Öğrenme

Modelleri
ÖĞRENMEYİ AÇIKLAYAN
KURAMLAR

DAVRANIŞÇI BİLİŞSEL
KURAMLAR KURAMLAR
 DAVRANIŞÇI
KURAMLAR
• Davranışçı Kuramlara göre;

Öğrenme; tekrar ve yaşantılar sonucu

davranışta meydana gelen oldukça uzun
süreli bir değişmedir.

ÖĞRENME BİR DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİDİR!!!

 BİLİŞSEL KURAMLAR

• Öğrenme; algıların yeniden

örgütlenmesidir.
Öğrenme Çeşitleri
• Klasik (Tepkisel) Koşullama

• Edimsel (Operant) Koşullama

• Bilişsel Öğrenme
Klasik (Tepkisel) Koşullama
• Rus Fizyolog Ivan Pavlov tarafından bulunmuştur.

• Pavlov; bir köpeğin salya salgılamasını, zil sesine

koşullamıştır.

• Klasik Koşullama yoluyla, hayvan ve insanlar

belirli uyarıcılara karşı otomatik olarak
gösterdikleri tepkileri başka uyarıcılara karşı
göstermeyi öğrenirler.
Klasik Koşullama
Klasik Koşullama
 Klasik Koşullamanın
Öğeleri

• Koşulsuz Uyarıcı: • Koşullu Uyarıcı

Öğrenme olmaksızın, Önceleri organizmada

organizmaya ilk kez belirli bir tepki
verildiğinde, o uyandırmadığı halde,
organizmada belir bir koşulsuz uyarıcı ile
tepkiyi uyandırabilen birlikte verile verile,
uyarılardır. koşulsuz uyarıcının
uyandırdığı tepkiyi
uyandıran uyarıcılardır
( Yemek)

(Zil)
 Klasik Koşullamanın
Öğeleri
• Koşulsuz Tepki: • Koşullu Tepki

Koşulsuz bir Koşullu uyarıcıya

uyarıcıya gösterilen tepkidir.
organizmanın
gösterdiği tepkidir. (zil sesini duyunca
salyalama)

(Salyalama)
 GENELLEME
• Tepkisel
koşullamada, bir
tepkiyi uyandıran
uyarıcıya benzer
uyarıcıların da aynı
tepkiyi
uyandırmasına
GENELLEME
denmektedir.
 Edimsel (Operant)
Koşullama
• Öğrenme Psikoloğu Skinner, edimsel
davranışı tanımlıyor.

• Edimsel Koşullama; davranışların

kendi yarattıkları sonuçlarına bağlı
olarak değişmesi ve öğrenilmesi
sürecidir.
Edimsel Koşullamanın Öğeleri
- Edimsel davranışlar, sonuçlarına
bağlı davranışlardır.

-Edimsel davranışların sonuçları

değiştikçe, bu davranışların
gelecekte
tekrarlanma olasılıkları da değişir.

-Bir uyarıcıya belirli bir davranımı

Diğer bir uyarıcıya başka bir
davranımı
Yapmayı öğrendiğimiz zaman buna
ayırdetmeyi öğrenme denir. Bunu
sağlayan uyarana da ayırdedici
uyaran denir.

- Ayırdedici uyarıcı, edmisel bie

davranışın yapılmasına zemin hazırlar
 EDİMSEL KOŞULLAMA VE
SONUÇLARI
KOŞULLAMANIN SONUÇLARI

UYARICI Davranış ↑ Davranış ↓

POZİTİF/ Olumlu Pekiştirme Ceza 2
İSTENDİK
(Ortama pozitif bir (Ortamdan pozitif
uyarıcı katılır) bir uyarıcı çıkarılır)
NEGATİF/ İTİCİ Olumsuz Pekiştirme Ceza 1

(Ortamdan negatif bir (Ortama negatif bir

uyarıcı çıkarılır) uyarıcı katılır)
 Olumlu- Olumsuz Pekiştirme
• Olumlu Pekiştirme; bir tepkinin
ortaya çıkma olasılığını arttıran
pekiştirmedir.(skinner kutusunda
pedala basarak, yemek almak)

• Olumsuz Pekiştirmede; organizma

belli bir tepkiyi yaparak olumsuz
pekiştireçten kurtulur. (zayıf not
almamak için, ders çalışmak)
 1. Tip Ceza/2. Tip Ceza
• 1. Tip Ceza: Ortama, negatif/nahoş
bir uyarıcı katılır ve bu davranışın
gelecekte tekrarlanma olasılığı azalır.

• 2. Tip Ceza: Bir davranış, ortamda

bulunan pozitif bir pekiştireci ortadan
kaldırır ve o davranışın ilerde
tekrarlama olasılığı azalır.
 Pekiştirme Tarifeleri

ORANLI ZAMANLI

TARİFELER TARİFELER

SABİT DEĞİŞKEN SABİT DEĞİŞKEN

ORANLI ORANLI ORANLI ORANLI
 Oranlı Tarifeler
• Pekiştirmenin verilebilmesi için gerekli
koşul davranış sayısıdır.

• Sabit Oranlı Tarife: Pekiştirme alabilmesi

için sabit sayıda davranış yapması gerek.

• Değişken Oranlı Tarife: Pekiştirme için

yapılan davranış sayısı sürekli değişir.
 Zamanlı Tarifeler
• Pekiştirmenin alınabilmesi için, belirli bir süre
geçmelidir.

• Sabit Zamanlı Tarife: Organizmanın

pekiştirilmesi için gereken süre değiştirilmez.

• Değişken Zamanlı Tarife: Pekiştirme alabilmek

için gereken süre, sürekli olarak değişir.
 Tarifelerin Etki ve Önemi
• Oranlı tarifeler, zamanlı tarifelere
göre daha yüksek bir davranış
sıklığına neden olur.

• Değişken Tarifeler, sabit tarifelere

göre sönmeye daha dirençli davranış
yaratır.(Örnek kumar makinaları)
 Davranış Kazanımı
-Kademeli Davranış-

• Kademeli Davranış İlkesi; hedef

davranış olarak seçilmiş bir davranış her
seferinde biraz daha benzeyen
davranışların sistematik bir şekilde
pekiştirilmesi sonucu hedef davranışın
davranış dağarcığına katılması
demektir.
 Davranış Zayıflatma
-Söndürme-

• Bir davranışı zayıflatmanın en iyi

yolu söndürmedir.

• Söndürmenin temel anahtarı, o

davranışı artık pekiştirmemektir.
 Davranış Zayıflatma
-Ceza-
• Bir davranışı zayıflatmanın yollarından biri de cezadır.

• Ceza, davranış dağarcığına yeni bir davranış katmaz;

fakat davranış repertuarındaki bir davranışın
bastırılmasını sağlar.

• Ceza, yeni bir davranış öğrenmeyi değil, istenmedik

bir davranışı yapmamayı öğretir.

• İki şekilde uygulanır. 1. Tip Ceza/ 2. Tip Ceza

 Cezanın Sakıncaları
• Ceza ile çoğu zaman bir itici uyarıcı
kullanılır

• Cezalanan istenmedik davranışlar, bireye

belirli sonuçlar sağlayan edimsel
davranışlardır.

• Ceza etkili olduğunda, cezayı uygulayan

kişinin davranışlarını pekiştiren bir nitelik
kazanabilir.