NAAT TEKNOLOJS

SES YALITIMI

2013

NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................................2 GR ......................................................................................................................................................2 1. SES YALITIM MALZEMELERN UYGULAMAYA HAZIRLAMAK .........................................2 1.1. Tanm ..........................................................................................................................................2 1.2. Ses Yaltm Malzemeleri .............................................................................................................5 1.2.1 Bina ve Tesisatlarda Kullanlan Ses Yaltm Malzemeleri ...................................................6 1.2.2 Grlt ve Cam ....................................................................................................................9 LME VE DEERLENDRME ................................................... Error! Bookmark not defined. RENME FAALYET2 .................................................................................................................11 RENME FAALYET2 .................................................................................................................11 2. SES YALITIM MALZEMESN YZEYE UYG ULAMAK..........................................................11 2.1. Ses Yaltm ...............................................................................................................................11 2.1.1. Tanm ...............................................................................................................................11 2.1.2. Amac ................................................................................................................................11 2.1.3. Kullanld Yerler ............................................................. Error! Bookmark not defined. 2.2. Binalarda Is Yaltm Uygulamalar .........................................................................................11 2.2.1. Duvarlarda Is Yaltm ......................................................................................................11 LME VE DEERLENDRME ................................................... Error! Bookmark not defined. UYGULAMA FAALYET- 2 ........................................................ Error! Bookmark not defined. MODL DEERLENDRME ............................................................. Error! Bookmark not defined. LME VE DEERLENDRME ...................................................................................................79 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................... Error! Bookmark not defined. NERLEN KAYNAKLAR ................................................................ Error! Bookmark not defined. KAYNAKA ........................................................................................................................................80

RENME FAALYET1
KLAMALARR

1. SES YALITIM MALZEMELERN UYGULAMAYA HAZIRLAMAK

1.1. Tanm
nsan kulanda iitme duyusunu uyaran, titreim yapan bir kaynan hava basncnda oluturduu dalgalanmalarla meydana gelen ve titreimin yaylma dorultusunda boyuna dalgalanmalar ile yayld fiziksel olaya ses denir. Sesin yaratlmas ve duyulmas iin bir ses kayna, sesin ierisinden geecei bir ortam ve bir alc gerekir. Temel olarak ses bir nesnenin titremesi ile oluur. Bu titreim hareketi basn dalgalar eklinde hava ierisinde yaylr. Hava partikllerinin hareketlerinden meydana gelen basn dalgalanmalar (art ve azallar); kulak ierisinde oluan titreimler vastasyla beyine iletilerek insanlar tarafndan alglanr. Ses dalgalar; farkl ortamlarda farkl hzlarda yaylr. Gaz ortamlarda sesin yaylma hz; scaklk ve bal neme gre deiir. Sesin yaylma hz; kat ortamlarda, gaz ortamdan daha fazladr. rnein ses dalgalarnn havadaki yaylma hz 344m/s iken suda 500m/s, betonarme bir elemanda ise 3000-3500m/sdir. Fiziksel olarak ses; titreim hareketi dorultusunda boyuna basn dalgalar ile enerji aktarmdr. Ses dalgalarnn saniyedeki titreim saysna frekans denir. Birimi Hertz (Hz) dir. Frekans ne sklkta hava molekllerinin titretiini ifade eder. Bir titreim iin geen sreye ise periyot denir. Birimi saniye (sn.)dir.

ekil 1: Sesin Fiziksel Tanm

ki skma veya iki geveme blgesi arasndaki mesafeye dalga boyu denir. Birimi metre(m)dir. Dk frekansl sesler uzun dalga boylarna sahiptir ve bas ses olarak alglanrlar. Yksek frekansl olan tiz seslerin ise dalga boylar olduka ksadr.

ekil 2: Dalga Boyu

Titreim nedeni ile meydana gelen maksimum basn art veya dne genlik denir. Birimi metre(m)dir. Bir piyano tuuna daha hzl vurulursa tel daha fazla titreir ve sesin genlii artar. Ses daha kuvvetli veya greceli olarak grltl alglanr. Yaylm dorultusuna dik birim alandan aktarlan ses enerjisi miktarna ise ses iddeti denir. Birimi W/m2dir. Ses yaylmas srasnda deien atmosferik basncn referans ses basncna (20Pa) gre farkna ses basn seviyesi denir. Ses basn seviyesinin birimi desibel (dB)dir. nsan kulann en hassas olduu orta ve yksek frekanslara gre esas alnan ses basn seviyesinin birimi dB(A)dr. Ses Basn Seviyesi dB(A) 140 100 80 70 50 40 35 25 15 Ses kayna ve konumu Kalk halinde jet ua 25 m mesafede Otomobil klakson sesi 3m mesafede alar saat zili 1m mesafede 50km/h hzda giden otomobilin ii Normal konuma 1 m mesafede Sakin oturma odas Geceleyin yatak odas Trafikten uzak krsal ortam Yayn stdyosundaki arka plan grlts

Tablo 1: Ses kaynaklar iin ses basn

zellikle kentlemenin plansz yrd blgelerde, grlt insan salna ve konforuna zarar veren etkenler arasndadr. evredeki bir fabrikann kard rahatsz edici sesler, havaalan evresindeki yerleim blgesinde duyulan iddetli grlt, satc sesleri, trafik sesleri, komudan gelen konumalar insanlar tarafndan farkl dozlarda grlt olarak alglanarak, rahatsz edici olabilir. Konforumuz asndan istenmeyen, rahatsz edici bir durum olan grlt, verdii bu rahatszln yan sra bireyler zerinde, psikolojik, fizyolojik ve performans ynnden olumsuz etkiler de yaratr. Grlt, davran bozukluklar, alma verimindeki d, duyma kayplar, kulak nlamalar ve baz psikolojik hastalklarn nedeni olabilir.

Aratrmalar, srekli 55 dB mertebelerindeki grltnn, sinirlilik, saldrganlk ve uyku dzensizlikleri yarattn gstermektedir. Uzun sreler yksek grlt dzeyi ile kar karya kalndnda beyin adrenalin salglayarak, vcut savama konumuna gemekte ve sonuta psikolojik sorunlar ve hipertansiyon gibi rahatszlklar ortaya kabilmektedir. stelik grlt sonucu oluan iitme kayplarnn ilala veya cerrahi bir mdahale ile tedavisi bulunmamaktadr. Danimarkann Schiprol Havalimannn kalk ve ini gzerghlarnda yaplan bir aratrma, 10 yl iinde kalp rahatszlklarnn iki katna ktn, uyku hap kullanmnn ise yzde 20 ile yzde 50 arasnda arttn gstermitir. Ayrca grlt neticesinde fabrika vb. endstriyel tesislerde alanlarn verimi derek, dikkatleri dalr ve bunun sonucunda i kazalar meydana gelir. Benzer bir etki, eitim gren renciler zerinde de grlr. Grltye maruz kalan renciler dikkatleri dalarak konsantrasyonlar bozulduu iin, verilen bilgileri verimli bir ekilde anlayamaz. Baz alanlarda ise, dk ses seviyesi, iin en nemli gereklerinden biridir. Radyo yaynclnda ve mzik stdyolarnda arka plan sesinin dk olmasnn gerekmesi, hastanelerde hastalara sessiz ve huzurlu ortam salanmas, okullardaki snflarn evre grltlerinden arndrlmas, bina yapm aamasnda zlmesi gereken sorunlardr. Ses veya grlt; gazlar, kat maddeler ve sv ortamlarda titreimler yaratarak yaylan bir enerji trdr. Yaplarda ses iletimi temelde iki yolla meydana gelir; 1-) Hava douumlu ses iletimi 2-) Darbe kaynakl ses iletimi Hava douumlu ses iletimi: Ses dalgalar hava ierisinde hareket ederek ulatklar yap elemannn titremesine neden olur. Titreimler yap eleman ierisinde ilerleyerek veya yap elemannda bulunan eitli boluklardan geerek ses kaynana komu olan hacme iletilir. Tipik hava douumlu ses iletimine rnek olarak konuma, mzik dinleme vb. faaliyetler verilebilir. Darbe kaynakl ses iletimi: Bir nesnenin yap elemanna (duvar, tavan veya deme) arpmas sonucu, yap elemannn her iki yzeyi de titreerek ses dalgas retir ve darbenin olduu hacmin dndaki dier hacimlere ses iletilir. Tipik darbe kaynakl ses iletimine rnek olarak ayak sesleri, zplama, eyalarn drlmesi, srklenmesi vb. faaliyetler verilebilir. Yaadmz konut, okul, iyeri vb. binalar ile evreyi istenmeyen seslerden yaltarak grltnn zararl etkilerinden koruyarak gerekli konfor koullarn oluturmak; jeneratr, hidrofor, kalorifer vb. grltl mahalleri yaltarak evreye yaydklar grlty azaltmak amac ile yaplan uygulamalara ses yaltm denir. Ses yaltm, temel olarak grltnn insan zerinde oluturaca zararl etkileri en aza indirmek iin alnacak nlemleri kapsar. Ses yaltm ve akustik dzenleme kavramlar birbirileri ile kartrlmamaldr. Ses yaltm ise, yap elemanlar aracyla iletilen seslerin miktarlarn azaltmak iin yaplan ilemdir. Akustik dzenleme, konferans salonlar, derslikler, konser salonlar gibi kapal ortamlarda yansma sresinin dzenlenmesidir. Ses yaltm uygulamalarnda ses kayna

ounlukla uygulamann yaplaca hacmin dndadr. Akustik dzenleme uygulamalarnda ise ses kayna dzenlemenin yaplaca hacmin ierisindedir.

1.2. Ses Yaltm Malzemeleri

Kat cisimler ktleleri ile ses geiine kar diren gsterirler. Yap elemanlarnn ktleleri arttka (arlatka) titreerek ses iletmeleri zorlar. Bu sebeple; t emel olarak birbiriyle temas halindeki iki hacim arasnda ses geiinin azaltlmas iin hacimlerin arasndaki ortak yzeyin mmkn olduunca arlatrlmas gereklidir. Bu prensip Ktle Kanunu olarak adlandrlr. Buna karlk yap elemanlarnn ktlelerinin arttrlmas; binann arlamasna ve kullanm alanlarnn azalmasna neden olur. Dolaysyla yap elemannn kalnlk ve younluklar belirli bir deere kadar arttrlabilir ve bu sebeple ktle prensibine dayanan detay zmlerinin kullanmlar snrldr. Bitiik iki hacmin arasndaki yap elemannn titreerek ses geiine neden olmamas iin izlenebilecek dier yntem ise ortak yap elemannn birbiri ile temas etmeyecek ekilde iki katmandan oluturularak blnmesi ve araya yay grevi grecek ses yutucu malzemelerin yerletirilmesidir. Bylelikle birinci katmandan ksmen geebilen ses dalgalar ses yutucu malzemeye ierisinden geerken byk lde yutulur ve ikinci katmannn da ktlesinden kaynaklanan dirence maruz kalarak ses geii azaltlr. Bu prensip Ktle Yay Ktle Kanunu olarak adlandrlr. Hava douumlu seslerin iletiminin ktle-yay-ktle prensibi ile azaltlmas iin; iki ktle arasnda yay grevi gren ses yutucu malzemelerin bnyelerinde, havann geebilecei boluklar bulunmaktadr. Hava douumlu sesler; ak gzenekli yapya sahip olan ses yutucu malzemelere nfuz ettiklerinde, bu i boluklara doru ilerler. Ses enerjisinin bir ksm; bu boluklarda ilerlerken srtnme ve malzemelerdeki kk elyaflarn titreimi nedeniyle s enerjisine dnerek kaybolur. Ses dalgasnn malzeme bnyesine ald yol arttka (malzeme kalnl) yutulan ses enerjisi de artar. Bu tr rnlere cam yn, ta yn, sngerler, yumuak poliretan kp, ahap yn rnek olarak verilebilir. Bir cismin bir yzeye arpmas ile oluan darbe kaynakl sesler; kat ortamdaki molekllerin titremesine neden olarak ses iletimine neden olurlar. Darbe kaynakl seslerin bina ierisinde yaylmasnn ktle-yay-ktle prensibi ile nlenmesi iin; darbenin meydana geldii ortamdan sesin titreim yoluyla dier kat yap elemanlarna aktarmnn nne geilmesi gerekir. Bu amala darbenin meydana geldii ortamn dier yap elemanlar birbirinden ayran belirli miktarlarda snebilen elastik yapsyla yay grevi gren ses yutucu malzemeleri kullanlr. Bu tr rnlere polietilen kp rnek olarak verilebilir. Malzemelerin frekanslara bal olarak ses yutma performanslar ses yutuculuk katsays ile ifade edilir. Gelen ses bir yzeye arptnda sesin bir ksm yanstlr, malzeme ierisinden geen ksm ise iletilir. Ses enerjisi malzeme ierisinden geerken hcreler ierisindeki diren ve srtnme nedeni ile s enerjisine dnerek ksmen yutulur. Ses yutuculuk katsays; gelen ses enerjisinin s enerjisine dntrlme orandr. Teorik olarak ile gsterilir ve deeri 0-1 arasnda deiir. Yksek deerine sahip olan malzemeler ses yutucu, dk deerine sahip malzemeler ses yanstc zellie sahiptir.

Ak gzenekli yapya sahip olan ses yaltm malzemelerinin yutuculuk katsaylar orta ve yksek frekanslarda fazla, dk frekanslarda ise azdr. nce tabakalar yalnzca orta ve yksek frekanslarda etkilidir. 100 Hzin altnda frekanslara sahip ses dalgalarnn etkin bir ekilde yutulmas iin; ya ok kaln bir tabaka gzenekli bir malzeme kullanlmal ya da arkasnda hava boluu braklmaldr.
Gelen Ses

Yutulan Ses

letilen Ses Yansyan Ses

Gelen ( Yansiyan letilen) Gelen

ekil 3: Sesin Yutulmas

1.2.1 Bina ve Tesisatlarda Kullanlan Ses Yaltm Malzemeleri

Camyn: norganik bir hammadde olan silis kumunun, yksek basn altnda 1200 C - 1250 C de ergitilerek, ince eleklerden geirilip elyaf haline getirilmesi sonucu oluturulan ak gzenekli bir malzemedir. Darbe sesi ve hava doumlu seslerin yaltmnda kullanlan ve A snf yanmaz olan camyn; gnein mor tesi nlarndan etkilenmez. Ses yaltm uygulamalarnda; cam tl veya kraft kad kapl ilteler ve zel kaplamal (PVC, Dekoratif Cam Tl gibi) veya kaplamasz camyn levhalar kullanlabilir.

ekil 4: Camyn Frekanslara gre deerleri Malzemeler Camyn 32kg/m (d=50 mm)
3

125 0,20

250 0,65

500 0,95

1000 0,90

2000 0,80

4000 0,85

Tablo 2: Camynnn frekanslara bal ses yutma katsaylar

Tayn: norganik bir hammadde olan bazalt ve diabez talarnn 1350-1400C scaklklarda, ince eleklerden geirilip elyaf haline getirilmesi sonucu oluturulan ak gzenekli bir malzemedir. Darbe sesi ve hava doumlu seslerin yaltmnda kullanlan ve A snf yanmaz olan

tayn; gnein mor tesi nlarndan etkilenmez. Ses yaltm uygulamalarnda plak veya al levha ile kompozit olarak retilen zel tayn levhalar kullanlr.

ekil 5: Tayn Frekanslara gre deerleri Malzemeler Tayn 90kg/m (d=50 mm)
3

125 0,20

250 0,65

500 0,95

1000 0,90

2000 0,80

4000 0,85

Tablo 3: Taynnn frekanslara bal ses yutma katsaylar

Ahap yn (WW): Ahap talann belirli bir balayc ile sktrlarak levha halinde deiik younluklarda 460-650kg/m3 retilen ak gzenekli bir yaltm malzemesidir. Hava doumlu seslerin yaltmnda kullanlan ve yangna tepki snf B-s1 d0 olan ahap yn; gnein mor tesi nlarndan etkilenmez.

ekil 6: Ahap yn Frekanslara gre deerleri Malzemeler Ahap yn (d=35 mm) 125 0,36 250 0,59 500 0,57 1000 0,52 2000 0,71 4000 0,83

Tablo 4: Ahap ynnn frekanslara bal ses yutma katsaylar

Yumuak Poliretan Kp: Poliretan kp; poliol ile ona uygun izosiyanatn belirli oranlarda kartrlarak elde edilen elde edilen karmn bir kabartc yardmyla kalp ierisinde genletirilmesi ile retilirler. Kabartclar ya poliol sisteminin ierisinde nceden katlr veya uygulama srasnda kartrlr. Kabartc miktar arttrlarak daha fazla genlemenin

salanmas ile dk younluklu yumuak poliretan kp elde edilir. Hava ve kat douumlu seslerin yutulmasnda kullanlan poliretann yangna tepki snf D, E veya Fdir. Poliretan gnein mor tesi nlarna kar hassastr.

ekil 7: Yumuak Poliretan Kp Frekanslara gre deerleri 125 250 500 1000 2000 4000 Yumuak Poliretan Kpk 0,08 0,12 0,28 0,60 0,84 0,78 (d=40 mm) Tablo 5: Poliretann frekanslara bal ses yutma katsaylar Malzemeler

Melamin Kp: re ve formaldehitin s ve basn altnda kartrlmas ile elde edilen melamin reinesinin bileenleri, malzemeye istenen formun verilebilmesi iin kalba dklr. Kalp ierisinde basn altnda tutulan karm polimerize olmaya balar ve ieriinde bulunan suyu serbest brakarak kararl hale geer. Polimerizasyon ileminin tamamlanmas ile dk younluklarda dz veya piramit desenli ak gzenekli rnler elde edilir. Hava doumlu seslerin yaltmnda kullanlan melamin kpnn yangna tepki snf B-s1 d0dir.

ekil 8: Yumuak Poliretan Kp Frekanslara gre deerleri Malzemeler Melamin Kp (d=40 mm) 125 0,05 250 0,18 500 0,33 1000 0,78 2000 0,92 4000 0,92

Tablo 6: Poliretann frekanslara bal ses yutma katsaylar

Polietilen Kp (PEF): Ekstrzyon metoduyla, boru veya levha eklinde retilen polietilen esasl malzemelerdir. Dinamik sertliklerinin dk olmas nedeniyle darbe kaynakl seslerin yutulmasnda kullanlan ve yangna tepki snf D veya E olan polietilen kp; gnein mor tesi nlarna kar hassastr.

1.2.2 Grlt ve Cam

Dardan kaynaklanan bir grltnn i mekna giriini azaltmak iin her eyden nce cam dndaki d kabuk elemanlarnn grlt yaltm deerleri dikkate alnmal bu malzemelerin bnyesi veya bileim yerlerinde hava szntlarna yol aacak delik ve aklklar olmamasna dikkat edilmelidir. Bu adan alan kanatlarn kasalara intibak zel bir dikkat iermektedir. D kabuktaki delik ve aklklar ulaan d grlty ikincil bir kaynak olarak ieri yaynlamaktadr. Cam ile ses yaltm aadaki yntemlerle salanabilmektedir: Cam kalnlnn arttrlmas: Camlar ses geiine kar ktleleri ile orantl olarak diren salarlar. Tek caml pencere sistemlerinde grlt azaltm deerleri cam kalnl dolaysyla arl arttka iyileir. Cam Kalnl 4 mm tekcam 5 mm tekcam 6 mm tekcam 8 mm tekcam 10 mm tekcam
Tablo 7: Tek camlarn grlt yaltm deerleri

Rw 29 dB 30 dB 31 dB 32 dB 33 dB

Lamine cam kullanlmas: Lamine cam; iki veya daha ok cam plakann plastik (PVB) katmanlar yardmyla basn ve s altnda birleimiyle retilen bir gvenlik camdr. Pencerelerde tek cam kullanlmas yerine ok katmanl lamine cam kullanlmas grlt azaltm deerlerini iyiletirir. Cam Kalnl 3+3 mm lamine cam 4+4 mm lamine cam 5+5 mm lamine cam Rw 32 dB 33 dB 34 dB

Tablo 8. Lamine camlarn grlt yaltm deerleri

Farkl cam kalnlklar ile oluturulan yaltm cam niteleri kullanlmas: Is yaltm gerektiren binalarda kullanlmas zorunlu olan yaltm cam nitelerinde yer alan cam katmanlarnn farkl kalnlklarda seilmesi durumunda grlt azaltm deerleri iyileir. Yaltm cam nitelerinde yer alan 2 cam katmannn farkl kalnlklarda yani arlkta) olmas durumunda deiik frekanslardaki seslerin iletimi engellenir. evresel grltlere maruz kalnan binalarda daha kaln olan camn d tarafta yer almaldr. Cam Kalnl 6 +12 veya 16 mm araboluk+ 4 mm yaltm cam nitesi 8+ 12 veya 16 mm araboluk +4 mm yaltm cam nitesi 8+ 12 veya 16 mm araboluk +6 mm yaltm cam nitesi Rw 32 dB 33 dB 35 dB

Tablo 9. Yaltm cam nitelerinin grlt yaltm deerleri

Yaltm cam bnyesinde lamine cam kullanlmas: Is yaltm gerektiren binalarda kullanlmas zorunlu olan yaltm cam nitelerinde i tarafta yer alan dz cam katmannn yerine lamine cam kullanlmas durumunda yaltm cam nitelerinin grlt azaltm deerleri iyileir. Cam Kalnl 6 +12 veya 16 mm araboluk+ (3+3) mm 6+ 12 veya 16 mm araboluk +(5+5) mm Rw 33 dB 37 dB

Tablo 10: Laminasyonlu yaltm cam nitelerinin grlt yaltm deerleri

zel olarak gelitirilmi akustik lamine camlar kullanlmas: Grlt dzeyinin yksek olduu ortamlarda daha etkili ses yaltm salamak amacyla zel olarak zel olarak gelitirilmi akustik lamine camlarn kullanm grlt azaltm deerlerini iyiletirir. Cam Kalnl 3+3 mm akustik lamine cam 4+4 mm akustik lamine cam 5+5 mm akustik lamine cam 6+6 mm akustik lamine cam Rw 35 dB 37 dB 38 dB 39 dB

Tablo 11: Akustik lamine camlarn grlt yaltm deerleri

Akustik lamine cam tek cam olarak kullanlabilecei gibi yaltm cam niteleri bnyesinde de kullanlabilir. Cam Kalnl 4 +12 veya 16 mm araboluk+ (3+3) mm 6+ 12 veya 16 mm araboluk +(3+3) mm 6+ 12 veya 16 mm araboluk +(4+4) mm 10+ 12 veya 16 mm araboluk +(4+4) mm Rw 36 dB 38 dB 40 dB 42 dB

Tablo 12: Akustik laminasyonlu yaltm cam nitelerinin grlt yaltm deerleri

2 ayr dorama ile minimum 100 mm aralkl monte edilmi 2 ayr camlama sisteminin ayn pencerede kullanlmas:

Byle bir cephede s yaltm da gerekiyorsa camlamalardan biri yaltm cam nitesi olabilir. Bu durumda ortalama 10-15 dBlik bir iyiletirme salanabilecektir.

10

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2 RENME FAALYET2 2. SES YALITIM MALZEMESN YZEYE UYGULAMAK
2.1. Ses Yaltm
2.1.1. Tanm
Grltye duyarl alanlar ile (konut, okul, iyeri, hastane, vb.), evresel grlt kaynaklar (karayollar, havayollar, bina ierisindeki jeneratr odalar, kazan daireleri, vb.) arasnda ses geiinin azaltlarak grltnn zararl etkilerinden korunulmasn salayan ve ierisinde yaanan ortamlarda konfor koullarnn oluturulmas amac ile yaplan uygulamalara ses yaltm denir. Ses yaltm uygulamalar; evresel grlt kaynaklarnn neden olduu grltlerden korunulmasnn yan sra bina ierisinde yer alan daireler/katlar aras ses iletiminin azaltlarak rahatszlk vermeyecek seviye getirilmesi ilerini de ierir. evresel grlt kaynaklarna kar alnacak nlemlerin dnda, jeneratr gibi ekipmanlarn altrlmasndan kaynaklanan grltnn evreye yaylmasn nlemek iin de ses yaltm uygulamalarna bavurulur.

2.1.2. Amac
Binalarda at, duvar, deme ve camlarda tesisatlarda ise boru, kanal, dirsek vb. dier ekipmanlara ses yaltm yaplmas ile; Salkl ve konforlu meknlarn elde edilmesi salanr, Grltnn insan sal zerindeki fiziki ve psikolojik etkileri azaltlr, Eitim binalarnda rencilerin konsantrasyonlarnn bozulmas nlenerek ve sunulan bilgileri kavrama artlar arttrlr, Fabrika vb. endstriyel tesislerde alanlarn dikkatlerinin bozulmas sonucu verimin dmesi ve i kazalarnn meydana gelmesi nlenir.

2.2. Binalarda Ses Yaltm Uygulamalar

2.2.1. Duvarlarda Ses Yaltm
evresel grltlere (trafik grlts vb.) kar binalarn d cephelerinde, eitim yaplarnda grltye kar hassas olan derslikler arasndaki ortak duvarlarda ve dersliklerle koridorlar arasndaki duvarlarda, komu iki daire arasndaki duvarlarda, grltl alan ekipmanlarn bulunduu makine parklar ile idari ksmlar birbirinden ayran duvarlarda

11

ksacas grltye duyarl alanlar ile grlt kayna konumundaki hacimleri birbirinden ayran tm dey yzeylere ses yaltm yaplmas gereklidir. Yaplar ve ierisindeki grltye duyarl blmleri, grltnn meydana geldii hacimlerden ayran duvarlarla mekn ierisinde farkl kullanm amalar iin tasarlanm hacimleri birbirinden ayran blme duvarlarda yaplan ses yaltm uygulamalar; Tula, gazbeton vb. kgir elemanlardan imal edilmi duvar elemanlarnn ses yaltm malzemeleri ile kaplanmas veya Hacimler arasna ses yaltm performans yksek olan, hafif fakat tayc olmayan blme duvarlarn imal edilmesi olmak zere iki farkl ekilde gerekletirilebilir. Kgir elemanlardan imal edilmi duvarlarda; ses yaltm malzemeleri, duvarn i yzeyine, d yzeyine veya iki katmanl duvarlarda i ve d katmann arasna farkl tekniklerle (yaptrarak, profillerle, mekanik olarak tespit ederek veya serbest sererek) uygulanabilir. D duvarlara yaplan uygulamalarda; yapda meydana gelecek olan buhar difzyonu gz nne alnarak buhar dengeleyici veya buhar kesici kullanlabilir. Mekn ierisindeki hacimleri birbirinden ayran duvarlarn kgir elemanlardan rlmesi yerine ses yaltm malzemeleri ve metal konstrksiyondan oluan hafif blme duvarlardan tekil edilmesi ile istenen konfor koullarnn saland hacimler elde etmek mmkndr. Duvar Elemanlar zerine Yaplan Ses Yaltm Uygulamalar Kgir elemanlardan imal edilmi olan tm duvarlar ses geiine ktleleri ile kar koyarlar. Dolaysyla duvarn ar malzemelerden yaplmas veya daha kaln rlmesi sz konusu duvarn ses yaltm performansn arttracaktr. Buna karlk daha kaln ve ar duvarlar binaya ilave bir yk getirdii gibi kullanm alannn azalmasna neden olduundan pek tercih edilmemektedir. Bu sebeple duvar elemanlarna yay vazifesi gren, duvardan geri yansyan seslerin yutulmasn salayan ses yaltm malzemeleri ve nlerine ktle oluturan ikinci bir katman uygulanr. Bylelikle duvar elemannn ktle-yay-ktle prensibi ile ses iletim performans iyiletirildii gibi arlamasnn ve alan kaybna neden olmasnn nne geilmi olunur. Kgir elemanlar zerine yaplan ses yaltm uygulamalar; yaltm malzemesinin uygulanma metoduna gre; Profilli uygulamalar ve Profilsiz uygulamalar olarak iki farkl grupta ele alnabilir. Mineral Ynler ile Duvar Elemanlar zerine Yaplan Profilli Uygulamalar Tula gazbeton vb. kgir elemanlar ile ina edilen duvar elemanlarnn i tarafndan yaplan profilli uygulamalarda bir yz kraft kd kapl camyn kullanlabilir. Bu detayda kullanlan kraft kd buhar kesici vazifesi grerek i ortamda retilen su buharnn souk olan d duvara temas ederek youmasn engellerken al levha i yzey kaplamas fonksiyonun yan sra uygulamann yapld duvarn dnda ikinci bir ktle oluturur. Duvar ve al levha arasnda yer alan camyn ise yay vazif esi grerek ktle-yay-ktle prensibine gre duvar ve al levha ile birlikte yap eleman

12

zerinden meydana gelen ses iletimini azaltr. Mineral ynlerle duvar eleman zerine yaplan profilli uygulamalar; da bakan duvarlarda, komu iki hacmi birbirinden ayran duvarlarda, kullanlan bir hacimle merdiven boluu gibi ortak kullanm alanlarna bakan duvarlarda gerekletirilebilir. Kraft kd kapl camyn ile yaplan profili uygulamalarda kullanlan zel gereler aada gsterilmektedir.

Tespit ve ayar simidi

Tespit Tiji

Kap pencere aksesuvar

Tespit tiji anahtar

Tespit tiji ve anahtar

Profil zmbalama ve kesme aleti

ekil 9: Uygulamada kullanlan gereler

Tavan U profilinin tespiti iin yaltm malzemesi kalnlnn 1cm fazlas tavan boyunca iaretlenir. U profili, iaretlenen hat boyunca 45 cm de bir olmak zere dbelle tavana tespit edilir. U profilinin ksa ve al olan kenar duvara, uzun ve dz olan kenar bulunulan hacmin i tarafna bakmaldr. aretlediimiz izgi U profilinin uzun ve dz olan kenarna gelecek ekilde yerletirilmelidir. Duvarda kaklk (erilik) olmas durumunda, tavandan demeye doru akul (dik inme arac) indirilerek, U profillerinin demeye tespit edilecei hat belirlenir. U profilleri tavana tespit edildii gibi demeye de tespit edilir.

ekil 10: U Profillerin tespit edilmesi

U profilinin tespit ilemleri tamamlandktan sonra C profillerinin duvara tespit edilecei yerler iaretlenir. Duvar ykseklii 2.70ten kk ise duvarn orta noktas, 2.70 ten fazla ise ykseklik 3 eit paraya blnerek 2 nokta iaretlenir. C profili duvarda iaretlenen hat zerine oturtulur ve duvar boyunca her 60 cm de bir dbellenerek duvara tespit edilir. Tespit tiji, duvara yatay olarak sabitlenen C profillerine tespit tiji anahtar yardm ile monte edilir. Tespit tiji, C profili iindeki yerine yerletirildikten sonra yaklak olarak 15 saa doru dndrlerek profile kilitlenmesi salanr. Tespit tijleri arasndaki mesafe 60 cm olmaldr. Tespit tijleri, C profilinin balang noktasndan 10 cm mesafe braklarak monte edilmelidir.

13

ekil 11: C Profillerin ve Tespit Tijlerinin Montaj

Ambalajdan karlan kraft kapl camyn, duvar yksekliinin 1 cm fazlas llerek iaretlenir. Camyn iaretlenen yerden kesilir.

ekil 12: Kraft kad kapl camynn llere uygun olarak kesilmesi

Kesilmi olan camyn, U profillerinin arkasna kraft kapl yz, mekn iine gelecek ekilde duvara yerletirilir.Alt ve st taraf U profillerinin arkasna yerletirilen camyn, C profiline kilitlenmi olan tijlerine taklr. Camyn ilte tespit tijlerine yerletirildikten sonra ayar simidi tespit tijine taklr. C profili tavan ve demeye yerletirilmi olan U profillerinin iine yerletirilir.

ekil 13: Kraft kad kapl camynnn montaj

Profiller zel kesme aletleri ile kolaylkla istenilen lde kesilir. C profiller tavan yksekliinden 1 cm ksa olarak kesilir. Eer profiller tavan yksekliinden ksa ise profile 10 cm bindirme olacak ekilde ek yaplmaldr. Ksa olan profil tavan U profilinin iine geirilmelidir. Ek yaplan para 30cmden daha uzunsa iki para birbirine eklenmelidir. Ayar simitleri tespit tijlerine takldktan sonra C profili ayar simidinin yivlerine dikey olarak geirilir. C profilleri dikey olarak monte edildikten sonra al plaka duvara yerletirilir. Al plakalar dikey C profillerine monte edilir.

14

ekil 14: Al levha montaj

Pencere uygulamasnn ilk blm, pencere erevesini oluturmaktr. Bunun iin erevenin st ksmna tavan, alt ksmna deme U profili tespit edilir. Pencere ve kaplarn etraf yaltlrken ncelikle U profillerinin uzun ve dz kenar pencereye bakacak ekilde duvar kesine monte edilir. U profillerinin tespitinin ardndan C profillerinin duvara yatay olarak tespit edilecei yer iaretlenir. C profil, pencerenin her iki tarafnda duvarda iaretlenen hattn zerine oturtulur ve duvar boyunca her 60 cm de bir dbellenerek duvara tespit edilir.

ekil 15: Pencerelerde yaplan profil uygulamalar

Pencere erevesini oluturmak zere kenarlara duvar boyunca C profiller tespit edilir. erevenin st ve alt ksmlarna yatay C profilleri taklr. Yatay C profillerinin montaj iin pencere aksesuarlar kullanlr. Pencere aksesuarlarnn alt ksmnda bulunan dil ieriye doru 90 kvrlr, yatay ve dey C profiller, ekildeki gibi balanr. Ardndan dil tekrar eski konumuna getirilerek C profili kilitlenir. Pencere kap etrafnda dirsek veya T oluumunda kullanlan dirsek eleman, C profillere profil zmbalama aleti ile sabitlenir.

ekil 16: Yatay C profillerinin oluturulmas

15

Mevcut Duvar zerine Yaplan Agrafl Uygulamalar Kgir elemanlardan imal edilmi duvar elemanlarna yaplan bu uygulamalarda agraflar vastasyla duvara monte edilen tayc profillerin arasna veya arkasna ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yerletirilir. yzey kaplamalar ise profillerin i tarafa bakan yzeylerine monte edilir. Profillerin arasnda yer alan ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yay vazifesi grrken, duvar ve i yzey kaplama malzemesi ise saladklar ktle ile yap eleman zerinden meydana gelen ses iletimini azaltr. Uygulama yzeyinin d duvar olmas durumunda profillerin ie bakan tarafna buhar kesici katman yerletirilerek, i ortamda retilen su buharnn souk olan d duvara temas ederek youmas engellenmelidir. Mevcut duvar eleman zerine yaplan agrafl uygulamalar; da bakan duvarlarda, komu iki hacmi birbirinden ayran duvarlarda, kullanlan bir hacimle merdiven boluu gibi ortak kullanm alanlarna bakan duvarlarda gerekletirilebilir. Bu uygulamalarda kullanlan gereler aada gsterilmektedir.

Tavan/Deme Kanal

Agraf Eleman Eleman

Dikme Profili

Genleme

Geni ve ince balkl vida

Montaj vidalar

Elektrikli Dairesel Metal Kesme Aleti

Dolgu/Mastik

ekil 17: Uygulamada kullanlan gereler

Uygulamaya balamadan nce duvar zerindeki kaklklarn veya varsa uygulama yzeyine monte edilmi tesisat elemanlarnn duvarla arasndaki mesafenin belirlenmesi iin dik al mastar ve su terazisi ile hizalanr ve bylelikle i yzey kaplamas ile mevcut duvar arasnda braklmas gereken boluk derinlii belirlenir. Belirlenen boluk derinlii tavan ve deme zerine rp ipi ile iaretlenir. Tavan ve deme kanallar (U profil), uzun olan kanatlar odann i tarafna bakacak ekilde iaretlenen izgilerden faydalanarak uygun montaj elemanlar ile 600mm aralklarla sabitlenir. Eer deme dzgn deil ise seviye farkllklarnn ortadan kaldrlarak dz bir uygulama alan elde etmek iin kanal geniliinde ahap takozlar kullanlmaldr. Uygulamann yeni dklm bir betonarme deme zerine yaplmas durumunda; beton kuru olmal ve deme kanalyla deme arasnda nem geiini nleyecek ekilde rtler ile yaltm yaplmas gerekir.

16

ekil 18: Tavan ve deme kanallarnn montaj

Tavan ve deme kanallarnn montajnn ardndan agraflarn tespit edilecekleri noktalarn belirlenmesi iin duvar zerine 600mm aralklarla rp ipi ile dey izgiler ekilir. D kelerde keden 50mm mesafede rp ipi ile iaretlenmelidir. kelerde ise i yzey kaplamas ve metal konstrksiyonun dayanaca genilik bitiik duvar zerinde braklmaldr. Dey iaretlerin ekilmesinin ardndan uygulama yaplan duvar yksekliine bal olarak her bir agrafn yerinin belirlenmesi iin en fazla 900mm aralklarla yatay izgiler rp ipi ile ekilir. Agraflar, yatay ve dey izgilerin kesime noktalarna yerletirilir ve zerlerinde bulunan yuvalardan kagir duvar elemanna uygun tespit eleman ve dbeller vastasyla sabitlenir.

ekil 19: Uygulama yzeyine agraflarn monte edilmesi

Dey C profiller; eritsel testere ile tavan yksekliinden 5mm ksa olacak kesilir. Duvar yksekliinin kanal (C profil) boyundan byk olmas durumunda; dey profillere ek yaplmas iin uygun balant elemanlar kullanlr. Kesilen dey C profiller, agraflarn ortasndan geecek ekilde tavan ve deme kanallarna oturtulur. Dey C profillerin aklnde olduundan emin olunduktan sonra agrafn kanatlar ne doru bklr ve matkap ulu vida ile profil sabitlenir. Vidalama ilemi; agraf kanatlar zerinde bulunan vida yuvalarndan profilin en arka tarafndaki zerinden yaplmaldr. Agraflarn vidalanmas esnasnda; profile ne veya arkaya doru bask uygulanmasndan kanlmaldr. Aksi takdirde profilerin hizasnda bozulmalar meydana gelir ve dz bir i yzey elde edilemeyebilir. Tm dey C profillerin agraflara monte edilmesinin ardndan agraf kanatlarnn artan ksmlar profil hizasndan geri bklr.

17

ekil 20: Dey C profillerin agraflar vastasyla duvara montaj

Ses yaltm gereksinimleri dorultusunda gerekmesi durumunda dey C profillerinin arasna ak gzenekli ses yaltm malzemeleri aralarnda boluk kalmayacak ekilde yerletirilir. Ak gzenekli ses yaltm malzemelerinin dey profillerin arkasnda srekliliinin bozulmamas iin; ses yaltm malzemesinin zerine uzunlamasna blgesel yarklar alarak her bir agraf eleman karna gelecek ekilde kaydrlmas gereklidir. Istlmayan veya d ortama bakan duvarlarda yaplan uygulamalarda youma riskleri gz nne alnmaldr. Ses yaltm malzemesinin yerletirilmesinin ardndan i yzey kaplamalar tm konstrksiyon elemanlarna 300mm aralklarla tavandan demeye doru vidalanr. yzey kaplamalarnn montajnda kullanlacak olan vidalarn levha kalnlna bal olarak metal konstrksiyona en az 10mm girecek uzunlukta seilmesi gereklidir. Levhalarn birleim yerlerinde levhalara 10mmden, kesilmi kelere ise 13mmden yakn vidalama yaplmamaldr. yzey kaplamasnn montajnn ardndan derz dolgu ve saten al uygulamas yaplarak boyaya hazr yzeyler elde edilir.

ekil 21: yzey kaplamasnn uygulanmas

18

 kelerde dey C profiller i yzey kaplamasna destek olmas iin keye yerletirilir. Profilin ke konumunda sabitlenebilmesi iin agraflarn bitiik duvar tarafndaki kanad profilin n yz zerine bklr ve profil agrafa n yzne doru bklen kanat zerinden matkap ulu vida ile monte edilir. keyi oluturan birinci duvara i yzey kaplamas vidalandktan sonra, ikinci duvar yzeyinde uygulamaya devam edilir. Bu amala, i kede duvara olabildiince yakn olacak ekilde zel bir i ke profili yerletirilir ve bu profil montaj tamamlanm i yzey kaplamas zerinden dey C profile arkadan vidalanr. yzey kaplamalar ikinci duvar elemanna monte edilmi dey C profillere sabitlenerek uygulamaya devam edilir. D kelerde ise agraf elemanlar keleri oluturan kenarlara olabildiince yakn olacak ekilde konumlandrlmaldr. Yatay deme ve tavan kanallarna dik ynde dik al profilin monte edilmesi ile d ke oluturulur.

ekil 22: ke detay

Akla monte edilecek i yzey kaplamasnn kalnln kompanse edecek ekilde akln her iki tarafna dikme profilleri konumlandrlr. Akln st ksmnn oluturulmas iin; zel dik al profiller 2 adet matkap ulu vida ile dikme profillerine monte edilir. Tavandan akln st snrna kadar olan mesafe kadar dey C profili kesilir. Kesilen bu profil akln tam ortasna gelecek ekilde tavan kanalna geirilir. zel dik al profiller akln tam ortasna gelen bu profile 2 adet matkap ulu vida ile sabitlenir. Pencere kasasnn evresine kelerin korunmas amac ile ke profili sabitlenir. Pencere merkezi geniliinde i yzey kaplamas kesilir ve ke profilinin zerinden merkez kenarlarna yerletirilerek dikme kanallarna sabitlenerek uygulama tamamlanr. Kaplarn bulunduu blgelerde tavan kanallar kap boluu zerinden kesintisiz olarak monte edilirken deme kanallar kap akl hizasndan kasaya doru dndrlr. Kap kasasnn i tarafna uygun tespit elemanlar ile dikme profili monte edilir. Her bir kap aklnda d kelerin oluturulabilmesi iin tavan yksekliinden 5mm ksa olacak ekilde dikme profili kesilir. Kesilen bu profilin tavan kanalna girmesi iin sonundaki arka kanad kesilir. Profil n tarafnda bulunan kanat zerinden matkap ulu vida ile tavan kanalna sabitlenir. Akln st ksm; zel dik al profillerin matkap ulu vida ile dikme profillerine monte edilmesi ile oluturulur. yzey kaplamalar monte edilirken kap aklklarna gelindiinde, i

19

yzey kaplamalar kap pervazlarna dorudan birlemeyecek ekilde akln etrafndan kesilir.

ekil 23: Aklklarda yaplan uygulamalar

Duvar geniliinin 10mnin zerinde olduu durumlarda veya yapsal genleme derzleri ya da dilatasyon ile uygulama yzeyinin kesitii yerlerde tayc kanallarn ve i yzey kaplamalarnn sreklilii zel genleme elemanlar ile salanmaldr. Bu amala i yzey kaplamas montaj esnasnda genleme eleman hizas boyunca 12,5mm kesintisiz boluk braklr. Braklan genleme boluunun her iki tarafna i yzey kaplamasnn desteklenmesi amacyla dey tayc profil monte edilir. Yeterli uzunlukta genleme eleman kesilir. Gerekmesi durumunda genleme elemanlar u uca eklenebilir. Kesilen genleme elemanlar braklan bolua ortalanr ve genleme elemannn kanatlar boluun her iki tarafnda bulunan i yzey kaplamalarna 150mm aralklar ile 13mm uzunlukta paslanmaz elik zmba teli ile zmbalanr. Zmbalama ileminin ardndan genleme elemanlarnn sabitlendii i yzey kaplamalarnn kenarlarna dzeltme svas yaplr ve ardndan genleme elemannn orta blgesinde bulunan koruyucu bant kaldrlarak uygulama tamamlanr. Mevcut Duvardan Bamsz Olarak Yaplan Profilli Uygulamalar Kgir elemanlardan imal edilmi duvar elemanlarna yaplan bu uygulamalarda duvar ile metal konstrksiyon birbirinden bamszdr. Metal konstrksiyon kanallar vastasyla tavan ve demeye monte edilir. Dey profiller (I veya C profil) ise bu kanallara oturtulmaktadr. Dey profillerin arasna veya arkasna ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yerletirilirken i yzey kaplamalar profillere vidalanarak monte edilir. Profillerin arasnda yer alan ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yay vazifesi grrken, duvar ve i yzey kaplama malzemesi ise saladklar ktle ile

20

yap eleman zerinden meydana gelen ses iletimini azaltr. Uygulama yzeyinin d duvar olmas durumunda profillerin ie bakan tarafna buhar kesici katman yerletirilerek, i ortamda retilen su buharnn souk olan d duvara temas ederek youmas engellenmelidir. Mevcut duvar elemanndan bamsz olarak yaplan bu uygulamalar; da bakan duvarlarda, komu iki hacmi birbirinden ayran duvarlard a, kullanlan bir hacimle merdiven boluu gibi ortak kullanm alanlarna bakan duvarlarda gerekletirilebilir. Bu uygulamalarda kullanlan gereler aada gsterilmektedir.

Tavan/Deme Kanal

Agraf Eleman

Dikme Profili

Genleme Eleman

Matkap ulu vida

Montaj vidalar

Elektrikli Dairesel Metal Kesme Aleti

Dolgu/Mastik

ekil 24: Uygulamada kullanlan gereler

Blme duvarn konumu ve zerindeki kap vb. aklklarn paylar belirlenerek deme ve tavan zerine iaretlenir. Mevcut duvar eleman ile metal kanal arasndaki mesafe en az 30mm olmaldr. Kgir duvar elemanndan ieriye doru braklacak boluk kullanlacak olan ak gzenekli ses yaltm malzemesinin kalnlna gre belirlenir. Ses yaltm performansnn arttrlmas iin tavan ve deme kanallar (Uprofil) monte edilmeden nce kanalarn alt taraflarna kendinden yapkanl esnek balant elemanlar yaptrlr. Deme kanallar (U profil) iaretlenen izgiler boyunca ortalanacak ekilde uygun montaj elemanlar ile 600mm aralklarla sabitlenir. Duvar yksekliinin 4,2myi gemesi durumunda derin flanl deme ve tavan kanallar kullanlmaldr. Eer deme dzgn olmamas veya uygulamann yeni dklm beton yzeye yaplmas durumunda gerekli olan kot farkllklarn ortadan kaldracak dzeltme ve nem geiine kar gerekli yaltm nlemleri alnmaldr.

ekil 25: Tavan ve deme kanal hizasnn iaretlenmesi ve deme kanalnn montaj

21

Deme kanalnn montajnn ardndan bitiik duvar zerine biti profili (C profil) aklnde olacak ekilde konumlandrlr ve uygun tespit elemanlar ile 600mm aralklarla sabitlenir. Tavan kanallarnn montaj iin dier dikme profilleri geici olarak destek salamak amac ile deme kanalna yerletirilir. Dikme profillerine tatlan tavan kanallar (U profil) uygun sabitleme elemanlaryla deme kanallarna paralel olacak ekilde biti profillerinin zerinden tavana 600mm aralklarla sabitlenir. Uygulama yzeyine bitiik dier duvarn zerine de biti profili (C profil) 600mm aralklarla sabitlenerek metal konstrksiyonun snrlar oluturulur. Oluturulan metal kafesin evresine, hava geiini nleyerek ses yaltm performansn arttrmak amac ile zel mastik uygulanr.

ekil 26: Duvar biti profilinin (C profil) montaj

Dikme profiller (C veya I profil), tavan yksekliinden 5mm ksa olacak ekilde elektrikli dairesel metal testere ile kesilir. Eer deme zerinde kot farkllklar varsa herbir dikme ayr ayr uygun yksekliklerde kesilmelidir. Kesilen bu dikme profiller (C veya I profil) 600mm aralklarla ayn yne bakacak ekilde esnek yaltm bantlar zerinden kanallara yerletirilir ve dndrlerek oturtulur. Dikme profiller, 300mmden az levha kullanlmayacak ekilde yerletirilmelidir. Pencere veya kap aklklar, i veya d keler ve duvar bitileri C profiller ile oluturulmaldr. Dier dikme profiller I veya C kesitli olabilir. Tm dikme profillerin kanallara oturtulmasnn ardndan dikme profillerinin (I veya C profil) arasna ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Ses yaltm gereksinimleri dorultusunda kullanlacak olan ak gzenekli ses yaltm malzemesinin kalnlnn dikme profil kesitinden byk olmas durumunda; ses yaltm malzemeleri dikme profillerin n yzeyi ile ayn hizada olacak ekilde yerletirilir ve yaltm malzemesinin kar kenar dikmelerin duvar tarafndaki flanlarna bastrlarak sktrlr. Ses yaltm malzemelerinin arzulanan konumda durmas iin eritler kullanlabilir. Bu eritler duvar st hizasndan 150mm mesafeden balayarak 1200 mm dey aralklarla duvarlara matkap ulu vidalar ile sabitlenebilir.

22

ekil 27: Dikme profillerinin (I veya C profil) montaj

Ses yaltm malzemelerinin uygulanmasnn ardndan 5 ila 8 mm ksa kesilen i yzey kaplamalar 300mm aralklarla metal konstrksiyon elemanlarna zel vidalar vastasyla monte edilir. ok katl al levha uygulamalarnda i tarafta kalan katmanlar merkezden metal profillere sabitleme gerektirmezler. D tarafta kalacak ilk al levha katman kesilir ve i tarafta kalan al levhann birleim noktalar ile artmal olacak ekilde metal kafes elemanlarna uygun uzunlukta zel vidalar vastasyla sabitlenir. Al levhalarn montaj tamamlandktan sonra levha birleim yerleri, deme ve tavanlardaki boluklar dolgu astar ekilerek uygulama tamamlanr.

ekil 28: yzey kaplamalarnn montaj

Duvar genilii 10mnin zerinde ise veya yapsal genleme derzleri ya da dilatasyon ile uygulama yzeyinin kesitii yerlerde zel genleme elemanlar kullanlmaldr. Bu amala uygun mesafelerde i yzey kaplamas 12,5mm kesintisiz boluk braklr. Braklan genleme boluunun her iki tarafna i yzey kaplamasn desteklemek amacyla dey tayc profil sabitlenir. Yeterli uzunlukta genleme eleman kesilir ve braklan bolua ortasna yerletirilir. Genleme elemannn

23

kanatlar boluun her iki tarafnda bulunan i yzey kaplamalarna 150mm aralklar ile 13mm uzunlukta paslanmaz elik zmba teli ile zmbalanarak i yzey kaplamas montajna devam edilir.

ekil 29: Genleme eleman detay

Mevcut Duvar zerine Yaplan Profilsiz Uygulamalar Kgir elemanlardan imal edilen duvar elemanlarnn i tarafndan yaplan ses yaltm uygulamalarnda bir yz al levha kapl tayn levhalar da kullanlabilir. Bu tr malzemelerde al levha ile tayn levha arasnda alminyum folyo buhar kesici katman bulunmaktadr. Duvar ve al levha arasnda yer alan tayn yay vazifesi grerek ktle-yay-ktle prensibine gre duvar ve al levha ile birlikte yap eleman zerinden meydana gelen ses iletimini azaltrken katmanlar arasnda yer alan buhar kesici i ortamda retilen su buharnn souk olan d duvara temas ederek youmasn engeller. Mineral ynlerle duvar eleman zerine yaplan profilsiz uygulamalar; da bakan duvarlarda, komu iki hacmi birbirinden ayran duvarlarda, kullanlan bir hacimle merdiven boluu gibi ortak kullanm alanlarna bakan duvarlarda gerekletirilebilir. Uygulamaya balamadan nce kaplanacak duvarn yzeyi temizlenir. Levhalar, demeden 10 mm. tavandan ise 5 mm. mesafe braklarak alnan lye gre kesilir. alma sresi 15-20 dk. olan zel al yaptrma harc, macun kvamna getirilir ve levhann tayn yzeyine m2ye 8-9 topak (3-5 kg/m2) gelecek ekilde bekler halinde uygulanr. Tayn levha kaldrlarak duvar dibinde, deme zerine nceden yerletirilen 10 mm.lik ahap kamalar zerine oturtulur.

ekil 30: Al levha kapl tayn levhalarn yaptrlmas

Duvara yaslanan levha, lastik bir eki ve mastar ile vurularak teraziye alnr. Levhalar bir sre desteklenir. Yaptrc prizini aldktan sonra, levhalarn birleim yerleri ve levha-tavan birleim izgisi derz band ve macunla kapatlr. Keskin ke ve kenarlar, metal veya plastik kebentler ile takviye edilir. Zemin ap dklmeden nce takozlar alnr. Levha zerine macun ve son kat boya ilemi yaplarak uygulama tamamlanr.

24

ekil 31: Levhalarn yaptrlmas ve birleim yerlerinin macun uygulanmas

Hafif Ara Blme Duvarlarnda Yaplan Uygulamalar Sinema salonlar, eitim yaplar, hastaneler, konutlar, vb. alanlarda mekn ierisindeki farkl kullanm amalar ve ses yaltm gereksinimlerinin karlanmas iin tula vb. kgir elemanlar kullanlmadan, hafif ve tayc olmayan blme duvar elemanlar tekil edilebilir. Genel olarak hafif blme duvarlar; metal konstrksiyon zerine monte edilen i yzey kaplamalar (al levha, ahap yn vb.) ve metal konstrksiyonun i ksmna yerletirilen ak gzenekli ses yaltm malzemelerinde n (mineral ynler, poliretan esasl sngerler, vb.) oluurlar. Kaplama elemanlar ses iletimine ktlesi ile kar koyarken ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yay vazifesi grmektedir. Hafif blme duvar uygulamalarda kullanlan zel gereler aada gsterilmektedir.

C Profil

Kanal Profili

I Profil

Klips

Genleme Eleman

Ke Profilleri

Dolgu/Mastik

Akustik Profil Destek Eleman

Geni ve ince balkl vida

Montaj vidalar

Elektrikli Dairesel Metal Kesme Aleti

Metal Kesme Makas

ekil 32: Uygulamada kullanlan gereler

Hafif ara blme duvarlar; ses yaltm gereksinimleri dorultusunda tek metal kafes sistemiyle veya iki metal kafes sistemi ile oluturulabilir. Tek metal kafes sistemlerinde; kafes sistemi ina edildikten sonra ierisine ses yaltm malzemeleri yerletirilir ve metal kafesin her iki taraf al levhalar ile kaplanarak uygulama tamamlanr. Bu tr detaylarda ses yaltm performansnn arttrlmas iin profiller

25

artmal olarak konumlandrlarak her iki yzey kaplamasnn birbiri ile balants kesilir.
Balantl Balantsz

ekil 33: Tek Metal Kafes Sistemi ile Yaplan Uygulamalar

Sinema salonlar gibi baz zel alanlarda ihtiya duyulan ses yaltm performans; bir yerine iki metal kafes sistemlerine ihtiya duyulmasna neden olabilir. Temel olarak her iki kafes sistemi ina edildikten sonra arasna ses yaltm malzemeleri yerletirilir ve metal kafeslerin hacme bakan taraflar al levhalar ile kaplanarak uygulama tamamlanr. Bu tr detaylarda kafes sistemlerinin birbirini desteklemesi iin ayr bir elemanla birletirilmesi ses yaltm performansn bir miktar drr.
Balantl Balantsz

ekil 34: ki Metal Kafes Sistemi ile Yaplan Uygulamalar

Tek Metal Kafes Sistemi ile Yaplan Uygulamalar Blme duvarn konumu ve zerindeki kap vb. aklklarn paylar belirlenerek deme ve tavan zerine renkli ip ile iaretlenir. Kanallarn (U profil); tavan ve deme ile birleecek yzeylerine kendinden yapkanl elastik bant yaptrlr. Elastik bant yaptrlm tavan ve deme kanallar (U profil) iaretlenen izgiler boyunca ortalanacak ekilde uygun montaj elemanlar ile 600mm aralklarla sabitlenir. Eer deme dzgn deil ise kot farknn ortadan kaldrlarak dz bir uygulama alan elde etmek iin kanal geniliinde ahap takozlar kullanlmaldr. Uygulamann beton yzeye veya yeni dklm bir deme zerine yaplmas durumunda; kanal profilleri ile deme arasna nem geiini nleyecek ekilde yaltm yaplmas gerekir. Deme ve tavan kanallar ile bu kanallara taklacak olan dikme profillerinin 75mmden daha geni olmas durumunda; sz konusu kanallarn, desteklenmesi iin artmal olarak 2 sra sabitleme elemanlar ile monte edilmesi gerekir. Her bir sra iin tespit elemanlar merkezden merkeze 600mm aralklarla artmal olarak yerletirilmelidir.

26

ekil 35a: Kanal yerlerinin iaretlenmesi ve elastik bant yaptrlm tavan kanalnn montaj

ekil 35b: Elastik bant yaptrlm deme kanallarnn montaj

Dikme profiller, kanala maksimum girecek ekilde temiz llerinde kesilir. Profillerin elektrikli dairesel metal testere ile kesilmesi tavsiye edilir. zel profillerin metal kesme makaslar ile kesilmesi zordur. Buna karlk profillerin sonlarndaki kk kesitlerin kesilmesi iin metal kesme makaslar kullanlabilir. Duvarlara yerletirilecek C profiller uygulama yksekliinden 10mm ksa kesilir ve bu profillerin duvar ile temas edecek yzeyine kendinden yapkanl elastik bant yaptrlr. Elastik bant yaptrlm ilk dikme C profil uygun pozisyonda dndrlerek bitiik duvara konumlandrlr ve 600mm aralklarla sabitlenir.

ekil 36: Dikme profilin duvara sabitlenmesi

Daha sonra uygulama yksekliinden 10mm ksa kesilmi dier dikme profiller en fazla 600mm aralklarla ayn yne bakacak ekilde kanallara yerletirilir. Kanallara yerletirilen bu profiller; levhalarn montaj esnasnda dzeltme ve ayarlama yaplmasna olanak salar. Dikme profiller ile kanal profilleri birbirlerine bir perin makas yardmyla birletirilir. Blme duvar yksekliinin 4,0mden fazla olduu ve

27

140mmnin zerinde kalnlklardaki dikme profiller ile yaplan uygulamalarda dikme profiller kanallara kenetleme aparatlar ile kilitlenmelidir.

ekil 37: Dikme profil uygulamalar

zellikle farkl kullanm scaklklarndaki hacimleri birbirinden ayran blme duvar elemanlarnda meydana gelebilecek genleme farkllklarndan kaynaklanan gerilimlerin boaltlmas ve al levha birleim noktalarnn sz konusu hareketlere uyum salamas gereklidir. Bu amala d tarafta yer alan al levha katmanlarnn arasnda yaklak levha kalnlnda boluk braklr. nce dili testere ile kesilen genleme elemanlar; levhalarn arasndaki boluun merkezinden her iki levhann zerine en fazla 150mm bindirilecek ekilde yerletirilerek paslanmaz teller ile zmbalanarak uygulama tamamlanr.

ekil 38: Dikme profilin kanala kilitlenmesi ve genleme eleman detay

Ar armatrlerin tanmas iin, oluturulan kafes sistemine ilave profiller monte edilir. Kap aklklarnn her iki tarafna tam boy dikme profili yerletirilir. Profiller deme ve tavan kanallarna ince ve geni balkl vidalar veya kenetleme aparatlar kullanlarak monte edilir. Kapnn st ksmnn oturaca blgeye dik al zel profiller kullanlarak kap boluu oluturulur.

28

ekil 39: Kap boluunun oluturulmas

Kap boluunu oluturan profillere, yaklak 4 cm kalnlnda ahap kiriler vidalanarak kap kasasnn zerine oturaca zemin hazrlanr. Ahap kirilerin montajnda kullanlan vidann metal profilden geerek ahaba girmesi gerekmektedir. Uygulamann dier aamalarnn tamamlanmasnn ardndan kap kasas; oluturulan ahap zeminin zerine sabitlenir.

ekil 40: Kap boluunun ve kasann oturaca zeminin oluturulmas

Levhalarn dey profillere montajndan nce metal kafesin evresine, hava geiini nleyerek ses yaltm performansn arttrmak amac ile zel mastik uygulanr. Al levhalar tavan yksekliinden 15mm ksa kesilmelidir. Kesilen al levhalar kafes sisteminin elemanlarnn zerine tabanda 10mm tavanda ise 5mm boluk kalacak ekilde dik olarak yerletirilir ve uygun uzunlukta zel vidalar ile sabitlenir. Vida uzunluklar vidann metal kafes elemanlarna yaklak 10mm girecek ekilde seilmelidir. Vidalar d kelerde 200mm, dier blmlerde ise 300mm aralklarla yerletirilmelidir. Al levhalarn montaj esnasnda; levha birleim yerlerine 10mmden, kesilmi kelere ise 13mmden yakn vidalama yaplmamaldr. Hatal uygulanan vidalar karlarak bunlarn deliklerine 50mm mesafede yenileri vidalanmaldr. Vida balar al levha yzeyi ile hem yz veya yaklak 1 mm ieride olmaldr. Kap aklklarna gelindiinde, akln evresinden (etrafndan) kap kanatlarnn almasn nlememeye dikkat ederek al levhalar kesilir. Al levhalar bitiik duvardan blme duvarn sonuna doru yerletirilmelidir. Al levhalar aamal olarak denirken dikme profiller ayarlanr.

29

ekil 41a: Metal kafes birleim yerlerine macun uygulanmas ve al levhalarn yerletirilmesi

ekil 41b: Al levhalarn montaj

Elektrik Tesisat gibi yatay geiler genelde, metal kafesin bir taraf al ile kapanmasndan sonra denirler. Yatay geiler profillerin zerindeki aklklardan geirilir. Duvara gml elektrik dmesi veya soket k varsa, ilgili elemanlar desteklemek amac ile profiller arasna zel destek elemanlar monte edilir.

ekil 42: Armatrler detaylarnn uygulanmas

Metal kafesin bir taraf al kaplandktan sonra dikme profillerin arasna ilte veya levha biiminde ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Ses yaltm malzemelerinin uygulanmasnn ardndan ak olan tarafn al levha ile kaplanmasna geilir. Ak taraftaki al levhalar; dier taraftaki vida balantlar ile artmal olarak metal kafes elemanlarna zel vidalar vastasyla monte edilir.

30

ekil 43: Al levha ve ses yaltm malzemelerinin uygulanmas

ok katl al levha uygulamalarnda i tarafta kalan katmanlar merkezden metal profillere sabitleme gerektirmezler. D tarafta kalacak ilk al levha katman kesilir ve i tarafta kalan al levhann tespit noktalar ile artmal olacak ekilde metal kafes elemanlarna uygun uzunlukta zel vidalar vastasyla sabitlenir.

ekil 44: Al levhalarn yerleim ve tespit kurallar macun uygulanmas

Blme duvar elemanlarnn yksekliinin levha uzunluundan fazla olduu durumlarda al levhalarn hizasnn bozulmadan uygulamaya devam edilebilmesi iin zel yatay balant destek elemanlar (T profil) kullanlr. Yatay balant destek elemanlar; al levha biti balantlarna rast gelecek ekilde dikme profillerin arasna vidalanmadan serbest olarak yerletirilir. Alttan gelen al levhalarn montajnda uygulanan vidalama ileminin, yatay destek elemanlarna temas etmeyecek ekilde st kenardan yaklak olarak 30mm aada yaplarak destek elemanlarnn levha ile dikme arasna skmas salanmaldr. Yatay destek elemanlar dikme profillere mekanik olarak sabitlenmemelidir. ste devam edilecek levhalar ise T profilin stne konumlandrlarak dikme profillere sabitlenir. Bu destek elemanlar kullanlarak yaplan yksek blme duvar uygulamalarnda levhalarn st ksmlarnn terazisinde (dz) olmas olduka nemli olduu unutulmamaldr.

31

A-A Kesiti ekil 45: Destek profil uygulamas

Dikme profillerinin uzatlmas iin iki adet profil en az 600mm st ste bindirilir. Bindirilen profiller ince ve geni balkl zel tespit vidalar kullanarak, perinlenerek veya zel kenetleme aparatlar vastasyla ile birbirine balanr. Yksek hafif blme duvar uygulamalarnda dikme profillerin uzatlmasnda bir dier alternatif profillerin en az yar boyda birbiri zerine oturtularak yataklanmasdr. Bu amala profiller kanal ierisine oturacak ekilde klavuzlanr ve her bir flan (yaka) 600 mm aralklarla kenetleme aparat veya ince ve geni balkl zel tespit vidalar kullanlarak kilitlenir.

ekil 46: Dikme profillere ek yaplmas ve profillerin yataklanmas

Al levhalarn montajnn ardndan derz dolgu ilemlerine geilir. Uygulamann yapld mekndaki nem ve scaklk deiiklikleri; metal konstrksiyon ve al levhalarda genleme ve bzlmelerin olumasna neden olabilir. Dolaysyla; derz dolgu ilemine balamadan nce sistemin olas genleme ve bzlme hareketlerini tamamlayarak kararl hale gemesi beklenmelidir. Benzer bir ekilde derz ilemlerinden sonra genlemeye neden olabilecek ekilde meknn ani stlmasndan kanlmaldr. Derz ilemi srasnda mekn scakl 5 Cnin altnda olmamal ve uygulamann yapld meknn scakl derz ileminin iki gn ncesinden balayarak, iki gn sonrasna kadar olabildiince sabit tutulmaldr. Meknda bulunan havann neminin fazla olmas kurumay nler ve derz dolgu alsnn kuruma sresini arttrr. Bu sebeple mekndaki zemin sap ilemi vb. slak deme uygulamalarnn nceden bitirilmi olmas gereklidir. Derz ilemi ncesi i yzey kaplamas olarak kullanlan Al levhalar kontrol edilmeli, salam vidalanp vidalanmadklarna baklmal ve vida balarnn tamamen gml olduundan emin olunmaldr. Kesilmi al levhalarn kenarlar macunlama ilemi ncesi gnyelenerek rendelenmeli ve grnen yzeydeki kdn kesik ksm

32

zmparalanmaldr. Derzler tozdan arndrlarak, kk delikler ve atlaklar derz dolgu als ya da derz dolgu macunu ile tamir edilmelidir. Al levhalarn duvar ve tavan birleim yerlerinde 3 mmden fazla boluk var ise al levha olmayan duvar ve tavan yzeyine ayrc bir bant yerletirilmeli ve yzey levha yzeyi ile ayn hizaya gelene kadar n dolgu ilemi yaplmaldr. Uygulama yaplacak yzeyler toz, ya vb. faktrlerden temizlenmeli, kullanlacak el aletleri daima temiz tutulmal ve ilem sonrasnda ykanmaldr. Derz dolgu als reticisinin tavsiyeleri dorultusunda hazrlanr. Kendinden yapkanl file derz 2band derze dzgn olarak yaptrlr ve ilk kat al, bandn zerine, derzden ieri teneffs edecek ekilde bolca ekilir.

ekil 47: Derz bandnn uygulanmas

Tm vida balar derz dolgusu ile kapatlmaldr. En az iki saat bekledikten sonra, ikinci kat al 20 cm geniliinde uygulanr, nemli bir sngerle kenarndaki fazlalklar alnr. kinci katn prizini almasn takiben nc kat al yaklak 30 cm geniliinde ve ok ince bir tabaka halinde uygulanr. Yine nemli bir sngerle kenardaki fazlalklar alnr. Son kat kuruduktan sonra hafife zmparalanarak boyaya hazr hale getirilir.

ekil 48: Derz bandnn zerine al uygulanmas

Duvar birleim blgelerindeki i kelerde meydana gelen derzlere kendinden yapkanl veya yapma zellii olmayan derz bantlar kullanlr. Kendinden yapkanl derz band kullanlmas durumunda derz band ortadan katlanarak dorudan keye yaptrlr ve zerine birinci kat derz dolgusu ekilir. Kendinden yapkanl derz bantlar yerine yapma zellii olmayan fiber veya kt derz band kullanlyorsa, derz band uygulanmadan nce kenin her iki tarafna ince bir kat

33

derz dolgusu ekilir. Derz band ortadan katlanarak keye nceden ekilmi alnn zerine yaptrlr ve i ke spatulas ile bastrlarak alya gmlr. kinci kat derz dolgusu kenin her iki tarafna 7,5 cm geniliinde ince bir kat halinde ekilir ve kenarlardaki artklar derhal nemli bir snger ile alnr. Bu katn kurumasn takiben nc kat derz dolgusu yine kenin her iki tarafna 10 cm eninde ok ince bir kat halinde uygulanr. Kenarlardaki artklar nemli snger ile alnr. Son kat kuruduktan sonra hafife zmparalanarak son kat uygulamalar iin hazr hale getirilmi olur. Duvar birleim yerlerinde meydana gelen d kelerde ise, sistemin darbelere dayankl olabilmesi iin delikli ke profili kullanlr. D kelere bu profiller yerletirilir ve tel zmba ile 10 cm aralklarla tespit edilir. Zmba aleti kullanlamyorsa kenin her tarafna 5 cm geniliinde derz dolgusu ekildikten sonra ke profili zerine skca bastrlr. Deliklerden kan al, duvarla ayn hizada bir yzey oluturacak ekilde yaylr. Alnn prizini almasn takiben 15 cm geniliinde ikinci kat ekilerek artklar temizlenir. kinci kat prizini aldktan sonra son kat 20 cm geniliinde ve ok ince olarak uygulanr. Olas artklar sngerle alnr. Son kat kuruduktan sonra hafife zmparalanarak son kat uygulamalar iin hale getirilmi olur.

ekil 49: ve d ke detaylar

Derz dolgu ilemleri sonrasnda, aydnlatma vb. aksesuarlara yer amak iin kesim ve krm ii yaplmamal, bu tr ilemler nceden tamamlanm olmaldr. Aksi takdirde derzlerde atlaklar meydana gelebilir. Derzlere yaplan uygulamalar tamamlandktan sonra saten al sva, perdah malas kullanlarak tm yzeye ince bir tabaka (yaklak 0,3mm kalnlkta) halinde ekilir. Saten al sva kuruduktan sonra zmparalanp son kat boya uygulamalar iin hazr hale getirilir.

ekil 50: Saten al uygulamas

34

Tek Metal Kafes Sistemi ile Balantsz Yaplan Uygulamalar Blme duvarn konumu ve zerindeki kap vb. aklklarn paylar belirlenerek deme ve tavan zerine iaretlenir. Kanallarn tavan ve deme ile birleecek yzeylerine 2 erit halinde elastik mastik veya kendinden yapkanl elastik bant uygulanr. Tavan ve deme kanallar (U profil) 600mm aralklarla sabitlenir. Eer deme dzgn deil ise veya uygulamann yeni dklm bir deme zerine yaplmas durumunda; gerekli nlemler alnr. Dikme I profiller, kanala maksimum girecek ekilde temiz llerinde kesilir. lk dikme C profil uygun pozisyonda dndrlerek bitiik duvara 600mm aralklarla vidalar ile sabitlenir. Deme ve tavan kanallar ile bu kanallara taklacak olan dikme profillerinin geniliine bal olarak gerekmesi durumunda kanal ve profiller 2 sra sabitleme elemanlar ile artmal olarak monte edilir.

ekil 51: Deme/ tavan kanallar ile bitiik duvara uygulanan C profilin sabitlenmesi

Dier dikme I profiller; eletrikli metal dairesel testere yardmyla tavan yksekliinden 6 mm daha ksa kesilir. Ksa kesilen I profillerin st ve alt ksmna mesafe tutucu klipsler yerletirilir. Dikme profillerin dndrlrken kaydrlmamas iin I profillere yerletirilen klipsler, eksen noktas olarak kullanlr. I profiller 300mm aralklarla ayn yne bakacak ekilde artmal olarak kanallara yerletirilir.

ekil 52: I profillere klips uygulamas ve dikmelerin yerletirilmesi

Levhalarn dey profillere montajndan nce metal kafesin evresine, hava geiini nleyerek ses yaltm performansn arttrmak amac ile zel mastik uygulanr. ilte biiminde ak gzenekli ses yaltm malzemeleri dikme profillerin arasndan dndrlerek yerletirilir. Ses yaltm malzemelerinin uygulanmasnn ardndan al levhalar; dier taraftaki vida balantlar ile artmal olarak metal kafes elemanlarna zel vidalar vastasyla monte edilir. Her iki taraftaki al levhalarn

35

montajnn tamamlanarak dolgu astar ekilmesinin ardndan saten al uygulamas yaplarak boyaya hazr yzeyler elde edilir.

ekil 53: Al levhalarn montaj ve metal kafes birleim yerlerine macun uygulanmas

ki Metal Kafes Sistemi ile Yaplan Uygulamalar Uygulamaya kanallarn tavan ve deme ile birleecek yzeylerine 2 erit halinde elastik mastik veya kendinden yapkanl elastik bant uygulanmas ile balanr. Elastik bant yaptrlm deme ve tavan kanallarnn (U Profil) ayn hizada olacak ekilde (aklnde) deme ve tavana uygun montaj elemanlar ile sabitlenir. Eer deme dzgn deil ise kanal geniliinde ahap takozlar ile uygulama yeni dklm bir deme zerine yaplmas durumunda ise yaltm malzemeleri ile gerekli nlemlerinin alnr.

ekil 54: Deme/tavan kanal montaj

Birinci metal kafese eklini vermek ve desteklemek amacyla C profiller esnek yaltm bantlar zerinden kanallara yerletirilir. C Profiller, kanaln 50 mm i ksmndan balayacak ekilde 2 sra halinde her biri 600mm aralklarla artmal olarak zel vida ile sabitlenir. Gerekmesi durumunda profiller en az 600mm bindirme ile birbiri zerine yataklanp eklenerek uzatlr. Profillerin ek yeri birleimlerinde 3 adet ince ve geni balkl zel tespit vidalar kullanlr. kinci metal kafes (iskelet) tanmlanan duvar kalnlna uygun boluk braklarak birinci metal kafes ile ayn ekilde oluturulur.

36

ekil 55: Deme/tavan kanal ve C profil uygulamalar

ki metal kafes arasna ilte veya levha biimindeki ses yaltm malzemeleri aama aama yerletirilir. ilte biimindeki yaltm malzemelerinin tavana tespit etmek iin braklm olan fazla ksmlar ie doru kvrlarak talarn zerinden sabitlenir. Her iki kafes sistem uygun llerde ksa bir kanal eleman ile yaklak olarak dey C profillerin ortasndan birbirine balanr. Balant paras her bir kafes elemanna 2 adet ince ve geni balkl vida ile tespit edilir. Bu balant uygulamasna alternatif olarak ses yaltm performansnn azalmamas iin kat katya balantnn kullanlmad ortasnda esnek kauuk katman ieren zel elemanlarda kullanlabilir. Akustik balant elemanlar; 1200mm mesafe ile artmal olarak dey profillere birer adet ince ve geni balkl vida ile tespit edilir.

ekil 56a: Ses yaltm malzemesinin yerletirilmesi

ekil 56b: Profil balant elemanlarnn montaj

Levhalarn dey profillere montajndan nce her iki metal kafesin evresine, hava geiini nleyerek ses yaltm performansn arttrmak amac ile zel mastik

37

uygulanr. Al levhalar; birleim yerlerine 10mm, kesilmi kelerden ise 13mmden yakn olmayacak ekilde zel vidalar ile kafes sisteminin elemanlarna monte edilir. Al levhalarn montajnn ardndan levhalarn birleim yerlerine derz dolgu ve tm saten al uygulamalar yaplarak uygulama tamamlanr

ekil 57a: Birleim yerlerinin macun uygulanmas

ekil 58b: Al levhalarn montaj

ki Metal Kafes Sistemi ile Balantsz Yaplan Uygulamalar Deme ve tavan kanallarnn uygulama alan ile temas edecek olan yzeylerine 2 erit halinde elastik mastik veya kendinden yapkanl elastik bant uygulanr. Daha sonra deme ve tavan kanallar (U Profil) ayn hizada olacak ekilde (aklnde) deme ve tavana vidalarn artmal olarak en fazla 60 cm aralklarla yerletirilmesi ile sabitlenir. Deme dzgn olmamas ve uygulamann beton yzeye veya yeni dklm bir deme zerine yaplmas durumunda destekli uygulamalarda akland gibi gerekli nlemler alnmaldr. Birinci metal kafese (iskelet) eklini vermek ve desteklemek amacyla C profiller ve dey I veya C profiller esnek yaltm bantlar zerinden kanallara yerletirilir. Yksekliin 4 myi getii hafif ara blme duvarlarda dey profillerin deme ve tavan kanallarna kilitlenmesi gerekir. kinci metal kafes (iskelet) tanmlanan duvar kalnlna uygun boluk braklarak birinci metal kafes ile ayn ekilde oluturulur. Kafes sistemleri herhangi bir destek eleman ile kesinlikle birbirine balanmaz.

38

ekil 59: Deme/tavan kanal ve dikme I veya C profil uygulamalar

Birinci ve ikinci metal kafesin yatayda deme ve tavanla, deyde ise duvarla birletii yerlere hava geiini nleyerek ses yaltm performansn arttrmak amac ile zel mastik uygulanr. I veya C profillerin arasna ilte veya levha biimindeki ses yaltm malzemeleri yerletirilir. ilte biimindeki yaltm malzemelerinin duvar yksekliinden fazla olan ksmlar ie doru kvrlarak talarn zerinden sabitlenir. Al levhalar metal kafes elemanlara matkapla vidalanarak sabitlenir. Al levhalarn montaj tamamlandktan sonra levha birleim yerleri, deme ve tavanlardaki boluklara derz dolgusu ve tm yzeye saten al uygulanarak yzeyler son kat kaplamaya hazr hale getirilir.

ekil 60: Kafes sisteminin oluturulmas ve birleim yerlerinin macun uygulanmas

39

2.2.2. Tavanlarda Ses Yaltm

Ofis binalar, sinema salonlar, eitim 8yaplar, hastaneler, konutlar, vb. yaplarda ses yaltm gereksinimlerinin karlanmas iin ahap veya betonarme tavanlarda metal profiller kullanlarak yaplan uygulamalardr. Bu uygulamalarda tavan ve metal konstrksiyon alt yzeyine monte edilen i yzey kaplamalar (al levha, ahap yn vb.) ktleleri ile ses geiine kar koyarken, metal konstrksiyona yerletirilen ak gzenekli ses yaltm malzemelerinden (mineral ynler, poliretan esasl sngerler, vb.) ise yay grevi grmektedir. Ses yaltm yaplacak meknn yksekliine bal olarak uygulamalar; boluksuz veya ask elemanlar ile gereken miktarda boluk braklarak olarak gerekletirilebilir. zellikle konut gibi kat yksekliinin snrl olduu meknlarda boluksuz uygulamalar tercih edilmektedir. Her ne kadar betonarme ve ahap kirili tavanlarda kullanlan metal profiller farkllklar gsterse de uygulama genel olarak, tayc profillerin duvarlardaki evre profillerine oturtulmas ve profillerin aralarna dekoratif kaplamal ses yaltm malzemeleri yerletirilmesi esasna dayanr.
Betonarme Tavanlar Ahap kirili tavanlar

ekil 61: Tavanlarda Yaplan Boluksuz Uygulamalar

Eitim yaplar, i merkezleri, ofisler ve sinema salonlar gibi baz zel alanlarda ihtiya duyulan ses yaltm performans boluk asma tavan sistemleri salanr. Temel o larak tayc profillerin ask elemanlar ile tavana aslr ve profillerin aralarna ses yaltm malzemeleri yerletirildikten sonra profillerin alt taraflarna al levhalar monte edilmesi ile uygulama tamamlanr.
Betonarme Tavanlar Ahap kirili tavanlar

ekil 62: Asma Tavan Uygulamalar

Asma tavanla boluunda yer alan armatr, hava kanal, elektrik kablolar ve tesisat elemanlar bamsz olarak uygulamann yapld betonarme veya ahap konstrksiyona balanarak tatlmaldr. Asma tavan levhalar istenirse bir rulo yardmyla uygun bir emlsiyon esasl boya ile boyanabilir. Boyama ileminden nce yzeyde homojen renk dalmn salamak amacyla astar uygulamas yaplmas gerekebilir. Akustik dzenleme amacyla perfore i yzey kaplamalarnn tercih edildii tavanlarda, sistemin ses yutma performansnn azalmamas iin sprey boya uygulamas yaplmamaldr.

40

at katnda bulunan meknlarda yaplan ses yaltm uygulamalarnda; kullanlan malzemelerinin buhar difzyonuna kar direnlerinin dk olmas sebebiyle youma riski sz konusudur. Tavanda meydana gelen youma konfor artlarnn bozulmasna ve yapnn zarar grmesine neden olaca gibi ses yaltm malzemelerinin de performansn olumsuz etkiler. Bu sebeple at katlarnda yaplan ses yaltm uygulamalarnda buhar kesici katmanlarn kullanmnn gz ard edilmemesi gerekir. Asma Tavan Uygulamalar Ask Elemanl Sistemler Ask elemanlar ile yaplan asma tavan uygulamalarnda ana tayc kanal olarak U profiller kullanlr. U profiller ask elemanlar ile tavana monte edilirler. Akustik ask elemanlar ile yaplan uygulamalarda ses kprleri nlendiinden asma tavan sisteminin ses yaltm performans artar. yzey kaplamalar tavana monte edilen tayc kanallarn altna sabitlenir. Ask elemanl asma tavan uygulamalarnda kullanlan gereler aada verilmitir.

Asma Tavan evre Kanal

Ana Tayc Kanal

Metal Ask Eleman

Balant Klipsi

Akustik Ask Eleman

Metal Mesnet Eleman

Ask Maas

Ask ubuu

Geni ve ince balkl vida

Al levha montaj vidalar

Tespit Civatas ve Pulu

Metal Kesme Makas

ekil 63: Uygulamada kullanlan gereler

Kullanlacak olan (ses yaltm malzemeleri ve al levha) katmanlarn says ve kalnlklar da gz nne alnarak bitmi asma tavan derinlii belirlenir. Belirlenen derinlie uygun olarak asma tavan evre (kenar) kanallarnn yerletirilecei seviye duvarlara iaretlenir. Asma tavan evre (kenar) kanallar, iaretlerden faydalanarak duvarlara uygun tespit elemanlar ile 600mm aralklarla sabitlenir. Ana tayc kanallarn (U profil) yerletirilecei blgeler; asma tavan sisteminde kullanlacak olan malzemelerin kalnlk, katman saylar ve younluklar gz nne alnarak belirlenen yk miktarna bal olarak uygun aralklarda izgilerin tavana izilmesi ile tayin edilir.

41

ekil 64: Asma tavan evre (kenar) profillerinin duvarlara sabitlenmesi

Ana tayc kanal izgilerinin zerinden metal mesnet elemanlarnn tavana sabitlenecei noktalar 1200mmlik aralklarla zgara oluturacak ekilde (karolaj) belirlenerek tavan zerine iaretlenir. zel ses yaltm gereksimlerinin bulunduu meknlarda metal mesnet elemanlar yerine akustik ask elemanlar kullanlr. Akustik ask elemanlar karolaj zerinde belirlenen noktalara tescilli betonarme tespit elemanlar ve pullar vastasyla akustik kauuk katmann zerinden sabitlenir. Asma tavan evre profillerinin st taraf ile mesnet arasndaki dey mesafenin llmesi ile belirlenen derinlie uygun olarak dik al metal ask elamanlar (L profil) kesilir. Kesilen ask elemanlar, kolayca mesnet elemanlarna sabitlenebilmesi iin delinir. Ask elemanlar civata ve somun yardmyla mesnet elemanlarna monte edilir. Mesnet elemanlarna monte edilmi ask elemanlar, oluturulan karolaj zerinde belirlenen noktalarda tavana vidalanr.

ekil 65: Ask destek paralarnn oluturulmas ve tavana sabitlenmesi

Asma tavan evre profilleri ile ask elemanlarnn sabitlenmelerinin ardndan ana tayc yatay kanallarn montajna balanlr. Ana tayc kanal evre profillerinin zerine oturtulur. Ask eleman bana 2 adet ince bal zel vidalar ile ask elemanlar ana tayc kanala sabitlenir. Asma tavan uygulamasnn gerekletirildii mekann llerinin profil boylarndan byk olmas durumunda ana tayc kanallarn birbirine eklenmesi gerekir. Bu gibi durumlarda iki adet tayc kanal srt srta getirilerek en az 150 mm st ste bindirilip 2 adet zel civata ve somunla birbirine sabitlenir. aretlenen izgiler ile oluturulan karolaja uyularak dier ana tayc kanallar monte edilir.

42

ekil 66: Tayc kanallarn uzatlmas ve montaj

Duvara monte edilmi olan asma tavan evre profillerinin ierisine oturacak ekilde yardmc tavan kanallar ana tayc kanallara dik ynde yerletirilir. Tavan kanallar; 450mm aralklarla ana tayc kanallarn alt yzeyine zel balant klipsleri ile balanr. Her bir ana tayc kanaln tm uzunluu boyunca balant klipsleri kanaln her iki tarafna geirilmelidir. Balant klipslerinin ikinci ayann tavan kanalna balanmasn kolaylatrmak amacyla ana tayc kanal profilinden kesilmi paralar kullanlabilir. Balant esnasnda yardmc tavan kanalnn kesiti kesinlikle sktrlarak ezilmemelidir. Klipslerle yaplan uygulamaya alternatif olarak; yardmc tavan kanallar ana tayc kanallara 2 adet ince balkl vida ile vidalanarak sabitlenebilir.

ekil 67: Tavan kanallarnn tayc kanallara montaj

Yardmc tavan kanallar gerekmesi durumunda en az 150 mm st ste bindirilip her bir kenarna zel civata ve somunla birbirine 2 kez sabitlenerek veya kanallarn kenarlar i ie katlanarak birletirilerek birbirine eklenir. aretlenen izgiler ile oluturulan karolaja uyularak dier ana tayc kanallar monte edilir. Ana tayc ve yardmc kanallarn kesiim yerlerinde kanallara ekleme yaplmamas salanmaldr. Aksi takdirde balant klipslerin birleimleri bozulur.

43

Yardmc tavan kanallarn ana kanallara klipsler ile iaretlenen izgiler ile oluturulan karolaja uyularak monte edilmesi ile tayc zgara uygulamas tamamlanr. Tayc metal konstrksiyonun tamamlanmasnn ardndan; gerekmesi durumunda ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Hava kanallar, tesisatlar, elektrik kablolar ve kablo tavalar; tayc zgara ile tavan arasnda oluan boluktan geirilebilir. Buna karlk hava kanallar, havalandrma niteleri vb. elemanlarn bamsz olarak yapya monte edilmelidir.

ekil 68: Tavan kanallarn montaj

Al levhalarn uzun kenarlar tavan kanallarna dik olacak ekilde bitiik kenarlar hafife birbiri ile birletirilerek konumlandrlr ve 230mm aralklarla zel vidalar ile sabitlenir. Levhalarn birleim yerlerinin; mmkn olduunca yarm levha uzunluunda artmal olarak tavan kanaln ortasnda olumas salanmaldr.

ekil 69: Al levhalarn yerleim plan

Al levhalarn orta blgelerinde en fazla 230mm aralklarla, levha sonlarnda ise en fazla 150mm mesafeler ile tavan kanalna kendinden di aan zel vidalar (self tapping) ile sabitlenir. Benzer ekilde al levhalar 150mm aralklarla asma tavan evre (kenar) profiline vidalanr. Levhalarn birleim yerlerinde sabitlenmi levhaya 10mmden, kesilmi kelere ise 13mmden yakn vidalama yaplmamaldr. yzey kaplamasnn iki kat yaplmas durumunda; birinci kat al levhann birleim yerleri ile ikinci kat al levha birleim yerleri birbirine gre artlmaldr.

44

ekil 70: Al levhalarn montaj

Al levhalarn montajnn ardndan derz dolgu als reticilerinin tavsiyeleri dorultusunda temiz kap ierindeki suya serpilerek nerilen sreler boyunca zel kartrclar ile kartrlarak hazrlanr. Yeterli uzunlukta kendinden yapkanl file derz band levha birleim ve duvar-tavan kesiim yerlerinde meydana gelen derzlere dzgn olarak yaptrlr. lk kat derz dolgusu, bandn zerine, derzden ieri girecek ekilde 10cm genilikte bolca ekilir. Tm vida balar derz dolgusu ile kapatlr ve en az iki saat beklendikten sonra, ikinci kat al 20 cm geniliinde uygulanr. Derz dolgu uygulamalarnda kenarlardaki dolgu artklar, nemli bir sngerle kurumadan silinerek alnr. kinci katn prizini almasn takiben nc kat al yaklak 30 cm geniliinde ve ok ince bir tabaka halinde uygulanr. nc kat uygulama esnasnda kenarlarda oluan fazlalklar nemli bir sngerle temilenir. Son kat kuruduktan sonra hafife zmparalanarak boyaya hazr hale getirilir. Derzlere yaplan uygulamalar tamamlandktan sonra saten al sva, perdah malas kullanlarak tm yzeye ince bir tabaka (yaklak 0,3mm kalnlkta) halinde ekilir. Saten al sva kuruduktan sonra zmparalanp son kat boya uygulamalar iin hazr hale getirilir.

ekil 71: Derz dolgu uygulamalar

Herhangi bir ynde tavan geniliinin 10mnin zerinde olduu durumlarda veya yapsal genleme derzleri ya da dilatasyon ile tavann kesitii yerlerde tayc kanallarn ve al levhalarn sreklilii zel genleme elemanlar ile salanmaldr. Genleme elemanlar tavan kanallarna paralel veya dik olarak yerletirilebilir.

45

Tavan kanallarna paralel olarak genleme derzinin yerletirilmesi durumunda; genleme eleman boyunca braklan boluun merkezinden her iki tarafa 60mm mesafede tavan kanallar konumlandrlr. Balant klipsleri vastasyla tavan kanallar ana tayc kanallara balanr. Ana tayc kanal boyunca genleme elemannn geniliine eit olacak ekilde 12,5mm boluk braklr ve ana tayc kanal bitileri asklarla desteklenir. Al levha montaj esnasnda genleme eleman hizas boyunca 12,5mm kesintisiz boluk braklr. Tavan kanallarna dik olarak genleme derzinin yerletirilmesi durumunda ise; genleme elemannn her iki tarafndan 60mm mesafede bulunan tayc kanallarla desteklenen genleme eleman boyunca 12,5mm boluk braklr. ki adet tavan kanal birbiri zerine mekanik sabitleme yaplmakszn 50mm bindirilir. Asma tavan sisteminde ses yaltm ve yangn gvenlii anlamnda btnln salanmas iin genleme elamannn arkasnda braklan bolua 60mm kalnlnda uygun younlukta tayn yerletirilir. Al levha montaj esnasnda genleme eleman hizas boyunca 12,5mm kesintisiz boluk braklr.

ekil 72: Genleme eleman uygulamas

Asma tavan uygulamalarnn stlan ve stlmayan veya d ortama bakan iki hacmi birbirinden ayrmas durumunda youma riskleri gz nne alnmaldr. Nitekim asma tavan sistemlerinde i yzey kaplamas olarak kullanlan al levhalarn ve ak gzenekli ses yaltm malzemelerinin su buhar geiine kar direnleri dktr. Buna karlk vinil kaplamal levhalar daha etkin su buhar kontrol katman olutursa da levhalarn oturduklar metal profil sisteminde de btnln salanmas gerekli olabilir. Bu amala i yzey kaplamalar monte edilmeden nce metal kanal yzeylerine buhar kesici zellie sahip bir mastiin kesintisiz olarak uygulanmas ile salanabilir. Mastiin vinil yzeye zarar vermemesi iin gerekli olan nlemler alnmaldr. Mastik uygulamasnn yan sra i kaplama veya yaltm malzemesi ara yzeyinde youma riskinin azaltlmas iin asma tavan boluunun havalandrlmas gerekli olabilir. Asma tavan sistemlerinde boluk ierisinde yer alan mekanik tesisat ve elektrik tesisatnn onarlmas veya yenilenmesi gerekli olabilir. Bu amala asma tavan sistemlerinde mdahale kapaklar bulunmaldr. Genel hatlar ile mdahale kapaklar; elik kaide ve i yzey kaplamasndan elde edilen tel balantl kapak olmak zere iki ayr paradan oluur. Mdahale kapann konumlandrlaca yerin iaretlenmesi iin elik kaide levha zerine yatrlr ve kaidenin snrlar i taraftan

46

iaretlenir. nce dili el testeresi kullanarak hassas olarak klavuz izgilerin d tarafndan levha dikkatlice kesilir. Bu aamada levha kolayca zarar greceinden kesim ilemine zel nem verilmelidir. Bu uygulamaya alternatif olarak levhalar tamamen profillere monte edildikten sonra iaretlenen ksm kesilerek karlabilir. Kesim ilemi esnasnda oluan al tozlar yumuak kll fra ile sprlerek levhadan uzaklatrlr.

ekil 73: Mdahale kapa boluunun oluturulmas

Mdahale boluunun kesilerek oluturulduu levha, profillere vidalanr. Mdahale kapann etrafnda vidalama ilemi 100mm aralklarla gerekletirilmelidir. Montaj ileminin ardndan mdahale boluunun gerekli konumda olup olmad kontrol edilir. elik kaidenin erevesinin zerinde zel kendinden yapkanl bant bulunur. elik kaide monte edilmeden nce kendinden yapkanl bandn zerinde bulunan koruyucu katman karlr. elik kaide eik bir biimde tutularak al levha zerinde oluturulan boluun ierisinden geirilerek yerletirilir ve tm evresi boyunca aaya doru skca ekilerek yaptrlr. Kaidenin levha zerindeki bolua tam llerinde oturup oturmad kontrol edilir. elik kaide montajnda kesinlikle vi da kullanlmaz.

ekil 74: elik kaidenin tutturulmas

Grsel olarak mdahale kapann gze batmamasnn salanmas iin kapak asma tavan sisteminde kullanlan al levhalardan oluturulmaldr. elik kaide ile mdahale kapa arasndaki boluun rtlmesi iin maskeleme band kullanlr. elik kaide ile kapak arasndaki boluun tamamen kapatlmas ve artk malzeme dolgu alanndan uzaklatrlarak dz bir yzeyin elde edilmesi salanmaldr. Monte edilmi elik kaide ile al levhalar arasndaki boluun doldurulmas gereklidir. Bu amala dolgu malzemesi artklarnn i yzey kaplamalarna bulamamas iin boluun etrafna maskeme band yaptrldktan sonra elik kaide ile al levhalarn arasna dolgu malzemesi uygulanr. Aradaki boluun tamamen doldurulmas

47

salandktan sonra dolgu malzemesi artklar yzeyden uzaklatrlarak dz bir sath elde edilir.

ekil 75: Mdahale kapann hazrlanmas

Dolgu ileminin ardndan mdahale kapa ve i yzey kaplamalar zerinde olan maskeleme bantlar sklr. Mdahale boluunda apaklarn olmas durumunda zmpara kd ile yzey dzgn hale getirilir. Levha ve mdahale kapa bir rulo yardmyla boyanmaldr. Dekoratif boyama ileminin ardndan mdahale kapa ile monte edilmi elik kaide gvenli kullanm salanmas iin bir tel ile balanr. Kapak, elik kaideye oturtularak uygulama tamamlanr.

ekil 76: Mdahale kapann taklmas

Ask ubuklu Uygulamalar Uygulamaya balamadan nce asma tavan ykseklii belirlenir ve evre kanallarnn yerletirilecei seviye duvarlara rp ipi yardmyla iaretlenir. Daha sonra ask ubuklarnn monte edilecei yerler duvarlardan 100mm mesafeden balamak zere en fazla 850mm aralklar ile tavan zerine rp ipi kullanlarak iaretlenir. evr e profilleri (U profil) duvarlara iaretlenen seviyenin zerine gelecek ekilde 600mm aralklar ile vidalanr.

ekil 77: Duvar ve tavan zerine yaplan iaretlemeler ve evre kanalnn montaj

48

Ask ubuklarnn betonarme tavana tespit edilebilmesi iin elik vida ve dbel kullanlr. Dik al ask eleman tavana elik vida ve dbel ile sabitlenir. Ask eleman zerinde bulunan delikten ask ubuklar geirilir. Ask ubuklarnn dier ular ask maasna geirilir. Ana tayc C profiller 700 mm ila 1.100mm aralklarla evre kanallarnn zerine yerletirilir ve ask maalar ana tayc C profillere kenetlenerek sabitlenir. Montaj kanallar (C profil) evre kanallarnn ierisine oturtulur ve ana tayc kanallara dik olacak ekilde al levha boyutlarna uygun aralklarda yerletirilerek tekli veya iftli klipler yardmyla ana tayc kanallara balanr.

ekil 78: Ana tayc kanallarnn montaj

Kurulan metal konstrksiyon teraziye alnr. Mekann ses yaltm ihtiyalar dorultusunda ana tayc kanallarn arasna uygun kalnlkta ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Montaj profillerinin arasndaki mesafe al levha geniliinden kk ise al levhalar bu profillere paralel ynde levha geniliinden bykse dik ynde monte edilir. Al levhalarn, deformasyona uramamalar iin bir kenardan br kenara doru artmal olarak konstrksiyona vidalanmalar gereklidir. Al levhalarn ksa kenarlarnda oluan derzler armal olmal ve levhalarn enlemesine olan derzleri en az 400mm kaydrlarak artlmaldr. Al levhalar metal konstrksiyona bastrlarak paralel veya dik olarak 200mm aralklarla vidalanr. Vida balarnn al levha yzeyindeki kat tabakasna zarar vermeden yaklak 1mm ieriye gmlmelidir. Vidalama ilemi sonunda al levhalar tayc konstrksiyona tam olarak tam olarak temas etmesi salanmaldr. Al levhalarn montajnn tamamlanmasnn ardndan dolgu astar ekilir ve saten al uygulamas yaplarak boyaya hazr yzeyler elde edilir.

ekil 79: Al levhalarn montaj

49

Kelepeli Asma Tavan Uygulamalar Kelepeli asma tavan uygulamalar hem betonarme hem de ahap tavanlara uygulanabilir. Bu uygulamalarda ana tayc kanal olarak U profiller kullanlr. Tayc kanallar tavana yerletirilmi kelepelere sabitlenerek ve evre kanallarna oturtularak sabitlenir. Balant kelepeleri asma tavan boluunda kullanlacak olan ses yaltm malzemelerinin ve braklacak olan bolua uygun olmaldr. yzey kaplamalar tayc U profillerin altna sabitlenir. Bu uygulamalarda kullanlan gereler aada verilmitir.

ekil 80: Uygulama detaylar

Asma Tavan evre Profili

Ana Tayc Kanal

Balant Kelepeleri

Ahap Kiri Balant Eleman

Geni ve ince balkl vida

Al levha montaj vidalar

Dbel

Metal Kesme Makas

ekil 81: Uygulamada kullanlan gereler

Betonarme Yzeylerde Yaplan Kelepeli Asma Tavan Uygulamalar Uygulama sonucunda oluacak olan asma tavan ykseklii belirlenerek evre kanallarnn yerletirilecei seviye duvarlara iaretlenir. Asma tavan evre (kenar) kanallar, uzun olan kenar alt tarafta kalacak ekilde 600mm aralklarla uygun tespit elemanlar ile duvara sabitlenir. Sistemde kullanlacak olan ses yaltm malzemeleri

50

ve al levha katmanlarnn oluturacaklar yk ve yatay kanallarn tama kapasitesi gz nne alnarak tayc kanalar arasndaki mesafeler belirlenerek betonarme tavann alt yzeyine izilir. Tavan alt yzeyinde bulunan ve yatay tayc kanallarn yerleimini belirten izgilerden faydalanarak balant kelepelerinin montaj aralklar; sistemde kullanlacak olan katman says ve kalnlna gre belirlenerek iaretlenir. Genel olarak balant kelepeleri ihtiya duyulan tama kapasitesine gre en fazla 1200 mm aralklarda yatay tayc kanallara dik olacak ekilde yerletirilir. Belirlenen noktalara yerletirilen kelepeler, yuvalarndan zel bir dbel vastasyla tavana sabitlenir ve kelepe kollar 90 bklr.

ekil 82: Asma tavan evre kanallarnn ve balant kelepelerinin montaj

Tayc kanallar tavan uzunluundan 5mm daha ksa kesilir. aretlenen izgilerin zerinden asma tavan evre kanal ierisine oturtulur. Kelepelere sabitlenmeden nce btn yatay kanallarn ayn hizada olmas salanmaldr. Kelepenin ortasndan geen yatay tayc kanallara her bir kelepe kolu geni balkl zel vidalar ile sabitlenir. Yatay tayc kanaln alt hizasn geen kelepe kollar knt olumasna neden olarak, al levhalarn montajn engeller. Bu gibi durumda kelepe kollarnn tayc kanal geen ksmlar geri katlanarak ayn hizaya getirilmesi salanmaldr.

ekil 83: Yatay tayc kanallarn montaj

Tavan llerinin kanal boyunu gemesi durumunda; kanallar zel bir balant elemanyla birbirine balanr. Tm yatay kanallarn monte edilmesiyle tayc metal konstrksiyon imalat tamamlanr. Ses yaltm gereksinimleri dorultusunda gerekmesi durumunda metal konstrksiyonun zerine ak gzenekli ses yaltm malzemeleri aralarnda boluk kalmayacak ekilde serilir. Ses yaltm malzemelerinin serilmesinin ardndan al levhalar, uzun kenarlar yatay kanal

51

dorultusuna dik olacak ekilde, aralarnda boluk brakmadan orta blgelerde en fazla 230mm aralklarla, levha birleim yerlerinde ve duvar kenarlarnda ise en fazla 150mm aralklarla yatay tayc kanallara artmal olarak vidalanr. Al levhalarn montajnda kullanlacak olan vidalarn levha kalnlna bal olarak metal konstrksiyona en az 10mm girecek uzunlukta seilmesi gereklidir. Levhalarn birleim yerlerinde levhalara 10mmden, kesilmi kelere ise 13mmden yakn vidalama yaplmamaldr. Levhalarn birleim yerleri artmal olacak ekilde levhalar monte edilmelidir. yzey kaplamasnn iki kat yaplmas durumunda; birinci kat al levhann birleim yerleri ile ikinci kat al levha birleim yerleri birbirine gre artlmaldr.

ekil 84: Tayc kanallarn birletirilmesi ve al levha montaj

Ahap Yzeylerde Yaplan Kelepeli Asma Tavan Uygulamalar Asma tavan sisteminde kullanlacak olan katmanlarn kalnlk ve saylar gz nne alnarak gerekli olan asma tavan ykseklii belirlenerek duvar evresi boyunca iaretlenir. Asma tavan evre kanallar, uzun olan kenar alt tarafta kalacak ekilde 600mm aralklarla uygun tespit elemanlar ile duvara ve kolonlara sabitlenir. Ahap kiri balantlarnn yaplaca yerlerin belirlenebilmesi iin asma tavan evre kanalnn altndan ahap kirilere dik, tayc profillere ise paralel olacak ekilde ip ekilir. Sistemde katmanlarn oluturacaklar yke bal olarak ahap kiri balant elemanlar arasndaki mesafeler belirlenir. Ahap kiri balant elemanlar aras mesafe 1200mmden az olmaldr.

ekil 85: evre kanallarnn montaj ve ahap kiri balant elemanlarnn hizalanmas

Balant elemanlarnn hizada olmas salanmadan vidalama ilemine geilmemelidir. nk vidalama ileminden sonra balant elemanlarnda ayarlama yaplmas mmkn olmamaktadr. Bu amala asma tavan derinliine bal olarak

52

tm ahap kiri balant elemanlarnn ayn hizada olmas iin ip ekilir. ekilen ip ile ayn hizada olacak ekilde ahap kiri balant elemanlar uygun aralklarla ahap kirilerin yan taraflarna 2 adet ahap vidas ile sabitlenir. Balant elemanlarnn ahap kirilere vidalanmas esnasnda balant elemannn trne gre vida deliklerinden bir veya iki tanesi bo braklmaldr. Tayc kanal monte edilmeden nce tavan boyundan 5mm ksa olacak ekilde kesilir. Kesilen tayc kanal bir tarafndan sra halindeki ahap kiri balant elemanlarna geirilir ve evirilerek tam oturma salanr. Balant elemanlarna taklm olan tayc kanal itilerek asma tavan evre kanallarna oturtulur. Tayc kanal boyunun tavan geniliinden az olmas durumunda; kanallar zel bir balant elemanyla birbirine balanr. Dier yatay kanallar yukarda anlatld gibi monte edilir ve metal tayc sistemin montaj tamamlanr. Uygulama detayna gre yatay kanallarn zerine ak gzenekli ses yaltm malzemeleri aralarnda boluk kalmayacak ekilde serilir.

ekil 86: Ahap kiri balant elemanlar ve yatay tayc kanallar montaj

Ses yaltm malzemelerinin serilmesinin ardndan al levhalarn montajna geilir. Al levhalarn uzun kenarlarnn yatay kanal dorultusuna dik olacak ekilde, aralarnda boluk braklmadan ve levha birleim yerleri ahap kiri balant eleman ile akmayacak ekilde yerletirilmelidir. Al levhalar orta blgelerde en fazla 230mm aralklarla, levha birleim yerlerinde ve duvar kenarlarnda ise en fazla 150mm aralklarla yatay tayc kanallara artmal olarak vidalanr. yzey kaplamasnn iki kat yaplmas durumunda; birinci kat al levhann birleim yerleri ile ikinci kat al levha birleim yerleri birbirine gre artlmaldr.

ekil 87: Al levhalarn montaj

53

Ahap Kiri veya Merteklere Yaplan Boluksuz Tavan Uygulamalar Bu uygulamalarda ses yaltm malzemeleri ahap kiri ve merteklerin arasna yerletirilir. yzey kaplamalar ise dorudan ahap kiri veya merteklerin altna sabitlenebildii gibi profiller vastasyla oluturulan zgaralara da monte edilebilir. Dorudan i yzey kaplamalarnn ahap elemanlara monte edilmesi ses kprlerine neden olur. Buna karlk i yzey kaplamalarnn ahap kiri veya merteklere dorudan monte edilmesi yerine esnek balant elemanl profiller vastasyla dolayl olarak balanmas ilave ses yaltm performans salar. Ahap kiri ve merteklerde yaplan boluksuz tavan uygulamalarnda kullanlan gereler aada verilmitir.

Esnek balant Elemanl Profil

ivi

Dolgu/Mastik

Ahap vidas

ekil 88: Uygulamada kullanlan gereler

Dorudan ahap kiri veya mertek zerine yaplan uygulamalar Bu uygulamalarda al levhalar; ahap kiri veya merteklerin alt yzeyine sabitlenir. Balang olarak ahap kiri veya merteklerin bulunmad duvar birleim blgelerinde al levhalarn desteklenmesi iin tavan evresine ahap latalar aklr. Dorudan ahap kiri veya mertek zerine yaplan uygulamalarda al levhalarn tm kenarlarnn tayc ahap elemanlara sabitlenmesi gereklidir. Bu sebeple gerekmesi durumunda kirilerin arasna, kiri veya merteklere dik ynde ilave ahap latalar aklr. Ahap latalarn kalnlklar; kullanlacak olan al levha kalnl ve ahap kiri veya mertekler arasndaki mesafeye bal olarak belirlenir. Genel olarak ahap kiri ve merteklerin arasnda kullanlacak olan latalarn en az 44mm x 44mm kesitli olmas gereklidir.

ekil 89: Latasz levha yerleim plan

54

ekil 90: Sadece duvar birleim yerlerinde latal uygulamalarda levha yerleim plan

ekil 91: Latal levha yerleim plan

Ses yaltm ihtiyalarna bal olarak gerekmesi durumunda ahap kiri veya mertekler arasna ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Ses yaltm malzemelerinin serilmesinin ardndan al levhalar; uzun kenarlar ahap kirilere dik olacak ekilde ve levha birleim yerleri ahap kiri veya latalarn zerine gelecek ekilde yerletirilir. Al levhalarn montajna duvar birleim yerlerinden balanmaldr. Al levhalarn birleim yerleri arasndaki boluk 3mmyi gememelidir. Al levhalar orta blgelerde en fazla 230mm aralklarla, levha birleim yerlerinde ve duvar kenarlarnda ise en fazla 150mm aralklarla ahap kiri ve latalara artmal olarak vidalanr.

ekil 92: Al levhalarn montaj

55

Vidalama ilemleri levhalarn birleim yerlerinde levhalara 10mmden, kesilmi kelere 13mmden, ahap kiri ve latalarn kelerine 6mmden yakn olmamaldr. Al levhalarn ahap kiri ve latalara sabitlenmesinde zel vida elemanlar yerine ivi kullanlmas durumunda ivileme ileminin 150mm aralklarla yaplmas gereklidir. yzey kaplamasnn iki kat yaplmas durumunda; birinci kat al levhann birleim yerleri ile ikinci kat al levha birleim yerleri birbirine gre artlmaldr. Dzgn yzeyler elde edilebilmesi iin levhalarn kesilen kenarlar ve i keler zmpara ile dzeltilmelidir. Esnek balant elemanlar ile ahap kiri/mertek zerine yaplan uygulamalar lave akustik performans salamas gereken meknlarda; arzu edilen ses yaltm deerlerine ulamak iim zel esnek balant elemanl profiller kullanlmaldr. Duvar birleim blgelerinde al levhalarn desteklenmesi iin tavan evresine ahap latalar akldktan sonra ahap kiri veya mertekler arasna ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Esnek balant elemanlar; kullanlacak olan i yzey kaplamasnn says, ebatlar ve kalnlna bal olarak 400mm ila 600mm aralklarla ahap kiri veya merteklere dik ynde yerletirilerek vidalanr. lk ve son esnek balant elemanlar mmkn olduu kadar duvar birleim yerlerine yakn olacak ekilde sabitlenmelidir. Buna karlk en st seviyede ses yaltm performansnn salanmas iin esnek balant elemanlarnn duvar elemanlarna temas etmemesi gerektii unutulmamaldr.

ekil 93: Esnek balant elamanlarnn montaj

Ayrca; duvar birleim yerlerinde bulunan ahap evre latalarna kiri veya merteklere paralel olacak ekilde elastik balama elemanlarndan kesilen paralar sabitlenir. Benzer ekilde kesilen bu paralarn kirilere dik olarak yerletirilmi olan esnek balant elemanlarna temas etmemesi gereklidir. Tavan uzunluklarnn esnek balant eleman boyundan byk olmas durumunda esnek balant elemanlarnn birletirilmesi gerekir. Bu amala; esnek balant elemanlar birbirleri zerine 75 ila 200 mm bindirilerek ahap kiri veya merteklere vidalanr.

56

ekil 94: Esnek balant elemanlarnn birletirilmesi

Esnek balant elemanlarnn ahap kiri veya merteklere vidalanmasnn ardndan al levhalar; orta blgelerde en fazla 230mm, levha birleim yerlerinde ve duvar kenarlarnda ise en fazla 150mm aralklarla esnek balant elemanlarna artmal olarak vidalanr. Vidalama ileminin birleim yerlerinde levhalara 10mmden, kesilmi kelere 13mmden yakn olmamas ve ses yaltm performansnn azalmamas iin al levhalarn vidalamasnda kullanlan zel vidalarn ahap kirile temas etmemesi gereklidir. ki kat al levha uygulanmas durumunda; birinci kat ile ikinci kat al levha birleim yerleri birbirine gre artlmaldr. Bu amala; ikinci kat al levhann ksa kenarlar esnek balant elemanna dik olacak ekilde vidalanmaldr.

ekil 95: Al levhalarn montaj

Betonarme Yzeylerde Yaplan T Profilli Uygulamalar Betonarme yzeylere yaplan bu uygulamalar asma tavan derinliine bal olarak boluklu veya boluksuz olarak gerekletirilebilir. Konut vb. kat ykseklii snrl olan yaplarda boluksuz uygulamalar tercih edilirken ofis binalar, al veri merkezleri gibi zel ses yaltm performansnn arand veya havalandrma kanal, elektrik kablolar vb. tesisat elemanlarnn tavanda youn olarak konumlandrld yaplarda ise boluklu uygulamalar tercih edilir. Bu uygulamalarda T profiller betonarme yzeye aslarak veya evre profillere oturtulur. Ses yaltm malzemeleri T profillerin arasna yerletirilir. Genel olarak boluksuz olarak gerekletirilen uygulamalara yk tatlmamaldr. Bu uygulamada kullanlan gereler aada gsterilmektedir.

57

Ana Tayc T Profil

L Profil

evre Profilleri

Metal Mesnet Eleman

Klips

Ana Tayc T Profil

T Profil Birleim Metal Kesme Eleman Makas

ekil 96: Uygulamada kullanlan gereler

Ask Elemansz ve T Profilli Uygulamalar Ak gzenekli ses yaltm malzemelerinin kalnlklar ve braklacak boluklar gz nne alnarak asma tavan ykseklii belirlenir ve evre kanallarnn yerletirilecei seviye duvarlara iaretlenir. evre (kenar) kanallar, uzun ve kademeli olan kenar alt tarafta kalacak ekilde 300mm aralklarla uygun tespit elemanlar ile duvara sabitlenir. Ana tayc T profiller uygulamann gerekletirilecei odann geniliinden en fazla 10mm daha ksa olacak ekilde kesilir. Kesilen ana tayc T profiller, kademeli evre kanalnn st basamana oturtulur. Genel olarak bu uygulamalarda; keler dnda T profillerin tatlmas iin ayr bir ask sistemi kullanlmas gerekmemektedir. Ayrca asksz T profilli bu sistemlerde ana tayc T profillerin hibir ekilde birletirilmemesi gerekmektedir.

ekil 97: Kademeli evre kanallarnn ve asma tavan levhalarnn montaj

Ana tayc T profiller yerletirilmesinin ardndan; profiller aras mesafeye uygun olarak dekoratif kaplamal ak gzenekli ses yaltm malzemeleri hassas bir ekilde kesilir. Kesilen ses yaltm malzemeleri kademeli evre profilinin alt kanalna yerletirilir. Kelerde ilave destekler ve ask sistemi uygulanmas gereklidir. Bu amala; iki adet kademeli evre profili srt srta getirilerek 600mm aralklarda geni balkl zel vidalar ile sabitlenir. Bu vida ile birletirilmi profiller tavana sabitlenmi olan ask elemanlarna monte edilir. Duvar kenarna yakn olan ilk ask elemannn en fazla 300mm mesafeden tavana monte edilmesi gereklidir. Orta blgelerdeki dier ask elemanlar ise 600mm aralklar ile tavana sabitlenir. Kelerde yaplan uygulamalarda ask elemanlarna

58

ilave olarak her bir nc ana tayc T profilin dik al takozlar vastasyla kademeli evre profiline sabitlenmesi gereklidir.

ekil 98: Ana tayc T profillerinin evre profiline sabitlenmesi

Temel olarak bu sistemlerde kullanlan dekoratif ses yaltm malzemelerinin zerine yk uygulanmamas gereklidir. Tavanla dekoratif kaplama arasndaki bolukta yer alan armatr, hava kanal, elektrik kablolar ve tesisat elemanlar bamsz olarak uygulamann yapld betonarme yapya balanarak tatlmaldr. Dekoratif kaplamal ses yaltm malzemeleri yerine i yzey kaplamas olarak al levhalar kullanlp tavan boluuna ayr olarak ak gzenekli ses yaltm malzemeleri serilecek ise; ana tayc T profillerin maksimum kendini tama mesafesi 1800mmye azaltlmal veya daha byk geniliklerde asklar kullanlmaldr. Dekoratif i yzey kaplamalar istenirse bir rulo yardmyla uygun bir emlsiyon esasl boya ile boyanabilir. Boyama ileminden nce yzeyde homojen renk dalmn salamak amacyla astar uygulanmas gerekebilir. Akustik dzenleme amacyla perfore i yzey kaplamalarnn tercih edildii tavanlarda, sistemin ses yutma performansnn azalmamas iin sprey boya uygulamas yaplmamaldr. Ask Elemanl ve T Profilli Uygulamalar Uygulamaya balamadan nce kullanlacak olan yaltm malzemelerinin genilikleri gz nne alnarak bir karolaj plan hazrlanr. Asma tavan ykseklii belirlenerek (L profil) evre kanallarnn yerletirilecei seviye duvarlara iaretlenir. L profil evre kanallar 300mm aralklarla uygun tespit elemanlar ile duvara sabitlenir. Metal mesnet elemanlarnn tavana sabitlenecei noktalar karolaja uygun olarak belirlenerek uygun tespit elemanlar ile tavana monte edilir. Metal mesnet elemanlar duvara en fazla 100mm mesafede, ana tayc T profillerin birleim ve kesiim yerlerine yakn olacak ekilde konumlandrlmaldr. Duvar zerine L profillerin sabitlenmesinin ardndan karolaj planna uygun olarak ana tayc T profiller L profillere oturtulur. lk ana tayc T profil duvara 200-600mm mesafeye yerletirilmelidir. Metal ask telleri; kullanlmadan nce dzletirilerek teldeki gizli gerilmeler alnmaldr. Balama ilemi iin yeterli olacak uzunlukta ask t elleri kesilir ve bir ucundan 90 bklerek metal mesnet eleman zerindeki delikten geirilir. Metal mesnet elemanndan geirilen tel kendi zerine 3 tur sarlarak balanr. Daha sonra telin alt ucu 90 bklr ve ana tayc T profil zerindeki delikten geilip kendi zerinde 3 tur sarlarak balanr.

59

ekil 99: Ana tayc T profillerinin aslmas

Ana tayc T profillerinde bulunan di ve yuva sistemi profillerin birletirilmesini kolaylatrr. Uygulama uzunluunun profil boyunu gemesi durumunda iki ana tayc T profil aln alna getirilerek profillerde bulunan dilerin yuvalara kilitlenmesi ile profiller birletirilir. Birletirilen paralarn birbirinden ayrlmas iim birleim yerinde bulunan kilitleme sekmesine hafife bastrlmas yeterlidir.

ekil 100: Ana tayc T profillerinin birletirilmesi

ekil 101: Ana tayc T profillerinin kesiim detaylar

Karolaj dzenine uygun olarak ana tayc profillerin monte edilmesinin ardndan odann merkezinden balayarak asma tavan panelleri dik konuma getirilerek profillerden oluan kasetlerin arasndan asma tavan boluuna alnr ve ana tayc T profillerin kanatlar zerine yerletirilir. Duvar yanndaki kenar blgelerde uygulama yaplrken asma tavan panelleri en fazla 2mm duvar ile arasnda mesafe kalacak ekilde kesilir. Asma tavan levhas bana 2 adet klips duvar ile levha arasna yerletirilerek tm levhalarn ayn hizada olmas salanr.

60

ekil 102: Al levhalarn yerletirilmesi

2.2.3. Demelerde Ses Yaltm

Demelerde; konuma, mzik vb. hava douumlu seslere ilave olarak ayak sesi, eya ekme sesi gibi darbe seslerinin de bitiik veya komu meknlara geiinin nlenmesi gerekir. Bu amala; apartmanlar, ofis binalar, eitim yaplar, hastaneler, konutlar, vb. yaplarda demelerin zerine ses yaltm malzemeleri serilir ve sprgelik hizasna kadar duvarlara dndrlr. Bylelikle insanlarn zerinde hareket edecekleri veya ses dalgalarnn temas edecei demenin duvarlar ile temas kesilerek, ses yaltm malzemelerinden oluan bir nevi havuzun ierisine alnmas salanarak dorudan veya dolayl yollardan ses iletimine neden olacak ses kprleri ortadan kalkar. zerinde yrnen deme kaplamasnn duvar elemanlar ile herhangi bir balants olmadndan bu sistemlere yzer deme ad verilir. Bu uygulamalarda kullanlacak olan malzemeler ses yaltm gereksinimlerine gre belirlenir. Mzik, konuma vb. hava douumlu sesler ile birlikte ayak sesi, eya srkleme sesi gibi darbe kaynakl seslerin mahaller arasnda geiinin azaltlmas muhtelif kalnlklarda (3cm gibi) ak gzenekli ses yaltm malzemeleri (mineral ynler gibi) kullanlrken, sadece darbe seslerine kar ise 5mm kalnlnda dinamik sertlii dk olan (polietilen vb.) malzemeler kullanlr. Hem darbe hem de hava douumlu seslerin katlar veya bitiik meknlar arasnda iletiminin azaltlmas iin demelerde yaplan uygulamalar latal veya latasz olarak gerekletirilebilir. Latasz uygulamalarda demeye gelen ykn tamamnn ses yaltm malzemesi tarafndan tanr. Bu balamda latasz uygulamalarda yeterli basma dayanmna sahip levha biimindeki ses yaltm malzemeleri kullanlr. Buna karlk latal uygulamalarda demenin maruz kald ykler ahap veya metal latalar tarafndan tanr. Ak gzenekli ses yaltm malzemeleri ise latalarn arasna yerletirildiinden yke maruz kalmazlar. Bu sebepler ile latal uygulamalarda ilte biimindeki ses yaltm malzemeleri tercih edilir. Buna karlk latalar ile deme kaplamalar arasndaki balantlarn da esnek olarak yaplmas gereklidir.
Metal latal Ahap latal Latasz

ekil 103: Darbe ve hava douumlu seslerin yaltlmas iin yaplan uygulamalar

61

Sadece darbe kaynakl seslerin katlar veya bitiik meknlar arasnda iletiminin azaltlmas iin ap veya deme kaplamas arasna yk altnda ksmi olarak snebilen (kebilen) malzemeler kullanlr. Bu uygulamalarda darbe sonucu oluan titreimlerin ana konstrksiyona iletilmeden snmlenmesi hedeflenmektedir. Malzemeler dorudan parke veya ap altna yerletirilebilir. Dorudan parke altna yaplan uygulamalarda; ilave ktle salayarak ses yaltm performansn arttrmak iin bariyerli ses yaltm malzemeleri kullanlabilir. te yandan darbe kaynakl seslerin yaltlmasnda elastik zel yaptrma sistemleri de kullanlabilir. Bu sistemlerde ahap deme kaplamalar poliretan esasl zel bir yaptrc vastasyla betonarme demeye kaplanr. Yaptrc temel olarak yay vazifesi grerek darbe sonucu oluan seslerin ana taycya iletilmesini nler.
ap alt uygulamalar Parke alt uygulamalar

ekil 104: Sadece darbe kaynakl seslerin yaltlmas iin yaplan uygulamalar

Latal Yzer Deme Uygulamalar Kat aras ve topraa basan demelerde yaplan ses yaltm uygulamalarnda kullanlan ses yaltm malzemelerinin yk tama kapasitesinin snrl olmas durumunda tercih edilebilen latal uygulamalar yeni ve mevcut binalarda uygulanabilir. Genel olarak zeminin zerine yerletirilen metal latalar veya ahap kirilerin arasna ak gzenekli ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Latalarn zerine ise deme kaplamalar esnek olarak monte edilmektedir. Bu balamda zemin ve deme kaplamalar ktleleri ile ses geiine kar koyarken latalarn arasnda yer alan ses yaltm malzemeleri ise (mineral ynler, poliretan esasl sngerler, vb.) yay grevi grmektedir. yerleri ve alveri merkezleri gibi tesisatlarn youn olarak kullanld yaplarda tesisat elemanlar latalarn arasndan geirilerek gizlenebilir. Latal uygulamalarda lata veya ahap kirilerin ayn seviyede olmas uygulamann salkl bir ekilde yaplabilmesi iin olduka nemlidir. Bununla birlikte kot farkllklarnn olduu demelerde latalarn seviyelerinin eitlenmesi amacyla seviye eitleme kzaklar ve takozlar kullanlmaldr. Demelerde yaplan latal ses yaltm uygulamalarda kullanlan zel gereler aada gsterilmektedir.

Metal lata

Seviye e itleme kzaklar

Metal Kesme Makas

Dolgu/Mastik

62

Akustik Tutucu

Esnek balant band

Metal L profil

Akustik deme vidas

ekil 105: Uygulama yzeyinin temizlenmesi ve esnek balant eridinin yaptrlmas

Metal Latal Yzer Deme Uygulamalar Uygulamaya balamadan nce yaltlacak demenin zeri sprlerek toz ve dkntlerden arndrlr. Demenin temizlenmesinin yan sra esnek balant eridinin yaptrlaca duvar yzeylerinin yapmay nleyecek toz ve gevek paracklardan arndrlm olduundan emin olunmaldr. Deme yksekliine uygun olacak ekilde esnek balant eridi odann evresini oluturan duvarlarn alt ksmlarna yaptrlr. Esnek balant eridinin artan ksmlar uygulamann en son aamasnda kesilmek zere braklr.

ekil 106: Uygulama yzeyinin temizlenmesi ve esnek balant eridinin yaptrlmas

Odann llerine bal olarak latalar, metal kesme makas veya elektrikli erit testere ile kesilir. Kesilen tayc metal latalar; duvarla arasnda 50mm boluk kalacak ekilde odann evresine yatrlr. Demenin tayaca yke bal olarak latalar aras mesafe belirlenir. rnein normal kullanml mstakil konutlarda latalar 400mm aralklarla yerletirilmelidir. Metal latalar aralarnda 25mm boluk braklarak ve deme kaplamasnn herhangi bir parasnn altndan birden fazla birleimin meydana gelmemesi iin en az 600mm artlarak yerletirilmelidir.

ekil 107: Metal latalarn kesilmesi ve yerletirilmesi

63

Seviye farkllklarnn bulunduu demelerde yaplan uygulamalarda metal latalarn altna seviye eitleme kzaklar yerletirilebilir. Metal latalarn geniliine bal olarak seviye eitleme kzaklarnn yerletirilecei yerler belirlenir. Genilii 50mm olan metal latalarn kullanld uygulamalarda seviye eitleme kzaklar 600mm aralklarla latalarn altna yerletirilirken, 70mm geniliindeki lata uygulamalarnda ise seviye eitleme kzaklar arasndaki mesafe 450mmye drlr.

ekil 108: Seviye eitleme kzaklarnn yerletirilmesi

Yk tayan perde ve blme duvarlar dorudan alt demenin zerine ina edilmelidir. Yk tamayan blme duvarlar ise yzer demenin zerine ina edilebilir. Blme geniliine bal olarak duvar elemannn altna sz konusu duvar elemannn desteklenmek ve zemine sabitlemek iin bir veya iki adet metal lata yerletirilmesi gerektii deme plan yaplrken gz nne alnmaldr. Gerekmesi durumunda (rnein banyolardaki ar armatrlerin tanabilmesi amacyla) ilave destekleme salanabilmesi iin iki adet metal lata srt srta yerletirilebilir. Tm metal latalarn yerletirilmesinin ardndan latalar arasndaki bolua ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Gerekmesi durumunda demelik tahtalar; artmal olarak metal latalara dik ynde ve evre duvarlar ile arasnda 10mm boluk kalacak ekilde yerletirilir. Demelik tahtalarn sonlar latalara oturtularak desteklenmelidir. Demelik tahtalar; latalara vidalanmadan, aralarnda boluk kalmayacak ekilde serbest olarak yerletirilir.

ekil 109: Ses yaltm malzemelerinin serilmesi

Lamba zvanal kontrplaklar, deme tahtasna dik olacak ekilde en az 150mm artlarak yerletirilir ve kontrplaklar ile evre duvarlar arasnda en az 10mm genleme boluu braklr. reticinin tavsiyeleri dorultusunda kontrplaklar birletirilmeden nce kenarlarna tutkal srlr. Kontrplak yzeyine bulaan tutkallar

64

kurumadan bir bez vastasyla temizlenir. zerinde yrnecek olan yzey zel deme vidalar vastasyla metal latalara sabitlenir. Tm vidalama ilemlerinde vida metal latann st kanadn en az 10mm ieriye girmeli fakat tm kesiti geerek alt kanada girmemelidir. Vida ucu metal latann alt ve st kanadn arasnda kalmaldr. Sprgeliklerin montajndan nce esnek balant eridi deme kaplamasnn yzeyine bklmelidir. Bylelikle sprgeliklerin tabannn; bklen esnek balant eridinin stne oturmas salanr ve darbe seslerinin sprgelik vastasyla duvara iletilmesi nlenmi olur. Esnek balant eridinin zerine oturan sprgelikler ivi ile duvara tespit edilir. Sprgeliin altndan taan esnek balant eridi sprgelik hizasndan kesilir.

ekil 110: Sprgelik ve kontrplak montaj

Ahap Latal Yzer Deme Uygulamalar Ses yaltm uygulamasnn yaplaca meknda aranan artlar dorultusunda ahap kirilerin arasna ak gzenekli uygun kalnlkta ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Akustik deme tutucular ahap kirilerin her iki yanna yerletirilir ve testere dili ksmlar kiriin st tarafna bir eki yardmyla 400mm aralklarla aklarak sabitlenir. Eer ahap kiriin bir taraf evre duvara bitiik ise akustik tutucular sadece ulalabilir olan ak tarafa 400mm aralklar ile aklmaldr. Eer ahap kiriler aras mesafe ok dar ise tutucular karlkl olarak deil artmal olarak yerletirilmelidir.

ekil 111: Ahap kirilerin zerine akustik deme tutucularn sabitlenmesi

Ahap kiri boyunca akustik tutucularn sabitlenmesinin ardndan dik al metal L profillerin ksa kenarlar tutucularn kanatlarna serbest olarak yerletirilir. Serbest olarak tutucu kanatlarna yerletirilen L profiller stne yerletirilecek deme kaplamalarma yataklk edeceinden bu profillerin kesinlikle ahap kiriler ile temas

65

etmemesi gereklidir. Metal L profillerin mmkn olduu kadar kesintisiz olarak tek para halinde kullanlmasna zen gsterilmeli ve metal profillerin birleimleri minimum seviyede tutulmaldr. Uygulamann yapld mekann uzunluu/genilii eer L profillerin boyundan bykse, profiller aralarnda boluk kalmayacak ekilde yerletirilmeli ve profil bitileri bir adet akustik deme tutucusu yerletirilerek desteklenmelidir.

ekil 112: Metal L profillerin akustik tutuculara yerletirilmesi

Ahap kirilerin arasndaki mesafeden 4mm daha ksa olacak ekilde deme tahtalar bir el testeresi ile kesilir. Deme tahtalar ahap kirilerin iki tarafnda eit boluk kalacak ekilde L profillerin zerine artmal olarak yatrlr. Deme tahtalar kesinlikle L profillere sabitlenmez.

ekil 113: Deme tahtalarnn metal profillerin zerine yerletirilmesi

Deme tahtalarnn yerletirilmesinin ardndan varsa evre kirileri de dhil olmak zere tm ahap kirilerin zerine akustik deme tutucularn da kapatacak ekilde kendinden yapkanl esnek balant bantlar yaptrlr. Esnek balant bantlarnn her bir ahap kiri boyunca boluksuz olarak yaptrlmasnn ardndan deme kaplamalarnn montajna geilir.

ekil 114: Esnek balant bandnn ahap kirilere yaptrlmas

66

Lamba zvanal deme kaplamalar ahap kirilere dik olacak ekilde artlarak yatrlr. Deme kaplamalar ile evre duvarlar arasnda 3mm boluk braklr. reticinin tavsiyeleri dorultusunda kontrplaklar birletirilmeden nce kenarlarna tutkal srlr. Herhangi bir ekilde tutkaln deme kaplamasna bulamas durumunda tutkal kurumadan bir bezle temizlenmelidir. zerinde yrnecek olan deme kaplamalar deme tahtalar ile birlikte en fazla 300mm aralklarla zel deme vidalar vastasyla ahap kiriin her iki yanndaki metal L profillere sabitlenir. Deme kaplamalarnn deme tahtalar zerinden metal profillere sabitlenmesi ile metal L profiller akustik tutuculardan ayrlarak esnek balant bandna oturan tamamen yzen deme uygulanmas gerekletirilmi olur. Sprgeliklerin montajndan nce deme kaplamas ile duvar arasnda braklan bolua akustik mastik uygulanr. Bylelikle darbe seslerinin sprgelik vastasyla duvara iletilmesi nlenir. Sprgelikler ivi ile duvara tespit edilmesi ile uygulama tamamlanr.

ekil 115: Deme kaplamalarnn metal profillere sabitlenmesi

Latasz Yzer Deme Uygulamalar Latasz yzer deme uygulamalar mekn ierisinde ihtiya duyulan ses yaltm dzeyine bal olarak farkllklar gsterir. Temel olarak bu uygulamalar iki balk altnda ele alnabilir: Darbe ve hava douumlu seslerin yaltlmas iin yaplan uygulamalar ve Sadece darbe sesinin yaltlmas iin yaplan uygulamalar. Snebilen (dinamik sertlii dk) ses yaltm malzemeleri deme betonu ile deme kaplamasn birbirinden ayrr ve darbe kaynakl seslerin dorudan deme zerinden alt tarafta bulunan meknlara gemesini nler. Ayrca; ap ve deme betonu arasnda kalan ses yaltm malzemesi sprgelik hizasna ka dar duvarlara da uygulandndan deme zerinde meydana gelen darbe seslerinin duvarlar zerinden dolayl olarak komu hacimlere iletilmesi nlenmi olur. Bylelikle darbe douumlu seslerin yaltlmas salanr. Bu uygulamalarda deme betonu ve ap ve/veya deme kaplamalar ktleleri ile ses geiine kar koyarlar. Fakat arada bulunan ses yaltm malzemesi ince ve ses yutucu olmadndan yay vazifesi gremez. Dolaysyla arada bulunan ses yaltm malzemesinin hem snme hem de ses yutma zellii olan, uygun kalnlkta, ak

67

gzenekli ses yaltm malzemelerinden (mineral ynler, poliretan esasl sngerler, vb.) seilmesi durumunda, bu malzemeler; yay grevi grerek ktle -yay-ktle prensibine uygun olarak hava douumlu seslerin de iletimini kontrol altna alnmasn salarlar. Bylelikle hem darbe hem de hava douumlu seslerin yaltlmas salanr. Darbe ve hava douumlu seslerin yaltlmas iin yaplan latasz uygulamalar Uygulama yzeyi bir sprge vastasyla sprlerek temizlenir. Uygulama kuru zemine yaplmaldr. Kullanlan ses yaltm malzemelerinin ak gzenekli yapya sahip olduklar unutulmamal ve suya kar nlem alnmaldr. Eer uygulama binalarn doal zemine oturan demelerinde zemin betonu atlmadan nce zemin suyuna ve rutubete kar su yaltm yaplr. Kat aras demelerde yaplan uygulamalarda kullanm durumu gz nne alnarak zemin zerine buhar kesici katman serbest olarak serilebilir. Deme betonu zerine buhar kesici katman uygulanacak ise uygulama yzeyinde bulunan sivri ve delici ularn buhar kesici rtye zarar vermemesi iin dzeltilmesi gereklidir. Deme betonu zerine buhar kesici 1 kat polietilen folyo (naylon) serilir. Polietilen folyo enine ve boyuna en az 10cm bindirme pay ile serilir ve ek yerleri bir bantla boydan boya yaptrlr. Uygulama esnasnda polietilen folyoda deliklerin meydana gelmesi durumunda gerekli yamama ilemleri yaplmaldr. Yzer deme elemanlar ile duvar ve dier yap elemanlarnn ses kprs oluturacak her trl kat birleimlerinden kanlmaldr. Uygulamada kullanlacak katmanlarn kalnlklar gz nne alnarak kaplama st kotu belirlenir. Daha sonra deme kaplamasnda meydana gelebilecek darbe ve titreimin duvarlar vastasyla komu meknlara gemesine engel olmak iin, kaplama st kotuna gre belirlenecek kalnlkta, levhalardan kesilerek elde edilen eritler tm deme etrafnca komu duvarlar ile birleim yerlerine yerletirilir.

ekil 116: Duvar kenarlarna yaltm eritlerinin yerletirilmesi

Yaltm eritlerinin yerletirilmesinin ardndan ak gzenekli levha biimindeki ses yaltm malzemeleri artmal olarak aralarnda boluk kalmayacak ekilde yerletirilir. Bu malzemeler uygulama yzeyine mekanik olarak sabitlenmemelidir. Gerek s yaltm gerekse de ses yaltm gereksinimlerinin karlanmas amacyla iki kat yaltm malzemesi serilmesi gerekebilir. Bu tr iki katl uygulamalarnda katlar aras birleim yerlerinin ayn hizaya gelmemesi iin artma yaplmaldr.

68

ekil 117: Deme kaplamalarnn metal profillere sabitlenmesi

Ses yaltm malzemelerinin tm yzeye serildikten sonra ap uygulamasna geilir. ap dklmeden nce ak gzenekli ses yaltm malzemelerinin apn suyundan etkilenmemeleri iin zerlerine su geirimsiz bir rt serilir. Su geirimsiz rtlerin ek yerlerinin en az 10cm bindirilerek serilmesi ve ek yerlerinin yaptrlmasnn ardndan donatlar yerletirilir. Donatlar yerletirilirken su geirimsiz rtnn zarar grmemesine dikkat edilmelidir. Yksek dozlu apn dklmesinin ardndan istenilen deme kaplamas reticisinin tavsiyeleri dorultusunda uygulanr. Duvar kenarlarnda bulunan yaltm eritlerinin fazlalklar kesilir ve aralarda kalan boluklar elastik mastikle doldurulur. Sprgeliklerin montaj ile uygulama tamamlanr.

ekil 118: Deme kaplamalarnn metal profillere sabitlenmesi

Sadece darbe kaynakl seslerin yaltlmas iin yaplan latasz uygulamalar Bu uygulamalarda kullanlan malzemeler ince olduklarndan serim ilemine balamadan nce uygulama yzeyinin hazrl nem kazanmaktadr. Bu amala uygulama yaplmadan yzey toz, gevek paracklar vb. d etkiler temizlenmeli, 2mmyi geen dzgnszlkler ve sivri veya delici ular dzeltilmeli ve gerekmesi durumunda dzeltme ap uygulanmaldr. Yzey hazrlnn tamamlanmasnn ardndan, ses yaltm malzemelerinin deme zerine serilmesine geilir. Eer deme kaplamas dorudan ses yaltm malzemelerinin stne uygulanacaksa demenin dzlnn bozulmamas iin ses yaltm malzemelerinin birleim yerlerinde bindirme yaplmamaldr. Parke alt olarak adlandrlan bu tr uygulamalarda ses yaltm malzemeleri aralarnda boluk kalmayacak ekilde artmal olarak deme betonu zerine serilir ve ek yerleri bir bantla boydan boya yaptrlr.

69

ekil 119: Yzeyin temizlenmesi ve ses yaltm malzemelerinin serilmesi

Deme kaplamalar; dorudan ses yaltm malzemelerinin zerine kaplanabilir. Bu durumda; gemeli parke elemanlarnn kenarlarna zel yaptrc srlr. Parke elemanlar eki ve sktrma blou kullanlarak birletirilir. Ahap parkeler ile evre duvarlar arasnda sprgelik tabannn geniliine uygun lde bir miktar boluk braklr. Bu bolua sprgelik st hizasna kadar polietilen kpnden fitil yerletirilmesi veya elastik mastik uygulamas yaplr ve sprgeliklerin duvara ivi ile sabitlenerek uygulama tamamlanr. Ses kprlerinin nlenmesi iin sprgelikler ile duvar arasna ses yaltm malzemesinin yerletirilerek montajn yaplmas tavsiye edilmektedir.

ekil 120: Ses yaltm malzemelerinin zerine dorudan parke uygulanmas

Ses yaltm malzemelerinin zerine ap dklerek stne deme kaplamalarnn uygulanmas halinde ise ses yaltm malzemeleri enine ve boyuna en az 5cm bindirilerek serilmelidir. zerinde yrnen demede meydana gelen titreimin dolayl olarak duvarlar zerinden dier meknlara gememesi iin, tm demeduvar birleim yerlerinde deme st kotuna kadar ses yaltm malzemesi dnlmelidir. Ses yaltm malzemelerinin demeye serilmesinin ardndan ap dklr ve reticinin tavsiyeleri dorultusunda deme kaplamalar denir. Duvar kenarlarnda bulunan yaltm malzemelerinin fazla olan blmleri kesilir ve aralarda kalan boluklar elastik mastikle doldurulur. Sprgeliklerin montaj ile uygulama tamamlanr. Elastik Yaptrclar ile Yaplan Uygulamalar Poliretan esasl elastik yaptrcl sistemler; masif ahap zemin kaplamalar, 3katl lamine parkeler ve lamba-zvanal yonga levhalarn, hem yeni inaatlarda, hem de yenileme ilerinde, konut, ofis ve endstriyel binalarda sadece darbe sesine kar yaplan uygulamalarda tercih edilebilir. Temel olarak sistem poliretan esasl zel

70

bir yaptrc ve polietilen kp ilteden olumaktadr. Polietilen ilte; yaptrcnn iine girebilecei kesilerek kartlm boluklar bulunmaktadr. Uygulama iltenin zemine serilmesi, iltede bulunan boluklara elastik yaptrcnn bir sosis tabancas ile doldurulmas ve ahap parke elamanlarnn yaptrc zerine yerletirilmesi aamalarn ierir. Uygulama ncesi mutlaka zeminin yzey hazrl yaplmal ve gerekirse astar uygulamas gerekletirilmelidir. Uygulama srasnda ve yaptrc krn tamamlayana kadar yzey ve evre scakl +15Cnin zerinde olmaldr. Yerden stma sistemi olacak uygulamalarda yaklak +20C olmaldr. Aada elastik yaptrclar ile yaplan deme uygulamalarnda kullanlan malzeme ve gereler gsterilmektedir.

Polietilen ilte

Sosis Tabancas

PU esasl elastik yaptrc

eki

ekil 121: Uygulamada kullanlan malzeme ve gereler

Uygulamann yaplaca yzeyin temiz, kuru, ya, gres, toz ve gevek paralar olmas gereklidir. Bu sebeple; uygulamaya balamadan nce yzeydeki boya, imento erbeti, toz ve gevek paralar gibi yapmay nleyecek zararl etkenler zmparalanp ve elektrikli sprge ile iyice temizlenmelidir. Poliretan esasl e lastik yaptrclarn kullanlacaklar imento esasl zeminlerde nem orannn yksek olmas, zeminin zayf olmasndan dolay srekli tozumas veya yzeyde eski yaptrc kalntlarnn bulunmas durumlarnda uygulamaya geilmeden nce iki bileenli epoksi esasl astar uygulamas yaplmaldr. Astar uygulamas; yzeyin %50sinden az olana dek eski yaptrc kalntlar mekanik olarak uzaklatrldktan ve yzey temizlenerek salam yzey elde edildikten sonra gerekletirilir. Bu amala; iki bileenli epoksi esasl astarn B bileenini A bileenine reticilerin tavsiyeleri dorultusunda uygun oranda katlr ve dk devirli (~300- 400 d/d) bir elektrikli kartrc ile homojen bir karm elde edilinceye kadar (en az 3 dakika) kartrlr. Kullanmadan nce ilk kartrlmas bitmi karm temiz bir kaba dklr ve tekrar kartrlarak astar hazrlanr. Hazrlanan astar epoksiye dayankl naylon rulo ile tm yzeyde eksiz ve devaml bir kaplama olacak ekilde (ayna eklinde bir yzey elde ederek), birbirine dik (iki ynde, 90) iki kat halinde yzeyin emiciliine bal olarak 400 -600 g/m2 sarfiyatla uygulanr. Astar uygulamas tamamlandktan sonra 8-32 saat beklenmesi gereklidir. Uygulamann yaplaca zeminde yzey hazrl yapldktan sonra arzu edilen ses yaltm performansna bal olarak polietilen kpnden imal edilmi 3mm veya 5mm kalnlndaki ilteler, parke serim ynne paralel olarak aralarnda boluk

71

kalmayacak ekilde serilir. iltelerin enine veya boyuna ek yerleri kesinlikle st ste bindirilmemelidir.

ekil 122: iltelerin serilmesi

iltelerin serilmesinin ardndan 8 mm geniliinde, 10 mm yksekliinde gen kesilmi u, manuel veya hava ile alan sosis tabancasna taklr. U taklm sosis tabancasna poliretan esasl elastik yaptrcs doldurulur ve ilte zerindeki tm boluklara tabanca ucu yzeye dik olarak tutularak yaptrc uygulanr. Kesik boluklar arasndaki ilte zerine yaptrc uygulanmamasna dikkat edilmelidir.

ekil 123: iltelerdeki boluklara poliretan esasl elastik yaptrcnn uygulanmas

ilte zerindeki boluklara poliretan esasl elastik yaptrcs uygulandktan sonra, ahap parkeler yerletirilir ve ilte zerine skca yerleene kadar bastrlr. Parkeler; kenarlarna yaptrc srlp, eki ve sktrma blou kullanlarak birletirilir. Parkelerin birletirilmesi srasnda kullanlan yaptrclarn poliretan esasl elas tik yaptrclar ile temas etmemesine zen gsterilmelidir. Ahap parkeler ile evre duvarlar arasnda 125 mm boluk braklr. Bu bolua sprgelik st hizasna kadar polietilen kpnden fitil yerletirilir. Sprgelikler polietilen kp zerinden duvara ivi ile sabitlenerek uygulama tamamlanr.

ekil 124: Ahap parke montaj

72

2.3. Tesisatlarda Ses Yaltm Uygulamalar

2.3.1 Kendinden Yaltml Hava Kanal Uygulamalar:
Binalarda bulunan havalandrma ve klima kanallar; bir yz alminyum folyo, dier yz siyah cam tl veya alminyum folyo kapl cam yn levhalarndan imal edilebilir. Siyah cam tl yzey, kanaln i yzeyini, alminyum folyo ise d yzeyini oluturur. Prefabrik klima kanal levhalar, yaplacak kanaln boyutlarna gre kesilir. Kesilen levhalarn katlanarak kanal haline getirilebilmesi iin oluk yerleri levhann uzun kenar zerine iaretlenir. Hazrlanacak olan kanallarn birbirlerine monte edilebilmesi iin ise levhann ksa kenarlar zerinde bir tarafta iten, dier tarafta dtan enine oluk yeri iaretlenir. Dtan montaj oluu almadan nce alminyum folyo dikkatlice cam ynnden ayrlr. aretler zerinden zel aletlerle katlama ve montaj oluklar alr. Katlama oluklarnn zel kesme aletleri ile alminyum folyoya zarar vermeden almas ile levhalar katlanarak kanal formuna getirilir.

ekil 125: Is yaltm levhalarnn oluk alarak kanal formunun verilmesi

Katlama ileminden sonra, birletirme kenar zerinden zmbalanr. Bata birletirme kenar olmak zere, tm keler ve alminyum kaplamasnda ksmi hasar olan blmler, yapkan alminyum folyo bant ile bantlanarak kanal oluturulur.

ekil 126: Kanallarn birleme kenarlar zerinden zmbalanmas

ekil 127: Kanallarn birleme kenarlarnda alminyum folyo bant uygulamas

73

Hazrlanan hava kanalarnn iten ve dtan alan montaj oluklar karlkl gelecek ekilde kanallar birbirine eklenir. Dtan montaj oluu alm ksa kenardaki alminyum folyo dier kanal zerine getirilerek zmbalanarak birletirilir. Kanallarn birleim yerlerine ilave olarak tekrar alminyum folyonun bantlanmas ile montaj tamamlanr.

ekil 128: Kanallarn montaj ve birleme yerlerinin zmbalanmas

Menfezlerin taklmas iin kanallar uygun llerde kesilerek menfez aklklar oluturulur. Kanal ierisine yerletirilen U profillerin zerinden menfez vidalanarak menfez montaj tamamlanr. Kendinden Yaltml Esnek Hava Kanallar ile Yaplan Uygulamalar: artlandrlm havann mahallere datlmasnda kendinden yaltml esnek hava kanallar kullanlabilir. Kendinden yaltml esnek hava kanallar; katmanlar arasnda camyn ieren 3 ayr alminyum katmanndan oluur. En d tarafta yer alan alminyum katman buhar kesici grevi grrken, en ite yer alan rezonatr vazifesi gren mikro prefore kanal ise cam yn tarafndan sesin yutulmasna olanak salar. kanal yzeyinde ayrca camynnde meydana gelebilecek elyaf erozyonunu nlemek amacyla, polyester bariyer yer alr. Kendinden yaltml bu kanal elemanlar sktrlarak paketlenirler. Przsz ve dzgn bir i yzey elde etmek iin kendinden yaltml esnek hava kanallar kullanlrken tamamen alm olmaldr. Kendinden yaltml esnek hava kanallarnda meydana gelen bzlmeler kanal apnn daralmasna ve basn kayplarna neden olacandan yaltml kanal elemanlarnn aldktan sonra tekrar bzlmemesine dikkat edilmelidir. Esnek kendinden yaltml hava kanallarnn (branmanlarn) ana hava kanalna montaj zel balant elemanlar (manonlar) kullanlarak yaplr. Ana havalandrma kanal branman apna gre kesilir. Balant eleman alan bu delikten geirilir ve manon elemanlarnda bulunan trnaklar kanal i yzeyine tutunma salar. Dairesel manon elemannn ana kanal ile birleim yerine mastik srlerek szdrmazlk salanr.

ekil 129: Ana hava kanalna balant elemannn (manonun) montaj

74

Kullanlacak uzunluktaki kendinden yaltml hava kanal, kutunun st yan duvarnda alan en fazla 5 cm uygun genilikteki bir delikten ekilerek karlr, bak veya makas yardm ile dikkatlice kesilir. Tayc helezon telin kesimi iin ise tel kesici kullanlr. Artan hava kanal kutunun ierisine bastrlarak bir sonraki kullanm iin muhafaza edilir. Buhar kesici grevi gren d ceket ve yaltm malzemesi geriye doru syrarak i kanal ortaya karlr. Hava kanalnn i kanal, balant parasnn zerine en az 25 mm bindirilerek yerletirilir. Szdrmazl salamak iin kendinden yaltml esnek hava kanal ve balant elemannn birleim yerine dk ve yksek scaklklara dayankl zel takviyeli alminyum folyo bant iki tur sarlr. Alminyum folyo bant uygulamasnn ardndan birleim yeri skca kelepelenir. Geriye syrlm d ceket ve yaltm malzemesi, hava kanaln rtecek ekilde dzeltilir. Yaltml hava kanalnn zamanla ana kanal ve balant elemanndan ayrlmamas iin birleim yerine iki tur zel bant dolanr ve kelepe kullanlarak uygulama tamamlanr.

ekil 130: Ana hava kanallarna kendinden yaltml esnek hava kanallarnn birletirilmesi

Birbirine eklenecek her iki yaltml esnek hava kanalnn d ceket ve yaltm malzemelerini geriye doru syrarak i kanallar aa karlr. kanallar, aplarna uygun olarak seilmi manon balant paras zerine en az 25 mm bindirilerek yerletirilir. Szdrmazl salamak iin esnek hava kanallarnn ve manon balant parasnn etraf zel bantla en az iki kez dolanr ve ardndan skca kelepelenir. Geriye syrlm d ceketler ve yaltm malzemeleri, manon balant parasn rtecek ekilde dzeltilir. Yaltm malzemeleri arasnda boluk braklmayacak ekilde her iki hava kanal zel bant ile en az iki kez dolanr ve son olarak skca kelepelenir.

ekil 131: Kendinden yaltml esnek hava kanallarnn birletirilmesi

Ana hava kanalarna balanan kendinden yaltml esnek hava kanallarnda dirsek oluturulmas durumunda keskin keli ve hava ak ynne ters dirsek ve bkmlerden kanlmaldr. deal dirsek dnlerinin salanabilmesi iin dirsek nominal yar apnn (r) kanal apndan (D) kk olmas gereklidir. Kendinden yaltml esnek hava kanallar ile yaplan dirsek uygulamalarnda kalnln korunmas iin deforme olmamalar gerekmektedir.

75

Doru Yanl ekil 132: Kendinden yaltml esnek hava kanallarnn dirsek balantlar

Yaltml esnek hava kanallarnn ana kanala balant noktalar, zellikle de bu balantdan hemen sonra bir dirsek veya bkm varsa, mutlaka tayc ask ile desteklenmelidir. Bu ekilde balant boaznn esnek hava kanaln yrtmas nlenir. Ana kanala balantda keskin bkmlerden kanmaldr. Ana kanal knda keskin dnlerin yaplmas, basn kaybna ve istenmeyen sese yol aar. Kendinden yaltml hava kanallar, kalorifer borular, buhar borular gibi s veren ekipmanlar ile temas etmemelidir. Bu tr s yayan elemanlarn zerine yaltml kanallarnn monte edilmesi hava aknn etkilenmesine ve bozulmasna neden olabilir.

ekil 133: Kendinden yaltml esnek hava kanallarnn tatlmas

2.3.2 ilte veya Levha Biimindeki Malzemeler ile Yaplan Uygulamalar:

Kanal ierisindeki hava ak, fanlarn almas vb unsurlardan kaynaklanan istenmeyen seslerin kanallar vastasyla bina ierisinde yaylmas ve menfezler vastasyla grltye duyarl alanlara ulamas karlalan en yaygn sorunlardan birisidir. zellikle ticari binalarda ok sk karlalan bu sorunun ortadan kaldrlmas iin hava kanallarn i yzeylerine levha veya ilte biimindeki ses yaltm malzemeleri uygulanr. Kanal iine uygulanan ses yaltm malzemeleri ile kanal boyunca ilerleyen hava ak ile tanan istenmeyen sesler yutularak konfor koullarnn bozulmas nlenir. Hava kanallarnn ierisine yaplan uygulamalarda genellikle poliretan kp veya camynnden imal edilmi ilte veya levha biimindeki ses yaltm malzemeleri kullanlr. Uygulamaya balamadan nce yaltlacak yzeylerin temiz ve kuru olmas gerekir. Mineral ynler ile yaplan uygulamalarda yaltm malzemesinin su ile temas etmemesi iin gerekli tedbirler alnmaldr. Uygulamann bir gnden fazla srmesi durumunda alma sreleri arasndaki srelerde yaltm malzemelerinin zeri geici olarak su geirimsiz malzemeler ile rtlmelidir. ilte trndeki yaltm malzemeleri kesinlikle sktrlmadan rahata uygulanmaldr. Yaltm boru/kanal, dirsek, redksiyon, flan, ve vana gibi tm tesisat elemanlarnda eit kalnlkta uygulanmaldr.

76

ilte Biimindeki Malzemelerle Yaplan Uygulamalar ilte biimindeki malzemelerle kanal iine yaplan uygulamalarda bir yz plak veya cam tl dier yz ise akrilen kapl camyn veya poliretan esasl akustik kpkler kullanlr. Uygulama yaptrma ve gerekmesi durumunda yaptrmann yan sra pimle mekanik sabitleme yaplarak gerekletirilebilir. Uygulamann yaplabilmesi iin hem yaltlacak kanal hem de yaltm malzemesinin en az 10Cde olmas gereklidir. Bu sebeple yaltm malzemesinin ortam scaklna uyum salamas iin belli bir sre dinlendirilmesi gereklidir. Levhalar uygulanmadan nce kanallarn uygulama yaplacak yzeyleri, toz veya ya kalmayacak ekilde temizlenir. Yaltm yaplacak kanaln iten ie ls alnr ve camyn veya poliretan esasl akustik kpk zerine alnan l iaretlenerek dikkatlice kesilir. Kesilen poliretan esasl akustik kpn arka tarafna, camynnn ise akrilen kapl yzeyi kanaln iine bakacak ekilde arka yzeyine yaptrc srlr ve metal kanala yaptrlmas ile mekanik tespitsiz olarak uygulama tamamlanabilir.

ekil 134: Gerekli kanal i llerinin alnarak ses yaltm malzemesinin hazrlanmas

Yaptrmann yannda pimler yardmyla glendirme yaplacak ise bu durumda nce kanal ierisine hava hzna gre kendinden yapkanl tespit pimleri yaptrlr. Kendinden yapkanl tespit pimlerinin kanal i yzeyine monte edilmesinden sonra; kanal i yzeyine fra yardmyla zel bir yaptrc srlr. Kanal ebatlarnda kesilmi ve arkasna yaptrc srlm olan camyn veya poliretan esasl akustik kpk, tespit pimlerinin zerinden geirilerek kanal yzeyine yaptrlr. Pimlerin pullar taklr ve fazla uzunluklar kesilerek uygulama tamamlanr. Pimin pulu taklrken malzeme kalnlnn %10'nundan daha fazla sktrlmamas gerektii unutulmamaldr.

ekil 135: Kanala tespit pimlerinin montaj ve ses yaltm malzemelerinin yaptrlmas

77

Levha Biimindeki Malzemelerle Yaplan Uygulamalar Havalandrma kanallarnn i tarafndan yaplan ses yaltm uygulamalarnda bir yz camtl kapl cam yn levhalar da kullanlabilir. Genel olarak uygulama; levha biimindeki malzemelerin sadece tespit pimleri ile kanal yzeyine monte edilmesi ile gerekletirilir. Levhalar uygulanmadan nce kanallarn uygulama yaplacak yzeyleri, toz veya ya kalmayacak ekilde temizlenir. Yaltm yaplacak kanaln iten ie ls alnr ve camyn levha zerine alnan l iaretlenerek dikkatlice kesilir. Uygulama yzeyinin temizlenmesinin ardndan, kanal yzeyine uygun aralklarla m2de 5 ila 6 adet kendinden yapkanl zel tespit pimleri yaptrlarak monte edilir. Kanal ebatlarnda kesilmi camyn levhalar, tespit pimlerinin zerinden geirilerek kanal yzeyine yaptrlr. Camyn levhay delip geen pimlere malzeme kalnln %10'dan daha fazla azaltmayacak ekilde pim pullar taklr ve fazla uzunluklar kesilerek uygulama tamamlanr.

ekil 136: Kendinden yaltml esnek hava kanallarnn tatlmas

ilte veya levha biimindeki mineral ynler ile kanal iinden yaplan uygulamalarda yaltm malzemesinin kesilen kenarlarndaki kaplamasz (plak) yzeylerde elyaf ayrmasnn olumamas iin nlem alnmas gereklidir. Kanal balantlar ve malzemelerin birleim yerlerinde hem elyaf ayrmasnn nlenmesi hem de uygulamann srekliliinin salanabilmesi iin kesilen yaltm malzemelerinin kenarlarna fra ile camsuyu srlr. Kesilen kenarlara camsuyu srlmesi ile yaltm malzemesinin kaplamasz ak yzeyleri sertlemesi salanarak elyaf ayrmasnn nne geilmi olur.

78

NERLEN KAYNAKLAR
VE DEERLENDRME
EKNC Cevdet Emin, Bordo Kitap Yap ve Tasarmcnn naat El Kitab, Elaz, 2004. ZODER Teknik Yaynlar: Is Yaltm Genel Teknik artnamesi 2006 ZODER- zolasyon Dnyas Dergisi Doa Sektrel Yayn Gurubu, Yaltm Dergisi www.izoder.org.tr www.izocam.com.tr www.ode.com.tr www.thermaflex.com.tr www.british-gypsum.bpb.co.uk http://www.lafargeplasterboard.co.uk

79

KAYNAKA KAYNAKA
Z Veysel, Yksek Lisans Notlar, 2005, Afyon (veyseloz450@Hotmail.com) ATE .Tufan. Yap Bilgisi Ders Notlar, 2005. Mula/Milas ER Abdullah, Yap Ressaml Blm Ders Notlar, 2005. Mula/Milas zolasyon Dnyas Binalarda Is yaltm - 46. say zolasyon Dnyas Binalarda Is yaltm - 52. say zolasyon Dnyas Yaplarda Is yaltm - 58. say zolasyon Dnyas Uygulama Dosyas Eki ZODER Teknik Yaynlar: Trkiyede Yaltm Gerei 2006 ZODER Teknik Yaynlar: Is Yaltm Genel Teknik artnamesi 2006 www.izoder.org.tr www.izocam.com.tr www.ode.com.tr www.thermaflex.com.tr www.trakyacam.com.tr www.tekpol.com.tr www.knauf.com.tr www.british-gypsum.bpb.co.uk http://www.lafargeplasterboard.co.uk www.sika.com.tr

80