobeli stum-
rebi sakuTari rbili vagoniT gamoust-
umrebia borjomSi. misTvis megobrebs
uTqvamT, _ axla namdvilad davrwmun-
diT, rom Sens mamulSi SesaniSnavi xalxi
cxovrobso.
rogorc amboben, Wobisxevel solo
TvaraZis erT vaJiSvils _ vasils bor-
jomis saxelosno skola daumTavrebia,
romelic Semdeg Tbilisis
saorTqmavlo depoSi me-
manqaned muSaobda, bolSe-
vikTa rigebSi Sesula da profesionali
revolucioneri gamxdara. 1905 wels
is teroristebs TbilisSi mouklavT,
vasil TvaraZis neSti misma megobrebma
farulad Camoasvenes da sofelSi daasa-
flaves. es bolo faqti WobisxevSi mox-
ucebma miambes.
valerian lomiZe

12
2014 ,
43
: 2932766
5
5
.


. . 5
,



gilocavT, qalbatono mariam!
saqarTvelos JurnalisTa SemoqmedebiTi kavSiris
mimdinare wlis 21 martis gadawyvetilebiT, qarTul
JurnalistikaSi xangrZlivi da warmatebuli moRvawe-
obisaTvis, saqarTvelos damsaxurebuli Jurnalistis
sapatio wodeba mieniWa mesxeTis universitetis re-
daqtors, qalbaton mariam zedelaSvils.
gazeTis _ literaturuli mesxeTis _ redaqcia
suliTa da guliT ulocavs keTilSobil qalbatons, WeS-
marit adamians da mesxeTSi gamorCeul Jurnalists am did
aRiarebas. man es daimsaxura Tavisi umwikvlo da patios-
ani SromiT.
imedia, qalbatoni mariami, Rirseulad gaagrZelebs
moRvaweobas da Tavisi aqtualuri, saintereso publika-
ciebiTa da werilebiT kvlavac xels Seuwyobs qarTuli
Jurnalistikis ganviTarebis did mamuliSvilur saqmes.
qarTvelebi uZvelesi xalxia, romelTa winaprebi evfratis napirebze cxovrobdnen jer
kidev maSin, roca babiloni qalaqi ar iyo. viciT, rom isini Sumerebis STamomavlebi arian
da amJamad msoflioSi arsebul tomTa Soris erT-erTi uZvelesi xalxia.
jon stvinbeki, amerikeli mwerali, nobelis premiis laureati
cnobili qarTveli generali mixeil miqelaZe da polkovniki
daviT papaSvili aspinZaSi, gasuli saukunis 70-iani wlebi

gazeTis _ literaturuli mesxeTis redaqcia Rrma


mwuxarebiT TanaugrZnobs cnobil qarTvel mwerlebs
_ geno da zaur kalandiebs Zmis _ cnobili poetisa
da mTargmnelis _
rene kalandias
gardacvalebis gamo.
iyo erTi Raribi kaci, romelsac RmerTi ar uRimoda da
ifiqra: waval RmerTTan da vikiTxav, ratom var Raribio. wav-
ida. bevri iara Tu cota, Semoxvda mgeli. mgelma hkiTxa: sad
midixaro? Raribma kacma uambo Tavisi ambavi. maSin mgeli Se-
exvewa, _ Cemic hkiTxe, sul mSieri rada varo.
Raribma kacma gza ganagrZo da Semoxvda erTi mzeTunaxavi.
hkiTxa, sad mixvalo. Raribma uambo Tavisi ambavi. maSin mze-
Tunaxavi Seexvewa, _ Cemic hkiTxe, _ araferi maklia da mainc raRaca mawuxebs da
gamigeo.
Raribma kacma gza ganagrZo da Semoxvda ori muSa. hkiTxes, _ sad mixvalo. glex-
ma uTxra Tavisi ambavi. maSin muSebi Seexvewnen: erTi Cveni ambavic gaige, _ sul
vmuSaobT da jibeSi fulis xvavi ratom ar gvaqvso. egeba gviSvelos RmerTmao.
bevri iara Tu cota, Raribma glexma, bolos RmerTs miagno. da RmerTma hkiTxa,
_ razed Sewuxebulxaro. glexma SesCivla, _ Raribi var da miSveleo.
RmerTma uTxra: Sen simdidre gzaSi Segxvdebao. glexma sxvebzec hkiTxa: Rmer-
Tma uTxra: mgels uTxari, suleli kaci naxe da SeWameo. mzeTunaxavs uTxari, _
axalgazrda biWi naxe da aRaraferi aRar Segawuxebso. muSebs uTxari, _ iq, sadac
muSaoben, oqroa damarxulio.
wamovida es Raribi kaci da mivida muSebTan. muSebma hkiTxes, _ ra giTxra Rmer-
Tmao? glexmac moaxsena. muSebma uTxres: wamo, Zmurad gaviyoT oqroebio. glexma
uTxra: arao! me simdidre gzaSi meliso da wamovida. mivida mzeTunaxavTan. mzeTu-
naxavma masTan darCena SesTavaza, magram sulelma glexma esec iuara: me Cemi bedi
gzaSi meliso. bolos mgelTan mivida da RvTis rCeva gadasca. mgelma moismina misi
Tavgadasavali da, ra Seityo, rom am glexze sulel kacs ver naxavda, ifiqra, albaT
es aris Cemi nadavlio da gadasansla.
mTqmeli mamia zedginiZe,
40 wlis, aspinZis raioni, sofeli zveli. Caiwera n. reviSvilma 1965 wels
Tsufa 4091
zRapari sulel Rarib glexze
daudgiT katas Zegli
usasrulo da ukidegano zRvis sanapiroze erTi
mozrdili, damoukidebeli saxelmwifo iyo. Tavisufali,
_ arvis rom ar emorCileboda. am qveyanaSi cxovrobda
TavisuflebisTvis mebrZoli, Sromismoyvare xalxi,
oRond ufros-umcrosoba, Sen-Cemiaoba, keTili saqmiT
Tavis gamoCena icodnen. aRmerTebdnen saqveyno saqmis
mkeTebel adamianebs. Surian da siZulvilis mTesvel
adamians axlosac ar ikarebdnen.
qveyana mdidari yofila _ gadaWimuli, Tvaluwvdeneli
baR-venaxebiT da saTib-saZovrebiT. wesrigi da samarTali
ganuyofeli nawili iyo am qveynisTvis. xelovneba,
kultura da ganaTleba yvaoda. xelmwifec didad
ganaTlebuli, gonieri da samarTliani hyoliaT.
erTxelac, erT savaWro gems, sxva qveynidan, Tagvi
Semohyolia. mRrRnelebi ise momravlebulan, rom
mosaxleoba iZulebuli gamxdara xelketebiTa da
sxvadasxva iaraRebiT daexocaT daupatiJebeli arsebebi.
dro gadioda. mRrRnelebTan brZolam veraviTari Sedegi ver gamoiRo. erT
dResac, erT vaWars, Turme, mosakiTxi mihqonda mefesTan. mas Tan mihyveboda
sakmaod mozrdili kata. katas sasaxlis ezoSi Tavisuflad monavarde Tagvebi
daulandavs da elviseburi siswrafiT daZgerebia maT. wamSi musri gaavlo. amis
Semxedvare nazir-vezirebs gaoceba ver daumalavT, isini TagvebTan brZolas did
xans rom andomebdnen, erTi kata mTel am saqmes raRac wamebSi axerxebda.
_ ra cxovelia? _ gakvirvebiT uTqvams mefes da dawvrilebiT gamoukiTxavs
vaWrisTvis kataze yvelaferi.
vaWarma yvelaferi uambo katisebrTa Sesaxeb.
kmayofilma xelmwifem TavisTan ixmo didi veziri da sasaxlis ezoSi katis
Zeglis dadgma ubrZana.
mTqmeli zaal gogolaZe,
Caiwera vaxtang meliqiZem 1974 wels, q. valeSi
andazebi
Zunws ormagi exarjebao;
***
vinc glaxa qmna saqme, orjer qmnao;
***
esec Seni yismaTiao (anu bediao);
***
biWo, saiTken gagrZeldio (anu waxvedio);
***
namdvilad moRnisis eSmakiao (anu Zalian uSno da ulazaToao);
***
yvelaferi rame, erTi-meore, bolos ki _ araferic arao (anu ramdenic unda ecado,
mainc araferi gamovao).
mTqmeli anton CilingaraSvili, 87 wlis, axalcixe, sofeli ivlita.
Caiwera soso giqoSvilma 2013 wels

You might also like