Tedarik

Zinciri
Ynetimi
U. Erman EYMEN
**Bu e-kitap www.kaliteofisi.com adresinden cretsiz
olarak indirilebilir.
www.kaliteofisi.com 2
Tedarik Zinciri Ynetimi
U. Erman Eymen
Kaliteofisi Yayinlari No: 14
ubat 2007
Aik kaynaktir. Alinti yapilabilir ve sayfa sinirlamasi olmak-
sizin ogaltilabi li r.
Tedarik Zinciri Ynetimi konusunda egitim talepleriniz iin
www.kaliteofisi.com sitesi zerinden bize ulaabilirsiniz.
www.anketofisi.com 3
KaliteOfisi Hakknda
Kal ite ofisi; lkemizde kal ite bil incinin yerlemesine
katki saglamak, kal ite konusunda yapilan aralirma-
lara destek olmak, yneticilerin, uzmanlarin, aka-
demisyenlerin, grencilerin ve kisacasi kal ite i le i lgi-
lenen herkesin alimalari sirasinda karilaliklari
probl eml ere zml er getirmek ve bi lgi al iveriini
kolaylalirmak iin ol uturulmu bi r i letiim
portal idir.
Misyonumuz
Bilgi ve bi rikimleri bir araya getirmek, beraber
retmenin ve paylamanin hazzini yaamaktir.
Vizyonumuz
Kal itenin bir yaam biimi hal ine getiri l mesine uz-
manligimiz ve etkinl igimiz i le l iderl ik etmektir.
Ilkelerimi z
Bilgi ve deneyimin paylaildika ogaldigina inanir,
sagladigimiz hi zmetin kalitesinden dn vermeyiz.
Kal ite konusundaki gel imelerin, lkemizdeki kuru-
lularin ynetim ve kltr dokusuna uygun bir e-
kilde sunulmasina dikkat ederiz. Her bir talebi proje
anlayii ile alarak hizmette btnsellik saglariz.
www.kaliteofisi.com 4
Ii ndeki l er
Kal iteofisi Hakkinda............................................................. 3
Iindeki ler...............................................................................4
Giri....................................................................................... 5
Tedari k Zinci ri Kavrami...................................................... 7
Tedari k Zinci rinin Temel Fonksiyonlari............................ 10
Talep ve Sipari Ynetimi........................................... 10
Satin Alma..................................................................... 11
Planlama........................................................................ 12
Stok Ynetimi................................................................ 12
Depo Ynetimi.............................................................. 13
Sevkiyat.......................................................................... 13
Tedari k Zinci ri Ynetimi Baari Ilkeleri ............................ 15
Sonu..................................................................................... 21
www.anketofisi.com 5
Giri
Gnmzde artan rekabet koullarinda firmalar
srekli olarak pazar paylarini artirmaya al iirken,
bir yandan da maliyetlerini drmeyi hedefle-
mektedirler. Bu yzden potansiyel mterilere ge-
reken zamanda gereken rnleri gereken ekilde
ulalirmak gerekirken, bir yandan da bunu gerek-
letirmek iin tedariki lerle etkin bi r ekil de al ia-
rak gereken hammadde veya malzemeyi gereken
zamanda ve en dk maliyetle tedarik etmek ge-
rekmektedir. Byle bir sistemin gnmzn deva-
sa irketlerinde oluturulabilmesi ve rekabet d-
zeylerinin devami iin tedarik zinciri sisteminin
kurulmasi gerekmektedir.
www.kaliteofisi.com 6
Bu ihtiyaca bagIi olarak 1980li yillardan itibaren
gelien Tedarik Zinciri Ynetimi temel olarak rg-
tn di evresine odaklaan ve tedarikileri ile b-
tnlemeyi temel alan bir ynetim felsefesidir.
www.anketofisi.com 7
Tedarik Zinciri Kavrami
Tedarik zinci ri teknik olarak, malzeme tedariki i-
lemlerini yerine getiren, bunlari yari mamul ve
mamullere dntren ve daha sonra bunlari dagi-
lim kanaliyla mterilere ulaliran hizmet ve dagi-
lim seenekleri nden ol uan ebekedi r. Bu ebeke,
malzemelerin saglanmasi, bu malzemelerin ara ve
tamaml anmi rnl ere dnm ve tamaml anmi
rnlerin mteri lere dagilimi fonksiyonlarini ye-
rine getiri r. Tedarik zincirini; Temel Tedarik Zin-
ciri , Geniletilmi Tedarik Zinciri ve st Seviye
Tedari k Zi nci ri olmak zere e ayirmak mm-
kndr. Temel tedarik yalniz firma, mteri ve te-
dariki varken, st seviye tedarik zincirine nc
www.kaliteofisi.com 8
parti tedariki, mteri ve saglayicilar da dahil ol-
mutur.
Tedarik zincirinin ynetimi ise, hammaddenin sis-
teme girip son kul laniciya tesl im edilmesine kadar
gerekleen zincirdeki hem yukari (upstream, girdi
saglayanlar), hem de aagi (downstream, dagilim
ve pazarlama sonrasi hizmetler) tm malzeme ve
bilgi akilarinin kontrol ve koordinasyonunu kap-
sayan bir faaliyettir.
ekil 1 Tedarik Zinciri Yapisi
www.anketofisi.com 9
Dolayisiyla tedarik zinci ri ynetimini batan sona
tek uzmanlik alani olarak algilamak yanl ilir. Bir
satin alma prosesi i le gelen mal in irket ii nde nasil
sirkle edilecegi prosesi farkl i bir iti r. reti lmi
malin depolanmasi ile depodan mal in al inip tke-
ticiye ulalirilmasi da farkl i bi r sretir. Her biri
kendi iinde iyi bi linmesi gereken i sreleridir.
Ama hepsi de birbirine bir zincirin halkal ari kadar
iyi kenetlenmitir. Tm halkalarin saglamligi sz
konusu olduktan sonra, zincirin saglamligindan
sz edilebilmektedir.
Bunun yaninda tedarik zinciri ynetimi teknik bir
faaliyetin tesinde bir ynetim felsefesi olarak g-
rlmesi elde edilebilecek yarari en st dzeye i-
kartacaktir. Tedarik zinciri ynetimi ile mteri is-
tekleri daha kisa srede ve istenilen ekilde yerine
getirilir ve maliyetler, katma deger yaratmayan faa-
l iyetler ve gerekli olmayan malzemelerin eliminas-
yonu ile azaltilmaktadir. Sonuta etkin bir tedarik
zinciri ynetimi, stoklarin azaltilmasina, daha d-
k operasyonel maliyetlere, rnlerin uygun za-
manda mterilere ulalirilmasi sonucu mteri
tatmininin artmasina yol aacaktir.
www.kaliteofisi.com 10
Tedarik Zincirinin Temel Fonksiyonlari
Tedari k zinci ri yneti minde, zi nci ri ol uturan tm
fonksiyonlar btnlemi olmal idir. rnlerin, te-
darikiden son kullaniciya ulamasinda bir dizi
fonksiyon belirl i grevleri, temel hedefler dogrul-
tusunda yerine geti rir. Bunlar, talep ve sipari y-
netimi, planl ama, stok ynetimi, depo ynetimi ve
sevkiyat olarak zetlenebilir.
Talep ve Sipari Ynetimi Mteri kayipl arinin en
byk sebeplerinden bi ri si pari geci kmeleri ve
yok satmalardir. Talep ve si pari ynetiminde te-
mel ama mteri siparilerinin etkin ve entegre i-
leyen bir srete, hizla cevaplanmasidir. Bunun
www.anketofisi.com 11
iin oluturulacak sistemin temel zel li kleri un-
lardir: mteriye ait tm bi lgi ler ortak bir bi lgi ha-
vuzunda toplanmal idir, mteri si parileri ve re-
tim kapasitesi i le entegre gelitiri lmi planlama sis-
temleri kullanilmal idir, mteri talebini tedari k
zinci rinin st halkalarina hizla ve otomatik bir e-
ki lde i letebi lmek iin gereken altyapi kurulmal idir,
reti m ve yeni rn gel iti rme faal iyetl eri talebe
gre hizla ekillendi rilmel idir, organizasyonda ta-
lep planlamasi sorumlul ugu tanimlanmal idir, oto-
matik sipari dagilimi fonksiyonu devreye al inma-
Iidir, sistem zerinde sipari optimizasyonu yapi-
labilmel idi r, ilem hacminin byk oldugu mte-
ri lerle elektronik baglantilar kurularak sipariler
elektronik ortamda alinip, kaydedilmelidir.
Satn Alma Mteri siparilerini zamaninda, kalite-
l i ve uygun mal iyetle karilayacak mal zeme ve
rnlerin optimum mal iyet, kal ite ve hizda temini
fonksiyonudur. Satin almadaki temel gereklilikler
unlardir: satin alma stratejileri irket stratejileri i le
uyumlu olmal idir, saticilarla stratejik ortakl iklar
kurulmal idir, tedariki performanslari srekli takip
edilmelidir, merkezi ve daginik satin al ma yapisi
ol uturulmalidir, tedari ki lerle bi rl ikte entegre bi l-
gi sistemleri kurulmal idir, saticinin kendi mallari-
www.kaliteofisi.com 12
nin stokunu iletme deposunda ynetebi lecegi sis-
tem altyapilari oluturulmal idir.
Planlama Mteri siparilerinin zamaninda kari-
lanmasi amal i retim planlari, malzeme al im
programlari oluturmak, bunlari dinamik bir yapi-
da revize ederek ynetmek, ayni zamanda retim
ve di ger iletme mali yetlerini ve kisitlarini etkin bir
ekilde ynetmek planl ama fonksiyonunun gre-
vidi r. Gerekli zel li kler: mteri talepleri ve sati
trendleri dogrultusunda sistematik planlar olutu-
rulmal idir, uzun dnemli planlar baz alinarak kisa
dnemli programlar ve tezgah yklemeleri hazir-
lanmal idir, satin alma ile entegre tedarik sistemi
kurulmal idir, rn tasarimi planl ama kisitlarinin
optimizasyonuna gre gzden gei rilip degerlendi-
ri lmel idir, retimde beklemeler arasi gei ve hazir-
Iik sreleri azaltilmal idir.
Stok Ynetimi retim planina uygun, i rket stok
hedeflerine gre rn ve malzeme stok seviyeleri-
nin beli rlenmesi ve stoklarin verimli ynetimi
fonksiyonudur. Temel zellikler: stok takip entegre
bir sistem zerinde yapilmalidir, tm stok hareket-
leri sistem zerinde taniml anmal i ve kayit edilme-
l idi r, gereki talep planlamasi ile stok seviyeleri
www.anketofisi.com 13
mi nimuma drl mel idir, tedari k zinci ri boyunca
stok takibi sistemleri kul lanilmalidir, stok ynetim
mali yetlendi rme ile entegre al imal idir.
Depo Ynetimi Stoklarin uygun artlarda, uygun
maliyetlerle, hizli hareket saglayacak altyapilarla
ve nerelerde depolanacagi kararlari tedarik zinci-
rinde depo ynetiminin grevleridir. Temel gerek-
l il ikler: depo ynetimi, satin alma, planlama ve
stok ynetimi fonksiyonlari entegre al imal idir,
merkezi ve daginik depolama operasyonlari irket
kaynaklari CE dikkate al inarak dengeli bir ekilde
gerekletirilmelidir, depo yerleimi malzeme ka-
rakteristiklerine uygun olmalidir, depo otomasyo-
nu aralarindan hiz ve maliyet avantaji saglayacak
eki l de yararl anilmalidir.
Sevkiyat ve Dam Satia hazir rnn depolar-
dan mteri lerin istedikleri noktalara dagilimi
amaciyla yapilan aktivitelerin btndr. Gerekli
nitelikler: dagilim kanallari, irket i yapma ekille-
rine uygun olarak fayda/maliyet analizine gre be-
l irlenmelidi r, sevkiyat planlamasi entegre bir sis-
tem zerinde otomatik sistemlerle yapilmal idir,
sevkiyatlar si parilere gre filolara en optimum e-
killerde dagililmalidir, rota tanimlari dogru yapil-
www.kaliteofisi.com 14
malidir, sistem destekl i filo ynetimi uygulamala-
rindan yararlanilmalidir, sevkiyat ve dagilim per-
formansi srekli llmeli ve iyi leti rme uygula-
malarina odaklanilmalidir, nakliye irkete katma
deger saglamiyor ise di kaynak kullanimi yoluna
gidilmel idir.
www.anketofisi.com 15
Tedarik Zinciri Ynetimi Baari Ilkeleri
1.|lke: Farkli gruplarin servis ihtiyalarina dayanan
mteriler gruplara ayrilmali ve tedarik zinciri bu grup-
lara hizmet vermek zere adapte edilmelidir.
Mterilerin beli rgin ihtiyalari bakimindan grup-
lara ayrilmasi, iletmeyi eitl i gruplarin ihtiyala-
rina cevap veren bir hizmet portfy geli tirmek
zere donatir. Raporlar ve endstri aralirmalari,
grupl ara ayirmanin temel kriterlerinin bel irlenmesi
iin kullanil abi l ir. Gnmzde, ynetici ler mteri
seimlerini lmek ve her bir grubun marjinal kar-
IiIigini ngrebilmek iin btnleik anal izler gibi
bu tr i leri anal itik tekniklere geri dnmektedir. I-
www.kaliteofisi.com 16
letme, tedarik zinciri programlarindan meydana
gelen bir mn oluturmak iin disi plinli ve fonk-
siyonlar arasi bir proses uygulamal i ve herkes iin
olan temel serv islerle bel irl i gruplarla en ok i lgi l i
olan mndeki servisleri bi rletiren gruplara zel
servis paketleri oluturmalidir. Hedef, karl iIigi
maksimize etmek iin gerekli gruplara ayirma ve
eitl i li k derecesini bulmaktir.
2. |lke: Lojistik agi, hizmet ihtiyalari ve mteri grupla-
rinin karli|igina gre uyarlanmali!ir.
Iletmeler lojistik agi tasariminda envanter, depo
ve nakliye faaliyetlerinin organizasyonunda tek bi r
standart saglamak iin degimez bir yakl aim ser-
gi lemitir. Bazilari iin lojistik agi tm mteri lerin
ortalama servis ihtiyalarini karilamak iin, diger-
leri iin ise tek bir mteri grubunun en zor ihtiya-
larini karilamak iin tasarlanmilir.
Her iki yaklaim da stn nitel iklerin kul lanimina
ulaamaz ve mkemmel bir tedarik zinciri yneti-
mi iin gerekl i olan gruba zel lojistik iin yeterl i
ol mamaktadir. Bi rok endstri kol unda, zell i kl e
kagit endstri lerinde bireysel lojistik ihtiyalarini
karilamak iin dagilim mallarinin dzenlenmesi,
bir retici iin tanililmami olan asil rnlere gre
www.anketofisi.com 17
daha byk bir tanilim kaynagidir.
3.|lke: Tutarli tahminler ile optimal kaynak tahsisi ga-
ranti edilerek pazar iaretleri izlenmeli ve buna bag|i
olarak tedarik zinciri erevesinde talep planlamasi sira-
ya dizilmelidir.
Tahminler her bir blm tarafindan gerekletiril ir.
Bagimsiz bl mlerden her biri kendi varsayimlari-
ni, llerini ve detay seviyelerini kullanarak ayni
rnler iin bagimsiz olarak tahminler yrtr.
ogu iletme pazarin grn resmi ol mayan bir
eki lde al irken, bazilari ise bu prosese kendi en
nemli tedarikilerini dahi l etmektedi r. Birok i-
letmenin fonksiyonel ynelimi, retici ler pazarinin
ne kadar rn istedigini gz ardi ederek, sati tah-
minlerinin talebi byyor grmesine olanak vere-
rek her eyin daha kt olmasina neden olmutur.
4. |lke: rn mteriye taniiilmali!ir ve tedarik zinciri
boyunca olan dnmler hizlandirilmali!ir.
reticiler, retim hedeflerini geleneksel olarak ta-
mamlanmi rnler iin olan talep gsterimlerine
dayandirmi ve tahmin hatalarini telafi etmek iin
envanter stoku yapmilardir. Bu yneticiler, sis-
temdeki temin sresini sabit olarak grme egil i-
www.kaliteofisi.com 18
mindedir.
Birok retici zamanin gerekten para oldugunu
anlayarak, tedarik zincirindeki temin srelerinin
sabit olmasi fikrini sorgulamaktadir. Temin srele-
rini tedarik zinciri boyunca sikilirarak, mteri ih-
tiyalari iin adapte edilen hammaddenin tamam-
lanmi rnlere dnmn hizlandirarak pazar
sinyal lerine cevap verme kabil iyetlerini glendir-
mektedir. Bu yaklaim, rn konfigrasyon karar-
larini o anin gerekleen taleplerine ok yakin bi r
eki lde yapmalari iin esnekl iklerini artirmakta-
dir.
5. |lke: Tedarik kaynaklari, malzeme ve hizmet sahibi
olmanin maliyetini azaltmak iin stratejik bir biimde
ynetilmelidir.
Malzemeler iin mmkn oldugunca dk bir fi-
yat demek amacindaki yneticiler tedarikilerle
iyi i liki ler gel itirmemitir.
Mkemmel tedarik zinciri ynetimi, farkina var-
mayi gerektirmektedir. Tedarikilerin maliyetleri,
iletme maliyetlerini etkilemektedir. Eger tedariki,
30 gnlk malzeme sevkiyati yeterliyken, 90 gn-
lk malzeme sevk etmeye zorlanirsa, bu envanterin
www.anketofisi.com 19
maliyeti, maliyet yapisini degitirecegi iin tedarik-
inin iletmeye verdigi fiyatini etkiyecekti r. retici-
lerin tedarikilere yksek talepler vermesi gerektigi
gibi, ayrica ortaklarinin pazardaki fiyatlari dr-
mek ve sinirlari arttirmak iin tedarik zi ncirindeki
maliyetleri azaltma hedefini paylamasi gereklidir.
Bu dncenin arkasindaki mantik, daha byk
karliIiga katkida bulunan herkesin dllendirilme-
si iin kazan paylama dzenlemelerinin yapilma-
sidir.
Yedi tedarik zinciri ilkesi sadece beraber uygulan-
digi zaman tam kapasitelerine ulaabilecekken, bu
ilke, balangitan algilayabilecegi kazanimlar ek gi-
riimler kurabi lecegi iin dikkat ekici olmutur.
6. |lke: Birden fazla karar verme seviyesini destekleyen
ve rnlerin, hizmetlerin ve bilgilerin akiini aik bir e-
kilde gsteren, tedarik zinciri kapsaminda bir strateji ge-
litirilmelidir.
Degiim mhendisligi uygulanmi i proseslerini
desteklemek iin i lerlemeci birok i letme kurum-
sal kapsamdaki sistemlerin yerine esnek olmayan
ve yetersiz btnleik sistemleri yerletirmektedir.
Bir al ima, SAP ve Oracle gibi irketler tarafindan
saglanan kurumsal kapsamdaki yaziIim ve servis
www.kaliteofisi.com 20
hizmetlerinin 1995 yiIi gelirlerini 3,5 milyar dolar-
dan fazla ve projelerin yillik gelir artilarinin 1994
ile 1999 arasinda %15ten %20ye ulaligini ortaya
koymaktadir.
7. |lke: U kullaniciya etkili ve verimli bir ekilde ula-
mada toplam baariqi lmek iin kanal erevesindeki
performans ltleri benimsenmelidir.
Iyi aliip alimadiklari sorusuna cevap vermek
iin birok iletme her tr fonksiyon yneliml i l-
m uygul amaktadir. Fakat mkemmel tedari k
zinciri yneticileri tedarik zincirindeki her baglan-
liya uygulanan ve hem hizmet, hem de finansal
matrisleri kapsayan lleri benimseyerek daha
geni bir baki aisi kullanmaktadir.
Ortak bir rapor karti, ortaklarin tedarik zinciri bo-
yunca olan sinerjilere yogunlamalarinda ve fayda
saglamalarinda yardimci olabilir.
www.anketofisi.com 21
Sonu
Bir hammaddenin tketiciye rn olarak ulamasi
bir dizi ilem gerektirir, ilemlerin sirasiyla yapil-
digi iletmelerin bi rbi rleriyle olan i li ki leri bir teda-
rik zincirini oluturmaktadir. Bu zincirdeki her bir
halka bir nceki halkanin mterisi, bi r sonraki
halkanin ise tedarikisi durumundadir. Ama zin-
cirin sonundaki, nihai mteriye, yani tketiciye en
iyi hizmeti sunmak, mteri memnuni yetini ka-
zanmaktir. Genel olarak bi r zinci rde, rnn
hammaddesinin tedarikisi, gerekli ilemleri yapa-
rak piyasaya sunumlu hale getiren imalati firma,
toptancilar ve rn mteriyle bul uturan pera-
kendeciler yer almaktadir. Bu zincirin iyi idare
www.kaliteofisi.com 22
edilmesi satilarin, kazancin ve dolayisiyla rakip
firmalar arasindaki rekabet gcnn artirilmasi
iin bir firsat olmaktadir. Zaten gnmzde baari-
Ii bir ekilde entegre edilmi zincirlerde yer alan
firmalar ayakta kalabilmektedir. Tedarik zincirin-
deki tm firmalar kendilerini, sanki tek bir firma-
nin birbiri ardina gelen fonksiyonlari gibi grdk-
leri zaman baariya ulailabilmektedir.
Klasik olarak, birok irket kendilerini diger irket-
lerden bagimsizmi gibi grrler ve hayatta kal-
mak iin digerleri i le yari hal indedi rler. Gemite,
tedarikiler ve mterilerin (dagilici ve perakende-
ciler) yardimlamaktan daha ziyade rekabet iinde
olduklari sika grlmektedir. Bu durum bugn-
lerde, i rketler tedari k zincirindeki partnerlerinin
mali yetlerini azaltma ve krlarini artirma yollarini
aralirmaktadirlar. nk en sonunda tm mal i-
yetler son kullanici tarafindan denen crete yansi-
lilmaktadir. Zincirdeki nc firma, klasik yakla-
imdan siyrilarak, tedarik zincirini tek para hal in-
de dnp, topl am mal i yetl eri azaltmal i ve daha
fazla deger katarak rekabeti artirma yollarini ara-
lirmal idir. Gerek rekabet irketler ile irketler ara-
sinda degil, tedarik zincirleri i le tedarik zinci rleri
arasinda olmaktadir.