Gelişim

Psikolojisi
Yaşam Boyu
Gelişim
 Gelişim Psikolojisi
• Döllenmeden ölüme kadar
uzanan zaman boyutu içinde,
organizmada görülen düzenli
ve birbirini izleyen
değişiklikleri inceleyen bir
bilim dalıdır.
 Eski Dönemlerde Çocuğa
Bakış

15. Yy’a kadar hakim olan

görüş;

-Çocuklar, yetişkinlerin
birer kopyası

-Duygusal olarak geçilen

süreçler göz ardı ediliyor
 Gelişim Psikolojisine Neden
İhtiyaç Duyuluyor?

1. Yetişkin davranışlarının anlaşılmasına

yardımcı oluyor.

2. Belirli yaştaki bireylerin niçin belirli şekilde

davrandıklarını anlamaya çalışır.

3. Bir takım sorunlara pratik çözümler bulmak.

 Gelişim Psikolojisinde
araştırma biçimleri:

1. Kesitsel Araştırmalar: Farklı yaş

gruplarının her birinden alınmış
çocukların, bir veya birden fazla
özellikleri incelenir.
2. Boylamsal Araştırmalar: Bir grup
çocuk, ayrı yaşlarda inceleniyorlar.
Zaman içinde çocuklardaki bireysel
gelişimsel değişikliklere bakılır.
 GELİŞİM DÖNEMLERİ
1.DOĞUM ÖNCESİ
Döllemeden
doğuma
kadar geçen süre.
9
aylık bir gelişim
dönemidir.
 GELİŞİM DÖNEMLERİ
2. YENİ DOĞAN

Doğumdan 18. ve 24. aylara

kadar olan gelişim süresi.
Ebeveynlere bağımlı halde.
Pek çok psikolojik ve fizyolojik
gelişim bu dönemde başlıyor.
(Dil gelişimi, yürüme, sosyal
öğrenme vb..)
 
 GELİŞİM DÖNEMLERİ
3. ERKEN ÇOCUKLUK

2 yaşından 5-6. yaşlara kadar

geçen dönem. Okul öncesi
dönem de denir. Temel
görevleri edinmeye başlarlar.
Zamanlarının çoğunu
arkadaşlarıyla oynayarak
geçirirler. “Oyun Çağı” .
 GELİŞİM DÖNEMLERİ

4. ORTA VE GEÇ ÇOCUKLUK

6-11 yaş arası. İlkokul

dönemine denk gelir. “Okul
dönemi” de denir. Okuma
yazma, temel matematik
bilgileri öğrenilir. Çocuk, dış
dünyaya ve içinde yaşadığı
kültürüne yoğun bir şekilde
 GELİŞİM DÖNEMLERİ
5. ERGENLİK

12-19 yaşları arasındaki

dönem. Belirgin fiziksel
değişiklikler olur. Cinsel
kimliğin oluşması,
arkadaşlarla daha çok
zaman geçirme, aileyle
daha az.
 GELİŞİM DÖNEMLERİ

6. ERKEN YETİŞKİNLİK

20’li yaşların başından 30 yaşlara dek süren

dönem. Kişisel ve ekonomik özgürlüğün
edinildiği, kariyer planlarının yapıldığı
dönemler. Eş seçimi, evlilik gündeme gelir...
 GELİŞİM DÖNEMLERİ

7. ORTA YETİŞKİNLİK

35-ve 40 ‘lı yaşlardan başlayıp

60’lı yaşlara dek sürüyor. Birey,
kariyerinin ortalarında, kendini
gerçekleştirmiş, aile kurmuş ve
olgunlaşmış.
 GELİŞİM DÖNEMLERİ

8. GEÇ YETİŞKİNLİK

60’lı yaşlardan, ölüme kadar

geçen dönem. Fiziksel gücün
ve sağlığın azalmaya başladığı
dönem. Emeklilik gündeme
geliyor. Birey yeni rollere
uyum sağlamaya çalışıyor.
 
 Davranışın gelişiminde
önemli olan etkenler

BİYOLOJİK ÇEVRESEL
ETKENLER ETKENLER

-Kromozomlar -Doğum öncesi

-cinsiyet -Doğum Sonrası
 BİYOLOJİK ETKENLER
-Kromozomlar-
• 46 kromozom var
• 23 anne+23 baba

• 22 çifti otozom
kromozom.
• 1 çift: cinsiyet
kromozomu.
 BİYOLOJİK ETKENLER
-Cinsiyetin Saptanması-
XX XY

XX X Y

xx xy
 ÇEVRESEL ETKENLER

DOĞUM ÖNCESİ DOĞUM SONRASI

-UYGUN BESLENME -BESLENME

-ANNENİN YAŞI -SOSYAL ÇEVRE
-İLAÇ, X-RAY
-SİGARA
 Davranışın Gelişimini
Açıklayan Kuramlar
SÜREÇ KURAMLARI DÖNEM KURAMLARI

SOSYAL - FREUD
ÖĞRENME - ERİKSON
KURAMI - PİAGET
SOSYAL ÖĞRENME KURAMI
• Sosyal Öğrenme Kuramı: Normal ve
sapmış (aykırı) davranışların oluşması
çevresel etkenlere bağlıdır.

• Modeli gözleme önemli.

• Taklit etme davranışı var.

 FREUD’UN PSİKOSEKSÜEL
GELİŞİM DÖNEMLERİ
• Kişiliğin temeli ilk 5 yılda atılır.

• Bu dönemlerden birinde doyum

sağlanamadı ise ya da engellendi ise
“saplantı” (fixation) oluşur. O
döneme ait davranış özellikleri yıllar
sonra çıkabilir.
 FREUD’UN PSİKOSEKSÜEL
GELİŞİM DÖNEMLERİ
1. ORAL DÖNEM (0-1 YAŞ)

2. ANAL DÖNEM (1-3 YAŞ)

3. FALLİK DÖNEM (3-6 YAŞ)

4. GİZİL (LATANS) DÖNEM (6-11 YAŞ)

5. GENİAL DÖNEM (11 YAŞ VE SORASI)

 ORAL DÖNEM (0-2 YAŞ)
• Ağız en önemli organ
ve haz kaynağı.

• Anneye bağımlı

• Objeleri ağzına
götürerek, tanıma ve
bundan bir doyum
sağlama
 ANAL DÖNEM (1-3 YAŞ)
• Dışkılamayı kontrol
etmesini öğreniyor.

• Haz kaynağı dışkılama

organları

• Tuvalet eğitiminin nasıl

verildiği önemli.
 FALLİK DÖNEM (3-6 YAŞ)
• Başlıca haz kaynağı
cinsel organlar.

• Bedenlerini öğrenirler.

• Karşıt cins ebeveyne

cinsel yakınlık duyma.

• Aynı cins ebeveyn ile

özdeşim kurma
 GİZİL (LATANS) DÖNEM
(6-11 YAŞ)
• Kişiliğin belirli yönleri
gelişir.

• Dürtülerin kontrolü
öğrenilir.

• Geçiş ve bekleyiş
dönemidir.

• “Okul dönemi”
 GENİTAL DÖNEM (11 ve +)

-KARŞI CİNSLE
İLİŞKİLER BAŞLAR

-ARKADAŞLIK-DOSTLUK

-MESLEĞE YÖNELME

-EVLİLİK
 Erikson’un Psikososyal
Gelişim Dönemleri
• Gelişim yaşam boyu devam eden bir süreç

• 8 gelişim dönemi

• Her yaşta, o yaşa bağlı krizler yaşanır

• Krizler sağlıklı biçimde çözülürse dönem

başarı ile geçilir.
 DÖNEM KRİZ ORTAM SONUÇ
BEBEKLİK ÇOCUĞUN, ANNE BABASINA VE
TEMEL GÜVEN X GÜVENSİZLİK AİLE ÇEVRESİNE OLAN GÜVENİ GELİŞİR
(0-1 yaş)

ÇOCUKLUK ÖZERKLİK X UTANÇ-KUŞKU

ZAMANINDA VE DÜZENLİ VERİLEN
AİLE TUVALET EĞİTİMİ İLE KENDİNİ KONTROL
(1-3 yaş) EDEBİLME DUYGUSUNUN GELİŞİMİ

4-5 YAŞ GİRİŞKENLİK X SUÇLULUK AİLE İŞLERDE GİRİŞKENLİK, AMACA GÖRE

HAREKET ETME

6 YAŞ- ÇALIŞMA X AŞAĞILIK DUYGUSU

OKUL-
BAŞARI VE YETERLİK DUYGUSU
KOMŞULAR
ERGENLİK KAZANIR

ERGENLİK ÖZDEŞİM KURMA X AKRAN ÖZDEŞİM YOLUYLA SAĞLIKLI

GRUPLARI KİMLİK KAZANIMI
(6-12 yaş) ROL KARMAŞASI

SEVGİ MESLEK EDİNMEYE ÇALIŞIR. YAKIN

YETİŞKİNLİK YAKINLIK X YALNIZLIK
EŞ SEÇİMİ İLİŞKİLER KURMA YETENEĞİ GELİŞİR.
(20-30’lu yaşlar)
AİLE DIŞINDAKİ DÜNYAYLA
OLGUNLUK YENİ AİLE-
ÜRETİCİLİK X DURGUNLUK TOPLUMLA VE GELECEK
(40-50 ‘li İŞ KUŞAKLARLA İLGİLENİR.
yaşlar)
EMEKLİLİK- BİREY YAŞAMINA DÖNÜP
YAŞLILIK EGO BÜTÜNLÜĞÜ X
ÖLÜM BAKTIĞINDA
UMUTSUZLUK
(60- ve üzeri) BİR TATMİN HİSSİ DUYAR.
 PİAGET’NİN BİLİŞSEL
GELİŞİM KURAMI
• Piaget’ye göre; bilişsel süreçler
çocuğun dünyayı anlamasını sağlar.

• Değişik yaş gruplarında, değişik

gelişim süreçleri vardır.

• Bilişsel gelişimi 4 dönemde incelemiş.

 PİAGET’NİN BİLİŞSEL
GELİŞİM KURAMI
• 1. DUYUSAL-MOTOR DÖNEM

• 2. İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM

• 3. SOMUT İŞLEMSEL DÖNEM

• 4. FORMEL İŞLEMSEL DÖNEM

 DUYUSAL-MOTOR DÖNEM
(0-2 yaş)
• Çocuğun dünyasında, gelip geçici imgeler var.

• Kendisini, diğer nesnelerden ayırt etmeye

başlar.

• “Nesne devamlılığı” kavramı gelişir.

• Dönem sonunda, neden-sonuç ilişkisi gelişmeye

başlar.
 İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM
(2-7 yaş)
• Nesnelere ilişkin semboller gelişiyor.

• “Ben merkezci” görüş hakim.

• “Korunum” ilkesi için gerekli kavrama

süreci gelişmemiş.
İşlem Öncesi Dönem
 SOMUT İŞLEMSEL DÖNEM
1. Sınıflama (renk,
şekil, sayı...)

2. Sıralama

Örnek: A, B’den
büyüktür. B, C’den
büyüktür. O halde A,
C’den büyüktür.
 FORMEL (SOYUT) İŞLEMSEL
DÖNEM (11 +)
• Düşünme yetişkin
düzeyine erişiyor.

• Hipotez kurma-sınama

• Soyut düşünce/Mantıki
düşünmenin
 VİCDAN GELİŞİMİ
• Öğrenme Kuramcıları: Ana-baba
standartlarının çocuk tarafından
benimsenerek, iç kontrol sistemi
oluşturması.

• Freud: Ahlak gelişimi cinsellik ve saldırganlık

olarak belirlenen güdülerle, sosyal engeller
ve yasaklamalar arasında sağlıklı bir
dengenin kurulmasıyla oluşur.
 VİCDAN GELİŞİMİ

• Kohlberg ve Piaget:

Ahlak gelişimi ile ilgili yargıların

bilişsel gelişime paralel olarak
geliştiğini söylerler.