T.

C
ANKARA NVERSTES
FEN FAKLTES
ASTRONOM VE UZAY BLMLER



TAKIMYILDIZLARIN
MTOLOJK YKLER


ZEL KONU



YASEMN RS
95050018
Danman: Prof. Dr. . Ethem Derman


ANKARA-2001

NDEKLER S.NO

I. ZET .............................................................................................................................i
II. GR ............................................................................................................................iii
III. TAKIMYILDIZLAR ..................................................................................................1
1.ARIES ( KO ) ........................................................................................................1
2. TAURUS ( BOA ) ...............................................................................................4
3.GEMINI ( KZLER ) .............................................................................................7
4.CANCER ( YENGE ) .........................................................................................10
5.LEO ( ASLAN ) ....................................................................................................14
6.VIRGO (BAAK ), BOOTES ( OBAN ), CANIS MINOR (K. KPEK )..........16
7. LIBRA (TERAZ ) ...............................................................................................21
8.SCOPIUS ( AKREP ) .............................................................................................23
9.SAGITTARIUS (YAY ) ........................................................................................25
10.CAPRICORNUS (OLAK) ...................................................................................27
11. AQUARIUS ( KOVA ) .........................................................................................30
12.PISCES ( BALIKLAR ) .........................................................................................33
13.ANDROMEDA, CEPHEUS(SEFE), CASSIOPEIA (KOLTUK) ...........................35
14. LYRA (ALGI) ......................................................................................................38
15.AQUILA (KARTAL) ...............................................................................................41
16.SAGITTA (OKUK) ...............................................................................................43
17.AURIGA (ARABACI) .............................................................................................45
18.DELPHINUS (YUNUS) ...........................................................................................48
19.CORVUS (KARGA), CRATER (KUPA) ................................................................51
20.CYGNUS (KUU), ERIDANUS (IRMAK) ............................................................53
21.CANIS MAJOR (BYK KPEK) ........................................................................56
22.OPHIUCHUS (YILANCI), SERPENS (YILAN) .....................................................58
23.CORONA BOREALIS (KUZEY TACI) ...................................................................60
24.DRACO (EJDERHA) ................................................................................................63
25.COMA BERENICES (BERENSN SAI) .............................................................66
i
26.PERSEUS (PERSE), CETUS (BALNA) .................................................................67
27.PEGASUS (KANATLI AT) .......................................................................................70
28.URSA MAJOR (BYK AYI), URSA MINOR (KK AYI) ............................72
29.ORION .....................................................................................................................75
30.HERCULES (HERKL) ...........................................................................................78
IV. SONU ........................................................................................................................81
V. KAYNAKA ...............................................................................................................82

































i

I. ZET

Dnyadan bakldnda grup halinde grlen yldzlar topluluuna takmyldz
denir. Gruptaki yldzlar birbirine sanal (dsel) izgilerle balanacak olursa, ortaya belirli
ekiller kar. Eski astronomlar bu ekilleri efsanelerdeki belirli hayvanlara ve
kahramanlara benzetmi ve bunlarn tanrlarca gkyzne karldklarna inanmlardr.
Takmyldzlarn byk blmn, eski Yunanllar ve Romallar adlandrmtr, ama onlar
da bu adlar Babillilerden alm olabilirler. Takmyldzlarn oluturduu ekiller geceleri
gkyznde incelenecek olursa, bu ekillerle gerek nesneler arasndaki ilikiyi fark etmek
kolay olmayabilir.
Kuzey ve gney yarmkreler dahil btn gkyzndeki toplam takmyldz says
88dir. Herhangi bir gecede gkyzne bakldnda bunlardan 40 kadar gr
alanmzdadr. Bu takmyldzlarndan bir blm, Gnein yl boyunca hareket ediyormu
gibi grnd yol boyunca sralanm takmyldzlar olup, Burlar Kua olarak
adlandrlrlar. Bunlarn says, Ylanc Burcunun Akrep burcuna dahil edilmesiyle 12
tanedir. Bu kuaktaki takmyldzlar Zodyak Takmyldzlar olarak da bilinirler. Zodyak
takmyldzlarnn isimleri unlardr: Aries (Ko), Taurus (Boa), Gemini (kizler), Cancer
(Yenge), Leo (Aslan), Virgo(Baak), Libra (Terazi), Scorpius (Akrep), Sagittarius (Yay),
Capricornus (Olak), Aquarius (Kova), Pisces (Balklar) dir.
En iyi tannan takmyldzlarndan biri Ursa Majorun (Byk Ay) en parlak yedi
yldznn dzeni ok eitli cisimlere benzetilmitir. Bu nedenle Ursa Major
takmyldzna bugne kadar Saban, Araba, Yedi kzler ve Byk Cezve gibi eitli adlar
verilmitir. Orion takmyldz genellikle bir avc olarak izilmitir. Bu takmyldzn
parlak yldz avcnn kuan oluturur. Avcnn iki kpei vardr; byk olan Canis
Major, kk olan ise Canis Minordur. Orionun yaknlarndaki, burlar kua
takmyldzlarndan Gemini yer alr. Geminideki (kizler) en parlak iki yldz, adlarn
Yunan efsanesinde Zeusun lmszlk verdii oullar Kastor ve Pollukstan almaktadr.
Burlar kuann bir baka takmyldz, Heraklesin ldrd Nemea aslan olduu
varsaylan Leodur (Aslan). Draco (Ejderha) takmyldz da, adn Heraklesin bir baka
i
kurban olan ejderhadan almaktadr. Orionu ldren akrep, Scorpius (Akrep) takmyldz
olarak grnr. Perseusun deniz canavarndan kurtard kars Andromeda ve onun annesi
Cassiopeia ile babas Cepheusun isimleri de takmyldzlara verilmitir.
Yukarda ksaca deinilen takmyldzlarn ykleri tez iinde ayrntl bir ekilde
verilmitir.

























i
II. GR

Mitos sylenen ya da duyulan szdr; masal, yk, efsane anlamna gelir. Loji ise, ilk
anlam sz olmakla birlikte bilim anlamna gelir. O halde mitoloji efsane bilimi anlamna
gelmektedir. Mitos, ok tanrl bir dinin tanrlar zerine anlatlan ykler anlamna geldii
halde hi bir zaman ilk ada bir din kitab haline gelmemitir. nk bu efsaneler, tek
tanrl dinlerde olduu gibi inan dzeyine ykselmemitir. Szl ya da yazl edebiyat ve
sanat kollarnn hepsinde durmadan konu edinilip ilenen ve ilendike deien mitoslar ne
kadar ozan, yazar, sanat varsa o kadar biim alm ve bu nedenle hi bir zaman belli bir
dinin tek kitab halinde toplanmamtr. lka mitosu laiktir; din adamnn deil, sanatnn
uradr.
Tarihi Herodotosun verdii bilgiye gre, tanr soylarn bir bir anlatan, tanrlara
isimlerini veren, niteliklerini tanmlayan ve yklerini anlatan Homeros ile Hesiodosdur.
Mitosun edebiyat dzeyine ykselmesi bu iki byk ozanla balar, ama onlarla bitmez.
Onlarn anlattklarna ekler, katklar yaplr; yzyllar geip, edebiyat trleri oaldka,
mitoslar da yeni anlatm ve yorumlarla zenginleirler. Klasik ada iir ve tragedya konu
zenginliini mitosa borludurlar.
Mitoloji deyince, bata Yunan-Roma mitolojisi diy e bir kavram akla gelir. Oysa bir
yknn Yunanca ya da Latince yazlm olmas, o yky ne Yunana, ne de Romaya
maleder. Sz konusu Akdeniz mitolojisidir ve anavatan Anadoludur.
Yunan ve Roma mitolojisi insan soyunun bin yllar nce neler dnm, neler
duymu olduunu gsterir. Bylece, doayla ilikilerini son derece azaltan uygar insandan
karak, doayla i ie yaayan insana varlabilir. Dnya gentir, insanlar doann ortasnda
topraa baldrlar; gnlerini aalarn, denizlerin, tepelerin, ieklerin arasnda geirirler.
Gerekle gerek d daha pek ayrlmamtr.
Bugn elimizde bulunan yklerin ilk ne zaman anlatldklar bilinmemektedir. Bu
ykler dilden dile dolamaya baladnda, Yunanllar ilkel a oktan geride
brakmlardr. Yunanllarla birlikte insanolu evrenin en nemli varl olmutur. Daha
nce insanoluna pek aldran yoktu. Yunanlnn yaratt tanrlar insan biimindedir.
Msrl, d gcnn neler yaratabileceini gstermek istercesine, tanrsn kedi bal bir
i
kadn olarak dnmtr. Talardan dev gibi yaratklar ortaya karmtr. Mezopotamya
tanrlarnn da insanla ilgisi yoktu. Ku bal adamlar, boa bal aslanlar eklindeydiler.
Baka bir deyimle, yaratcnn yalnz kendi kafasnda bulunan gerek d varlklardr. Eski
Yunandan nce insanlar bu tanrlara taparlard. Aradaki byk deiiklii anlamak iin,
bir Zeusun, bir Apollonun heykelini gz nne getirmek yeterlidir. nsan biimindeki
lmszler, aslnda dnyaya aklc bir dzen getiriyorlard.
Yunanllar Olympos dandaki lmszlerin neler yiyip itiklerini, nasl
elendiklerini bilirlerdi. Aslnda onlardan korkarlard, ama Herann kocas Zeusu
bakasyla sust yakalama yksne de ok glerlerdi. Tanrlarla insanlar arasnda bir
itenlik srp giderdi. Yunan mitolojisinin yaratt mucize; insancl bir dnya ve hereyi
bilen, hereyin stndeki o bilinmeyen varln sald korkunun yok oluudur.
Mitolojide bynn yeri yoktur. Yunanllardan hem nce, hem de sonra byk nem
tam olan yal, irkin byclere rastlanmaz. Babillerden beri sre gelen astroloji yerini
astronomiye brakmtr; yldzlar insanlar etkilemez. Mitolojide, tanrlarla yaknlk kuran
rahiplerden korkulmaz. Zeusun yldrmlarn frlatt olur, ama bylesi olaylar azdr. lk
Yunan mitologlar, korku dnyasn, baaryla bir gzellik dnyasna evirmilerdir.
Yunan mitolojisi daha ok tanrlarla, tanralarla ilgili yklerden olumutur ama
Yunanllarn kutsal kitab olarak okunmamaldr. ada mitoloji anlayna gre, gerek
bir mitosun dinle hi ilgisi olamaz, asl ilgisi doayla kurulmutur. Bu masallar insanlarn,
hayvanlarn, aalarn, ieklerin, gnein, ayn, yldzlarn, frtnalarn, depremlerin nasl
olduunu anlatr.
Yunan mitoslar, uygarln beii olan Akdeniz kylarnda ve Ege blgesinde
yaayan insan topluluklarnn sanat, ahlak, din ve aile kurumlar ve siyasal yaam
zerinde derin etkiler yapmtr. Gerekten bu mitoslarda eski Yunan inanc, dncesi,
Yunan yaama biimi vardr. Baka uluslarn mitolojilerinden alnan, ama ou Yunanllar
tarafndan uydurulan ve dinlerin temelini oluturan bu mitoslar artk sanat ve edebiyata
aktarlmtr.
Mitolojinin douunun anlalmas iin, insanolunun ok eski zamanlardaki yaamna
bakmak gerekir. lkel insan da, tanmak ve bilmek gereksinimi iindedir. Doa olaylarnn
nedenlerini, nereden gelip, nereye gittiini, yaamn ne olduunu, lmn srrn bilmek
i
istemektedir. lkel insan bunlara bir aklama bulmaya alr. Her ey onun iin artc ve
korkutucudur. Doa olaylarnn aklc bir aklamasn yapamaz. Bu yzden evreni doa
st yaratklarla doldurmak gerekir. Bu doa st varlklarn yaayn, davranlarn ve
karakterlerini insanlarnkine benzetir. Fakat bunlarn insanlarla e olmayan gleri,
yetenekleri, erdemleri ve ktlkleri olmaldr. Bu tanrlar ortaya karldktan sonra,
bunlar hakknda eitli masallar uyduruldu ve mitoloji domu oldu.
Yunanllar btn bu masallar kendileri uydurmamlardr. liki kurduklar
uluslardan, Msrllardan, Asurlardan, Fenikelilerden almlardr. Onlar kendi inanlarna
katarak masallarla sslediler. Bu masallar bir kez dounca, olduu gibi kalmayp, kuaktan
kuaa geerek byyp oalmtr. Daha sonra bu masallar yazya dklr. Ozanlarn,
tragedya yazarlarnn ve filozoflarn abalaryla gzelletirilir.
Mitosun bunca yzyl ap, tek tanrl dinlerin yasaklarndan syrlp gnmze
kadar gelebilmesinin nedeni, insanlar dndren, duygulandran birok eyin bu
efsanelerde olduundan daha ak, daha gzel, daha yce olarak sylenmemesidir. nk
Yunan efsanesi zenginliini; doa ve insanlar, kltr ve sanat, bu dnya ve teki dnya
yani en geici ve en kalc eylerden almaktadr. Yunan tanrlarnn her biri bir karakter,
canl birer yaratktr. Yunan efsanelerinin her birinde insan ruhu zerinde derin bir bilgi
gze arpar. Mitos, kendine zg bir dille konuur ve insanlarn dnd, inand,
yaratt her eyi sylemektedir. Mitolojinin verileri yzyllarca yaam ve her sanat
alanna konu olup ilenmitir. Mzikten heykele, resimden edebiyata kadar her dalda
mitolojik konulara rastlamak mmkndr.









i

III. TAKIMYILDIZLAR



1. ARES ( KO )




Resim 1-1: Aries takmyldznn temsili resmi.


Ko takmyldz, Yunan mitolojisinde geen Jason ve Altn Post Peinde adl
nl bir hikaye ile balantldr. Hikaye paralanm bir ailenin mutsuz ocuklar ile
balar.
Phrixus ve kz kardei Helle, Boeotia kral Athamas ve ei Nephelenin ocuklardr.
Bulutu simgeleyen varlk olarak Nephelenin ad, ksion masalnda ad geer.
ksion, Zeusun kars Heraya aktr. Muradna ermemesi iin Zeus, Hera biiminde bir
bulut yaratr. Ve ksionun onunla birlemesini salar. Bu bulut kadn ( Nephele )
i
Kentaurlarn (bkz. Sagittarius) anas olur. Aristophanesin Nephelai (Bulutlar) adl
komedyasnda bulutlar birer kadn olarak simgelenmitir. Oyunda Sokrates ve dier
filozoflarla alay eder. Aristophanes belki de halk masallarndan ve onlardan alnm
motiflerden etkilenmitir.
Ne var ki bu aile kralienin lmyle sarslr. Daha sonra kral Athamas, Thebe kral
Cadmusun kz Ino ile ikinci evliliini yapar.( Baz kaynaklarda Nephele lmemitir.
Athamas, Nepheleyi Ino ile aldatmtr). Ancak Ino ocuklara tahamml edemez ve onlara
bir tuzak kurar.
nce Boeotia tarlalarna zararl bir madde dkerek rnlerin zarar grmesini salar.
Kral rnlerin zarar grmesinin nedenini ve rnlerin nasl kurtulacan tanrlara
sordurmak zere ba danmanlarn Delphiye yollar. Bu arada kralie Ino danmanlara
rvet vererek ocuklarn kurban edilmesi yantn krala gtrmesini salar. Kral
ocuklar kurban etme konusunda tereddde der. Ama Ino burada tekrar devreye girer
ve yerel rahiplere de rvet verir. Tm rahipler ocuklarn kurban edilmesi konusunda srar
etmeye balar.
Kral ocuklarn kurban etmek iin yaknlarda bulunan bir daa gtrr. Bu arada
olan biten her eyi z anneleri Nephele cennetten seyretmektedir. Tanrlardan (Baz
hikayelerde bu tanrnn Hermes olduu anlatlmaktadr) ocuklarn korumas iin altn bir
post yollamalarn diler. Kral tam ocuklarn kurban etmeye hazrlanrken Altn Postlu
Ko (Aries) ocuklar almaya gelir. ocuklar koun srtna binerler. Ko onlar uarak
Asyaya doru gtrr. Ne yazk ki bugnk anakkale boaz zerinde kk Helle
dengesini kaybedip, koun zerinden aa der. Bu yzden, Yunan mitolojisinde
anakkale boazna Hellespont denir. Baz hikayelerde Helle boaza dtkten sonra,
deniz tanrs Poseidon tarafndan kurtarld, Poseidonun Helleyi sevdii ve onunla
birleerek ocuk annesi yapt anlatlr.
Phrixus, hereye ramen yoluna devam eder. Ko onu Caucausus dalarnda
Colchis (Kuzeydou Karadeniz blgesi, Grcistan) denen yere brakr. Phrixus
minnettarln gstermek iin kou Zeusa kurban eder. Koun altn postunu kutsal mee
aacna asar. Altn Post, aac saran ve hi uyumayan dev bir ylan tarafndan (Serpent)
i
korunur. Bu nedenle Zeus Kou gkyzne karmtr. yk aadaki ekilde devam
etmektedir.
Zeusa kurban edilen koun postunun, Phriuxus tarafndan Colchis kral Aietese
verildii de rivayet edilir. Kral Aietes bu esiz postu sava tanrs Arese adanan bir
korulukta saklar.
Hikayenin bu ksmnda kendilerine Argonauntlar diyen ve altn postu arayan bir
grup cesur, gl denizci ile liderleri Jason (ason) devreye girer. ann en byk
destansal masallarndan biri olan Argonauntlar masaln bize tm olarak Rodoslu
Apollonios anlatr. ..3. yzylda yaayan Apollonios nl bir mitos yazardr.
Ad hzl anlamna gelen Argo gemisi Karadenizin Colchis (Grcistan) lkesinde
Altn Postu aramaya giden kahramanlar iin yaplm ellibe krekli bir gemiymi. Gemi,
Argos denilen bir usta tarafndan yaplm. Mitos yazarlarnn sefere katlanlar zerine
verdikleri listeler birbirini tutmamaktadr. Ama katld konusunda gr birlii
salanabilen en nl kahramanlar; Jason, gemici ustas Argos, ozan Orpheus, Dioskurlar
(bkz. Gemini) Kastor ve Polluks, Herakles, Boreasn oullar Kalaisle Zetestir.
Seferin nedeni ilgintir. olkos kral Aison tahtn vey kardei Peliasa kaptrr.
Aisonun olu Jason delikanllk ana gelince Peliasn karsna kp taht geri ister.
Pelias ondan kurtulmak iin nce Colchise gidip, Phrixusun orada brakt altn postu
getirmesini buyurur. Jason bu sefere kmak zorunda kalr. Yunanistanda ne kadar gz
pek, atlgan, yiit varsa hepsini toplar. Zeusun kz bilge tanra Athenann yardmyla
byk usta Argosa bir gemi yaptrdktan sonra, yola karlar.
Yolculuk srasnda meydana gelen (konu btnl asndan burada ayrntya
girilmesi uygun deildir) birok olaydan sonra Argonauntlar, altn postu geri istemek iin
kral Aietesin karsna karlar. O srada kraln kz Medeia, Jasonu grr. Delicesine bir
akla ona tutulur. Gl bir byc olan Medeia bundan byle Argonauntlarn ve Jasonun
btn ilerini eline alr. Kral Aietes grnte altn postu vermeye razdr. Ama nce
Jasonun bir ejderi ldrmesini, ate pskren tun ayakl iki boay boyundurua
komasn ister. stekleri bu kadarla kalmaz. Boyundurua kotuu iki boa ile ejderin
dilerini topraa dikmesini de art koar. Jason ister istemez bu koullar kabul eder.
Byc prenses Medeia, Jasona kendisini e olarak almas halinde yardmc olacan
i
syler. Sonra yiit Jasona byl bir merhem hazrlar. Ve -Bu merhemi sren bedene
silah ilemez, gn boyunca ne yaralanr ne de lr. Ejderhann dilerini topraa ektikten
sonra topraktan silahl adamlar kacak, bu adamlarn aralarna bir ta att takdirde kendi
aralarnda kavgaya tutuacaklar ve birbirlerini ldreceklerdir eklinde tavsiyede bulunur.
Herey Medeiann dedii gibi olur. Jason boalar boyundurua sokmay, ejderin dilerini
tarlaya ekip, topraktan kan silahl adamlar birbirlerine ldrtmeyi baarr.
Ne var ki Aietes, yine de altn postu vermeye raz olmaz. Argo gemisini yakmaya ve
Argonauntlar ldrmeye kalkr. Ama Jasona ak olan Medeia hzl davranp, Jasonla
elele vererek altn postu Serpenten almay baarr. Ve Argo gemisiyle yola karlar.
Medeia babasnn kendilerine yetiememesi iin korkun bir plan yapmtr; yanna ald
kk kardei Apsyrtosu kesti ve paralarn yol boyunca serperek uzaklatlar.
Arkalarndan gelen Aietesle adamlar Apsyrtosun paralarn toplamakla vakit kaybettiler,
bu yzden Argonauntlara yetiemediler.
Jason ve Argonauntlar, altn postu amcas Peliasa vermek zere olkosa dnerler.
Babas Asionun ld haberini alan Jason, amcas Peliasn da taht geri vermeye hi
yanamadn grr. Burada Medeiann tyler rpertici bir oyunu yer almaktadr.
Peliasn kzlaryla arkadalk kuran byc Medeia, ihtiyarlamakta olan babalarn
genletirmenin aresini kendilerine reteceini syler. Ve rnek olmas bakmndan yal
bir kou alp keser. Kestii kou byl otlarla kaynayan bir kazana atp, krpe bir kuzu
ktn gsterir. Peliasn kzlar byc Medeiaya inanarak babalarn ldrp kazana
atarlar. Peliasn dirilmediini grnce lgna dnerler ve yurtlarndan srlrler.
Jason ve Medeia bu suu iledikten sonra Peliasn olu tarafndan olkostan
kovulurlar.







i







Resim 1-2: Aries takmyldznn gkyzndeki grnts






























i
2. TAURUS ( BOA )





Resim 2-1: Taurus takmyldznn temsili resmi


Taurus takmyldznn yks Suriyeli gen ve gzel bir kz olan Europa ile boa
arasnda gemektedir. Europenin parlak teni ve gz alc baklar dillere destan olmutur.
Gezmeyi, elenmeyi seven Europe sabahlar erken kalkar ve hemen arkadalarn arrd.
Birlikte gllerin ald, sularn tatl rltlar kararak akt bahelere giderlerdi. Europa
ve arkadalar deniz kenarnda bulunan bahelerde iek toplarken, Zeus Europay grr.
Europann parlak beyazl ve gzel gzleri Olymposun ba tanrsnn ok houna gider.
Zeus hem kars Heraya farkettirmemek hem de arzu ettii utanga Europay rktmemek
iin bir boa ekline girer. Kzlarn iek topladklar bahenin etrafnda dolamaya balar.
Europa bu beyaz muhteem hayvan grr. Boa iin ieklerden bir ta yapar ve boann
boynuzlarnn evresine takar. Bu uysal grnl hayvann zerine biner, boa aniden
suya doru ilerlemeye ve Girite doru prensesi tamaya balar. Girit adasna vardnda,
i
Zeus kymetli ykn bir narn glgesine yerletirir. Zeus tanr eklini alarak kendisini
Europaya tantr. Europa, Zeusun kollar arasnda uyur ve btn dnya krallarnn ilki ve
en iyisi olan Girit kral Minos bu sevgiden doar. Bu mutlu birlemenin yapld yere
glge sald iin o gnden beri nar aac yapraklarn hi dkmez.
Ayrca boa, Zeusun yapt pek ok ak kaamaklarndan biri ile de ilgilidir. Burada
boa, Argos kral nachusun kz oyu temsil etmektedir. Zeus oya ak olduundan ei
tanra Hera, Zeusun bu ihanetinin bedelini gen kza detmi ve onu beyaz bir boaya
evirmitir.
Baka bir masala gre ise Hyades, bir Titan olan Atlas ile Trezene kralnn kz
Aethrann kzlardr. Yunanllar, evreni tanrlarn yarattna inanmazlard. Onlara gre
evren, tanrlar yaratmt. Tanrlardan nce yer ve gk vard. Titanlar onlarn ocuklar,
tanrlar da torunlaryd. Yal tanrlar diye anlan Titanlar, alar boyu evreni ellerinde
tutmulardr. Kronos olu Zeus, kendisini tahttan indirinceye kadar Titanlar ynetmitir.
Hyadesin kendisinden byk bir erkek kardei vardr ve onun ad da Hyastr. Hyas cesur
ve usta bir avcdr ama birgn bir aslan tarafndan ldrlmtr. Kardeini ok seven
Hyades onun lmnden ok etkilenmitir. Hyades'in dinmek bilmeyen aclarn gren
tanrlar, bu kardelere merhamet ederek onlar gkyzne yldzlar arasna yerletirirler.





Resim 2-2: Taurus takmyldznn gkyzndeki grnts

i











3. GEMN ( KZLER )






Resim 3-1: Gemini takmyldznn temsili resmi

i

DOSKURO Zeusun Delikanllar anlamna gelir. Bu isim Ledann oullar
Kastor ve Pollydueskese (veya Polluks) verilen addr.
Olymposun Ulu Tanrs Zeus bir gece Taygetes dann vahi tepesine iner. Gece
ok karanlktr. Yksek dan sessizliini bozacak hibir grlt yoktur. Zeus neden
tanrlarn dan terk edip, yeryzne inmiti? Elbette bunun bir nedeni olacakt! O gnl
verdii gzel bir kz elde etmek iin, yakkl bir kuu olup, yeryzne inmitir. Gerekte
o Olymposu terkettii gece, Aetolia kralnn kz Leda, l bir kralie gibi uyuyormu.
lahi kuu kanatlarn birbirine arparak etrafna gzel kokular yaydnda, Leda birden bire
srayarak uyanr. Yannda parlak beyaz tyleri olan bu ilahi ku, uzun boynuyla yzn
okamaktaym.
Kuu kuu ona hi bireyden korkma der. Ben aydnlklar tanrsym, istiyorum ki
sen, biri dierinin benzeri olacak iki mehur ocuun anas olasn. Onlar ay ve gne gibi
birbirlerini takip ederek yaayacaklar. Birinin ad Kastor, dierininki Polluks olacak. Onlar
lm acsn hafifleterek insanlara iyilik edecekler. Ac iinde rpnan ve can vermek zere
olan gemicilerin yardmna koan tanrlar olacaklar. Gerekten kudurmu frtnalar, denizin
zerine atldklar ve gemicilerin arm halde gemilerinin banda onlara yalvararak,
onlardan yardm istedikleri zaman; hzl kanat rplaryla gkleri yararak, senin iki olun
bulutlarn iinde grnecekler. Zincirlerinden bolanm, azgn rzgarlarn soluklarn
kesecekler, dalgalarn grltlerini azaltacaklar. Gemiyi sapa salam limana ulatracaklar
diye fsldar.
Kainatn sahibi ve buyrukusu ite byle buyurur. Dokuz ay sonra Leda, ormanlarn
iinde bir yumurta yumurtlad. Yumurtadan birbirine tamamen benzeyen iki ocuk kt.
Onlar yumurtadan kar kmaz, parlak bir yldz balarndan aa nur dker. Sonra ikisi
de ayn ata binerek ve ellerinde mzraklarla drtnala uzaklarlar.
Dioskurlarn annesi Ledann babas stne yazlan kaynaklar birbirini tutmaz.
Genellikle Aitolia (Yunanistanda bir blge, Akheloos) Kral Thestiosun kz olarak kabul
edilir.
i
Lakedaimondan (Yunanistandaki Sparta ehri) kovulan Tyndareos, Aitoliaya
snnca Thestios ona kz Leday verir.Tyndareos, Heraklesin yardmyla daha nce
kovulduu Lakedaimon (Sparta) tahtn ele geirir ve Leda ile oraya yerleir.
Ledann aslnda drt ocuu vardr. Tanr Zeustan olan Kastor ve Polluks; kocas
Tyndareostan olan Helene ve Klytaimestradr. Ledann ocuklarnn kimden olduuna
dair ok farkl masallar vardr. Bir baka masalda, Kastor ve Helenenin Zeusun ocuklar
olduu sylenir.
Baka bir masala gre, tanrsal yumurtay yumurtlayan Leda deil, tanrs
Nemesistir. Zeus gzel gzl Nemesise tutkundur. Ama c tanras Nemesis onu
istemez. Tanrlarn tanrs Zeustan kurtulmak iin ekilden ekile girmektedir.Taygetes
dalarndaki sazlkta kaz eklinde uyumaktayken tanr Zeus ona kuu kuu eklinde
yanar. Nemesisin yumurtlad yumurtay obanlar bulup Ledaya getirirler. Leda
yumurtay saklar. Bu yumurtadan yalnz Helene domutur. Helene ok gzel kz
olduundan Leda, onu dier ocuklaryla birlikte kendi kzym gibi bytmtr.
Kastor ve Polluks birbirinden hi ayrlmayan, analar bir, babalar farkl kardetirler.
Troya sava ncesinde, Jason (ason) zamannda yaamlardr. Jason nderliinde klan
Altn Post macerasna Argonauntlarla katldlar. (Bkz.Aires)
Daha sonra Sparta kraliesi de olacak gzel Helenenin Paris tarafndan karlmas
Troya savan balatacaktr. Kastor, iri yapl bir yar at, yar insandr. Ayn zamanda iyi
bir dvdr.rencilerinden biri de Heraklestir. kizler (Kastor ve Polluks)
zamanlarn, yunan tanrlarnn yapmaya alkn olduklar gibi sr Daha sonra Sparta
kraliesi de olacak gzel Helenenin Paris tarafndan karlmas Troya savan
balatacaktr. allarn basarak, gen kadnlar kararak geirirlerdi. Sr allarn
bastklar bir kizler (Kastor ve Polluks) zamanlarn yunan tanrlarnn yapmaya alkn
olduklar gibi sr allarn basarak, gen kadnlar kararak geirirlerdi. gn
kuzenlerinden das ve Kastor arasnda tartma kar. Bir sr srsnn paylalmas
konusunda kan tartmada das hileyle tm sry almak ister. Tartmada das Kastoru
(lml) ldrr. Kardeinin lmne ok zlen Polluks, babas Zeusa kendisini de
ldrmesi iin yalvarr. Zeus Polluksa acyarak mrnn yarsn Kastora verir. ki karde
bu olaydan sonra hi ayrlmazlar. Birgn Hadeste (yer alt dnyas ) , birgn Olymposta
i
otururlar. Dioskurlarn (ikizler) , deniz tanrs Poseidonun buyruu altnda, tehlikede olan
gemilerin ve gemicilerin yardmna kotuuna inanlr.











Resim 3-2: Gemini takmyldznn gkyzndeki grnts.












i

4. CANCER ( YENGE )






Resim 4-1: Cancer takmyldznn temsili resmi


Cancer burlar kuandaki bir takmyldzdr. Dier takmyldzlar gibi mitolojik
yks kesin olarak belli deildir. Bununla birlikte genel olarak kabul gren ykye gre
Cancer, Herkl ( Herakles ) taciz eden bir yengetir.
Herkl tanrlar tanrs Zeusun oludur. Ama gerek annesi, Zeusun ei tanra
Hera deil, bir lml olan Alkmenedir. Alkmene ile aldatlan tanra Hera, Herklden
nefret ediyormu.
i
Herkl kral Eurystheusa hizmet ederken, ok bal bir ylan olan Hydray (Su
ylan) ldrmekle grevlendirilir.( bkz. Herkl )
Eurystheus, Argos kral Stenelosun olu ve Perseusun torunudur. Zeus Herkl
dourmas iin Alkmeneyi hamile braktnda, Perseusun ilk torununun krallk sahibi
olacan syler. Perseusun doacak ilk torununun Herkl olacan bilen Hera olaya el
koyarak, Herklden sonra domas gereken Perseusun torunlarndan Eurystheusun
zamanndan nce domasn salar. Herann sayesinde, Herklden nce doan Eurystheus
krall alr.
(Ekhidna ve Typhonun kz) Hydra, Herklden almak zere Hera tarafndan
yetitirilmitir. Hydra tm yaratklar titretecek kadar korkun bir bataklk canavaryd.
Kerberos, Khimaira, Phiks gibi canavarlarn kzkardeidir.
Hesiodos, Hydrann annesi Ekhidnadan uzun uzun sz eder. Bu korkun yaratn
annesi Kallirhoe ve babas Khrysaar olup her ikisi de Pantos ile Gaiann soyundandr.
Hesaidos bu konudan yle sz eder;
Kallirhoe yenilmez bir ejderha daha yaratt,
ne lmllere ne de lmszlere benzeyen .
Bir maarada dodu bu azgn kalpli Ekhidna
Bedeninin yars gzel, alml bir gen kzd onun,
Al yanakl gzleri alev alev, bedenin dier yars ise korkun ( acmasz ) bir ylan
Ekhidnann sakland maara efsanelere gre Arima ( Anadolu ) dalar denen
Kilikiada ( orta ve dou Akdeniz Blgesi ) bulunmaktadr. Hydrann babas Typhon da (
lyadada ki adyla Typheus ) bir devdir. Khrysaar ve Kallirhoenin oludur. Yanarda
tanrs olarak da bilinir. Hesiodos, Theogania adl eserinde Typhondan yle sz eder;
Zor iler iin yaratlmtr kollar,
ayaklar yorulmak bilmez bu tanrnn
Korkun kara dillerini karm,
gzlerinden ate saan yz ylan ba ykselir omuzlarnda


i
Zeus bu azman ( Typhon ) yok etmek ister. Savalar ok ilgin olmutur. Zeus
meneke rengi sular yakar, kavurur, gk grlts ve imekler gnderir. (Ejderha)
Typhonun alevleri gkyzne ular. Yer gk titrer, denizler kaynar. ller lkesi tanrs
Hades bile rperir. Zeus var gcyle imekleriyle, yldrmlaryla fke iinde Olymposa
(bugnk ad Etna olan tanrlarn da) kar. Tm gcyle Typhonu yldrmlara boar,
canavarn tm balar alev alev yanmaya balar. Kolu, kanad krlr. Yere yklr, yer inim
inim inler. Yldrm yiyen devden bir alev fkrr ve Etna dann dibine der.
Bylesine korkun iki devin ( Typhon ve Ekhidna ) iftlemesinden yer altnda ve
yeryznde ne kadar korkun kpek ve canavar varsa redii rivayet edilir.Bunlarn iinde;

Geryon un kpei olarak anlan; Orthos
Hades ( Yeralt ller lkesi ) in bekisi; Kerberos
Bataklklar canavar; Hydra
Az ate saan; Khimairay sayabiliriz.
Byle ana babaya sahip bir yaratk olan bataklklar canavar Hydra, Hera tarafndan
Herkle duyduu dmanlk nedeniyle, almak iin kullanlr. Bataklklar canavar
Hydra ve gller gls Herkl savarlarken Hera, Yengei Herkln ayan srmas
iin gnderir. Yenge bu grevi baaryla yerine getiremez. Herkln dikkatini datamaz.
Herkl ayann altndaki yengeci ezerek ldrr. Cancer (Yenge) bu vefakar
davranndan dolay Hera tarfndan dllendirilip gkyzne alnr.
Cancer takmyldz, Gemini ( kizler ) ve Leo ( Aslan ) takmyldzlar arasnda yer alr.





i



Resim 4.2: Cancer takmyldznn gkyzndeki grnts











i

5. LEO ( ASLAN )





Resim 5-1: Leo takmyldznn temsili resmi.


Herkln grevlerinden biri de Nemea Aslann ldrp, derisini kral Eurystheosa
gtrmektir. ( bkz. Herkl ) Bu aslan, Yunanistannn Nemea blgesinde dehet salan,
korkun bir hayvandr.
Herkl, bu korkun aslanla karlatnda, btn oklarn hayvana frlatr. Hayvann
derisi o kadar sertmi ki, oklar paralanyor ama hayvana hibir ey olmuyormu. Oklarnn
ie yaramamasna sinirlenen Herkl, eline topuzunu alp, naralar atarak aslan takip etmeye
balar. Aslan bu gz pek kahramandan korkarak iki kaps olan bir maaraya snr.
Durumu anlayan Herkl, maarann bir kapsn kayalarla tkayp, dierinden ieri girer.
Aslan onu grnce yelelerini kabartarak zerine atlar. Herkl elindeki topuzu aslann
kafasna vurur. Vuruun iddetinden topuz krlr ama aslan yalnzca sersemler. Sonra
i
boumaya balarlar. Herkl, aslan bomay baarr. Derisini yzer ve hibir okun
delemedii bu deriyi giyer ve zrh olarak kullanr.
Aslan eski alarda gcn sembolyd. M.. 3000li yllara ait heykellerde,
krallar, yanlarnda aha kalkm bir aslanla betimlenirmi. Bu alarda, nceki kutsal
sembol olan Boa yerine Aslan kullanlmaya balanr.





Resim 5-2: Leo takmyldznn gkyzndeki grnts.













i
6. VRGO (BAAK )
BOTES (OBAN )
CANS MNOR (KK KPEK)


Resim 6-1: Virgo takmyldznn temsili resmi.

Virgo, Botes ve Canis Minr takmyldzlarnn masallar bir arada anlatlacaktr.
Canis Minr ve Botes mitolojik masallarna, ana karakter Virgonun masal iinde yer
verilecektir.
Virgo yaygn olarak adalet tanras Justa ( Justitia ) olarak bilinir. Demeter ve
cariusun, yer alt tanrs Hades tarafndan karlan kz Persephone olarak tasvir edilir.
Persephonenin annesi Homeros destanlarnda gzel sal kralie, gzel rgl
kralie diye anlan toprak ve bereket tanrs Demeter (Ceres) dir. Adn Ge-meter
toprak ana olarak aklayanlar da vardr. Hesiodosa gre Kronosla Rheiann kzdr.
Demeter ekinlerin ve zellikle buday simgeler.
Demeter efsanelerde kz Persephoneden ayrlmaz. Kimi zaman Kore (gen kz)
adyla anlan Persephone ve annesine iki tanra denir.
i
Masala gre Persephone bir gn oyun arkadalaryla (Okeanosun kzlar) birlikte
ayrda iek toplarken birden bire yer yarlm, yer alt tanrs Hades aryla (bir ift atn
ektii, bir eit araba) dar km. Persephoneyi kapt gibi ortalktan kaybolmu.
mitsizlikten ne yapacan bilemeyen Demeter, kzn bulabilmek iin tm yeryzn
dolar. Hereyi gren tanr Helios ( Gne tanrs; gen, gzel, kuvvetli ve sar sal bir
delikanl olarak tasvir edilir) Korenin yerini sylemi. Bunun zerine Demeter
Olympostan kam, yrei szlayarak ssz bir yere ekilmi. Demeterin ksmesiyle
topran bereketi kalmam, ekinler bitmez, buday baaklar bymez olmu. nsanlar
ktlk tehlikesiyle kar karya kalmlar. Zeus, Demeter ve Hadesin arasn dzeltmeye
alm fakat baarl olamamtr. Bu arada Hades, Koreye byl nar yedirmi. Byl
nar yiyen Persephone yeralt tanrsna balanm, Zeusun tm arlarna ramen yeralt
lkesinde kalmaya devam etmi. Tm abalarnn boa gittiini gren Zeus bu ii bir kurala
balamay kafasna koymu. Zeus Persephonenin yln te ikisini yani buday
baaklarnn iek ama ve rn verme zamann yer stnde annesi Demeterin yannda,
kalan te birini yani k Hadesin yannda yeraltnda geireceini syler. Bylelikle
topraa yeniden bereket gelir.
i

Resim 6-2: Botes takm yldznn temsili resmi.


Ozan Hoseidos Thegonia adl eserinde, Persephone hakknda unlar syler:

Demeterin de yatana girdi Zeus
Canllar doyuran, tarlalar tanrasnn.
Ak kollu Persephoneyi dourdu Demeter.
Yer alt tanrs Hades kard onu annesinin koynundan
Ve bilge Zeus balad kzn ona......

Hoseidos, Persephonenin Zeusun kz olduunu sylemektedir. Baka bir masala
gre Virgo, carios ve Demeterin kz Erigone adyla anlr.
i
Bir seyahat srasnda arap tanrs Dionysos, cariosun evine gelip misafir olur.
Onu ok iyi arlarlar. Dionysos gitmeden nce kendisine gsterilen misafirperverlie
karlk ev sahibi cariosa zm yetitirmenin usuln, bacl ve arap yapmay retir.
Ba bozumu gelince carios, bu esrarl ikiden dier insanlarn da yararlanmasn ister.
arap dolu tulumlarla kyleri, krlar dolar. Rastlad btn kyllere arap iirmeye
balar. Fakat akll ve uslu olan kyller, fazla iince sarho olurlar. Bazlar akllarnn
balarndan gittiini, yere yklp derin bir uykuya daldklarn grnce, cariosun arapla
kendilerini zehirlediini dnmeye balarlar. cariosun zerine ullanp onu lin ederler.
Sarholar sonraki gn aylnca, cariosu bouna ldrdklerini anlarlar. Ama i iten
gemitir. cariosun cesedini ormann iine gtrp saklarlar. cariosun kz Erigone
babasnn gelmediini grnce telalanr. Gece ryasnda babas carios yaralarn gsterek
der ki:
-Kzm, uyan ve hemen kalk.Ben senin babanm. arabn etkisiyle akllarn
kaybeden kyller beni ldrdler ve ormana braktlar. Erigone git ve naam bulup,
gm.
Zavall Erigone uzun sre babasn arar bulamaz. cariosun naan Erigone ile
bereber arayan Maira adl kpei bulur. Erigone acdan ne yapacan arr. Gzyalar
iinde babasnn naann yannda kendini aaca asar ve lr. Maira Erigonenin naa
bandan ayrlmaz ve gnler boyunca ulur. Sonra o da alktan lr.


Resim 6-3: Canis Minor takmyldznn temsili resmi.

i

Tanrlar carios ve ailesine acrlar. Onlar gkyzne takmyldzlar olarak alrlar.
carios gkyznde BOTES (oban), kz Erigone VRGO (Baak) olarak, sadk
kpekleri Maira ise CANS MNR (Kk Kpek) olarak yerlerini alrlar.
Tanr Zeus Atinallara bir ceza verir. ehirde bir delilik salgn ba gsterir. Gen
kzlar ldrp kendilerini asmaya balarlar. Bunun zerine Atinallar kendilerini affettirmek
iin, Erigone adna bir sunak yapp zel bayram dzenlemilerdir.
Masaln baka bir yorumunda cariosun evine misafir olan Dionysos, cariosun
kz Erigone ile beraber olur ve Staphylos (zm) adnda bir oullar olur.
Bunlardan baka, Virgo deiik inanlarda deiik tanra isimleri altnda karmza
kar. ans tanras Tyche, Suriyede bereket tanras Atargatis, bilgelik tanras Athena
(Roma mitolojisinde Minerva), av tanras Artemis (Diana), Roma bereket ve doa
tanras Cybele olarak karlalr. Msrda yaamn ve lmn koruyucusu ana tanra
sis olmutur. Smerlerde tanra shtar ve gkler kraliesi anlamna gelen nannadr. En
genel ve kabul gren anlamyla Virgo hasadn habercisidir.
Kk kpein ( Canis Minr = Maira ) genellikle obann (Botes ) kpei
olduu kabul grse de, Orionun (Avc ) kpeklerinden kk olan olduunu ileri sren
masallar da vardr.
obann (Botes) gerek ad kesin olarak bilinmemekle birlikte baz kaynaklarda
ifti olarak da geer. Bunun nedeni grnts bir tarm arac olan sabana benzetilen
Ursa Major (Byk Ay) takmyldznn ok yaknnda yer almasdr. En ok kabul gren
tasviri cariostur.

i
Virgo Canis Minor


Resim 6-4: Virgo ve Canis Minor takmyldzlarnn gkyzndeki grnts.






Resim 6-5: Botes takmyldznn gkyzndeki grnts





i
7. LIBRA ( TERAZ )









Resim 7-1: Libra takmyldznn temsili resmi



Libra, denge anlamna gelmektedir. Zodyak (Burlar) kua 4000 yl nce
balang aamasndayken, Gne sonbahar dnencesindeyken (21 Eyll) bu
takmyldzndayd. Bu dnencede gn ve gece sresi birbirine eittir. Eitliin bir sembol
olan bu takmyldz, pek ok ortadou kltrnde adaletin sembol olmutur. Ba tanr
Zeus ile adalet tanras Themisin kz olan Astrea (Dike) hak ve adaleti simgeler. Astrea,
insanlarn szlerinde, hareketlerinde doruluktan ayrlmamalarn salamaya alr. Bu
tanrann sadece t vermekle yetindii ve harekete geirmekten aciz olduu sylenir.
Fazilet ve adalet ilham eden Astrea, insanlarn mutlu yaad dnemlerde onlarn arasnda
i
yaard. Ahlakszlk ve ktlkler artnca gkyzne kt ve yldzlar arasna yerleti.
nsanlar ldkten sonra onlar yldzlar arasnda yarglayan tanradr.
Astreann heykellerinde sadece bir ba vardr. Bununla insanlarn yalnz bala idare
edilebilecekleri anlatlmak istenmektedir. Dnce, t ve szler batan kmaktadr.







Resim 7-2: Libra takmyldznn gkyzndeki grnts

















i
8. SCORPIUS (AKREP)







Resim 8-1: Scorpius takmyldznn temsili resmi



Scorpius(Akrep), tutulum zerinde Orion(Avc) takmyldz ile tam zt ynde
bulunur. Biri doarken dieri batmaktadr. Orion, deniz tanrs Poseidonun lml bir
kadndan olan oludur. Orion ok gl bir avcdr. Ancak, normal insanlar gibi o da
lmldr. Oriona lm getiren Scorpius(Akrep) olmutur.
Bir masala gre Orion, av tanras Artemise aktr ve tanray srekli rahatsz
etmektedir. Tanra Artemisi zorla elde etmeye almtr. Baka bir ykye gre ise
Orionun kusursuz av yetenei onun ban derde sokmutur. Orion bu yeteneiyle ok
fazla vnr ve yeryzndeki tm hayvanlar avlayarak ldrebileceini syler. Orionnun
bu kadar ileri gitmesi tanra Artemisi kzdrr. Baz mitolojik metinlerde ise Orionun
i
kibirli davranlarna tepki gsteren tanrann, yer tanras Gaia olduu
sylenmektedir.Tanra Artemis Orionu davranlarndan dolay cezalandrmak amacyla
bir akrep gnderir. Akrep grevini baaryla yapar ve Orionu ldrr. Daha sonra iki ezeli
dman, Scorpius ve Orion, gkyznde birbirlerine zt konumlarda yerlerini almlardr.
Aslnda masal burada bitmez. Ophiuchus (bkz. Ophiuchus) iyiletirme yeteneini
kullanarak Orionu tekrar hayata dndrmtr. Gkyznde Ophiuchus, akrebi
topuklarnn altnda ezerken grnr. Akrep, Ophiuchusun ayann altnda batarken,
Orionun gkyznde tekrar domaya baladna inanlr.






Resim 8-2: Scorpius takmyldznn gkyzndeki grnts












i
9. SAGITTARIUS (YAY )








Resim 9-1: Sagittarius takmyldznn temsili resmi



Zodyak (Burlar) kuandaki Sagittarius, yar at yar insan yaratklar olan
Centaurlarn kral Cherionu temsil etmektedir. Yar at yar insan olan Centaurlarn
birou zalim olarak bilinirler. Ayrca bunlar kaba, gvenilmez, vahi, aldatc ve ok ien
yaratklardr. Cherion bu yaratklardan farkldr. Cherionu Gne tanrs Apollon, Ay
tanras Artemis (Diana) ve vahi hayvanlar yetitirmilerdir. Bu yzden Cherion kibar,
bakalarn dnen ve bilgili biridir.
i
Cherionun yetenekleri ve bilgileri herkes tarafndan kabul edilirdi. Cheriona, birok
nl kraln ocuklar, yeteneklerini ve bilgilerini retmesi iin gnderilirdi. rencileri
arasnda Herklde vardr.
Herkl yolculua kt birgn yolda ok susar ve Cherionun yanna urar.
Cheriondan, evinde saklad ama yar at yar insan yaratklara ait olan arab amasn
ister. Cherion bu istei kabul eder. arab anca gzel kokusu memleketin dna kadar
yaylr ve bu kokuyu alan Centaurlar byk bir hmla eve gelirler. Centaurlar,
kendilerinden habersiz araplarn atklar iin Herkl ve Cheriona saldrrlar. Herkl,
Centaurlarn birounu ldrr. Geri kalann da ehrin dna srer. Cherion olaya hi
karmamakla beraber Herkln yannda olay dikkatle izler. Herkl o kargaada
yalnlkla zehirli oklarndan biriyle Cherionu da vurur. Herkl bu duruma ok zlr.
Herkln zntsn gren Zeus bu iyi Centauru yldzlar arasna yerletirir.
Sagittarius, bir erkek vcudunun belden st ksmyla bir atn birleimini temsil eder.
Ayrca bu takmyldznn Argonauntlara (Bkz. Aries) yolculuklar srasnda rehberlik
etmesi iin gkyzne yerletirildiine inanlr.







Resim 9-2: Sagittarius takmyldznn gkyzndeki grnts


i
10. CAPRCORNUS ( OLAK )





Resim 10-1: Capricornusun temsili resmi


Capricornus, dalk bir blge olan Arkadiada kk ba hayvanlarn ve obanlarn
tanrsdr.Tanrlarn, ounlukla insan klnda deil de hayvan klnda dnld ilk
zamanlarda, Pan da kei kafaldr. Sonradan kei kafasnda sadece boynuzlar ve sakal
kalr, yz de insan yz olur.
Olak Yunan tanrlarndan Pan ile balantldr. Pan, tarm yapan kyllerin, krsal
kesimde yaayan insanlarn tanrsdr. Baz kaynaklara gre bereket ve dourganlk
tanrsdr. Tanrlarn habercisi Pan, Hermesin oludur. Hermes onu scak tilki postuna
sararak Olymposa gtrdnde, bu gln varl gren btn tanrlar glmekten
krlrlar ve ona btn anlamna gelen PAN derler.
Mzii ok severdi ve kendi adn verdii ve zamanmzn armonikas
diyebileceimiz bir mzik aleti halen onun adyla anlr. Zamann genellikle hanmlarn
peinde koarak geirir ve elencesinin sonularn fazla dnmez. Kendisi ok gl bir
sese sahiptir. nsanlarn, hayvanlarn uyuduu kzgn, ssz yaz lenlerinde birden bire
beklenmedik grltler koparp, drt bir yana Pana zg (panik) korkular saarm.
i
Panik szcnn de bu tanrnn adndan tredii sylenmektedir. Marathon savann
devam ettii bir gece, Persleri bu ekilde panie uratt ve Atinallarn sava
kazanmalarn salad iin, Atinallar, savatan sonra tanr Pana bir tapnak yaparlar.
Pan sz Yunancada btn anlamna geldiinden, sonralar Pana, her eyi yapabilir bir
tanr payesi karlmtr.
Pann mzik aleti, Pana peri Syrinxi etkilemek istemesi sonucunda ortaya
kmtr. Peri Syrinx, Pann ar ilgisinden kamak iin kendisini saz kamna evirir.
Pan, tam periyi kucakladnda, sadece bir demet saz olduunu grp hayal krklna
uramtr. O srada sazlar arasndan esen rzgarn sesi Pan byler. O da farkl boyda
sazlar seip onlar bal mumu ile birletirerek fltn yapar. Mzik aletinin ilham kayna
peri Syrinx olduu iin, fltn ad daha sonra Syrinx olarak da anlr.
Pan ksa boylu, tyl, alnnda iki boynuzu olan kei grnml bir tanryd.
Hristiyan tasvirlerindeki eytana benzerlii dikkat ekicidir. Tek fark Pan krmzlar iinde
deildir.
Capricornusun ekli, Zeus gibi yeni nesil tanrlar ile Titan gibi eski nesil yal
tanrlar arasnda geen byk kozmik savataki bir olayn ansn yanstr. Bu sava
sonucunda yeni nesil tanrlar sava kazanp, evrenin hakimiyetini ele almlardr. Ancak
eski ana tanra olan Gaia, yeni nesil tanrlarn davranlar karsnda fkelenmi ve
Typhon adnda ok gl bir canavar, yeni nesil tanrlarn zerine yollamtr. Bu canavar
yapt ykmlar ve olaanst gcyle yeni tanrlar iin byk tehlike anlamna gelir.
Canavar yeni nesil tanrlara saldrmak iin yaklarken, Pan olay fark edip dier tanrlar
uyarr. Hepsinin canavardan korunmak iin birer hayvan klna girmelerini syler.
Kendisi de bir balk klna girmeye alr. Ama aceleden tam olarak deiemez. Ve arka
ksm balk olmasna ramen n ksm deimemitir. Capricornus takmyldz genelde
baln kuyruundan kan keinin n ayaklar olarak betimlenir.
Daha sonra Zeus canavarla ok etin bir mcadeleye girer. Pek ok yerinden
yaralanmtr. Ancak Hermes ve Pann yardmyla tedavi olur ve gcn yeniden
kazanarak canavar yldrmlarla yaralar. Typhonu Etna Dann derinliklerine
hapsetmitir. Masala gre bu blgede gerekleen deprem ve volkanik etkinliklerin nedeni
Typhonun grltl horultular olduundan sz edilir.
i
Tm bu olaylardan sonra Zeus, Titana kar olan savata yapt nemli iler
nedeniyle, Pan gkyznde yldzlar arasna koyarak onurlandrmtr.
Capricornus literatrde Boynuzlu Kei anlamna gelmesine ramen, genellikle
Deniz Keisi ya da Kei Balk olarak anlr. Eski bir takmyldzdr ve Zodyak
kuann ilk yelerindendir. Boynuzlu hayvanlar, zellikle ibex (boynuzlar arkaya doru
kvrk bir da keisi), tarih ncesi tapnlan resimlerde grlmektedir.



Resim 10-2: Capricornus takmyldznn gkyzndeki grnts











i
11. AQUARIUS (KOVA)



Resim 11-1: Aquariusun temsili resmi.

Yunanllarn oniki byk tanrs (*) Olymposta otururdu. Olympos, Makedonya ile
Tesalya arasnda olduka heybetli bir sradan en yksek tepesiydi. (Olympos ismi yalnz
tanrlarn oturduklar; ykseklii 2985 metreye varan mehur dan ismi deildir. Bizim
Anadolumuzda bile baz dalarn isimleri eskiden Olymposdu. Bugn isimleri Uluda,
Alada ve Hisarda olan dalarn isimleri de eskiden Olymposdu.)
Olympos dann Ulu tanrs, dnyann sahibi, tanrlarn ve insanlarn babas, her
gzel varln yaratcs olan Zeus, yalnz kadnlarn gzelliine vurgun deildi. O gzel
olan hereye, hatta delikanllara bile gnln kolayca kaptryordu. Zeus, birgn
yeryznde olaanst gzellie sahip bir delikanl grd. Ganymedes adn tayan bu
delikanl, Truva ehri kral Trosun oludur. Su taycs olarak bilinen Ganymedes,
Olympos danda yaayan tanrlara fincan veya kupalarda iecek tamakla grevlidir. Bu
delikanl o kadar ho ve gzeldi ki, Zeus onun cazibesinden kendini kurtaramad. Fanilerin
arasnda grp beendii ve sevdii bu genci daima yannda bulundurabilmek iin
yeryznden kapp, Olymposa karmay dnd. Bir gn Ganymedes, da dann
(Bayrami ile Erdemit arasnda 1767 metre yksekliinde bugn Kazda denilen dan
eski ad dayd.) yamalarnda srsn otlatyor ve bir kayann zerine oturmu kaval
i
alyordu. Kocaman bir kartal ekline giren Zeus, Olymposun tepesinden aa doru
szld ve Ganymedesin arkasndan geldi. Anszn zerine ulland ve onu kapt gibi
doru tanrlarn dana uurdu. Bu gen oban Olympos tanrlarnn yiyecei olan
Ambrosia ile ienlerin lmszlk kazandklar ve tanrlara mahsus iki olan nektarla
beslendi. Bu suretle gzel yz, ho endamyla tanrlarn gzn okamak iin ebedi
genliine muhafaza etti.
Baka bir masala gre Ganymedesi karan afak tanras Eostur. afak tanras
gl renkli parmaklara sahip, gzel ve gnl alc bir bakireydi. Her sabah dou tarafndan
gn kaplarn aarak Gnee yol verirdi. Eos, Ganymedese kar tutku ve fke karm
baz hisler beslemektedir. Ancak tanrlarn tanrs Zeus, Ganymedesin ekiciliinin farkna
varp, onu tanra Eosun elinden alr.
Msr kkenli bir masalda ise Aquarius, Nil nehri tanrs olarak bilinir. Byk bir
olaslkla, Aquariusun kupasndan dklen su Nil nehrinin kendisini temsil etmektedir.
Aquarius su tanrs olarak da bilinmektedir. Baz toplumlara gre iyi bazlarna gre ise
kt bir tanrdr. Kuru iklimlerde yaayan Etiyopya ve Yunan toplumlar iin Aquarius ok
iyi bir tanryd. nk hasat zaman kendilerine bolca yamur getiriyordu. Ancak Babiller
iin iyi bir tanr deildi, Gnein Aquariusa geldii ayda yamurun lanetinden sz etmeye
balarlard. Gne Aquariusa girdii an yeni yl balar yani bahar yaklamaktadr ve suyun
balad bu mevsim, bereketli rnlerin mjdecisidir.
Aquarius, kuzey yarmkrede Pisces(Balk) ve Cetus(Balina) takmyldzlarnn
yannda bulunur. Su taycs kendi kupasndaki suyu Piscis Austrinusun (Gney bal)
azna dkmektedir.

Resim 11-2: Aquarius takmyldznn gkyzndeki grnts
i
(*) Yunanllarn oniki byk tanrs:

1- Zeus (Jupiter),bakan
2- Poseidon (Neptunus), Zeusun erkek kardei
3- Hades (Pluton), Zeusun erkek kardei
4- Hestia (Vesta), Zeusun kz kardei
5- Hera (Iuno), Zeusun kars
6- Ares (Mars), Zeus ile Herann olu
7- Hephaistos (Vulcanus), Herann olu
8- Athena (Minerva), Zeusun kz
9- Apollon (Phoebus), Zeusun olu
10- Aphrodite (Vens), Zeusun kz
11- Hermes ( Mercurus), Zeusun olu
12- Artemis (Diana), Zeusun kz
























i

12. PSCES ( BALIKLAR )









Resim 12-1: Pisces takmyldznn temsili resmi.



Pisces eski bir takmyldzdr. Bu takmyldzn masal, toprak ana Gaia ile ller
lkesinin en derin yerinde olan Tartarosun ocuu olan Typhon ile ilgilidir. Typhon eski
Yunan tanrlarnn en korkuncuydu. Bir rivayete gre Typhonun yz tane ba vard.
Balar yldzlara deebilirdi. Tm balarndan kara diller ve gzlerinden ate karrd.
Ayrca bu dev canavarn ylan ayaklar ve gkyzn saracak kadar uzun kollar vard. Bu
korkun canavar ile Olympostaki tanrlar bile dvmekten kanrlard.

i
Bir gn Typhon tanrlarn evi olan Olymposa saldrd. Ve tanrlar kendilerini bir
hayvana dntrerek kamaya altlar. Zeus kendini bir koa dntrd, arap tanrs
Dionysos bir kei haline geldi, tanrlarn habercisi Hermes ( Merkr ) balkl bir ku
eklini ald. Gzellik tanras Aphrodite ve olu sevgi tanrs Eros ise Nil nehrinden
geebilmek ve canavardan daha rahat kaabilmak iin bir ift balk halini aldlar. Athena
(Minerva ) sonradan bu olay lmszletirmek iin bu iki balk figrn yldzlarn arasna
yerletirdi.
Bu balklardan biri olan, gzkamatrc gzellie sahip Aphrodite bir efsaneye
gre dalgalarn kpnden domutur. Bir ilkbahar sabah, Kbrs adas kylarnda
kprtsz olan deniz birden bire kpkl beyaz bir dalga ile hareketlendi. Ve bu dalgayla
birlikte bir sedef kabuu kyya vurdu. Sedefin kapa aldnda iinden gzeller gzeli
Aphrodite ve beraberinde ak tanrs olan olu Eros kmlardr. Aphrodite gzelliiyle
sadece tanrlarn deil insanlarnda gnln fethetmitir. nsanlarn kalplerine sevgi ve ak
tohumlar serpiyor, onlara sevin veriyordu. Aphrodite gcn sadece insanlar zerinde
gstermezdi. O tm tabiata sz geirebilirdi. Aphrodite gibi Eros da tanrlarn ve insanlarn
kalplerinde akn ilahi ateini yakar, onlarn mutluluklarn veya bahtszlklarn hazrlard.
Erosun elinde oklar veya tutumu kzgn bir meale bulunurdu. nsan ruhu, neesini de
strabn da hep Erosa borludur.
Burlar kuandaki Pisces, Aphrodite ve Erosun birbirlerine iple bal grnen iki
balk figrn temsil eder.

Resim 12-2: Pisces takm yldznn gkyzndeki grnts.
i
13. ANDROMEDA
CEPHEUS (SEFE)
CASSOPEA (KOLTUK)



Resim 13-1: Andromeda takmyldznn temsili resmi.


Etiyopyann (Afrikann dousunda yer alan eski ad Habeistan olan lkedir)
prensesi Andromeda, Cepheus ve Casssiopeiann kzdr. Kralie Cassiopeia, elli deniz
perisinden olumu bir grup olan Nereidlerden daha gzel olduunu syleyecek kadar
kibirli biridir. Nereidler birbirinden gzel olan ve her bakmdan deniz dalgalarnn
sembol olan deniz perilerine verilen addr. Kralienin bu tutumu karsnda Nereidlerin
onuru krlr ve kralieyi cezalandrmas iin denizler tanrs Poseidondan yardm isterler.
Nereidlerin ricas karsnda Poseidon, bir deniz canavarn Etiyopyaya gnderir.(
Baz hikayelerde bu canavarn Cetus olduu sylenir. Ancak genel olarak Cetus zararsz bir
balina olarak bilinmektedir.) Kral Cepheusun dant Ammon kahini krala kznn kurban
edilmesi artyla Etiyopyay su altnda brakabilecek bu canavardan kurtulabileceini
i
syler. Etiyopyallar bu fedakarl kabul etmesi iin Cepheusu zorlarlar. Bunun zerine
kzn bugn Tel Aviv olarak bilinen ehrin kysna zincirleyip, canavarn gelmesini
beklemeye balar. Bu canavar kayaya zincirlenmi kz gelip alacak ve ona ne istiyorsa
yapacaktr.



Resim 13-2: Cepheus ve Cassiopeia takmyldzlarnn temsili resimleri

Tam bu srada byk kahraman Perseus prensesin imdadna yetiir. Perseus, Gorgon
Medusay (bkz.Perseus) kafasn keserek ldrdkten sonra kanatl at Pegasusa binmi
geri dnerken tesadfen prensesi zincirlenmi bir ekilde alarken grm ve ona ak
olmutur. Prensesle konumaya alr, ancak uzunca bir sre prenses tek kelime bile
konuamaz .Ama Perseusun srarl tutumu karsnda prenses ona kim olduunu neden
zincirlendiini ve olan biten hereyi anlatr. Bu srada, deniz kabarmaya balar ve canavar
grnr. Perseus prensesin ailesine canavar ldrebileceini, ancak bunun karlnda
prensesle evlenmek istediini syler. Kral ve kralie bu teklifi hemen kabul ederler.
Perseus bunun zerine Andromeday kurtarmaya karar verir.Gkyznde uarken
Perseusun, suya vuran glgesi, canavarn akln karr. Canavarn aklnn karmasndan
i
faydalanan Perseus, canavar oklaryla ldrr. Baka bir masala gre Perseus, Medusann
( bkz.Perseus ) kopmu kafasn canavara gstererek onu talatrr. (Efsaneye gre
Medusann yz o kadar irkindir ki gren herkes birden taa dnr.)
Anlamann kendi zerine den ksmn yerine getiren Perseus, Andromeda ile
evlenmek ister. Ancak, Cepheus kendi erkek kardei Phineusu, Andromeda ile
evlendireceine dair verdii sz unutmutur. Phineus, Perseus ve Andromedann
dnne, yandalaryla gelir. Perseus burada da kahramanln gstererek, Phineus ve
yandalarn savaarak yok eder.
Kral Cepheus ve kralie Cassiopeia, ldkten sonra tanr Poseidon tarafndan
gkyznde yldzlar arasna alnarak onurlandrlmlardr. Perseus ve Andromedada
onlara gkyznde elik ederler.
Andromeda gkyznde, kollar sereserpe uzatlm ve bileklerinden zincire
balanm bir kadn figr olarak yer almaktadr.


Resim 13-3: Andromeda takmyldznn gkyzndeki grnts

i


Resim 13-4: Cepheus ve Cassiopeia takmyldzlarnn gkyzndeki grnts.




















i
14. LYRA (ALGI )




Resim14-1: Lyra takmyldznn temsili resmi.


Lir en eski mzik aletlerinden biridir. Yunan mitolojisine gre lir, Hermes
tarafndan icat edilmitir.
Hermes daha ocukken, bir kaplumbaann kabuuna, inek barsa gererek bir lir
yapar. Bu liri vey kardei Apollona ( her ikisinin de babas Zeustur ) verir. Daha sonra
Apollon liri, henz kk bir ocuk olan Orpheusa hediye eder.
Orpheusa liri kullanmay periler retirler. Orpheus lirini yle gzel alar ki, doa
bile kendi zgn sesini durdurarak, onun mziini dinler. Hatta vahi hayvanlar onun
peinden gelir, bitkiler ona doru eilirmi. Orpheus, Argonauntlar seferine katlr. teki
kahramanlar kadar gl kuvvetli olmadndan, krek ekmez. Krekilere tempo tutarak
krekiba lk yapar. Bir frtna srasnda, gemideki tm kahramanlar arklaryla
sakinletirir sonra dalgalar da sakinleir.
i
Orpheusla ilgili en nl mitos, kars Eurydikenin ak uruna cehenneme (ller
diyar Hades) inmesidir. Eurydikenin masal yle geliir. Birgn, Trakyadaki bir rmak
boyunca gezinirken, Aristaios ona tecavz etmek ister. Eurydike, kamaya alrken,
otlarn arasndaki bir ylann zerine basar ve ylann sokmas sonucu lr.
Karsna delicesine ak olan Orpheus, bu lme kahrolur. Karsn aramak iin
cehenneme (ller diyar) iner. Orpheus lirinin sesiyle yalnzca cehennem canavarlarn
deil, cehennem tanrlarn da mest eder. ller diyar tanrs Hades ve ei Persephone,
karsn bylesine seven adama acrlar. Kars Eurydikeyi geri vermeyi kabul ederler. Ama
bir artlar vardr. Orpheus, kars Eurydikenin nnde yryecek ve yeralt lkesini terk
etmeden karsna bakmayacaktr. Orpheus aresiz, art kabul edip, yola koyulur. Fakat gn
na kmak zere iken, Persephonenin kendisine bir oyun yaparak, Eurydikeyi
vermemi olabilecei phesine der. Bu phe iinde yryen Orpheus bir an dnp
arkasna bakar. Bakar bakmaz arkasnda yryen Eurydike yok olur, ikinci kez lr.
Orpheus, dnp karsn yeniden bulmay denediyse de, cehennem bekisi canavar Kharon,
Orpheusun ller diyarna tekrar girmesine izin vermez. Orpheus karsn alamadan
insanlar arasna dnmek zorunda kalr.
Orpheusun lm bir ok masaln domasna yol amtr. Genellikle, onun
Trakyal kadnlar tarafndan ldrlerek hayata veda ettii anlatlr. Trakyal kadnlarn
nefretine yol aan nedenler farkldr. Kadnlar, onu Eurydikenin ansna sadk kald ve
bunu kendilerine yaplm bir hakaret saydklar iin ldrrler. Baz masallarda da
Orpheusun kadnlarla hibir ilikide bulunmak istemedii, bu yzden evresini
delikanllarla doldurduu, bylece ecinsellii icat ettii sylenir. En yakn dostu da
Boreasn olu Kalaistir. Yine baz masallara gre Orpheus ller lkesinden dnnde,
br dnyadaki deneyimlerine dayanarak baz retiler yaratmtr. Bu retiyi, sadece
erkeklerle kapal mekanlarda yapt toplantlarda anlatr. Bu toplantlara kadnlarn
katlmalarna kesinlikle izin vermez. Bir gece, silahlanan kadnlar, toplant knda
Orpheusu ve mritlerini ldrrler.
Orpheusun lmne ilikin en yaygn masalda, Trakyal kadnlar Orpheusu
ldrdkten sonra cesedini paralarlar. Paraladklar cesedi nehire atarlar. Ceset paralar,
akan nehirle srklenerek denize ular. Orpheusun kesik ba ve algs (lir) Lesbos
i
adasna kadar gider. Lesboslular aire cenaze treni dzenlerler ve mezar yaparlar. Bu
mezardan lir sesleri duyduunu iddia edenler bile kar. Bu nedenle Lesbos adas lirik iirin
z yurdu saylr.
Orpheusun lmnden sonra, onun liri gkyzne kartlp bir takmyldz
yaplarak lmszletirilir.
Orpheusun, Homeros ve Hesiodosun atas olduunu syleyen masallar da vardr.





Resim 14-2: Lyra takmyldznn gkyzndeki grnts.








i
15. AQUILA ( KARTAL )




Resim 15-1: Aquila takmyldznn temsili resmi.

Milattan nce 8. Yzylda yaam olan Hesiodosn Theogonia adl eseri mitolojinin
en eski kaynaklarndandr. Theogonia evrenin ve tanrlarn nasl yaratldklarn anlatr.
Hesiodosa gre balangta khaos vard. Khaos kark ve hibir ekil almam olan usuz
bucaksz boluk ve karanlktr. Khaostan geni gsl, hereyin dayana olan toprak ana
Gaia kt. Gaia lmezlerin yeri olan ve yldzlarla bezeli bulunan g Uranosu dourdu.
Gaiann kendi z olu Uranosla birlemesinden Titanlar dodu. Alts erkek, alts dii
olmak zere oniki tanedir. Bu erkek titanlardan apetosun oullarndan biri insanln
kurtarcs Prometheustur. Titan Prometheus ilk insan yaratan tanrdr.
Tanrlarla lml insanlar Mekonede toplanmlard. Prometheusda orada
bulunuyordu. Kocaman bir kz kesilmiti. Bunun paylatrlmas Prometheusa dmt.
Bir tarafa hayvann etinin en gzel paralarn ayrd, stn rtmt. Dier tarafa
i
hayvann kemiklerini yarak, stne yal paralar koymutu. Prometheus, Zeusa, iki
paradan birini semesini sylemiti. Zeus kt taraf seerse aslan pay insanlarn olacakt;
tersi olursa stnlk yine tanrlarda kalacakt. Ba tanr daha iyi ve yal grnen paray
semiti. Aldatlp, kemik ynn setiinin farkna varnca fkelenmi ve insanlar
cezalandrmak iin ellerinden atei almtr. Prometheus bunun da bir aresini bulmutur.
i batan baa oyuk fakat tutuabilir bir zle kapl olan Ferule (eytantersi aac) denilen
aatan eline bir dal ald ve Olymposa kt. Bu sopann iine bir kvlcm saklayarak,
yeryzne insanlara getirmitir. Kendi haberi olmadan atei alarak insana verdii ve insan
martt iin Zeus, Prometheusa fkelenir ve onu cezalandrr.
Kartal, Olympos tanrlarnn lideri olan Zeusa hizmet eden yrtc bir kutur. Bazen
yldrm kuu olarak da adlandrlr. nk Zeusun yldrmlarn tad ve atldktan
sonra geri getirebildiine inanlr. Zeus, Kartal Prometheusun cezasn infaz etmek zere
grevlendirir. Zeus, yanardalarn, atein ve sanayinin tanrs Hephaistosa emir vererek, bu
saygsz titan Caucasus (Kafkas) dalarna zincirletir. Hephaistos, Prometheusun
ayaklarna ve kollarna krlmaz zinciri geirdi ve onlar salamca kayaya akt. Zeus
Kartala her gn Prometheusun cierini yemesi iin emir verir. Ancak Zeus,
Prometheusun cierinin her gn kendisini yenilemesini salayarak, lmesini engeller ve
acsnn srekli olmasn salar. Uzun bir zaman sonra Zeus, Prometheusa acr ve onu
affeder.
Bir baka masala gre, Sagitta (Okuk) takmyldz Kartal ldren oku temsil
etmektedir. Prometheusu acsndan kurtarmak iin, Herkl oku ldrm olduu
Hydrann (Su ylan) kanyla zehirleyip Kartala frlatm ve onu ldrmtr. Zeus ise
sadk hizmetlerinden dolay Kartal gkyznde yldzlar arasna koymutur.
i

Resim 15-2: Aquila takmyldznn gkyzndeki grnts




















i
16. SAGTTA ( OKUK )





Resim 16-1: Sagitta takmyldznn temsili resmi.


Okuk kk bir takmyldzdr. Yay ile birlikte mitolojide nemli bir yere sahiptir.
Mitolojide pek ok masala konu olmutur.
Bir efsaneye gre ok, gne, bilgelik, ve doruluk tanrs Apollona aittir. Apollon
okuu intikam iin kullanmtr.
Tesalya (Tanrlar da Olymposu iine alan kuzeydou Yunanistanda bir blge)
kral Phelegyasn kz Koronis ile Apollonun, Asclepius adnda bir oullar vardr. Yunan
dnyasnda hekimlik tanrs olarak byk n vardr. Asclepius usta bir hekim olarak
yetiir. Hekimliin ve cerrahln btn bilgilerini edinir. Bununla da kalmayp, lleri
diriltmeye balar.
Tanra Athena, Gorgo canavar Perseus tarafndan ldrld zaman, Gorgonun
bedeninden akan kan toplam, Asclepiusa vermitir. Gorgonun sa tarafndaki
damarlarnda dolaan kan zehirli, sol tarafndaki damarlarnda yararl kan dolamaktaym.
Bu yararl kan Asclepius lleri diriltmek iin kullanrm. Gereinden fazla ly
dirilttii ve ller dnyasnn dzenini bozduu gerekesiyle Zeus tarafndan yldrm
gnderilerek ldrlmtr. Olunun cn almak isteyen Apollon, Zeusa yldrm
balayan tek gzl Cyclopeleri, bugn gkyznde Sagitta adyla bildiimiz okuk ile
ldrr.
i
Baka bir masalda ise okuk Herkle aittir. Herkl, babas ba tanr Zeus
tarafndan cezalandrlan Prometheusu kurtarmak iin okuu kullanmtr. Herkl, Zeus
tarafndan Caucausus (Kafkas,Grcistan blgesi) dalarna zincirlenmi Prometheusun
cierini yemee gelen ve bu i iin Zeus tarafndan grevlendirilen kartal (Baz masallarda
bu kartaln Aquila olduu sylenir) okuk ile ldrr. Herkln kartal ldrrken
gsterdii ustaln ansna okuk gkyzne yerletirilir.
Baka bir masala gre, okuk ak tanrs Erosun okunu temsil etmektedir.




Resim 16-2: Sagitta takmyldznn gkyzndeki grnts












i
17. AURIGA ( ARABACI )


Ate ve demir tanrs Hephaistosun olu olan Auriga, bir masala gre Atina kraldr
ve ad efsanevi kral Erichthonius olarak geer. O Hephaistosun yere salan
tohumlarndan meydana gelmi yar insan yar ylan bir ocuk iken zeka tanras Athena
yerde rpnan bu acayip yarata acm, onu alp bir kutunun iine koyarak Kekropsun
kzna vermi ve kutuyu amamalarn sylemitir.
( Kekrops, Yunanistann dousunda kk bir yarm ada olan Attikann efsanevi ilk
kraldr. Yunanllara medeniyeti getirmi ve Atina ehrini kurmutur.) Kekropsun kzlar
tanrann szn dinlemeyip kutuyu amlar ve Erichthoniusu grnce ldrarak
kendilerini Akropolisten (Yunancada akros=yksek, polis=ehir demektir.) aa atarak
intihar etmilerdir.
Erichthonios byynce Atina kralln ele geirir. Erichthonios, Atinallarn ba
koruyucusu olan, uysallklar ve yetenekleriyle nl drt at birden sren ilk insandr. Bu
nedenle yldzlar arasna arabac nvanyla alnarak Zeus tarafndan onurlandrlr.
Baka bir masala gre Arabac, rmak tanrs Asoposun kz Antiope ile Atina
krallarndan Theseusun oullar olan Hippolytostur. Fakat Theseus, Antiopenin
lmnden sonra ( veya Antiopeyi terk edip ) Girit kral Minosun kzlarndan biri olan
Phaidra ile evlenmitir. Gzel bir kz olan Phaidra ak yznden byk bir faciaya neden
oldu. Gerekten ateli bir kiilie sahip olan bu kralie, vey olu Hippolytosu grnce
akl bandan gitti. Hippolytosu elde etmek, ak ateini onunla paylamak iin her areye
bavurdu. Gen ocuk, vey annesinin akna karlk vermeyince iftiraya urar. Phaidra,
Theseusa, Hippolytosun kendisini karmak istediini syler. Bu yalana inanan baba
Theseus, olunun cezalandrlmas iin tanr Poseidona yalvarr. Babalarn ocuklar
hakknda kt bile olsa isteklerini (ocuklarn dnyaya gelmelerine neden olduklar iin),
tanrlar her zaman kabul ederlermi. Poseidon, Hippolytos arabasyla deniz kysndan
giderken, dalgalar arasndan dev bir boa gndererek atlarn rktr. Atlar delicesine
komaya balarlar. ok gemeden Arabac kaza geirir ve feci bir biimde can verir.
Dier bir masala gre ise Arabac, tanrlarn habercisi Hermesin olu Myrtilustur.
Kral Ooenemausun at srcs olarak bilinir. Kraln ok gzel bir ift at varm. Onlar
i
krala sava tanrs Ares vermitir. Bu yzden btn lml hayvanlardan stn olduklar
dnlrm. Kraln Hippodameia adnda bir de kz varm. Kral kzna ylesine
balym ki evlendirmek bile istemiyormu. Ne zaman evlenmek isteyen bir delikanl
gelse, nce kendisini at yarnda yenmesi artn koarm. Tabi damat adaynn, kraln
tanrsal atlarn gemesi mmkn olmaynca, kral mutlu bir ekilde aday reddediyormu
sonradan aday ldrlyormu. nk kural byleymi: kazanrsan kzmla evlenirsin,
kaybedersen lrsn
Lydia (bat anadoluda bir yer) kral Tantalosun olu Pelops meydana kana kadar
Hippodameiann evlilik konusunda ans pek iyi gitmez. Gen kz Pelopsa gnln
kaptrm ya da artk bu yarlara bir son verme zamannn geldiine inanm olacak ki,
babasnn arabacs Myrtilosu parayla kandrr. Myrtilos, kraln arabasnn tekerleklerinin
vidalarn gevetince yar Pelops kazanr. Sonralar bilinmeyen bir nedenden dolay,
Pelops kendisinin Hippodameia ile evlenmesini salayan Myrtilosu ldrtmtr.
Baba Hermes, olu Arabacnn hatrasn yldzlarda yaatr.
Baka bir masala gre Arabac, Zeusu emziren keidir. Titanlardan(bkz.Aquila)
Kronos, kz kardei Rhea ile evlenir. Kehanete gre ocuklarndan biri onu ldrecektir. Bu
nedenle kars Rheann her dourduu ocuu yutarm. Buna ok zlen Rhea, son
ocuu Zeus doduu zaman gecenin karanlndan yararlanarak Girit adasndaki da
dann tepelerine gider. Zeusu oraya brakr. Gaia (yer) ocuu alr ve bir maarann
dibine saklar. Rhea, kocas Kronosa, yeni doan olu Zeus yerine bit ta kundak bezine
sararak verir. Kronos ta Zeus sanarak hemen yutar. Zeus, kei Amaltheiann stn
emerek dada byr. Zeus keiye olan gnl borcunu, onu yldzlar arasna alarak der.
Bir baka masala gre, kei Amaltheiann ok irkin ve rktc bir grn
vardr. Bu grn Titanlar bile korkuttuundan Zeus, kendisine keinin derisinden bir
pelerin yaparak dmanlarn korkutur. Zeusu koruyan bu pelerin Aegis olarak bilinir.
Auriga, kuzey yarmkrenin en parlak yldzlarndan biri olan Capellay ieren bir
takmyldzdr. Auriga genellikle bir sava arabas kullancs olarak resimlenir. Bu yldza
ilkin her kltrde pek ok efsane vardr. Gen Auriga bir elinde kam, dierinde ise biri
erkek biri dii olan iki kei tutar. Capellann anlam kk keidir. Dier dii olan kei
Zeusu emziren Amaltheiadr
i




Resim 17-1: Auriga takmyldznn gkyzndeki grnts


























i
18. DELPHINUS ( YUNUS )








Resim 18-1: Delphinus takmyldznn temsili resmi



Delphinus The Dolphin ya da Yunus, Pegasusun batsnda yer alan eski bir
takmyldzdr. Baz kaynaklarda ad Arion olarak geer. Eski alarda iki tane Arion
olduu rivayet edilmektedir.
Biri Yunan mitolojisine gre M.. 8. yzylda yaam olan mzisyen ve airdir.
Masallarda Arionun gelmi gemi en byk mzisyen olduu sylenmektedir. airler
adas Lesbosda ( Midilli Adas ) yaayan Arion, adadan ayrlp Korinthosa (Eski
Yunanistanda Atinaya 18 km. uzaklkta bir ehir) gitmi. Korinthosun yneticisi
Periandrosla dost olmu ve orann halkn da sanatyla etkilemitir. Arion sanatyla yalnz
n deil, para da kazanmtr. Bir sre sonra Korinthostan Sicilyaya (talya) gider.
Sicilyada kald sre iinde servetine servet katmtr.
Ya ilerleyince Korinthosa geri dnmek ister. Sicilyada kazand servetini
gvenli bir ekilde gtrmek gibi byk bir problemi varm. Bu yzden gvendii
Korinthoslu bir tayfa ile anlar. Ama gvendii tayfalar denize aldktan sonra Arionun
i
altnlarna ve parasna el koymay planlamlardr. Denize aldktan bir sre sonra
tayfalarn niyetini anlayan Arion, en azndan hayatn balamalar iin yalvarr. O gece
ryasnda bilgelik ve doruluk tanrs Apollonu grr. Bunu hayrl bir ey olarak
yorumlar. Tayfalar Arionu denize atmak isterlerken, onlardan son bir defa saz almasna
izin vermelerini diler. Sazn o kadar gzel ve dokunakl alm ki, Apollonun kutsal
hayvanlar olan yunuslar onu dinlemeye gelmiler. Arion ezgisini bitirince, kendini denize
atar. Dalgalar arasnda boulmak zere olan Arionu bir yunus bal srtna alp
Yunanistan kylarna gtrr.
Tanr Apollon da Arionun sazyla zerinde yolculuk ettii yunus baln
dllendirmek iin gkyzne yerletirir.
Masallarda ad geen dier Arion ise denizler tanrs Poseidon ile toprak ve rn
tanrs Demeterin (bkz. Virgo) oludur. Demeter ve Poseidonun olu Arionun, Yunus
takmyldznn mitolojik masalyla bir ilikisi yoktur.
Bu takmyldznn ismi daha ok Poseidonla ilikilidir. Deniz tanrs Poseidonun
saraynda elli tane su perisi vard. Bunlarn tmn Nereus dnyaya getirmitir. Bu yzden
bu periler Nereidler olarak bilinirlerdi. Poseidon onlarn ouna kar ilgisizmi. Bir e
bulmas gerektii zaman, aralarndan denizde yaamaya alkn olanlarndan birini e olarak
semeye karar verir. Poseidonun ilk seimi elli Nereidin ilki olan Thetistir. Poseidon
Thetisin dnyaya bir olan ocuu getiremeyeceini renir. Poseidonun evlik iin
sonraki seimi Thetisin kz kardei olan Amphitritedir. Amphitrite, Poseidonla evlenmek
istemez, Atlas dalarnn ardna kaar. Poseidon, Amphrititeyi kendisinin su alt krallna
ei olarak geri dnmesi iin ikna etmek zere ok sayda haberci gnderir. Bu grevde
baarl olan Delphinustur. Amphiritite, Delphinusun yalvarmalar sonucunda ikna olup,
Poseidonun sualt krallna, kralie olarak geri dner. Poseidon, Delphinusu
baarsndan dolay dllendirerek gkyzne takmyldz olarak alr.
Hristiyanln ilk yllarnda Delphinus, sann armh olarak da adlandrlr.





i










Resim 18-2: Delphinus takmyldznn gkyzndeki grnts




















i
19. CORVUS ( KARGA )
CRATER ( KUPA )

Apollonun kadehi diye adlandrlan Crater ( Kupa ) takmyldznn masal da bu
masal iinde anlatlacaktr.
Corvus (The Crow, Karga) eski Yunanda Raven (Kuzgun) olarak adlandrlyordu.
Apollonun kutsal kuudur. Apollon, kehanetler, bilim, mzik, iir, tp, felsefe ve hukua
olan ilgisiyle bilinir. Olympos tanrlar bir gn canavar Typhonun saldrsna uraynca,
tanrlardan biri olan Pan (bkz. Capricornus), dier tm tanrlara uyarda bulunur.
Canavardan kaabilmek iin tm tanrlar kendilerini birer hayvana dntrrler. Aphrodite
ve Eros, birer bala (bkz. Pisces) dnrken Pan da bala dnmek ister. Ama sadece
yarm bir balk olabilir. Apollon ise bir karga olmay seer.
Apollonun kargasnn bir kar tanesi kadar beyaz renkte olduu sylenir. Ancak bu
karga, Apollona baz kt haberler getirir. Ona sevgilisi Coronisin artk onu sevmedii
haberini verdiinde Apollon, ok zlr ve kzar. Kargann tylerinin rengini siyaha
dntrr.
Bir gn Apollon, Zeusa bir yardmda bulunmak amacyla, kargasna bir kupa
vererek su getirmesi iin pnara gnderir. Ancak karga pnarn yannda bulunan incir
aacn grnce can fena halde incir yemek ister. ncirler tam olgunlamam olduundan
iki- gn onlarn olgunlamalarn bekler. Bu arada Apollon kargann su getirmesini
beklemektedir. Apollon tam beklemekten vazgetii srada, karga aznda su dolu kupayla
geri dner. Apollon ok sinirlenir. Karga pnarn bir su ylan tarafndan tkandn
syleyerek af dilese de, onun yalan sylediini anlayan Apollon, kargay cezalandrr.
Kargann gzel sesini, irkin bir sese evirir. Baz masallarda Kargann renginin bu srada
siyaha evrildii sylenir.
Apollonun Corvusa verdii en byk ceza ise, onu gkyznde Craterin (Kupa)
yanna gndermek olur. Kupann hemen nndeki Su Ylan (Hydra) da kargann kupadan
su imesini engellemekle grevlidir. Bylece karga hibir zaman kupaya ulaamaz.

i


Resim 19-1: Corvus takmyldznn gkyzndeki grnts.




Resim 19-2: Crater takmyldznn gkyzndeki grnts.







i
20. CYGNUS ( KUU )
ERDANUS ( IRMAK )








Resim 20-1: Cygnus takmyldznn temsili resmi



Cygnus ve Eridanus takmyldzlar birlikte anlatlacaktr.
Mitolojide Kuu, ba tanr Zeus olarak bilinir. Zeus peri Nemesisi batan
kartabilmek iin bir kuu klnda ona yaklam ve onu elde etmitir. Zeusun bu
hareketi sonucu bir yumurta olumutu. Bu yumurta, daha sonra Sparta (Yunanistanda bir
ehir ) kraliesi Ledaya verilmiti. Yumurtadan gelecekte Troyal Helen olacak gzel bir
ocuk kmtr.
i
Baka bir masalda ise Zeusun kuu ekline girerek batan kartt kadn, kralie
Leda olarak bilinir. Kralie kocas kral Tyndareus ile beraber yaamaktadr. Zeus ve kralie
Ledann birlikteliklerinden bir yumurta (ya da iki) ortaya kmtr. Yumurtadan (veya
yumurtalardan) ikizler Kastor ve Pollluks ikmtr. kizler gkyznde Gemini
takmyldznn en parlak iki yldz olarak grlr.
Dier bir masalda ise yumurtalardan iki kz ocuunun kt sylenir. Bunlar
Helen ve Clytemnestradr. Helen ve Polluksun, Zeusun ocuklar ve lmsz olduklarna
inanlr. Kastor ve Clytemnestrann ise kralie Ledann lml ei kral Tyndareusun
ocuklar olduklarna ve lml olduklarna inanlr.
Bunlarn dnda baka bir masal daha vardr. Dnyay kuatt ileri srlen rmak
tanrs Okeanosun kz Klymene ile bilgelik ve doruluk tanrs Apollonun Phaethon
adnda bir ocuklar vardr. Phaethon arkadalarna kendisinin tanr Apollonun olu
olduunu anlatr. Arkadalar ona inanmaz ve yalan sylediini dnrler. Phaethonun
ok zldn gren annesi Klymene, onu babas Apollona gnderir. Phaethon, babas
Apollonu grmeye gider. Olunun geldiini gren Apollon bu duruma ok sevinir.
Phaethona, arkadalarn ikna etmesi iin yardm edeceine dair sz verir. Phaethon bir
sre dnr ve arkadalarn inandrmak iin babasndan Gne arabasn kullanmak iin
izin ister. Her gn Apollonun idare ettii gnein arna drt grbz at koulurdu. Bunlarn
adlar Eos, Pyrous, Ethon, Phlegondur. Yani Al at, Ak at, Parlak at, Toprak at dr.
Gne sabahleyin krmz olarak doar, yava yava beyazlar, sonra le vakti parlak
olur. Akama doru bataca srada topraa dokunur ve toprak rengini alr. Gne tanrs
sabahleyin afan pembe parmaklaryla at gk kapsndan kar, akam olunca
yorgunluunu dindirmek iin batda olan sarayna iner, orada geceler. Apollon bu teklif
karsnda arr ve olunu caydrmaya alr. nk gne arabasn kullanmak olduka
tehlikeli bir itir. Ancak Phaethon fikrini deitirmez ve babas szn tutmak zorunda
kalr. Phaethonu hem annesi hem de kz kardeleri gne arabasn kullanmas konusunda
yreklendirirler. Phaethon, arabay kullanmak iin olduka acemidir. Buna ramen arabayla
olduka uzaklara ve ykseklere doru yol almaya balar. Dou ufkunda yle bir yere gelir
ki, buras gk kubbenin en tepesidir. Arabasyla gkyznn bir ucundan dier ucuna
byk bir izgi izmeye balar. Daha bu izgi gkyznde Samanyolu olarak anlmaya
i
balar. Bu srada Dnya yzeyi soumaya balar, nk araba ok uzaklara gitmitir.
Bunun zerine arabann atlar hzla Dnyaya doru yol almaya balar. Dnya zerinde
Afrika semalarndan geerken arkalarnda braktklar yerler kavrulur. Nehirler, gller ve
tm su kaynaklar kurur. Byk bir l oluur. Asl tehlike Phaethonu ileride
beklemektedir. Phaethon bir anda byk akrebi ( Scorpio ) grr. Akrep gl kuyruuyla
arabada ba eken at sokar. Araba eskisinden daha hzl bir ekilde gitmeye balar. Tm
bu olanlardan sonra Phaethon babasn kendisini caydrmaya alma isteinin haklln
anlar. Ba tanr Zeus tm olan bitenin farkndadr. evreye daha fazla zarar gelmemesi iin
bir yldrm yollayarak Phaetonu ldrr ve vcudu dnyaya doru dmeye balar.
Arabann atlar ahrlarna geri dnerler. Phaethonun vcudu Eridanus nehrine der ve
dibe doru batar.
Eridanus, gkyznde ok uzun, dolambal bir nehir olarak betimlenir.
Takmyldznn bu uzun nehir grntsn gkyznde belirlemek zordur. Baz yazarlar
bu nehrin Nil nehrini temsil ettiini sylerler.
Phaethonun lmne ok zlen kzkardeleri tam drt ay boyunca durup
dinlenmeden aladlar. Onlarn bu hallerine acyan tanrlar, bu kzkardelere daima inleyen
ve sarslan kavak aalarna dntrdler. Aaca dnen kz kardeler, Eridanus nehri
boyunca dizilirler.
Phaethonun bana gelenleri duyan arkada Cygnus, onun cesedini bulabilmek iin
nehre girer. Cygnus Phaethonun ok yakn ve sadk bir arkadadr. Phaetonun cesedini
bulmak iin nehre ard arda dalar ve nehirde boydan boya devaml yzmeye balar. Bu
hareketleri onu nehirde yiyecek arayan bir kuuymu gibi gsterir. Daha sonra Cygnus,
arkadann acsyla lr. Tanr Apollon, Cygnusa acyarak onu gkyzne Kuu
takmyldz olarak koyar.



i




Resim 20-2: Cygnus ve Eridanus takmyldzlarnn gkyzndeki grntleri
















i
21. CANS MAJR (BYK KPEK)





Resim 21-1: Canis Majr takmyldznn temsili resmi.


Byk kpek Avcnn mehur kpeklerinden biridir. Bir masala gre, Byk
Kpek, stn yetenekli bir kpek tr olarak bilinen Laelaps trndendir. Kimsenin
yetiemeyecei kadar hzl koabilme yetenei ile nldr. Onu bir ok kii sahiplenmi
olsa da son sahibi, Atina kral Erichtoniusun( bkz. Auriga) kz Procristir. Procris ayn
zamanda Hermesin olu Cephalusun karsdr. Baz masallarda Prokrise Byk Kpein
av tanrs Artemisin yollad, bazlarnda ise Girit kral Minosun yollad
anlatlmaktadr. Girit kral, Procrise bir de sihirli mzrak hediye eder. Mzran zellii her
zaman hedefine doru yol almas ve hibir zaman hedefinden sapmamasdr. Bir av
i
srasnda, Cephalus mzra yanllkla karsna ynlendirir ve sihirli mzrak Procrisin
lmne neden olur. Cephalusa ise srgn cezas verilir.
Bir sre sonra Cephalus Yunan ehri olan Boeotiaya ( Thebeste bir ehir) gider.
Thebes ehrinde insanlara korku salan bir tilki yayormu. Bu tilki kimsenin
yakalayamayaca kadar hzl koabilen zel bir hayvandr. Cephalus, Byk Kpei
tilkinin zerine salar ve bu iki hzl hayvan sonu gelmeyen bir kovalamacaya balar. Bu
bitmeyen mcadeleye son veren Zeus olur ve her ikisini de taa dntrr. Daha sonra
Byk Kpei yldzlarn arasna gnderir.
Orionun iki kpeinden byk olan Canis Majrdr. Avcnn (Orion) hemen
nnde Tavan (Lepus) kovalar. Orionun Boa (Taurus) ile savana yardm etmek iin
orada olduunu anlatan hikayeler de vardr.




Resim 21-2: Canis Major takmyldznn gkyzndeki grnts.






i
22. OPHUCHUS ( YILANCI )
SERPENS (YILAN)





Resim 22-1: Ophiuchus ve Serpens takmyldzlarnn temsili resmi.


Ophiuchus ( Ylanc ), gne ve bilgelik tanrs Apollon ile Theseliada oturan bir
kavim olan Lapithlerin kral Peirithoosun ( Phlegyas) kz Koronisin oludur. Mitolojide
salk tanrs olarak bilinir.
Apollonun ei hakknda baz pheleri vardr. Eini izlemek iin bir karga
grevlendirmitir. O zamanlar tm kargalar beyaz renktedir. Karga Apollonun eini izler
ve einin kendisine sadk olmadn iletir. Apollon duyduklar karnda ok fkelenir ve
fkesini kargaya yneltir. Bu fkeyle kargann rengini siyah rengine dndrr. O gnden
sonra kargalarn hepsinin rengi siyah olmutur. Apollon, kardei Artemisten oklar ile,
i
Ophiuchusa hamile olan ei Koronisi ldrmesini ister. Ancak, Apollon ei lrken
piman olur. Apollon erkek kardei Hermesten olu Asclepiusu annesinin rahminden
karmasn ister. Hermes, Apollonun olunu kurtarr. Asclepius eitilmek zere yar at,
yar insan eklindeki (Kentaurlardan) Chirona verilir. Asclepius ly diriltme zelliine
sahiptir. Bu zellii ile pek ok kiiyi yaama dndrmtr. Bunlardan bazlar; at arabas
ile kaza yaparak len ve gkyznde Arabac ( Auriga ) olarak bilinen Theseusun olu
Hippolytus, Girit kral Minosun bal fsnda boularak len olu Glaucon ve akrebin
sokmas sonucu len byk avc Oriondur.
Asclepius, o kadar insan hayata dndrmtr ki, yer alt tanrs Hadesin
hkmettii ller diyarndaki nfus srekli azalmaktadr. Hades bu durumu Zeusa anlatp
ondan yardm ister. Zeus yollad bir yldrmla Asclepiusu ldrr. Olunun
ldrlmesine ok kzan Apollon intikam almak iin Zeusun tek gzl yardmclar
Cyclopeleri ldrr. Bunun sonucunda Zeus, Apollonun fkesini dindirmek iin
Asclepiusu, Ophiuchus takmyldz olarak gkyzne yerletirir.
Ylanc, saln ve iyilemenin temsilcisi olarak bilinir. Bunun nedeni baz
kltrlerde, yeniden doumun simgesinin bir ylan olmasdr. Ylann her ilkbahar
mevsiminde derisini dkp deitirmesinin onun yeniden douunu simgeledii dnlr.
Asclepius, ylann yeniden dou srrn renir. Asclepius bir ylann zerine basarak
ylann lmne neden olur. Bu srada ikinci bir ylan ortaya kar. Bu ylann aznda bir
eit bitki vardr ve bu bitki len ylan tekrar diriltir. Asclepius, bu mucizevi bitkiden
kendine alr ve ylann srrna ular.
Serpens, Ophiuchusun kollar arasndan tm bedenini sarm gibi grnr.








i



Resim 22-2: Ophiuchus ve Serpens takmyldzlarnn gkyzndeki grnts
















i
23. CORONA BORELAS ( KUZEY TACI )





Resim 23-1: Corona Borelias takmyldznn temsili resmi.


Girit kral Minos, kralie Pasipae, kzlar prenses Ariadne ve Theseus ana
karakterleri evresinde gelien bir masaldr.
Minos, Sarpedon ve Rhadamanthys, Zeus ve Europenin oullardr. kardein
by olan Minos Girit tahtna kmak isteyince, kardeler arasnda byk bir kavga
kopmu. Minos tanrlarn ondan yana olduklarn ileri srm. Bunu kantlamak iin deniz
tanrs Poseidondan bir dilek dilemi. Poseidonun denizden bir boa gndermesini
istemi. Eer tanrlar kendisinden yana iseler, dilei gerekleecekti ve denizden gelecek
boay tanrlara adayacakt. Minosun dilei yerine gelir. Denizden kpkler gibi ak bir
boa kverir. Minos, krallnn iareti saylan bu boay alr ve kardelerini ikna etmi bir
halde tahta oturur. Ama tanrlara kurban etmeye sz verdii boay kurban etmeyi
unutarak, ak boay srlerin iine damzlk olarak gnderir.
Bu duruma ok kzan Poseidon, ak boay Minosun bana bela etmi. Bir masala
gre ak boa kudurur. Kimsenin ba edemedii bir canavar halini alr. Ve sonunda Herkl
tarafndan ldrlr.
i
Baka bir hikayede, kral Minos, gne tanrs Heliosun kzlarndan Pasiphae ile
evlidir. Kralie Pasiphae, bu ak boaya, doa d bir akla tutulur ve onunla birleir.
lgna dnen Minos, boay ldrtr. Bu olaydan sonra Girit saraynn yaam karma
kark olur. Gne tanrs Heliosun tm kzlar gibi Kralie Pasiphea da bycdr. Ak
olduu boay ldrtt iin Minosu byler. Yapt by ile Minosun yatandan
akrepler, ylanlar, yanlar kmaya balar. Bu ylanlar, akrepler, apkn Minosun yatana
giren her kadn sokup ldrmekteymi. Minosun erkeklerle de ak maceralar yaad da
ileri srlr.
Bir sre sonra Pasiphae, yar boa, yar insan olan bir canavar dourur. Ad
Minotaurostur ( Minos Boas anlamndadr). Minos bu korkun yarat saklamak iin
mimar Daidalosa Labyrinthos (labirent ) sarayn yaptrr. Canavarn belli zamanlarda
beslenmesi gerekmektedir. Her defasnda yedi gen erkek ve yedi gen kzdan oluan
Atinal gen grup, canavar Minotaurosa yiyecek olarak verilmekteymi.
Bir defasnda Minotaurosa yiyecek olarak gnderilen genlerin arasnda,
Poseidon'un olu Theseus da bulunmaktaym. Kral Minosun kz Ariadne, Theseusu
grr ve ona ak olur. Prenses Ariadne, labirentte yolunu kaybedip Minotaurosa yem
olmamas iin, Theseusa bir yumak ip verir. Karlnda Theseus, kaarken, Ariadneyi de
beraberinde gtreceine sz verir. p yardmyla canavar Minotaurosu ldren Theseus,
dier genler ve Ariadneyle birlikte bir gemi alarak kaar. Naksos adasnda (Ege
denizinde bir ada) dururlar. Theseus, burada Ariadneyi terk eder. Terk etmesinin nedeni
hakknda bir ok masal vardr.
Bir masala gre, bir tanr ( arap tanrs Dionysos olduu sylenir ), Theseusu
Ariadne hakknda uyarr. Ariadnenin bir tanrya (o tanr Dionysosun kendisidir) evlenmek
zere sz verdiini ve lmllerle evlenmeyeceini syler. Bunun zerine Theseus
Ariadneyi brakarak aday sessizce terk eder.
Theseus Atinaya dnerken, zafer iareti olan beyez yelken amay unutur.
Thaseusun babas Atina Kral Aigeus ( Latince Eegeus, Franszca Egee ), olunun
yenildiini ve ldn sanarak kendini denize atar ve lr. O gnden sonra, o denize
EGE denmektedir.
i
Girit zaferi dn Theseus, Yunan lkesine (Attika) kral olur. Ve Attika lkesinde
yeni ve gzel bir dzen kurar.
Baz masallara gre Kuzey Tac, Theseusa deniz perisi Thetis tarafndan labirentte
yolunu bulabilmesi iin verilmitir. Labirentte, tataki mcevherlerin yardmyla
yolunu bulmas kolaylaacakt. Labirentten ktktan sonra, Theseus tac Ariadneye
vermitir.
Bir baka masala gre Kuzey Tac Ariadneye evlilik armaan olarak Aphrodite
tarafndan verilmitir. Ancak, tm masallarn ortak yan tacn Ariadneye ait olmasdr.
Ariadne, Theseus tarafndan terk edildii gnlerde arap tanrs Dionysos tarafndan
grlr. Dionysos ona ak olur ve evlenme teklif eder. Ancak Ariadne, Dionysosun bir
tanr olduuna inanmaz. Bunun zerine Dionysos, Ariadnenin tacn gkyzne frlatr.
Ta gkyzne ykseldii gibi zerindeki mcevherler yldzlara dnr. Bu gn
bildiimiz Kuzey Tac takmyldz oluur. Ariadne, Dionysosun tanr olduuna inanr ve
onunla evlenir.






Resim 23-2: Corona Borelias takmyldznn gkyzndeki grnts.


i
24. DRACO ( EJDERHA )




Resim 24-1: Draco takmyldznn temsili resmi


Ejderhann masal, Hesperidlerin altn baheleri ve Herkln grevlerinden
biriyle ilgilidir.
Hesperidler Gnein batt yerin perileridir. Nyks, yani gece tanras
Hesperidleri kendi kendine yaratmtr. Baz masallarda Zeus ve adalet tanras
Themisin kzlar olduklar sylenir. Baka bir masala gre dnyay omuzlarnda tamakla
grevli Atlasn kzlardr.
Hesperidlerin balca grevi, tanrlarn bahesinde altn elmalara bekilik etmektir.
Yer tanras Gaia, cennetin tanras Hera ile ba tanr Zeusa evlilik hediyesi olarak
i
verdii bu aa dnyann bat ucundaki bir baheye dikilmitir. Hera altn elma bahesini
korumas iin yzlerce baa sahip bir ejderha olan Ladonu grevlendirmitir. Herkln
grevi, bu baheden altn elma almaktr. Herkl, aaca dolanarak altn elmalar koruyan
canavar atlatmak iin bir plan yapar. Plann uygulayabilmek iin bir yardmcya
gereksinimi vardr. Bunun iin, Zeusa kar geldii iin dnyay omuzlarnda tamakla
cezalandrlm olan Atlas seer. Herkl, Atlasa eer Hesperidlerin bahesinden bir
altn elma getirirse, dnyay bu sre iinde Atlasn yerine tayabileceini syler. Atlas bu
teklifi kabul eder. Herkl, baheye zehirli oklar frlatarak Ladonu ldrr ve dnyay
omuzlarnda tarken, Atlas Hesperidlerin bahesinden altn elma koparp Herkle
getirir. Herklle konuurken bir daha dnyann ykn tamamak iin mkemmel bir
frsat ele geirdiini dnr. Herklden birka ay daha dnyay tamasn ister. Daha
sonra dnyann ykn geri alacan syler. Durumun farkna varan Herkl, Atlastan ksa
bir iin dnyay tekrar omuzlarna almasn rica eder, bylece dnyay daha rahat
tayabileceini syler. Atlas hi phelenmeden bunu kabul eder ve dnyay tekrar srtna
alr. Atlas, dnyay tekrar srtna aldktan sonra Herkl kendisine teekkr ederek oradan
ayrlr.
Hera, Ladonun lmne ok zlr ve kendisini kutup yldz yaknlarnda
gkyzne yerletirerek onurlandrr.
Bir baka masala gre, Draco, Olymposun gen tanrlar ile daha yal tanrlar
arasnda evrenin sahipliini ele geirmek iin yaplan savata, yal tanr Titanlarla savaan
canavarlardan biriydi. Savan sonuna doru Draco, sava tanras Athenaya kar gelir.
Athena, onu kuyruundan yakalayp byk bir kuvvetle gkyzne frlatr. Draco dnerek
ve yalpalayarak uar. Cennetin kubbesine arparak, vcudu gkyznde dmler haline
gelir. Draco kuzey kutbuna yakn souk blgelerde gkyzne arpt iin, vcudundaki
dmleri zemeden dondu. Draco gkyznde dmler halinde grlmektedir.




i


Resim 24-2: Draco takmyldznn gkyzndeki grnts



















i
25. COMA BERENCES (BERENSN SAI)


Berenisin Sa, gerek bir insanla zdeleen nadir takmyldzlarndan biridir.
Salarnn gzelliiyle gururlanan Msr Kraliesi Berenis, yzyllardr sregelen
geleneklere bal kalarak, erkek kardei Ptolemy III Euergetes ile evlenir. Evliliklerinden
ksa bir sre sonra Berenisin kocas Asyadaki bir savaa katlmak zere lkeden ayrlr.
Bunun zerine Berenis, tanrlara adakta bulunur. Kocas savata galip gelip, sa olarak geri
dnerse karlnda salarn keseceine dair sz verir. Ptolemy, evine zaferle dner ve
Berenis salarn keser. Kestii salarn Zephyriumda annesine ithaf edilen bir tapnaa
brakarak szn yerine getirir. Ancak, ertesi gn salarn brakld yerde olmad
grlr. Ptolemy ise gkyznde Aslann Kuyruunun yanndaki birka yldz gstererek
kaybolan salarn yldzlarn arasna katldn syler.





Resim 25-1: Coma Berenices takmyldznn gkyzndeki grnts




i
26. PERSEUS (PERSE)
CETUS (BALNA)




Resim 26-1: Cetus takmyldznn temsili resmi

Zeus, Argos kral Acrisiusun gzel kz Danaeye ak olmutur. Bir kahin,
Danaenin dnyaya getirecei bir ocuun kral ldreceini sylemitir. Kral Acrisius
kz Danaeyi yeraltnda tun kaplamal bir odaya kapatarak kehaneti nlemeye alr.
Fakat ald tm nlemlere ramen Zeus tavandaki bir delikten kendini altn yamuruna
evirerek Danaenin kucana der. Bylece Danae Perseusu dnyaya getirir. Bunu
renen Kral Acrisius, ok kzar ve Danae ile olunu bir sanda kilitleyip, onlar denize
brakr. Dalgalar sand Seriphos Adasna kartr. Kayaya vuran sandk birka gn sonra
Dictys adnda bir balk tarafndan bulunur. Dictys sand krarak aar ve Danae ile
ocuu yanna alr. Perseusu kendi ocuu gibi bytr. Balk Dictys, bu topraklarn
kral olan Polydectesin kardeidir. Yllar sonra Polydectes, Danaeyi grdnde ona ak
olur ve onunla evlenmek ister. Ancak, Perseus artk bymtr. Kral Polydectes eer
Danae ile evlenirse tahtnn tehlikeye girmesinden korkmaktadr. Bu nedenle, Perseustan
kurtulmak iin yollar aramaya balar.
i
Gnn birinde Polydectes, Pisa ehrinin kral Oenemausun kz Hippodamia ile
evleneceini aklar. Dn hediyesi olarak herkesten, at kolleksiyonuna katkda
bulunmasn ister. Ancak Perseusun ne at ne de paras vardr. Bunu ok iyi bilen kral
ondan baka bir istekte bulunur. Gorgon Medusann kafasn getirmesini ister. Polydectes,
Perseusun asla geri dnmeyeceinden emin olarak, Danae ile evlilik planlar kurmaya
balar. Polydectes, Perseusun bu ite baarl olacana inanmamaktadr. Ancak Perseus,
bunu baarrsa Medusann ba, tm dmanlar taa dntrecek bir silah olacaktr.
Gorgonlar, inanlmaz derecede irkin grnme sahip kz kardetir. Bu kzlardan
herhangi birine bakan, hemen taa dnmektedir. Kardelerden ikisi Euryale ile Stheno,
lmsz iken; nc karde Medusa lmldr. Medusa yllar nce ok gzel bir kadndr
ve salarnn gzelliiyle dillere destandr. Birgn Medusa deniz tanrs Poseidonu ok
kzdrr.Poseidon onu zeka tanras Athenann tapnana kapatr. Athena, Medusay ok
irkin biri haline getirir ve salarn ylanlara dntrr.
Perseusun tanrlarla gl ilikileri vardr ve tanrlar ona yardm ederler. Yer alt
tanrs Hades, ona grnmemesini salayacak bir giysi vermeyi teklif eder. Tanrlarn
habercisi Hermes, gkyznde byk bir hzla umasn salayacak bir ift sandalet nerir.
Ate tanrs Hephaistos elmastan bir kl teklif eder. Zeka tanras Athena ona pirinten
bir balk sunar. Bu sadece metal ksmndan Medusaya baktnda, onun kt etkisinden
korunacan syler. Perseus, bu bal giyerek Gorgon Medusa ile mcadele eder ve
sonunda onun kafasn keser. Gorgonun bedeninden Pegasus (Kanatl At) kar ve yldrm
gibi grleyerek gklere doru uar. Perseus elinde Gorgonun kafas ile Afrika zerinden
uarak geer. Libya zerinden geerken, Gorgonun kesik bandan akan kanlar yerdeki
kumlara damladnda yerden ylanlar kmaya balar. Perseus, Atlas krallnda mola
vermek ister. Ancak, kral Atlas Perseusu sarayna kabul etmez ve ona dmanca davranr.
Perseus, Atlasa Medusann ban gsterir. ri yapl, heybetli kral Atlas taa dnr.
Kuzey Afrikadaki Atlas Dalarnn byle olutuu sylenir.
Perseus yolculuuna devam ederken, Cepheus ile Cassiopeann kz Andromeday
(bkz. Andromeda) deniz kysnda bir kayaya zincirlenmi durumda grr. Cetus, Etiyopya
kral Cepheus un ei kralie Cassiopeiann (bkz. Cepheus ve Cassiopeia) kstahln
cezalandrmak iin deniz tanrs Poseidon tarafndan Etiyopyaya gnderilen deniz canavar
i
olarak bilinir. Cetus, balk ve su ylan karm bir vcuda sahiptir. Prenses Andromeda
Cetusa kurban edilecektir. Cetus, kraln gzel kz Andromedaya saldrmak zere iken
kahraman Perseus, canavar ldrr. Gkyznde Cetus, Andromeday yakalamaya alr
ama Perseus prensesi korur gibi grnmektedir. Baka bir inana gre Cetus sevimli ve
barl bir balina olarak bilinmektedir.
Perseus Seriphos adasna geri dndnde kral Polydectes onu hi iyi karlamaz.
Perseus ona Medusann ban gsterir ve kral taa dnr.
Perseusun tm maceralarnn sonunda kral Acrisiusa sylenen kehanet gerekleir.
Bir gn kral, Perseusun bulunduu bir yarmaya katlr. Perseus bir tartma karr.
Tartma izleyicilerin de katld byk bir kavgaya dnr. Kavga srasnda Acrisius
bana yedii darbe ile lr.
Baka bir masalda; Kral Acrisius lmnn, bir disk atma yarmasnda Perseusun
frlatt diskin kraln kafasna gelerek gerekletii sylenmektedir. Perseus ldrd
adamn dedesi olduunu renince ok zlr. Argos lkesinin tahtna kmay kabul
etmez. Tirynse kral olan akrabas Megapenthese Argosu verip kendisi Tiryns kral olur.
Kahraman Perseus ve kars Andromeda ldklerinde tanrlar tarafndan gkyzne
yldzlar arasna alnrlar.



Resim 26-2: Perseus ve Cetus takmyldzlarnn gkyzndeki grnts


i
27. PEGASUS (KANATLI AT)





Resim 27-1: Pegasus takmyznn temsili resmi


Pegasus (Kanatl At), Perseus Medusay (Bkz. Perseus) ldrd zaman
Medusann bandan darya uar. Pegasus, zeka tanras Athena tarafndan Korinthos
ehrinin kral Glaukosun olu Bellerophona verilir. Pegasusun Bellerophona
verilmesinin nedeni Khimaira adndaki bir canavarla savamaya gidecek olmasdr. Bu
canavar azndan ate saan, aslan bal, kei gvdeli ve ylan kuyruklu bir yaratktr.
Bellerophon, kanatl at Pegasusa binerek canavarn azndan fkran alevlerin
yetiemeyecei kadar yksee kar. Havadan saldrarak ucu kurun ve demirden yaplm
uzun mzran Khimairann enesine saplar. Canavarn nefesi kurunu eritir. Eriyen
kurun canavarn boazndan akarak lmne neden olur.
Bellerophon, Pegasusa binerek tanrlarn evi Olymposa gitmek ve lmszler arasna
katlmak ister. Bellerophon tanrlarn da Olymposn tepesine ykselmeye alrken Zeus
bir at sinei gnderir. At sinei Pegasusu srnca atn can yanar. Pegasus ldrm gibi
i
uarken Bellerophon yere der ve yapt kstahlk nedeniyle lecei gne kadar
insanlarn yaklamaktan ekindii kr, sakat biri olarak yaar.
Pegasus ise yldzlarn yanna kadar ykselir. Zeus, Pegasusu yere indirmez ve yldzlar
arasna yerletirir.




Resim 27-2: Pegasus takmyldznn gkyzndeki grnts














i
28. URSA MNOR ( KK AYI )
URSA MAJOR ( BYK AYI )




Resim 28-1: Ursa Major takmyldznn temsili resmi


Burada Ursa Major ve Ursa Minor takmyldzlar birlikte anlatlmaktadr. Ursa
Major ismi Callistodan gelmektedir. Arcadia (Yunanistann gneyindeki Pelops adasnn
dalk blgesidir.) kral Lycaonun kz olan Callisto avcla dkndr. Av tanras
Artemis, Callistoyu ilk genlik alarndan itibaren grevlileri arasna alr.
Artemis, Apollonun kzkardeidir. ocuklarn doumlarn, bebeklerin korunmasn
ve beslenmesini gzeten tanradr. Tanralar dnyasnn rahibesidir. Gen Nymphleri
yetitirirdi. Ba rtl, yani gelin anlamna gelen Nymphler, krlarda, sularda, ormanlarda
yaayan tanrsal varlklarn dii olanlarna verilen isimdir. Eski yunan inanna gre btn
dnya Nymphlerle doludur. Nymphler Artemisle birlikte avlanrlar, arap tanrs
Dionysosla elencelere katlrlar. Gne ve gzel sanatlar tanrs Apollon ile tanrlarn
habercisi Hermese refakat ederlerdi. Artemis yanna kabul ettii gen kzlardan sadakat
yemini yapmalarn isterdi. Bu yeminle gen kzlar, dnya nimetlerinden uzak
i
duracaklarna sz verirlerdi. Callistoda bu kzlardan biridir ve bir sre sonra Artemisin en
gzde grevlisi olmutur.
Zeus bir gn Callistoyu ormanda uyurken grr ve ona ak olur. Zeus, Artemisin
klna girerek Callistonun yanna gider. Callisto ba tanry Artemis sandndan ondan
ekinmez ve iyi karlar. Bu birlikteliin sonucunda Callisto hamile kalr ve Arcas adnda
bir olan ocuu dnyaya getirir. Bunu farkeden Artemis, szn tutmayan Callistoyu bir
ayya evirir (Zeusun kars Herann kskanlndan Callistoyu ayya evirdii de
dnlmektedir.) Callisto, artk avclarn peinden kotuu bir avdr.
Uzun yllar sonra Callisto, ormanda olu Arcas ile karlar. Annesini tanmayan
Arcas, bu av karmak istemez ve onu vurmaya karar verir. Tam bu srada Zeus, araya
girer ve Arcas yutan, Callistoyu ise cennete uuran bir hortum gnderir. Callisto,
gkyznde Byk Ay olarak belirir, Arcas da Kk Ay olarak gkyzndeki yerini alr.
Bu konuyla ilgili baka bir yk ise yledir : Zeusun annesi Rhea, babas ise
Kronostur. Bir kehanete gre Kronosun oullarndan biri onu tahttan indirecektir.
Bu durumdan hi honut olmayan Kronos, areyi her doan ocuunu yok etmekte bulur.
Doar domaz ocuklarn yutmaktadr. Kronos, Zeus doana kadar pek ok ocuundan
bu ekilde kurtulmutur. Ancak Zeus, annesi sayesinde hayatta kalabilmitir. Zeus
doduunda annesi Rhea, onun kundak bezinin iine bir ta koyar ve Kronos da bir
ocuunu daha yok ettiini sanarak ta yutar. Rhea, bebei Girit Adasna karr. Burada
Dikte Maarasnda birer su perisi olan da ile Adrasteia, Zeusa bakclk yapar. Maara,
Giritli askerler tarafndan korunur. Yllar sonra Zeus bydnde babas Kronosa kar
galip gelir ve ondan yuttuu btn ocuklarn tekrar kusmasn ister. Bu ocuklarn hepsi
ileride gen tanrlarn liderleri olup evrenin ynetimini Titanlarn elinden alrlar.
Mitolojide da Kk Ay, Adrasteia ise Byk Ay olarak geer. Ancak, bu su
perilerinin nasl ayya dntkleri bilnmemektedir.





i








Resim 28-2: Ursa Major ve Ursa Minor takmyldzlarnn gkyzndeki grnts












i
29. ORION





Resim 29-1: Orion takmyldznn temsili resmi


Orion, olduka eski ve kkl bir takmyldzdr. Smerler tarafndan Uru-anna ya
da cennetin olarak kabul edilirdi. Ayrca byk Smer kahraman Gilgamesh olarak da
bilinir.
Mitolojiye gre Orion, deniz tanrs Poseidon ve Girit kral Minosun kz Euryalenin
oludur. Orion olduka iri csseli, dev saylabilecek bir yapya sahiptir ve ok gzel bir
yz vardr. Babas Poseidon Oriona deniz zerinde yryebilme becerisi vermitir.
Gkyznde Orion, bir elinde krlmaz bir sopa, dier elinde ise bir aslan derisi tayor
olarak tasvir edilir. Orionun ba kadnlarla ok derde girmitir. Kral Oinopionun (arap
iici demek olan Oinopion, Dionysos ile Arianenin oludur ve Sakz adas kraldr.
i
Adallara krmz arap yapmay retmitir) kz Meropeye kur yapm, baarl
olamamtr.

Ertesi gn fazla iki ierek sarho olmu, bir hata yaparak Meropeye saldrmaya
kalkmtr. Bunun sonucunda Kral Oinopion, Orionun gzlerini kr etmitir. Daha sonra
Orion, demir tanrs Hephaistosun eki seslerini dinleyerek ona ulam ve ondan yardm
istemitir. Hephaistos ona dnyann dousuna gitmesini ve doan gnein iyiletirici
nlar yzne vurunca gzlerinin yeniden greceini syler. Orion douya Lemnos
adasna gider ve tekrar grme yeteneini kazanr.
Mitolojiye gre Orion, bir akrep tarafndan topuundan sokularak ldrlmtr.
Burada akrep, Scorpio (Akrep) takmyldz olarak bilinir. Baz yklere gre akrep Yer
tanrs Gaia tarafndan, bazlarnda ise av ve Ay tanras Artemis tarafndan, yeryzndeki
hayvanlarn ounu avlad iin Orionu ldrmek zere yollanmtr. Baka bir masalda
ise, Orionun av tanras Artemise kar uygunsuz davranlarda bulunur. Bu yzden
akrebin, Artemis tarafndan Orionu ldrmesi iin yolland sylenmektedir. Orion ve
Scorpio, gkyznde birbirlerine zt ynlerde bulunurlar. Biri doarken biri batmaktadr.
Bu sayede onlarn bir daha savamasnn engellendiine inanlr.
Orion, akrep tarafndan zehirlendikten sonra salk tanrs Asclepius (Gkyznde
Ophiuchus takmyldz olarak bilinir) tarafndan tekrar yaama dndrlr.
i
Orionun lm hakknda bir baka masal daha vardr. Orion ve av tanras Artemis
evlenmek zere nianlanmlardr. Ancak Artemisin erkek kardei Apollon bu evlilie
kar kmaktadr. Apollon, Artemise kt bir oyun oynamtr. Artemis ok iyi bir
okudur. Apollon bir gn Artemisle denizde ok uzakta grnen bir karalty vurup
vuramaya konusunda iddiaya girmitir. Artemis, tek atta hedefi kolaylkla vurmutur.
Ancak, vurduu hedefin nianls Orion olduunu renince ac iinde kalmtr. Bu
olaydan sonra Ay tanras Artemis yaama olan balln kaybetmi ve iindeki acy
dindirememitir. Bu nedenle, Ay bu kadar souk ve hayat iermeyen cansz bir yerdir.
Artemis, Orionun bedenini gmten yaplm Ay arabasna koyarak kendi elleriyle
gkyzne tamtr. Artemis nianls Orionun yldzlarnn, bulunduu blgedeki en
parlak yldzlar olmas iin zel olarak karanlk bir blge semitir.








Resim 29-2: Orion takmyldznn gkyzndeki grnts
i
30. HERCULES (HERKL)







Resim 30-1: Hercules takmyldznn temsili resmi


Yunan efsane kahramanlarnn en byklerinden biridir. Roma mitolojisinde Herkl
adyla tannr. lml bir prenses olan Alkmene ile Zeusun oludur. ok gl olan
Herakles(Hercules) insann doaya kar savama ve direnme gcn simgeler. Doann
insann bana sard felaketlerin stesinden gelerek insanla yardm ettiine inanlr.
Fakat Alkmene Zeustan hamile kalnca, kskan Hera almak iin frsat kollamaa
balar. yle bir oyun kurar: Perseus soyundan doacak ilk ocuun, btn insanlara
egemen olmas iin Zeustan sz alr.
O srada Persues soyundan Sthenelosun kars yedi aylk hamiledir. Hera
Alkmenenin doumunu geciktirip, Sthenelosun karsnn nce dourmasn salar.
i
Bylece Persues soyundan doan ilk ocuk Herakles(Hercules) deil, Sthenelosun olu
Eurystheus olur. Bunun sonucu olarak da Herakles(Hercules), yaam boyunca yeteneksiz
Eurystheusa boyun eecektir.
Zeusun kskan kars Hera, Heraklesin doduunu duyduu zaman ok kzar ve
henz beiinde yatarken ldrlmesi iin iki ylan gnderir. Ama Heracles bebek iken bile
yle gldr ki, ylanlar elleriyle boar. Heracles iyi bir eitim grr, gl bir sava ve
keskin bir nianc olur. Ne var ki, Herann ona olan dmanl srmektedir. Bir gn
Herann etkisiyle bir delilik nbeti geiren Herakles karsn ve ocuklarn ldrr. Bu
korkun suun cezas kral Eurystheusun belirleyecei on iki grevi yerine getirmektir.
Heraclese verilen ilk i Yunanistandaki Nemea blgesine korku salan azgn aslan
ldrerek postunu almaktr. Heracles hayvan kollar arasna alarak elleri ile boarak
ldrr. Sonra Hydra adl dokuz bal bir canavar ldrmeye gnderilir. Canavarn zehir
saan balarn bir bir koparr ve lmsz olan ban da kocaman bir kayann altna gmer.
Daha sonra altn boynuzlu geyii ve Erymanthos Dandaki yaban domuzunu yakalayan
Heraclesin beinci grevi kral Augiasn bin srnn barnd ahrlar temizlemektir.
Heracles iki rman yataklarn deitirip sularn oradn geirerek, kullanlamaz durumdaki
bu ahrlar birgnde temizlemeyi baarr. Sonra insan eti ile beslenen Stymphalos kularn
ldrr. Girit halkn alkla kar karya brakan Beyaz Boay ve insan eti yiyen kral
Diomedesin atlarn yakalar. Dokuzuncu grevi sava Amazon kraliesi Hippolytenin
byl kemerini getirmektir. Heracles kemeri almak iin Amazonlar kraliesini ldrr.
Bundan sonra Heraclese Atlas Okyanusundaki Dev Geryoneusun srlarn getirmesi
sylenir. Buraya ulamak iin bir da yararak Cebelitark Boazn aar. Boazn her iki
kenarndaki kayalar bu efsaneden dolay Herakles Stunlar olarak adlandrlr. On birinci
grevi ejderhann koruduu aata yetien altn elmay ele geirmektir. On ikinci grevi
ise Kerberos adl bal kpei yakalamaktr.
Heracles bu grevlerin hepsini baaryla yerine getirdikten sonra altn postu arayan
Argo gemicileri ile birlikte yolculua kar(Bkz. Aries).
Heracles daha sonra, ileride lmne neden olacak Aitolia (Yunanistan da Korinthos
Krfezinin kuzeyine den bir blgenin eski addr) Kral Oeneusu kz Deianeira ile
evlenir. Heracles kars Deianeiraya saldran insan bal at olan Nessos adndaki bir
i
Centauru ldrr. Nessos lrken Deianeiraya kendi kanyla slanm gmleini verir ve
Heracles onu bir gn brakrsa bu gmlein kocasnn sevgisini geri getireceini syler.
Heracles bir gn gerekten karsn brakr. Deianeira da ona gmlei gnderir. Nessosun
kan zehirli olduundan, lmsz Heracles gmlei giyer giymez acyla kvranmaya balar.
Aclarn dindirmek iin Heracles kendini yakar. lml vcudu yanp kl olurken,
Heracles Olympos Dann doruklarna ykselir. Zeus olunu yldzlarn arasna gnderir.






Resim 30-2: Hercules takmyldznn gkyzndeki grnts









i
IV. SONU


Gkyz ilk alardan gnmze kadar tm insanlarn ilgi oda olmutur. lkel
insanlar, gkyzn korku ve beklentilerinin kayna olarak grm, yldzlarn ortaya
klarna gre geleceini belirlemeye almlardr. Gkyzn, kendi kltrlerindeki
tanrlar ve kahramanlarla donatmlardr. Gemite, yaamn ve lmn anlamn ifade
etmek iin kullanlan bu isimlendirmeler, gnmzde ho ve ilgi ekici masallardr.
Mitolojik yklerdeki balantlar sayesinde, takmyldzlarn gkyzndeki yerlerini
belirlerken, ayn zamanda evrelerindeki komu takmyldzlar hakknda da bilgi sahibi
olmak mmkn olabilir.
Gkyznde Hercules (Herkl) takmyldz, bir aya Dracoda (Ejderha) olan diz
km bir adam olarak betimlenmitir. Serpens (Ylan) takmyldz, Ophiuchusun
(Ylanc) kollar arasnda bedenini sarm gibi grnr. Scorpius (Akrep) ile Orion iki azl
dman gkyznde birbilerine zt yerlerde bulunurlar. Bu iki takmyldz birbirini kovalar
gibi grnmektedir. Cepheus (Sefe) ve ailesi kutup yldz civarnda birbirlerine yakn
konumlarda bulunurlar. Bir anne ve olunu temsil eden Ursa Major (Byk Ay) ve Ursa
Minor (Kk Ay) takmyldzlar, Zeus tarafndan hi batmayacak ekilde gkyzne
koyulmulardr.
Bu almada, kuzey yarmkreye ilikin mitolojik ykleri olan takmyldzlarn
masallarnn yan sra, takmyldzlarn temsili resimleri ve bugnk gk haritalarna da yer
verilmitir.








i
V. KAYNAKA

1. Aiskhylos, H. 1964. Agamemnon. MEB Yaynlar, 69, 5, 8, 16, stanbul.
2. Ana Britannica. 1992. Andromeda, Virgo, Aries, Aquarius, Cygnus, Pegasus, Perseus.
Ana Yaynclk, 2, 3, 13, 14, 17, 74, 140, 401, 418, 486,538, 560, stanbul.
3. Can, . 1997. Klasik Yunan Mitolojisi. nklap Yaynevi, stanbul.
4. Cmert, B. 1999. Mitoloji ve konografi. Ayra Yaynevi, Ankara.
5. Erhat, A. 1989. mitoloji Szl. Remzi Kitabevi, stanbul.
6. Euripides, J. 1964. Helene. MEB Yaynlar, stanbul.
7. Gayley, C. 1939. The Classic Myths.Xerox College Publishing, Massachusetts.
8. Halikarnas, B. 1989. Hey Koca Yurt. Bilgi Yaynlar, 23, 24, 25, 252, Ankara.
9. Hamilton, E. 1997.Mitologya. Varlk Yaynlar, stanbul.
10. Hlderlin, F. 1965. Hyperion. MEB Yaynlar, 42, 71, stanbul
11. zel, M.E ve Sayga, T. 1997. Gkyzn Tanyalm. TBTAK Popler Bilim
Kitaplar, 5, 47, Ankara
12. Walther, K. 1976. Antik Felsefe Metinler ve Aklamalar. stanbul niversitesi
Edebiyat Fakltesi Yaynlar, 10, stanbul.
13. http://www.astro.wisc.edu/~dolan/constellations/extra/constellations.html
14. http://www.astronomical.org/pasmenu.htm
15. http://www.dibonsmith.com/stars.htm
16. http://einstein.stcloudstate.edu/Dome/constellns
17. http://www.emufarm.org/~cmbell/myth.html
18. http://library.thinkquest.org
19. http://www.7.ewebcity.com/myth/mitolojik.htm






i






























i

i