Professional Documents
Culture Documents
RETMENLK
nsanlarn en hayrls, iyilii renen ve onlara iyiyi retendir. lim ok nemlidir. leride her ey ilme dayanacak, herkes ilmin arkasndan koacaktr. nsan potansiyel olarak ilme ak var edilmitir. lim, bir retmenin en nemli sermayesidir. retmen ilmin mimardr, bu ynyle mfredatn ehemmiyeti ne kmaktadr.
2
retmenliin neminden dolay eskiden beri retmenlik meslei ne kmtr. retmenlik peygamber mesleidir ve peygamberlik mirasdr. Temsilde tercmanlk ynyle retmenlik nemlidir. Davran dillenmi olur. retmenlik kutsal bir vazifedir. dealist retmenler, paray mhimsemezler. Para her ey demek deildir. Fakir olup da dnya apnda ykselen saygn ve byk insan oktur.
3
retmenlik ok zordur. Ancak sancl retmenlerdir ki insanlarn yetitirilmesine vesile olmulardr. nsana yaplan hizmet her eyin stndedir. retmenlik, retmenin birinci ii olmaldr. O zaman ok ey ilham olur, gayret boa kmaz. Hibir meslek toplumda retmenlik kadar yararl ve hibir vazife retmenlik kadar ehemmiyetli deildir.
4
RETMEN
Millet, toplum ve aileyi yetitiren retmenlerdir. Mustafa Kemal Atatrk retmenler! Yeni nesil sizin eseriniz olacaktr. demitir. Byk insanlar, nemli muallimlerin rehberliinde yetimitir. retmen, insanlarda ilim akn, renme tutkusunu, aratrma gayretini ve hizmet evkini uyaran insandr.
5
retmen, samimi olmaldr. Gnlnden kopup gelen ne ise lisanndan da o kmaldr. retmen, Bazen iyi, en iyiden daha iyidir. prensibinin esnek birletiriciliine tutunmaldr. retmenin etki alan ok genitir. retmen, okulda rencisiyle olan ilikisi vastasyla daha birok insanla da irtibata gemi olur.
6
retmen, rencilerine kar kucaklayc olmaldr. Bir ey, tamamyla elde edilemezse btnyle terk edilmemelidir. anlayyla rencilerine yaklamaldr. rencisindeki baz olumsuzluklar tabii grmelidir. Onlar, iyilik ve gzellie ynlendirme gayreti ierisinde olmaldr. Yaratcya en yakn insanlar retmenlerdir.
retmen, Gzel gren, gzel dnr. Gzel dnen hayatndan lezzet alr. dsturuyla kt olan renci davranlarnda bile Polyanna gibi hareket eder. O ktlkte bir iyilik bulmaya alr. Bu esnada ald lezzeti de hizmetine vesile bilir. rencisine kar, hep olumlu davranr. retmen kitap okumada ve okutmada seici olmaldr; okunmas gereken kitaplar okumal ve okutmaldr.
8
nternet ve televizyon, kitap okumann nnde bir engeldir. Kitab, bitirme dncesiyle deil; anlama kast ile okumaldr. Mzakereli kitap okuma da, nemli bir husustur.
rencilerin ilerideki teekkr ok byk bir mkfattr. retmen, takdirleri hakknda dua kabul etmeli, hsnzanna balamal, layk olmaya almaldr. Hatta baz takdirleri, ayann kaymas iin verilen istidrac saymaldr.
11
nc faktr, Fransz ihtilalinden (1789) sonra laikliin douunun bilime katksdr. Gnmzdeki bilimsel gelimeler de yarnlarn ilmine katkda bulunmaktadr. Hazreti sann getirdii mesaj, Bat medeniyetinin en gl, en salam ve en nemli temelini oluturur. Bat medeniyeti bylece varlk sahnesine kmtr; nk Bat medeniyetinin esas; Grek felsefesi (matematiksel dnce), Roma hukuku ve gerek Hristiyan dinine dayanmaktadr.
14
lim ok nemlidir. leride her ey ilme dayanacak, herkes ilmin arkasndan koacaktr. nsan potansiyel olarak ilme ak var edilmitir. lim, kadn-erkek herkese farzdr.
16
Sir James Jeans bu szyle hem insann hangi fen dal ile fazla megul olursa onda fani olduunu belirterek ihtisaslamann byk faydasna temas etmi hem de branlamann getirdii tehlikelere dikkat ekmitir.
19
DN LE LMN BRLEMES
Gnmzde din ve ilmin beraber ele alnmas ok nemlidir. Bu sayede yeni ufuklar alacaktr. Bundan dolay din ile ilmi birletirmek iin alma yapmamz ve kendi dnyamz kurmaya almamz gerekmektedir.
20
Bizim dinimiz iin herkesin elinde bir l vardr. Bu l ile hangi eyin bu dine uygun olup olmadn kolayca takdir edebilirsiniz. Hangi ey ki akla, manta, amme menfaatine uygundur; biliniz ki o, bizzat dinimize uygundur. slamiyet son ve kmil dindir. Akla, manta ve hakikate uymaktadr. GAZ MUSTAFA KEMAL
23
NAZAR LM VE AMEL LM
Faydasz ilimden, eytandan snr gibi Allaha snmaldr. Amel ilim; ilmin yerinde kullanlmas suretiyle hem ilimden faydalanma hem de insanl yararlandrmadr. Bu yararlandrma hem bu dnyada hem de br dnyada fayda olarak insana geri dner.
25
Hikmet, vicdan bilgisi, marifet ve irfan amel ilimde olur. Kime hikmet verilmise, ona her ey verilmi demektir. Nazari ilim; kafa kartran ve tereddt oluturan bilgilerdir.
26
Kalbi, devre d brakmamalyz; nk kalbin gayesi mahededir. Hissimizi hakikat ve ilim akna kanalize etmeye almalyz; nk hissin gayesi muhabbettir. Bunlarda baarl olabilmek iin rehber olan irademizi de gerek gayesine ynlendirmeliyiz.
28
Sezgiyle ulalan baar da iki ksmdr: Birisi gayret gsterme sonucunda ilhamla olan, dieri de o branta almadan ilhamla olandr. Gayret gsterme sonucunda ilhamla olan, alma ve tecrbe ile gerekleir, ancak alma sonucu deil de farkl bir zamanda ele geer. Ryada Kekulenin benzen halkasn kefetmesi, Bohrun da atom modelini bulmas buna rnektir.
30
Bir anda ulalan baarnn ikincisi, ilhamdr. Herkes potansiyel olarak buna ak var edilmitir. Bu yolda; peygamberler, doruluktan amayan akl sahipleri ve temiz duygu, temiz dnce tayan kalp sahipleri vardr. Bu baar; mevhibeiilahiye olarak verilir.
31
BAARININ SIRRI
Baarnn srr, melek saflnda olmaya baldr. Melek safiyetinde olmak; kinattaki dengeyi koruyarak almak demektir. Doal dengenin kimyas iyi bilinmelidir. Ancak o zaman; melek, srrn insana verecektir. Ayrca maddenin emrimizde olduunu anlamal, duymal ve grmeliyiz.
32
Maddenin srlarn aklmzla grme azmimiz, her an devam etmeli ve bizimle beraber olmaldr. Etrafmzdaki olaylar aydnlatmak, kavramak, kefetmek azminde olunmaldr. Bilgiler, srtta yk olmamaldr. Bilgi hamal olunmamaldr. limler gayeli renilmelidir. Hayattaki olaylar ile vicdan arasnda iliki kurulmaldr.
33
34
Kalpte ferahlk ve geniliin hissedilemedii skntl, heyecansz ve zor zamanlarda da szn hakk verilmeli; heyecan uyarmaya devam edebilmelidir. Ancak bylece sorumluluk yerine getirilmi olur. Heyecann devamnda metafizik boyutun nemi byktr. Mantkilik srekli olmal, mantk dna klmamaldr. Konuurken azdan kan kelimeleri kardaki sanki saylabilmelidir.
36
nsan konuurken ne konutuunun farknda olmamaldr; kendisini iin iine salmaldr. nsan dersini tekrar ediyor gibi kendi iin anlatmal, okumal ve konumaldr. Konuurken nokta, virgl, noktal virgl, iki nokta, nokta, vurgu, sesin ykselecei veya alalaca yer, aksan, telaffuz vb. konulara dikkat ederek kelimelerin hakk verilmelidir.
37
Kendine gvenerek hazrlksz konuulursa laf laf dourur, konu dalr. Bu kiilerin uzun uzun anlatt belki de bir kelimedir. Yanllar lsz sorgulamaya girilmeden, kimsenin kalbi krlmadan, hibir kimse incitilmeden dzeltilmelidir. Manasz tekrar, aklama ve yorumlama slubundan kanlmaldr.
38
Bilim tecrbe ile elde edilir. Eski bilgiler zerine yeni bilgiler ilave edilerek gelitirilir. Yanllar dzeltile dzeltile olgunlatrlmaya allr. Gnmzdeki ilm faaliyetlerimiz bu gruptandr. Bu nedenle ilm faaliyet deil de bilimsel faaliyet denilse daha uygun olur. nsan ilim mi yoksa bilim mi yaptn bilmelidir; kendini test etmelidir. alrken ak, evki, muhabbeti, arzusu varsa doru yerde duruyor demektir.
40
Gerek ilim adam koyun gibi olmaldr, ku gibi olmamaldr; nk koyun yavrusuna st verir. Ku ise yavrusuna kusmuk verir. Yavrusuna st veren ilim adamdr, yavrusuna kusmuk veren bilim adamdr. Kuran ilimler ansiklopedisidir. lim adam, inand deerleri bozacak bilimde bulunan eyleri hemen ayrt edebilir.
41
lim adam, kaynaklarn hakiki kaynak olarak alglar. Bundan dolay da anlama ve yorumlama konusunda baka kaynaklara mracaat etmez. Kaynaklarnn her eye yeteceinde phesi yoktur. Yabanc kltr, felsefe ve anlaylara itibar etmez. Okuduu, duyduu her eyi test ederek darda braklmas gerekenleri darda brakr, almas gerekenleri alr. Ald faydal her bilgiyi yerli yerine koyar.
42
lim adam, zihin ve hafzasn kirletecek bilgilerden uzak durur. lim adamnn hafzas kuvvetlidir. Faydal ve nemli uzun bilgileri karmadan hafzasna alabilir ve bakalarna aktarabilir. lim adamnn sezisi kuvvetlidir. Metafizie ak olduundan dolay metafizik potansiyelini kullanabilir. Kalbin hayat derecesine girerek soyut yolla keif, kanun ve teorilere ulalacann uurundadr.
43
lim adam, sahasna giren her eyin ierdii fayda, nem ve gerekliliini inceleyip her eyin hem birbiriyle hem de bizimle olan uyum, iliki, intizam ve ahengindeki perdeyi kaldrr. eitli bilim dallarnda gnmzn retim programlar genelde Batl pozitivist, natralist ve rasyonalist kaynaklardan alnmtr. Bilim adamnn gayesi mfredatta yeniliktir.
44
Bilim genelde para iin yaplr. limde maddi beklentiler sz konusu deildir. limde ilim arttka marifet ortaya kar. Marifet, hem madden hem de manen yukar doru ykselmedir. lim tmdengelimdir; ilmi tmevarm grmemek lazmdr. Bilim tmevarmdr. lim adam, din ile ilmi bartrmak abasndadr. Bilim adam, olumsuz evre artlarndan etkilenmitir.
45
limde yalnz kanun vardr. Bilimde ise hem teori hem de kanun vardr. Bilim, ilim deildir.
46
47
LMN SEBEPLER
LMN SEBEPLER GENEL ANLAMDA TR: 1. Gz, kulak, burun, dil ve deriden ibaret olan salam duyu organlar (havass selime) ilmin sebeplerinden ilkidir. Soyut bir his sonucunda ulalan keif, kanun ve teoriler bu snfa girer. Burada mantk, muhakeme de duyu organlar ile beraber nemlidir.
48
2. ok sayda gvenilir kimsenin nesilden nesle aktarmas ile gnmze kadar gelen bilgiler, ilmin sebeplerindendir. Sadk haber szc ile de ifade edilen bu doru haber ikiye ayrlr: Birincisi, yalan zerinde birlemeleri olanak d olan ok saydaki bir topluluun haber vermesiyle oluan doruluu kesin olan haberdir. kincisi ise; Allah tarafndan gnderilen Peygamberlerin haberidir.
49
3. Akl, ilmin sebeplerinden ncsdr. Bilgiye dnlerek veya dnlmeksizin ulalr; her ikisinin de zahir sebebi akldr. Akl, ilahlatrlmamaldr. Bununla beraber dengesi de korunmaldr. Demagoji, aptallk, enayilik akln dengesizlii sonucu ortaya kan kt hldir.
50
ONURLU K KMDR?
Onurlu kii iiyle d bir olandr.
53
54
Kklere bu haklarnn geri verilmesi iin unlara dikkat etmelidir: Fikir al verileri herkese ak ortamlarda olmaldr. Bylece hem gerek ortaya kar hem de istidatllar kefedilir. Fikirlerin ak grlmesi sonucunda zellikle hatal dnen bykler rencide olabilme ihtimaline katlanmaldrlar. Hazml olunursa rencide olma sz konusu olmaz.
57
Temiz duygu ve temiz dnce sahibi bir kiinin ikinci nemli vasf da; nazl davranan doygun kiilere kar kskan hareket etmesidir. rnein; bu eit kasnt, kendini yeterli gren, laf olsun diye soru soran kiilerin sorularna istemeye istemeye ve gnlsz cevap verir. Temiz duygu ve temiz dnce sahibi olma, insan iin en nemli meselelerdendir.
60
nsanlar iirilmemelidir de. Kiileri ok iirme; boyun krma ve bel krma kadar tehlikelidir. Bundan dolay boyun krma, bel krma tabirleriyle mecaz olarak ifade edilir. Kaldramayaca ar yk ykleyerek kiiyi ykn altnda ezme, ilahi ahlaka da zttr; zira Allah bir kimseye kaldrabilecei yk teklif ettiini (kaldramayaca yk yklemediini) sylemektedir. En iyisi herkesi olduu gibi bilmedir.
62
Kiilerin kasten olduundan farkl gsterilmesine kar uyank olmaldr; her sylenene inanmamaldr. Kiileri kendimiz tanmayarak aldanmadan kurtulmaldr.
63
BENLK
Benlik emanetinden btn yaratklar korkmu, insan ise o ykn altna girmitir. Benlik, ilahi sfatlar anlamak iin verilmi bir l birimidir; verili gayesine uygun kullanlrsa termometre gibi grev yapar, sfatlar bildiren bir alet olur. Aksi hl emanete ihanettir. Btn ktlkleri douran benliin u ynndendir ki sema, yer ve da, dehete kaplmlar; Tanrya ortak tanyp e komaktan korkmulardr.
64
Zevk ve elenceye dknln muallimi, skntdr. Buradan zevk ve elenceye dknln kaynann sknt olduu anlalr. Sknty douran ise; isizlik, mitsizlik ve kuku hlidir. Hak haktr, kne byne baklmaz. Birinin hatasyla bakas sorumlu olmaz. Yapt bir iyilik ve hizmet karlnda sizden bir ey bekleyenlerin arkasndan gitmeyiniz.
66
Kurallara uymak ve disiplinli olmak her ikisi de ayndr ve iyidir. Disiplin insan olmakla kuralc insan olmak ise birbirinden farkldr. Kuralclk iyi deildir. Hak ve adalet inenmemelidir. Fazileti ile ne kan gerek aabey olmaldr. Aabeylik taslayanlar balamaldr. Derslere 100 puanlk almaldr.
67
Karlk beklemeden almaldr. Boynubkklkten kurtulmaldr. Otokritik yapmaldr. Otokritik herkesin yapabilecei i deildir. Gl olmak iin iradenin hakkn vermek ve her frsat deerlendirmek nemlidir. Her eyi, naslsa yle bilmelidir; olduu gibi bilmelidir. Grev tam yaplmaldr. Yanllarla ve sonula uramamaldr.
68
Sz, fiil tasdik etmelidir. Bakasn kusurunu insan kendine zr gstermemelidir. nsanlar ii birbirlerine atmamaldr. Yapmakla ykml olunan ilerde geveklik gstermemelidir. Kimin vastasyla ne zayi olduysa hem telafi etmeli hem de zr dileyip helallemelidir. nsanlar birbirlerinin hlini dinlemeli ve ihtiyalaryla istiare etmelidir.
69
RNEK OLMAK
Hibir kimse tarafndan hibir tavrn yadrganmamas, rnek olma konusunda nemli bir ipucudur. rnek olma iradeyle ldrlemez. Tevazua niyet, tevazuu yok eder. Bunun gibi rnek olmaya niyet de rnek olmay yok eder. rnek olma gayriiradi olur. Farkna varmadan, dnmeden olur.
70
Davranlar tabiat hline gelmelidir. rnek olma tabiatta varsa, rnek olunur. Aktrlkle etki olmaz, samimiyetle olur. rnek oluyorum. da denemez; nk insan kendine paye vermemelidir.
71
GREVLENDRMEDE BR L
Milletimize ve devletimize hizmet edeceklerin hem iyi hem de iinin ehli kimseler olmas gerekiyor. Ama bu her zaman mmkn olmuyor. Onun iin iini iyi bilen maharetlilerin iyi olmasalar bile bu durumda tercih edilmeleri gerekir.
72
Kayrma suretiyle insanlar kendine yaknlatran kimse, Allaha yakn olan kiilerin ise yanndan uzaklamasna zemin hazrlam olur. Kiilerin etkisindeki insanlar devletten ayrlmaldr.
73
Hazreti Yusuf Yaratcnn bilinmedii bir dnemde, kendisinin yapabilecei lde grevi yapabilecek baka drst bir insann olmadn grdnden idarecilii isteyerek Beni lkenin hazinelerinin bana tayin et; nk ben onlar ok iyi korurum ve bu ii bilirim. demitir. Hrsla greve talip olunursa; Altnda kal, ezil. derler. nsana kaldramayaca yk yklenilmediinden dolay, ykn altnda kii kendi girerek ezilmi olur.
75
Hrs brakana kadar maksadnn aksiyle tokat yer. Bylece, Gayrimeru bir yol ile bir maksad takip eden, genelde maksudunun zdd ile ceza grr. sznn gerei yerine gelmi olur. Hazreti Ali kendisine hediye edilen gzel, yar at gibi bir ata bakp darecilikten kamak iin ok mkemmel bir at! diyerek sorumluluk ve emanetin ciddiyetini ifade etmitir.
76
Ehil insanlarn olmas durumunda fedakrlk yapmak ve feragat gstermek gerekir. Ayaklar ba deilse; birisine tabi olmay, kendine uyulmakla tercih etmek lazmdr.
77
79
yileri deifre etmemek iin tedbirli olmak gereklidir. Filan adam Trkiye iin yle byk bir i yapt. vb. cmleleri bazen diyemeyiz; nk eteler onlar istemez. Sevdiimizi belli etmemek tedbirdir. Bunun ikiyzllk ve kendini gizleme ile alakas yoktur. Tedbirli olunursa ayn zamanda ikilik, srtme ve huzursuzluun da nne geilir. Birliin bozulmamas iin tedbirli olmak bu ynyle nemli bir ykmllktr.
81
Ankara l Emniyet Mdrl binasndaki Herkesin polisi kendi vicdandr. yazs, herkesin banda her vakit bir manevi yasaknn bulundurulmasna ynelik hizmetlerin nemini vurgular. Her yere bir polis dikeceimize her kalbe bir yasak koysak, sua kar daha caydrc bir tedbir alm ve emniyeti daha kolay temin etmi oluruz.
83
Vicdanlara yasaky yerletirmeden tam baarl olunamaz. Zorlayarak alnan tedbirler ancak % 0,1 % 0,2 insan iin bir ey ifade edebilir. Vicdanlara yasaky tam yerletirene kadar, kapkayla bile tam baa kmamz mmkn deildir. Her eyin hesabn vermenin yeri hibir eyle doldurulamaz.
84
Her bir ke banda ve her bir sokakta deiik iler yapan polisleri bulundurmak maddi adan zaten grevimizdir. Bu olursa kapkalar azalr. Halk gven iinde olur. ki hizmet beraber yrtlmelidir.
85
zellikle baz iler vardr ki, retmenin yarm saatlik bir gecikmesi, yaplmas gereken iin fevtine sebebiyet verir, kk bir rtar ok ciddi olumsuzluklara yol aar. Dier yandan derse giri kta belirlenen zaman takvimi bir anlamda szlemedir, belli bir saatte ders yerinde, snfta olacan sylemedir, zmni bir taahhttr. Buna riayet etmeyen insann, Niin yapmayacanz eyleri sylyorsunuz? tokadn yemesinden korkulur.
87
Bundan dolay herhangi bir yerde bulunma konusunda zmni sz vermi bir insan ne yapp edip sz verdii vakitte orada olmaya almaldr. Hatta gerektiinde, zamanndan bir mddet nce snfa gidip kapnn nnde beklemelidir. rencilerin zaman gemesine ramen retmenini beklemesi iyi deildir, retmenin derse girmeden kapnn nnde rencisini beklemesi daha iyidir.
88
Ayrca derste anlatlacak hususlar nceden tanzim edilmeli, kemaliciddiyetle bir yere not edilmeli ve mesele, irticalinin danklna braklmamaldr. Aklselim, hissiselim ve kalbiselimle yaplan hazrlk, retmen iin ok nemlidir; nk bu sayede anlatlan konular belli bir ereve iinde kalr. Aksi takdirde retmen o anda aklna gelen eyi syler, renci ona cevap verir, bir baka renci devreye girer ve derken meseleler dalr gider.
89
Oysaki retmen nceden ald ders notlaryla, kendini balam olur. Salim bir aklla tespit edilen ders notlar, salim bir akln sesi soluu olmas itibaryla retmeni erevenin dna karmaz ve bylece zaman israf edilmemi olur.
90