YAPI ANALZ PROGRAMLARININ MODELLEME TEKNKLERNN SONULARINA GRE KARILATIRILMASI

Gkalp SERMER

YKSEK LSANS TEZ YAPI ETM

GAZ NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

OCAK 2008 ANKARA

TEZ BLDRM Tez iindeki btn bilgilerin etik davran ve akademik kurallar erevesinde elde edilerek sunulduunu, ayrca tez yazm kurallarna uygun olarak hazrlanan bu almada orijinal olmayan her trl kaynaa eksiksiz atf yapldn bildiririm.

Gkalp SERMER

iv YAPI ANALZ PROGRAMLARININ MODELLEME TEKNKLERNN SONULARINA GRE KARILATIRILMASI (Yksek Lisans Tezi) Gkalp SERMER GAZ NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS Ocak 2008 ZET Bu almada, deprem ynetmeliinde yer alan yap dzensizliklerine sahip bir binann, deprem yk karsndaki tepkileri Probina, destatik, Sta4cad ve Babalioglu programlaryla karlatrlm ve aradaki farkllklar, benzerlikler ve yanllklar dnyaca kabul gren Sap 2000 program baz alnaraktan ortaya konulmutur. Tezde sadece kesit tesirleri dikkate alnmtr. Betonarme hesap sonular dikkat d tutulmutur. Bina 1. derece deprem blgesinde Z3 cinsi zemine oturmakta olup; drt katl bir konut olarak tasarlanmtr. Standart bir analiz sonular dili kullanmamalar programlar iin ortak bir sorundur. Baz programlar hesap ktlarnda hi bir birim kullanmamtr. Seilen kirilerde mesnet momentleri yaklak eit karken, baz tesirler zerinde baz programlarn durmamas o programlarn eksiklerindendir. Dikkate alnan kirideki kesme kuvveti yaklak olarak ayn kmakla birlikte referans deerden kk kmas programlarn tasarmda tehlikeli tarafta kalmasna neden olmutur. Kolonlardan perdelere doru kesit boyutlar deitike hata oran azalmtr. Kyaslanan programlarda demelerin analizi yaplrken yapyla bir btn olarak dnlmemi; dier yap elemanlaryla ilikisi gzard edilmitir. Bilim Kodu Anahtar Kelimeler Sayfa Adedi Tez Yneticisi : 225.1.101 : Sap2000, Probina, destatik, Sta4cad, Babalioglu : 100 : Prof. Dr. Recep KANIT

v COMPRASION OF THE STRUCTURAL ANALYSIS PROGRAMS ACCORDING TO THE RESULT OF MODELNG TECHNICHS (M. Sc. Thesis) Gkalp SERMER GAZ UNIVERSITY INSTITUTE OF SCENCE AND TECHNOLOGY January 2008 ABSTRACT In this work, a building, which have structural irregularities according to disaster regulation is compared under the earthquake load in Probina, Idestatik, Sta4cad, and Babalolu programs and the differences, similarities, and errors are introduced according to the worldwide known program SAP 2000. Only the cross impacts are considered. Static calculations are not considered. Building is in the 1st degree earthquake zone and on the Z3 type of ground; designed as a four floored residence. Not using a standard analyses results language is the common problem for the programs. Some programs dont use any units in the calculation outputs. While the bearing moments are equal on the chosen beam, it is the disadvantages of some programs that the programs are not accentuate on some stresses. The shear force on the considered beam is approximately equal; also shear force being lower than the referenced value causes to be on the hazardous side. The error rate decreases from columns to load bearing walls. In the compared programs, the analyze of the ceilings are not considered as a whole; its relation with other structure elements are not taken into consideration. Science Code Key Words Page number Adviser : 225.1.101 : SAP2000, Probina, destatik, Sta4cad, Babalolu : 100 : Prof. Dr. Recep KANIT

vi TEEKKR almalarm boyunca deerli yardm ve katklaryla beni ynlendiren hocam Prof. Dr. Recep KANITa yine kymetli tecrbelerinden faydalandm hocam Prof. Dr. Ergin ATIMTAYa; alma arkadalarm Dr. Mrsel Erdal ve Ar. Gr. mer Cana; ayrca almalarmda bana yardmlarda bulunan naat Mhendisleri brahim alayan YILMAZ, Tun DMENC, Gl zge YENEROLU ve Sevgin SUNAYa; maddi, manevi destekleriyle beni hibir zaman yalnz brakmayan ok deerli aileme teekkr bir bor bilirim.

vii NDEKLER Sayfa ZET..................................................................................................................... iv ABSTRACT.......................................................................................................... v TEEKKR.......................................................................................................... vi NDEKLER..................................................................................................... vii ZELGELERN LSTES................................................................................... ix EKLLERN LSTES........................................................................................ x RESMLERN LSTES....................................................................................... xii SMGELER VE KISALTMALAR...................................................................... xiii 1. GR................................................................................................................ 1 2. KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ARATIRMASI......................... 7 3. MATERYAL VE METOT............................................................................... 10 3.1. Materyal..................................................................................................... 10 3.1.1. ereveli sistemlerin yaklak yntemlerle hesab......................... 10

3.1.2. ereve sistemlerin kesin hesab..................................................... 15 3.2. Metot.......................................................................................................... 27 3.2.1. Sta4cad 12.1.................................................................................... 27 3.2.2. de CAD Statik 5............................................................................. 31 3.2.3. Probina Orion bina tasarm sistemi................................................. 43 3.2.4. Babalolu paket program.............................................................. 58 3.2.5. Sap 2000 V11.................................................................................. 59 3.2.6. Deprem ynetmeliindeki dzensizlikler........................................ 70

viii Sayfa 4. BULGULAR VE TARTIMA.......................................................................... 76 4.1. rnek Bina Bilgileri................................................................................... 76 4.1.1. rnek bina genel bilgileri................................................................. 76 4.1.2. Bina yk bilgileri.............................................................................. 76 4.2. A1-Burulma Dzensizlii........................................................................... 78 4.3. A2 Deme Sreksizlikleri......................................................................... 81 4.4. A3- Planda kntlar Bulunmas................................................................ 84 4.5. A4 Parelel Olmayan Kiri Aks Dzensizlii.............................................. 85 4.6. B1-Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii (Zayf Kat)....................... 86 4.7. B2-Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii (Yumuak Kat)................... 87 4.8. B3-Tayc Sistemin Dey Elemannn Sreksizlii................................ 88 4.9. Yap Dayanm Zorlayan Baka durumlar.................................................. 89 4.9.1. P106 de ksa kolon oluumu............................................................. 89 4.9.2. K129 daki P129 perdesi yznden - kmas gereken moment... 91 4.9.3. D101den dolay K162 kiriinde meydana gelen burulma momenti 92 5. SONULAR VE NERLER........................................................................... 93 KAYNAKLAR...................................................................................................... 95 EKLER.................................................................................................................... 97 EK-1 Zemin kat kalp plan .................................................................................. 98 EK-2 Normal kat kalp plan................................................................................. 99 ZGEM ........................................................................................................ 100

ix ZELGELERN LSTES izelge Sayfa

izelge 1.1. Yeryznde meydana gelen byk ve lmcl depremler................ 2 izelge 4.1. S113 kolonundaki burulma momenti................................................. 80 izelge 4.2. S135 kolonundaki kesme kuvveti...................................................... 80 izelge 4.3. P102 perdesine etkiyen kesme kuvveti ............................................. 83 izelge 4.4. D205 demesindeki moment............................................................ 83 izelge 4.5. K106 kiriinde mevdana gelen kesme kuvveti ................................. 85 izelge 4.6. P127 Perdesindeki burulma momenti................................................ 86 izelge 4.7. Yap dzensizlii katsays................................................................ 87 izelge 4.8. S207 kolonuna tesir eden kesme kuvveti........................................... 87 izelge 4.9. S107 kolonuna tesir eden kesme kuvveti........................................... 88 izelge 4.10. P106 perdesine tesir eden kesme kuvveti......................................... 90 izelge 4.11 . K129 kiriindeki mesnet momenti................................................... 91 izelge 4.12. K162 burulma momenti.................................................................... 92 izelge 5.1. K162 burulma momenti...................................................................... 94

x EKLLERN LSTES ekil Sayfa

ekil 3.1. Yatay ereve ynteminin uygulama durumlar.................................... 11 ekil 3.2. Konsol ereve ynteminin uygulama durumlar ................................. 12 ekil 3.3. Smith metoduna gre dm noktas.................................................... 14 ekil 3.4. Snrlar tanmlanm geometri.............................................................. 18 ekil 3.5. Dm noktalar oluturulmu geometri............................................... 19 ekil 3.6. Kare blgelere blnm geometri....................................................... 20 ekil 3.7. Rastgele noktalar................................................................................... 21 ekil 3.8. Tetrahedron............................................................................................ 22 ekil 3.9. Dzlem zerindeki noktadan geen daire ve merkez noktas........... 23 ekil 3.10. Delaunay geni oluturulmas............................................................ 24 ekil 3.11. Balang genletirmesi yaplm sistem......................................... 25 ekil 3.12. Dar aya sahip bir genin dzeltilmesi............................................ 26 ekil 3.13. Deprem esnasnda kattaki maksimum ve minumum kat telenmeleri................................................................................. 72

ekil 3.14. A3 tr dzensizlik durumu .............................................................. 72 ekil 3.15. A2 tr dzensizlik durumu............................................................... 73 ekil 3.16. B3 Tr dzensizlik .......................................................................... 74 ekil 4.1. rnek yap zemin kat kalp plan ........................................................ 77 ekil 4.2. rnek yap normal kat kalp plan ........................................................ 78 ekil 4.3. Burulmaya uram bir yap plan ........................................................ 79 ekil 4.4. A2 tr dzensizlik durumu.................................................................. 82 ekil 4.5. A3 tr dzensizliin ortaya karabilecei olumsuzluklar.................. 84 ekil 4.6. A3 tr dzensizlik durumu.................................................................. 84

xi ekil Sayfa

ekil 4.7. A4 dzensizliinden dolay P127 elemanndaki burulma..................... 85 ekil 4.8. B3 Tr dzensizlik.............................................................................. 89 ekil 4.9. P106 perdesi.......................................................................................... 90 ekil 4.10. K129 kirii.......................................................................................... 91 ekil 4.11. K162 kirii........................................................................................... 92

xii RESMLERN LSTES Resim Sayfa

Resim 1.1. Ahmet hsan nann Betonarme isimli kitabndan bir sayfa.............. 4 Resim 3.1. Sta4cad giri ekran............................................................................ 28 Resim 3.2. Sta4cad yap bilgi girii ekran........................................................... 29 Resim 3.3. Kolon betonarme sonular mens................................................... 30 Resim 3.4. destatik yap bilgi girii ekran.......................................................... 31 Resim 3.5. deStatik u kuvvet diyagramlar........................................................ 41 Resim 3.6. Probina normal kat kalp plan............................................................ 43 Resim 3.7. Probina 3-D yap grnts................................................................ 49 Resim 3.8. Deme moment deiimi grafii....................................................... 55 Resim 3.9. SAP 2000 3-D yap elemanlar........................................................... 63 Resim 3.10. Dey eleman normal gerilmesi....................................................... 67 Resim 3.11. Dey eleman moment deiimi...................................................... 68 Resim 4.1. Yapnn rijitlik ve ktle merkezi ........................................................ 81 Resim 4.2. P106 Perdesinin 3-D grnts.......................................................... 90 Resim 4.3. K162 kirii blgesinin 3-D grnts................................................ 91

xiii SMGELER VE KISALTMALAR

Bu almada kullanlm baz simgeler aklamalar ile birlikte aada verilmitir. Simgeler B F H I l lc M Ma Mb Mmes u(x,y) V vxy Vxy y ()maks ()min ci ki Aklama Bina genilii Edeer deprem kuvveti Bina ykseklii Atalet momenti Eleman uzunluu Kolon boyu Moment Aklk momenti Burulma momenti Mesnet momenti Deplasman fonksiyonu Kesme kuvveti Dm katsaylar Kolon kesme kuvvetleri Yap eleman ile moment olmayan blge arasndaki mesafe Maksimum kat delasman Minimum kat delasman Dnme Dayanm dzensizlii katsays Rijitlik dzensizlii katsays Eksenel gerilme

1. GR nsanolu, varolduu ilk zamanlarndan beri soyunu devam ettirmek iin varln tehdit eden unsurlara kar kendini koruma ihtiyac duymutur. lk alarda avclkla yaamn srdren insanlar, gndzleri avlanrken, geceleri kendilerini vahi hayvanlardan korumak iin maaralarda barnmlardr. Zamanla insanolu blgedeki says artnca toplu yaamaya balam; blge oalan insanolunun ihtiyacn karlayamaynca da bu topluluktan baz birey veya ailelerin g etme mecburiyeti ortaya kmtr. G eden bu ailelerin yerleecekleri yere varrken barnmalar iin ksa sreli yaplar ina etmilerdir. Bunlar krk gibi tanabilir malzemelerden yaplan adr benzeri yaplar olabilecei gibi; tanmasna gerek olmayan buz, ta veya aa gibi blgede oka bulunan malzemelerden de ina edilen igloo, ilk yma yaplar da olabilmekteydi. Sonra baz toplumlar zamanla tarm kefedip besin ihtiyalarn tarmla karlamaya balaynca; ovalar gibi daha dzlk blgelere g etmeye baladlar. Artk dzlkler gibi tehlikeye ok ak blgelerde yaayan insanolu, kalc olarak barnmak iin konutlarn ina etmeye balamlardr. Yerleik hayata geen insanolu ilk yapt konutlara, blgesel ve iklim koullarna gre ekil vermilerdir. Yakn blgelerde ormanlk araziler bulunan toplumlar ilemesi kolay olan aac kullanarak ahap evler yapm; dalk ve kra blgelerde ise taa ekil vererek yma yaplar ina etmilerdir. Ovalk ve kra blgelerde de kerpiten evler tercih edilmitir. klim koullarndan konutu izole etmek iinde duvar kalnlklarn arttrma yoluna gidilmitir. Bugne kadar sadece yrtclardan ve iklimden korunmaya ihtiya duyan insanolunun bana daha nce kendisine hi zarar vermeyen bir ey gelmitir. Deprem. Yerleik hayata geildikten sonra yaanan derpremler insanla ykc ve lmcl zararlar vermilerdir (izelge 1.1).

izelge 1.1. Yeryznde meydana gelen byk ve lmcl depremler

YIL 365 526 856 1201 1556 1737 1906 1920 1923 1939 1950 1960 1964 1966 1970 1975 1976 1976 1976 1983 1985 1988 1990 1997 1998 1999 1999 2004 Girit Antakya Damgan/ran Yukar Msr ani/in Kalkta/Hindistan Ekvador Gansu/in Tokyo Erzincan Tibet ili Alaska Varto Kuzey Peru Lice aldran Tangan/in Guatemala Erzurum-Kars Mexico City Ermenistan Kuzeybat ran Kuzey ran Afganistan Bat Kolombiya Marmara Endonezya YER BYKLK 11 8,8 8.5 8.3 8.0 8.6 9.5 9.2 6.5 7.8 6.7 7.5 7.8 7.5 6.0 8.1 6.9 7.7 7.1 6.1 6.1 7.4 9.1
1

LM 50 bin 250 bin 200 bin 1 milyon 830 bin 300 bin 1.000 200 bin 99 bin 32 bin 962 1500 5000 125 2 bin 934 66 bin 794 2 bin 385 3 bin 840 240 bin 22 bin 778 1226 10 bin 25 bin 50 bin 1500 5 bin 1171 17480 230 bin

Gemite yaad depremlerde tecrbe kazanan insanolu zamanla deprem davran hakknda bilgi sahibi olmu; yap malzemelerini kompozit olarak kullanarak konut
1

Mercalli leine gre.

ina etmeye balamlardr. Lifli yaps sayesinde ekme dayanm yksek olan aac, basn dayanm yksek olan tula, ta gibi elemanlarla birlikte kullanarak yapy daha ok deprem enerjisi yutar hale getirmilerdir. Aalardan yaptklar diyagonal elemanlarla yapy deprem kesme gerilmelerine kar daha direnli klmlardr. 18. ve 19. yzyllarda balayan sanayi devriminden sonra insanlarn kylerden ehirlere g dahada artm; bu nfusu karlayacak konut ihtiyac ortaya kmtr. ehirler doal snrlarndan tanca ok katl yap ihtiyac dahada artmtr. Bu yaplar ina etmek iin daha gl malzemeler, daha farkl teknikler gelitirmek zorunluluk halini almtr. Daha nceden Romallar ve onlardan nceki uygarlklarda da balayc ve yaltm malzemesi olarak kullanlan imentonun gelitirilmesi ve demir ilemesinin daha kolay hale gelmesiyle birlikte betonarme teknolojisi bu yllarda tartlmaya balanmtr. Betn Arm kelime manasyla Franszcada donatl beton anlamna gelmektedir [1]. F. Coignet 1801de betonun ekmedeki zayflndan bahseden bir alma yapmtr. John Smaeton imentoyu bulmasndan sonra, ilk imento fabrikasn 1848 ylnda ngiliterenin Kent ehrinde amtr. J. L. Lambot 1848de bir tekneyi betondan imal edip karesel bir a oluturan demir ubuklarla glendirmeye alm ve bu gemiyi 1855de Paris te bir sergide sergilemitir. F. Coignet 1855 de ve J. Monier 1857de betonarme ile ilgili bugnk anlamda ilk patenti almtr. Gerekletirdii deneylere de dayanarak; F. Coignet, 1861de donatl betonla inaat konusunda hazrlad temel bilgileri yaynlamtr. 1867de Paris Dnya Sergisinde donatl betondan tayc elemanlar ve borular sergilenmitir. Newyorkda W. E. Ward 1873de gnmze de kalan bir betonarme ev ina etmitir. Koenen 1886da beton yaplarn teorisi ve tasarmyla ilgili ilk kitab yaynlamtr. lk betonarme kpr 1889da ina edilmitir. Neumann 1890da eliin elastisite modlnn betonun elastisite modlne oran olan, modler oran nermesi sayesinde, hesap yntemlerindeki gelimeleri hzlandrmtr. Bir Fransz firmas olan Hennebique firmasnn 1892 de gelitirdii betonarme yap tekniinin patentini alm ve eitli lkelerde ina faliyetlerine balamtr. 1926 da Demiryolu Matbaasnda Ord. Prof. Ahmet hsan

nan, Nafa Vekaleti Mhendis Mektebi Ktphanesi iin Betonarme (Resim 1.1) isimli bir kitap karmtr [1, 2].

Resim 1.1. Ahmet hsan nann Betonarme isimli kitabndan bir sayfa Byk ehirlerin srekli artan konut ihtiyacnn karlanmas proje safasnda da kendini gstermektedir. Eskiden elle yaplan bir projenin ortaya karlmas bir ka hafta srmekteyken; bugn bu sre bilgisayar programlar yardmyla bir iki gn gibi ksa bir sreye inmitir. Bilgisayar paket programlarnn yapt analizlere gvenilerekten yetkili kontrol organ tarafndan boyutlandrma ve donatlandrma ilemleri dnda gerektii gibi kontroller yaplmamaktadr.

Bir betonarme proje drt aamada yaplr. Bu aamalar: 1) Yap elemanlarnn bir matematiksel modele dntrlmesi, 2) Denge denklemlerinin formulize edilmesi, 3) Kesit tesirlerinin bulunmas, 4) Sonularn deerlendirilip; boyutlandrma yaplmasdr. Bu ilemlerden iki, ve drdnc maddeler ok fazla saysal ilem iermekte; el ile yaplan saysal ilemler hata riskini arttrmakla birlikte, epeyce zaman almaktadr. Oysa bilgisayar programlar ile bu ilem yk bir ka dakikaya inmekte, programlanan analiz yntemi dorultusunda sfr hata ile ilem gereklemektedir. Peki bu paket programlarn yapt statik ve dinamik analizler ne kadar geree uygundur? Bu programlar Deprem Ynetmelii nde yer alan dzensizliklerde ne gibi tepkiler vermektedirler? te bu almann amac, sektrde okca rabet gren betonarme analiz paket programlarnn, bilim evresinin geree en yakn sonular verdii ifade ettii [3, 4, 13] sonlu elemanlar yntemini kullanan SAP 2000 program ile yap elemanlar kesit tesirleri asndan kyaslamasn yapmaktr. TS 498de yer alan yk kombinasyonlar sonucu en olumsuz yklemeler gz nne alnarak hesaplanan ktlar kullanlp, yapda meydana gelen kesit tesirleri karlatrlmtr. Paket programlarndaki hesap ktlar sonucu belirlenen betonarme kesit ve donat deerleri, program versiyonlarnn kt tarihteki Deprem Ynetmelii ve TS 500 Ynetmeliine uyduu kabul edilmitir. Bu kabul dorultusunda sadece yap elemanlarndaki kesit tesirleri karlatrlmtr. Bir analiz ynteminin gvenilir olmas; yap sisteminin matematiksel

modellemesinin geree yakn olmasna, hesaplarda kullanlan denge denklemlerinin doru kurulmas ve doru zmleme yaplabilmesine ve sonularn anlalabilir ve doru olmasna baldr [3].

Bunlardan denge denklemlerinin ve zmlerinin tm analiz programlarnca mkemmel bir ekilde yapldn varsayalm. nk bunlar matematik, nmerik ilemleri gerektirmekte ve bunu bilgisayarlar doru bir ekilde yapabilmektedir. Bu durumda matematiksel modellemenin ne derece nemli olduu ortaya kacaktr. Yani paket programlar veya analiz hesap yntemlerini birbirinden ayran en nemli etken matematiksel modellemelerle gerei ne oranda yanstabildikleridir [3]. Be blmden oluan bu almada giri blmnden sonra ikinci blmde konu ile ilgili kuramsal temeller ve kaynak aratrmas verilmitir. nc blmde materyal ve metod aklanm; drdnc blmde bulgular ve tartma ortaya konulmutur. Son olarak beinci blmde ise tezde elde edilen sonular ve bu sonular dorultusunda yaplan nerilere yer verilmitir.

2. KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ARATIRMASI Atmtay (2001), yatay ve dey yklere gre el ile yaklak ve kesin hesap yntemleri zerinde almtr. Yapt kolay ve anlalr rneklerle hem betonarmeyi hem de deprem mhendisliini ok ar bir dille anlatmtr [5]. Atmtay (2000), deprem ynetmeliinde betonarme yaplar iin geen snrlamalar rneklerle incelemi, snrlamalarla neyin amalandn SAP 90la yapt analizler yardmyla ortaya koymutur. Dzensizlikler dorultusunda alnacak nlemleri de ayrntl ekilde anlatan yazar; deprem blgelerinde yaplacak yaplar hakknda geni bilgi vermitir [6]. zmen ve ark. (2004) , verdii basit ve anlalr rneklerle SAP 2000 program ile analiz yaplmas hakknda bir alma yapmtr. Verdii her rnekle basitten karmaa doru deiik konulara deinmi ve rnekler ilerledike rnekler arasndaki balanty salamtr [7]. MO Ankara (2002) dzenledii seminerde Serdar Amasral, Joseph Kubin ve Hakan ahin srasyla Sta4-cad, Probina ve deYap programlarn tantm dinleyicilerin gerek programlar, gerekse inaat mhendislii hakkndaki sorularn yantlamlardr [8]. MO Ankara (2003) dzenledii seminerde Serdar Amasral, Joseph Kubin ve Levent zpak srasyla Sta4-cad, Probina ve deYap programlarn tantm dinleyicilerin yap analizi ve programlar hakknda sorduklar sorular cevaplamlardr [9]. Gzelda (2001), yksek lisans tezinde Sap2000 ve Ansys programlarn kullanarak 98 deprem ynetmeliini irdelemitir [10]. Baran (2001), yksek lisans tezinde eitli bina tayc sistemlerini Ansys 5.3 program ile zm ve Sap 2000 ile bu sonular kontrol etmitir. Kesin olduu

garanti edilen bu sonular Probina Orion ve Sta4-cad sonular ile karlatrlarak irdeleme yaplmtr [3]. Alyavuz (2003), yksek lisans tezinde dzlemsel elastisite problemlernin saysal olarak zlmesi amacyla, gen elemanlar kullanan bir sonlu elemanlar program gelitirmitir. Bu programla herhangi bir geometri iin otomatik olarak gen sonlu elemanlar oluturulabilmekte ve kullanc ksmi sklatrma yapabilmektedir. Program ile perde, perde-ereve sistemlerin deformasyon ve gerilme hesaplarnn saysal zmlemesi gerekletirilmitir. Bulunan deerler mhendislik alannda yaygnlkla kullanlmakta olan Ansys program ile karlatrlmtr [11]. zdemir (1999), Sap 90 referans alarak Sta4-cad, Probina ve Babalolu paket programlarn karlatrm; yalnz dey yklerin uyguland sekiz katl bir yap iin bu programlarn kyaslamalarn yapmtr. Yazar sonularda ciddi farkllklar tesbit etmitir [3]. avu (2002), almasnda 8 katl betonarme bir yapy tasarlayarak Sap2000 ve Probina programlaryla dey yklere gre analizlerini gerekletirmi ve bu iki programn kesit tesirlerini karlatrmalarn yapmtr. Programlarn kesit tesirlerinin karlatrmas sonucu iki program arasnda byk farklar olmadn tesbit eden yazar; iki program grafiksel adan da karlatrmtr [12]. Kaplan ve Topu (2007) ismini belirtmek istemedii ve X-PRO, Y-PRO ve Z-PRO olarak isimlendirdii 3 adet yap analizi paket programlarn, Sap 2000 programn referans alarak karlatrm; programlarn analiz sonularnn gerei ne kadar yanstt ve ynetmeliklere ne kadar uyduunu karlatrmtr. Yazlmlarn iaret kuralnda, malzeme ve yk varsaymlarnda hata ve eksikler bulmutur. Dzensizliklerin bazlarnn yanl bazlarnnda hi deinilmedii sonucuna varmtr. Son olarakta bu yazlmlar kullanlrken daha dikkatli ekilde kullanlmas hususuna dikkat ekmitir [13].

Celep ve Kumbasar (2000), almasnda deprem hareketi ve yapyla bu yer hareketinden etkileimini anlatmtr. Depreme kar yap tasarmn ayrntl ekilde anlatan yazarlar; Avrupa Birliinin deprem blgelerinde yaplacak yaplar hakkndaki ynetmelii olan ve 1998 ylndan sonra AB ile btnleme giriimleri dorultusunda bizim deprem ynetmeliimize de kaynak olan Eurocode 8 i anlatm; hasar grm yada grme olasl olan yaplarn glendirilmesi hakknda geni bilgi vermilerdir [14]. Celep ve Kumbasar (1998), almasna betonarme yaplardaki yk dalm ve kullanlan malzemelerin zelliklerini anlatan bir giri yapm; betonarme hesaplarda optimum ekilde gvenli tarafta kalmak amal yaplan yk hesaplarn ve bu yklere kar yap elemanlarnn boyutlandrlmasn almalarnda anlatmlardr [2]. Doangn (2002), almasna betonarme yaplardaki yk dalm ve beton ve donat malzemelerinin mekanik ve kimyasal zelliklerini anlatan bir giri yapm; betonarme hesaplarda optimum ekilde gvenli tarafta kalmak amal yaplan yk hesaplarn ve bu yklere kar yap elemanlarnn boyutlandrlmasn kitabnda anlatmdr. Yazar betonarme binalar iin yaplmas gereken hesaplar gelitirdii ak diyagramlaryla pratie indirgemitir [1]. Kuyucular (1984) doktora tezinde sonlu elemanlar yntemi ile o dnemde yeni yeni kullanlmaya balanan ngerilmeli plaklarn analizi ile ilgili bir alma yapmtr. Yazar sonlu elemanlarn dnda analitik metotlar, sonlu farklar metodu ve variyasyonel metotlara da deinmitir [15].

10

3. MATERYAL VE METOT 3.1. Materyal 3.1.1. ereveli sistemlerin yaklak yntemlerle hesab Dey Yklere Kar Analiz Yaplara etkiyen dey ykler, l ve hareketli ykler olmak zere iki ana gruba ayrlr. l ykler yap elemanlarnn z arlndan ve yapda var olan dier sabit arlklardan oluur. l yklerin zellii konumlarnn ve iddetlerinin sabit olmasdr. Hareketli ykler ise yapya zaman zaman etkiyen ve iddet ile konumlar deiken yklerdir. Hareketli yklerin iddetleri yk artnamelerinde sabit deerler olarak verilmektedir. Bu hareketli ykler genellikle st snr yanstmaktadr. Ancak, zel durumlarda ve yapnn mr boyunca bu yk iddetlerinin alabilecei olasl hi bir zaman unutulmamaldr. Hareketli ykn deiik ve belirsiz konumlarda etkiyebilmesi ise, proje srecinde aratrlmas gereken bir konu olarak mhendisin yargsna braklmtr [5]. ok katl ve ok aklkl ereve sistemlerinin l ve hareketli dey ykler altnda ve en olumsuz yk dzenlemesini yanstacak ekilde incelenmesi, 1940larda ABDde PCA (Portland Cement Association) tarafndan gerekletirilen yurdumuzda Biro adnda bir Macar mhendis tarafndan tantlan yntem kullanlarak yaplr. Bu yntem, balang noktas ok katl bir erevenin tek bir kat iinde yer alan kirilerin momentlerinin, sz konusu katn altndaki ve stndeki yk dalmlarndan ihmal edilcek kadar az etkilendiini savunmaktadr. Baka bir deyile, dey ykler ancak etki ettikleri katta etkili olmakta, ancak bu katn altndaki ve stndeki katlardaki kiri momentlerini ok az deitirmektedir. Bunun iin dey ykler altnda incelenecek kat, incelenecek katn altnda ve stnde yer alan kolonlarn alt ve st katlarla birletikleri dzeylerden kesilecek [5].

11

Bylece dey ykler altnda ok katl ok aklkl bir ereveli yapy kat kat keserek incelemek mmkn olacaktr. Bu yntemin getirdii hata proje hesaplarnda ihmal edilecek kadar az olmaktadr [5]. PCA metodunda uygulanan ilemler sonucu, maksimum kiri momentlerini bulmak iin deiik hareketli yk dzenlemelerine gerek kalmaz. Baka bir deyile, maksimum aklk ve mesnet momentleri tek bir moment datma sonucu bulunmu olur. PCA metodunda da aynen Cross metodunda olduu gibi datma katsaylar, ve ankastrelik momentlerinin hesaplanmas gereklidir [5]. Yatay Yklere Kar Analiz Yatay ereve yntemi Bu yntem 1915 ylnda ABDde Albert Smith tarafndan ortaya atlmtr. Yntem, plan uzunluu yksekliinden byk olan yaplara daha uygun dmektedir (ekil 3.1).

F3 F3 F3 H H<B

B
ekil 3.1. Yatay ereve ynteminin uygulama durumlar Yntemin gerektirdii kabuller aada sralanmtr. a. Kolonlarn ekil deitirmesiyle, her kolonun tam orta yksekliinde bir moment sfr noktas olumaktadr. Bu nokta, elastik eri zerinde bkm noktas (BN) olarak tanmlanmtr.

12

b. Kirilerin ekil deitirmesiyle, her kiriin tam orta aklnda bir bkm notas olumaktadr. c. Herhangi bir yatay dzlemde etki eden toplam yatay kuvvet, d kolonlara bir birim, i kolonlara ise iki birim olarak pay edilmitir. Yatay yke maruz bir erevede yk etkilerini hesaplama iin Yatay ereve Yntemi uygulanrken aadaki sra izlenebilir: a. Kolon momentleri, eksenel kolon kuvvetleri ve kiri kesme kuvvetleri denge denklemleri ile kolayca bulunabilir. b. Kolon ve kirilerin moment ve kesme kuvvetlerini bulmak iin de denge denklemleri kullanlr. c. Eksenel kolon kuvvetinin deeri, analizi yaplan kolonun st dm noktasna birleen kirilerin cebirsel toplamna eittir [5]. Konsol ereve yntemi Konsol ereve yntemi, 1908 ylnda ABD de A. C. Wilson tarafndan ortaya atlmtr. Ykseklii, kk plan boyutundan byk olan (H>B) yaplar iin daha uygun bir hesap yntemidir (ekil 3.2).

F3 F3 F3 H H>B

B
ekil 3.2. Konsol ereve ynteminin uygulama durumlar

13

Konsol ereve Ynteminde kesme kuvvetleri ve momentlerin bulunuu aynen yatay ereve yntemindeki gibidir. Ancak eksenel ereve kuvvetlerinin bulunmas biraz deiiklik gstermektedir. Konsol ereve Ynteminde eksenel kolon kuvvetlerini bulmak iin aadaki sra izlenebilir: a. Devrilme momenti altnda kolon eksenel birim deformasyonlarnn ve dolaysyla kuvvetlerinin iddetlerinin, kolon akslar ile dey devrilme merkezi arasndaki olan uzaklklar ile orantl olarak deitii kabul edilir. b. Devrilme momentlerinin oluturduu eksenel kolon kuvvetlerini hesaplamak iin basit eilme forml kullanlr E. 3.1,

M .y I

(3.1)

Yatay ereve Yntemi ve Konsol ereve Yntemi, eit aklkl ve eit kolon/kiri redrleri olan ereveli yk tayclar iin gelitirilmi yntemlerdir. Bu varsaymlar pratikte sk sk geerliliini yitirir. Proje mhendisi, bu varsaymlarn ne lde geerliliini yitirdiini dikkatle takip etmeli ve sonularn bu gzlemler nda yorumlanmaldr. Bu yntemlerin, ancak avan projede kullanabilecek sonular verdii unutulmamaldr. Ancak, gerek Yatay ereve Yntemi, gerekse de Konsol ereve Yntemi, yatay kuvvetlerin ereve iinde dal, kirilerin dm noktas rijitliine katks, devrilme momentlerinin etkisi ve yatay/dey denge ile ilgili ok nemli proje kavramlarn, basit fakat baarl olarak yanstmaktadr. [5] Smith metodu Yatay ereve Yntemini tantan Albert Simith, 1933 ylnda Rzgar Takviyesi Problemi adl bir makalesinde, yatay ereve yntemine gre daha gelitirilmi bir yntem ortaya atmtr. Bu yntem Smith Metodu olarak bilinmektedir.

14

Smith Metodunun denklemlerinin karlnda kullanlan bir evrenin tipik bir dm noktas ekil 2.3 de gsterilmitir.

l B R R A E A A
A

l A

lc

A A A

MAF
A D R

MAF A

ekil 3.3. Smith metoduna gre dm noktas Yntemin gerektirdii kabuller aada sralanmtr. a. (A) ve (B) dm noktalar dz bir izgi zerindedirler (kolonlarn eksenel boy deitirmeleri ihmal edilmitir). b. (A) ve (D) dm noktalar dz bir izgi zerindedirler (her kat greceli olarak eit yanal telenme yapmaktadr). c. (F) ve (C) dm noktalarnn dnmeleri eittir. d. Kolon alt ve st dm noktalarnn dnmeleri eittir.

15

e. Bkm noktalar kolon ve kirilerin, srasyla, ykseklik ve aklk ortalarnda olumaktadr. A metodundan yararlanlarak ve K=I / l olduu hatrlanarak moment ifadeleri yazlabilir [5]. I / l(dgm noktasinda birlesen kirisler ) I v xy = l ( ) ( ) + I / l kirisler I / l kolonlar c kolon (3.2) Vxy = v xy

v
i =1

F
i

(3.3)

Muto Metodu Muto Metodu, prensipte Smith metodu ile ayn olup, Prof. Mutonun Smith Metoduna baz yenilikler getirmesiyle ortaya kmtr. Muto metodu iki nemli deiiklik ile smith metodundan ayrlr. a. Dm noktalar yerine, kolonlar iin D-deeri tanmlanr. D-deeri, sz konusu kolonun altndaki ve stndeki dm noktalarnn rijitliklerinin etkilerini kapsar. Ayrca temel dzeyinde, kolonlarn mesnetlenme artlar da gznne alnmaktadr. b. Kolonlardaki bkm noktalarnn konumlar, Smith metodunda olduu gibi kolon orta yksekliinde varsaylmamakta; fakat kolon yksekliince deiebilir kabul edilmektedir. Muto Metodunun amac, bklm noktasnn kolon stndeki konumunu saptamaktr [5].
3.1.2. ereve sistemlerin kesin hesab

Sonlu Elemanlar Yntemi Sonlu elemanlar metodu, ilk defa saysal zmleme yntemi olarak matematiki Courantn (1943) burulma almasnda grlmektedir. Courant, St Venant burulma

16

probleminin zmnde gen elemanlarn birletirilmesi ve minumum potansiyel enerji prensibini kullanmtr. O srada pratik olarak grlmesede, 1950 yllarnda bilgisayarlarn problemlerin modellemesinde kullanabilecek duruma gelmesiyle, mhendisler zellikle mekanik alannda sonlu elemanlar yntemini kullanmaya balamtr. Sonlu elemanlar metodu ad ise 1960 ylnda Kaliforniya niversitesi profesr Ray Clough tarafndan literatre katlmtr. 1963 ylndan sonra ise sadece katlar mekanii alannda kalmayp, s transferi, yeralt suyu akm ve dier alanlarda kullanlmaya balanmtr. 1970li yllardan itibaren de genel kullanm amalayan sonlu elemanlar programlar oluturulmaya balanmtr. Gnmzde de sonlu elemanlar yntemi mhendisler ve bilim adamlar tarafndan sklkla kullanlan ve zerinde gelimelerin devam ettii bir metotdur. Sonlu elemanlar metodunun bu derece yaygn olarak kullanlmasnn neden belkide metodun ok ynllne dayanmaktadr. Sonlu elemanlar metoduyla zlen bir problem karmak bir geometriye, deiik snr artlarna sahip olabilmektedir [11]. Sonlu elemanlar metodu, yaklak zmleme yollarndandr. Kullanacanz sonlu eleman adedi hesabn hassasiyetini arttracaktr. Burada herhangi bir fonsiyonun (r: deplasman fonksiyonu u(x,y)) yaklak deeri, belirli bir sistematikle, fonksiyonun tanm aralnn alt paralara ayrlmasyla elde edilir. Sistemin blnen bu kk paralarna Sonlu elamanlar denilmektedir. Elemanlara ayrlarak oluturulmu olan modelde belirli sayda nokta bulunur. Bu deer, istediimiz deerin hassasiyetine gre seilir. Sonlu elemanlar iinde fonksiyonun yaklak deeri, noktalardaki deerler cinsinden ifade edilir. Elde edilmek istenen fonksiyonun sonlu elemanlar modeli u admlar ile oluturulmutur. Fonksiyon tanm aral (problemin tanml olduu alan veya hacim) sonlu elemanlara ayrlr. Oluturulan noktalar sonlu elemanlar birbirine balar. Bu noktalar genel olarak dm noktas, ksaca dm olarak adlandrlr.

17

Fonksiyon tanm aral, iki boyutta genellikle gen ve dikdrtgen gibi basit ekillere ayrlr. boyutlu problemlerde ise tetrehedron ve heksahedron gibi geometrik cisimler kullanlr. Fonksiyonun sonlu elemanlar snrlar iindeki deerleri, eleman dmlerindeki fonksiyon cinsinden, interpolasyon fonsiyonu tretilerek yaklak olarak elde edilir. nterpolasyon fonksiyonlar dm saysna ve eleman ekline baldr. Sonlu elemanlar analizi iin zm a oluturulmas Sonlu elemanlar yntemi ile yaplan analizlerde, zaman alc ve zor ksm analizde kullanlacak bilginin giriidir. Geometrinin tanmlanmas, kullanlan sonlu elemanlarn numaralandrmas, eleman dm noktalarnn koordinat bilgilerinin ve serbestlik derecelerinin numaralandrlmasnn yaplmas bilgi giriinin paralarn oluturmaktadr. Bilgi giriinin kullanc tarafndan, her dm noktas iin tek tek yaplmas byk geometriye sahip ve kullanlacak elemanlarn sayca ok fazla olduu problemlerde zordur. Bu nedenle sonlu elemanlar ynteminde kullanlacak geometrik bilgi giriin bilgisayarlar tarafndan yar otomatik veya otomatik olarak yaplmas son derece elverilidir. Gnmz teknolojisini kullanan ve sonlu elemanlar analizi yapan programlarn tamam otomatik zm a treterek kullanlmaktadr. ki boyutlu problemler iin gen zm a gen zm a, bir grup algoritmann arka arkaya altrlmasyla tretilmektedir. Bu algoritmalar, balang sonlu elemanlarn oluturulmasn, boluk kontrollerini, oluturulan dm noktalarnn dzlemde geometrik olarak dzeltilmesini ve istenilen dm noktas veya blgelerde zm ann sklatrlmasn kapsamaktadr. lk admda, balang a olarak tanmlanan ve zerinde herhangi bir sklatrma yaplmam bir zm a, bilgisayar program tarafndan oluturulmaktadr. Bu

18

zm ann oluturulmasnda kullanlan yntemde, verilen geometrinin snrlarnda dm noktalar oluturulmakta; snrlar ierisinde nokta eklenerek belirli younlukta noktalar grubu tretilmekte ve bu elemanlar gen sonlu elemanlar oluturmak zere birletirilmektedir. Snr ierisinde verilen noktalar verilen algoritma ile oluturulmutur. Noktalar ve genler, geometrik artlar ile snrlanmakta ve boluk kontrolnden gemektedir. Boluklarda tretilen noktalar ve genler silinmektedir. Geometrinin tanmlanmas zerinde zm yaplacak geometrinin bilgisayar programna tantlabilmesi iin geometri bilgisinin giriinin yaplmas gerekmektedir. Bunun iin geometri poligonunun dm noktalarnn koordinatlar bilgisayara verilmelidir. Bu noktalar kapal bir poligon oluturacak ekilde oluturulmakta ve saat ynnn tersi ynde nokta sralamas yaplmaktadr (ekil 3.4).
60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 Boluk 2 Boluk 1

ekil 3.4. Snrlar tanmlanm geometri

19

Snr dm noktalarnn oluturulmas Problem geometrisinin tamamlanmasnn ardndan, snrlarn zerinde yer alacak dm noktalarnn ve bunlarn koordinatlarnn depolanmas gerekmektedir. Geometri zerinde tanml noktalarn elde edilebilmesi iin bu admn yaplmas gerekmektedir. lk aamada balang zm a oluturlaca iin, snrlar zerinde bulunan dmlerin aralklar belirli oranda geni tutulabilir (ekil 3.5). Daha sonra yaplacak ilemler ile sklatrma gereken blgeler istenildii gibi sklatrlacaktr.

ekil 3.5. Dm noktalar oluturulmu geometri dm noktalarnn oluturulmas Problem snrlar ierisinde bulunacak olan noktalarn koordinatlernn

oluturulmasnda rastgele noktalar kullanlmtr. Bu yntemle herhangi bir ekile sahip olan kapal poligon alanda baz geometrik snrlamalar kullanarak dm noktalar elde edilebilmektedir. Geometrinin ok dzensiz olmas durumunda bile gen sonlu elemanlarn oluturulmas gl ortadan kalkmaktadr.

20

Rastgele noktalarn oluturulmasnda izlenen yol u ekildedir; Tm geometriyi sa ve sol kenarlardan, st ve alt kenarlardan tamamyla iine alacak byk dikdrtgen poligon oluurulur. Bu poligonun dna problem geometrisinin herhangi bir paras kmamaldr. Oluturulan d dikdrtgen tretilerek rastgele noktalarn younluuna gre kare alt blgelere blnr. Alt blgelerin herbirinde bir tane rastgele nokta oluturulacaktr (ekil 3.6). D ve i snrlar boyunca hibir noktann oluturulmamas gerekli olan blgeler vardr. Bu blgelerde oluturulan noktalar ile meydana gelecek olan genler i as ok kk, yani ucu ok sivri olan genler oluacaklardr. blgede oluturulan nokta geometri alan iinde deilse, yani boluk zerinde ise oluturulan nokta kmesine alnmaz. Sol alt blgede bulunan kare blge ilk kare olarak seilip burada ilk rastgele nokta oluturulur. Bu rasgele nokta etrafnda bulunan dier noktalara belirli bir mesafeden daha fazla yakn bir blgede olamaz. Bu blge yarap bir kare blgenin genilii kadar olan ember ile gsterilmektedir (ekil 3.7). Tm kare blgeler ilemden getikten sonra, kareler yana ve ste yarm kare uzunluunda kaydrlr ve oluan yeni kareler iin yukarda anlatlan ekilde yeni noktalar bulunur ve istenilen younlukta nokta elde edilmi olur.
60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75

ekil 3.6. Kare blgelere blnm geometri

21

Belirtilen sra ile her bir kare ierisinde rasgele nokta oluturulur. Bu noktalarn younluklar karelerin boyutlarna baldr. Noktalarn x koordinat ve y koordinat deerleri ile numaralar, bir veri deposunda tutulur. Gerektiinde buradan arlarak kullanlrlar. Bir nokta oluturulmadan nce, var olan dm noktalarna olan mesafesi kontrol edilir. Bu mesafe bir kare geniliinde olmaldr. Yani baka bir ifadeyle oluturulan nokta merkez olma artyla kare genilii yarapna sahip dairenin ierisinde herhangi bir dm bulunmamaldr. Bu sayede birbirine ar yakn noktalar elde edilmemi olacak ve ar dar al genler olumayacaktr (ekil 3.7).

15 10 5 0 0 5 10 15 20 r

ekil 3.7. Rastgele noktalar Tm karelerde nokta oluturulmas tamamlandktan sonra, kareler yana ve yukarya kaydrlarak ikinci adm younlatrma yaplmaktadr. Bylece yeni bir kare yerleimi elde edilir ve yeni oluan karelerde de rastgele nokta tretimi yaplr. genletirme Poligon bir alann dzlemde gen elemanlara blnmesine genletirme denilir. genletirme hesaplamal geometrinin temel problemlerindendir. Karmak geometrili problemler zerinde almann ilk adm, geometriyi basit geometrik cisimlere blmekdir. ki boyutta en basit geometrik cisim gen ve boyutta ise tetrahedrondur (ekil 3.8).

22

genletirmeyi kullanan en klasik iki uygulama, sonlu elemanlar analizi ve bilgisayar grafikleridir. Buradaki almada sonlu elemanlar analizinin genletirme blmnde bilimsel almalarda yaygn olarak kullanlan Delaunay genletirmesi kullanlmtr. Herbir gen elemann dm noktasndan geen dairenin ierisinde dzlemi oluturan noktalardan hibirisinin olmad genletirme Delaunay genletirmesi olarak adlandrlmaktadr. Ayrca delaunay geninin bir tamamlaycs olan Voronoi diyagram kullanlarak da bir tanm oluturulabilir. Dzlemi oluturan noktalarn Voronoi diyagramlarnn ortak Voronoi kenar olan noktalarn birletirilmesiyle elde edilen genletirmeye de delaunay genletirmesi denir.

ekil 3.8. Tetrahedron Voronoi diyagram, dzlem zerindeki her noktaya ait olan poligonal blgelerin oluturduu diyagramdr. Voronoi Diyagramlar S R2, n adet noktann bir dzlem zerinde oluturduu kme ise, p S noktasna ait olan voronoi blgesini x R2 noktalarnn oluturduu kme belirler. x noktalar, en azndan p noktasna herhangi dier bir noktaya yakn olduu kadar yaknlkta bulunan noktalarn kmesidir. Yani, bir voronoi blgesinin iinde bulunan tm noktalar voronoi blgesinin bal olduu noktaya dier noktalardan daha yakndr.

23

Voronoi blgesinin tanm yledir, Vp = x R2

x p x q , q S , p q

(3.4)

E. 3.4 deki tanmda = durumu, xin p ve q noktalarn birletiren doru parasn dik kesen doru paras zerinde olduu ifade eder. < durumu da xin voronoi blgesinin ierisinde olduunu gstermektedir. Snin voronoi diyagram her noktaya ait Vpnin oluturduu kme ile tanmlanr. Voronoi blgelerini oluturan poligonun ke noktas, etrafnda bulunan noktadan geen dairenin merkez noktas belirtilmektedir.

Merkez 3

ekil 3.9. Dzlem zerindeki noktadan geen daire ve merkez noktas Delaunay genletirmesi Bir genin delaunay geni olabilmesinin koulu, genin kelerini oluturan a, b ve c noktalarndan geen emberin ierisinde veya zerinde dzlemi oluturan dier noktalardan hibirisinin olmamasdr. Voronoi diyagramnda ortak bir kenar bulunan iki nokta birletirilerek lokal delaunay genletirmesi yaplr. Tm voronoi

24

diyagramnn bu ekilde blnmesiyle genler bu ekilde oluturulur. Ayrca dorudan noktalarn seimi ve noktalara ait olan dairelerin ierisinde hibir noktann olmamas kontrol edilerek de delaunay genleri elde edilebilir.

d a a d

c b b

(a)
ekil 3.10. Delaunay geni oluturulmas (a) Doru gen oluumu (b) hatal gen oluumu

(b)

(x ) = x u r 2
2

(3.5)

X noktalar emberin dnda ise > 0, ember zerinde ise = 0 ve emberin i blgesinde ise < 0 olacaktr (E. 3.5). Algoritma a) Dzlemi oluturan noktalar kmesi iinden nokta se. b) Seilen noktalarn oluturduu gen iin ke koordinatlarndan geen daireyi olutur. c) Oluan dairenin dier dzlem noktalarnn herhangi birini ierip iermedii kontrol et. d) Ke noktalarndan geen dairesi hibir noktay iermeyen gen delaunay geni olarak belirlenir ve yeniden nokta seimi yaplr.

25

Dejenerasyon Bir voronoi noktasnn etrafnda drt veya daha fazla voronoi blgesi bulunursa dejenere genletirme olarak adlandrlan durum oluur. Standart bir delaunay genletirmesinde bir voronoi noktas etrafnda adet voronoi blgesi bulunmaktadr. Balang gen zm a Balang zm a hibir sklatrma ilemi grmemi, belirli younlukta nokta kullanlarak tretilmi, genel itibari ile byk elemanlardan oluan bir zm a olarak nitelendirilir. Balang zm ann oluturulmas hzl olur. Herhangi bir geometri iin zaman kayb olmakszn bir zm a tretilebilir ve gerekli blgelerde sklatrma ilemleri gerekletirilebilir.

60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75

ekil 3.11. Balang genletirmesi yaplm sistem Dm noktalarnn dzenlenmesi zm a kalitesini artrmak amacyla, dm noktalarnn belirli kurallar iinde yerdeitirmesi, noktalarn dzlemde iyiletirilmesidir.

26

Oluturulmu bir gen veya drtgen zm an iyiletirmenin farkl metodlar bulunmaktadr. Bunlarn en bilinenleri Laplace metodu dur. Laplace metodu gen zm alar iin olduka sk kullanlan olduka sk kullanlan bir yntemdir ve snr zerinde oluturulmu ve sabit kalmas gereken dm noktalar dndaki tm noktalar, Laplace metodu ile dzeltilmektedir. Laplace metodu Bu yntemde dzeltilecek olan dm noktas, kendisine komu olan dm noktalarnn geometrik merkezine kaydrlr. Nokta etrafndaki komu dmlerin koordinatlarnn ortalamas alnmasyla yeniden yerletirilir.

Dzeltilecek nokta 1

4 3

(a)

(b)

(c)

ekil 3.12. Dar aya sahip bir genin dzeltilmesi (a) Dzeltilme yaplmadan nceki dm noktas (b) Komu genler ve dm noktalar (c) Laplace dzeltilmesi yapldktan sonra dm noktas Bu yaplan ilemlerden sonra nemli yerlerde sklatrma ilemleri yaplarak genletirmeyi bitirmi oluruz. Bu genlerin dm noktalarndaki hareketlerde elemanlarmz zerindeki kuvvetleri ayrntl bir ekilde verir.

27

Dier baz yatay yk analiz yntemleri aada verilmitir [16]. 1. Moment Datma (Cross) 2. Kani 3. A
3.2. Metot

Sta4-cad, deStatik, Probina ve Babalolu programlar ve karlatrma iin referans alnacak SAP2000 programlarn tantmlar ve zellikleri aada verilmitir.
3.2.1. Sta4-cad 12.1

Programn tantm STA4-CAD program; ok katl betonarme yaplarn statik, deprem, rzgar ve betonarme analizini entegre olarak yapan bir paket programdr. Program; statik ve betonarme analizleri, standart ve ynetmelikleri esas alacak ekilde yapabilmektedir. Program ok kolay ve anlalr bir giri mensne sahiptir (Resim 3.1). Program, statik analizde rijit kat diyaframn dikkate almakta, her noktada 6 serbestlikli, 3 boyutlu stifness metodu kullanmaktadr. Plan aplikasyon olarak grafik ortamda girilen yap bilgileri, e zamanl olarak planda ve 3 boyutlu grntde ilenmektedir. Veri giriinde, akll menlerle; yk, boyut ve ynetmelikle ilgili bilgiler mouse ile dzenlenebilmektedir (Resim 3.2). Program otomatik olarak yapsal 3D modelleme yapmakta, analiz opsiyonlarna gre bir defada zmektedir. zm sonras tm izimler hazr duruma gelmektedir. Analiz sonras; eleman optimizasyonu, maliyet analizleri ve deprem ynetmeliinin tm kontrolleri yaplabilmektedir.

28

Resim 3.1. Sta4-cad giri ekran Programn teknik zellikleri Yaplarn Nonlineer performans analizi, Kauuk isolatr kullanm, deprem analizinde isolatr ve temeller dikkate Nonortogonal, ortogonal, kademeli, arakatl, tayc sistemi dzenli-dzensiz, Kat aplikasyon olarak grsel ve sesli veri girii. Yap elemanlarnn oklu

alnarak modal analiz, ok katl betonarme yaplarn analizi, tasarm, izim ve metraj, kopyalanmas ve dzenlemesi, Yap analizinde 3 boyutlu zm. Rijit kat diyaframl, her noktada 6 serbestlikli global stifness matrisli yapsal analiz. Ayn katlarda, farkl diyaframlarn otomatik modellenmesi. Farkl diyaframlar aras kirilerle, tm etkilerin dikkate alnarak analizi,

29

Resim 3.2. Sta4-cad yap bilgi girii ekran Guseli ve deisken kesitli kirilerin saysal entegrasyonla rijitlik ve yk matrislerinin hesaplanmas ve izimleri, TS500, Eurocode, ACI ve SNIP code'larna uyumluluk 2007, 1997 ve 1975 deprem ynetmeliinin opsiyonel olarak kullanm, 2007 deprem ynetmeliinin tm dzensizlik kontrolleri. Yksek snek yaplarn tm kontrol veri giriinde ezamanl olarak kat rijitlik ve arlk merkezlerinin grafik olarak grnmesi, kolon ve perdelerin n alma yaplrken yapdaki eksantrisiteyi grerek dengelemesi, Simetrik yaplarn otomatik kopyalanmas ve kontrol, Tamamen grafiksel ve aklamal ktlar, Elemanlarda optimizasyon ile yeterlilii salayan ekonomik boyutlarn Mantar plaklarn zmleri, izimleri ve zmbalama kontrolleri, Kolonlarda eksenel yk eksantirisitesinde meydana gelen etkilerin dikkate

seilebilmesi,

alnmas ve global matriste dengelenmesi,

30

Otomatik metrajl, pafta ereveli, llendirmeli izimler, Bodrum perdelerinin, 6 noktal panel elemanla zm ve izimi, Statik ve dinamik analizde yap-temel etkileimli zm, Farkl kotlardaki radye temellerin sonlu elemanlar ile zm, izimi, Analiz sonularnn teker teker yap elemanlar zerine tklayarak grlebilmesi

(Resim 3.3),

Resim 3.3. Kolon betonarme sonular mens Enternasyonal izim pozlama teknii, Dilatasyonlu yaplarn ortak temel analizi, Sonlu elemanlar yntemiyle, katlanm plak, merdiven hesab ve izimi, kubbe, Plak ve perdelerde hasr elik opsiyonlu hesap ve izim, Trke ve ngilizce dil seenekleri. Trke versiyonda, ktlarda ve izimlerde

tonoz hesab,

otomatik olarak ngilizceye evrime gibi bir ok teknik zellii vardr.

31

3.2.2. de CAD Statik 5 Programn tantm

de CAD Statik programnn 2-boyutlu yap bilgi girii ekran, 3 boyutlu perspektif ekranyla zenginletirilmitir. Bylece yaptnz deiiklikleri annda ve yerinde grebiliriz (Resim 4.4).

Resim 3.4. destatik yap bilgi girii ekran Nonlineer performans analizi (Push-Over/Statik itme), Deprem Ynetmeliine tam uyumluluk TDY ve Fema 356 iin hesap opsiyonlar, Edeer gensel, modal sabit, modal deiken, niform ve kullanc tanml Balang iin zati yk seimi, Performans noktas hesab,

yatay yk artm ablonlar,

32

Bina deprem performansnn belirlenmesi, Kolon, kiri ve perdelerin; akma snr (AS), hasar snr (HS) ve gme snrnn Nonlinner analizde P-Delta etkilerinin dikkate alnmas, Plastik mafsal deformasyonlarn da ieren detayl raporlar, Mantolama, perde takviyesi ve elik aprazlar ile glendirme hesaplar, Glendirme detay cizimleri, Katlanm plak ve eik deme ieren sistemlerin hesab, Tonoz ve kubbe hesab, Her tr formdaki merdivenlerin statik / betonarme hesab, kinci mertebe teorisine gre (P-Delta) yapsal analiz, Yap temel etkileimli zm, Taban izolatr (base isolator) kullanm ile glendirme projeleri, Optimizasyon ile kolon ve kirilerde en ekonomik boyutlarn seilmesi, IFC standartna sahip tm dier mimari yazlmlarla uyumluluk sayesinde, EC II, EC 8, Din 1045 -2, ACI, ve SNIP kodlaryla hesap yapabilme, hale yasasnn gerektirdii koullarda metraj olana, Birim fiyat listelerinin kullanc tarafndan oluturulmasna ek olarak, AMP

(GS) tespit edilmesi,

mimari data okuma ve yazma,

programndan data transfer edebilme. Programda oluturulan metraj listelerini AMP programna aktarabilme, Maliyet hesaplar, Katmanl deme oluturabilme ve bunlarn izimleri, Proje dokmanlarnn paftalara kolayca yerletirilmesini salayan mizanpaj Kat planlar dnda, yeni bir pafta dizayn arayz, Tm izim ve resimlerin otomatik bloklanmasyla, kt paftalarn ok hzl ve Projede yaplan deiikliklerin kt paftalarna otomatik yansmas, Baka projelerde oluturulmu pafta bloklarn, allan projeye arp, mevcut

fonksiyonlar,

ksa zamanda tasarlayabilme,

proje verileriyle ayn paftada dzenleme,

33

Pafta bloklarn drtgen, poligon veya ember snrlara gre belirleyip ksmi

izimler oluturma. rnein; kt paftasnda 1/50 tm planla, plandan dairesel snrla ayrlm 1/10 ksmi detay ayn paftada iziciye gnderme olana, 3 boyutlu dwg, dxf, 3ds import/export, Projeleri cde formatnda sktrarak, kk dosya boyutlarnda kayt edebilme Lokal koordinat asn deitirme, Bloklama olana: ki boyutlu tm izim ve lleri, blok ve alt bloklar haline Objeleri kontur olarak izebilme, Yeni projeyi; ayarlar ilk haline getirerek, son allan ayarlar veya kullanc Ekran grntsn resim formatlarnda kayt edebilme, Wordpad, excel ,video clip vb. dokmanlar nesne ekle komutu ile ideCAD

olana,

getirerek, tek bir obje gibi tama, kopyalama veya silebilme,

tanml ablon proje yi ykleyerek ama opsiyonlar,

Statik ekleme ve bu dokmanlarda yaplan deiikliklerin proje iinde otomatik gncellenmesi, Elips objesi, IFC import, export, DWF, WRML, TIFF, PNG, TGA, SGI, PCX, PSD, CUT, AFP, ICO, CUR, ANI,

PCD, FPX, PPM, PBM, PGM, SCT, RAS, XPM, XWD, WMF ve WPG formatlaryla veri uyumluluu, Poligon kolon olutururken; izgiye ek olarak yay, ember, eri ve elips Baka bir kirile blnm kiriin, blen kiri silinince, tek para haline otomatik Obje seerek katman a-kapa ve kilitle-z opsiyonu, Tm objelerin izgi tiplerini seebilme, Bilgi girilerinde metreye ek olarak dier uzunluk birimleri, ayrca feet ve inch DWG, DXF import ileminde izimleri blok olarak okuma, objelerini kullanabilme, dnm,

seenekleri,

34

Obje seim sras belirleme: st ste izilen objelerde yaanan seim karmaasna Kirilere ve srekli temellere d llendirme verebilme, D llendirmede otomatik aks l hatt, llendirmeyi patlatmadan, l yazlarn tama, gizleme ve deitirme izim alanndaki herhangi bir llendirme hattna, yeni objeler ekleme veya Etiket l yazsn sonradan deitirilebilme ve yazy istenilen ada girebilme, Kiri, panel ve srekli temeli i llendirmede tanma, Serbest l ve i llendirmede para+toplam l hatt, Objeler arasndaki alar renebilme, llendirmede kiri ve boluklara ek olarak, gsterilmesi istenen kolonlar l scale olana: Herhangi bir llendirmenin oran deitirilmek

zm olarak, seilmek istenmeyen objelerin seim sras arkaya alnabiliyor,

olana, karma,

l hattna dahil edebilme, istendiinde (yaz boyu, l izgileri ve ayralarnn oran vb.), btn deerleri tek tek belli bir katsayyla arpp, manuel olarak girmeye gerek kalmyor. Program istenilen oran, tm parametrelere otomatik olarak uyguluyor, Mevcut bir taramaya sonradan boluk aabilme, Taramaya otomatik d kontur izgisi ekleme, Kullanc tanml tarama oluturmada kolaylklar: 2 boyutlu herhangi bir obje izim alanndaki bir taramay baka bir tarama tipiyle deitirebilme, Tarama kelerini yakalayabilme, Projeyi dndrnce taramalarn da ayn ada dnebilmesi, izim performansn arttrc optimizasyonlar sayesinde, hem kat planlarnda hem

izilip, program ktphanesine yeni tarama tipi olarak kaydedilebilyor,

de iki boyutlu izimlerde ok daha hzl ve verimli alabilme olana; bu optimizasyonlardan bazlar: deme hesaplar, statik ve dinamik analizde performans ve hz arttrc yenilikler mevcuttur. Youn projelerde perspektifte daha hzl alabilmek iin tel ereve moduna geiliyor.

35

Obje kontur izimi komutuyla ktphane, tarama, merdiven ve bloklar sadece

d kontur izgileri ile oluturuluyor. Bylece zoom, pan, tama, simetri gibi ilemler ciddi biimde hzlanyor. Baz objelerin iki boyutlu izimlerini elde etmek iin, tm plan iki boyuta Projeye yerletirilen resim, projenin arka plan olabiliyor. Resim opsiyonel olarak aktarmaya gerek kalmadan, sadece seili objelerden 2d izim oluturulabiliyor. izimin arkasna veya nne alnabiliyor. Bu sayede, rnein hava fotoraflar plann altl olarak kullanlabiliyor. Merdiven, kolon ve ktphane yerleimiyle ayn kolaylkta allyor. Bitmap yerleiminde resmin hem boyu hem de eni referans oran olarak Bitmap seim penceresine getirilen nizleme olana ile resimler, izim alanna oklu objelerde uzatma ilemi artk daha kolay; uzat komutu, birden fazla objeyi Materyal listesini bir admda seip, tm materyalleri ykleyebilme, Objelerin katlardaki izini opsiyonel olarak ktya gnderme olana, Program allarnda kullanma ynelik gnlk ipular, Komutlarda seim yaparken seilmemesi gereken objeler program tarafndan

tanmlanyor. yerletirmeden grerek seiliyor. zerinden izgi geirerek, tek bir seferde uzatacak ekilde alyor.

kapatlyor. Bylece daha hzl ve hatasz allyor. rnein poligon kolona dntr komutundayken, sadece iki boyutlu objeler seilebiliyor, dier tm izimler silik durumda grnyor. Bylece hatal obje seimlerine program otomatik kontrol salyor. F1 ksayolu ile programda hangi komutta allyorsa, o komuta ait hzl yardm Seim gerektiren modlarda (tama, dndrme gibi), durum ubuunda seili Kat planlarndaki 2d objeler, iki boyutlu izim pencerelerine kopyalanabiliyor. Farkl tipte objeler seiliyken, mouse hangi objenin zerindeyse o objenin alyor. obje says gsteriliyor.

ayarlar ekrana geliyor.

36

Programn teknik zellikleri 2007 Deprem Ynetmelii`ne ve 2000`de yaymlanan TS500`e tam olarak uyumlu olan ideCAD Statik 5`te gerekli tm kontroller otomatik yaplr. Statik hesaplarnn doruluu ve gvenilirlii niversite tarafndan onaylanm olan program, hata riskinden uzak bir alma ortam sunar. Akll ereve modeli deCAD Statik`te yaklak ereve modelleri yerine, ubuk ve levhalardan oluan gerek 3 boyutlu ereve modeli kullanlr. Sistemi oluturan model bileenlerinin otomatik olarak retilmesi, mhendislere kolaylk ve hz salar. Model, mimari programdan alnmsa, yapnn geometrisi bellidir. Kat ykseklikleri, demeler, kiriler, kolonlar ve yapy oluturan dier elemanlarn boyut ve konumlar zaten tanmlanm olur. Bu durumda, statik yap elemanlarnn boyutlarn deitirerek, modeli gvenli ve ekonomik hale getirebilirsiniz. Modeli oluturduunuzda yapnn gerek karkas grnts ortaya kar. Karkas yapya ait ubuklar, levhalar, eleman ve dm numaralar, mesnetleme ekilleri ve deme meshleri, matematik model iin otomatik olarak oluturulur. Demelerin statik hesaplar Deme hesaplarnda entegre FEM plak modl devreye girer; deme meshleri kat planlarndan otomatik olarak retilir. Mesnetleme koullar, plandaki kirilerin, deme boluklarnn, kolonlarn ve perdelerin konumlar erevesinde otomatik olarak alglanr. Plak FEM modlyle kirili ve ters kirili plaklarn, nervrl ve kaset kirili demelerin, mantar ve kirisiz demelerin ve ayrca elastik zemine oturan plaklarn statik hesaplar yaplabilir. Hesap sonularnn betonarme hesaplarda otomatik kullanlmas ve betonarme sonularndan izimlerin otomatik oluturulmas ile de mhendislere pratik alma olana salanr. Demelerden kirilere otomatik yk datm

37

deCAD Statik`te dey, yatay, dorusal, noktasal ve alansal ykler gerek yap geometrisinden otomatik olarak alglanr ve retilir. Demelerden kirilere aktarlan ykler, FEM analizi sonucu hesaplanan gerek yklerdir. Kiri zerindeki duvar ykleri, kap ve pencere boluklar dikkate alnarak hesapland gibi, kirilerin kendi arlklar da kombinasyonlarda kullanlmak zere dikkate alnr. Geometriden bamsz ykler kullanc tarafndan ayrca tanmlanabilir. Deme ykleri hesaplanrken, deme boluklarnn ve deme zerindeki konsantre yklerin kirilere tamamen doru bir ekilde aktarlmas titiz bir hesaplama srecinde nemli bir rol oynar. Sistemde tanmlanan toprak ve rzgar ykleri, kombinasyonlarda kullanlmak zere dikkate alnr ve seilen ynetmelik koullarna gre ykleme kombinasyonlar oluturulur. Bylece sistem, matematik modeli, ykleri ve ykleme kombinasyonlar ile birlikte hesaba hazr hale gelir. Uzaysal statik ve dinamik analiz Kolonlar, kiriler ve panellerden oluan boyutlu ereve; statik ve dinamik olarak hesaplanr. Paneller levha olarak modellenir ve global stiffness matrisine katlr. Kolonlar ve kiriler uzayda en genel konumda olabilirler; uzaysal model kullanld iin nonortogonal sistemlerin, arakatl ve dzensiz yaplarn hesab da kolaylkla yaplabilir. Kolonlar dikdrtgen, dairesel veya poligonal kesitte olabildii gibi yay, dairesel ve poligonal eksenli kiriler de kolayca tanmlanabilir. Ayrca ubuklarn geometrik byklkleri modelden retilir ve rijit diyaframa bal olmayan birleimlerin deplasmanlar bamsz klnabilir. ubuklarn mesnetlenme koullar ise ksmi ballk tanmlanarak belirlenebilir. Dinamik hesap ileminde, kat ktlelerinden yola klarak modal analiz yaplr, CQC veya SRSS kombinasyonlaryla u kuvvetleri hesaplanr ve titreim modlar anime edilir. Tekil ve srekli temeller Temeller kolonlardan otomatik olarak yk alrlar. Tekil temeller, tm ykleme kombinasyonlar iin `normal kuvvet` ve `iki eksenli eilmeli` olarak elastik zemine

38

oturan plak teorisiyle, srekli temeller ise elastik zemine oturan ubuk teorisiyle modellenir. Otomatik olarak hesaplanan zemin gerilmeleri, eilme momentleri ve kesme kuvvetleri de betonarme hesabnda kullanlr. Betonarme hesaplar Betonarme hesaplarnn otomatik olarak yaplmasna olanak veren ideCAD Statik, akll donat seimi algoritmas ile mhendislerin ilerini byk oranda kolaylatrr. Tm yap elemanlarnn donat aplarnn zelletirilebildii programda, tablal veya dikdrtgen kesitli kirilerin ve iki eksenli eilme etkisinde dairesel, eliptik, dikdrtgen ve poligonal kolonlarn betonarme hesaplar, ynetmelik koullar dikkate alnarak yaplr ve donatlandrlr. Kolonlarda 4 ayr donat yerletirme tipinin belirlenebildii, ayrca her tip merdiven hesabnn ve detay izimlerinin yaplabildii program ile, kirili/kirisiz demelerin betonarme hesaplar, deme boluklar, noktasal ve izgisel ykler dikkate alnarak; mantar plaklarda ise balkl/balksz/tablal/tablasz dizayn edilerek yaplr. Srekli, tekil ve radye temellerin betonarme hesab Elastik zemine oturan kiri teorisiyle srekli temel hesab, elastik zemine oturan plak teorisiyle kirili radye temel, tekil temel hesab ve izimi de programla gerekletirilen ilemler arasnda yer alr. Radye temel, kirili radyenin yan sra dz plak eklinde kirisiz radye biiminde, srekli temel ve tekil temel kesitleri ise dikdrtgen veya trapez kesit eklinde oluturulabilir. Program sayesinde temel analizi yaplarak temellerin u kuvvetleri bulunur ve betonarme hesabna otomatik aktarlr. Temel hesabnda oluan zemin gerilmeleri, tm yklemeler (deprem, sabit ve hareketli dey, rzgar, toprak) dikkate alnarak bulunur ve en olumsuz ykleme seilerek, ynetmelik koullar ile temel betonarmesi yaplr. Betonarme hesabnda tm donatlar, programda belirtilen ekilde otomatik seilirler ve izime aktarlrlar. Bodrum perdeleri

39

Bodrum perdeleri drt dml sekiz deplasmanl levha olarak modellenir ve yap global rijitlik matrisine eklenir. Dm noktalarnda hesaplanan kuvvetler perde st ve alt orta noktalara transfer edilerek, betonarme hesabnda kullanlacak olan u kuvvetleri hesaplanm olur. Tnel kalp sistemler Tayc sistemi boluklu veya boluksuz perdelerden oluan yaplar modellenebilir. Perdelerde ve kolonlarda dey yk eksantrisitesinden meydana gelen etkiler dikkate alnr. Olanaklar listesi Programn teknik ayrntlar ne karan etkin zellikleri sayesinde, inaat mhendislerinin yk hafifler ve almalar boyunca her ey hesapladklar gibi ilerler. Bu zellikler : Yaplarn nonlineer performans analizi (Push-Over/Statik itme), Katlanm plak ve eik deme ieren sistemlerin hesab, Her tr formdaki merdivenlerin statik ve betonarme hesab, IFC Standard`na sahip tm mimari bilgisayar programlaryla uyumlu (entegre), kinci mertebe teorisine gre (P-Delta) yapsal analiz, Statik, dinamik, lineer ve nonlineer analizde yap temel etkileimli zm, Taban izolatr (Base isolator) kullanm ile glendirme projeleri, EC II, EC 8, Din 1045 -2, ACI ve SNIP kodlaryla hesap yapabilme, Kullanc tarafndan zelletirilebilen men ikonlar ve ara ubuklar, Yeni ihale yasasnn gerektirdii koullarda ve formatta metraj olana ve boyutlu arayz, Entegre tasarm sistemi (IDS) sayesinde ideCAD Mimari ile tam uyumluluk,

hakedi programlar ile (AMP vs.) data alverii,

40

IFC, 3DS, DXF, DWG ve VRML formatlarnda veri alverii, IFC formatn destekleyen mimari programlar ile model alverii, Word, Excel ve Access programlarna veri aktarm, Plan dzlemine paralel olmayan dzlemlerde alabilme, Katta aaya veya yukarya bakarak alabilme (mimari/kalp plan modu), Tek ilemle deitirilebilen farkl katlardaki elemanlar, Tek bir admda katlar aras kopyalama, Dorusal ve yay aks gridleri, Aks gridleriyle projeye zel grid tanmlama, Doru, ember, yay ve eri zerinde obje oaltabilme, Proje dokmanlarnn paftalara kolayca yerletirilmesini salayan mizanpaj Sa tu men destei ile objelere ait komutlara hzl ulam, Spacemouse destei, Kendi katmann bilen elemanlar ile gelimi katman mant, zelletirilebilen obje alt katmanlar, Hzl ve kontroll almak iin gelitirilen navigasyon zellii, Simetrik yap elemanlarnn otomatik olarak retilmesi, Kesit, grn ve perspektif zerinde alabilme, Uzaysal boyutlu statik ve dinamik analiz, Enkesit deerlerinin ematik ve grafik sunumu, Kullanc tarafndan da tanmlanabilen materyaller, Nonortogonal, ara katl ve kademeli sistemlerin zm, ubuklara mafsal ve ksmi mafsal tanmlayabilme, Eik kolon ve eik kiri tanmlayabilme, Demelerden ubuklara otomatik yk aktarm, dealletirilmi ykler yerine tam doru teorik ykler ile alma, ubuklara ayrca dardan yk tanmlayabilme, Betonarme hesaplarda dorudan kullanlan analiz sonular Betonarme hesaplardan sonra seilen otomatik donat,

fonksiyonlar,

41

Donat seimleriyle tam entegre otomatik izimler ve detaylar, izimlerle tam uyumlu otomatik metraj listeleri, Grafik olarak irdelenen hesap sonular (Resim 4.5), Sistemdeki deiikliklerin boyutlu model zerinden yaplabilmesi,

Resim 3.5. deStatik u kuvvet diyagramlar Otomatik olarak allan kesit, grn, perspektif ile aksonometrik ve kesit Toparlanm bir ekilde ele alnan hesap sonular, Yay, dairesel ve poligonal eksenli kiri zmleri, Toprak ve rzgar ykleri, Moment, kesme kuvveti ve eksenel kuvvet diyagramlar, Tnel kalp sistemlerinin hesab, En genel dz ve ters kirili demeler,

perspektifler,

42

3.2.

ki boyutlu alma olanaklar, Tek deme eklindeki temellerin hesab, Alan, izgisel ve noktasal ykler, Kirisiz demeler, Elastik zemine oturan demeler, Otomatik olarak mesh oluturma, Nervrl ve kaset demelerin hesab, Genel poligonal deme boluklar, Deme mesnetlerinin otomatik olarak alglanmas, Demelere ekstra noktasal ve dorusal yk tanmlama, Deme moment diyagramlar, Otomatik olarak yaplan sperpozisyonlar, Katsaylar iin seilebilir n ayarlar, Minimum donatlarn snrlandrlmas, Eilme boyutlandrmas ve stabilite hesab, Kesme kuvveti boyutlandrmas (etriye hesab), Boyuna, kayma ve torsiyon donatlarnn hesaplanmas, Ankraj (kenetlenme) boylarnn dikkate alnmas, Donatlarn grafik olarak irdelenmesi (CAD arayz ile), Dikdrtgen, dairesel ve poligon kolonlarn ift eksenli eilmeye ynelik donat Karlkl etki diyagramlar, Kolonlarda drt tipte donat yerletirme olana, Eigenvalue deerlerinin hesaplanmas, Geometrik rijitliin dikkate alnmas, Deplasmanlarn animasyonu dur.
3. Probina orion bina tasarm sistemi

hesab,

Programn tantm

43

Probina Orion, 3-boyutlu olarak hazrlanan sonlu elemanlar analitik modeline aadaki analiz yntemlerini uygulayabilir: Lineer-elastik (dorusal-elastik) analizi, Dey ve yatay statik analiz zdeer (eigenvalue) analizi Edeer deprem yk analizi Mod birletirme yntemi ile dinamik analizi

P-delta analizi Elasto-plastik artmsal itme (pushover) analizi

Resim 3.6. Probina normal kat kalp plan Kullanlan betonarme ve deprem ynetmeliklerinin gerektirdii tm kontroller otomatik olarak gerekletirilir.

44

Projenin sunumu ve inaat iin gerekli olan tm mhendislik izimlerini (planlar, kesitler ve betonarme detaylar) otomatik olarak oluturur. Probina Orion ile aadaki trde projeleri gerekletirebilirsiniz: Yapsal Modelleme (Yeni yaplar), Onarm ve Glendirme Projeleri (Mevcut binalar), Depreme Gvenli Yap Tasarm, Betonarme Hesaplar, Temel Sistemleri, nteraktif / Otomatik Mhendislik izimleri ve Tm Detaylar, Kalp, Donat ve Beton Metrajlar Yapsal modelleme Probina Orion ile, 12x12 eleman matrisleri ile Matris-Deplasman Yntemini kullanarak tamamen 3-boyutlu yapsal sonlu elemanlar modeli oluturulmaktadr. Eleman zellikleri: 12x12 Matrisli ereve Elemanlar: Rijit u blgeleri tanmlayabilme, Rijit blge azaltma oran, Ularda simetrik/asimetrik mafsal tanmlayabilme zellii, Kayma deformasyonlarn gznne alabilme,

Kabuk Elemanlar: Her uta dnme (drilling) serbestlii, Dzlem ii ve dzlem d eilme yapabilme zellii, Kayma deformasyonlarn tanmlayabilme zellii,

Elastik Yay Elemanlar

45

Probina Orion ile, Planda Non-ortogonal / ortogonal (dik veya al kesiimli) sistemler, Ara katl, kademeli, ayn katta farkl kotlara sahip yaplar, Deyde eik elemanlara sahip (eik kiri, kolon, perde ve deme gibi) yaplar, Srekli / Sreksiz deme sistemleri, byk boluklu plana sahip yaplar, Ba kirili perde/ereve sistemleri, Katta birden fazla rijit diyaframa sahip yaplar (ift kule, dilatasyonlu bloklar, yldz veya L formda bamsz kanatlara sahip plan sistemleri gibi), Yuvarlak kat planlarna sahip yaplarn, 3-boyutlu statik ve dinamik sonlu elemanlar analizi ve artmsal itme analizini yapabilirsiniz. Probina Orion ile yapnzn deprem ykleri altndaki analizini dilerseniz Edeer Deprem Yk Yntemi dilerseniz de Mod Birletirme Yntemini (Dinamik Analiz) kullanarak gerekletirebilirsiniz. Probina Orion iinde entegre olan Sonlu Elemanlar Kat Demesi Sistemi ile en karmak geometriye sahip: Kirili plak sistemleri, tamamen veya ksmen; Kirisiz mantar deme sistemleri, nervr ve kaset sistemleri, kolaylkla modelleyebilir, analizlerini ve betonarme hesaplarn otomatik olarak

gerekletirebilirsiniz. Kirilere demelerden yk aktarmnda, Krlma izgileri yntemini (analitik yntem), Sonlu Elemanlar Kat Demesi Modelini, kullanabilirsiniz. Sonlu Elemanlar ile nokta, izgi ve alan yk tanml, ve boluklu demelerden kirilere yk aktarmn tamamen otomatik olarak salayabilirsiniz. Tasarmda kullanlmak zere, moment ve kayma kuvveti diagramlarn

46

Yk halleri, Yk kombinasyonlar veya, Tm kombinasyonlarn zarflar iin izdirebilirsiniz. Yk Hesaplar Probina Orion, Plak, Nervr ve Kaset demelerin yklerini kirilere otomatik olarak aktarr. Demelere: Alan yk, Noktasal tekil ykler, izgisel yayl ykler, (balang ve bitim iddeti farkl olabilir) Blgesel alan ykleri, tanmlayabilirsiniz. Otomatik olarak aktarlan deme ve duvar yklerine ek olarak kirilere de elle, istenilen yk profiline sahip yayl, trapez ykler, tekil ykler tanmlanabilir. Onarm ve glendirme projeleri Kapasite ve Performans Belirleme Probina Orion, mevcut yaplarn deprem performansnn belirlenmesi amacyla, Trk Deprem Ynetmeliinde ve FEMAda tanmlanm olan, kapasite kontrol yntemi ve statik artmsal itme (pushover) yntemi ile mevcut yaplarn performansn istee gre dorusal veya dorusal olmayan yntemlerle belirleyebilir. Ayrca, mevcut yaplardaki elemanlarn kapasitesinin ve performansnn belirlenmesi ve mevcut elemanlarn kapasite kontrollerini yapmak iin kolon, perde ve kiri donat hesab modlleri ierisinde hazrlanm tablolar bulunmaktadr. Mevcut elemanlar ile yeni eklenen glendirme elemanlarnn tanmlanabilmesi amacyla, eleman baznda kesit zellikleri ve malzeme bilgisi atamas yaplabilir.

47

Ayrca kolon, perde veya kiri elemanlarnn atalet momentlerinin ve elastisite modl deerlerinin greceli olarak azaltlmas olana da mevcuttur. Depreme gvenli yap tasarm Probina Orion Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik (1997), TS500 ve TS498 ynetmelikleri hkmlerine uygun olarak hesap yapmaktadr. Bu ynetmeliklerin gerektirdii tm kontrolleri ok ksa bir sre ierisinde ve doru olarak yapar. rnein: sneklik dzeyi yksek sistemlerde mhendisten istenilen ve olduka uzun bir zaman harcayarak yapabileceiniz kolonlarn kirilerden gl olmas ve birleim blgeleri kesme gvenlii kontrollerini Probina Orion ile ok ksa sre ierisinde yapabilir ve tasarmnzn doruluunu kontrol edebilirsiniz. Betonarme Hesaplar Probina Orion ile kolon, perde ve kiri donat hesaplarn interaktif veya otomatik editrler yardmyla gerekletirebilirsiniz. Dikdrtgen ve tablal kirilerin, dairesel ve poligon kolonlarn ve balkl veya balksz perdelerin ift eksenli eilme ile donat hesaplarn Tama Gc Yntemini kullanarak en gvenilir biimde gerekletirebilirsiniz. Betonarme plak, deme, asmolenli veya asmolensiz nervr deme ve kaset deme sistemlerinin statik, betonarme hesaplar ve detay izimlerini hazrlayabilirsiniz. Boluklu, nokta, izgi ve blgesel yayl ykl deme sistemlerinin Sonlu Elemanlar Yntemi ile statik ve betonarme hesaplar ile detay izimlerini otomatik olarak hazrlayabilirsiniz. Tekil Temeller Probina Orion ile Tekil Temel hesaplarn iki eksenli eilme kullanlarak tm ykleme kombinasyonlarn gznne alarak gerekletirebilir ve detay izimleri hazrlayabilirsiniz. Tekil Temel hesaplarnda birden fazla kolona tip temel yerleimi de salayabilirsiniz.

48

Srekli Temeller Srekli temelleri, istee bal olarak Rijit Yntem, Yk Etki Alanlar Yntemi ve Elastik Yntem (Winkler Teoremi) kullanarak hesaplayabilir ve detay izimlerini hazrlayabilirsiniz. Hesap esnasnda zemin gerilmesi, kayma ve eilme momenti diagramlar otomatik olarak izilmektedir. Radye Temeller Sonlu elemanlar radye temel modln kullanarak kirili veya kirisiz radye temelleri kolaylkla modelleyebilir, analizini gerekletirebilir, donat hesaplarn yapabilir ve tm plan ve detaylarn izdirebilirsiniz. Kazk Temeller Probina Orion ile kazk temel hesaplarn iki eksenli eilme kullanlarak tm ykleme kombinasyonlarn gznne alarak gerekletirebilir gerekli kazk adetlerini belirleyebilirsiniz. Kazk balklarnn ve kazk yerleimlerinin detay izimlerini de otomatik olarak hazrlayabilirsiniz. Kazk temel hesaplarnda birden fazla kolona tip kazk temel yerleimi de salayabilirsiniz. nteraktif / Otomatik izimler Probina Orion ile modellenerek, analizi ve dizayn gerekletirilen bir yapnn; plan, kesit ve betonarme izimleri otomatik olarak hazrlanmaktadr. Tm detay izimleri Probina Orion program ierisinde yeralan CAD editrne aktarlabilir. Bu editrde izim zerinde eklemeler, dzeltmeler yaplabilir. Dilerseniz tm izimlerinizi DXF formatnda kaydederek baka CAD programlarnda aabilirsiniz. Probina Orion ile tamamen otomatik olarak hazrlanabilen izimler: Kalp planlar (plak,nervr ve kaset demeli sistemler) ve betonarme kesitleri izimi, Kalp deme donats plan izimleri,

49

Kolon boy almlar donat detaylar, Kat kirileri donat detay izimleri, Temel plan izimleri (tekil, srekli, kazk, radye temel), Radye temel plan deme ve ampartman donat detay izimleri, Tekil temel donat izimleri, Kazk temel detay izimleri, Srekli temel kirileri ve ampartman donat detay izimleri, Radye temel kirileri donat detay izimleri, 3-Boyutlu bina modeli izimi,

Resim 3.7. Probina 3-D yap grnts Teknik zellikler Probina Orion, 3-Boyutlu yapsal modelleme ve analiz; kolon, perde, kiri elemanlarnn tasarm; plan ve detay izimlerinin otomatik olarak retilmesi ve beton, kalp ve donat demiri metrajlarnn hazrlanmas amacyla gelitirilmektedir. Probina Orion, zelletirilebilir menleri ve ara ubuklar ile srkle brak teknii, seime bal sa-tu ksayol menleri, yap aac gibi Windows arayznn tm

50

gelimi elerini kullanmaktadr. Probina Orion, tamamen grafik tabanl menleri ve entegre grafik editr sisteminin akll menleri ile grsel sonular reterek kullanc hatalarn nler. Gerek-zamanl 3-boyutlu editrler ile Probina Orionda yapsal model kontroln ve son ileme grevlerini son derece hzl ve gvenli bir biimde gerekletirebilirsiniz. Probina Orion entegre Grafik Editr', proje aamasnn tm safhalarn tek bir ortamda barndrmaktadr. Yap geometrisi ve yklerinin bildirimi grafiksel olarak bu ortamda gereklemektedir. Simetrik bina sistemlerinde aynalama, benzer katlarn tretilmesi, katlar arasnda eleman tretme, seilen elemanlar zerinde grup ilemleri, tablo editrleri ile kolay dzenleme yapabilme gibi ilevler yardmyla bina modeli son derece hzl bir ekilde tanmlanr. Probina Orion, projenin her aamasn kontrol eden ve kullanc tarafndan zelletirilebilen bir yapya sahiptir. Analiz, tasarm ve izim aamalarnn tamamn bu parametreler yardmyla zelletirebilirsiniz. Probina Orion'un rettii sonularn gvenilirlii ve doruluu niversite tarafndan eitli rnekler ile kontrol edilerek resmi bir rapor ile kantlanmtr. Yapsal Model ve Analiz Sistemi
Probina Orion, 3-boyutlu olarak hazrlanan sonlu elemanlar yapsal modeline aadaki analiz yntemlerini uygulayabilir:

Lineer-elastik (dorusal-elastik) analizi,

Dey ve yatay statik analiz, zdeer (Eigenvalue) analizi, Edeer deprem yk analizi, Dinamik analizi,

P-Delta analizi (komple modl),

51

Kapasite kontrol yntemi ile analiz (komple ve pro modl), Elasto-plastik artmsal itme (pushover) analizi (pro modl) Probina Orion ile yapnzn deprem ykleri altndaki analizini dilerseniz edeer deprem yk yntemi dilerseniz de Mod birletirme yntemini (dinamik analiz) kullanarak gerekletirebilirsiniz. Mevcut yaplarn performans deerlendirmelerinde de Kapasite Kontrol Yntemi ve Artmsal tme (Pushover) Yntemi ile gerekletirebilirsiniz.
Probina Orion analiz modl, 12x12 eleman matrisleri kullanarak

matris-deplasman

yntemi

ile tamamen 3-boyutlu yapsal sonlu elemanlar modeli oluturmaktadr. Eleman zellikleri

12x12 Matrisli ereve Elemanlar:

Rijit u blgeleri tanmlayabilme, Rijit blge azaltma oran, Ularda simetrik/asimetrik mafsal tanmlayabilme zellii, Kayma deformasyonlarn gznne alabilme, Her uta dnme (drilling) serbestlii, Dzlem ii (Membrane) ve dzlem d (Plate) eilme yapabilme zellii, Kayma deformasyonlarn gznne alabilme zellii,

Kabuk Elemanlar:

Elastik Yay Elemanlar. Probina Orion ile, Planda Non-ortogonal / ortogonal (dik veya al kesiimli) veya yuvarlak kat planlarna sahip sistemler, Ara katl, kademeli, ayn katta farkl kotlara sahip sistemler, Deyde eik elemanlara sahip (eik kiri, kolon, perde ve deme gibi) yaplar, Srekli/sreksiz deme sistemleri, byk boluklu plana sahip yaplar, Kat seviyelerinde birden fazla rijit diyaframa sahip (ift kule, dilatasyonlu bloklar, yldz veya L formda bamsz kanatlara sahip plan sistemleri gibi),

52

Srekli/sreksiz, dolu veya ba kirili perde/ereve sistemleri, Konsola, kirie veya demelere basan, alt katlarda sreksiz kolon veya perde elemanlara sahip sistemler, Ksmi bodrumlu ve/veya farkl kotlarda kademeli temellere sahip yaplar, modelleyerek, 3-boyutlu statik ve dinamik sonlu elemanlar analizini ve dorusal olmayan artmsal itme analizini yapabilirsiniz. Yapsal model son derece ksa bir srede, pratik olarak snrsz byklkteki yaplarn gvenilir bir matematiksel model ile analizini salayabilmek amacyla optimize edilmitir. Analiz modeli, bina sistemlerine uygun zellikler ierecek ekilde tasarlanmtr.
stee gre her kat seviyesinde:

Tek rijit deme diyaframlarnn varl kabul edilebilir, Deme geometrisi kullanlarak her kat seviyesinde birden fazla diyafram tanmlanabilir, Veya hi diyafram tanmlanmayabilir. Her durumda kat ykleri tamamen otomatik olarak hesaplanmaktadr. Perde Duvarlar, Orta-kolon ereve modeli,

Kabuk elemanlar (plate+membrane) ile sonlu elemanlar modeli

kullanlarak

modellenebilir. Perde modelini bina genelinde uygulayabileceiniz gibi, tek tek perde baznda da farkl model tipleri kullanabilirsiniz. Perde panelleri 3-boyutlu olarak tanmland iin, planda her trl geometriye sahip poligon perdeler modellenebilir.

Yk halleri ve yk kombinasyonlar TS500 ve Trk Deprem Ynetmeliine gre dzenlenmitir. Kullanc, farkl artnamelere uyum salamak amacyla yk hallerini ve kombinasyonlarn entegre editrler ile isteine gre dzenleyebilir. Analiz

53

sonucunda tm yk halleri ve yk kombinasyonlar iin elde edilen etkiler otomatik olarak irdelenerek tasarmda kullanlacak etkiler elde edilir. Probina Orion gerek zamanl grafiklere sahip en gelimi analiz son-ilemci modlne sahiptir. Yapsal analiz sonucunda elde edilen deplasmanlarn, eksenel ve kesme kuvvetlerinin ve momentlerin diagramlar izdirilebilir. analiz son-ilemci modl deformasyonlarn ve titreim modlarnn animasyonlarn da gerek zamanl olarak gsterebilmektedir. Karmak yaplarn daha kolay irdelenebilmesi iin kat, aks ve eleman grubu baznda grsel filtreleme seenekleri de mevcuttur. Ayrca, tasarma esas olarak, kiri akslarnn donat hesaplar iin kesme kuvveti ve moment diagramlar yk halleri, yk kombinasyonlar ve tasarm zarf olarak izdirilebilir.
Bina analizi modlne ek olarak, pro modlde

sonlu elemanlar kat demesi sistemi

entegre olarak bulunmaktadr. Bu sistemi kullanarak:

Plak elemanlar kullanlarak demelerin de modellendii kirili ve kirisiz deme sistemlerinin dey yklemeler altnda analizini gerekletirebilirsiniz. Karmak grid sistemlerinden oluan kat planlarnn modellenmesi ve analizinde kullanarak dey yk analizlerinde daha hassas ve gvenilir sonular elde edebilirsiniz. Kaset ve nervr sistemlerinin, ana tayc kirilerin ve plak demelerin (plak elemanlar olarak) birlikte modellendii kat planlar oluturabilir ve dey ykler altnda analizini gerekletirebilirsiniz. Sonlu elemanlar kat demesi sistemi ile yaptnz analizler sonucunda elde ettiiniz etkileri isterseniz bina analizi sonucunda elde edilen yatay ykleme sonular ile birletirerek donat hesaplarnda ve detay izimlerinde kullanabilirsiniz. Demelerden tayc kirilere yk aktarmn sonlu elemanlar sistemi ile son derece hassas olarak gerekletirebilirsiniz. Trkiye deprem ynetmelii destei

54

Probina Orion, 1997de yaynlanan Trkiye Deprem Ynetmeliinin hesap ve tasarm esaslarna tamamen uygun olarak alr ve ynetmeliin gerektirdii tm kontrolleri otomatik olarak gerekletirir. Hesap esaslar ve betonarme Elastik ve tasarm deprem spektrumlar'nn otomatik olarak oluturulmas, Ynetmelikte yeralan Hesap Esaslar na uygun olarak deprem etkisinin hesab, Yap ykseklii kontrol ve analiz ynteminin (Statik / Dinamik) otomatik seimi, Edeer deprem yk yntemi ile statik analiz, Mod birletirme yntemi ile dinamik analiz, Dinamik etkin ktle oranlar kontrol, Otomatik P-Delta analizi, Yap dzensizlikleri'nin otomatik olarak saptanmas ve gereklerinin yaplmas, ngrlen yap sneklik dzeyi'nin kontrol, kinci mertebe etkilerin gereklilii kontrol, Greli kat telenmelerinin kontrol, Kolonlarn kirilerden daha gl olmas koulu kontrol, Kolon-Kiri Birleim Blgeleri Kesme Gvenlii kontrol, Statik edeer deprem yk ile mod birletirme yntemi sonularnn karlatrlmas, Eleman kesit boyutlarnn kontrol, Donat kontrol ve genel optimizasyonu, Ynetmelie uygun betonarme hesaplar ve donat seimi, Yap-Zemin etkileimi amacyla yayl mesnet tanmlayabilme zellii, Eleman baznda farkl mesnet (sabit, mafsall veya yayl) tanmlayabilme zellii, ereve Elemanlarnda Rijit Blgelerin otomatik olarak tanmlanabilmesi zellii,

55

Resim 3.8. Deme moment deiimi grafii Sonlu elemanlar deme sistemi Probina Orion pro modlnde entegre olarak gelen sonlu elemanlar kat demesi sistemi ile, grafik editr kullanlarak hazrlanm olan kat planlarndan otomatik transfer ile 3-boyutlu kat demesi modelini oluturabilirsiniz. Buradaki transfer iki ynldr. Sonlu elemanlar analizi sonular da yatay yk analiz sonular ile birletirilerek tasarmda kullanlabilmektedir. Sonlu elemanlar kat demesi sistemi tm grafikleri tamamen gerek-zamanl olarak hazrlanmtr. Son ilemcide plak deformansyonlarn, gerilme, moment ve donat alan konturlarn gerek zamanl olarak izdirebilir, istediiniz boyutta ve znrlkte, renkli olarak yazcnza aktarabilirsiniz. Sonlu elemanlar kat demesi sistemi ile aadaki modelleri gerekletirebilirsiniz:

56

Demelerin gen kabuk elemanlar (DKT, Discrete Kirchhoff Triangle) ile, kolon, kiri, nervr ve kaset kirilerinin ubuk elemanlar ile modellendii 3-boyutlu sonlu elemanlar kat sistemi, Demelerin modele katlmad (sadece yklerinin kirilere aktarld), kolon, kiri, nervr ve kaset kirilerinin ubuk elemanlar ile modellendii 3-boyutlu kat erevesi sistemi. Sonlu elemanlar analizi tm dey yk halleri iin gerekletirilir ve sonular yatay ykleme sonular ile birletirilerek kolon, perde, kiri ve nervr donat hesaplarnda kullanlr. Analiz sonucunda deformasyonlar, gerilmeler ve eilme momentleri elde edilmekte ve raporlanmaktadr. Son ilemci modl ile tm sonular ayrca grafiksel olarak da ifade edilmekte ve istenirse yazcya aktarlabilmektedir. Sonlu Elemanlar Modelinin Baz zellikleri Kirili deme sistemlerinde kiriler, demeleri oluturan plak eleman ana gre otomatik olarak ubuk elemanlarna paralanmaktadr. Analiz sonular, sonilemci modlnde tekrar birletirilerek raporlanmaktadr. Perde elemanlar da modele dahil edilmektedir. Modellenen katn altnda ve stnde yeralan kolonlar modele katlarak kat erevesi oluturulabilmektedir. Bir st kat modelinde hesaplanan kolon eksenel ykleri alt kata tekil yk olarak aktarlarak alt kat modelleri oluturulabilmektedir. Bylece kolon eksenel yklerinin de doru olarak elde edilmesi salanmaktadr. Kiri ve demelerin rijitlikleri birbirine greceli olarak ayarlanabilmektedir. Deme boluklar ile demelere uygulanan tekil, izgi, trapez ve blgesel alan ykleri hassas olarak hesaplara katlabilmektedir. Ayn deme pla ierisinde dahi farkl deme kalnlklar tanmlanabilmektedir.

57

Kolon ve perde kesitlerinin de modele dahil edilebilmesi salanarak kolon dmlerindeki negatif moment dengelenebilmektedir. Kolon tablalar da tanmlanabilmekte ve sonlu elemanlar modeline dahil edilebilmektedir. Wood and Armer yntemi ile tasarm momentleri hesaplanabilmekte ve plak burulma etkisi hassas olarak gznne alnabilmektedir. Tasarm momentleri konturlar lokal eksenler dorultusunda izdirilebilmektedir. Deme baznda asal donat dorultusu tanmlanabilmekte, ve moment ve gerekli donat konturlar her demenin kendi eksenleri dorultusunda izdirilebilmektedir. Deme hesap akslar boyunca moment diagram ve deplasman profili izdirilebilir. Lokal ve global eksenler dorultusunda deplasman, moment ve tasarm momenti konturlar izdirilebilir. Kolon ve perde zmbalama kontrolleri herhangi bir ek bilgiye gereksinim olmakszn otomatik olarak gerekletirilir. Zmbalama evreleri tm geometrik koullar (kenar, ke, deme boluklar gibi.) gznne alnarak belirlenir. Grafik Editrde tanmlanm olan deme hesap akslar boyunca sonlu elemanlar analizinden elde edilmi olan aklk ve mesnet moment deerleri donat hesaplarna otomatik olarak aktarlr ve deme donatlar izilir.

3.2.

4. Babalolu paket program

Programn tantm Program Ahmet Babalolu tarafndan 1975 ylnda yazlmtr. Sonra Amerikada programlamaclk eitimi alan Babalolu tarafndan program zamanla gelitirilmitir. Programlama dili fortran olan paket program ereve zmlemeleri yaparak bina analizlerini gerekletirmektedir. Yani program 2 boyutlu analiz yapmaktadr.

58

Programn teknik zellikleri Yap elemanlar daha ok klavye olmak zere fareninde yardmyla birlikte grsel olarak nceden belirlediimiz akslar zerine girilir. Eer ilem giriinde sknt varsa programa mola verilip, DOS ortamnda ilemlerde dzeltmeler yaplr. Programda bilgi girii bu sayede ok kontroll olarak yapldndan genellikle bilgi girii hatas olmaz. nk olmas durumunda genellikle bir sonraki ilemde hata verir. Katlarn kotlarn vermeye ve katlar numaralandrmaya en st kattan balanr ve aa doru numaralandrma ve kot verme ilemleri devam eder. Programda deprem yklerini edeer statik yklemelere gre yapacaksak, yap arln, arlk merkezini, kat arlklarn ve ktle merkezini el ile hesaplamamz gerekmektedir. Buna ramen eer dinamik analiz yapmak istiyorsak program bu hesab kendisi otomatik olarak gerekletirmektedir. Yani program dinamik analizi kolay klp tevik etmektedir. Program betoname projesini Autocad ortamna karr. Autocad ortamnda yaplmas gereken baz dzeltmelerden sonra betonarme projemiz hazr olur. Bu dzeltmeler bu dzeltmeler deprem ynetmeliinin getirdii baz yenilikler ve yapnn yaplaca belediyelerin istedii bir takm dzenlemelerden ibarettir.

3.2.

5. Sap 2000 V11

Programn tantm Her trden yapnn sonlu elemanlar yntemiyle lineer ve nonlineer, boyutlu statikdinamik zm ve boyutlamas; tm yaplar iin btnletirilmi analiz ve dizayn yazlm sistemi; inaat ve deprem mhendisliinde bilgisayar uygulamalar, Win 2000/XP (64 bit) iletim sistemlerine uygun bir paket programdr.

59

Endstriyel yaplar, kprler, enerji iletim hatlar kuleleri, kablolu yaplar, kablolu anten direkleri, bacalar, soutma kuleleri, makina temelleri, spor tesisleri, kazk temelli yaplar, barajlar, petrol tanklar, ky ve ak deniz yaplar, blok temeller gibi ekstrem bir ok yap modellenebilmektedir. Simetrik ve simetrik olmayan genel ekilli yaplar; gerek 3 boyutta hzl modellemeanaliz-dizayn-optimizasyon; byk sistemlerin ok hzl analizi; betonarme, elik, aluminyum ve ince cidarl kesitlerin dizayn; modal analiz, mod birletirme yntemine gre davran spektrumu analizi, zaman alannda lineer ve nonlineer analiz, statik itme (pushover) analizi, kuvvet spektrumu younluk (power spectral density) analizi, sismik izolatrler, viskoz damperler, inaat aamalarn dikkate alan modelleme ve ykleme, yksek frekansl infilak analizi, zemin-yap etkileim analizi, betonda zamana bal rtre ve snme, depremde hasar grm ve hasar grecek yaplarda gvenlik saptamas, glendirme hesaplar, ekranda deprem simlasyonu SAP2000 in ok geni kullanm alan olduunun bir kantdr. SAP ismi, 1973 ylndan balayarak SAP, SOLID SAP, SAPIV, SAP80, SAP90 olarak sunulmu ve daima en ileri seviyeli analitik zmler iin bir sembol olmutur. Analiz ve boyutlamada nceleri hayal bile edilemeyecek zellikler SAPla birlikte mhendisin hizmetine sunulmutur. Gl grafik arabirimiyle kullanm kolayl ve retim hz asndan byk olanaklar salar. Akll nesnelerle retilen yap modelinin boyutlu olarak hazrlanmas, deitirilmesi, problemin zm, boyutlama ve kesit optimizasyonu tamamen Win 2000/XP ekrannda ve fare yardmyla dorudan iletiimle yaplr. Sonularn grafik olarak grntlenmesi ve baslmas kolaydr. Yapnn gerek davranna uygun olarak tm ykleme tiplerini, sonularn ve hareketli yerdeitirmeyi grntlemek (animasyon) olanakldr. SAP2000 in bu srm, ayn grafik arabirimde olmak zere ayr paket halinde sunulmaktadr Bunlar SAP2000 Basic, SAP2000 Plus ve SAP2000 Advanced dr. Bu programlarn de en ileri seviyede teknoloji ile donatlmlardr. Bunlardan bazlar: ok hzl denklem zm, rijitlikler ve ktleler arasnda ok byk farklar olduunda etkin zm reten zdeerler zcs, kuvvet ve deplasman yk,

60

prizmatik olmayan ubuk (frame) eleman, kabuk-plak (shell) eleman, kablo eleman, adm adm byk deplasman analizi, sadece ekme veya basn alan aprazlar ve dier elemanlar, baraj ve depo hesab, her elemanda i oran iin virtel i grafii grntlenmesi, izotropik, anizotropik, ortotropik ve scakla gre deien malzeme tipleri, modal, viskoz oranl ve histeretik oranl snmler, Eigen ve Ritz dinamik analizi, srad yaplar iin ok sayda koordinat sistemleri, ok sayda yeni ve farkl bamllk (constraints) seenekleri, ayr olarak tanmlanm sonlu eleman modellerinin birletirilmesi veya paralanmas, ayn ilemde ok sayda yk durumlarnn, yk kombinasyonlarnn ve (dinamik analiz dahil) zarflarnn bulunmas, yeni nesne tabanl modelleme ortam, yeni genel betonarme, elik ve kompozit kesit retici (Section Designer), Kullanc formatl rapor yazcdr. SAP2000 BASIC Windows 2000/XP iletme sistemleriyle tam olarak btnleik gl grafik arabirim, kullanm kolaylna sahiptir. erdii zelliklerden bazlar: 2 ve 3 boyutlu Kiri / Kolon / Kafes eleman (FRAME), 3-Boyutlu Kabuk Eleman (SHELL), Tabakal kabuk eleman, Yay Eleman (SPRING), kinci mertebe teorisine gre (PDelta) statik veya dinamik analiz, elik, Aluminyum, nce cidarl kesitler ve betonarme dizayn, Statik ve mod birletirme (Davran Spektrumu), yntemine gre analiz 1500 dm noktas kapasite.

SAP2000 PLUS SAP2000 Basic'daki zelliklere ek olarak snrsz sayda dm noktas ve ayrca aadaki analiz olanaklar: PLANE, ASOLID, SOLID Elemanlar, Sonlu eleman tiplerinin tamam ve zaman alannda (Time History) hesap seeneklerini ierir. ok sayda taban tahrikli yer hareketi etkileri birlikte hesaba katlabilir. Hareketli yk katarlar analizi salanmtr. SAP2000 ADVANCED

61

SAP2000 PLUS daki btn zelliklere ek olarak statik itme (Pushover) analizi ve dinamik nonlineer analiz olanaklar sunulmaktadr. Pushover analizi (FRAME) plastik mafsal elemann kullanmaktadr. Nonlineer dinamik ba eleman (Nonlinear Link Element) ve plastik mafsal eleman ile boluklar (GAP), sadece ekme veya sadece basn alan elemanlar, kablo eleman, sismik izolatrler, damperler, plastik mafsallar v.b. ok sayda modelleme olanaklar salanmtr. Nonlineer ba eleman ile her trden yap modelinin gerek davrann bulmak olanakldr. Programn teknik zellikleri Geni kapsaml parametrik hazr yap ablonlarndan seerek modelleme, Nesne tabanl eleman modelleyici ve tm nesnelerin grafik ortamnda dzenlenmesi, Ekranda grafik olarak veri ve sonu alma, Drtgen ve silindirik grid sistemine ek olarak paralelkenar eklinde grid sistemi, Yeni ve gl 2D - 3D modelleyici, Hazrlanm planlar, grnler ve kesitlerden 3- boyutlu model retimi, ok sayda kare ve silindirik koordinat sistemlerinin birlikte kullanm, Elemanlarn uygun blnmesi, akll nesneler ve sonlu elemanlar hasr retimi, Yardmc dorularla ve nokta yakalayarak (Snap) hassas boyutlama Cut (Kes), Copy (Kopyala) ve Paste (Yaptr) komutlar, Sonsuz sayda kademeli geri alma (Undo) ve Yinele (Redo) komutlar, Move (Ta), Merge (Birletir), Mirror (Simetrik oalt) ve Replicate (oalt) komutlaryla kolay modelleme ve deiiklikleri abuk ileme, Akll nesneler ve sonlu elemanlar bir fare tklamasyla retmek iin Quick Draw (abuk iz) seenei, Gl gruplandrma, seme ve grntleme seenekleri, 3 Boyutlu ubuk, kabuk, kablo, blok, yay ve link elemanlar, Kesit deerlerinin, yklerin, mesnetlerin ve snr artlarnn ekranda tanmlanmas ve atanmas,

62

Ekranda boyutlu perspektif grnte ayn anda ok sayda pencerelerde Zoom (Bytme) ve Pan (Srkleme) ile alma Ortografik ve kullanc tanml grnler, Ekranda programn iinden dorudan ulaml otomatik yardm, Tablo programlaryla model geometrisi, ykler ve atamalarn modele dorudan aktarlmas, Farenin sa tuuyla tklayarak yeni bir pencere iinde istenen eleman ve noktalarn tm zelliklerinin dkm, Btnleik analiz ve dizayn, zm sonularyla programdan kmadan betonarme ve elik kesitlerin boyutlama / gerilme kontrolu, Noktasal nesnelerden izgi nesnelere, izgisel nesnelerden alan nesnelere, alan nesnelerden hacm (solid) elemanlara otomatik retim (Extrusion) aprazlar, diyagonaller ve balklarn karlama dm noktalarn otomatik alglama. rnein makasta st ve alt balk boydan boya tek bir eleman gibi verilebilir, Yeni nesne tabanl ve otomatik hasr reten yap modeli ablonlar, Yeni nokta yakalama eitleri, Uymayan shell hasrlarnda otomatik izgisel snr bamll, Alan yklerinin kirilere otomatik datm, Alan elemanlarda kalnlklar ve nokta elemanda ofsetleri dorudan deitirme Gelitirilmi OpenGL gsterici, AVI dosyalaryla hareketli gsterim, Boyutlu grsellik (rendering) ve nceden tanmlanan yollar kullanlarak model iinde dolama olanaklar, Farenin sa tuuyla tklayarak yeni bir pencere iinde istenen eleman ve noktalarn tm zelliklerinin dkm, zm sonularyla programdan kmadan betonarme, elik, aluminyum ve ince cidarl kesitlerin kesitlerin boyutlandrmas ve tahkiki yaplabilir. Boyutlama olanaklar

63

program paketi de gl ve tmleik olarak alan betonarme elik, aluminyum ve ince cidarl elik dizayn olanaklarn ierirler:

Resim 3.9. SAP 2000 3-D yap elemanlar elik ubuk elemanlar iin otomatik profil seimi ile gerilme ve telenme snrlamas kontrollu optimizasyon, Statik, hareketli, mod birletirme davran spektrumu yntemine gre analiz ve boyutlama, Fare sa tuu ile ekranda detayl dizayn bilgileri, Yapma kesitler ve betonarme donat yerleri iin grafik olarak ekranda kesit retimi, Dktil ve dktil olmayan dizayn, Elemanlar dizayn dncesiyle gruplandrlabilir, Eleman zerine fareyle bir kere tklandnda detayl dizayn bilgisi yeni bir pencerede grntlenir, Duvarsz ak yaplarda rzgar ykleri,

64

IBC 2003 deprem ve rzgar ykleri, ubuk elemanlarna alan yk uygulanmas, ASCE 7-02 ynetmeliine gre ok farkl ynlerde otomatik rzgar yk retimi. Betonarme ereve ve betonarme kabuk dizayn AASHTO Concrete 97, ACI 2005/IBC 2006, ACI 318-02, ACI 318-05, ACI 318-99, BS 8110 89, BS 8110 97, Canadian 2004, CSA-A23.3-94, EUROCODE 2-1992, Indian IS 456-2000, Italian DM 14-2-92, KCI- 1999, Mexican RCDF 2001, NZS 3101-95, UBC 97. Tmleik grafik tabanl betonarme ereve, ubuk eleman (FRAME) ve kabuk eleman (SHELL) betonarme dizayn. ACI-TS500 uyarlamal (ve rnekli betonarme kullanma klavuzu ile), Avrupa, Ingiltere, Kanada, Yeni Zelanda, Hindistan, Meksika, talya ve in Ynetmeliklerine gre betonarme tasarm yapabilmektedir. elik ereve dizayn AASHTO Steel 04, AISC 2005/IBC 2006, AISC-ASD01, AISC ASD89, AISCLRFD99, AISC-LRFD93, API RP2A-LRFD97, API RP2AWSD2000, ASCE 10-97, BS5950 90, BS5950 2000, CISC95, EUROCODE3-1993, Indian IS 800-1998, Italian UNI 10011, UBC97-ASD, UBC97-LRFD, IBC 2003 deprem ve rzgar ykleri, in Ynetmelikleri (ince versiyonda). Tmleik grafik tabanl elik ereve dizayn, Enerji iletim hatlar ve benzeri hafif yaplarn dizayn (ASCE-10-97 2000), Petrol Tanklar Dizayn (American Petroleum Institute), ABD Ynetmelikleri, International Building Codes, Avrupa, Ingiltere, Kanada, Yeni Zelanda ve talyan ynetmeliklerine gre elik yap tasrm yapabilmektedir. Aluminyum ereve dizayn A.B.D. Aluminyum Birlii ASD 2000, LRFD 2000

65

nce Cidarl elik ereve Dizayn AISI ASD 1996 (Ek 1999), AISI LRFD 1996 (Ek 1999) Betonarme ve elik kesit retici (section designer) Tamamen kullanc arayz iinde kesit dzenleme, Her trden ve her ekilde betonarme, elik ve kompozit kesit retme, Geometrik ve yapsal kesit deerlerinin hesab, ok sayda hazr kesit tipi ve standard kesitler, Hazrda AISC, CISC, BS, JIS, DIN ve dier kesit veritabanlar, ki eksenli moment kesit bilekelerinin hesab, Kapasite karlkl etki yzeyi ve erilerinin retilmesi, Eksenel kuvvet ve iki eksenli moment iin kapasite oranlarnn hesab, Moment erilik diyagramlarnn retilmesi, ETABS veya SAP2000 iinde dorudan kullanm. Standart elemanlar 2 ve 3 boyutlu dorusal nesneler: kolon, kiri, apraz elemanlar Ayn eleman zerinde prizmatik olmayan ok sayda blmler, Yeni eri kiri eleman, Her ynde noktasal, dzgn yayl ve trapez ykleme, Scaklk genlemesi ve iki yz arasnda scaklk fark (gradient) yklemesi, ngerme yklemesi, Otomatik u rijitlii retimi, Hazr elik profil listeleri. 3 boyutlu alansal nesneler: kabuk, plak ve membran elemanlar Genel 3-Boyutlu, 3 veya 4 keli elemanlar

66

Ortotropik malzeme, Her noktada 6 serbestlik derecesi, Kabuk, plak veya membran eklinde alma, Kaln kabuk seenei, Tabakal kabuk eleman, Arlk, dzgn yayl, en genel ekilli basn, scaklkta genleme ve iki yzey arasnda s fark (gradient) yklemesi, Temeldeki alandan otomatik yay katsays hesab, Yay eleman Mesnet noktasn zemine balama yay Asal (global) ve istenen ynde yaylar Temel modellemek iin kullanc tarafndan tanmlanabilen 6x6 yay rijitlii. Analiz ve analiz ktlarn grntleme olanaklar Rzgar ve deprem yklerinin otomatik olarak hesaplanmas; Kullanc ara birimi zerinden arka arkaya problem zm;

67

Resim 3.10. Dey eleman normal gerilmesi Statik ve mod birletirme yntemine gre davran spektrumu analizi, Ikinci mertebe teorisine gre gerilmede sertlemeyi de ieren (P-Delta) statik veya dinamik analizi, Bloklarla aktif kolon denklem zc, Rijit gvde, diyaframlar, ubuk ve yap blmlerinin birbirine bamllnda genelletirilmi ok eitli dm noktas hareketi bamllklar (constraints), Uygulanan kuvvet ve deplasman yk, Deprem yklerinin hzl ve hakim modlarnn deerlendirilmesinde Ritz analizi, Zati ykler, basn ve s yklemesi, Hzlandrlm alt-uzay iterasyonu algoritmas ile zdeer analizi, Hakim frekans analizi, Tek altrmada ok ynl mod birletirme (Davran Spektrumu), Ritzvektr analizi, SRSS, CQC veya GMC (Gupta) metodlaryla modal kombinezon, ABS ve SRSS yntemleriyle ynlerin kombinezonu, Statik ve dinamik yk kombinezonlar ve zarflar, ekil deitirmi veya deitirmemi yapy 3-boyutlu grafik grntleme,

68

Resim 3.11. Dey eleman moment deiimi Statik deplasman, mod ekillerinin ve gerilmelerin hareketli grntlenmesi (animasyon), Yk diyagramlar, Eilme momenti ve kesme kuvveti diyagramlar, Gerilme konturlar, Ayn anda farkl parametreleri grntleyen farkl pencereler, Grup isimleri kullanarak iletiimli kesit kuvvetleri sonular Tablo eklindeki ktlarn tamamnn veya istenilen blmnn seilerek alnmas, ekrana, yazcya veya Access bilgi tabanna aktarlmas, Ekrandaki grnt blgelerini ok sayda grafik formatnda yakalama,

69

Alanlarn dolu veya effaf renkle boyanmas ve glgelenmesi, yksek kalitede grsellik, Modelin dinamik olarak dndrlmesi, Alansal ve hacmsal elemanlarn otomatik blmlendirilmesi, Kuvvet ve gerilmeler iin grafik kesit alm (Section Cut), Analiz durumlarnn kademeli grntlenmesi, Import ACCESS (.mdb) dosyas, EXCEL (.xls), CIS/2 STEP, FrameWorks Plus, GES (.igs), Nastran.dat, Strudl/Staad (.std/.gti), Prosteel, IFC - TEKLA (Xsteel) Export AutoCAD (.dxf), ACCESS (.mdb) dosyas, EXCEL (.xls), CIS/2 STEP, FrameWorks Plus, IGES (.igs), Steel Detailing Neutral File (SNDF)-(Xsteel), Prosteel, IFC - TEKLA (Xsteel) Kullanc formatl rapor yazc Kullancnn istedii formatta veri, analiz ve dizayn sonular retilir. ktlar Word (.rtf), Internet (.html), metin program ve yazcya gnderilebilir. stenen veri veya kt tablolar rapora eklenebilir. Filtrelenerek ve klasifikasyonlu rapor olanaklar vardr. SAP 2000 paket programnn bunlarn yansra ek modlleride vardr. Bunlardan bazlar: Kpr ek modl, naat aamalarn dikkate alan uygulama ek modl, Ky ve ak deniz yaplar ek modl.

70

3.2.6. Deprem ynetmeliindeki dzensizlikler

Genel lke ve Kurallar Bina tayc sistemlerine ilikin genel ilkeler

a. Bir btn olarak deprem yklerini tayan bina tayc sisteminde ve ayn

zamanda tayc sistemi oluturan elemanlarn her birinde, deprem yklerinin temel zeminine kadar srekli bir ekilde ve gvenli olarak aktarlmasn salayacak yeterlikte rijitlik, kararllk ve dayanm bulunmaldr.
b. Deme sistemleri, deprem kuvvetlerinin tayc sistem elemanlar arasnda

gvenle aktarlmasn salayacak dzeyde rijitlik ve dayanma sahip olmaldr.Yeterli olmayan durumlarda, demelerde uygun aktarma elemanlar dzenlenmelidir.
c. Binaya aktarlan deprem enerjisinin nemli bir blmnn tayc sistemin snek

davran ile tketilmesi iin, bu Ynetmelikte Blm 3 ve Blm 4de belirtilen snek tasarm ilkelerine titizlikle uyulmaldr.
d. Dzensiz binalarn tasarmndan ve yapmndan kanlmaldr. Tayc sistem

planda simetrik veya simetrie yakn dzenlenmeli ve A1 bal ile tanmlanan burulma dzensizliine olabildiince yer verilmemelidir. Bu balamda, perde vb rijit tayc sistem elemanlarnn binann burulma rijitliini arttracak biimde yerletirilmesine zen gsterilmelidir. Dey dorultuda ise zellikle B1 ve B2 balklar ile tanmlanan ve herhangi bir katta zayf kat veya yumuak kat durumu oluturan dzensizliklerden kanlmaldr.
e. (C) ve (D) gruplarna giren zeminlere oturan kolon ve zellikle perde

temellerindeki dnmelerin tayc sistem hesabna etkileri, uygun idealletirme yntemleri ile gznne alnmaldr. Deprem yklerine ilikin genel kurallar
a Binalara etkiyen deprem yklerinin belirlenmesi iin, bu blmde aksi

belirtilmedike, Spektral vme Katsays ve Deprem Yk Azaltma Katsays esas alnacaktr.

71

b. Bu Ynetmelikte aksi belirtilmedike, deprem yklerinin sadece yatay dzlemde

ve birbirine dik iki eksen dorultusunda etkidikleri varsaylacaktr. Gznne alnan dorultulardaki depremlerin ortak etkisine ilikin hkmler ynetmelikte 2.7.5te verilmitir.
c. Deprem ykleri ile dier yklerin ortak etkisi altnda binann tayc sistem

elemanlarnda oluacak tasarm i kuvvetlerinin tama gc ilkesine gre hesabnda kullanlacak yk katsaylar, bu ynetmelikte aksi belirtilmedike, ilgili yap ynetmeliklerinden alnacaktr.
d. Deprem ykleri ile rzgar yklerinin binaya ayn zamanda etkimedii varsaylacak

ve her bir yap elemannn boyutlandrlmasnda, deprem ya da rzgar etkisi iin hesaplanan byklklerin elverisiz olan gznne alnacaktr. Ancak, rzgardan oluan byklklerin daha elverisiz olmas durumunda bile; elemanlarn boyutlandrlmas, detaylandrlmas ve birleim noktalarnn dzenlenmesinde, bu ynetmelikte belirtilen koullara uyulmas zorunludur. Dzensiz Binalar Dzensiz binalarn tanm Depreme kar davranlarndaki olumsuzluklar nedeni ile tasarmndan ve yapmndan kanlmas gereken dzensiz binalarn tanmlanmas ile ilgili olarak, planda ve dey dorultuda dzensizlik meydana getiren durumlar aada verilmitir. Dzensiz binalara ilikin koullar
a. A1 ve B2 tr dzensizlikler, deprem hesap ynteminin seiminde etken olan

dzensizliklerdir (ekil 3.11-3.13). Demelerin kendi dzlemleri iinde rijit diyafram olarak almalar durumunda:

(i )ort = (1/2)[(i )maks + (i )min ]

(5.1)

72

Burulma dzensizlii katsays burulma dzensizlii gerekleir.

bi = (i )maks / (i )ort >1,2 olduu durumlarda

() ()min

maks

i+1' inci kat demesi

Deprem dorultusu

i' inci kat demesi

ekil 3.13. Deprem esnasnda kattaki maksimum ve minumum kat telenmeleri

b. A2 ve A3 tr dzensizliklerin bulunduu binalarda, birinci ve ikinci derece

deprem blgelerinde, kat demelerinin kendi dzlemleri iinde deprem kuvvetlerini dey tayc sistem elemanlar arasnda gvenle aktarabildii hesapla dorulanacaktr (ekil 3.12-3.14).
ay

Ly ay ax Lx ax Lx ax ay

Ly ay ax Lx ax

Ly

ekil 3.14. A3 tr dzensizlik durumu ax>0,2 Lx ve ayn zamanda ay>0,2 Ly

73

Ab

A b1

A b2

(a)

Kesit A-A (b)

ekil 3.15. A2 tr dzensizlik durumlar (a) A2 tr dzensizlik durumu I (b) A2 tr dzensizlik durumu II (c) A2 tr dzensizlik durumu II ve III Ab=Ab1+Ab2 Ab/A>1/3 durumlarnda gerekleir. Ab A : Boluk alanlar toplam : Toplam alan

(c)

c. B1 tr dzensizliinin bulunduu binalarda, gznne alnan iinci kattaki dolgu

duvar alanlarnn toplam bir st kattakine gre fazla ise, cinin hesabnda dolgu duvarlar gznne alnmayacaktr. 0.60 . (ci)min < 0.80 aralnda tayc sistem davran katsays, 1.25 (ci)min deeri ile arplarak her iki deprem dorultusunda da binann tmne uygulanacaktr. Ancak hibir zaman ci < 0.60 olmayacaktr. Aksi durumda, zayf katn dayanm ve rijitlii arttrlarak deprem hesab tekrarlanacaktr.

74

d. B3 tr dzensizliin bulunduu binalara ilikin koullar, btn deprem

blgelerinde uygulanmak zere, aada belirtilmitir:

(a) Kolonlarn binann herhangi bir katnda konsol kirilerin veya alttaki kolonlarda

oluturulan guselerin stne veya ucuna oturtulmasna hibir zaman izin verilmez (ekil 3.16-a).

(a)

(b)

(c)

(d)

ekil 3.16. B3 Tr dzensizlik (a) Konsol kiri stne oturan kolon, (b) Sreksiz kolon, (c) ki kolon stne oturan perde duvar, (d) Sreksiz perde duvar

75

(b) Kolonun iki ucundan mesnetli bir kirie oturmas durumunda, kiriin btn

kesitlerinde ve ayrca gznne alnan deprem dorultusunda bu kiriin baland dm noktalarna birleen dier kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde, dey ykler ve depremin ortak etkisinden oluan tm i kuvvet deerleri %50 orannda arttrlacaktr (ekil 3.16-b).
(c) st katlardaki perdenin altta kolonlara oturtulmasna hibir zaman izin verilmez

(ekil 3.16-c).
(d) Perdelerin binann herhangi bir katnda, kendi dzlemleri iinde kirilerin stne

aklk ortasnda oturtulmasna hibir zaman izin verilmez (ekil 3.16-d) [17].

76

4. BULGULAR VE TARTIMA 4.1. rnek Bina Bilgileri 4.1.1. rnek bina genel bilgileri

Kat adedi Kat kotlar A0 Deprem yap tipi katsays Rx/Ry Yap nem katsays I Zemin peryodu Ta/Tb Hareketli yk katsays n Deprem yk alt ykseklii Zemin yatak katsays Zemin emniyet gerilmesi Zemin yk azaltma katsays Cz Deprem yk eksantrisitesi Modal analiz min yk oran
4.1.2. Bina yk bilgileri

:4 : 4-7-10-13 : 0.4 :7 : 1.0 : 0.15/0.6 (Z3) : 0.3 : 0.00 : 2000 t/m3 : 30 t/m2 :1 : 0.05 :1.0

Penceresiz d duvar alt kiri yk Pencereli d duvar alt kiri yk Odalar aras i duvar yk Daireler aras duvar yk Merdiven kirii yk Duvar olmayan kiri yk Deme kalnl Oda demesi l yk Oda demesi hareketli yk Hol ve mutfak demesi l yk

: 0.799 t/m : 0.394 t/m : 0.500 t/m : 0.625 t/m : 4.000 t/m : 0.000 t/m : 15 cm : 0.148 t/m2 : 0.200 t/m2 : 0.169 t/m2

77

Hol ve mutfak demesi har. yk Banyo demesi l yk Banyo demesi hareketli yk Kat Hol l yk Kat Hol hareketli yk at demesi l yk at demesi hareketli yk BS20 fyk: 4200 kg/cm2

: 0.200 t/m2 : 0.532 t/m2 : 0.200 t/m2 : 0.191 t/m2 : 0.200 t/m2 : 0.149 t/m2 : 0.100 t/m2

Kat planlarnn byk lekli izimi EK-1 ve EK-2dedir.

P102
D101 K102 25/60 g=0.799t/m D102 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P101 175/25

K101 25/60 g=0.799t/m

225/25

P103 25/525
25/60 K103 g=0.799t/m D103 d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

S104 25/75
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K104 25/60 g=0.799t/m D104 d=15cm

S105 75/25

K105 25/60 g=0.799t/m D140 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

KOT = -2.00m K151 25/60 g=0.799t/m

K162

K185 25/60 g=0.000t/m

K106

S107 50/50

K169 25/60 g=0.500t/m

25/175

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K173 25/60 g=0.500t/m

P106

KOT = -2.00m 25/60 g=0.799t/m

P108 325/25
D105 d=15cm

K107 25/60 g=0.500t/m D106 d=15cm

25/60 K108 g=0.500t/m D107 d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K175 25/60 g=0.500t/m

D108 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

515/25 P109

K109 25/60 g=0.500t/m D139 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

KOT = -2.00m K110 25/60 g=4.000t/m

K161 25/60 g=0.625t/m

S110 25/75

25/60 K111 g=0.500t/m D109 d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

80/30 S111

K112 25/60 g=0.500t/m D110 d=15cm

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

30/80 S112

25/60 K113 g=0.500t/m DD111 d=15cm g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

S113
25/75
K168 25/60 g=0.500t/m K172 25/60 g=0.500t/m K184 25/60 g=0.000t/m
25/60 K116 g=0.500t/m

K147 25/60 g=0.394t/m

P115 25/225

S117 75/25
K118 25/60 g=0.625t/m D116 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K 11 5g 25/6

0g 16

g=0.191t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

D114 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K154 25/60 g=0.500t/m

K 12 5

t/m 0 /6 00 25 =0.5 g

t/m 0 /6 00 25 =0.5 g

5 16 K K 12 8 25/6

0.5 0 00 t/m

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

25/60 K126 g=0.500t/m D125 d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K127 25/60 g=0.500t/m

25/60 K146 g=0.394t/m

25/60 K150 g=0.500t/m

25/60 K153 g=0.500t/m

25/60 g=0.500t/m

K130 25/60 g=0.500t/m DD128 d=15cm

g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

D126 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

D127 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00 25/60 K149 g=0.500t/m

K145 25/60 g=0.394t/m

K152 25/60 g=0.500t/m

K155 25/60 g=0.500t/m

S132 75/25

25/60 K131 g=0.500t/m

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K164 25/60 g=0.500t/m

D131 d=15cm

K132 25/60 g=0.500t/m D132 d=15cm

25/100/100 S133

25/60 K159 g=0.625t/m K 13 3 25/6

D129 d=15cm

g= 0 0.5 00 t/m

K144 25/60 g=0.394t/m

K158 25/60 g=0.625t/m

25/75

S135

K148 25/60 g=0.500t/m

K143 25/60 g=0.394t/m

K137 25/60 g=0.394t/m

K138 25/60 g=0.394t/m

ekil 4.1. rnek yap zemin kat kalp plan

g= 0 0.3 94 t/m

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K K157 g=0.625t/m 13 9 25/6

K178 25/60 g=0.000t/m D133 d=15cm

P136 25/515

K179 25/60 g=0.000t/m D134 d=15cm

S137 25/75

25/60

K 18 0

D135

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

2 g= 5/60 0.0 00 t/m

K K163 g=0.500t/m 14 0 25/6

25/60

g=

0.3 0 94 t/m

K 18 1

S134 25/75

D136

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

2 g= 5/60 0.0 00 t/m

0 17 K K 14 1 g 25/6

/m 0 /6 25 25 =0.6 g

=0 0 .3 94 t/m

S131 25/75

18 2

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

2 g= 5/60 0.0 00 t/m

P129 525/25

1 17 K

D130

/m 0 /6 25 25 =0.6 g

K129

S130 80/30

P123 390/25

K 13 4

P127 25/185

D124 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

2 g= 5/60 0.5 00 t/m

K 13 5

S128 30/75

2 g= 5/60 0.5 00 t/m

g=

D137

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K 14 2

P116 25/325

K122 25/60 g=0.500t/m D120 d=15cm

K123 25/60 g=0.500t/m D121 d=15cm

25/60 K124 g=0.500t/m DD122 d=15cm

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P125 185/25

S126 75/25

6 16 K

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K 18 3

2 g= 5/60 0.3 94 t/m

13 6

D123 d=15cm

2 g= 5/60 0.0 00 t/m

S122 30/80

t/m 0 /6 25 25 =0.6 g

S121 25/75 S124 25/75

K

6 15

2 g= 5/60 0.5 00 t/m

K167

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25/60 g=0.500t/m

K117 25/60 g=0.625t/m D115 d=15cm

P118 25/390
D118 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25/60 K119 g=0.625t/m

S119 25/100/100
D119 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25/60 K120 g=0.625t/m

S120 75/25

K121 25/60 g=0.625t/m

D117 d=15cm

2 g= 5/60 0.5 00 t/m

D138 d=15cm

25/60 K176 g=0.394t/m

t/m 0 /6 25 25 =0.6

=0 0 .6 25 t/m

K114 D112 d=15cm

25/60 g=4.000t/m

D113 d=15cm
g=0.191t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K174 25/60 g=0.500t/m

S114 25/75

K177 25/60 g=0.394t/m

25/60 g=0.625t/m

78

P101 175/25

K101 25/60 g=0.799t/m

P102 225/25
D101

K102 25/60 g=0.799t/m D102 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P103 25/525

K103 25/60 g=0.799t/m D103 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

S104 25/75
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25/60 K104 g=0.799t/m D104 d=15cm

S105 75/25

K105 25/60 g=0.799t/m

50/50
25/60 KOT = -2.00m K106 g=0.799t/m

P108 325/25
K169 25/60 g=0.500t/m D105 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P106 25/175
25/60 KOT = -2.00m K110 g=4.000t/m

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K173 25/60 g=0.500t/m

25/60 K107 g=0.500t/m D106 d=15cm

K108 25/60 g=0.500t/m D107 d=15cm

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K175 25/60 g=0.500t/m

25/60 K162 g=0.625t/m

D108 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

515/25 P109

K109 25/60 g=0.500t/m

S110 25/75
K161 25/60 g=0.625t/m

K111 25/60 g=0.500t/m D109 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

80/30 S111

K112 25/60 g=0.500t/m D110 d=15cm

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

30/80 S112

K113 25/60 g=0.500t/m DD111 d=15cm

g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

K147 25/60 g=0.394t/m

S113 25/75
K174 25/60 g=0.500t/m

K168 25/60 g=0.500t/m

K172 25/60 g=0.500t/m

0g 16 K

2 g= 5/60 0.6 2

g=0.191t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K167 25/60 g=0.500t/m

P115 25/225

25/60 K117 g=0.625t/m D115 d=15cm

K118 25/60 g=0.625t/m D116 d=15cm

K 11 5

S117 75/25
D117 d=15cm

D114 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P118 25/390
D118 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K119 25/60 g=0.625t/m

S119 25/100/100
D119 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K120 25/60 g=0.625t/m

S120 75/25

25/60 K121 g=0.625t/m

K154 25/60 g=0.500t/m

t/m 0 /6 00 25 =0.5 g

0 0t/ /6 0 25 =0.5 g

5 16 K K 12 8 25/6

g= 0 0.5 00 t/m

d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

d=15cm g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

2 g= 5/60 0.5 00 t/m

K126 25/60 g=0.500t/m D125 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K127 25/60 g=0.500t/m

D124 d=15cm K146 25/60 g=0.394t/m K150 25/60 g=0.500t/m K153 25/60 g=0.500t/m

P129 525/25

D126 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K129 25/60 g=0.500t/m D127 d=15cm

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K130 25/60 g=0.500t/m DD128 d=15cm

g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K145 25/60 g=0.394t/m

K149 25/60 g=0.500t/m

K152 25/60 g=0.500t/m

K155 25/60 g=0.500t/m

S132 75/25

25/60 K131 g=0.500t/m

K132 25/60 g=0.500t/m

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

S134 25/75

K144 25/60 g=0.394t/m

S135 25/75
K143 25/60 g=0.394t/m

P136 25/515
K148 25/60 g=0.500t/m

S137 25/75

K137 25/60 g=0.394t/m

K138 25/60 g=0.394t/m

ekil 4.2. rnek yap normal kat kalp plan

4.2. A1-Burulma Dzensizlii

Demelerin kendi dzlemleri iinde rijit diyafram olarak almalar durumunda;

(i )ort = (1/2)[(i )maks + (i )min ]

Burulma dzensizlii katsays:
bi = (i )maks / (i )ort >1,2

K K157 g=0.625t/m 13 9g 25/6

25/60

K158 25/60 g=0.625t/m

=0 0 .3 94 t/m

25/60 K K163 g=0.500t/m 14 0 25/6

TM ATI DEMELERNDE g=0.149t/m2 q=0.1t/m2

K164 25/60 g=0.500t/m

D131 d=15cm

D205

25/100/100 S133

25/60 K159 g=0.625t/m K 13 3g 25/6

D129 d=15cm

=0 0 .5 00 t/m

g= 0 0.3 94 t/m

0 17 K K 14 1

/m 0 /6 25 25 =0.6 g

2 g = 5/60 0.3 94 t/m

S131 25/75

1 17

D130 d=15cm

/m 0 /6 25 25 =0.6 g

S130 80/30

P123 390/25

13 4g 25/6

P127 25/185

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

=0 0 .5 00 t/m

K 13 5

S128 30/75

K 14 2g 25/6

P116 25/325

K122 25/60 g=0.500t/m D120

25/60 K123 g=0.500t/m D121

K124 25/60 g=0.500t/m DD122

6 16 K

=0 0 .3 94 t/

D123 d=15cm

K 13 6g 25/6

S122 30/80

t/m 0 /6 25 25 =0.6 g

S121 25/75 S124 25/75

12 5

6 15 K

2 g = 5/60 0.5 00 t/m

=0 0 .5 00 t/m

P125 185/25

S126 75/25

(4.1)

(4.2)

olduu durumlarda burulma dzensizlii gerekleir.

K176 25/60 g=0.394t/m

5t/ m

t/m 0 /6 25 25 =0.6

25/60 K114 g=4.000t/m D112 d=15cm

S114 25/75

D113 d=15cm
g=0.191t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K116 25/60 g=0.500t/m

25/60 K177 g=0.394t/m

S207

25/60 KOT = -2.00m K151 g=0.799t/m

79

() ()min

maks

i+1' inci kat demesi

Deprem dorultusu

i' inci kat demesi

ekil 4.3. Burulmaya uram bir yap plan Deprem kuvveti altnda x ve y ynlerinde telenmelerin yansra, dey eksen etrafnda kat burulmasndan dolay () kadar bir dnmede olmutur. Kat burulmas sz konusu olduu durumlarda, analitik yntemlerle asnn hesaplanmas son derece zordur. Bunun sonucu olarak, bilgisayar yntemleri kullanlarak yapnn boyutlu modellemesi zorunluluk halini alr [6]. Deprem ktle merkezinden yapya etkiyerek yapnn rijitlik merkezi etrafnda yapy dndrmeye alacaktr. Buda zellikle rijitlik merkezine ok yakn olan dey tayc elemanlarda burulmaya sebep olmaktadr. Bunun yansra burulmann asl nemli etkiside yap kenar ve ke kolonlarna tesir eden fazladan kesme kuvvetidir. Dnmeye alan yapda en byk yer deitirmeler kenar ve ke kolonlarnda olacaktr. Bu dnme ile orantl olarak kenar dey yap elemanlar kesme tesirine uryacaklardr.

80

Yapdaki burulmay engellemek iin bir ka yntem vardr. Bu yntemler binann burulmasn engellemek veya burulmayacak ekilde simetrik tasarlamaktr. Eer parselimiz bizim simetrik bir bina yapmamz engelliyorsa, plandaki dnme dorultusunda rijitlik merkezinden uzak blgelere perdeler koymak gerekmektedir. Arsamz dikdrtgen, kare gibi dzgn bir ekile sahipse; yada parselimizde alan snrlamamz yoksa binamz simetrik yapmamz, yapmzdaki burulma etkisini yok edecektir. Bu ksmda burulmaya en ok msait olan S113 kolonundaki burulmay ve A1 burulma etkisinden dolay en fazla kesme kuvveti tesiri gren S135 kolonunu irdeliyeceiz. izelge 4.1. S113 kolonundaki burulma momenti S113 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 Mb (tm) 0,05 1,09 0,0238 Rlatif Hata (%) 110 4480 -

izelge 4.2. S135 kolonundaki kesme kuvveti S135 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 V (t) 1,503 18,8 1,893 1,39 Rlatif Hata (%) 8,12 1252 36 -

81

Resim 4.1. Yapnn rijitlik ve ktle merkezi

4.3. A2 Deme Sreksizlikleri

Kata etkiyen deprem yklerini dey tayclara aktarmada, deme ok nemli rol oynar. Demeler btn dey tayclar kat dzeylerinde birbirlerine balar. Deprem yk deme pla dzlemine parelel dorultuda etki yapar ve pla ok derin ve ince bir kiri gibi zorlar. Deprem ykn kendi dzlemi iinde geiren deme pla, bu yk dey tayclara aktarr ve dey tayclarda kesme kuvvetlerinin olumasna neden olur. Bu kesme kuvvetleri ile deprem yk her dzeyde dengelenmek zorundadr ( H= 0). Kendi dzlemine parelel yklenen deme pla, deprem yk altnda ihmal edilecek kadar kk eilme sehimi oluturur; ancak btn dey tayclar beraber srkleyerek telenmelerini salar. Baka bir deyile, deme rijit ktle hareketi

82

gstererek telenir. Demenin deprem yklerini dey tayclara aktarmasna diyafram grevi ad verilir.

Ab

A b1

A b2

(a)

Kesit A-A (b)

ekil 4.4. A2 tr dzensizlik durumlar (a) A2 tr dzensizlik durumu I (b) A2 tr dzensizlik durumu II (c) A2 tr dzensizlik durumu II ve III Ab=Ab1+Ab2 Ab/A>1/3 durumlarnda gerekleir. Ab A : Boluk alanlar toplam :Toplam alan

(c)

Etkin bir diyafram grevi iin deme kendi dzlemi iinde etkiyen deprem yk altnda ok kk sehim yapmaldr, = 0,0. bunun salanmas iin demenin dzlem ii eilme rijitlii byk olmaldr. Deme boluklarnn ise rijitlii azaltt aktr.

83

Ayrca, deprem ykleri altndaki deme pla, kesme kuvvetlerine ve momente maruzdur. te bu kesme kuvvetleri ve momentler altnda, deme planda kesme krlmas veya moment krlmas olumamaldr [6]. Perdeler kendi rijitlii dorultusunda stlerine ar derecede moment ve kesme gerilmeleri ekmektedirler. Bu gerilme ve momentlerde perde elemanlarna demeler vastasyla aktarlmaktadr. Eer demeler bu ykleri tayamyorsa ykleri perdelere aktaramadan krlmakta ve rijit diyafram etkisi kaybolup kolonlara tayamayaca ykler binmektedir. Perde ile deme birleiminde meydana gelen bu olay yapnn yklmasna neden olmaktadr. Bu sebeple zellikle perde evresinde deme boluklar minumuma indirilmelidir. Bu ksmda P102 perdesinde meydana gelen kesme gerilmesi ve sehim riski en fazla olan D205 demesindeki momentler karlatrlacaktr. izelge 4.3. P102 perdesine etkiyen kesme kuvveti P102 Kesme kuvveti Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 V (t) 57,792 26,21 21,077 17,92 Rlatif Hata (%) 222,50 46,26 17,62 -

izelge 4.4. D205 demesindeki moment D205 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 Ma 1-1 (tm) 2,69 1,99 1,31 1,21 2,25 Rlatif Hata (%) 19,55 -11,55 -41,77 -46,22 Ma 2-2 (tm) 2,57 1,34 0,98 1,17 0,75 Rlatif Hata (%) 242,67 78,67 30,67 56

84

4.4. A3- Planda kntlar Bulunmas

M V

ekil 4.5. A3 tr dzensizliin ortaya karabilecei olumsuzluklar

ay

Ly ay ax Lx ax Lx ax ay

Ly ay ax Lx ax

Ly

ekil 4.6. A3 tr dzensizlik durumu

85

ax>0,2 Lx ve ayn zamanda ay>0,2 Ly durumlarnda gerekleir. Yapnn daha rijit olan byk alanl ksmna karn daha esnek olan kk alanl ksmnn yapt fazla deplasman sebebiyle yapnn kma ksm bu birleim ekseni etrafnda dnmeye alacaktr. Bu birleim yerinde bu dnme etkisi sebebiyle fazladan kesme ve moment etkisi oluur. Bu sebeple yapda belli orandan fazla kntlara izin verilmemektedir. Bu etkiiye maruz K106 kiriinde kesme kontrol yaplacaktr. izelge 4.5. K106 kiriinde mevdana gelen kesme kuvveti K106 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 V (t) 3,64 5,35 4,87 4,62 6,12 Rlatif Hata (%) -40,52 -12,58 -20,42 -24,51

4.5. A4 Parelel olmayan kiri aks dzensizlii

Tayc sistemin dey elemanlarnn; plandaki asal eksenlerinin; birbirine dik yatay deprem dorultularna parelel olmama durumu.
DD122 d=15cm
g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m kot: 0.00
t/m 0 /6 00 25 =0.5 =0 60 .5 00 t/m

K K 12 8g 25/

5g 16

=0 60 .5 00 t/m

K126 25/60 g=0.500t/m D125 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

D124 d=15cm

1g 17

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

S131 25/75

ekil 4.7. A4 dzensizliinden dolay P127 elemanndaki burulma

18 2g 25/

=0 60 .0 00 t/m

D130 d=15cm

0 /6 25 25 =0.6

P123 390/25

13 4g 25/

P127 25/185

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

=0 60 .5 00 t/m

13 5g 25/

S128 30/75

/m

D137 d=15cm
g=0 148t/m

86

Bu gibi durumlarda deprem her ne ynden etkirse etkisin, bir kolona saplanan kirilerin veya kolonla kirilerin birbirlerine parelel olmamalar gibi durumlarda, kolonlarda bir burkulma sz konusudur. Bizim yapmzda P127 perdemizde bu tesire tabidir. izelge 4.6. P127 Perdesindeki burulma momenti P127 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 Mb (tm) 0,31 1,31 0,068 Rlatif Hata (%) 355 1826 -

4.6. B1-Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii (Zayf Kat)

Betonarme binalarda birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi birinde, herhangi bir alandaki etkili kesme alannn, bir st kattaki etkili kesme alanna oran olarak tanmlanan Dayanm dzensizlii katsays cinin 0.80 den kk olmas durumu. (ci)=(Ae)i /( Ae)i+1<0.80 Herhangi bir kattaki etkili kesme alannn tanm: Ae = Aw + Ag +0.15 Ak (4.4) (4.3)

Bizim binamzda kolon ve perdelerimizin boyutlar zemin kattan son kata kadar ayndr ve sadece 1. katta 1.5 mlik kma olduu iin duvar boyutlar deimitir. Bu ufak deiikliin katlar aras dayanm hesaplarnda fazla bir etkisi yoktur. ci, 0.80den fazladr. Bu yzden B1 dzensizlii ile ilgili herhangi bir tahkik

87

yaplmayacaktr. Ama eer ci <0.80 olsayd bir alt kattakine gre klen kolonlarmzda kesme tahkiki yapmamz gerekecekti. izelge 4.7. Yap dzensizlii katsays Zemin Kat x ci 1.00 y 1.00 x 0.93 1. Kat y 0.95 x 1.00 2. Kat y 1.00

Grld zere karlatrma yaplacak kat 0.80 snrna en yakn olan 1. kattr. Bunun zerine S207 kolonundaki kesme kuvveti seilmitir. izelge 4.8. S207 kolonuna tesir eden kesme kuvveti S207 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 V (t) 1,046 6,11 6,336 5,30 Rlatif Hata (%) -80,26 15,28 19,55 -

4.7. B2-Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii (Yumuak Kat)

Birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi biri iin, herhangi bir iinci kattaki ortalama greli kat telemesi orannn bir st veya bir alt kattaki ortalama greli kat telemesi oranna blnmesi ile tanmlanan Rijitlik Dzensizlii Katsays ki nin 2.0den fazla olmas durumu. [ki = (i /hi)ort / (i+1 /hi+1)ort > 2.0 veya ki = (i /hi)ort / (i1/hi1)ort > 2.0] Greli kat telemelerinin hesab, %5 ek dmerkezlik etkileri de gznne alnarak Deprem Ynetmeliindeki 2.7 maddesine gre yaplacaktr. Yumuak kat oluumu riski en fazla olan 4 mlik kat yksekliiyle zemin katta meydana gelir. Yumuak kat oluumu kolonlardaki kesme gerilmeleri bytr. En

88

byk yatay deplasman S107 de meydana gelmitir. Bunun iin S107 kolonunun maruz kald kesme gerilmesi kontrol edilecektir. izelge 4.9. S107 kolonuna tesir eden kesme kuvveti S107 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 V (t) 5,264 33,28 8,341
-

Rlatif Hata (%) -44,12 253,29 -11,45 -

9,42

4.8. B3-Tayc Sistemin Dey Elemannn Sreksizlii

Tayc sistemin dey elemanlarnn (kolon veya perdelerin) baz katlarda kaldrlarak kirilerin veya guseli kolonlarn stne veya ucuna oturtulmas, yada st kattaki perdelerin altta kolonlara veya kirilere oturtulmas durumu B3 tr dzensizliin bulunduu binalar aada belirtilmitir:
a) Btn deprem blgelerinde, kolonlarn binann herhangi bir katnda konsol

kirilerin veya alttaki kolonlarda oluturulan guselerin stne veya ucuna oturtulmasna hibirzaman izin verilmez.
b) Kolonun iki ucundan mesnetli bir kirie oturmas durumunda, kiriin btn

kesitlerinde ve ayrca gznne alnan deprem dorultusunda bu kiriin baland dm noktalarna birleen dier kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde, dey ykler ve depremin ortak etkisinden oluan tm i kuvvet deerleri %50 orannda arttrlacaktr.
c) st kattaki perdenin her iki ucundan altta kolonlara oturtulmas izin

verilmemektedir.

89

d) Perdelerin binann herhangi bir katnda, kendi dzlemleri iinde kirilerin stne

aklk ortasnda oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.

(a)

(b)

(c)

(d)

ekil 4.8. B3 Tr dzensizlikler (a) Konsol kiri stne oturan kolon, (b) Sreksiz kolon, (c) ki kolon stne oturan perde duvar, (d) Sreksiz perde duvar Yapmzda tm kolon ve perdelerimiz temelden atya kadar srekli olarak devam ettii iin B3 Dzensizlii yoktur.
4.9. Yap Dayanm Zorlayan Baka Durumlar 4.9.1. P106 de ksa kolon oluumu

P106 perdesine saplanan K106 ara sahanlk kirii P106 da ksa kolon olumasna neden olmaktadr.

90

izelge 4.10. P106 perdesine tesir eden kesme kuvveti P106 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 V (t) 29,466 13,21 12,120 8,41 Rlatif Hata (%) 250,37 57,07 44,11 -

Resim 4.2. P106 Perdesinin 3-D grnts

S107 50/50
KOT = -2.00m K106 25/60 g=0.799t/m

P106 25/175
KOT = -2.00m K110 25/60 g=4.000t/m

S110 25/75

ekil 4.9. P106 perdesi

K151 25 g=

91

4.9.2. K129 daki P129 perdesi yznden - kmas gereken moment

izelge 4.11. K129 kiriindeki mesnet momenti K129 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 Mmes (tm) -16,96 -16.48 -15,28 -14,55 -14,19 Rlatif Hata (%) 19,52 16,14 7,68 2,54

K146 25/60 g=0.394t/m

K150 25/60 g=0.500t/m

K153 25/60 g=0.500t/m K129 25/60 g=0.500t/m D127 d=15cm

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P129 525/25

S130 80/30
DD128 d=15cm
g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

D126 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

ekil 4.10. K129 kirii

4.9.3. D101den dolay K162 kiriinde meydana gelen burulma momenti

Resim 4.3. K162 kirii blgesinin 3-D grnts

92

izelge 4.12. K162 burulma momenti K162 Sta4-cad deStatik Probina Babalolu Sap2000 Mb (tm) -9,69 -9,29 -10,39 Rlatif Hata (%) -6,74 -10,59 -

P101 175/25

K101 25/60 g=0.799t/m

P102 225/25
D101

K102 25/60 g=0.799t/m D102 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K162 25/60 g=0.625t/m

P108 325/25
D105 D
m

ekil 4.11. K162 kirii

93

5. SONU VE NERLER

Paket

programlardan

bazlar

kolonlardaki

burulma

momentleri

zerinde

durmazlarken, geri kalanlar da byk lde yanl bulmulardr. Her ne kadar kolonlarda kan burulma momenti kk olsa da ina edilecek dar tabanl ve daha yksek katl yaplarda bu moment byyecek ve mevcut kesitteki kolon veya perdemize zarar verebilir boyuta eriecektir. Kolonlara tesir eden kesme kuvveti, idestatik programnda referans programmzdan ok fazla karken; perdelere tesir eden kesme kuvvetinde Sta4-cad program byk deerler vermitir. Kolon ve perde elemanlarn geneli dnldnde Probina program gelen kesme gerilmelerinde, referans programmz olan SAP2000 programyla uyumaktadr. Probina ve idestatik programlar kirilerde burulma momentlerini geree yakn deerler bulmulardr. Dier programlar burulma etkisine deinmemilerdir. Kiri mesnet momentlerinde tm programlar geree yakndr. Programlarda kirilerde oluan kesme gerilmesi Sap 2000 deerlerinden kk karken, kolon ve perdelerde referans programmzdan byk deerler vermilerdir. Probina program sonlu elemanlar yntemini kulland iin Sap 2000 ile hemen hemen yakn deerler vermektedir. Babalolu programnda kolonlara ait kesme deerleri bulunamamtr. Programlarn geneli demelerdeki 1-1 ynndeki momentleri referans deerden kk karmtr. 2 boyutlu analiz yapan Babalolu program dey deprem ykn dikkate almam ve bu yzden deme momentleri referans programn dnda dier programlara gre de dk kmtr. Programlarn hepsi demeleri yapnn dier elemanlarndan ayr, kendi iinde zdkleri grlmtr. Ele alnan D205 demesinin kenarndaki P236 perdesinin bu demedeki 2-2 ynnde moment oluumunu azaltc etkisi, Sap 2000 hari dier programlar tarafndan atlanlmtr. Yaplan karlatrmal aratrma, sektrde sklkla kullanlan paket programlarn, yapsal dzensizlikleri iinde barndran yada bu yapsal dzensizliklerin snrnda

94

olan bir binann statik analizini yaparken,

hata yapabileceklerini gstermitir.

Yaplan bu karlatrma ve yorum sadece bu yapnn analizi iin geerlidir. Farkl yapsal sorunlara sahip veya farkl mimarideki binalar bu karlatrmaya ve yorumlara tabi deildir. Bu dzensizliklerin her biri iin ayr ayr modeller oluturulup, analiz yaplarak karlatrmalar da yaplabilir. Bir ok yapsal dzensizlie sahip bir binann; ortaya kan dikkat ekici kesit tesirlerinin, mhendisler tarafndan daha dikkatli ekilde irdelenip; gerektii yerlerde SAP 2000 programyla kontrol edilmesi nerilir. izelge 5.1. K162 burulma momenti
Yap Kesit Dzensizlik Eleman Tesirleri Burulma A-1 S113 Momenti Kesme S135 Kuvveti Kesme A-2 P102 Kuvveti Aklk D205 Momenti Aklk D205 Momenti Kesme A-3 K106 Kuvveti Burulma A-4 P127 Momenti Kesme B-1 S207 Kuvveti Kesme B-2 S107 Kuvveti B-3 Kesme Ksa Kolon P106 Kuvveti Mesnet K129 Momenti Burulma K162 Momenti Referans Dier Programlar Program SAP 2000 Sta4CAD deStatik Probina Babalolu 0.0238 1.39 17.92 2,25 0,75 6.12 0.068 5.3 9.42 1.046 5.264 1.503 57.792 2,69 2,57 3.64 0.05 18.8 26.21 1,99 1,34 5.35 0.31 6.11 33.28 1.09 1.893 21.077 1,31 0,98 4.87 1.31 6.336 8.341 1,21 1,17 4.62

8.41 -14.19 -10.39

29.466 -16.96

13.21 -16.48 -9.69

12.12 -15.28 -9.29 -14.55

95

KAYNAKLAR

1. 2. 3.

Doangn, A., Betonarme yaplarn hesap ve tasarm, Birsen Yaynevi, stanbul, 1-3 (2002). Celep, Z., Kumbasar, N., Betonarme yaplar, Sema Matbaaclk, stanbul, 3-4 (1998). zdemir, M.A., Sap90, Sta4-cad Probina Babalolu bilgisayar programlarnn dey yklere gre karlatrlmas, Yksek Lisans Tezi, Erciyes niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Kayseri, 3-4 (1999). Baran, T., Probina Orion 2000 programnn yeni deprem ynetmelii bakmndan irdelenmesi, Yksek Lisans Tezi, ukurova niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Adana (2001). Atmtay, E., ereveli ve perdeli betonarme sistemlerin tasarm temel kavramlar ve hesap yntemleri, Cilt II, Metu Press, Ankara, 533-698 (2001). Atmtay, E., Aklamalar ve rneklerle afet blgelerinde yaplacak yaplar hakknda ynetmelik (betonarme yaplar), , Bizim Biro, Ankara, Cilt I, 117-169 (2000). zmen, G., Orakden, E., Darlmaz, K., rneklerle SAP 2000-V8, Birsen Yaynevi, stanbul, (2004). Amasral, S., Kubin J. ve ahin H., naat mhendisliinde statik betonarme proje zmlerinde bilgisayar uygulamalar, Ankara, (2002). Amasral, S., Kubin J. ve zpak L., naat mhendisliinde statik betonarme proje zmlernde bilgisayar uygulamalar-II, Ankara (2003).

4.

5. 6.

7. 8. 9.

10. Gzelda, S., Yeni deprem ynetmeliinin (TDY-98) Sap2000 ve Ansys programlar ile irdelenmesi, Yksek Lisans Tezi, ukurova niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Adana, (2001). 11. Alyavuz, B., Boluklu perde-ereve sistemlerin sonlu elemanlar metodu ile gerilme analizi, Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 6-38 (2003). 12. avu, M., Betonarme yap sistem analizlerinde kullanlan iki paket programn karlatrlmas, Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, (2002). 13. Kaplan, O., Topu, A., Uygulamada kullanlan profesyonel bir statikbetonarme hesap ve izim yazlmnn irdelenmesi, Yap Dnyas, 139, 13-24 (2007).

96

14. Celep, Z., Kumbasar, N., Deprem mhendisliine giri ve depreme dayankl yap tasarm, Beta Datm, stanbul, (1998). 15. Kuyucular, A., Sonlu elemanlar metodu ile plaklarda ngerilme etkilerinin hesab ve aktif donat optimizasyonu iin bir yntem , Doktora Tezi, Yldz niversitesi Fen Bilimleri Enstits, stanbul, 10-37 (1984). 16. akrolu, A., etmeli, E., Yap statii, Beta Datm, stanbul, Cilt II, 287406 (1996). 17. Afet blgelerinde yaplacak yaplar hakknda ynetmelik, Bayndrlk ve skan Bakanl, Ankara, 6-20 (2007).

97

EKLER

98

EK-1 Zemin kat kalp plan

A B C D E F E GH I J K L M N O P

P101 175/25

25/60 K101 g=0.799t/m

P102 225/25
D101

P103 25/525
K102 25/60 g=0.799t/m D102 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00 25/60 K103 g=0.799t/m D103 d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

S104 25/75
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K104 25/60 g=0.799t/m D104 d=15cm

S105 75/25

K105 25/60 g=0.799t/m D140 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

KOT = -2.00m K151 25/60 g=0.799t/m

25/60 K185 g=0.000t/m

S107 50/50

K169 25/60 g=0.500t/m

P106 25/175

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K173 25/60 g=0.500t/m

2 3

K106

25/60 KOT = -2.00m g=0.799t/m

P108 325/25
D105 d=15cm

K175 25/60 g=0.500t/m

25/60 K162 g=0.625t/m

K177 25/60 g=0.394t/m

K107 25/60 g=0.500t/m D106 d=15cm

25/60 K108 g=0.500t/m D107 d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

D108 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

515/25 P109

K109 25/60 g=0.500t/m D139 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

2 3

KOT = -2.00m K110 25/60 g=4.000t/m

25/60 K161 g=0.625t/m

S110 25/75

K111 25/60 g=0.500t/m D109 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

80/30 S111

K112 25/60 g=0.500t/m D110 d=15cm

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

30/80 S112

25/60 K113 g=0.500t/m DD111 d=15cm g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

4 5 6
P115 25/225

K147 25/60 g=0.394t/m

S113 25/75
K174 25/60 g=0.500t/m

K168 25/60 g=0.500t/m

K172 25/60 g=0.500t/m

11 5

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

0 16

g=0.191t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

S117 75/25
25/60 K118 g=0.625t/m D116 d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

D114 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K167 25/60 g=0.500t/m

K117 25/60 g=0.625t/m D115 d=15cm

P118 25/390
D118 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25/60 K119 g=0.625t/m

S119 25/100/100
D119 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K120 25/60 g=0.625t/m

S120 75/25

25/60 K176 g=0.394t/m

t/m 0 /6 25 25 =0.6 g

2 g= 5/60 0.6 25 t/m

g=0.191t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25/60 K184 g=0.000t/m

K114 25/60 g=4.000t/m D112 d=15cm

S114 25/75

4
25/60 K116 g=0.500t/m

D113 d=15cm

5 6

25/60 K121 g=0.625t/m

D117 d=15cm

K154 25/60 g=0.500t/m

t/m 0 /6 00 25 =0.5

t/m 0 /6 00 25 =0.5 g

5 16 K K 12 8 25/6

g= 0 0.5 00 t/m

7 8 9 10
K146 25/60 g=0.394t/m

2 g= 5/60 0.0 00 t/m

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

2 g= 5/60 0.5 00 t/m

K126 25/60 g=0.500t/m D125 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K127 25/60 g=0.500t/m

P116 25/325

K122 25/60 g=0.500t/m D120 d=15cm

25/60 K123 g=0.500t/m D121 d=15cm

K124 25/60 g=0.500t/m DD122 d=15cm

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P125 185/25

S126 75/25

6g 16

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

18 3

14 2

2 g= 5/60 0.3 94 t/m

13 6

S122 30/80

t/m 0 /6 25 25 =0.6 g

S121 25/75 S124 25/75

12 5 K

6 15

2 g= 5/60 0.5 00 t/m

2 g= 5/60 0.5 00 t/m

D123 d=15cm

D138 d=15cm

7 8 9 10 11

D124 d=15cm K150 25/60 g=0.500t/m K153 25/60 g=0.500t/m

K145 25/60 g=0.394t/m

K149 25/60 g=0.500t/m

K152 25/60 g=0.500t/m

K155 25/60 g=0.500t/m

25/60 g=0.625t/m

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K164 25/60 g=0.500t/m

13

S132 75/25

K159 K 13 3 25/6

g= 0 0.5 00 t/m

0g 17 K K 14 1

/m 0 /6 25 25 =0.6

2 g= 5/60 0.3 94 t/m

12

D126 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K129 25/60 g=0.500t/m D127 d=15cm

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

DD128 d=15cm
g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

S131 25/75

18 2

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25/60 K130 g=0.500t/m

2 g= 5/60 0.0 00 t/m

11

P129 525/25

1 17

D130 d=15cm

/m 0 /6 25 25 =0.6 g

S130 80/30

P123 390/25

13 4

P127 25/185

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

2 g= 5/60 0.5 00 t/m

13 5

S128 30/75

D137 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

12 13

25/60 K131 g=0.500t/m

D131 d=15cm

K132 25/60 g=0.500t/m D132 d=15cm

25/100/100 S133

D129 d=15cm

25/60 K144 g=0.394t/m

K158

25/60 g=0.625t/m

K148 25/60 g=0.500t/m

15 16

S135 25/75
K143 25/60 g=0.394t/m

25/60 g=0.625t/m

25/60 K178 g=0.000t/m D133 d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P136 25/515

K179 25/60 g=0.000t/m D134 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

S137 25/75

18 0

2 g= 5/60 0.0 00 t/m

25/60 K K163 g=0.500t/m 14 0 2

14

S134 25/75

18 1

2 g= 5/60 0.0 00 t/m

D136 d=15cm
g= 5/60 0.3 94 t/m

14

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

D135 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00
g= 0 0.3 94 t/m

15 16

25/60 K137 g=0.394t/m

K138 25/60 g=0.394t/m

K K157 13 9 25/6

GH

I J

K L

zemin kat kalp plan

99

EK-2 Normal kat kalp plan

GH

I J

K L

P201 175/25

K201 25/60 g=0.799t/m

P202 225/25
D201

K202 25/60 g=0.799t/m D202 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P203 25/525

K103 25/60 g=0.799t/m D203 d=15cm

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

S204 25/75
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25/60 K104 g=0.799t/m D204 d=15cm

S205 75/25

K205 25/60 g=0.799t/m

25/60 KOT = -2.00m K251 g=0.799t/m

K262 25/60 g=0.625t/m

S207 50/50

2
P206 25/175

K206 25/60 g=0.799t/m

KOT = -2.00m

P208 325/25
K269 25/60 g=0.500t/m D232
d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K275 25/60 g=0.500t/m

K277 25/60 g=0.394t/m

d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K173 25/60 g=0.500t/m

K207 25/60 g=0.500t/m D206

K208 25/60 g=0.500t/m D207

d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

D208

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

515/25 P209

K209 25/60 g=0.500t/m

2 3

K210 25/60 g=4.000t/m

KOT = -2.00m

S210 25/75
K261 25/60 g=0.625t/m

K211 25/60 g=0.500t/m D209

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

80/30 S211

K212 25/60 g=0.500t/m D210

d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

30/80 S212

K213 25/60 g=0.500t/m DD211

d=15cm g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

4 5 6
P215 25/225

K247 25/60 g=0.394t/m

S213 25/75
K274 25/60 g=0.500t/m

K268 25/60 g=0.500t/m

K272 25/60 g=0.500t/m

25 g = /60 0.6 25 t/m

0g 26

d=15cm g=0.191t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

21 5

S217 75/25
K218 25/60 g=0.625t/m D216
d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

D214 d=15cm
g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K267 25/60 g=0.500t/m

K217 25/60 g=0.625t/m D215

P218 25/390
D218
d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K219 25/60 g=0.625t/m

S219 25/100/100
D219
d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K220 25/60 g=0.625t/m

S220 75/25

K276 25/60 g=0.394t/m

t/m 0 /6 25 25 =0.6

K114 25/60 g=4.000t/m D212

S214 25/75

4
K216
25/60 g=0.500t/m

D213 d=15cm
g=0.191t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

5 6

K221 25/60 g=0.625t/m

D217

K254 25/60 g=0.500t/m

m 0 0t/ /6 0 25 =0.5 g

5 26 K K 22 8 25/6

g= 0 0.5 00 t/m

7 8 9 10
K246 25/60 g=0.394t/m

t/m 0 /6 00 25 =0.5

d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

d=15cm g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

K226 25/60 g=0.500t/m D225

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K227 25/60 g=0.500t/m

2 g = 5/60 0.5 00 t/m

K 24 2

P216 25/325

25/60 K222 g=0.500t/m D220

K223 25/60 g=0.500t/m D221

K224 25/60 g=0.500t/m DD222

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

P225 185/25

S226 75/25

6g 26

K 23 6

25 g = /60 0.3 94 t/m

S222 30/80

t/m 0 /6 25 25 =0.6

S221 25/75 S224 25/75

22 5

6g 25 K

25 g = /60 0.5 00 t/m

2 g = 5/60 0.5 00 t/m

D223 d=15cm

7 8 9 10 11

D224 d=15cm K250 25/60 g=0.500t/m K253 25/60 g=0.500t/m

11 12

P229 525/25

D226 d=15cm
g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25/60 K229 g=0.500t/m D227 d=15cm g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K230 25/60 g=0.500t/m DD228 d=15cm

g=0.532t/m2 q=0.2t/m2 kot: -0.45 m

g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K245 25/60 g=0.394t/m

K249 25/60 g=0.500t/m

K252 25/60 g=0.500t/m

25/60 g=0.500t/m

13

S232 75/25

K259 25/60 g=0.625t/m K 23 3 25/6

K255

g= 0 0.5 00 t/m

0g 27 K K 24 1

/m 0 /6 25 25 =0.6

2 g = 5/60 0.3 94 t/m

S231 25/75

1 27

D230 d=15cm

/m 0 /6 25 25 0.6 g=

S230 80/30

P223 390/25

K 23 4

P227 25/185

g=0.169t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

25 g = /60 0.5 00 t/m

23 5

S228 30/75

12 13

K231 25/60 g=0.500t/m D231

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

d=15cm g=0.148t/m2 q=0.2t/m2 kot: 0.00

K244 25/60 g=0.394t/m

15 16

S235 25/75
K243 25/60 g=0.394t/m

P236 25/515
K248 25/60 g=0.500t/m

S237 25/75

K258 25/60 g=0.625t/m

25/60 K K263 g=0.500t/m 24 0 2

14

S234 25/75
TM ATI DEMELER NDE g=0.149t/m2 q=0.1t/m2

K264 25/60 g=0.500t/m

25/60 K232 g=0.500t/m D205

25/100/100 S233

D229

14

5 g = /60 0.3 94 t/m

15
K K257 g=0.625t/m 23 9 25/6
25/60
g= 0 0.3 94 t/m

K237 25/60 g=0.394t/m

25/60 K238 g=0.394t/m

16

GH

I J

K L

normal kat kalp plan

100

ZGEM Kiisel Bilgiler

Soyad, ad Uyruu Medeni hali Telefon e-mail

Eitim Derece

: SERMER, Gkalp : T.C. : Bekar : 05053935293 : gokalpserimer@gmail.com

Doum tarihi ve yeri : 17.11.1981 Tokat

Eitim Birimi

Mezuniyet taihi

Lisans Lise
Deneyimi Yl

KT naat Mhendislii Gazi Anadolu Lisesi

2003 1999

Yer

Grev

2005-2008 2004-2005 2003-2004

Yabanc dil

Odt BAP Proje Yunus Emre Yap Koop Legal Yap Denetim

Proje Asistan antiye efi Yrd. Yap Denetisi

ngilizce
Yaynlar

Kant, R., Erdal, M., Ik, N. S., Can, ., Yener, M. K., Serimer, G., Uur, L. O., Atmtay, E., Depreme maruz yma duvarn krlmas ve deprem ynetmeliinin irdelenmesi (Deneysel alma) Antalya Yresinin naat Mhendislii Sorunlar Kongresi, Antalya, 232-240 (2005).