BR PSKYATRSTN GZL DEFTER

En srad vakalar DR GARY SMALL - GIGI VORGAN

eviri Duygu Akn

The Other S ide of the Couch / Bir Psikiyatristin Gizli Defteri Dr Gary S mall - Gigi Vorgan 2010, Gary Small M D - Gigi Vorgan NTV Yaynlar Direktr Elif N. Kutlu Editr Onur Kaya eviri Duygu Akn Grafik Ayhan ensoy Proje Koordinasyon Yakup Akyldrm, zgr Akhan, kr Koluksa Sat Ynetmeni Tzn Blbl

ISBN: 978-605-5443-80-1 1. Bask: ubat 2013 Sertifika No: 12444

info@ntvyayinlari.com

www.ntvyayinlari.com Dou Grubu letiim Yaynclk ve Ticaret A. . Maslak Mahallesi Ahi Evran Cad. Dou Power Center No.4 ili-STANBUL Tel: (212) 304 08 88 Faks: (212) 335 03 48 Tm haklar sakldr. Dou Grubu letiim Yaynclk ve Ticaret A. .nin yazl izni olmadan, fotokopi yntemi dahil, elektronik ya da mekanik herhangi bir yolla oaltlamaz ve iletilemez. Bu kitabn yayn haklar Onk Ajans araclyla alnmtr. BASKI Elma Basm Yayn ve letiim Hizmetleri San. Tic. Ltd. ti. Halkal Cad. No: 164 B-4 Blok Sefaky K.ekmece 34295 stanbul Tel: (212) 697 30 30 Faks: (212) 697 70 70

Bu kitap zihinsel hastal olan ve kendinde yardm alacak gc bulanlara adanmtr.

Ah u modern psikanalistler yok mu! Dnyann parasn alyorlar insandan! Benim zamanmda be Marka Freudun kendisi tedavi ederdi sizi. On Marka hem tedavi eder hem de pantolonunuzu tlerdi. On be Marka Freud kendisini tedavi etmenize izin verirdi ki buna istediiniz iki eit sebze de dhil olurdu. WOODY ALLEN

NSZ

NSAN NASIL ANSIZIN KONUMA KABLYETN yitirecek kadar sinirlenir? Kel kalana dek san yolar? Ya da srf baylan birini grd diye baylr? Bu tr sorular daima merakm uyandrmtr. Bu yzden de tp fakltesinde uzmanlk dal olarak psikiyatriyi semem kimseyi artmad ve ben de bu tercihimden hibir zaman pimanlk duymadm. 30 yllk psikiyatri

mesleim boyunca tuhaf davranlaryla akllardan silinmeyecek, enteresan hastalar grdm. Akl bazen insan u noktalara gtrebiliyor. Fakat bana, iyi bir psikiyatrn insan o noktalardan geri dndrebilecei retildi. Bu kitapta en srad hastalarm ve ilerinden ounun deliliin eiinden dnmesine nasl yardmc olduumu anlatacam. Bu tuhaf vakalarla ilgili duygu, dnce ve tepkilerimi sizlerle paylayorum nk psikiyatrist ve nrobilimci olmann sadece mesleki deil, ayn zamanda kiisel bir yolculuk olduunun anlalmas gerektiine inanyorum. Vakalarda karlatm zorluklar anlatrken, hastalarmn

zihinsel sorunlarnn ardnda yatan srlarn zmnde bana katlmanz ve bu vakalar zmenin, deneyim kazanmann, beni nasl daha iyi bir doktora dntrdn gzlemlemenizi istiyorum. Vakalar -eitimimin ilk aamalarndan balayp sonraki 30 yl ierecek ekilde- kronolojik srayla aktardm. Aktarmlarm srasnda birka dinamiin stnde durdum, zellikle de bedenin zihnin dengesini bozmas kadar, zihnin de bedeni hastalandr dinamiine eildim. Hastalarmla alrken, psikolojik sorunlarn hem fiziksel hem de zihinsel aklamalarndan yola karak ve sorunlar konuma

terapisiyle, ila tedavisiyle veya her iki yntemle tedavi ederek, eitli yaklamlar kullandm (ki bu eklektik psikiyatrist stil diye tanmlanr). Son yllarda kariyerimi hafza kayb ve Alzheimer hastaln anlama ve nleme stne de odakladm. Hastalarma anlarn koruma konusunda yardmc olurken, birounun unutmak istedii anlar olduu dikkatimi ekti. Bu anlarn ardnda ise zmlenmemi psikolojik sorunlar, atmal ilikiler, kimi zaman da kiinin gereklikten kamasna neden olan alamam engeller yatyordu. Dolaysyla hafza zorluu eken kiilerin zihinsel atmalarnn stesinden gelmelerine

yardmc olmak, onlarn sal asndan, en az anlarn korumak kadar nemliydi. Hayatlarn zorlatran zihinsel sorunlar olanlar da dhil, ne ok insann psikiyatriden hl korktuunu ve tedaviden katn grmek beni artyor. Grne baklrsa insanlar uzak tutan ey ou zaman deli doktoruna gitmekle damgalanmak ve bir sorunu olduunu kabullenmek fikri olabiliyor. Ksmen medyann da yaratt, psikiyatri hakknda yersiz bir karamsarlk yznden, pek ok kii gereksinim duyulan yardm almaktan kayor. Psikiyatristler bazen hastalar iyiletiren deil, onlarn zihnini ele

geiren, didik didik irdeleyen akl dedektifleri olarak grlyorlar. Ben bu kitapla bu tr yanl alglar ortadan kaldrmay ve zihinsel hastalk tedavisini gizeminden arndrmay mit ediyorum. ABDde her yl tahmini drt yetikinden biri -yaklak altm milyon insan- zihinsel bir hastalk yayor. Halkn yanl algsna karn, psikiyatrik mdahalelerle psikozun, depresyonun ve kaygnn belirtilerinin azaltld ve ska da yok edildii ortaya konmu durumda. Ancak pek ok insann yardma eriimi yok ve tedaviyle iyileebilecek olanlar da genelde uzman aramaya girimiyor.

Kitaptaki olaylar kendi deneyimlediim gibi, birinci tekil ahs azndan anlattm. Kitabn ortak yazar ve eim Gigi V organ anlatm, okuyucularn olaylar ve onlarn ardnda yatan bilimi daha iyi kavramasn salayacak biimde ekillendirmeme yardmc olarak, kitabn yazmnda nemli bir rol oynad. Bu kitapta betimlenen insanlar ve durumlar, gerek hastalar ve onlarn duygusal mcadelelerini temel alyor. Ayrntlarsa benim vaka tarihelerimden ve canl anlardan gelitirildi. Ancak meslektalarmn, hastalarn ve ailelerinin gizliliini korumak iin, zel bilgilerin ou deitirildi.

Deneyimlerimin yaand ekliyle okuyucuda gereklik hissi uyandrabilmesi iin, vakalar olabildiince doru biimde yeniden yaratld. lgili kiilerin mahremiyetini korumak iin baz diyaloglar, meknlar ve durumlar deitirildi veya kurguland, baz hastalarn zellikleri de dierlerine aktarld. Buna ramen herhangi bir benzerlik varsa kastl deildir. Bu kitabn sizleri hem elendireceini hem de psikiyatriden korkanlarn korkularn yenmelerini ve ihtiya varsa yardm almalarn salayacan umuyorum. DR GARY SMALL

LOS ANGELES, CALIFORNIA

TEEKKR

BU KTABIN YAZIMINDA bize esin kayna olan hastalara ve akl hocalarna, ayrca enerjisi ve bilgisiyle katklar salayan, Rachel Champeau, Dr Michela Gunn, Dr Jeff Gandin, Melinda Gandin, Di Hekimi Robert Gandin, Dr Jonathan Hiatt, Ph.D. Shirley Impellizeri, Don Siegel ve Dr, Ph.D, Lawrance Warick de dhil, tm dost ve meslektalarmza teekkr etmek isteriz.

Uzun sredir editrmz ve dostumuz olan Mary Ellen ONeill ile sevgili dostumuz ve edebiyat mmessilimiz Sandra Dikstrann destei ve katks olmadan bu kitap mmkn olamazd. Ayrca ocuklarmz Rachel ve Harrye, anne babalarmz Dr Max ve Gertrude Smalla, Rose V organ ve Fred Weissa da sevgi ve tevikleri iin teekkr etmek istiyoruz. DR GARY SMALL GIGI VORGAN

Bu kitap yalnzca bilgi kayna olarak yazlmtr. Kitapta yer alan bilgiler hibir ekilde okuyucunun tbbi danmannn neri, karar ve yarglarnn yerini alacak ekilde deerlendirilmemelidir. Basm tarihi itibaryla kitabn ierdii bilgilerin hataszln garantilemek iin her trl aba gsterilmitir. Yazar ve yaymc burada yer alan bilgilerin kullanm veya uygulamasndan doabilecek her trl olumsuz etkinin sorumluluundan aka muaftr. Kitapta tartlan kiilerden bazlarnn isimleri ve belirleyici zellikleri bu kiilerin kimliini koruma amacyla deitirilmitir.

BRNC BLM
SEKS BAKI 1979 K

BOSTONUN EN HAREKETL psikiyatri kliniinin ksaca APES (maymunlar) adn verdiimiz Akut Psikiyatri Servisi bekleme salonunda, kalabal glkle yararak ilerledim. Bu servis, nde gelen niversite hastanelerinden Harvard Tp

Fakltesinin acil servisine giden koridorun hemen aasndayd. Psikiyatri blmnn gen asistan doktorlarndan oluan grubumuzun servise APES adn vermesinin nedeni, servisin orman andran atmosferiydi. Binbir sorunlu insan kendi isteiyle ya da polisin ve acil servis alanlarnn yardmyla biteviye buraya gelirdi. Ben o srada 27 yandaydm, tp fakltesini ve bir yllk dhiliye stajm bitirmi, doduum yer Los Angelestan ayrlarak Bostona gelmitim. Gelmeden alt ay nce arabam ve sahip olduum her eyi satm, elimde koli, srtmda antamla soluu Cambridgedeki tek odal, bombo dairemde almtm.

Tanma ve yeni bir eitim programna balama konusunda tedirgin ama psikiyatri kariyerime balayacam iin de heyecanlydm. Her ne kadar bir Phi Beta Kappa1 olsam ve okulu onur derecesiyle bitirsem de Harvarda gideceime inanmakta zorlanyordum. Geri iten ie, beni alyorsa ne kadar iyi bir okul olabilir ki, diye dnmyor da deildim. Tklm tk bekleme salonunda bilekleri kanl sarg beziyle sarl ve iki acil servis elemannn elik ettii bir kadna arpmamay son anda baararak ilerlemeye altm, nihayet kahve odasna vardm. Burada birka psikiyatri alan hasta bakmaya ara

vermi, dinleniyordu. Bu hararetli ortamn iine frlatlm olmak nedense aramzda ani bir ba oluturmutu. artlarla baa kma mekanizmamzn bandaysa mizah geliyordu. Birbirimizi hem artmak hem de zekmzla etkilemek iin durmadan akalar yapyor, korkun birtakm hasta hikyeleri anlatyorduk. Psikiyatri ihtisasnn ilk ylnda, acil servis ve yatarak tedavi birimlerinde rotasyon yapmamz gerekiyordu. Tbbi amal bu eitim tecrbelerine ek olarak, en az tane uzun sreli ayakta tedavi gren psikiyatri vakas almamz bekleniyordu. Bylece sonunda kitaplarn arasndan syrlp klinik

tecrbe girdabnn iine atlamtm. Bir yandan da ok sayda gerek insanla ve onlarn son derece gerek aclaryla ilgileniyordum. Tm bunlar bana boucu, rktc ve ou zaman da heyecan verici geliyordu. in younluu karsnda enerjiyle dolsam da genelde ar yorgun dyor, ancak i bittiinde rahat bir nefes alyordum. Gnlerden Cumartesiydi, sabah istediim kadar uyuyabilecektim ama yzme vuran gne beni erkenden uyandrd. Daireme henz perde taktrmamtm. Kz arkadam Susan uyuyordu. Isnmak iin ona sokuldum. Zayf gn oday stmada pek etkili deildi. Bostonda Ocak hi de gzde

aylarmdan biri deildi. Susan yanmda olmasa o srada oktan elektrikli stcma yanam, Lastik Adam Michelin misali kocaman parkam ve yn beremle Jung ve Freud okuyor olurdum. Onun yerine battaniyeyi kafama ektim ve kendimi, Ocak aynda havann otuz derece olmasn nedense herkesin hl aknlkla karlad Los Angelesta hayal ettim. Oturduum dairenin bina grevlisini kaloriferi yakmas iin defalarca aramann ie yaramadn bildiim iin yerimden kprdamadm. Ta ki Cambridge Hastanesi, Youn Bakm nitesinde hemirelik yapan Susan uyanp sabah vardiyas olduunu, gitmesi gerektiini syleyene kadar

Hafta sonlar bazen ev hasreti ekiyordum. O gn de oturup almaya balamak yerine, dar kp yakndaki kafeden kahve ve rek almaya karar verdim. Hem orada Mike Piercee rastlayabilirdim. Mike bir nceki yl ihtisasn tamamladktan sonra yar-zamanl zel iinde almaya balamt. Zamannn kalannda ise hastanede uzman doktor olarak alyor, asistan doktorlara gzetmenlik yapyordu. Mike benden sadece yl ndeydi ama 10 yl fazla deneyim ve bilgi sahibi gibiydi. Alayc espri anlayyla bana Amerikal komedyen George Carlini anmsatrd ve esprilerini bize bir eyler retmek,

ortamdan eksik olmayan gerilimle baetmemizi salamak iin kullanrd. Mike evliydi ve iki kk ocuu vard. Uzman doktor olduu halde onunla iyi dost olmutuk. Kendisi Cumartesi sabahlar genelde Back Baydeki muayenehanesinde hasta bakard, bu yzden de arada bir erken saatte buluup kahve ier, ho be ederdik. Kafede Mike kuyrua girmi, Boston Globeun spor sayfasn okurken buldum ve hemen araya kaynadm. Cumartesi sabah ikizleri brakp m geldin? Eminim Janey pek memnun olmutur. Mike gld. Anneleriyle ba baa kalabilsinler diye yaptm. nasl gidiyor?

Harika. Tabelam astm gnden beri Dou Yakasnn btn biare psikopatlarn mknats gibi ekiyorum. ki ay daha byle giderse asl beni Lindemanna yatracaklar. Lindemann derken, yakndaki psikiyatri hastanesini kastediyordu. Kahve ve reklerimizi aldk, cam kenarnda kk bir masaya getik. E, sen ne yapyorsun bugn? dedi Mike. Okuyacak dnya kadar eyim var. Lochton yazl tm psikoterapi metinlerini okuma iini bana verdi. Of, gzetmenin Loch Ness Canavar m yoksa? Mezarlkta kendine yer ayrmsndr umarm?

Dr Herman Lochton bana atanan ilk psikoterapi gzetmeniydi. Kendisi Harvard psikiyatri camiasnda iyi tannrd ve birka popler kitabn da editrln yapmt. Dr Lochton ayrca Boston Celtics takmnn psikiyatristiydi ve tedavi ettii insanlar arasnda senatrler, Bahamalardan zel uakla gelen VIPler vard. Yetenekli bir tehisi ve terapist olarak isim yapmt. nsanlara baar yklerini anlatmad zamanlarda zel muayenehanesinde hasta bakard. Harvard klinik profesrl nvann korumak iin de haftada bir gn gnll olarak psikiyatri asistan doktorlarna gzetmenlik yapyordu.

Tamam dedim, biraz gaddar olabilir. Azck da narsistlii var. Mike kahkaha att. Azck m dedin? Adam, Celticsin 1976 ampiyonasnda Suns yenmesinin ahsi sorumlusu olarak kendisini gryor. Evet, biliyorum, biraz atlak gerekten. Ama bir sr ey reniyorum ondan. Ben sadece dikkatli ol diyorum dedi Mike. ok ey biliyor olabilir ama bence dnyann en harika psikoterapi gzetmeni deil. Kahvesinden bir yudum ald ve E, baka ne var ne yok? dedi. Nasl gidiyor senin durumlar? Bildiin gibi ite Mike. Her ey garip. lgin baz vakalarm oldu. Ayrca

hastalar dinlemede ve onlarla konumada da iyiye gidiyorum. Ama hl bir psikoterapi hastasyla uzun sreli tedavide almadm. alrsam ne yapacam bilecek miyim, ondan da emin deilim. Nasl yani? dedi. Aklm srekli geriye, tp fakltesine gidiyor dedim. Gerek doktor olarak ilk tecrbelerimi dnyorum. Muayene srasnda ya da safra kesesi alrken kendimi hep rol yapyormu gibi hissediyordum, anlyor musun? Kafamdaki doktor imajna uyan birinin roln yapyordum sanki. Psikoterapinin de bende ayn hissi yaratmasndan korkuyorum.

Aramza ho geldin. Benim kendi muayenehanem var, hl zaman zaman kendimi numara yapyormu gibi hissederim, ama tecrbe kazandka o his azalyor. Mike kahvesini bitirdikten sonra saatine bakt. Benim kamam lazm. Sekiz buukta oklu-kiilik hastam geliyor. Karmda kimi bulacam belli olmaz. Ertesi Sal Lochton psikoterapi klinii, grup gzetmenliinde konuma yapacakt. Oraya giden ilk kii bendim ve onu elindeki kk aynaya bakarak san tararken buldum. Niye urayordu bilmiyorum, sa jleden yle sertlemiti ki kprdamyordu bile. Kendimi tutamayp Bu sabah ok

ksnz Dr Lochton dedim. Hastalarn karsnda ne kadar profesyonel grnsen azdr Gary. Onlara sayg duyduunun gstergesidir bu. Ayandaki siyah cilal ayakkablar fark edince, karda giydiim eski psk botlarm gizlemek iin pantolonumun paalarn ekitirdim. Neyse ki kravat takmtm. Asistan doktorlar yava yava konferans odasndaki yerlerini aldlar. Lochton saatine bakt ve konumasna balad. Bugn psikoterapi iin mkemmel hasta kavram zerine konumak istiyorum. Biz bu hastaya ksaca YAVIS diyoruz. YAVIS young (gen), attractive

(ekici), verbal (konukan), insightful (igrl, bilgili) ve wealthy (varlkl) szcklerinin ba harflerinden meydana gelir. Tabii oradaki S Dolar iaretinin yerine geer. Lochton eline tebeir alarak tahtaya $ iareti izdi. O ideal hastasn anlatmaya devam ederken, ben de onun hayal dnyasnda yaadn dnmeye baladm nk biz asistan doktorlar YAVISi neredeyse hi grmyorduk. Kliniimizi ziyaret eden sosyopat, uyuturucu bamls, toplum dna dm kiileri tedavi etmeye alkndk biz. Zengin, akll insanlar sorunlarn deneyimli zel doktorlarla zyordu, psikiyatri ihtisasnn birinci ylndaki doktorlarla, indirimli fiyatlar

karl deil. Lochton konumann sonunda bize klinikte duvar dibine dizili dosya dolaplarna gz atmamz talimatn verdi. Dosyalarda klinie psikoterapik tedavi amacyla bavuran hastalarn ksa deerlendirmeleri vard. Bizden gerek terapiye balayabilmemiz iin eitim amal bir vaka sememizi istedi. Konuma biter bitmez hep birlikte, neredeyse birbirimizi ezerek, dosya dolaplarna hcum ettik. Yaptmzn ne kadar sama olduunun da farkndaydk nk zaten her birimiz haftalardr makul bir vaka bulabilmek iin o dosyalar kartrmakla meguldk. Tipik bir dosyann iinde sadece

hastann genel bilgileri, yani ya, medeni durumu ve bavurma nedeni yazl olduu iin, aslnda dosyalar aratrmann pek bir anlam yoktu. Bir YAVISe denk dp dmediimizi anlamamza yetecek kadar bilgi nadiren dosyada yer alyordu. Hatta sz konusu bir YAVISse deerlendirmeyi yapan asistan doktor zaten hastay kendisine ayrm oluyordu. yi psikoterapi hastas bulmann asl yolu, bakalar tarafndan ynlendirilme veya azdan aza yaylan bilgiydi; tpk harika bir daire bulmakta ya da tanmadnz bir insanla mkemmel bir randevu yaamakta olduu gibi. Ancak ben, tm bunlara ramen o

anm dosyalar arasnda gezinmeyi srdrdm ve birka hafta sonra ilk YAVISimi bulduumu dndm. Sherry Williams otuzlu yalarnda bir ev kadnyd ve banliyde yayordu. niversite bitirmiti, hi tutuklanmam veya psikiyatri kouuna yatrlmamt. Klinie kronik anksiyete ikyetiyle bavurmutu. Lochtonun onaylayacan biliyordum. Hastay aradm ve ilk randevumuzu ayarladm. Birinci yl psikiyatri asistanlar klinikte o gn hangi oda bosa onu kullanmak zorundaydlar. Bense manzaray ksmen engelleyen dosya dolabna ramen dary gren, kk pencereli bir oda bulmay baardm.

Odada ikide bir dizimi arptm kk bir masa, bir sandalye ve hastalar iin de bir kanepe vard. Dhili hatt olan bir telefon ile bir kutu kt mendil de dhil olmak zere, psikoterapi iin gerekli temel her ey vard burada. Sherry Williams ilk grmemizde ofisime dar bir kot, spor ayakkab ve rgl salarla, gen kz grnmnde geldi. Kanepeye oturup bacak bacak stne att, bana bakt ve beklemeye balad. Besbelli sra bendeydi. Ben de buzlar eritmek iin arabayla banliyden kolay gelip gelmediini sordum. Bu soru onu rahatlatt ve konumasn salad. Bilirsiniz u Bostonlu ofrleri, trafik kurallarn

istee bal sanrlar. Ne diyeceimi bilemeden, konuya giri yaptm. Pekl, bana kendinden bahset Sherry. ey, niversitede tantm sevgilimle evliyim. Kocaman elmas yzn gsterdi, Kendisi hl ok yakkldr. Salonu basamakl, inanlmaz gzel taraas olan, yepyeni, muhteem bir evimiz var. Sonra yine susup bir eyler sylememi bekledi. Peki, dedim, kendi kendime, imdi gerek bir terapist ne sorar? O halde nedir seni klinie getiren? Sherry bir an iin durup bana baktktan sonra, Kendimi tedirgin hissetmekten bir trl kurtulamyorum doktor dedi.

Doktor sz stne kkrdamamak iin zor dayandm. Kendimi rol yapyormu gibi hissediyordum. Neyse ki Sherry sze devam etti. Kocam seyahate gittiinde bu his daha da ktlyor ki kocam da i iin ok fazla seyahat ediyor. Artk blge mdrlne terfi etti de Bense kendimi o koca evde yapayalnz hissediyorum. ok skc bir ey. Bazen sinirlerim yle geriliyor ki ev ileriyle bile baedemiyorum. amarlar birikiyor, btn iler kalyor. Duruma baklrsa kayg Sherryde yle etkindi ki onu evde fel ediyordu. Sezgilerim bana daha ilk seansta zihinsel felten sz etmememi syledi. Onun

yerine destekleyici olmaya ve Sherryyi duygular hakknda daha fazla konuturmaya altm. Bu kayg senin iin ok zor olmal dedim, en anlayl sesimle. yle gerekten Dr Small. Sahiden yle. Sherry bacak bacak stne atmaktan vazgeti ve kanepede batankarc denebilecek bir pozisyonda oturmaya balad. Her ey iin endieleniyorum Kocamn ii, ev taksitleri Ki bu ok sama nk taksitimizin ne kadar olduunu bilmiyorum bile. Btn faturalarla Eddie ilgileniyor. Derin bir i ekti ve kk pencerenin nndeki dosya dolabna bakt.

Ne dnyorsun? dedim. Kendimi neden mutlu hissedemediimi anlamyorum. Arkadalarmn hepsi mutlu grnyor. En byk ev benim evim, btn kz arkadalarm Eddieyle evli olduum iin beni kskanyor ama ben hi elenemiyorum. Neyim var? Depresyonda mym acaba? Bunu henz bilmiyordum. Sadece bana tekrar Doktor demedii iin memnundum. Lochtonun tavsiyesini dinleyerek evet/hayr sorularndan kandm ve hastay konumaya zorlayacak ak ulu sorular sormaya devam ettim. Sence neyin var?

Bombo hissediyorum kendimi imde koca bir boluk var sanki Buramda. Kollarn gsne dolad ve batankarc olduuna yemin edebileceim bir hareketle omuzlarn okad. Sherry hikyesine devam ederken iime onun bir eyler saklad hissi dodu. Bana ocuk sahibi olamadn ve Eddienin de kendisinin de bunu dert etmediini sylemiti. kisi de ocuklara pek merakl deildi. Ama bunu syleyi tarz ezber gibiydi. Duymak istediim yan t biliyordu sanki. Bunun zerine onun, acaba gerekten kendisini daha iyi anlamaya alan kaygl, skkn bir ev kadn m, yoksa bir psikoterapi yazs

okuyup hikyesini prova eden bir sosyopat m olduunu dnmeye baladm. Bana evliliinden bahseder misin? dedim. Kocam artk yle ok alyor ki seks yapamayacak kadar yorgun oluyor. ok aryorum, biliyor musunuz? Muzip bir tavrla glmsedi. Benimle flrt ediyormu gibiydi. Ayartmay seven hastalar yazlarda okumutum ama yle birini gerekten karmda grmek ok tuhaf ve rahatszlk vericiydi. Sherry akl kartran bir vakayd ama ben yine de olup bitene dair bir fikir edinmitim. Sherry d grnme ve maddiyata odaklanm

gibiydi; aileden gelen bir serveti olan, baklar buulu bir kocas, yeni ve byk evi, onu kskanan arkadalar Belki de Sherryde narsistik kiilik bozukluu vard; bu rahatszl olan hastalar altta yatan duygusal bir boluu ve gvensizlii doldurabilmek iin yzeysel zevklerin peinde koarlar. Tabii Sherry kocasnn ska tekrarlanan seyahatleri yznden depresyonda da olabilirdi. Flrt davranlar belki de dramatik ve duygusal davranlarla dikkat ekme abasnda olan histriyonik kiilii yanstyordu. Tehis koymak ve tedavi stratejisini belirlemek iin hasta hakknda daha fazla ey bilmem gerekiyordu. Kibarca

sorular sormaya devam ettim ama Sherry ayrntlardan uzak durarak, sk sk yalnz bir ev kadn olarak hissettii kaygya dnd. Bir ara, Biliyorsunuz, psikiyatristim olacaksanz eer, hakknzda daha ok ey bilmeliyim dedi, meydan okurcasna. Ne bilmek istiyorsun? dedim. Nerelisiniz, ka yandasnz, kz arkadanz var m diye hzla sralad. Hastalarn ou psikoterapistlerini merak ederler ama Sherrynin sorular zel hayat ihlal hissi uyandrmt bende. Tm hastalar doktorlarnn mesleki zelliklerini, cretini ve tedavi politikasn bilme hakkna sahiptir ancak

bu standart bilginin tesine gemek, hassas bir konu olabilir ve terapi srecinde engel yaratabilir. Verilecek ahsi bilginin miktar konusunda psikoterapistlerin hemfikir olduu sylenemez. Freud terapistin hasta asndan nfuz edilemez nitelikte olmas gerektiini dnrd. Bu Freudyen yaklam, hastay fantezilerini terapiste yanstmaya tevik eder, terapist de hastann isel yaam iin bir tr ayna ilevi grrd. Oluan yanstmalar ya da aktarmlar zerinden alma sreci, hastann kendisini daha iyi anlamasna yardmc olur, zihinsel semptomlarn azaltrd. Baz klinik tedavi uzmanlar daha

hmanist bir yaklam onaylar ve nerede yaadklar, ka ocuklar olduu gibi ahsi ek bilgileri vermekten kanmazlar. Onlar bu paylamlar hastayla teraptik ittifak arttrmann bir yolu olarak grrler ama bu, hastann sorunlarna baldr. Terapistin kendini amas hasta iin manevi bir yk olabilir ve hasta terapiste ilgi gsterme, kzma veya onu kskanma ihtiyac duyabilir ki bu da iyileme srecine ket vurur. Sherryye yam ve nereli olduumu syleyebilirdim ama kz arkadala ilgili sorusunun izgiyi atn dnmtm. Sezgilerim bana sorulardan herhangi birini yantladm takdirde onu daha fazla soru sormaya tevik edeceimi

syledi. O zaman da iin sonu gelmeyecekti. Bu yzden konuyu deitirmeye karar verdim. Biliyor musun Sherry, terapist hakknda bilgi edinmeyi istemek gayet doaldr ama sana odaklanrsak benim daha ok faydam dokunur. ncinmi gibiydi. yi, yle oynamak istiyorsanz, yle olsun. Beden dili birden batankarc gen kzdan, incinmi kk kza dnt. ocukluun hakknda neler hatrlyorsun Sherry? Bakn, 33 yandaym, Boston Collegedan mezunum, evliyim ve kendimi berbat hissediyorum, tamam m? Anlatacak baka bir ey yok diye,

skkn bir tavrla karlk verdi. Ailenle iyi geinir miydin? Annenle? dedim. Evet. Her ey gayet iyiydi. Anne babann kocan ok sevdiini syledin, deil mi? Bu onu glmsetti. Herkes sever Eddieyi. ok ekici bir insandr. Keke daha ok grebilseydim onu. O zaman srekli byle gergin olmazdm. Konumamzn ilerleyen dakikalarnda rahatlad. Beni affetmiti sanki. Biraz daha evlilii ve kronik kaygs hakknda konutuk. Sonunda seans haftada bir defa bulumamz nererek bitirdim. Bu sayede senin duygularn anlama ve her eyi yoluna koyma frsatn yakalam

oluruz. Nihayet biri beni anlamak istiyor. Teekkrler Dr Small dedi glmseyerek ve gitmek zere ayaa kalkt. El skmak iin elimi tuttu ama yle uzun sre brakmad ki sonunda elimi ekmek zorunda kaldm. Onun farkna varmam gibi grnd, benim iinse rahatszlk verici bir and bu. Ertesi gn Lochtonla gzetmenlik toplantm vard. Lochtonun ofisi hastaneden yoku yukar, ksa ve dik bir yolun sonundaki Beacon Hill binasnn birinci katndayd. Srtmda antayla oraya vardmda nefes nefese kalmtm. Klinikteki uzun mesailerim yznden dar kp yry yapma

motivasyonum yoktu; zellikle de kn. Biraz soluklandktan sonra i hattan Lochtonu aradm. Kendinizi tantn diye, okbilmi bir ses kk kutuyu nlatt. Ben Gary Small. Gzetmenlik toplants iin Dr Lochtona geldim. Kap ald, bekleme odasna girdim. Buras holden dntrlm bir bekleme salonuydu. Tam eski Beacon Hill stilini yanstyordu; lambri kaplamal beyaz duvarlar, ahap demeli zemin, Stickley mobilyalar ve eski New Yorker dergileri. Lochton beni, muhtemelen san jleledii iin, 10 dakika bekletti. Nihayet kap ald. eri gir Gary

dedi Lochton, radyo anonsusu gibi kaln sesiyle. Ahap panelli ofisin duvarlar ereveli diplomalar, dller ve dergi kapaklaryla kaplyd. Raflar tp ve psikiyatri metinleriyle doluydu. Otur ltfen. Teekkrler Dr Lochton dedim ve geip oturdum. Lochton stne robdambr giymiti, elinde de snk bir pipo vard. Hugh Hefnern kilolu, Freudyen bir versiyonu gibiydi. Herman de bana ltfen dedi. O anda aklma Herman Hefner ad geldi ve bir kahkaha atmamak iin kendimi zor tuttum. stifimi bozmadan, Peki efendim demeyi baardm. E, syle bakalm, nasl gidiyor

YAVISin Gary? Srt antamdan tomar tomar notlarm karp baladm. Kendisi 33 yanda, niversite mezunu, Belmontlu bir ev kadn. Ana ikyeti kronik kayg. Denedim ama eskiye ait fazla bilgi vermedi bana. Kocasna k olduunu sylyor fakat srekli iinde bir boluk hissettiinden yaknyor. zellikle de kocas i seyahatine gittiinde Ki adam sk sk da gidiyor. Kocann seyahat ettiini sylediimde Lochtonun yz aydnland. Demek kadn yalnz brakyor, tekrar tekrar. ocuk var m? Kadn ocuk sahibi olamyor, grne baklrsa ikisi de evlat

edinmek istemiyorlar. lgin dedi, derin dncelere dalm halde piposunu yakarken. Sherryyi anlatmaya devam ederken Lochtonun vakayla giderek daha ok ilgilendiini fark ettim. Bu srada piponun duman oday doldurdu, ksrerek elimle duman datmaya altm. Lochton ise bunlarn farkna bile varmad. Bu durumda karmzda eitimli, konukan, uzun sreli iliki kabiliyeti olan, gen bir kadn var. Ama kadn douramyor ve muhtemelen ksrlndan yle utanyor ki hayat bombo, skc ve tatminsiz olduu halde evlat edinmek istemiyor. ne doru

eildi. Psikoterapiyi renmene yardmc olmak bakmndan mkemmel bir vaka. Kocann sk seyahatleri merakm uyandrd benim. Adam uzaktayken kadnn semptomlar ktleiyor Evet, ama adam neden bu kadar ok seyahat ediyor? Kadn kaygsyla baa kmak iin zel hayatnda ne yapyor? Hayatnn erken evrelerindeki bir travma yznden ayrla ve kaybetmeye kar bir duyarll olmal. ocukluundan kanyor olmas da bu dncemi kantlyor. Lochtonun dncesini nasl kantladn anlayamamtm ama erken yataki ayrlklar ve

kaybetmeler konusunda takntl olduunu biliyordum. Onun neredeyse her hastann sorununa getirdii psikodinamik aklama psikolojik kaypt. Erken ocukluk dneminde aileden birinin lm, travmatik bir boanma ya da sevilen bir kediyi yitirme eklinde olabilirdi bu kayp. Onun teorisine gre bu tr ocukluk deneyimleri hastalar hayatlarnn ilerleyen dneminde ayrlklara ve kaybetmeye kar fazlasyla krlgan hale getiriyordu. Lochton ocukluk kayplarnn, kaygdan depresyona, saplantdan takntya, ou psikiyatrik semptomu akladna inanyordu. Sonunda beni Sherryyi ocukluu

hakknda daha fazla konuturmaya tevik etti. Kadnn gemiini irdelemem ve onu haftada iki defa grmem gerektiini syledi. Seanslarn saysn arttrmak aratrmamz younlatracak, kadnn daha abuk almasn salayacakt. Babasyla ilikisini ren dedi. Sherry kkken babas da ok seyahat eder miymi? Belki de ailesini terk etti ve kadn tpk imdiki gibi kendisini yalnz braklm hissetti. Lochtona Sherrynin batankarc davranlarndan sz ettiimde ifadesi tamamen deiti. Ne ekilde flrt ediyordu? dedi. Aslnda flrt etmekten ok, beden diliydi mesele; kanepede kprdan,

bana bak, seans sonunda elimi uzun uzun tutuu Rahatszlk verici dzeydeydi. Lochton sessizce gzlerini bana dikti. En sonunda, Devam et dedi. Tepkisi tuhaft. Benimle hastasymm gibi konuuyordu. Kz arkadanz var m, gibi zel baz sorular sordu. Nasl hissettin kendini o durumda? dedi. Garip hissettim. Sonuta terapi seansndaydk, barda deil. Kiisel sorulara yant verdin mi? Hayr. Onun duygularn konumak zere grtmz syledim, benim zel hayatm deil dedim, savunmaya

gemi gibi grnmemeye alarak. yi etmisin Gary. Peki ama kadnn ayartc davranlarn tetikleyecek bir ey yapm olabilir misin? Kesinlikle hayr, Dr Lochton. Tamamen profesyonel davrandm. Huzursuz olmann eiine gelmitim. Lochton Sherrynin davranlarn grmedii halde batankarann ben olduumu ima ediyordu. Sonra saatine bakt ve Zamanmz doldu dedi. te imdi sahiden hastas gibi davranmt. Gitmek iin ayaa kalktm srada, Biliyorsun Gary, bu kadn gibi bir hasta, terapistinde rahatszlk uyandrabilir. Buna dikkat et ve kadnn

gemiini aratrmaya devam et. Eminim nevrozun ardnda yatan travmay bulacaksn. Lochtonun teorisi biraz zorlama gibi grnse de nerileri dinledim ve Sherryyi haftada iki defa grmeye baladm. Gemii aratrmaya altm ama pek bir yere varamadm. Ayn zamanda batankarc davran olarak grdm ey de giderek artt. Sherry seanslara gelirken ar makyaj yapmaya, ksa etek giymeye, yakasn amaya balad. Ayrca kocasnn ehir dnda olduu zamanlarda giyiminin, dier zamanlara kyasla daha kkrtc olduunu da fark ettim. Bu konuda onunla yzleme fikrini

Lochton ile tarttm ama Lochton durumu grmezden gelmemi, kadnn gemiindeki travmaya odaklanmam syledi. Dorusu rahatladm nk seksi giyim dngsn dile getirdiim takdirde Sherrynin bunu olas batankarc nerilerinin bir reddi olarak alglamasndan ve terapiyi brakmasndan korkuyordum. Gemiin srlarna vakf olma yolundaki sonusuz abalarmla geen bir ayn ardndan Sherry bana fkelendi ve sonunda, Bakn, normal bir ocukluum oldu benim, tamam m? dedi. stismar falan yoktu. Annemle babam hibir yere gitmezdi. Okulda derslerim de iyiydi. Sorularnz rahatsz

ediyor artk beni. Belli ki bu konuda konumasn istiyorsam farkl bir yaklam denemem gerekiyordu. Anlald Sherry. Rahatszlk vermek istemem sana. Teekkrler Dr Small. Gary diyebilir miyim sana? Benim iin sorun deil. Uzun bir sessizlikten sonra sordum: Seni rahatsz eden baka bir ey var m? Gzlerini stme dikti. Aslnda evet. Bir ey itiraf etmek istiyorum. Buyur dedim. Eddie sk seyahat etmeye baladndan beri ben geceleri bir bara gidiyorum dedi. lk balarda sadece bir arkadamla bir kadeh bir ey imek

iin uruyordum ama sonunda tek bama gitmeye baladm. Durdu ve ban baka tarafa evirdi. ok fazla itiinden mi endielisin? dedim. Hayr, konu o deil. Rahatlamak iin bir iki kadeh arap iiyorum sadece. Duraksad, sonra devam etti. Bir gece bir adamla tantm. Birlikte bol bol gldk, elendik, bar kapannca da onu evime gtrdm. Ne hissettin o durumda? dedim. Ertesi sabah uyandmda gitmiti. Kendimi kirlenmi, iren hissettim. araf da pe attm dedi, ban ne eerek. Bara tekrar gittin mi?

lk bata, hayr. Uzak durdum. Ama birka hafta sonra gittim. Az nce anlattklarm itirafmn bir ksmyd. O eyi bir defadan fazla yaptm. Yani kocan ehir dndayken bir bara gidiyorsun ve ilikiler yayorsun, yle mi? dedim, aknlm sesime ve yzme yanstmamaya alarak. liki denemez aslnda, bir gecelik birliktelikler. Her defasnda da ertesi gn kendimi kirlenmi hissediyorum ve kendimden nefret ediyorum. Yani, ne de olsa Eddieyi hl seviyorum. Kendinden nefret etmene neden oluyorsa ve sonradan kendini kirlenmi hissediyorsan, sence neden bara gitmeye devam ediyorsun? dedim.

Sherry bir an iin duraksadktan sonra, Kirlenme konusunu ilk bata pek dnmyorum aslnda. Sadece kendimi skkn ve bolua dm hissediyorum ve biriyle olmak istiyorum. ok garip, seks yaparken bu erkekler beni gerekten seviyormu gibi geliyor bana ama orgazma ulatm anda her ey deiiyor. O yabanc heriflerin yok olup gitmesini istiyorum. rkildi. Eddie bir bilse, lr. Bu durum ne zamandr devam ediyor Sherry? Bilmem, bir yldr sanrm. Ama seni grmeye baladmdan beri her ey ok farkl, Gary. Sen beni gerekten nemsediini gsteren ilk erkeksin. Her

zaman ne hissettiimi bilmek istiyorsun, gzlerinde o bak gryorum. Ne hissettiimi sorarken samimi olduunu biliyorum. Yine kkrtc tavryla glmsedi. Onu nemseyen ilk erkek olduumu sylemesi tuhaft. Ya kocasyla babas? Her ne kadar Sherrynin bu srr aacak kadar bana gvenmesinin bir ilerleme olduunu dnsem de endielenmitim. Davran tehlikeliydi ve evliliini mahvetmekle kalmayp onu fiziksel zarar grme durumuna getirebilirdi. Bu konuda neri almaya ihtiyacm vard Hem de hemen. Bence bunu ikimiz de daha iyi anlamalyz Sherry. Acaba Cuma gn

tekrar konuana kadar bara gitmesen olur mu? Sherrynin glmsemesi seksiliin bir karikatr gibiydi. Senin iin Gary, her eyi yaparm ben. O gnn ilerleyen saatlerinde Lochtonun ofisine gittim. Lochton Sherry ile seansm rendiinde cevher kefetmi gibi oldu. Piposunu tttrerek oday arnlamaya, heyecanla konumaya balad. ocuklukta karlanmayan duygusal ihtiyalarn telafi edebilmek iin cinselliini da vuruyor. ocukken cinsel istrismar yaam olmal. Bu yzden sevilmediini hissediyor ve sevgiyi bu yabanc erkeklerde aryor. Loctona istismar olduuna

inanmadm sylemeye altm ama bir kasrgayla konumaya almak gibi bir eydi bu. Odada dnp duruyor, Sherrynin bu alaltc cinsel eylemlerinin tekrarlanmasnn, bir yetikin tekrarlama zorlanm olduunu sylyordu. Bana ynelik batankarc davran artk mkemmellie ulamt. Klasik bir aktarm gelitiriyordu. Neyse ki Lochton en azndan kadnn batankarc davran hakknda bana inanmt. Nihayet oday arnlamay brakt ve nutuk moduna geti. Aktarm, igr ynelimli psikoterapinin en nemli ynlerinden biridir, dedi. Bu, hastann bir ebeveyne ya da otorite figrne

ynelik duygularn terapiste aktard anlamna geliyordu. Tarafszln ve pein hkmszln koruyabilen terapi srasnda kendi sorunlarn ve duygusal tepkilerini bastran- terapistler, hastann kendine gre bir terapist tepkisi yorumu getirmesine izin verirlerdi. Terapist iin ilikinin gereini vurgulama vakti geldiinde, hasta kendi arptmalarnn farkna varacak ve gemiin arptmalarn hayatndaki dier ilikilere nasl aktardn grecekti. Terapistin yardmyla hasta bu dngnn stesinden gelecek, arptmalarn bir perspektife oturtacak ve hayatna devam edecekti. Aktarm konusundaki nutku anlamtm,

tpk duyduum ilk seferde de anladm gibi. Sherrynin ocukluk dnemindeki kaybetme duygular hakkndaki aklamalar ise akla yatknd. Sherry hl benden bir eyler saklyor olabilirdi. Cuma gnk seanstan nce Sherrynin kendine zarar verici bara gitme davranna odaklanmaya ve onun buna son vermesine yardmc olmaya karar vermitim. Ancak Sherry hayat kadn kyafetleriyle kagelince duraksadm. Dar mini eteiyle glkle oturduktan sonra konumaya balad. aramba gn beni dinlediin ve yaptm eye son vermeme yardmc olduun iin sana teekkr etmek istiyorum Gary. Delilikti

o ve artk senin beni gerekten nemsediini biliyorum. Brakmana memnun oldum. Nasl hissediyorsun kendini? dedim. Bu sorunun cevabn biliyorsun. Bizim kk srrmz o. Aramzda gizli bir espiri varm gibi gz krpt. Ne demek istiyorsun? Hibir ey sylemedi, glmsemekle yetindi. Seninle artk srlar atmz dnyordum Sherry. Psikoterapinin ie yaramas iin bana aklnda ne olduunu anlatmaya almalsn. Sonunda, Ama sen biliyorsun aklmda ne olduunu dedi. Gzlerimin iine her baktnda biliyorsun. antasna

uzand. te geen seansmz iin kk bir teekkr. Umarm sen de benim kadar keyif almsndr. Bana bir hediye uzatt ve bir ey sylememe frsat kalmadan ofisten frlayp gitti. Hediye ok k paketlenmiti. Ne yapacam bilemediim iin paketi atm. inde bir Rolex vard; hem de gereinden. Koarak koridora ktm, asansre baktm ama Sherry oktan gitmiti. Psikoterapinin temel ilkelerinden biri insanlarn duygularn kelimelere dkmelerini salamaktr, eyleme deil. Sherry bu saatle izgiyi amt. Terapide kesinlikle hediye kabul etmemek gibi genel bir kural vardr.

Tavsiye almak iin Lochtonu aradm. O da bana saati geri vermemi ve hastann hediye verme drtsnn altnda neyin yattn aratrmam syledi. Ayrca kadnn mini eteini ve dekoltesini de dert etmememi syledi. Bunlar sadece onun aktarmnn ifadeleriydi. Benimle hibir ilgisi yoktu. Kadnn peine dt kii aslnda babasyd. Sherry bir sonraki seansta ofise krmz bir kokteyl elbisesi ve ona uygun ayakkablarla geldi. Yeni evlenmi, k bir insan gibi sevinliydi. Yerine otururken Rolexin sehpada durduunu grnce ciddileti. Saati ona doru ittirdim. Sherry, terapide baz kurallar vardr. Hediye

kabul edilmez ve fkeyle szm kesti. Saatimi geri mi veriyorsun? yle olsun. Saati alp antasnn iine frlatt. Bu ne cret? Beni batan karan sensin! Neden bahsediyorsun sen? Ah, ltfen ama! Gzlerimin ta iine baktn ve benimle seks yaptn. O seksi bakn yok mu! Tecavznden, delici baklarndan hamile bile kalm olabilirim. Bana hastalar konuurken, ilgi ve anlay belli etmek iin gz temas kurmam ve hastann konumasn blmeden dinlemem retilmiti. Fakat u an aknlktan dilimi yutmutum. Sherry gz temasm cinsel bir saldr

olarak deneyimlemiti. Nevrotik bir ev kadnndan ok daha teydi; delice konuuyordu. nsann gzlerinin iine bakarak onunla seks yapmaktan sz etmesi bana onun nevrotik skntlarn dile getiren kaygl bir kadndan ok, gereklikle ilikisini yitirmi psikotik biri olduunu dndrd. Biraz yavalayalm Sherry dedim, kekeleyerek. Sherry ayaa kalkt, sehpaya doru ilerledi. Gzlerimin iine bakmadan nce dnecektin onu. Ne yapacam ararak ben de ayaa kalktm. O sehpann etrafn dolarken, benim kalbim gmbr gmbr atmaya balamt. Kapya doru gerilemeye

baladm. Yakalayacak myd beni? Sarlacak myd? Deli gibi davranyordu. Seansn kontroln tamamen yitirmitim. Otur yerine Sherry. Konualm bu konuyu. Seans normale dndrme giriimim Sherrynin durumunu daha da ktletirdi. Yz fkeden kpkrmz kesildi. Ne cretle hediyemi geri evirirsin? Yreimden kopmutu o. Seni incitmek istemedim Sherry. Sadece terapide baz kurallar Terapi ha? diye haykrd. Aniden ne atlarak yzme sert bir tokat yaptrd. Tam yeniden tokat ataca srada bileini yakaladm ve Bu kadar

yeter! Bu grme bitmitir dedim. Hzla ofisten karak koridorda yrmeye baladm. Klinik sekreteri neyse ki masasndayd. Ondan Sherryyi kontrol etmesini ve klinikten kana kadar ona elik etmesini istedim. Saklanmak iin baka bir odaya girdikten sonra Sherrynin fkeli admlarla koridorda yrdn duydum. Sarslmtm. Acaba bu acemi psikiyatristlerin hayatnda bir gei treni miydi, yoksa ben devasa bir taktik hatas m yapmtm? Pek ok tehdide ramen o gne dek hibir hastadan dayak yememitim. Bir nceki ay devlet hastanesine sevk ettiim kronik izofreni

hastasnn bana, Bunu sana deteceim, Small. Asla unutmam ben deyiini hatrladm. Fakat nedense o, bu kadar tehditkr grnmemiti gzme. Sherrynin yaptn nceden tahmin edememitim. Kadnn beni kendi ofisimden kovalamasna izin vermitim. imdi onu tedaviye devam edebilecek miydim? Beni yine tokatlamaya kalkar myd? Birine danmaya ihtiyacm vard ama artk Lochtonun yardmc olabileceini dnmyordum. Aslnda kzgndm ona. Tavsiyesini dinlemek beni bu durumlara drmt. Mass Generalda zorlu hastalardan ve durumlardan anlayan pek ok yetenekli terapi gzetmeni vard. Ertesi gn

snrda ve psikotik hastalar konusunda uzmanlam, tecrbeli bir analist ve psikodinamik terapist olan Joe Sandlerdan randevu aldm. Birka seminerine katlm, tarzn beenmitim. Dik kafal rlandal bir barmen ile efkatli Yahudi anne karm bir eydi. Sandler suratma tokad yediimden beri bana aikr grnen eye katld. Sherry Lochtonun da benim de sandmdan ok daha hastayd. rdeliyici psikoterapinin yaratt gerginlikle baedemeyen, snrda psikotik dediimiz bir hastayd. Snrda hastalar, psikolojik durumlar normal kayg ile psikoz arasndaki izgiyi oluturan hastalardr. Stres altndayken

gereklii arptma eilimi gsterirler, sanrlar, halsinasyonlar grrler. Sherrynin gemiini didiklemem ve ahsi sorularna yant vermeyiim onu, gzlerinin iine bakarak onunla seks yapyormuum sanrsna itmiti. Oysa onun irdelenmeye deil, destee ve ilgiye ihtiyac vard. Sandler Sherrynin tbbi gemiini daha yakndan incelememi nerdi. Eski hastane kaytlarna baktmda laboratuar testlerinin normal olduunu ama hi tomografisinin ya da elektroensefalogramnn (EEG) ekilmediini grdm. Kk bir ihtimal de olsa Sherrynin psikozuna ya da erotomanisine katkda bulunan bir beyin

tmr veya nrolojik bir tr problem olabilirdi. Sherrynin yardma ihtiyac olduunu biliyordum. Benimle terapiye devam etmemesi ihtimaline karlk onu sevk edebileceim isimleri aratrdm. Onunla alma konusundaki endieme ramen, aldm yeni nerilerle cesaretlenmitim ve yeniden denemek istiyordum. Bir hafta sonra Sherryyi aradm. Onu geri dnmeye ve olanlar konuma tevik ettim. lk bata ineleyiciydi ama dinlemeye de gnllyd. Ona gerekten yardm etmek istediimi ve bu noktada farkl bir yaklamn anlaml olabileceini syledim. Ama kurallara

uymas gerekiyordu, tokat atmak ya da hediye vermek yoktu. Gemiini o kadar incelememiz gerekmeyeceini, onu terapiye iten asl duygularla, boluk ve yalnzlk duygusuyla ba etmenin yollarn arayacamz anlattm. Ayrca ii biraz ardan alabilir, haftada sadece bir defa buluabilirdik. Sinirlerinin yatmasna yardmc olacak ila tedavisine balayabilmek iin de tp doktorunun ek baz testler yapmasn istedim. Sonunda onu gzlerinin iine bakmayacam konusunda temin ettim ve amacmn rahatszlk vermek olmadn tekrarladm. Sanrm Sherry psikoterapisti olarak yeniden ofr koltuuna getiimi sezdi ve geri

dnmeyi kabul etti. O haftalk terapilere dnd, ben de dk dozlu antipsikotik ila tedavisine baladm. Bu tedavi onun erotize aktarm sanrsn hemen yattrd ve Sherry gardrobunun tonunu da yumuatt. Neden yle yaptm, hi bilmiyorum Dr Small dedi. Eddie ok seyahat ediyor diye ok strese girmitim, siz de sylediklerime ilgi gsteriyor gibiydiniz. Kendini daha iyi hissetmene ok memnun oldum Sherry. O bara giderek ne kadar aptallk ettiime inanamyorum. Eve baltal katil falan getirebilirdim. Sanrm ilalar kaygnla baetmede

sana yardmc olmaya balad dedim. Bu arada Sherrynin tbbi deerlendirme sonular geldi. EEGsinde akak lobu epilepsisine yani akaklarn altndaki bir beyin tmrnn neden olduu, kiilik deiimlerine ve hiperseksaliteye yol aabilen rahatszla dair herhangi bir bulgu yoktu. Sherryde hiperseksalite belirtileri vard ama yaplan tarama, belirtiler iin nrolojik bir aklama olasln ortadan kaldryordu. Mevcut semptomlarn ve Sherrynin Lochton tarafndan nerilen igr ynelimli psikoterapiye verdii olumsuz tepkinin en iyi aklamas, nihayetinde snrda kiilik bozukluu tans oldu.

Sherry destekleyici psikoterapi ve ilal tedavi takibi iin beni haftada bir grmeye devam etti. Genel olarak artk daha az kayglyd ve gereklie daha hkim gibiydi. Kocas uzun bir i seyahatine gittii zaman antipsikotik ilacn dozunu arttryordum, bylece Sherry eski bar ziyaretlerine dn yapmyordu Tabii bildiim kadaryla. Aslnda yle iyi bir gelime kaydetmiti ki biraz gemiini irdelemeye bile balamtm. Anne babasnn Sherry 12 yandayken ayrldn rendim. Lochton erken ya travmas konusunda ksmen haklyd. Ne var ki Sherry bir sonraki seansa mini etek ve topuklu ayakkabyla gelince hemen gemii

irdelemeyi braktm ve ona hlihazrdaki kayg ve korkularyla baetmede yardmc olmaya odaklandm. Benimle bir yl daha sren terapinin ardndan Sherry banliyde, kendisine daha yakn birine gitmeye balad. Onun gidiini grmek beni bir yandan zd nk terapi nihayet artk iyi gidiyordu ve hayat nispeten istikrara kavumutu. Ama bir yandan da rahatlamtm. O tokad hibir zaman unutmadm ve atacam kck bir yanl admn onu gereklikten psikotik sanrya srkleyebileceinden daima korktum. imdi anlyorum ki Sherry ile alma konusunda beni en ok rahatsz eden ey, ilk tehisimin doruluktan o kadar uzak

olmas, gzetmenimin de duruma hkim olamamasyd. Haftalar boyu kck bir odada tandm sandm biriyle oturmutum ve o insan sonunda bambaka biri kmt; davranlar kestirilemeyen, ciddi anlamda rahatsz ve potansiyel olarak tehlikeli bir kadn. Genel olarak bana yanl geldii halde, Lochtonun neri ve talimatlarn yerine getirmitim. Seksi bak olay bana terapist olarak kendi sezgilerime gvenme konusunda ok ey retti. Loch Ness Canavar sonunda ksmen hakl kt ama gzetmen olarak onu braktktan sonra anladm ki kimse kusursuz deildi; nlleri ve politikaclar tedavi eden

bilmi profesrler bile Sherrynin suratma att tokat canm yakmt ama gzmdeki perdeyi de kaldrmt ve ben ilk defa kendimi gerek bir psikiyatrist gibi hissetmeye balamtm.
1 ABDde akademik onur topluluu. (.N.)

KNC BLM
KAFA ST DURAN IPLAK KIZ 1979 Bahar

PSKYATR BLM ASSTAN DOKTORLARININ KAHVE ODASINDA zdm bulmacann ortalarna gelmitim. O gnk uzman doktor Mike Piercet ve imdi dar kmak zereydi. Bense 11 saattir grev bandaydm ve daha 13 saatim vard. O

srada hoparlrden tandk bir anons duyduk: Psikiyatri alt nolu odaya. Gvenlik grevlileri yeni gelen birini zellikle takn grdklerinde hastay hemen 6 Nolu odaya alrlard. Delimen hasta buraya kapatlarak gzetim altnda tutulurdu. Alt numaral oda. Sra sende Small dedi Mike. Ah, en sevdiim ey dedim. Alt numaral odann berbat bir ey olduunu dnyor olabilirsin ama inan bana Gerekten de yle dedi Mike alayc bir glmsemeyle. Yok canm, ocuk oyunca benim iin dedim, bir yandan evhama kaplarak.

Merak etme, seni beklemeyiz dedi Mike, arkamdan. Acil odasna girdiim srada birka hemire telala yanmdan geti. Koridordaki sedyelerden birinde alayan bir ocuun bandajn saran cerrahi asistannn yanndan getim. Bir baka doktor bararak acil destek arabas istedi. Acil servis ise inleyen hastalardan, hemirelerden ve asistan doktorlara emirler yadran grevli doktorlardan oluan bir kakafoniydi. te size tipik bir aramba akam. Kalbim kt kt atmaya balad. Bu yeni hastayla tanmaya hevesliydim ama bir yandan da korkuyordum. 6 Nolu oda bazen rktcyd, hemen her zaman

zorluydu ve hibir zaman skc deildi. 6 Nolu oda ars her anlama gelebilirdi; cebinde kebap ii saklayan ajite bir izofrenik katil, bir ie Valium gizleyen intihara meyilli bir bipolar veya ekilme yaayan ve stnze kusmak zere olan bir eroin bamls Tp eitimindeki talihsiz ama geleneksel bir gei treni yznden en az deneyimli doktorlar -rnein ben- en zorlu ve mcadelesi g hastalarla boumak zorundayd. mknsz gibi grnen durumlarla baa kabilmek iin ben genelde kitap bilgime bavurur, hastalar resmi ve klinik bir tarzda tedavi etmeye ynelirdim. Freud olsa hastalarma

yardm etmek isteme ama zarar vermek istememe ynndeki kaygmla baetmede entelektalizmi bir savunma mekanizmas olarak kullandm sylerdi. Ne de olsa her doktor gibi beni de muazzam bir bilgiyi basit bir tanya ve tedavi planna dntrmek gibi gz korkutucu bir grev bekliyordu. O gnlerde hangi savunma mekanizmasn kullanrsam kullanaym, arada bir insancl tarafm ortaya kveriyordu ve sanrm hastalarma en ok faydas dokunan anlar da bu empati anlaryd. Kariyerimin ilerleyen safhalarnda daha ok deneyim ve zgven kazandka hastalarm dinleme ve anlama konusunda daha iyi bir noktaya geldim.

6 Nolu odann dndaki hemire blmne vardmda yle gergin ve telalydm ki bahemire Judy Nelson alnm silmem iin bana bir peete uzatt. Judy 12 yldr acil servis hemirelii yapyordu ve benim gibi yzlerce aylak asistan doktorun 6 Nolu oda ile mcadele ediine tanklk etmiti. 30lu yalarnda, boanm ve ok ho bir kadnd. Genel holuun ve alaycln mkemmel bir dengesine sahipti. Ondan ayrlan insan tam bir ahmakt. Judy hasta takip izelgesini uzatt. Kadnn kimlii belirsiz, 20li yalarnda. Polisler onu North Endde kendi kendine anlamszca konuurken

bulup getirmi. Aklmda olsun da oralarda anlamszca konumayaym bundan sonra. Judynin kaytsz tavr beni rahatlatt, izelgeye gz attm. Polisler hastay perian halde Bostonun North End sokaklarn arnlarken bulmulard. Bulunduu yer hastaneye yakn bir talyan mahallesiydi. Acil servis grevlileri kadnn ambulans yolculuu srasnda srekli lklar attn ve giysilerini ekitirdiini not dmlerdi. Kadn lklarn arasnda ok terlediini sylyordu, oysa darda scaklk drt derecelerdeydi. Acil grevlileri hastay ksa bir muayeneden geirmi, ajite ve srad

davranlarnn dnda anormal bir ey grememilerdi. Koridoru geerek 6 Nolu odaya geldim. Dier acil muayene odalarndan farkl olarak bu odann kapsnda, psikiyatri hastalarn ieri girmeden kontrol edebilmek iin kaydrlarak alan ahap bir panel vard. Paneli atm ve 19-20 yalarnda minyon bir kzn rlplak kafa st durduunu grdm. Grdm manzaray idrak etmem bir dakika kadar srd. Gleyim mi, kaaym m bilemedim. Paneli kapamadan nce kzn aslnda gayet iyi dengede durduunu fark ettim. Arkam dnp grdklerimi anlamaya alarak, koridordaki sedyelere ve hastalara

bakmaya baladm. yi misiniz Dr Small? dedi Judy. yiyim. Sadece ieri girmeden nce izelgedeki bir eyi kontrol etmek istiyorum. Ama iyi deildim. plak amuda kalkmak ne demekti? Davrann, benim anlayamadm psikolojik bir nemi mi vard? Kz bir ey anlatmaya m alyordu yoksa tamamen akln m karmt? Judy her ihtimale kar buraya birka gvenlik grevlisi arabilir misin? Hasta iin de bir nlk getiriver ltfen. Tekrar kk pencereyi atm. Hasta hl kafa st duruyor, yznde bo bir ifadeyle kapya bakyordu. Merhaba.

Benim adm Dr Small. Bu gece grevli psikiyatrist benim. Tepki yok. Beni duyuyor musun? eri girip sana birka soru sormak istiyorum dedim. Yine tepki yok. Tamam, kabul, ieri girmeye korkuyordum. Judy de olanlar izliyordu. Kimlii belirsiz hastann bu tuhaf davranlar, her an her eyin olabileceini gsteriyordu. rnein, aniden saldrganlaabilirdi. Bir an iin gzmde ne doru atlp beni bomaya alt canland. Ancak plakl da ona savunmasz bir hava veriyordu. Hastayla konumalydm ama nce ieri girmem gerekiyordu.

Birka derin nefes alp sakinletim ve bazen hastaya kontroln karsndaki grevlide olduunu gstermenin, abartl bir sahne yaanmasn engellediini hatrladm. Judy sonunda bir nlkle ve yannda iki gvenlik grevlisiyle geldi; Joe ve Carl. kisi de asistan doktorlarla dalga gemeye, bizi zorda brakmaya baylan Bostonlu adamlard. Hastalar kontrolden karsa onlarn yanmzda olmas bize kendimizi gvende hissettiriyordu. Kapdaki kk pencereden ieri seslendim. Ben imdi bir hemire ve grevlilerimizle ieri geliyorum. Kafa st durmay brakman istiyorum senden. Kz hi kprdamad. Odann

bir kesine att kirli, yrtk giysileri fark ettim. Sedyenin stne bir hastane nl koyacaz. stersen kendin giyersin, istersen hemire yardm eder. Ne yapaca kestirilemeyen psikotik hastalara seenekler sunmann kimi zaman onlar halsinasyonlarndan ve sanrlarndan kopardn, genel olarak onlar daha mantkl olmaya ynlendirdiini renmitim. Kimlii belirsiz hasta tepe st bo bo bakmay srdrrken, ekibimiz yava yava odaya girdi. eride sadece tekerlekli bir oturak ve metal bir sandalye vard. Judy ba ekerek nl sedyenin stne koydu. Carl ile Joe

keleri tuttular. Ben de ak kapnn nnde durdum. Her ne kadar o srada amacm hastann odadan frlayp gitmesini nlemektiyse de geri dnp baktmda bir yandan da bilinaltnda kendime bir ka imkn saladm fark ediyorum. Saysal stnlk taktii ie yaram gibiydi. Judy hastann yanna gitti ve bir jimnastikiye asistanlk eder gibi nazike hastann dorulmasna yardmc oldu. Kzn giyinmesine yardm ederken de ksk sesle konuarak, Byle gzel sar buklelerin olduu iin ok anslsn dedi. Ardndan isimsiz bayan sedyeye gtrd ve Otur bakalm tatlm, rahat et dedi.

Ben de sandalyeyi ekerek biraz hastay gzlemledim. Sa mat ve kirliydi, ayak bileinde de bir kelebek dvmesi vard. Bana ismini syler misin? Yant alamaynca devam ettim. Buraya nasl geldiini biliyor musun? Kz ierisinin ne kadar scak olduuyla ilgili bir eyler mrldand. Haklsn, scak buras dedim. Bir vantilatr getirtmemi ister misin? Bo bak ve sessizlik. Aramam istediin biri var m? Hasta bir an iin seirince sonunda gerek bir eyler syleyecek sandm ama yine bir ey olmad. Joe ile Carl besbelli bo abalarmla baya eleniyorlard ama kahkahalarn

bastrmay baardlar. Judyye bakmaya cesaret bile edemiyordum. Sinirlenmeye balamtm dorusu. Hastaya yardmc olmaya alyordum ben, hastane grevlilerini elendirmeye deil. Kz konuturmaya ynelik bitmek bilmez karlksz giriimlerimin sonunda fiziksel muayeneye baladm ve nabzna bakmak iin hastann bileini tutup kaldrdm. Eli nemliydi. Dizlerini ve ayak bileklerini kontrol ettiimde derin tendon reflekslerinin normal olduunu grdm. Hasta kol ve bacak gcn lmeme pek yardmc olmad ama sonuta onda hafif yksek bir kalp hz ile dk bir ate dnda fiziksel bir sorun gremedim.

O gne dek yzlerce muayene yapmtm ama hibiri bunun kadar garip deildi. Hastane grevlilerinin karsnda almam yetmiyormu gibi, hastamn akl da baka yerdeydi. Kz benimle yrtemediim iin yryn gzden geiremedim. Yapabilsem bu muayene eitli beyin problemlerini ortaya karabilirdi -yana ak admlar hidrosefalus, ayak srme Parkinson belirtisi olabilirdi- ama hastann nrolojik olarak kafa st durmada hibir sorunu olmadn biliyordum. Onun gereklikten kopuk olduunu anlamtm ama tan konusunda afallam durumdaydm. nsanlar pek ok nedenden dolay

gereklikle balantlarn yitirebilirler. Bazen iddetli depresyon, stres ya da travma insan ulara itebilir ve kii bakalarnn delilik gibi grd arptlm bir zihinsel duruma ka yapabilir. Ancak psikoz gibi zihinsel semptomlarn son kertede fiziksel bir nedeni vardr. Aslnda pek ok tbbi aciliyet kendini ilk etapta sadece zihinsel rahatszlk belirtileriyle gsterir; hezeyan, akl karkl, depresyon, kayg, psikoz veya panik atak. Psikolojik semptomlarn eitli fiziksel nedenlerini hatrlayabilmek iin yaygn olanlardan kendime bir ksaltma oluturmutum; WHHIMP. Harflerin her

biri hezeyann tbbi nedenlerinden birinin ba harfiydi: W kronik alkol kullanmndan doan beyin hasar Wernicke ensefalopatisiydi. Hler hipersensitif (ar hassas) krizin (ar yksek tansiyonun beyne kan aknda akut de neden olmas) ve kan ekerindeki dengesizlikten doan hipogliseminin ba harfleriydi. I ise inme, tmr ve kanama gibi intrakraniyal (kafa ii) lezyonlar olabileceini hat rl at yordu. M menenjitin ba harfiydi, bu da beyin ve beyni saran zarn enfeksiyonlaryla ilgiliydi. P ise zehirleri temsil ediyordu ki bu da elence amal uyuturucu kullanmas muhtemel bir gen iin, elbette ki

listenin ban eken olaslklardan biriydi. simsiz hasta aniden ksrnce hepimiz sradk. Kz imdi dosdoru bana bakyordu ama hl konumuyordu. aret parmam tam nnde soldan saa hareket ettirdim ama gzyle takip etmedi. Gzlerinin hemen nnde parmam aklattm, hibir tepki vermedi. Aniden el rptmda rkt ve gz krpt, bylece tepki alm oldum. Beyin tmr veya i kanama olasln ortadan kaldrmak iin tomografi istedim. Kzn hafif atei enfeksiyona iaret ediyor olabilirdi ama menenjitin tipik belirtisi olan boyundaki sertlik yoktu.

Hastann scaktan ikyeti ve plakl, ar aktif tiroit kaynakl scak toleransszlnn belirtisi olabilirdi. Kan testleriyle bunu da ihtimaller arasndan eleyebilirdik. Toksikolojik tarama iin idrar numunesine ihtiyacmz vard ama bu kzn bir kaba idrarn yapmas imknszd. Kateter balamak gerekiyordu. Judy hastay iki gvenlik grevlisi tarafndan tutulmann utancndan kurtarmak iin biz erkekleri odadan kard ve kateter iin iki kadn asistan doktordan yardm istedi. Ayrca hastada anemi, tiroit bozukluu ya da zihinsel durumu deitirebilecek baka bir kimyasal dengesizlik olmadn garantiye alacak laboratuar testleri iin

de kan ald. Bense laboratuar sonularn beklerken bir kez daha konumay denemeye karar verdim. Grevlilerle birlikte yeniden 6 nolu odaya girdik. Joe ile Carln gayretlerimin yine suya dtn grmek iin can attn hissedebiliyordum. Hastaya daha az resmi davranmaya altm ve portakal suyu ikram ettim. Kz sonunda bana tepki verir gibi oldu. Barda almak iin elini ar ar kaldrd. nce kk bir yudum ald sonra barda kafaya dikti. ok susamsn galiba dedim. Grevliler yine karlksz sorular duymay bekleyerek byk altndan gldler ama hastann tavr deiiyor

gibiydi. Bo baklarnn yerini imdi aratran baklar almt. nce odaya gz gezdirdi, vcudu gerginleti, kalar atld. Bir yerlere doru gidiyormuuz gibi hissettiim iin gayr resmi tonla konumam srdrdm. Belki artk konuabiliriz, ne dersin? simsiz bayan aniden yerinden frlad ve stndeki giysi eksikliinin farkna vard. nl skca vcuduna dolayarak, Neredeyim ben? Sen kimsin? Neler oluyor? dedi. Ekibi etkilediimi hissedebiliyordum. O anda basiretli, ylmaz, zamanlamas mkemmel mlakat becerimle bu inat plak kadn vakasn zdm iin

gururlanmalydm. Psikiyatrist olarak oynadm rol srasnda sylemi olduum bir eyin, bu sanrl, sessiz kadn normal bir insan gibi konuturmu olmasndan gurur duymalydm. Elbette okula gitmi, kitaplar okumu, snavlardan baaryla gemitim ama imdi gerek dnyada doktoru oynuyordum ve bir hastay gerekten dzeltmitim. Ne yazk ki sylediklerimden hangisinin ie yaradn bilmiyordum. Hasta barda uzatp, Daha dedi. O anda kz konuturan eyin sylediim deil, yaptm bir ey; daha ak sylemek gerekirse portakal suyu olduunu anladm. Verdiim bir bardak

portakal suyu kzn tuhaf davranna neden olan eyin anahtaryd. Kan ekeri den hasta, akut hipoglisemi yayordu. Hastann hastane gmleinin kklnden rahatsz olduunu fark edince Judyden doktor nl getirmesini istedim. Judy kzn giyinmesine yardm ederken gvenlik grevlileriyle odadan ktm. Elimde bir bardak daha portakal suyuyla geri dndm ve hasta onu ierken ben de sedyenin yanndaki sandalyeye oturdum. Hastamz imdi daha sakindi. Ona bir kez daha admn Dr Small olduunu syledim ve kendisiyle ilgili sorular sordum. smi Katie Genaroydu. 19 yandayd ve ailesinin North Endde

ilettii pastanenin zerindeki evlerinde yayordu. Bir yandan yar zamanl garsonluk yapyor, bir yandan da oyunculuk dersleri alarak, rol verildiinde sahneye kyordu. Sanrnn nedenini daha iyi anlamak iin sohbeti uzattm. Katie, tbbi bir hastaln var m? dedim. Neden sordunuz? nk bu akam hastaneye getirildiinde hezeyan iindeydin. Sokaklarda anlamszca konuarak dolanyordun ve az nce portakal suyunu itiinde kendine gelebildin. Th. u aptal diyabetim yznden yine. Muhtemelen inslin inemi yapmadan nce yeterli kahvalt

etmedim. Daha nce de oldu mu bu yani? Bir iki defa. nslinimi her zaman doru alamyorum, o yzden ara sra bam dnyor, terliyorum dedi. Ne zamandr var diyabetin? Bir yl kadar nce rendim. Diyabetiklerin vcudu yeterince inslin retemez. nslin kandan ekeri alarak enerji iin hcrelere gnderen doal bir vcut hormonudur. nsan bir yemekten sonra yeterli miktarda eker veya karbonhidrat sindirmeden kendisine gereinden fazla inslin enjekte ederse kanndaki glikoz dzeyi aniden de geebilir. eker beynin ana enerji kayna olduundan, beyin

eker seviyesinin dmesi Katieyi amnezi odakl bir sanrya srklemiti. Portakal suyu ise durumu annda dzeltmi, onu yeniden normal hale getirmiti. Byk bir psikiyatrik baar deildi benimkisi ama hastaya doru tedavi uygulamtm; o srada bunu bilmesem bile rendiimde ok ardm nk ben oldum olas salk delisiyimdir. Salk delisi olmak iyi bir ey ama kan ekeri seviyeni yakndan takip etmezsen diyabetik semptomlarn kontrol altna almana hibir yarar olmaz. Atele oynuyorsun Katie, dikkat etmezsen lebilirsin. Annem gibi konutunuz. O da beni

srekli oyunculuk iin ince kalabilmek adna inslinimle oynamakla suluyor. Samalk. Kzn ok ince olduunu fark edince annenin syledii eyin gerekten samalk olup olmadn merak ettim. Ebeveynin gibi konumak istemem dorusu. Sadece diyabet konusundaki dorular bildiinden emin olmak istedim. Bu hastalk senin yanda baladnda genelde kaltsal olarak aktarlm oluyor dedim. Halamn 40l yalarnda diyabeti kt ama o ar kiloluydu ve babamn pastanesinde alyordu. Judy Katieye getirdii sandvile ieri girdi ve bana da laboratuar sonularn

uzatt. Tahmin ettiim gibi Katienin kandaki glikoz seviyesi krk beti; normalin hayli altnda. Katie seni Judyle tantraym. Geldiinde seninle o ilgilendi. Judy hastamz Katie Genaro. Ailesiyle birlikte North Endde yayor. Genarosu bilir misin? Onlarn aile pastanesi. nanmyorum dedi Judy, kendinden geercesine. Babann biskottileri benim sonum olacak, biliyor musun? Giysiler ve her ey iin ok teekkr ederim. Deli gibi davrandysam zr dilerim. Hi nemli deil hayatm. Doru yere geldin. Bir ihtiyacn olursa ben hemen

dardaym. Judynin Genaros ile ilgili imay anlayp Katienin ailesiyle temasa geeceini umuyordum. Aile muhtemelen kzlarn merak etmiti ve gelip alacakt. Katie, buraya ilk geldiimde sen kafa st duruyordun. Kz daha fazla utandrmamak iin plaklktan sz etmedim. Katie gld. Aman Tanrm, yoga dersi alyorum da, bazen gevemek iin amuda kalkyorum. Katie sandviini yemeye balad, ben de notlarm yazmak zere koridora ktm. Kzn amuda kalkma hareketinin psikolojik bir nemi yok gibi grnyordu. Hastann diyabet

konusunda endokrinolog ve beslenme uzman ile de grmesi gerektiini dnyordum. Judy, Bay ve Bayan Genaronun yola ktklarn syledi. 10 dakika kadar sonra Katieyi yeniden kontrol ettim. Elleriyle yzn rtm, sedyede dinleniyordu. Neyin var Katie? dedim. Gzyalarn sildi. Hayatm tam bir felaket. u diyabet olayyla bir trl baa kamyorum. Aktris olup oyunculuk derslerimin parasn kendim demeye alyorum ama annemi hibir zaman memnun edemiyorum. Nasl yani? dedim. Bu gece olanlar onu yine hayalkrklna uratacak. Zaten baka

bir ie yaradm da yok dedi. Anneme gre aktris olmak samalk; niversiteden kamak ve hayat boyu garson olmak iin bir mazeret. Aslnda ok komik nk eskiden kendisi de oyuncuymu. ar cihazma yine acil durum ars geldi. Katienin basit bir acil servis hastasndan ok daha karmak bir vaka olduunu grebiliyordum. Fakat iime devam etmek istiyordum. Sonuta portakal suyu zaferini elde etmitim ve orada kalmaya devam ettiim takdirde Katienin ailevi ve tbbi sorunlarna taklp kalacaktm. Bir yandan frsatm varken ekilmek istiyordum nk Katienin dier

sorunlar iin psikiyatrik adan bir kahraman olabileceimden emin deildim. Hem kahve odasnda anlatacak gzel bir hikyem de vard artk. Ama bir yandan biliyordum ki daha iyi bir psikiyatr olabilmek iin kalp bu zorlukla yzlemeliydim. Bu yzden de kap gitmek yerine ar cihazm susturdum ve Annenin kariyerini desteklememesi seni ok zyordur herhalde dedim. Szlerim gzya selini iyice coturdu. Katieye bir mendil uzatp bir sre alamasn bekledim. Doru sylyorsunuz Dr Small. Gerekten ok zyor. Kimse anlamyor bunu.

Katie, bence duygularn hakknda konuabilecein biri olursa senin iin iyi olur. stersen bu hafta grelim seninle. Dnr msn byle bir eyi? Katie evet anlamnda ban sallad, o srada kap ardna kadar ald. 40l yalarnda bir kadn ile kocas telala ieri girdiler. Katie, nasl merak ettik seni! Nereye gittin, bana neler geldi bilemedik. Bayan Genaro kollarn, skkn ve rahatsz grnen kznn boynuna dolad. Anne, iyiyim ben. nslinimle ilgili bir sorunum oldu yine. Seni Dr Smallla tantraym. Kendisi bana neler olduunu buldu Bundan sonra psikiyatristim olacak benim.

Ne? dedi Katienin annesi. Psikiyatriste ihtiyacn yok ki senin. Deli falan deilsin. Bayan Genaro bana bakt. Neler oluyor? Katienin ne ii var burada? Cevap vermekte tereddt ettim. Katie ile daha yeni doktor/hasta ilikisi kurmutum ve hastamn bana sylediklerinin gizli kalacan bilmesini istiyordum. te yandan, ortada tbbi olarak acil bir durum vard ve aile de belli ki endieliydi. Ben seeneklerimi gzden geirirken Katie yardmma yetiti. Glukozum ok dt iin buradaym. Bay Genaro ilk defa konutu. Ama

hayatm, yine acil odasndasn? Kahvaltda az yemiim, biraz kafa karkl yaamm, bu yzden de Dr Smallu armlar. imdi iyiyim ama Annesi tatmin olmamt. Ama niye kimse beni aramad? Aradk Bayan Genaro, ilk frsatta aradk dedim. Eh, yeterince vakitli aramamsnz. Dava etmem lazm bu hastaneyi. Katieye dnd. Sen de cezalsn kk hanm. Belli ki ayn anda hem inslininle hem de aptal garsonluk iinle baedemiyorsun. Katie annesinin eletirisi zerine gerginleti. Bana ceza veremezsin anne.

20 yana geldim artk. Benim atmn altnda yaadn srece ne istersem onu yaparm. Bak hayatm dedi Bay Genaro karsna, Katieyi bulduk, kimseye bir ey olmam. Gel imdi eve gidelim, gerisine yarn bakarz. Katieye kartvizitimi verdim, annesi Katieye getirdii kyafetleri giydirirken ben Bay Genaro ile 6 Nolu odadan ktm. Bay Genaro darda bana yardmm iin teekkr etti. Bense acil servisten ayrlmadan nce Judynin Katieye diyabetle ilgili gerekli bilgileri vermesini saladm. Kahve odasna dnerken acil servisin artk sakin olduunu fark ettim.

Yorgunluktan bitap dtm iin kanepeye uzanp biraz gzlerimi dinlendirmeye karar verdim. Small. Uyan. Berbat grnyorsun. Sabah olmutu ve Mike az nce hastaneye gelmiti. Btn gece kanepede uyuyakalmtm ve bir sonraki mesaim balamak zereydi. Saat ka? dedim. Saat du saati. ren durumdasn. Mike bana bir bardak kahve uzatt, kahveyi alp du yapmak ve stm deitirmek zere asistan doktorlar odasna gittim. Gnn geri kalannda nbetle geen her gecenin ertesi yakama yapan kronik yorgunlukla mcadele ettim. Hareket ettiim srece sorun yoktu

ama uzun uzun oturursam gzkapaklarm ak tutmaya kendimi zorlamam gerekiyordu aksi takdirde uyuyakalyordum. Gnmzde artk asistan doktorlarn hastalarla ilgilenirken bu derece yorgunluk yaamasn nlemek iin nbet saatleri snrlandrld. Aklm srekli Katie Genaronun acil servisteki srad haline gidiyordu. Kzn urat duygusal sorunlar olduka karmakt. Ona gerek anlamda yardm edebilecek kadar tecrbeli olduumdan emin deildim. CUMA GN AYAKTA TEDAV GREN hastalara baktm gnd ve

leden sonra Katie ile randevum vard. Sonunda hasta bakmam iin bana ayrlan zel bir ofise terfi etmitim. Odann penceresi olmasa da ieride eski yzl bir koltuk, iki metal sandalye, kk bir sehpa ve masa, telefon, mendil kutusu gibi dier gerekli eyalar vard. Ortama resmi bir grnt katabilmek iin duvara birka diploma astm, masamn arkasndaki raflara birka psikiyatri kitab yerletirdim. O gne dek birka psikiyatri vakasyla almtm ama hi tanmadm insanlarn gvenini kazanmak ve 50 dakikalk seanslar iinde en gizli srlarn dkmelerini salamaya almak bana hl tuhaf geliyordu. Ne

diyeceimi bilemediim zamanlarda bavurabilmek iin elimde bir kopya kd olsa, diye dndm bile oluyordu. Klinik sekreteri telefonumu aldrarak Katienin geldiini haber verdi, ben de onu karlamak zere dar ktm. Katie bir kot, bir sveter giymiti ve oyuncu olmaya alan herhangi gzel, sarn, 19 yanda bir kz gibi grnyordu. Kk ofisime geip oturduk, Katie konumaya balad. Nasl yapyoruz imdi? Grdm kadaryla kanepe falan yok. Ben burada oturup konuuyorum, siz de not mu alyorsunuz? Yoksa siz mi bana sorular soruyorsunuz?

Temel olarak senin duygularn hakknda konuuyoruz ve hayatnda neler olup bittiini tartyoruz. Tamam dedi. Ee, kan ekerin ne durumda? dedim. yi. Yakndan ilgileniyorum ama annem geen gece olanlar konusunda drdr kesmiyor bir trl. i yzme gzme bulatrmm, neredeyse lyormuum... Hatta tm bunlar dikkat ekmek iin yaptm bile dnyor. Eh, birka defa acile gelmisin ama dedim. Hepsi kazayd onlarn. Dikkat ekmeye falan almyordum. alsam bile fark etmezdi zaten. Nasl yani? dedim.

Hayatm boyunca annemi memnun etmeye altm ben. Kkken pastanede ona yardm ettim, btn derslerimden tam not aldm, haftada iki defa dans dersi aldm ama annem bunlar fark etmedi bile. Ona oyuncu olmak istediimi sylediimde benim adma mutlu olur diye dnmtm. Ne oldu peki? Sinir krizi geirdi. niversiteye gitmeyip doru drst bir ie girmediim iin hayatm mahvettiimi syledi. Ama annen de eskiden oyuncu deil miydi? Evet, ama babamla evlenip hamile kalnca brakm. imdi pastanede alyor. Hi mutlu deil.

Olabilir Katie ama isteyerek ya da istemeyerek diyabetine dikkat etmediin zamanlarda annenin tepesini attrdn kesin. Yani kastl olarak yaptm m sylyorsunuz? dedi. Hayr, ama bazen kaza olduunu dndmz eyler yaparz, oysa onlar bir amaca hizmet eder. yi de acile dmek berbat bir ey dedi Katie. Doru ama annenin dikkatini ektii kesin. Katie cevap vermeyince ben devam ettim. Annen kariyerini desteklemediinde neler hissediyorsun? Kzyorum, yanl anlaldm dnyorum Annem diyor ki ben de

tpk onun gibi oyunculukta baarszla uramaya mahkmmuum ve o beni ac ekmekten, reddedilmekten korumaya alyormu. Belki onun tecrbesi yleydi ve kendince seni korumaya alyor. Katie, Nasl yani? Ona m alyorsunuz siz? Hayat benim hayatm. Annem bunu gremiyor bir trl. Bence kariyerimi kskanyor diye bana kt. Onun aniden sinirleniine arm, son yorumumu onu desteklemediim eklinde anladn fark etmitim. Hemen aklma hayali kopya kdm getirdim. Neden seni kskandn dnyorsun? Bu soru onu bana dndrm gibiydi.

Derin bir nefes ald ve Geen yl Colonial Theatrede byk bir oyunda rol almtm. Bram Stokern Draculasn sahneliyorduk. Benim rolm kkt ama tiyatro byk bir tiyatroydu ve ben de ok heyecanlydm. Al gecesi iin annemle babama da bilet aldm. Ne gzel dedim. Evet ama Katienin yzne zgn bir ifade geldi, ban baka tarafa evirdi. Ama ne, Katie? Sahneye ktmda babamn yanndaki koltuun bo olduunu grdm. Annem gya ba ard iin gelememi. Katie alamaya balad,

ben de mendil kutusunu ona doru ittirdim. Baarya yakn bir ey sergilememi bile grmeye dayanamad. Burnunu sildi, boazn temizledi. Belki de gerekten onun dikkatini ekmek iin diyabetime bo veriyorumdur, kim bilir? Bir yerlere varyormuuz gibi hissettim ama hangi ynde ilerlemek gerektiinden emin deildim. Burada scak nokta Katienin annesiyle ilikisiydi, benim de aklma bir fikir geldi. Seanslarmzdan birine annen de katlsn ister misin? Geleceini sanmam. Ona gre akl doktorlar psikopatlar iindir. Dnceye dalarak duraksad. Ama biliyor musunuz bu hi de fena bir fikir

deil. Onun benden ok ihtiyac var terapiye. Ben size haber veririm. Ertesi hafta acil servis artc derecede sessizdi. Sal leden sonra sabah gelen hastalarla iimiz bitmiti ve baka hastamz yoktu. Mike Piercele sandvi almak iin kedeki dkkna kadar gittik. Paray dedikten sonra sandvilerimizi alp darda bir banka oturduk. Geen hafta amuda kalkan plak bir kza bakmsn duyduuma gre. Nesi varm kzn? dedi Mike. Bir bardak portakal suyu verdim, iyileti. Akut hipoglisemisi var. Aferin sana Small dedi Mike. Sonra takibini yaptn m?

Evet, aslnda dedim. Ayakta tedavi kliniinde tedavisine baladm. 19 yanda ve annesiyle seperasyon sorunlar var. Bir sonraki seansa annesini de getirecek. Of, sana iyi anslar o zaman. Ses geirmez bir oda ayrtsan iyi edersin. Kt fikir mi diyorsun yani? dedim. Miken gzetmenlii ve nerileri genelde salamd. Kt fikir deil. Aslnda terapiye hz kazandrabilir. Mesele u ki hastay daha ok az zamandr tanyorsun ve onunla henz gl bir teraptik ittifak kurmadn. Hem hastayla hem de meseleyi bulandran ahsla almak ii iyice karmaklatrabilir. Ama bana

kalrsa can simidini atp kendi kendine yzmeye ne kadar erken balasan o kadar iyi. ERTES GN KATIE LE ANNES saat 15:00te gelecekti. Ben de mz rahat ettirmek iin kk ofisimi toparlayp olabildiince dzenledim. Ne de olsa ilk aile seansm yapacaktm. Telefon alnca yerimden frladm. Sekreter beklenen kiilerin geldiini haber verdi, ben de onlar ieri almasn syledim. eri girdiklerinde Katie ile annesinden oturmalarn rica ettim. Katie konumaya balad. Benim bugn erken gitmem gerekiyor nk semelere katlacam.

Tabii ya diye kt Bayan Genaro. Ben burada olmaya zaman ayrdm, doktor zaman ayrd ama senin kalkp semelere gitmen gerekiyor. Samalk bu. Seilmek iin ne kadar ansn var ki? Destein iin teekkrler anne dedi Katie ve bana dnd. Grdnz m neden bahsettiimi? Ah dedi Bayan Genaro bana, Katie benden mi bahsetti size yoksa? O nl tiyatro kariyerini kskandm m syledi? Oyunculuk nde geldii iin niversite eitimini askya aldndan sz etti mi peki? Mike haklyd. Bu defa gerekten zorlu bir durumun ortasna dmtm. Annesi

sylenmeye devam ederken Katienin giderek kprdn grebiliyordum. Bayan Genaro, Katie dedim. sterseniz bugn Sulamalar geelim de duygulardan sz edelim. Ben kendimi yapayalnz ve yanl anlalm hissediyorum dedi Katie, alamaya balayarak. Ne o yle? diye sordu Bayan Genaro, Sahne gzyalar m? Katie hkrarak antasn ald. Benim semelere gitmem gerekiyor. Haftaya grrz Dr Small. Tek bamza. Frlayp odadan kt. Kap Katienin arkasndan kapanrken annesi, Tipik tavr bu onun dedi. ler istedii gibi gitmeyince ya alama

krizi geirip kaar ya da kan ekerini drp gzn hastanede aar. Gnn birinde hastaneye vaktinde yetiemeyip canndan olacak. Sylyorum size Dr Small, bu kzla ne yapacam bilmiyorum ben. Anlalan baya zorluk yaamsnz bu konuda Bayan Genaro dedim. Ltfen Ellen deyin bana diye karlk verdi. Bir tahminde bulunacam imdi Ellen. Bence fkenin ve kzgnlnn altnda sadece kk kzn koruma arzun yatyor. Tabii ki... Bebeim o benim. Ama Ellen, artk bebek deil ki o. Yetikin bir kadn. Kendi tercihlerini

yapmas gerek. yi de tercihleri ok ocuka. Oyunculuk kalp acsndan baka bir ey deil dedi. Bunu kendi tecrbenden biliyorsun, deil mi? Aynen yle. Ama bu kz daha diyabetiyle baa kamyor. Kolay deil, biliyorum ama kzn bunu senden duymak istemiyor gibi geliyor bana. Belki de artk biraz geri ekilip ona sorumluluk alma frsatn tanma vakti gelmitir. Hem hastalyla hem de kariyeriyle baa kmay renmesi gerekiyor dedim. Biliyor musunuz, her gn korkuyorum onun iin. Onu iyi bir niversiteye

gnderecek paray biriktirmek iin yle ok altk ki. imdi o kalkm her eyi bir kenara frlatyor. Belki o parann bir ksmn Katienin oyunculuk derslerini demesi iin verebilirsiniz. O durumda Katie gndz iinde o kadar ok almak zorunda kalmaz. Ellen hemen cevab yaptrd. Dinlemiyorsunuz beni. Kzmn hi ciddiye almad, lmcl olabilecek bir hastal var, diyorum. O ise kalkm, yldz olma hayalleriyle yayor. Bir an iin Katienin annesi tarafndan ciddiye alnmadnda neler hissettiini anlar gibi oldum. Ellen, benim tek sylediim u ki sen Katieyi ne kadar

zorlarsan, o da o kadar aksi ynde gidiyor. Onun adna korkuyorsun bence, haklsn da. Dinleyin, Dr Small, ne hissettiimi ya da kzm nasl yetitireceimi sizden ya da bakasndan duymaya ihtiyacm yok benim. yilik olsun diye geldim buraya ve yeterince dinledim doktor muhabbetini. Eyalarn toplayp kt. Aile terapisi konusundaki ilk giriimim tam bir fiyaskoyla sonulanmt. Asl hastam birka dakika iinde frlayp gitmi, ardndan ben annenin konumasna izin vermek yerine sorununun ne olduunu tahmin etmi ve ona neler hissettiini sylemitim. Neden bana retildii gibi sadece

oturup dinlememitim ki? Gergindim herhalde. Kendimi terapist taklitisi gibi hissediyordum. Belki de o can simidini yeniden taksam iyi olacakt. Tahmin ettiim gibi Katie bir sonraki seans iptal etti. Sonra da alt hafta ara vereceine dair bir mesaj brakt. Ofisimden erken kt gn ald roln provalarna katlacan sylemiti. Anladm kadaryla terapiyi brakmak istiyordu ama sylemeye korkuyordu. Kabul etmeliyim ki baya rahatladm. Yardm giriimimin anne ile kz arasndaki gerilimi daha da arttrdn dnyordum. Ne yazk ki Katieyi yiyip bitiren psikolojik sorunlar henz zmlenmeye balamamt ve bu

sorunlar muhtemelen onun diyabetiyle baetmesini de zorlatryordu. Onun kendini yine bir acil serviste kafa st durmu bir halde ve plak bulmasn istemiyordum. Alt hafta sonra Katie beni artarak randevusuna geldi. Farkl grnyordu; daha gvenli, daha rahatt. Glmseyerek koltuuna yerleti. Seni grdme sevindim, Katie. Naslsn? Daha iyi olamazdm dedi, glmseyerek. Neler oluyor? dedim. Annemle buraya geldiim gn semelere gittiimde yle duygusaldm ki heyecanlanmay unuttum. Wilburda

Aint Misbehavin de nemli bir rol kaptm. Bana oyunun biletini uzatarak, Mutlaka gelmelisiniz dedi. Harika bir gsteri ve ok iyi yorumlar ald. Peki, bunca heyecann arasnda kan ekerin ne durumda? dedim. ok komik, biliyor musunuz, Dr Small? Bir oyunda rol aldmda ya da gerekten megul olduumda veya bir ey iin heyecanl olduumda kendime daha iyi bakacak motivasyonu buluyorum. Bunu duyduuma sevindim, Katie dedim. Annenle durumlar nasl? ster inann ister inanmayn, baya iyi anlayoruz. Kariyerim hakknda baartmay brakt, hatta birka defa

oturup yetikinler gibi konutuk. Gerekten mi? dedim. Ne konuda konutunuz? Her eyden nce oyunculuk hakknda konutuk. Bana reddedilmenin, sonra da Broadwaye kma hayalinden vazgemenin kendisine ne kadar zor geldiini anlatt. Sen ne dedin? Benim iin her eyin farkl olduunu anlattm. Reddedilmek beni daha ok kkrtr ve daha ok almaya iter. Annenle byle sohbetler etmek nasl geldi sana? dedim. ok iyi geldi dedi Katie. Eskisi kadar yalnz hissetmiyorum kendimi. Annem hayatmda ilk defa beni

gerekten gryor sanki. Gzleri yalarla doldu. Mendili ona doru ittirerek, zgn msn Katie? dedim. Yo, yo, mutluyum. Al gecesini dnyordum da. Neden? Bam kaldrp ilk kez seyircilere bakmaya cesaret ettiimde babam grdm, yannda da annem oturuyor ve bana glmsyordu. Anladm ki ilk aile seans facia olsa da geriye bir eyler kalm ve terapi almas ofisimin dnda, bensiz de devam etmiti. Kariyerim boyunca bu dersi aklmdan karmadm. Bir saat, hastann bir haftas iinde ksa ama

potansiyel olarak gl bir zaman dilimidir ve eer kii kendiyle ilgili bir eyler renip deiecekse bu, her zaman benim karmda, o bir saat iinde olmayacaktr. Katie asistan doktorluk eitimim boyunca benimle psikoterapiye devam etti. Annesiyle ve diyabetiyle inili kl dnemleri oldu ve birka defa daha kendini acil serviste buldu. Ancak annesiyle ilikisi gelime kaydetti. Sonunda kendi evine kt, Ellen da kznn artk bir yetikin olduunu ve kendi hayatn yaamas gerektiini kabullendi. Stajm bitirip Bostondan ayrlmaya hazrlandm srada Katie Broadway

sahnesinde ilk roln ald ve New Yorka tand. Sonrasnda da Broadway aktrisi olmay srdrd. Ara sra hl bana bir kartpostal veya gsteri bileti gnderir.

NC BLM
ELM TUT LTFEN 1980 K

NBET ODASINDA UYUYORDUM K telefonun sesine uyandm. Saat sabahn 2siydi ve ortopedik cerrahi blmnn asistan doktoru acil servise inmemi, bilei krlm 28 yanda bir adamla grmemi istiyordu. Srnerek yataktan

kalktm, merdivenleri indim. Acil servis odas her zamanki gibi kaza geiren hastalarla, kaygl anne babalarla, ar hastalarla ve bir Tylenol alp evde otursa ok daha iyi edecek kiilerle tka basa doluydu. Ortopedik cerrahi asistan Dr Neil Coopern hemire kesinde bir dosyaya bir eyler yazdn grdm. Eski tenis oyuncusu, yank tenli, iri yar, kendini beenmi Cooper, adeta cerrah olmak iin domutu. Kral olmak gzel bir ey olmal. Sylesene Neil, ne zamandan beri krk bilei sarmak iin akl doktorundan yardm istiyorsun? Neil ban kaldrp Gary, senden

tavsiye istiyorum. Bir gariplik var bu hastada dedi. Cooper fena adam deildi aslnda. Bazen birlikte taklrdk. D dnyaya kar bir doktor iin fazla seksiyim tavrn taknrd ama aslnda i dnyasnda gvensiz, hepimiz gibi zorluklar karsnda bocalayan biriydi. Tahminimce cerrahlardan ok akl doktorlaryla taklmasnn nedeni annesinin psikiyatrist olmasyd. Ona gre psikiyatri ve cerrahi en mdahaleci uzmanlk alanlaryd -o insanlar keserken ben zihinlerinin iine bakyordum- ve hem korku hem de sayg uyandrmamz bu yzdendi. Nesi garipmi? dedim.

nc defadr sol st ekstremite yaralanmasndan geliyor buraya. Esnedim. Sakardr belki. Yok, hayr, adam cidden bir garip. Srekli ameliyat gerekip gerekmediini soruyor. stiyor sanki ameliyat olmay. Tylerimi diken diken ediyor resmen. Neil tandm cerrahlar iinde psikolojik kavray yksek olanlardan biriydi. Bu hastada tehlikeli olabilecek bir eyler sezmi olmalyd. Acil serviste bir dhiliyeci veya cerrah psikiyatrik danma istiyorsa bu genelde olas bir intihar riskinden veya tp ekibinin telal ritmini etkileyen, sekteye uratan ajite davranlardan dolaydr. Srekli megul acil

doktorlarnn genelde hastann zihinsel rahatszla veya duygusal sorunlara iaret edebilecek ilk bakta anlalamayan, karmak veya tuhaf davranlarn doru biimde deerlendirecek vakti yoktur. Kendi tp hekimlii stajm srasnda ben de ayn anda neredeyse 20 hastayla ilgilenirken, herhangi bir gariplik veya duygusal sorun sezdiimde acilen psikiyatriye ar gnderirdim. Psikiyatriye daima ilgi duyduum halde zihnin inceliklerini aratrma olasln aklmda bloke ediyordum. Dier intrnlerle konutuumda onlarn da ayn ekilde davrandklarn rendim. Daha sonra, psikiyatri eitimim

srasnda profesrlerimden Ed Messner bana bloke etme konusunda yardmc oldu. Messner verdii ztan balkl seminerde tan becerimizi gelitirmek iin hastalara verdiimiz duygusal tepkileri tanmamz salad. Seminer doutan gelen empatik becerilerimiz sayesinde bakalarnn duygusal durumunu bir noktaya kadar deneyimlediimiz ilkesini temel alyordu. Dier bir deyile, depresyondaki veya fkeli bir insanla vakit geiriyorsak o insann zihinsel durumu empatik olarak bulacyd ve biz de kendimizi zgn veya sinirli hissetmeye balyorduk. Dolaysyla terapist hastalarna verdii duygusal

tepkileri belirleyebildiinde, hastann tans hakknda ipular edinebilir. Bu strateji, zellikle de hastalar bilinli ya da bilinsiz, gerek duygusal deneyimlerini maskelemeye ya da saklamaya altklarnda yararl olur. Elbette ki psikiyatrist iin dozunu kararak her depresyonlu hasta geldiinde kendini depresif hissetmek istemez. Hastaya kar hem duygusal mesafeli hem de duyarl olunabilecek mesafeli bir ilgiyi korumak yararl olacaktr. Mesafelilik doktoru iyileemeyen veya belki de lm olasl olan hastalara duyulan ilginin yaratt duygusal sarsntlardan korur. Tp okullar ne yazk ki bu becerileri

retmeye ya hi vakit ayrmazlar ya da ok az ayrrlar. Hastamz Kenny Miller acil servise annesi getirmiti. Hastada sadece sarg ve askya almay gerektiren yaygn yaralanmalardan biri olan, sol bilekte dorsal trikuetral avlsiyon kr vard. Sylediine gre evlerinin garajnda bir dolap yaparken ekici kaydrm, bileine vurmutu. Neiln notlarna gre son bir yl iinde ayn bilekte ve elde benzeri yaralanmalar yznden iki defa daha acil servise gelinmiti. Hastann gecenin bir yars garajda neden dolap yapmaya altn merak ettim. Hikye batan sona tuhaft. Perdeyi ekip atmda Kennynin

sedyede oturduunu, yanndaki sandalyede de orta yal bir kadnn oturduunu grdm. Kadn kaygl ve stresli grnyordu. Kennynin uzun, sapsar salar ve dzgn ksaltlm sakal vard. stne eski bir oduncu gmlei, altna soluk bir kot giymiti ve sol kolunun sargs yaplm, kol askya alnmt. Hey, cerrahm nereye gitti? Kenny sakin, hatta neredeyse neeliydi. Dr Coopern acil bir durumla ilgilenmesi gerekti dedim. Ben Dr Small. Dr Cooper benden urayp biraz daha bilgi almam istedi. Bileini nasl incittiini anlatabilir misin bana Kenny? dedim.

Doktora anlatmtm zaten Marangozum ben. Bir dolabn kapan takarken dikkatim dald herhalde, ekicim kayd. Aptallk ite. Kenny konuurken kadn ayaa kalkt ve olunu rahatlatmak iin srtn okad. Arn var m canm? Yok anne, iyiyim ben. Saol. Demek marangozsun. Elinde ok i vardr herhalde. Burada yazdna gre bu yl bileini iki defa daha incitmisin dedim Kennyyi aklamaya ynlendirmeye alarak. ey, evet, aldm birka i yznden baya megulm. Sanrm kazaya da yatknlm var. Annesi anlayla ban sallad.

Zavall bebeim. Ne kadar ok alyor, ok da tehlikeli ii. Kenny annesinden fazlaca sevgi efkat gryordu ve annesi dikkatimi datmaya balyordu. Bayan Miller? Ba baa konuabilmemiz iin bize birka dakika verebilir misiniz? Kafeterya koridorun hemen ilerisinde. Ne dersin Kenny, olur mu? htiyacn olursa biliyorsun yerimi dedi anne. Ben iyiyim anne. Merak etme. Kadn odadan ktnda Kenny, ben psikiyatristim dedim. Dr Cooper buraya uramam syledi nk senin bilek yaralanmalarnn tamamen kaza sonucu olmayabileceini dnyor. Kenny bozulmu gibiydi. Ne

diyorsunuz yani? Bileimi bilerek mi krdm? Mutlaka kastl ya da planlyd demiyorum. Sadece farknda olmadn ama cann skan bir ey olabilir. Bakn Dr Small, cerraha da sylediim gibi sadece kazayd. Bu konuda niye byle tela ettiniz, anlamadm. Kenny konuurken ben de ekici kaydrmasnn olas baz nedenlerini aklmdan geirdim. i tazminat peinde olabilirdi veya belki annesinden ilgi grmekten holanyordu. Belki de uyuturucu bamlsyd ve ar kesici almaya alyordu. Gerek hikye ne olursa olsun, kaynan gecenin bu

saatinde kefedemeyeceimi biliyordum. u an dolaysz denebilecek yaklamma kar savunmaya getiini fark edince ciddiyetin dozunu biraz azalttm. Biliyorsun Kenny, stres bazen dikkatimizi datr, bizi kazalara yatkn hale getirir. Bu aralar hayatnda stres yaratan bir ey var m? Kenny ajite olmaya balamt. Eh, tabii. Einden ayr yaamay ve ailenin yanna dnmeyi stres sayarsanz, evet, var. Durup kendini toparlad. Yani kolay deil, demek istiyorum. Ama idare ediyoruz ite. Einle aile danmanln dndnz m hi? dedim. Hayr. Zaten onun isteyeceini

sanmyorum dedi. Bkt artk benden. Biliyor musun Kenny, Sal veya aramba leden sonra bo vaktim var benim. stersen karnla birlikte haftaya bana gelin. O gelmese bile seninle stresini azaltmann yollarn aratrabiliriz. Bilemiyorum. Onunla konumay deneyebilirim herhalde. 10 yl birlikte geirdik sonuta. Belki gelir. Kenny ile ilgili notlarm tamamladktan sonra merdivenleri geerek asansre doru yrdm. Aklmda Kennynin asl sorununun ne olduu vard. Karsn resme dhil etmek iyi olacakt. Ne de olsa Kenny ayrlk konusunda zgnd ve kadn ok

saydaki bilek kazasna bir aklk getirebilirdi. aramba gn ofisimi dzeltip sandalyeleri yerletirdiim srada Kenny ile kars randevuya geldi. Kennynin salam elini sktm, o de beni Lauren Miller ile tantrd. Kadn da dnk tipte, sarn, ekici biriydi. kisi de tirt ve kot gibi gndelik giysiler giymilerdi ve aralarndaki gerilim hemen belli oluyordu. Tantmza memnun oldum Lauren dedim. Lauren sert bir biimde elimi sktnda kzgnln hissettim. Belli ki burada olmak istemiyordu. Oturun ltfen. Sandalyeleri iaret

ettim. Aralarndaki gerginlik bende gvensizlik yaratyordu, o anda fark ettim ki seans iin herhangi bir strateji hazrlamamtm. Aklma syleyecek hibir ey gelmeyince onlara Celtics takm ampiyonlua koar m sizce, gibi bir soru sormay dndm. Haftasonunda evlilik terapisi tekniklerini okuyarak biraz vakit geirmitim. iftlerle ilgilenmek genelde terapist iin bireylerle ilgilenmekten daha karmaktr. Evlilik terapisinde bir kii yerine iki kiinin psikolojik perspektifleri ve motivasyonlarn dnmekle kalmayp ou zaman aralarnda hakemlik yapmak

zorunda kalrsnz. rdeleme ve yorumlarnz fazlaca kocaya odaklarsanz, kars kendi tarafnda olduunuzu, koca da ikinizin ona kar birlik olduunuzu dnebilir. Desteinizi kocaya kaydrrsanz o zaman da kadn yanl anlaldn, yalnz brakldn hissedebilir. Bir yandan bu destekleyici ve aklayc yorumlar dengelemeye alrken, bir yandan da duruma kendi verdiiniz tepkilere dikkat etmeniz ve bunlarn size yanllk kazandrmasn engellemeniz gerekir. Millerlar karmda huzursuzca sessizlik iinde otururken aklmdan bir dizi soru geti: Lauren niye bu kadar

kzgnd? Kennynin neden sol bileini incitip durduunu biliyor muydu? Kenny karsnn yannda neden byle sessiz ve sayglyd? Bu ikisini ilk bata bir araya getiren, imdi ise ayr dren ey neydi? e nereden balayacam bilemiyordum, haftasonu okumalarmn da pek bir faydas dokunmuyordu. Tedirginliimi sezdiklerinden phelenerek bir anda, Bugn birlikte gelmenize gerekten memnun oldum deyiverdim. Bakn, Dr Small dedi Lauren, bizim artk yeniden bir araya gelmemiz mmkn deil, o yzden de syler misiniz nedir renmek istediiniz? Kenny bu yorum karsnda incinmi

gibiydi, kadnn akszll beni de afallatt. Daha konuya girmeden beni savunma pozisyonuna koymutu. Lauren, bugn senin de gelmeni istedim nk bunun Kennyye neler olduunu anlamamza yardmc olacan dndm dedim. Birinizden biri dierine kar hisleri hakknda konumak isterse, onu da yapabiliriz. Lauren ban ne eip huzursuzca antasyla oynamaya balad. Kennynin bu sene bileini defa incittiini biliyor muydunuz Bayan Miller? dedim. Lauren gld. Herhalde, ki geen hafta yine incitmesine hi armadm. Yllardr takntl sol koluyla. O kadar ilgiyi bana gsterse onu evden

kovmayabilirdim. Kenny hemen araya girdi. Hakszlk ediyorsun ama. Sana bol bol ilgi gsteriyorum ama hibir zaman yetmiyor ki Lauren gzlerini devirdi. Ne olmu birka kaza geirmisem dedi Kenny. ok youn alyorum, ok da stresliyim. Sorun o deil ki Sen her zaman alyorsun, almadn zaman da akln baka yerde. Hem kabul et, sol kolunla ilgili bu olay yaralanmalarndan ok nce balad. Eliyle ilgili nasl bir olaydan sz ediyorsunuz? dedim, yorumlarn bana yneltirse Kennynin zerindeki basknn

biraz azalacan dnerek. Lauren bana dnerek, Neredeyse onu tandmdan beri elini arka cebine koyarak geziyor. Bir sr insan yapar bunu dedi Kenny. Ne olmu ki? Lauren ona dik dik bakt. Normal bir ey deil bu Kenny. Sinir tiki gibi bir ey sendeki. stelik beni de ok rahatsz ediyor. Tamam dedi Kenny, btn derdin buysa yapmam artk. Lauren de ona kt, Benim sorunummu gibi gstermeye alma unu. Cadlar Bayramna ne diyorsun? Bana dnd. Kostm mkemmeldi gerekten. Kaaktaki tek kollu adam

klna girdi. Komik bir kostm olduunu dndm de ondan dedi Kenny. Bu konuyu aman bile sama. Millerlarn didimesinin giderek iddetleniini izlerken durumu sakinletirme ihtiyac duydum ama bir yandan da u Cadlar Bayram kostm hakknda daha ok renmek istiyordum. Kenny, istersen Laurene konuma ans tanyalm dedim. Teekkrler Dr Small. Lauren kmsercesine Kennye bakt. Kostmn ilk bata biraz komik olduunu kabul ediyorum. Eskiden Kennynin bir espri anlay vard. Her neyse, ilk giydiinde bir sorun yoktu.

lk giydiinde mi? dedim. Kenny araya girdi. Neden konuuyoruz bu konuyu? Lauren onu duymazdan geldi. Cadlar Bayramndan sonra kostm evde de giymeye balad. Arkadalar geldiinde bile giydi. akayd alt taraf dedi Kenny, bunalarak. Evet, Kenny, ok komikti gerekten dedi Lauren, alayc bir tavrla. Sonra bana bakt. O szde kostmle dar da kmaya baladnda gayet ciddiydi ama. Sinemaya, akam yemeine gitmeye balad. Hi komik deildi artk, rezillikti resmen. Kostmn Kennynin sol elini

incitmesiyle bir balants olduunu anladm ama bulmacay tam olarak zebilmi deildim. Kennynin incinmeleri kazara da kasten de olsa kendi kendine verilmi hasarlard ve bir noktada yardm lyd. Bu durumda ortaya ksa bir olas psikiyatrik tehisler listesi kyordu. Listeyi hemen aklmdan geirmeye baladm. Kenny depresyonda gibi grnmyordu, yaralanmalar da intihar mimikleriyle tutarllk gstermiyordu. Bazen snrda kiilik bozukluu olan insanlar kamaya altklar duygusal acnn yerini almas iin fiziksel ac deneyimlemek adna kendilerini incitirler. Kenny, bu kostm akasnn Lauren

ne kadar rahatsz ettiini fark ettin mi? dedim. Fark etsem o kadar ileri gtrmezdim dedi. Nasl fark etmezsin? dedi Lauren skkn bir sesle. Gnde belki 10 defa sylyordum! Bana bakarak, ok utanyordum nk dedi. Demek Kenny size kulak vermiyordu. Kennyle aranzn nasl olmasn istiyorsunuz? dedim. lk evlendiimizde olduu gibi. O zaman srekli glyor, eleniyorduk, beni rahatsz eden bir ey olduunda dinliyordu. Beni teselli ediyordu, sarlyordu. Lauren duraksad, gzleri yalarla doldu. Mendil kutusunu uzattm

ama istemediini iaret etti. Kenny, sen hatrlyor musun o zamanlar? dedim. ylesine taklp, glp elenmemizi ok seviyordum. Laurena dnd ve Hl sana sarlp teselli etmek istiyorum dedi. Lauren uzanp ona sarlacakm gibi grnyordu ama onun yerine, Ama sadece sa kolunla diye kt. Laurenn seansa gelmesi ilikiye bir ans daha tanmay dnebileceini gsteriyordu ama o ans veremeyecek kadar incinmi gibi bir hali vard. Seansn devamnda didimenin tesine geer gibi oldular. Son birka yldr ocuk sahibi olmay konutuklar ortaya

kt. Ancak Kenny, Lauren kadar hevesli deildi. Seansn sonunda bir randevuya daha gelmeleri iin onlar ikna ettim; benim adma kk bir zafer... Onlar gittikten sonra kendime notlar aldm. Laurenn Kennynin el saplantsndan duyduu rahatszl, Kennynin de ocuk isteme konusundaki gnlszln anlayabiliyordum. Kzgnlna ve dkrklna ramen Lauren kocasn hl nemsiyor gibiydi. Eski Kennyyi, onu gldren ve rahatlatmay bilen adam geri getirebilirsek, Laurenn bir ans daha tanyabileceini dnyordum.

O HAFTA DR WILLIAM BROWNING ile gzetmenlik toplantm vard. Zihinsel ve fiziksel saln arayzn oluturan alt uzmanlk alan psikosomatik tp konusundaki uzmanlndan dolay Kenny vakasn onunla tartmak istiyordum. Willin ayrca Sherlock Holmese ve esrar zmeye de zel bir merak vard. Kendine zg dier becerileri arasnda bir denizcinin dvmesinin ayrntlarna ve tasarmna bakarak o kiinin ilk ykleme limannn neresi olduunu anlamak da vard. Donanmada edinmiti bu zelliini. Willin ofisi Harvard hastane arazisinin en gzel yerindeydi. Bullfinch

Binasnn hemen nndeki yemyeil alana bakan ofis hayli geni ve havadard ve Willin dnya seyahatlerinden toplad hatra eyalarla dekore edilmiti. eri girip rahat bir koltua oturdum, Will de masasna geti. Mesele nedir? dedi. Geen hafta acil serviste 28 yanda bir marangoza baktm dedim. Cerrahinin asistan doktoru devreye girmemi istedi nk hasta bir yldan ksa bir sre iinde bileini kendi kendine defa incitmiti. Portakal suyumdan koca bir yudum aldm. Bu kadar m? dedi Will. Hayr. Bilek sarlrken hasta asistan

doktora el ameliyat gerekip gerekmeyeceini sormu. Doktorun dediine gre adam sanki ameliyat ister gibiymi. Enteresan dedi Will. Sen neler rendin? Boanmak zere olduu karsyla bana seansa gelmeyi kabul etti. Kadnsa adamn Cadlar Bayramndan beri tek kollu adam kostm giyme saplants gelitirdiini syledi. Will sandviini brakp Sol elini ya da kolunu ihmal etme veya saklama eilimi var m? Hayrete dmtm. Nereden bilmiti bunu? Evet dedim, stne basarak. Yllardr sol elini arka cebinde tutma

alkanl varm. Acaba yar alan ihmali vakas olabilir mi? Yar alan ihmali genelde beynin sa yarmkresindeki bir hasardan kaynaklanr ve bedenin sol tarafnn grsel olarak ihmaline yol aar. Rahatszlk ou zaman duyumsal zrle sonulanr ve hastann duyumsal girdilere daha az dikkat etmesine yol aabilir. Kennynin sol tarafnda duyumsal bir eksiklik yoktu, dolaysyla bu olaslk devred kalyordu. Sanmyorum dedim. Nrolojik muayenesi normaldi. Geri ameliyatla ilgili syledikleri sadece ilgi istedii iin de olabilir dedi

Will. Acilde annesinden baya bir sevgi efkat grd, ayrca Will szm kesti. Acaba bu tek kollu adam olaynn cinsel bir yan olabilir mi? Will karmak vakalar anlamaya ve tehis etmeye alrken olas cinsel aklamalar irdelemeye baylrd. Sanmam dedim. Ama onu aratracak frsatm da olmad dorusu. Kar koca o kadar ok tarttlar ki tekrar gelmeleri iin zor ikna ettim. Will glmsedi. Demek hl birbirlerine kar bir eyler hissediyorlar. Evet dedim, ama kadn bu el olayn kaldrmakta zorlanyor. Ayrca

kadnn biyolojik saati de iliyor ve adam ocuk konusunda gnlsz. Tahminimce hastann el saplants kar koca olarak aralarndaki gerek soruna eilmelerini engellemeye yarayan dikkat datc bir etken. Onlar altta yatan sorunlar hakknda konuturmaya al. Ayrca adama da eliyle ilgili neler olmasn istediini dorudan sor. ERTES HAFTA KENNY LE ofisimde, ge kalan Lauren bekliyorduk. Kenny tedirgindi ve saatine bakp duruyordu. Geleceini sanmyorum dedi, kzgnlkla. Olsun, biz balayalm. Bu hafta nasl hissettin kendini?

Berbat dedi. Geen hafta Laurenla bir ba kurduumuzu sanmtm, ama imdi telefonlarma cevap vermiyor. Annemle babamsa beni resmen deli ediyor. Daha fazla yaayamayacam onlarla Kenny konuurken askya alnan sol kolunu gizlemek iin dalgn dalgn ceketini ekitiriyordu. Kenny, acildeyken doktora ameliyat sormusun. Neden atn o konuyu? dedim. Bilmem ki diye karlk verdi. Bazen metal ivi falan koyuyorlar ya. Hatta kesmeleri bile gerekebilir, belli mi olur? Vay canna! Krk bilekten el kesmeye nasl gemiti byle? aka m yapyordu

yoksa elini kestirmek iin bilind bir arzusu mu vard? Belki de psikotikti. Sence uzuv kesmek, krlan bir bilek iin biraz abartl deil mi? dedim. Nereden bileyim ben? diye kt. Doktor deilim ki. Hem ben sol elim olmadan da gayet iyi alabiliyorum. Solak deilim, sa elimi kullanyorum sonuta. Belki de uzuv kestirme arzusu o kadar da bilind deildi. Kennynin yz ifadesi o anda kzgndan zgne dnt. Bu o kadar belirgindi ki yorum yapma ihtiyac duydum. zgn grnyorsun Kenny. Homurdand, omuz silkti. Neler oluyor, anlatsana dedim.

Derin bir i ekti. Ne olsun ite, kendimi yalnz hissediyorum. Her zaman. Konuabileceim hi kimse yok. Benimle konuabilirsin dedim. stersen eline gerekte ne olmasn istediini anlat bana. Kenny ban kaldrp endieyle bana bakt. Anlatsam da anlamazsnz. Ben bile anlamyorum. Bir denesene. Kenny ayaa kalkp pencereye gitti. Birka dakika dar baktktan sonra, Bunu imdiye kadar hi kimseye sylemedim dedi. ok utan verici bir ey Dr Small. Belki bana sylersen kendini daha iyi hissedersin dedim.

Kenny tekrar yerine oturdu ve Bazen ok lgn bir hisse kaplyorum dedi. Sanki elim vcudumun bir paras olmamalym gibi. Sanki vcuduma ait deilmi gibi Laurene hi sylemedim nk ileden kar. Ama bir srrm olduunu biliyor ve deliriyor. Kennynin gizli hisleri tuhaf davranlarn aklyordu. Psikotik olabilirdi ama durumu kulaa daha ok, ender rastlanan trde bir beden algs bozukluu gibi geliyordu. Kennynin hisleri, vcudunun normal boyutu gzne yanl grnd iin kendisini ala mahkm eden anoreksikleri andryordu. Ancak Kenny rneinde arzulanan ey

ince bir vcut deil, bir elin eksik olmasyd. Kenny elini kesmeye raz olacak bir cerrah bulmadan nce bu rahatszlk hakknda acilen daha ok ey renmem gerektiini hissettim. Bu hislerden sz etmenin neden zor olduunu anlayabiliyorum dedim. Lauren hayatta anlayamaz. Benim kak falan olduumu dnr. Kenny sinirleri yine gerilince sol kolunu geriye, kendisinden uzaa doru ittirmeye balad. Bu drtler bazen o kadar gleniyor ki alt kattaki testere tezghma gidip kendi kendime kesip atmaktan korkuyorum. Bu yorum durumu tamamen deitirdi ve ben bir anda Kennynin tehlikede

olabileceinden endielenmeye baladm. Peki, nedir bunu yapman engelleyen Kenny? dedim, serinkanllm korumaya alarak. Bir cerrah yaparsa daha gvenli olur diye dndm hep. lmek istemiyorum sonuta, sadece u aptal elden kurtulmak istiyorum. Orada olmamal o. Yere bakarak devam etti: Ama bilemiyorum. Ne fark eder ki? Lauren beni iki trl de kabul etmeyecek naslsa. Bu noktada Kennynin ciddi biimde kendini incitme tehlikesiyle kar karya olduundan kayglandm ve istese de istemese de onu hastaneye yatrmam gerektiini anladm. Kamasn engellemek iin atacam bir sonraki

adm ok nemliydi. Kenny gzlerini dikmi yere bakarken u eski kendi arn aldr numarasna bavurarak kendime ar gnderdim. Ben arm kontrol ederken Kenny ban kaldrp bakt. Bana biraz msaade eder misin Kenny? Acil bir durum var da dedim. Kenny omuz silkti, ben de ofisten kp kapy kapadm. Hemen klinik sekreterine gvenlii aramasn, hastam Lindemannda 72 saatlik gzetim altna alacam syledim. Sekreter, gvenlik kapya geldii anda telefonumu aldracan syledi. Ofise dnerek tekrar yerime oturdum. Kusura bakma.

Kenny dalgn grnyordu. nemli deil. Bakn, doktor, biliyorum kulaa delirmiim gibi geliyordur ama bu duygular ok uzun zamandr var bende ve yine de bamn aresine bakyorum. Bir noktada fevri bir eyler yapmaktan, belki dndn eyi kendin denemekten korkmuyor musun? dedim. Sadece dnce bunlar Dr Small. imdiye kadar bir ey yapmadm, yle deil mi? dedi, gergin bir sesle. Neyse ki o srada telefonum ald. Telefonu atm ve onlara beklemelerini syledim. Ama imdi zor bir dnem geiriyorsun Kenny dedim. Evliliin sorunlu, ailenle yaamak seni ldrtyor. Ayrca kendi elini kesmekten sz

ediyorsun. Bence biz bu durumu zme kavuturana kadar hastaneye gitsen iyi olacak. Deliler kouuna m diyorsunuz yani? dedi tkrkler saarak. Hayatta olmaz. Bir psikiyatrn kimi zaman almas gereken en zor kararlardan biri hastasn kendi rzas dnda hastaneye yatrma karardr. Hastay rzas olmadan hastaneye yatrmann temelde nedeni vardr: Hastann akut intihar, cinayet eilimi vardr veya bir adan kendisine ya da bakalarna tehlike tekil ettii dnlyordur. Kendine zarar vermeye ynelik dnce veya duygularn acil bir tehlike tekil edip etmedii karar

genelde psikiyatristin deerlendirmesine kalm bir karardr. Baz insanlar kendilerini kronik olarak intihara meyilli hissedebilir ve durmakszn bu hislerinden sz ediyor olabilirler ama hibir zaman harekete gemezler. Bazlar kronik intihar eilimli davran sergileyerek, alkla, uyuturucuyla, alkolle veya sigarayla kendilerini yava yava yok edebilirler. Ancak bu insanlar akut tehlikeli olarak alglanmazlar ve nadiren hastaneye yatrlrlar. Psikiyatri eitiminin bir ksm, hastann sylediklerini, gemiini ve hlihazrdaki davrann bir araya getirerek, bu kritik karar almay ierir. Hastalarn szn ettikleri potansiyel

kendine zarar verme yntemleri doktorun kararn etkiler. Erkekler genelde kendilerini vurma eilimi gsterirken, kadnlar daha ok ar doz hap almay tercih ederler. Depresyonda ve yalnz bir kadn, evde uyku hap zulas yaptndan bahsederse bu psikiyatristin endiesini arttrr. Ve eer elini kesme fikrini saplant haline getirmi bir marangoz bodrum katndaki testere tezghndan bahsederse Kusura bakma Kenny ama u noktada o karar sana bal deil dedim. Kendine zarar vermemeni salamak iin seni gzetim altna almak zorundaym. Kenny birden ayaa frlad. Balatma

imdi slalene. Gvenmitim sana aalk herif. Kenny kapy at gibi kendini dar att ama iri kym iki gvenlik grevlisi onu kollarndan yakalad. Hey, koluma dikkat et hyar dedi Kenny. ERTES GN WILL BROWNING beni yarm saatliine dier ilerinin arasna ald. Kenny ile olanlar duyunca hi armad. yle yapmak zorundaydn Gary dedi. Biliyorum. Sadece kendimi kt hissediyorum nk srrn ilk kez bana at ve benim ona kazk attm dnyor. Muhtemelen hayatn kurtardn

adamn. imdi de ona gerekten yardm etme ansn var. Will dosya dolabna giderek birka kt kard. u makaleye bir gz atsana. Bal yksek sesle okudum: Apotemnofili: Cinsel tercih olarak kiisel talep zerine iki uzuv kesme vakas. Kendi kesilen uzuvlarnn kalntsna kar cinsel saplants olan bu iki srad erkek hastay anlatan yazya gz gezdirdim. Gary, sanrm ok ender rastlanan bir rahatszlkla kar karyasn. Kenny sana sonunda ne istediini sylemi: Sol st ekstremitesini kestirmek dedi Will. Uzuv kestirme arzusuyla herhangi bir cinsel balant bulabildin mi?

Saplantsnn cinsel bir yn olduunu sanmyorum dedim. O zaman bir eit dismorfofobi olabilir. Hasta kendini veya kendisinin bir parasn, gayet normal grnd halde acayipmi gibi alglar. Bu onun durumuna daha yakn grnyor dedim. Ama elini acayip grdn sanmyorum. Sadece oraya ait deilmi gibi hissediyor Sanki o el gidene kadar kendini normal hissetmeyecekmi gibi. Dismorfofobi ilk kez talyan psikiyatr Enrico Morselli tarafndan, 1886da tanmland. Bugn buna vcut dismorfik bozukluu diyoruz. Bu kiiler fiziksel kusur gibi algladklar bir eyi

dzeltmek iin bedensel modifikasyon isterler. Bu rahatszln obsesif kompulsif bozuklukla baz benzerlikleri vardr ve hastalar genelde ayn anda her iki hastal da yaarlar. Bu insanlar bazen estetik cerrahiye baml grnr ve ortaya geri dndrlmesi imknsz tuhaf sonular kabilir. Bu kiiler, semptomlar arya kamad srece, genelde kendilerine kar ivedi bir tehlike oluturmazlar. Kennyde bu semptomlarn bazlar vard ama o aslnda yine bununla balantl ama bugn vcut btnlne ilikin kimlik bozukluu (ngilizcede ksaca BIID) diye adlandrdmz son derece ender bir rahatszlktan

mustaripti. BIIDi olanlar vcutlarnn kafalarnda kendilerine ilikin imgeyle rtmediine inanr. stenmeyen uzuvlarnn irkin olmasa da onlar kusurlu ya da engelli yaptn hissederler. ou zaman uzuvlar gerekten kesilmi insanlar kskanr ve bu hissettiklerinden ok utandklar iin bu konuyu hi amazlar. ounlukla intihara meyilli deildirler, sadece uzuvlarnn gitmesini isterler ve kendilerine seimli amptasyon yapacak bir cerrah ararlar. BIID hastalar bazen istenmeyen uzva, kesilmeyi gerektirecek kadar zarar verebilir. Kayda gemi bir vakada bir adam arabasn otomatik el kumandalaryla donattktan sonra

istenmeyen bacaklarn kurtarlamaz hale gelene kadar buzda dondurmutu. Ardndan arabay kullanarak hastaneye gitti ve orada bacaklar mecburen kesildi. BIID kurbanlarnn ounda kendi uzvunu kesme ihtiyac ocuklukta ya da ergenlikte balar. Baz uzmanlar bu rahatszln vcut imajn bir ekilde arptan beyinsel bir hastalktan kaynaklandn dnr ama henz spesifik bir neden bulunamamtr. Tedavi hem psikoterapiyi hem de ilal tedaviyi ierir ve hastalarda uzuv aldrmaya ilikin dnceler devam etse de hayat kaliteleri iyiletirilebilir ve istenmeyen uzuvlaryla birlikte makul

lde ilevsel bir yaam srdrmelerinin yollar bulunabilir. Antidepresanlar saplantl dnceleri azaltabilir. Terapinin nemli bir yn de hastaya srrn destek alabilecei insanlara ama konusunda yardmc olmaktr. KLNK BNALARININ A R A S IN D A yrrken uzakta Neil Cooper grdm ve Neil! diye seslendim. Ama Neil arkasna dnmedi. Ben de admlarm hzlandrarak tekrar bardm, Dr Cooper! Admlar yavalayan Neil cevaben seslendi: Aman Tanrm, sesler duyuyorum. Hemen bir psikiyatrist bulun

bana. Acil. Coopera yetitim ve ona Kenny Miller vakasnn son durumu hakknda bilgi verdim. Biliyor musun ok ilgin bir durum bu Gary. Sence insan hangi noktada seimli ameliyat hakkna sahip olur? Birok insan grnmnden memnun olmad iin san deitiriyor, burnunu yaptryor, hatta belki yzn gerdiriyor. Hangi noktada onlara deli diyoruz? yi de, kabul et ki elini kestirmeyi istemek biraz abartl bir durum Neil. Olabilir ama izgiyi nerede ekeceiz? Bir insann ka burun ameliyat olabilecei konusunda bir snr var m? Hayr. Estetik cerrahlar bazen

vcudun ayn blm stnde ok sayda ameliyat yapabiliyor. rnein, gzlerini beinci defa yaptrmak isteyen birini hastaneye yatracak msn? Yani sana sorsa bu adam iin seimli uzuv kesme ameliyat yapar mydn? Duruma bal dedi Neil. Hangi duruma? dedim. Sigortasnn ne kadar iyi olduuna. Gitmem lazm. Grrz. Lindemann Akl Sal Merkezine girdim. Lindemann, Harvard Mass General Hospitala bal tecritli bir yatan hasta nitesiydi. Dardan baknca sanat galerisi zannedilebilecek ama ii tipik bir psikiyatri kouu hissi, kokusu ve gerilimi tayan, modern beton bir

binayd Dr David Kellern ofisinin kaps akt. Keller st kt, dosya ve kitap dolu masasnda iiyle meguld. Kendisi benim senemde asistan doktorluk yapan, mtevaz bir espri anlayna sahip, ho biriydi. Asistanlktan sonra psikanalist olmay planlyordu ve hemen her konuda analitik yorum yapma frsatn asla karmazd. Dave dedim, ofis danklnla baetme biimini takdir ettim. Ban kaldrp srtt. Sen benim buradaki incelikli dzenimden anlamazsn Dr Small. E, nasl benim olan, Kenny Miller? dedim.

Byleyici bir vaka. Vcut dismorfik bozukluu tehisin doruymu. Kendisi benim gzetimim altnda olduu halde gayet iyi durumda. Buraya gnderdiimde sinirleri ok bozuktu dedim. Sence hl elini kesme tehlikesi var m? Uzuv kesme dncelerinin azaldn iddia ediyor dedi Dave. Klomipramine balattm. Bir haftadan az oldu daha ama saplantl dnceleri azalyor sanki. Hastann biraz ba dnyor ama tahamml eder diye dnyorum. Klomipraminin marka ad Annafranil genelde obsesif kompulsif semptomlar hafifletmede kullanlan bir trisiklik

antidepresandr. Tam etkisini gstermesi genelde birka hafta srer. Ne yazk ki hastalarn ou ba dnmesi, ba ars ve halsizlik de dhil sknt verici baz yan etkilerle karlatklarn bildirirler. Bugn Prozac, Zoloft veya Paxil gibi yan etkileri daha az olan selektif serotonin gerialm inhibitrleri (SSRI) denen yeni baz antidepresanlar kullanlyor. Dave konumaya devam etti. Bence karsndan ayrlmas rahatszln iyice iddetlendirmi. Ama ei burada onu ziyarete geldii iin hasta daha sakin ve ok daha ulalabilir durumda. Lauren buraya m geldi? dedim. Hem de her gn diye cevap verdi Dave. Artk Kennynin gizli dnyasn

bildii iin birbirlerine ok daha yaknlar. Harika dedim. Kennyi grmek isterim. Buyur, tabii. 212 Nolu odada. Kennynin odas yatt nitenin dk gvenlikli kanadndayd ki bu da iyiye gittiinin bir iaretiydi. Kapya yaklatmda ieriden konumalar geldiini duydum. Kapy tklatp girdim. Lauren Kennynin yanndaki yatakta oturuyordu. kisi birden bana dndler. Merhaba, sizleri grmek ne gzel dedim. Merhaba Dr Small dedi ikisi birden. Kendini nasl hissediyorsun Kenny? dedim.

Size yle bardm iin zr dilerim dedi Kenny. imdi anlyorum ki beni buraya gndermekten baka bir areniz yoktu. Dorusunu isterseniz artk daha iyiyim. Lauren araya girdi. Aramz da daha iyi. Harika dedim. Sizce neyin faydas oldu? Ben artk kendimi dlanm hissetmiyorum dedi Lauren. Kenny nihayet bana asl derdini anlatyor. Bunu duyduuma memnun oldum dedim. Kenny glmsedi. Buradan ktmda da eve dnyorum. Tekrar deneyeceiz diye ekledi

Lauren. Kenny iki hafta sonra taburcu oldu. Lauren ile birlikte bana ift terapisi iin haftada bir gelmeye baladlar. Kennynin semptomlarnn Laurenn bebek fikrini ilk kez ortaya atmasyla ktletii sonradan anlald. Kenny uzvunun kesilmesinin marangozluk mesleini mahvedeceinden ve ailesini geindiremeyeceinden korkuyordu. Ancak bunu Lauren ile konumak yerine utanc yznden hislerini gizlemiti. Bu da neler olduunu anlayamayan Laurenn kendini dlanm hissetmesine yol amt. Kenny ilal tedavi sayesinde eliyle daha az saplantl ve Lauren ile daha iyi

iletiim kurar hale geldi. Hatta yeniden ocuk sahibi olmay konumaya baladlar. Lauren birka ay sonra hamile kald ve ikisi terapiyi brakmaya karar verdiler. Onlar brakmamalar ya da en azndan Kennynin devam etmesi iin ikna etmeye altm ama kar koca adeta ikinci balayndaydlar ve artk yardmma ihtiyalar olmadndan emindiler. Kenny son seansta uzuv kesme drtlerinin yeniden saplantya dnmesi halinde beni hemen arayacana sz verdi. Hibir zaman aramad. Kennyi dndm zamanlarda iyi olduunu ve ocuklarn iki eliyle birden tuttuunu mit

ediyorum.

DRDNC BLM
BAYILAN KIZ RENCLER 1980 Bahar

BR MAYIS AKAMI CAMBRIDGEDEK buz gibi evimde Carl Jung makalelerini inceliyordum. Artk gzlerimi ak tutamaz olmutum ki buharl stcnn ani tslamas beni cin gibi ayltt. Acaba ev sahibime ikramiye vurmutu da bahar aynda kiraclarn

starak zenginliini paylamaya m karar vermiti? Jungdan skldm iin -bol teori az aksiyon- 11 haberlerini izlemek iin televizyonu atm. Haber balklarn dinlerken kendime ay yapmak iin mutfaa gittim. O srada haberlerden biri dikkatimi ekti. Yaknlardaki bir banliyde bir grup ilkokul rencisi o gn bilinmez bir hastalktan dolay hastaneye kaldrlmt. Baylrdm gizemli durumlara. Haberi izlemek iin koarak salona dndm. Kk ocuklardan oluan bir kalabalk okul bahesinde korku ve aknlk iinde dolanyordu ve retmenleri onlar rahatlatmaya

alyordu. ocuklarn bazlar alyordu, bazlar karnlarn tutarak minderlerin zerinde uzanyordu, birka da ambulanslara bindiriliyordu. Olay yerindeki haber sunucusu esrarengiz durumu anlatmaya koyuldu: Olay bir okul toplants srasnda, toplant salonunda patlak verdi. retmenlerden biri ocuklarn sinek gibi birer birer dmeye baladn syledi. Hastalanan ocuklarn ou State Street Community Hastanesine kaldrld ve birka saat sonra tamamen iyilemi durumda taburcu edildi. Yerel salk yetkilileri hl olayn nedenini aratryor. Balca sulular arasnda ise zehirli dumanlar yer alyor. Ancak henz herhangi bir ey

kantlanm deil. Kitle histerisini daha nceden duymutum. Fiziksel rahatszlk gibi grnen ama aslnda psikosomatik semptomlarn grupsal bulama etkisi yaratt durumlard bunlar. Bu esrarengiz hastalk da bu tehise uyuyor olabilirdi. Salk grevlileri fiziksel bir neden bulsa bile yaananlar fazla dramatikti; ok sayda gz yal ocuk, lgna dnm anne babalar ve etrafta koturan retmenlerle acil servis grevlileri. Ertesi sabah klinikten nce tp fakltesinin ktphanesine uradm ve kitle histerisi hakknda birka makale buldum. ok az rastlansa da bu

salgnlarn Ortaada bile kayda getiini rendim. Olaylar daha ok ocuklarda ve genlerde, erkeklerden ok kzlarda grlyordu ve en yaygn semptomlar baylma ve hiperventilasyondu (sk nefes alp verme). Hastalk nadiren de olsa gnlerce devam edebiliyordu ancak hastala tutulan kalabalk daldnda hastalk belirtileri de kaybolur gibi oluyordu nk belirtiler sadece insanlar bakalarnn hastalandn grdnde ortaya kyordu. Salgnn nedeni hakkndaki sylentiler de cemiyetin tamamna yaylyordu. Bu srad olaylar okumak beni iyice heveslendirdi. Okuduklarm tbbi

gizemin tm unsurlarn barndryordu ve kitlenin gc, zihnin bedeni kontrol etme becerisi konusunda akla byleyici baz sorular getiriyordu. Vaktin nasl getiini anlamamtm. Klinie ge kaldm fark ettim. Makalelerden hzla kendime fotokopi alarak hastaneye doru yola dtm. Neyse ki klinik youn deildi. Bombo denebilecek bekleme odasndan ok gibi geerek dostum Don Williams kahve alannda, bir yandan hasta notlarn tamamlayp bir yandan diyet kolasn ierken buldum. Don ihtisas snfmzda en yakn arkadalarmdan biriydi ve kendini Woody Allenn uzun boylu, siyah tenli ve yakkl versiyonu olarak

tanmlard. u sakin vakitte terif etmekle ne iyi ettiniz Dr Small. Alarm saatini kpek mi yedi? dedi. Her daim komedyen, hibir zaman komik deil diye karlk verdim. Ktphanedeydim, merak ediyorsan. Don kahkaha att. Tabii canm, zaten ben de Red Soxta beyzbol oynuyorum. Dur imdi Don, hani dn baylp hastaneye kaldrlan u banliy ocuklaryla ilgili haberi duydun mu? Evet, zehirli bir sznt yznden falan olabilirmi diyorlar. u Three Mile Island olayndan beri herkesin evre felaketi kacak diye d kopar oldu. Okulda herhangi bir zehre ilikin

kant yok. Bence orada psikolojik bir durum sz konusu olabilir. ocuklar aniden hastalanyorlar, sonra yine aniden iyileiyorlar. Kulaa biraz pheli geliyor. Bu yzden ktphanede kitle histerisini aratrdm. Don ksa bir sessizlikten sonra, Olabilir dedi. Biliyor musun Gary, gerekten de sen gidip bir incele bu olay. Hani herkesi aratrma iine girmekle tehdit edip duruyordun ya, al sana frsat ite. Aslnda ok isterdim oraya gitmeyi ama bugn btn gn kliniim var dedim. Ben seni idare ederim. Git mahalleliyle konu, neler olduunu

ren. Belki ortaya bir alma falan karr, yaynlatrsn. Hibir ey olmasa da sana en azndan klinikten kma frsat veriyorum. Don hemen Godfather / Baba filminden Marlon Brando taklidine geti. Ama gnn birinde ben de senden bir iyilik isteyebilirim Ne diyorsun yani? Oraya gidip saa sola sorular sormaya m balayaym? Hangi yetkiyle? Yetkiye falan ihtiyacn yok ki. Prestijli Harvard Tp Fakltesinin alanlarndan birisin. Onlara salgn hastalklar konusunda uzman olduunu ve bu zc olay zmek zere geldiini syle.

Olaslklar beni heyecanlandrmaya balamt. Tp fakltesindeyken aratrma ile amatrce ilgilenmitim ama belli bir eyi takip etme frsatm olmamt. Oysa ocukluumdan beri bulmaca zmeyi severdim. Bir problem iin strateji ya da zm gelitirmenin benim iin muazzam tatminkr bir yan vard. te bu, gerek hayattan bir bulmacay zmek iin frsatt. Haklyd Don. Harvardl doktor kartn oynamay sesem de semesem de, en azndan oraya gidip neler olduunu anlamaya alabilirdim. Kitle histerisi uzman olmayabilirdim ama iki makale okumutum ve muhtemelen bu konuda yerel doktorlarn hepsinden fazla

ey biliyordum. Sonradan rendiime gre hastalk denetim merkezleri bile aklanamayan hastalk salgnlarnn tehisinde kitle histerisini bir aklama olarak grmezden gelmiti. Birka telefon grmesi yaptktan sonra salgnn gerekletii okulun mdrnden randevu aldm. Aileler ve ocuklar iin tek sayfalk bir anket hazrlayarak oalttm. 1974 model Toyota Corollamla Boylston Streetde ilerlerken banliyye yaklatka bina manzarasnn bitki rtsne dnmesini izledim. Muhtemelen birden fazla kiiyle bir arada konuacam halde bireysel hastalarmda kullandm psikoterapik

aratrmac yaklamn uygulamay dnyordum. Ailelere eriimim olduu srece bunun ok da zor olmayacan tahmin ediyordum. Fark ettim ki bunu yaparken ayn zamanda bir teze zemin oluturacak bir aratrma hipotezi de gelitirmi olacaktm. Davran aratrmalar ve benzeri psikiyatrik aratrmalarn, dier tp almalarndan bir ekilde daha az bilimsel olduuna dair genel bir nyarg vardr. Bunun ardnda ise pek ok neden yatar. Psikiyatriyle ilgili her konuda bitmek bilmez bir utan vardr, ayrca ou insan kendi temelinde yatan psikolojik sorunlara bakmaktan korkar.

BANLY YOLUNU KISA SREDE kat ettim, arabay okulun hemen karsna park ettim ve arka koltuktan defterimi aldm. Beyaz klinik gmleim gzme taklnca onu da alp stme geirdim. Belki karma kan kaplar aabilmek iin Donun szn ettii, kayg duyan uzman roln oynayabilirdim. Bay Saxonun odasnn nnde beklerken adamn yorgun, asabi bir sesle telefonda konutuunu duydum. Anladm kadaryla bir veliyi her eyin yolunda gittiine ikna etmeye alyordu. Telefonu kapadktan sonra beni karlamak iin dar kt. Bu uzun boylu, azametli adam, elimi skarken

neredeyse kryordu. Beni odasna buyur etti ve masasnn karsndaki koltua oturttu. Bir an kendimi ilkokulda mdr odasna arlm gibi hissettim. Evet, Dr Small, nedir sizi Harvarddan buraya getiren? dedi. Geen akam haberlerde anlatlan olay hakknda konumak istiyorum. Defterimi ve kalemimi kardm, not almak iin izin istedim. Ne renmek istiyorsunuz? dedi Bay Saxon. ey, Harvarddaki doktorlar olarak bazlarmz hastal duyduk ve bizim Yani benim bu tr durumlarla tecrbem oldu. Eh, ne de olsa ktphaneye gitmitim. Salgnn nasl

baladn anlatabilir misiniz bana? yle ki, altnc snflar okulun bahar gsterisi iin yaplan kostm provasnn ortalarna gelmilerdi dedi Saxon. Baz renciler de gsteri salonunda provay izliyordu. O srada sahnedeki olanlardan biri baylp yere dt. ocuk enesini platformun basamana vurdu, enesi kanamaya balad. Herkes aknla dt, sonra bir baktk dier koro yeleri de karnlarn tutup yere kmeye balamlar. Ardndan i iyice rndan kt ve salondaki ocuklarn yars mide bulants ekmeye, baylmaya, nefes almakta zorlanmaya balad. Delice not alyordum. Erkeklerden

ok kzlarn hastalanmas gibi bir ey dikkatinizi ekti mi? dedim. Aslnda baylanlarn ou kzd galiba. Sonra ne oldu? dedim. tfaiye efi abucak, belki yarm saatten ksa srede geldi. Duman kokusu alr gibi olduu iin gsteri salonunu boalttrd. Ambulanslar 20den fazla ocuu hastaneye gtrd, ben de kalanlar yattrmaya altm dedi Saxon. Sonra ayaa kalkarak pencereye gitti. Bir sr renci alyordu ama velileri geldiinde sakinletiler. Kanmca retmenlerimiz ve grevlilerimiz ortal yattrmakta olaanst bir baar sergiledi.

Bam defterimden kaldrdm. Baya bir dram yaanm anlalan. Hastanedekiler ne buldu? Hibir ey bulamadlar. Laboratuar sonular normaldi. Olay le yemeinden nce oldu, sanrm ocuklar a ve yorgundu. Bir iki tanesi hzl hzl nefes almaya balaynca herkes korkuya kapld herhalde. Ama ocuklarmzda fiziksel olarak hibir sorun yoktu, okulumuz da gerekli tm protokolleri yerine getirdi dedi kendini savunurcasna Saxon. Sonra da tekrar yerine oturdu. Yani bu geici hastala neyin sebep olduunu hl bilmiyoruz dedim. O konuda endieli deiliz Dr Small.

Gsteri salonunda hibir zehirli madde bulunmad, okulumuz da renciler ve yetkililer iin son derece gvenli. Fevkalade bir sicilimiz var bizim. Her ey yolunda. Grdm kadaryla Saxonun salgnn gerek nedenini renmek iin daha fazla aratrma yapmaya niyeti yoktu. Dorusu tarif ettii ey kitle histerisinin tipik zelliklerini ieriyordu: Fiziksel bir nedeni destekleyen laboratuar sonularnn olmay, sklkla nefes alp verme, baylma ve renciler birbirinden ayrldktan sonra hastalk belirtilerinde hzl bir d. Saxonun aklamalar psikolojik bir nedene iaret ediyordu ama bu noktada kitle

histerisinden sz ettiim takdirde Saxonun daha fazla savunmaya geeceini biliyordum. Belli ki okulun da kendisinin de olaya herhangi bir ekilde katkda bulunduu ynnde bir sulamayla karlamak istemiyordu ama -ister psikolojik bir nedeni olsun, ister fiziksel ya da her ikisi birden- bu olayn kkenine inmediimiz srece yeniden yaanmas ihtimali vard. Baka bir salgn olmasndan endie etmiyor musunuz? dedim. Hayr, kesinlikle. Bitti o. Sadece herkes gereinden fazla heyecanland. imdiye kadar hi olmamt, bundan sonra da olmayacak. Koltuunda kprdand ve sinirli bir ekilde

masasnn stndeki ktlar dzeltti. Acaba kendini mi inandrmaya alyordu, beni mi? Syledii doru olabilir diye dndm ama bir daha olursa eer, kendi gzlerimle grmek istiyordum. ocuklarn veliler iin yapaca gsteri ne zaman? dedim. Bahar elencesi Cuma akam, tahminimce baya kalabalk olacak. sterseniz siz de davetlimiz olun? Davet biraz yarm azla yaplmt. Saxon hi phesiz sorularm savuturmaktan yorulmaya balamt. Acizlik verdiimi hissederek ayaa kalktm ve Davetiniz iin teekkrler Bay Saxon. Gsteriye geleceim

dedim. Saxon geleceimi duyduuna pek sevinmi gibi grnmyordu, kalktm iin rahatlam gibiydi. Tam kmak zereyken dndm ve Aslnda Bay Saxon dedim, kk bir ey daha vard Sevdiim televizyon dizisi karakteri Columbo grse benimle gurur duyard. Saxon skkn bir ifadeyle bana bakt. Nedir? Bu tr bir eyin bir daha tekrarlanmayacandan tamamen emin olabilmek iin ailelerden bir-iki tanesiyle konuup ksa bir anket databilir miyim diye soracaktm. nk eminim byle bir eyin tekrarn

istemezsiniz. Bilemiyorum, dnrz dedi Saxon. Mesele u ki imdiye dek ailelerimizin mahremiyetine ok byk hassasiyet gsterdik. Yarn bir toplantm daha var. Beni arayn, bu konuyu konualm. Ayaa kalkarak odasndan kmama elik etti. Belli ki kk aratrmamla hibir ekilde ilgilenmiyor, her eyin eski haline dnmesi iin can atyordu. Arabam State Street Community Hastanesine srdm ve giriin nne park ettim. Baylan ocuklar tedavi eden hastane grevlilerinden birkan bulmay umuyordum. Lobi, bekleyen anne babalar ve etrafta kouturan

ocuklarla doluydu. Danma masasnda ise hi kimse yoktu. Hemire blmn aranarak koridorda yrmeye balamtm ki hademelerden biri kede neredeyse stme kt. Bir yandan serumu tutmaya alyor, bir yandan da bir hastann sedyesini itiyordu. Yardmc olabilir misiniz doktor? Bu hastay ameliyat odasna karmam lazm ama personel eksiimiz var. stmde hl beyaz gmleim olduunu fark ederek panie kapldm. Ne kadar personel eksii vard acaba? stme ameliyat gmleimi ekip bu adam ameliyat etmem mi gerekecekti? Okulda apandisit ameliyat yapmtm

ama hastann kalp nakline falan ihtiyac varsa benden medet ummasa iyi ederdi. Neyse ki ameliyat ekibi ameliyat odasnda hazr ve nazrd, ben de yan kapdan kp gittim. Bu defa baka bir koridorda yrrken candan grnml bir hemireyle karlatm. Ona baylan kz rencileri sordum. Ah, o olay geldi geti. Nedenini bulamadlar. Koridora doru bakarak iaret etti. urada bugn taburcu olacak son kzn ailesini bulabilirsiniz. Hemireye teekkr ederek velilerin yanna gittim. Dorothy ile George Holland kzlarnn odasnn nnde fsltyla konuuyordu.

Kendimi Harvardl bir doktor olarak tanttm ama daha batan savunmaya gemelerini istemediim iin psikiyatrist olduumu sylemedim. Aile benimle okulda olanlar hakknda konumaya gnllyd. Kzlarnn neden bayld anlalamad iin canlar skknd. ocuklar basbaya hastayd dedi Dorothy. Zar zor nefes alyorlard. rendiime gre kzmz Dorothy yerde seiriyormu ve neredeyse felli gibiymi. George araya girdi. Okul olay tamamen batan savd. Kimse Hastalk Kontrol Merkezini armad, salk grevlileri de doru drst bir inceleme yapmad. Bir ey onca ocuu hasta etti.

Bence okul rtbas ediyor. Salgna neyin yol atn bilmediimiz doru ama uras kesin ki ben de sizin gibi buna neyin sebep olduunu renmek istiyorum. George glmsedi. Teekkrler. Benimle ayn fikirde bir doktorun olmas ok gzel. Devam ettim. Duyduuma gre o gn bolca heyecan ve karmaa yaanm. Sizce hastalk belirtileri bu yzden daha da ktlemi olabilir mi? Dorothy bana dik dik bakt. Ne demek istiyorsunuz? Panik ve histeri ocuklarn hastaln daha da azdrm olabilir mi diyorum. George afallam gibiydi, Dorothy ise

sinirlenmiti. Kzmn hastalanm numaras yaptn m sylyorsunuz yani? Yalanc m diyorsunuz kzma? ki gndr hastanede yatyor ocuk. Nesiniz siz? Psikiyatrist falan m? ey, evet, psikiyatristim. Daha faza uzatmayalm diye kt George. Sizinle konuacak baka bir eyimiz yok. Gel Dorothy. Kadn kocasnn peinden kzn odasna girerek kapy kapad. Bugn benim iin anket doldurmaya yanaacaklarn pek sanmyordum. Savunmaya geileri ok tipik bir tepkiydi. Kitle histerisi kurbanlar ve aileleri, kendilerine fiziksel belirtilerin olas psikolojik nedenleri konusunda

yaklaldnda hep aksi yne kaarlar. nsanlar genelde hastalklarnn kafalarnn iinde olduunu duymak istemezler. Bu olay takip eden yllar iinde bu tuhaf salgnlarn birkan daha inceledim ve altta yatan psikolojik nedenleri konuurken ok dikkatli davranmay rendim. Olay hastann bak asndan dndmzde aslnda kolayca anlayabiliriz. Kii fiziksel hastalk belirtilerini gerek birer belirti gibi yaar ve olay etkisini gstermeye baladnda hasta kendisini kalabaln heyecanna ve gerginliine kaptrr. Peki, (nefesin hzlanmas, mide bulants, mide ars gibi) gerek

fiziksel deneyimler, nasl fiziksel olmayan bir hastaln sonucu olabilir? Hastalar genelde zihnin bedene etki ettii fikrine teslim olmaktansa, hastala olmadk, acayip birtakm nedenler atamay tercih ederler. rnein, kitle histerisi iin yaplan tuhaf bir aklamaya gre gaz skan bir deli Mattoon, Illinoisl gen kzlarn yatak odasnn penceresinden ieri zehirli gaz skarak onlarda mide bulants, kusma, az ve boazda yanma hissine yol amtr. Washington eyaletinde yaayanlarn nkleer deneylerden tedirgin olduu 1950lerin balarnda ise pek ok kii nceden fark etmedikleri araba camndaki bir delik

veya girintiye kozmik nlarn ya da dnya manyetik alanndaki kaymalarn yol atna inanmtr. Hatta doast cinleri sulayanlar bile olmutur. Her ne kadar bu sulama kitle histerisinden ok, toplu hezeyann bir rnei olsa da, kaygl bir grubun zaten var olan ama anksiyetenin yaylmasndan nce fark edilmeyen fiziksel fenomeni nasl yorumlayabileceini gsteren iyi bir rnektir. Aratrdm Boston banliy ilkokulu salgnnda da yine birtakm sylentiler sz konusuydu. 12 ocuun gda zehirlenmesinden ld sylentisi zerine mteveffa ahslarn ailelerine elik etmek iin okula iki rahip gelmiti.

Yaylan baka bir sylentiye gre de dp enesini yaran ocuk, bayldktan ksa sre sonra ak kalp ameliyat geirmiti. Bunlarn ve zehirli dumanlarla sular hakkndaki dier sylentilerin hepsi yanlt. Belirsizlik durumlaryla karlatmzda zihnimiz duruma aklama getirmek iin aba sarf eder. Eer belirtilere aklama getirmenin bir yolu yoksa kendimizi kontrol kaybetmi gibi hissederiz ve korkumuz giderek artar. stelik belirtileri yaratann kendi zihnimiz olduunu renirsek o zaman zihnimizin yapabilecei dier eyler iin daha da ok endieye kaplrz. nsanlar beyinlerinin bir ruh tarafndan ele

geirildiinden ya da bir cnn iradelerini ynettiinden korkabilir. O durumda esrarengiz bir sudan zehirlenme teorisini benimsemeyi tercih ederler. Psikosomatik hastalk uzmanlar kitle histerisi vakalarnda ortaya kan belirtilere, ek baz fizyolojik aklamalar getirdi. Buna gre insanlar heyecanlandklarnda ve korktuklarnda hiperventilasyona, yani sk nefes alp vermeye balar ve bylece soluk verirken ar miktarda karbondioksit brakrlar. Dk karbondioksit dzeyi kol bacak gibi uzuvlarn kaslarnda spazma yol aabilir ki bu da baz hastalarn yaad uyuukluu,

karncalanmay ve kas seirmesini aklar. Karbondioksit azalmas kt bir torbann iine nefes alp vererek kolayca tedavi edilirse, hastalk belirtileri hzla ortadan kalkabilir. iddetli anksiyete durumlarnda hastalar ou zaman normal fiziksel duyumlar fark edip yanl yorumlar. Mide guruldamas gda zehirlenmesi sanlabilir. Etrafnzdaki insanlar da karnlarn tutup yere derse korkunuz giderek iddetlenebilir, dizleriniz tutmayabilir, yere ylabilirsiniz. Grup dinamiinin gc kontrol ele geirebilir ve insanlar kalabaln gsterdii belirtilere kaplabilir. Grubun sosyal hiyerarisi de belirtilerin yaylmasnda

rol oynayabilir. lk nce popler kzlar baylrsa, daha az popler olanlar da onlar takip eder. Boston banliy vakasnda hastalanp enesini arpan ocuk, okulun en sevilen ocuklarndan biriydi. Bu olaydan 10 yl sonra Gney Californiada sahne gsterisi yapan bir grup renciyi aniden etkisi altna alan benzeri bir hastalk patlamasn daha inceledim. Aratrma ekibimizin bulgularna gre bir ocuun histeri belirtilerine yakalanmas konusunda en i y i tahmin unsurunun, ocuun arkadann hastalandn grmesi olduu ortaya kt. Kitle histerisi patlamas tm gerekli unsurlarn bir

araya geldii kusursuz frtna gibidir: Kalabalk, anksiyete art, s, yorgunluk veya alk gibi fiziksel stresler ve sosyal a oluumu. Kesilen bir ene ya da bir arkadan hazmszl gibi tek bir tetikleyici, tam kapasiteli bir grup histerisine dnebilir. Gnmzde kitle histerisi bagsterdiinde salk grevlileri hem fiziksel hem de psikolojik aklamalar tespit etmede ok daha bilgililer. nsanlarn genelde farkna varmadklar ey u ki belirtilerin psikolojik bir nedeni varsa hasta hastalanma karar almyordur. Bu bilinsiz bir sretir ve fiziksel semptomlar da gerektir.

CUMA AKAMK GSTER N ilkokula giderken banliy gzer-ghn artk iyice bellemeye balamtm. Arabam okuldan birka sokak geriye park ettim ve gsteri salonuna doru yrrken gerekten de bir vaka daha patlak verirse ne yapacam dnerek kayglanmaya baladm. Acaba markete urayp insanlarn nefeslerini dzenlemeleri iin birka yz adet kt torba m alsaydm? Sonra sahiden fiziksel bir neden varsa ve ben de hastalanrsam diye dndm. Daha da beteri, ya ben de kitle histerisine kurban dersem? Pekl, sakin olmalydm. Daha salona gitmeden histeriklemeye balamtm. Hem de kerli ferli bir

Harvard psikiyatristi olarak stmde beyaz ceketimin yerine sradan mavi bir takm elbiseyle ieri girdim. Salon velilerle ve rencilerin kardeleriyle dolmu tayordu. Cebimde not defterim, arkadaki koltuklardan birine oturdum ve nemli bir gzlemim olduu takdirde not almaya hazrlandm. Zehirli duman kokusu geliyor mu diye sa solu belli etmeden kokladm. Hastanede tantm Dorothy ile Georgeun salonun n taraflarnda oturduunu fark ettim. George birileriyle konuuyordu ama Dorothy gzlerini dikmi doruca bana bakyordu. Bana hl kzgnd belli ki. Bam hafife eerek selam verdim ve ilgintir ki o da

samimi bir tavrla selamma karlk verdi. Saxon izleyicileri selamladktan sonra koroyu sundu. Bense bir yandan onlar izlerken, bir yandan da salonda srad davranlar var m diye evreme bakndm. 20 dakika kadar sonra sklmaya baladm. Her ey kazasz belasz, gayet yolunda ilerliyordu. Ne karn ars vard ne de baylan kzlar. Kitle histerisinden eser yoktu. tiraf etmeliyim ki biraz hsrana uradm ama ayn zamanda da rahat bir nefes aldm. Gsteri bittikten sonra gitmek zere ayaa kalktmda birinin bana seslendiini duydum. Dr Small! Dr Small! Bekleyin ltfen. Dorothynin

telala bana doru geldiini grnce kalkanlarm hazrladm. Sizi tekrar grdme memnun oldum. Hastanede size souk davrandm iin zr dilerim. Lindsey iin ok endieliydik de Durumu nasl imdi? dedim. ok daha iyi, teekkrler dedi Dorothy. Ama baz zorluklar yaad, sizinle onu konumak istemitim. Biraz vaktiniz var m? Elbette dedim. Gelin dar kalm. Yakndaki bir banka oturduk ve Dorothy bana olay batan sona kt idare ettii iin okulu suladn anlatt. Ama Lindseynin dier ocuklardan

daha ar hastalanmasna armamt. Son zamanlarda ok fazla hastalanyor ve babasndan iki yl nce boandmdan beri ok zorluk ekiyor. George ile evlenmemden sonra durum daha da ktledi. Okula gitmedii gnler ok artt. Biraz burnu aksa, karn arsa okula gitmeyi reddediyor. Ben de hi szm geiremiyorum. Sizce neden sz geiremiyorsunuz? dedim. Sanrm boanma ve ksa sre sonra Georgela evliliim yznden sululuk duyuyorum. Bu konuda doktorunuz ya da terapistinizle konutunuz mu? dedim. Hayr, konumadm Siz psikiyatr

olduunuzu sylediinizde ilk bata sinirlendim ama sahiden yardmc olmaya alyormu gibi bir haliniz vard. stelik Lindsey de u okul olayndan beri iyice ktledi. imdi okula gittii takdirde dier ocuklarn onu hastalandracan iddia ediyor. Grne baklrsa Lindsey boanmayla ilgili duygularyla baa kabilmek iin fiziksel semptomlarn abartmt. Bedenselletirme diye bilinen bu savunma mekanizmas insanlarn duygusal aclarn fiziksel olarak ifade etmelerini salar. Lindsey stresle bu ekilde baa kyorsa kitle histerisi belirtilerinin onda dier ocuklardan ok daha iddetli

bagstermesi artc deildi. Annesinin boanma konusundaki sululuk duygusu byk olaslkla Lindseynin bedenselletirmesini daha da glendirmiti. Dorothy snrlar belirlese ve kznn okula gitmesinde srarc olsa ok daha iyi edecekti. Ayrca kzna boanmayla ilgili duygular hakknda konuma frsat vermesi de faydal olurdu. Tahminimce bu ailede fazla iletiim yoktu. Dorothy dedim, bana Lindseyi anlatmana memnun oldum. kinizin veya en azndan Lindseynin olanlarla ilgili konumak iin bir terapiste gitmesi iyi olabilir. Sizinle konuabilir miyiz? Siz durumu

anlyor gibisiniz dedi. Memnun olurum ama size yakn birini bulursak sizin iin ok daha kolay olur. Lindseynin sorunlar bir gecede ortadan kalkmayacaktr. Dolaysyla artlar asndan size daha uygun biriyle dzenli grmeniz daha iyi olabilir. Dorothye yakndaki terapistlerin isimlerini vermek zere bir sonraki hafta telefon edeceimi syledim. O da teekkr ettikten sonra bana telefonunu verdi. Georgeun da ok memnun olacan syledi. Arabama yrrken Lindseynin durumunu dndm. Belki dier ocuklarn bazlarnda da benzeri sorunlar sz konusuydu. Boanma ok yaygnd. Belki anne babas boanan

ocuklar kitle histerisi belirtileri sergilemeye daha yatknd. Ayrca histeri ksmen kaybetmenin yaratt psikolojik stresle de tetiklenmi olabilirdi. Altnc snflar mezun olmak zereydiler, mdr ksa sre nce baka bir okula geeceini duyurmutu ve rencilerin ou ilk defa yatl bir geziye kmak zereydi. Bu yaklaan ayrlklarn ve kaybetmelerin neden olduu kayg da kitle histerisi vakasna katkda bulunmu olabilirdi. ocuklarn boanma ya da yakn bir akrabann lm gibi bir kayp yaayp yaamadn soran bir anket kullanarak, nceki kayplarn ocuun hlihazrdaki kaybetme krlganln etkileyebildii

ve o ocuu kitle histerisine hazr kld teorisini kolayca test edebilirdim. Nihayet almamla ilgili kafamda bir fikir netlemiti. Kaybetmeyle takntl eski gzetmenim Profesr Lochton olsa baylrd almann geldii noktaya. Fakat nce mdr ikna etmem gerekiyordu. Haftasonunu takiben onu aradm, sekreteri beni hemen balad. Dr Small, sizden haber almak ne gzel dedi Saxon. Teekkrler. Cuma akamki bahar elencesinden ok keyif aldm. ocuklar harikayd. Haklymsnz, endielenecek bir ey yoktu. Esrarengiz hastalk bagstermedi.

Ben demitim demeyeceim ama gsteriden keyif almanza sevindim. Bugn nasl yardmc olabilirim size? Szn ettiim anket konusunda aryorum sizi. Bu tr bir olayla baetmek zorunda kalabilecek dier mdrlere yardmc olabilseniz ok iyi olurdu. Velilere birka soru ynelten tek sayfalk bir anketim var. ocuklarn katlmas gerekmiyor. Kabul ederseniz siz ve okulunuz, baka pek ok okula byk yardmda bulunmu olacaksnz. Bir aratrma almas yapacamz fikrini olabildiinde yumuatmaya ve Saxonun hem yardmseverlik duygusuna hem de egosuna hitap etmeye almtm. e de yarad.

Olabilir aslnda. Baka okullara yardmc olmak gzel olur. Hem ocuklar da dorudan iermeyecei iin kuruldan geirebilirim sanrm. Bana anketin bir kopyasn ulatrabilir misiniz? Tabii ki. Bugn gnderirim. Belki de aratrma alannda benim iin bir umut vard. O da olmazsa ilkokul politikalarnda ansm deneyebilirdim. Saysz telefon konumasnn ve sebatkrln sonunda nihayet anketime yzde 80lik bir yant aldm. Bir istatistikiden sonularn analizi iin yardm istedim ve hipotezim doru kt. Yaanan vaka kesinlikle kitle histerisinin zelliklerini tayordu.

Ayrca erken yata yaanan kayp aileden birinin lm veya anne baba boanmas- hastalanan ocuklarda, hastalanmayanlara kyasla nemli lde daha sk grlyordu. Heyecana kaplmtm. Bir almam yaynlatma ynndeki ilk giriimim baarl oldu ve almam gayet iyi bir dergide yaynland. Tp camiasn bulgularm karsndaki tepkileri hayli ilginti. Tezimi Harvard Massachusetts General Hospital Aratrma Sempozyumundaki yelere sunuumu hatrlyorum. Kitle histerisinin istikrarl bir biimde erkeklerden ok kzlar etkilediini bildirdiimde uzmanlarn ve klinik hekimlerinin ou

basbaya ck ck yapt veya kkrdad. Histeri belirtilerindeki cinsiyetler aras farkllklar ne zaman anlatsam hem uzmanlardan hem de hastalarn ailelerinden gerilim dolu tepkiler aldm. Yllar sonra Harvarddan Larry Summers akademik bir konferansta bilimde neden daha az sayda kadnn baarl olduu sorusunun doutan gelen cinsiyet farkllklar tarafndan aklanabileceini syledii iin oradaki bakanln kaybetti. Ben de kadnlarn kitle histerisi semptomlarna daha yatkn olduu konusunda konuurken yorum yapmadm, sadece bir bilgiyi aktardmn anlalmasn salamaya daima dikkat ettim. almalar bunu

ortaya koyuyordu ama nedenini kimse bilmiyordu. Belki mesele kzlarn daha yakn dostluklar ve daha sk sosyal alar olmasyd, belki de erkeklere kyasla birbirleriyle duygularn konumaya daha yatkn olmalaryd. Ergenlik andaki erkekler duygularn ilerinde tutmaya ve di skmaya eilimlidir; tpk babalarnn da davranacan dndkleri gibi. Banliydeki gizemli hastalktan hemen hemen iki yl sonra Bostonun baka bir banliysnde arpc derecede benzer bir vaka patlak verdi. Yine bir koro provas, yine baylan ve hastaneye kaldrlan ocuklar ve evresel zehirler konusunda bolca kayg. ocuklar yine

hzla iyiletiler ve ben henz oraya gidemeden okul ayn gnn akamnda gsteriyi sergilemeye karar verdi. Ancak ocuklarn ark sylemeye balamasndan hemen sonra koroya yeni bir bulant ve baylma dalgas yayld. Daha ar hasta olan ocuklar o gn ikinci defa hastaneye yetitirilirken ambulanslar ve itfaiye arabalar histerik kalabal daha da galeyana getirdi. ocuklarn tm bir kez daha birka saat iinde iyileti ve ou kitle histerisi vakasnda olduu gibi olaydan daha ok kzlar etkilendi. Bense bu defa soluu mdr odasnda almadan nce lkenin nde gelen psikiyatrik aratrmaclarnn birine

danmaya karar verdim. Gerald Klerman Ulusal Akl Sal Enstitsndeki grevinin ardndan Harvarda dnmt ve ben de o gn onunla grme ansn yakaladm. Yaanan gizemli okul hastalnn yan sra iki yl nceki olaylar ve yaptm almay anlattm. Gerald bana bu defa okulla uramay brakp dorudan salk mdrlne gitmemi syledi. Salk grevlilerinin doruyu ortaya karmak gibi bir zorunluluu vard. Oysa okul sistemi genelde hata yapmamakla ve izlerini kapatmakla daha ok ilgileniyordu. Klermann bu nerisi bana yle bariz grnd ki keke bu konumay iki sene nce yapsaydm diye

dndm. Salk mdrl, ekibe katlmama ok memnun oldu. Bu tr bir salgnda gerek tecrbe sahibi Harvardl bir psikiyatrist, aratrma iin bir kazan olacakt. Onlar da bana yapmak istediim her tr aratrma almasnda yardmc olacaklard. Beni geici salk aratrmacs atadlar ve bu defa anketleri hem ocuklara hem de velilere dattm. Salk mdrl sayesinde yzde 100lk bir geri dn aldm. alma, sz konusu vakann kitle histerisinin tm tipik zelliklerini ierdiini dorulad; baylma, nefes skl, hastaln hzla geliip kaybolmas, kzlarn erkeklerden daha

ok etkilenmesi ve bakalarnda gzlemlenen belirtilerin yaylmas. Tm bunlar fiziksel bir salgnn aksi ynnde gl iaretlerdi. Ancak bu vakada enteresan bir durum sz konusuydu. Vakadan iki gn sonra hastane laboratuar hasta ocuklarn 13nden alnan idrar rneklerinde bcek ilalarnda, plastiklerde ve dezenfektanlarda grlen bir kimyasal bileene rastlandn aklad. evresel kirleticiler konusundaki genel kayglara ramen velilerin ou, artc bir biimde, ocuklarn idrarndaki toksine ilikin laboratuar sonularna sevindi. Veliler ocuklar zihinlerinin hasta ettii olasln

deerlendirmektense bu aklamay benimsemeyi tercih ediyorlard. Ancak haftalar sonra grevliler mahcubiyet iinde okulda veya evresinde herhangi bir toksinin bulunmadn duyurdu. almay anlattm New England Journal of Medicinedeki makalede de ifade ettiim gibi, toksin numunelere iine konduklar plastik kaplardan bulamt. Cam kaplarda saklanan numunelerin hepsi temizdi. Fiziksel ve psikolojik kantlarn bu ekilde birbirine karmas, yllar iinde incelediim onlarca gizemli hastaln tipik zelliini oluturdu. O zamandan bu yana incelediim ve yazdm tm kitle histerisi vakalarnda

benim iin yant bekleyen soru, bunlarn neden daha sk gereklemedii oldu. Gerekli temel malzemeler -psikolojik ve fiziksel stres altnda, belki a yorgun veya her ikisi birden- hemen her gn dnyann drt bir yannda bir araya geliyor. O halde insanlar uurumdan aa iten ve zihinlerinin bedenlerini toptan ele geirmesini salayan o nihai tetikleyici nedir? Bu sorunun yantn aramay hl srdryorum.

BENC BLM
BEBEK AKI 1981 K

HARVARD MASS GENERALDAK SON YILIMDA konsltasyon servisi baasistan doktoru pozisyonuna getirildim. Bu grevimde, psikiyatrik sorunlu tp hastalarna verilen gnbirlik hizmette daha az deneyimli asistan doktorlara gzetmenlik

ettim. Ksa srede rendim ki srf byle haval bir nvanm ve Charles Nehrine bakan byke bir ofisim var diye (benden sadece bir yl geride olan) Ivy League stajyerlerim, onlara retecek ok eyim olduunu dnmyorlard. Beni bir gzetmenden ok aabeyleri gibi gryorlard. Nihayetinde en yakndan tanyabildiim asistan doktorlar, benim eitim verdiim yldan olan doktorlar oldu. an alp yryen kk terapi/eitim ya da ksaca T-grubumuzda zamanla birbirimizi ve kendimizi tandk. Kdemli bir psikanalistin nderlik ettii ve haftada bir buluan grubumuzun amac, bize grup psikoterapi

tekniklerini yaatarak retmekti. Aslnda tam olarak bir terapi grubu deildi ama nihayetinde oumuz iin yle oldu. T-grubumda birlikte ska takldm ocuklardan biri, Jim Schaefferdi. Jim birka ya bykt nk geri dnp psikiyatri ihtisasn yapmadan nce bir aratrma laboratuarnda almt. Onun gruptaki insanlarla ilgili duygular konusundaki akyrekliliine hayrandm. Birinden holanmad zaman o kiiden bunu hi saklamazd. Varlkl bir aileden geliyordu ama bu konuda sevimsiz davranmazd. Zekiydi ve kimi zaman kontrolden kan rekabeti bir yan vard. Ayrca

apknlyla da nlyd. T-grubumuzun bulumasnn bittii bir gn klinik binamza dnerken Jim, Mike Calhounun ne kadar moron olduuna inanmyorum dedi. Gemiine dair anlatt hikye yle uydurmayd ki kendi bile inanmad. Nasl yani, rock grubuyla Avrupay turladktan sonra NASCAR ofrl yaptna sonra da her eyden vazgeip psikiyatrist olduuna inanmadn m? Dorusu bana gayet olabilirmi gibi geldi dedim glerek. Ya Arlenee ne demeli? dedi, grup liderimizi kastederek. Bana m yle geliyor yoksa herkes onu evine gtrp sarlp yatmak m istiyor? Aniden bana

dnerek, Gary, sakn bakma, Pam Sefton bize doru geliyor. Uf, muhteem bir kadn-doumcu ya! Sam nasl sylesene? dedi. Dnp kza bir gz attm ama tipim olmadn sylememe frsat kalmadan Jim konutu. Selam Pam, ne var ne yok? ok gzel grnyorsun. Pam glmsedi. Selam Jim. Seni grmek daima gzel. Gary sana rastladma sevindim. Blten tahtasnda bugn psikiyatri iin kadn-doum kliniine gelecein yazyor. Seni ansl kurt dedi Jim, aktrmadan. Gary rica etsem birka dakika benimle yryebilir misin? Seninle bir

hastay konumak istiyordum. Tabii dedim. Grrz Jim. Size iyi elenceler. Uslu durun ha, yaramazlk yapmayn dedi ask suratla yanmzdan ayrlrken. Jimin iitme mesafesinden ktmzda Pam, Uf, nesi var bu adamn ya? dedi. Sakz gibi yapt bana, stelik doru drst tanmyor bile beni. Ne diyebilirim ki? arpk bir benlik duygusu vardr kendisinin. E, anlatsana u hastay. smi Anne Drexler. 20li yalarnn ortalarnda ve yaklak 10 haftalk hamile ama az nce negatif test sonucu aldm.

Dk m yapm yani? dedim, bariz bir ey deilmi gibi. Evet, hem de nc defa dedi Pam. Byle bir sr hastan oluyordur, neden beni istiyorsun? Bu hasta bebek sahibi olmay o kadar ok istiyor ki haberi verdiimde kendisini kaybedecek diye korkuyorum. Her ihtimale kar yanmda olursan kendimi ok daha iyi hissedeceim. Bir saat sonra benim klinie geliyor. Mass Generaln kadn doum klinii tp merkezini meydana getiren mimari stil potpurisinin iindeki yeni yaplardan biriydi. Klinie giden yol stnde getiim koridor labirentleri ve kestirmeler arasnda bir de arya

cevap vermek zorunda kalnca birka dakika geciktim. Muayene odasna geldiimde Pamin kt haberi verdiini hemen anladm. Anne Drexler telaa kaplm durumdayd. Hayr, olamaz! Ka defa geldi bu bama. Bir bebek daha kaybedemem. Alamaya balad, Pam de ona mendil kutusunu uzatt. Anne kutuyu ittirdi. Hemen odaya girdim ve Merhaba Anne dedim. Ben Dr Small. Hastane psikiyatristlerinden biriyim. Anne psikiyatrist szn duyduu anda feryat figan etmeye balad. Psikiyatriste falan ihtiyacm yok benim. ten anlayan bir kadn doumcuya

ihtiyacm var! Bakn dedi Pam, canna tak ederek, laboratuar testi yalan sylemez. Siz istediinize inann. Benim baka hastalar grmem gerekiyor. Size Dr Small ile konumanz neriyorum. Sonra da odadan frlayp gitti. Pamin hastaya olumlu tutumu da buraya kadard demek. Anne ayaa kalkt, gitmek zere eyalarn toplamaya balad. Ltfen Anne, gitme dur. Biraz konualm. Dik dik bakt bana. Neyi konualm? Hamile grnyorum. Kendimi hamile hissediyorum. Belli ki bu hastanenin doktorlarnda ve laboratuarlarnda bir

terslik var. Anne inkr iindeydi. Hamile olduu fikrini yle benimsemiti ki dk yaptn ortaya koyan laboratuar testi gibi somut bir kant bile bu inancn sarsmyordu. Ona ulaabilmek iin hzl bir manevra yapmam gerekiyordu, ben de empati gstermeye altm ve tepki almay mit ettim. Neler hissettiini anlayabiliyorum Anne ve bence mutlaka baka birinin fikrini de almalsn. Teekkrler Dr Small. Buralarda duyduum en mantkl ey bu. Tekrar muayene sedyesine oturdu. u ayaklarm yle iti ki, bir dakika dinlendirsem iyi olacak. Gzlerini

ovuturduunda ne kadar arpc gzleri olduunu fark ettim; iri, delici ve ela. Olayl bir gn geirdin anlalan dedim. Aslnda bu randevuya kadar gayet gzel gemiti. Dr Seftonn ne kadar yanldna inanamyorum. Yani benim ailemin kadnlar o kadar dourgandr ki, suratmza baksanz hamile kalrz. Ciddi misiniz? dedim, igdsel olarak bam baka yana evirerek. Annem en byk ablam Kareni dourduunda daha on dokuz yandaym. Bir yl sonra da Valeri domu. Karen evlendikten sonra ocuk dourdu, Valerienin ikizleri de geldi gelecek.

Ailende bir sr bebek var yani dedim. Evet. imdi benim de olacak. Ayaa kalkt ve kk karnn vurgulayarak gerindi. Bakn Dr Small, gerekten iyi bir insansnz ama benim psikiyatra ihtiyacm yok. Aslnda kendim terapistim. Evlilik ve aile danmanl diplomam iki yl nce aldm. u an tek ihtiyacm, ne yaptn bilen bir kadn doum doktoru. Ona kartm uzattm ve Herhangi bir konuda konumak istersen beni ara dedim. Kendi kliniime dnerken Anneden hi haber alamayacam dndm. Geri imdi inkr iindeydi ama yeni

gr alaca kii de Seftonu doruladnda muhtemelen akl bana gelecekti. Bana hayatyla ilgili anlatt birka eyden, yeni bir dn acsyla yzlemekte neden bu kadar zorlandn anlamtm. ocuklu ablas byk ihtimalle dikkatleri stne topluyordu, imdi de dier ablasnn ikizleri olacakt. Annein yumurtalklar herhalde harekete geme ve meyve verme rekabetinin basksn hissediyordu. O GECE K MEK N HARVARD MEYDANININ nl restoran Harvestta Jimle bulutum. Barda iki sandalye bulmay baarp

biralarmz smarladk. Televizyonda Celtics Lakersla oynuyordu ve bir Los Angelesl olarak Boston taraftarlar yannda fena halde aznlktaydm. Celtics dokuz say nde olduu iin Jim bana satap duruyordu ama bangr bangr mzik ve kck yere skm, etrafta dolanp birbirini szen bir sr insan yznden ma zaten zar zor duyuyorduk. Jim birasn yudumladktan sonra E, gerek akm Pamela Seftonla muhabbetiniz nasl gitti? dedi. Bence senden gerekten ok holanyor Jim. Arkasn dnp kamasndan belli dedim, glmseyerek.

Daha Schaef-adam deneyip grmedi de ondan. Bir kahkaha att. Seninle konumak istedii mehur vaka neymi? nc defa dk yapm, 25 yanda bir kadn. Pam haberi kendisi vermekte zorland dedim. Hasta nasl karlad? dedi. Pek iyi karlamad. Hatta habere inanmad, baka gr almak istiyor dedim, biram yudumlayarak. nkra girdi yani? dedi Jim. Dikkatini ekmeye balamtm. Tamamen. Anlayabiliyorum da urad hsran. Benim gzme 10 haftalktan fazla grnd hamilelii. Karn baya bykt, teni ldyordu ve ok zgn grnyordu.

Jim arkasna yaslanp Olum var ya, dnyadan haberin yok senin dedi. Neden? Psdosiyezi diye bir ey duymadn m, moronum benim? dedi. O an kk beynimde bir k parlad. Histerik gebelii kastediyorsan, yle sylesene. Ne sandn ya? dedi, yznde inanamyormu gibi bir ifadeyle. Peki, tamam, iyi dnememi olabilirim, barmzn psikiyatri dehas sensin dedim, utanarak. Hastann eski bilgilerine bakp bunu kontrol edeyim o zaman. Umarm tekrar gelip terapiye balamaya ikna etmisindir kadn dedi

Jim. Kartm verdim ama, ben zaten evlilik ve aile danmanym, deli doktoruna ihtiyacm yok, dedi. Jim elini bar tezghna vurdu. Th, ne kadar ender bir vaka hlbuki! Tam bir cevhermi kadn; yalanc gebelik yaayan bir akl sal uzman. Ben olsam resmen stne atlardm. Sen zaten her eyin stne atlarsn. Yok, ok ciddiyim Gary. Daha agresif olmalsn olum. Kadn artk hayatta aramaz seni. Gld. Seni psikiyatri polisine mi ihbar etsem acaba? Ben de gldm ama kendimi aalanm hissettim ve Anne Drexler konusunda uvalladm fark ettim. Ne

yapalm, Anne belki gerekten hamileydi ve Jim de yanlyordu. Yalanc ya da histerik gebelik diye de bilinen psdosiyezi son derece ender rastlanan ama antik adan bu yana belgelenmi bir durumdur. M 300de Hipokrat 12 vaka kaydetmiti, 16. yzylda ise ngiltere Kraliesi Marynin bana birka defa gelmiti. Histerik gebelikte gerek gebeliin tm tipik iaretleri ve belirtileri ortaya kabilir; mide bulants, gslerde hassasiyet, fetsn hareket ettii hissi ve kilo alm. Kadnn karn tpk normal hamilelikte olduu gibi byyebilir ve kadn gerekten hamile grnr. deti de kesilince hasta gerekten hamile

olduuna inanr. Hormonal dengesizlik de genelde fiziksel belirtilere ve gebelik testinde yalanc-pozitif sonu kmasna katkda bulunur. Kimi zaman stres, hipofiz bezi fonksiyonunu deitirebilir ve bu da prolaktin hormonunda arta yol aar. Sonu olarak hasta gebe olmad halde st retir. Hatta semptomlar yle inandrc olabilir ki yalanc gebelii olan tahmini be kadndan birine, tbbi grevli tarafndan bir noktada gebelik tehisi konabilir. Benim bu rahatszlkla ilgili asl ilgin bulduum eyse arka planda yatan psikolojik nedenlerdir. Normalde psikotik olmayan bir kadn, hamile olduuna inanacak kadar bedensel

deiim yaamaya iten ey ne olabilir? Genelde bu kiiler hamile kalma arzusuyla yanp tutuurlar. Bu kiilerde zsayg ve kimlik duygusu, bebek sahibi olmakla ya da en azndan iinde bir bebek tamakla yakndan ilgilidir. Baz kiilerde gebelik yalnzl amaya veya dikkat toplamaya yarayan bir unsur olabilir. ocuk sahibi olamayan kimi kadnlarda biyolojik baarszlk duygusu, zihni kandrarak kadn yalanc gebelie itebilir. Hamilelik baz kadnlara ise reme veya bir erkei elde tutma gc gibi bir g verir. Sonraki birka hafta abucak gelip geti. O sre iinde seminerlere gitmekle, hasta bakmakla ve bir

aratrma almasn bitirmekle meguldm. Ofisimde Perembe eitimi iin notlarm hazrladm srada telefon ald. Arayan Annedi. Beni aramasna sevinmitim ama yle hkrarak alyordu ki ne dediini anlamakta zorlanyordum. Derin bir nefes al ve yavala Anne dedim. det oldum! Hamile deilmiim! O cad Sefton haklym. Duraksayp burnunu temizledi. Artk uruna yaayacam hibir ey yok te bu dikkatimi ekti. En erken ne zaman gelebilirsin? Konumalyz. Hastay geri kazandm anladm bu an, dostum yce Jimin havasnn sneceini dnmeden

edemedim. Bundan iki saat sonra, verdiim eitimin ardndan, Anne bezgin ve zgn grnmyle kendini glkle ofisime att. Zayflamt ve hibir gebelik belirtisi gstermiyordu. Otur ltfen Anne. Anlat bakalm neler oldu. Kanepeye oturdu, bana bakt. Dr Sefton ksmen haklym. Ben aslnda hi hamile kalmamm. O kadar ok istemiim ki aklm beni gerekten hamile olduuma inandrm. stelik kendim de terapistim! Anlamalydm byle olduunu. stedikleri bir eyi elde edemeyince insanlarn nasl deliye dndn gayet iyi bilen biriyim.

Devam et dedim. Ama her ey yle tuhaft ki! Bebein tekmesini hissettiime yemin edebilirdim. Doktorum imdi diyor ki o gazdan olabilirmi. Nasl olur byle bir ey? Bazen bir eyi o kadar ok isteriz ki zihnimiz bedenimizi o eye inanmaya iter. Sylesene, neden bu kadar ok istiyorsun hamile kalmay? Ben hep anne olmak istemiimdir. Ailemde bu kadar ok bebek olduu halde benim hi bebeimin olmamas da hakszlk ayrca. Kz kardeinin ikizleri olacakt deil mi? Oldu mu? dedim. Anne gzyalarna bouldu. Evet, bir

kz bir de olu oldu. yle de irinler ki Ne kadar ansl u Valerie, nefret ediyorum ondan. Annee mendil uzattm. Burnunu sildi, devam etti. Ayrca Karene ve onun kk kusursuz meleine de dayanamyorum. Anlalan kardelerinle aranda bir srtme var dedim. Eh, tabii. Ama onlar mutluluktan yle kendilerinden gemi durumdalar ki, farknda bile deiller. Artk kimse beni fark etmiyor zaten. te imdi bir yerlere varmaya balamtk. Anne nihayet durumunun gerekliini kabul etmiti ve ardnda yatan nedeni aratrmaya gnllyd. lk ne zaman baladn kendini byle

hissetmeye? dedim. Bilmem ki Kkken sanrm. O zamanlar ben evin bebeiydim ve ok zel muamele grrdm. Herkes beni ok sevimli ve olgun bulurdu. Kendimi hep annemin gzdesi gibi hissederdim. Ablalarm da bana kimin bakaca konusunda kavga ederlerdi. Bu durum ne zaman deiti? Yava yava deiti. Sanrm ortaokula geldiim sralarda kk sevimli kz olmaktan kmtm. Gzel olan Karendi artk. Valerie komik oland, bense ne olduumu bilmiyordum. Artk kendini zel hissetmemeye baladn yani. Nasl baettin bu

durumla? dedim. Derslerime ok altm ve akll olan oldum. Ama kimse aldr etmedi. zellikle de kz kardelerim liseden sonra hemen evlenip iki de bir bebek prtlatmaya balaynca. Dnyalar annemle babamn oldu tabii. Sonra da benim iin endielenmeye baladlar. Evde kalm, zavall kzlar terapist olmak iin niversiteye gidiyordu. Hi evlendin mi peki? Gordonla be yldr birlikte yayoruz. Bir kt paras yznden birbirimize daha ok balanacamza inanmyoruz. Hem dorusunu isterseniz ailemin benden ok, o kt parasyla ilgilenmesine de ierliyorum.

Gordon evlenmek istese evlenir miydin? dedim. Anne tekrar alamaya balad. Bilmiyorum, belki. Ama evlensem bile annem yakamdan dsn diye evlenirdim. Belki de istiyorumdur. Ne bileyim! Ama bebei ok daha fazla istiyorum ve bir trl bebek sahibi olamyoruz. Anne bunun ardndan dklerini anlatt ve ilk dkten sonrakilerden ailesine bahsetmediini syledi. ok byk hsrana uruyorlard nk Anne iin deil tabii ki, yeni bir torundan mahrum kaldklar iin. Bebek sahibi olmakta zorlanmasna ve bebei olmazsa Gordonun onu terk

edeceinden endie etmesine ramen Anne hl ergenlik uzmanlna dayal psikoterapi mesleini youn biimde devam ettiriyordu. Kimlii konusundaki zgvensizliklerinin de ergenlik dneminde ortaya km olmas dikkatimi ekti. Ergenlik andaki kiileri tedavi etmeyi semi olmas byk olaslkla tesadf deildi. Akl sal profesyonellerinin ou ksmen kendi kiisel atmalarna zm bulmak iin bu alana ilgi duyarlar. Yeme bozukluu olan hastalar tedavi eden anoreksik grnml psikiyatrlar, duygudurum rahatszlklar klinii ileten hipomanik psikologlar ve obsesif kompulsif bozukluklarn

tedavisine odaklanan obsesif terapistler tandm ben. Bu kiilerin bazlar, zellikle de kiisel atmalarnn stesinden gelebilenler, o konuda daha iyi bir terapisttir nk, kendi yaadklarn yaayan hastalara kar daha anlayldr. Sorunlaryla mcadeleyi srdren terapistler ise hastalarnn sorunlarnn kendilerininkine ok yakn olduunu ve bu durumun hastaya yardm etme kabiliyetlerini engellediini fark edebilir. Annein zgven eksikliiyle ve kardelerine kar rekabeti duygularyla yzlemesi iin yeniyetmelikteki evin bebei olma ihtiyacndan vazgemesi

ve imdiki halini takdir etmesi gerekiyordu. Eitimli bir yetikin, baarl bir terapist ve uzun sreli bir ilikinin partneriydi o. Bugnk seans onun iin byk bir adm olmutu. Anne hamile olmadn kabul etmi, anne olmann benlik duygusu asndan ne kadar hayati nem tad konusunda konumu ve kz kardelerine kar hissettii rekabeti aklkla dile getirmiti. Tahminimce bu rekabet drts yle glyd ki onun bilind zihnini, bedeni yalanc gebelie inandrsn diye zorlamt. Belki nceki iki d de histerik gebeliklerdi. Biyolojik dzeyde kadnlar genetik olarak remek zere hazrlanmlardr.

Bir kadn ksr olduunu renirse kendisini fizyolojik adan baarszla uram hissedebilir ve bu da ykc birtakm psikolojik sonular dourabilir. Ksr olan her kadn bu zorlukla kendi yntemiyle baeder ve tabii partneri de onun baetmesinde nemli rol oynar. Baz iftler nihayetinde evlat edinir, bazlar ise baar gvencesi olmayan yksek teknolojili fertilite prosedrlerine bavurur. Ksrln yaratt stres kimi zaman katlanlmaz hale gelebilir ve sonuta pek ok ift ayrlr. Ksrln baz kadnlar delilie srkledii bile bilinir. Dourganl olmayan kadnlar hamile bir kadna ya da bebee bakmaya bile

dayanamayabilir, her ay det dneminde depresif duyguduruma girebilirler. Yalanc gebelik pek ok kadn iin kabul edilemez bir gereklie getirilen geici ama son derece ender rastlanan bir zmdr. ERTES HAFTA HASTANE KAFERTERYASINDA Jim ile le yemei yiyordum. Duvar kenarndaki bo bir masaya oturduk. Sandviimden bir lokma srmtm ki Jim, Kasadaki esmer hemireye bak, saat on bir ynnde dedi. Yemeini yesene Jim dedim. Bekrlar barnda deiliz. Evet de kz ok tatl, tam da bana

doru glmsyor. Yatm mymdr onunla acaba? Bam kaldrp baktm. Gzel bir kzd; Jimi ok aan trden. Hi sanmam. Hey, Pam Seftonun bana ynlendirdii u terapist hastay hatrlyor musun? Jim gld. Hani o aptal parmaklarnn arasndan kayp gitmesine izin verdiin psdosiyezisi olan ahane hasta m? Her neyse ite dedim. Artk onu haftada bir gryorum. stelik bu konunun temelinde mthi bir tez yattn da dnyorum. Jim yemeyi brakt, aknln gizlemeye alarak bana bakt. Harika Gary. yi anslar sana. Sonra da saatine

bakp Th, benim gitmem lazm dedi. Ayaa kalkt, sandviini kda sard. Sonra grrz. Jimi morartmak houma gitmiti ama kalkp gittiini grnce kendimi kt hissettim. Anlalan aka yapmay biliyordu ama kaldrmay bilmiyordu. Ya da kendisi stn durumdayken rekabeti taklmalar iyiydi hotu ama stnl kaybedince arkasna bakmadan kayordu. Ne yazk ki kariyer erim ykseldike Jim ile dostluum neredeyse sona erdi. Bunda benim rekabeti yanmn ne gibi bir etkisi olduunu daima kendime sordum ama sonradan anladm ki asl mesele Jimin kendisiydi. Onun senelerdir konumad

-biri Wall Street finanss, dieri Bostonda gl bir dava vekili- iki tane ok baarl erkek kardei vard. Jimle aramda hissettiim rekabete kafa yorarken, Annein kz kardeleriyle rekabete dayal sorunlarn nasl yeni yeni fark ettiini dndm. Terapinin ilerleyen birka aynda Annein ya bebek gibi davranarak ya da bebek yaparak dikkat ekme ihtiyacn aratrdk. Anne ayrca evlenmeme konusundaki tavrnn da Gordonun kendisiyle evlenmek istemeyebilecei korkusu karsnda gelitirilmi bir savunma olduunu anlad. Annein nihayetinde zgveni artt, Gordon ile ilikisi salamlat ve

Gordon ona evlenme teklif etti. Anne teklife tahmin ettiim gibi ok heyecanland ve kabul etti. Gordon ona, kendi ocuklar olsa da olmasa da onu sevdiini syledi ve ikisi evlat edinme konusunu ciddi ciddi dnmeye baladlar. Gordonla Avrupada balaynda olduklar bir aylk sre iinde Annei grmemitim. Bir ayn sonunda bronz bir ten, beyaz bir tunik ve turkuvaz bir kolyeyle ofisimden ieri girdi. ri yeil gzleri ldyordu, verdii birka kiloyu geri almt. Dr Small, sizi grmek ne gzel dedi. Gordonla Yunanistanda harika vakit geirdik. Deniz yle mavi ve berrak

ki ok sevindim Anne. Byle bir ara vermeye ihtiyacn vard. Anne kanepeye oturdu ve srtmaya balad. Biliyor musunuz, kz kardelerimin hibiri balaynda Avrupaya gitmedi. Hatta sanrm ikisi de bir-iki defa Floridaya gitmek dnda Kuzeydoudan bir kez olsun ayrlmad. yle mi? dedim. Gordonla da yle yaknlatk ki hem d o s t hem de sevgili olduk. Kz kardelerimin kocalaryla byle bir ilikisi olduunu hi sanmyorum. Anne, bugn burada daha nce tarttmz bir temay yeniden duyuyorum senden.

yle mi? Neyi? dedi Anne. Kz kardelerine ynelik rekabeti duygularn. Fakat imdi konu bebekler yerine ilikiler ve balaylar olmu. Bebekler! En gzelini duymadnz daha! Nedir? dedim, giderek kayglanarak. Hamileyim! Ah, ie bak, diye dndm. Tekrar baa m dndk acaba? Dikkatle ilerlemem gerekiyordu. ok iyi bir haber dedim, tereddtle. yi mi? aka yapyorsunuz herhalde? Muhteem bir haber dedi Anne. Neden heyecanlanmadnz benim adma? Ne zaman rendin?

Anne gld ve Bu sabah evde gebelik testi daha yaptm, hepsi pozitif kt dedi. Karnma baksanza! Tuniini kaldrdnda karnnn tpk histerik gebelik dnemindeki gibi itiini grdm. Konumaya devam etti. ocuk sahibi olamayan iftlerde olur ya hani; tam evlat edinmeye karar verdikleri srada kadn hamile kalr? Aln benden de o kadar! ki elini kaldrarak zafer iareti yapt. Heyecanlsn biliyorum Anne, ama kadn doum doktoruna gittin mi? dedim. Derdiniz nedir sizin, Dr Small? Benim adma sevinirsiniz sanmtm. Yedi ay nce Gordondan ayrlmaya

hazrdm, imdi sayenizde mutlu bir evliliim var ve bebeim olacak. Annein gebe olmas mmknd tabii ama kz kardeleriyle rekabetin yeniden ortaya kmas, durumunda bir gerileme olduuna iaret ediyordu ve ben de yalanc gebeliin genelde tekrarlandn biliyordum. Gebeliin doruluu veya yanll gerek bir laboratuarda ne kadar erken kantlanrsa Annein psikolojisi asndan o kadar iyi olacan dndm. Ayrca kadn doum doktoru konusunu konumaktan bile kanmasnn yeniden inkra girdiinin bir dier gstergesi olduundan da phe ettim. Terapiyle geen aylarmz boyunca Annein igr

kazandn ve terapisti olarak benimle ittifak oluturduu hissini edinmitim. Gerekle yzlemesine yardmc olmak ya da en azndan resmi bir kan testi yaptrmasn salamak iin onu biraz daha zorlarsam inkrn amasn salayabilirdim. Anne hamile olduunu umuyorum gerekten ama yine zihnin bedenini yanltyor olabilir. Ne zaman kan testi yaptrmay dnyorsun? Ne diyorsunuz yani? Yine gerekten hamile olmadm m dnyorsunuz? dedi. Onu demedim Anne. Ama u an benim bebeine heyecanlanmam, senin iin ok nemliymi gibi grnyor. Tpk ailenin

bebekler iin heyecanland gibi. Son birka ayda bebek sahibi olmann, senin iin imdiye dek hep zsayg asndan temel unsur olduunu tartp durduk. Size kulak vermiyor deilim Dr Small. Ne demek istediinizi de anlyorum ama umurumda deil dorusu. Biliyorum nk hamile olduumu. Gslerim iti ve hassaslat, sabahlar da midem bulanyor. Hem byle olumsuz konumalara da ihtiyacm yok. Aslna bakarsanz bence u an terapiye hi ihtiyacm yok. Annei kalmaya ikna etme abalarma karn kararndan dndremedim. Sorunlarn atlatmasna yardmc olduum iin bana teekkr etti ve

gidiattan beni haberdar edeceine dair sz verdi. Ama artk hamile olduu iin hayatnda herhangi bir olumsuzluk istemiyordu. Olumluluk iinde yaamak istiyordu. Ona bunun kulaa inkr gibi geldiini sylediimde sadece gld ve Ne demek istediimi anlatabiliyor muyum? dedi. Geriye dnp baknca Annee belki de ok yklendiimi, o noktada ona daha fazla destek vermem gerektiini dnyorum. Hatrladm ki onu bir hasta olarak ilk dizginlediim zaman, onun bak asn benimsediim ve hastane dnda ikinci bir gr almas gerektii konusunda ona katldm zaman olmutu. Tabii Annein terapiyi

zaten brakmay planlyor olmas da bir ihtimaldi. ou hastann psikoterapiyi istemesi iin motive edilmesi gerektiini renmitim. Anne ise u an stnde allmas gereken herhangi bir sorunu olmadn dnyormu gibi grnyordu. lgintir ki en derin ve en yararl terapi almas, hastalarn duygusal ac veya kriz iinde olmadklar zaman yaplr. Hastalar ancak byle zamanlarda psikolojik dnyalarn gerek anlamda aratracak bir dinginlie ve perspektife sahip olurlar. Sonraki birka ay iinde Anneden genelde i saatleri sonrasnda birka

telefon mesaj aldm. Benimle dorudan konumak istemiyordu besbelli. Mesajlarnda hamileliinin harika gittiini, Gordonla bebek odasnn badanasn yaptklarn ve kz kardelerinin ona bebek partisi dzenlediini sylyordu. Gebeliine ilikin herhangi bir tbbi belgeden sz etmiyordu. Onu aradm zamanlarda karma hep telesekreter kt. Sonradan psdosiyezi konusunda okumaya devam ettim ve yazmay planladm inceleme tezinin taslan karmaya baladm. Sekizinci aya kadar hamileliine inanmay srdren kadnlara dair birka vaka raporu olduunu rendim. Annein de onlardan

biri olabileceinden endie duydum. Annein telefon mesajlar nihayetinde kesildi ama alt ay kadar sonra kendisinden bir not aldm. liiinde iki fotoraf bulunan, elle yazlm bir kartt bu. lk fotoraf erkek olduu aka belli olan iri bir fetsn siyah-beyaz ve bulank amniyosentez fotorafyd. Aklma bir anda Annein yalanc gebeliinin iyice ileri boyuta vararak, psikotik bir annelik kuruntusuna eritii ve onun yenidoan kliniinden fotoraf ald geldi. Ancak ikinci fotoraf korkularm yattrd. Fotorafta Anne ve 30lu yalarnda bir adam, muhtemelen Gordon, gzel bir olan ocuunu tutuyorlard. ocuun gzleri

iri, delici ve elayd. Anne yazd notta olunun ilk iki fotorafnn bir kopyasn benimle paylamak istediini sylyordu. Onun adna ok sevinmi ama kendi adma biraz utanmtm. Dorusu Annein hakl olabilecei fikrine yeterince ans vermemitim. O akam evime girerken aklmda hl Anne vard. Kz kardeleriyle rekabetinin onu hamile deilken hamile olduuna inanmaya itii beni hayrete dryordu. Fakat ayn zamanda onun girdii rekabetin, benim dostum Jimle rekabetimi yansttn da dnyordum. Acaba kendi sorunlarm, Annee sorunlar iin yardmc olma kabiliyetime engel mi olmutu? Yoksa

benzeri bir durumdan getiim iin beni daha anlayl m klmt? Salkl rekabet ne zaman izgiyi ap insanlar psikotik biimlerde davranmaya iten salksz rekabete dnr? Hastam iin bu, hayat boyu sren bir mcadele olmutu ve ben, acaba bebeinin olmas sorunlarn yattracak m yoksa yeniden canlandracak m diye dnmeden edemedim. Gidip televizyonu atm. Celtics yine Lakersla oynuyordu. Neyse ki etrafta Celtics taraftar yoktu da kazanan Lakersa yksek sesle tezahrat yapabilecektim. Mutfaktan souk bir bira aldm ve Kerim Abdul Cabbarn Larry

Birdn nnde topu alp zerinden sma yapn izledim. Ama Kerime faul yapld ve dt. Larry dnd ve yerden kalkmasna yardm etmek iin ona elini uzatt. Bu iki basketi dostane rekabet sanatnn ustas olmulard.

ALTINCI BLM
SESSZLN TEDAVS 1984 Sonbahar

405 GNEY OTOYOLUNA DNMEY BEKLERKEN kahvemi sabitleyip radyonun kanallaryla oynamaya baladm. ime gidiyordum ve trafik henz sabahn 7sinde tkanmt. Mulholland Drive stgeidinin yaknndaki tepeye

vardmda dikiz aynasndan geride uzanan San Fernando Vadisine baktm. Santa Ana rzgrlar her zamanki sis ve pusu datmt ve manzara ocukluumdaki kadar gzeldi. Tek fark, imdi daha az iftlik, daha ok bina olmasyd. Bostondaki psikiyatri ihtisasmdan sonra Los Angelesa dnmekten ok mutluydum. Eski dostlara ve aileye yeniden kavumak harikayd. Mezun olduum UCLAda imdi geriatrik psikiyatri blmnde grev yapyordum. Yallara ynelik psikiyatri burada henz yeni balyordu ve ben de bu konuda nemli bir ihtiya olduunu grmtm. Ska akl karkl

yaayan ve ihmal edilen, ok saydaki tbbi rahatszl yznden karmak birer vaka olan yallarla almaya gnll gen psikiyatrlarn says pek fazla deildi. Ayakta tedavi gren genel hastalarm ve konsltasyon pratiim yava yava geliirken, geriatrik alanda klinik aratrmam yaplandrmaya balamtm. Ancak bu benim iin hi de sandm kadar kolay bir gei olmuyordu. Harvarddaki ylmda lkenin drt bir yanndan bavuran en iyiler arasndan zel olarak seilmi, elit bir grubun stajyerlerinden biriydim. Orada kendimi kantlam, isim yapmtm. UCLA da saygn bir

kurulutu ama ok bykt ve imdi yine engin bir denizde isimsiz, kk bir balktm. Meslektalarm tanmak ve gvenlerini kazanmak biraz vaktimi alacakt. UCLA Tp Merkezi en az Harvard Mass General Hospital kadar hareketliydi ama Los Angelesn kendisi gibi tp merkezi de daha geni alana yaylm bir yapdayd. 1953te ina edilen UCLA Tp Merkezi erken dnem modern mimarinin en iyi rneklerinden biri saylyordu. Tuladan yaplma 11 katl ana hastane binas ile okulun birbiriyle kesien yarm dzine kanad, yukardan bakldnda bir zgara dzeni oluturuyordu. Pencerelerin stndeki

paslanmaz elikten yatay havalandrma panjurlar bizi sdan ve gn ndan koruyordu ama ieriden baknca parmakl andryorlard. Gnein ynne bal olarak da bazen hapishanede alyormuuz grnts ve hissi yaratyorlard. Drdnc kat hemire blmnde sabah konsltasyonu notlarm yazyordum ki upuzun dou-bat koridorundan nlayan bir ses geldi. Sonra nrolojiden bir grup asistan doktorun, uzman doktor Ralph Portern peinden, sabah kontrol dhilinde bir hastann odasndan ktn grdm. Porter hastadaki inme ve hematom hakknda ahkm kesiyordu. Kendisi,

cevaplayamayacaklarn bildii sorular sorarak asistan doktorlar aalamaktan zevk alan, grltc okbilmilerden olduu iin, dikkatimi notlarma vermekte zorlanyordum. Grup, hemire blmnn yannda toplat ve Porter nroloji birinci snftan utanga bir asistan doktora, az sonra grecekleri hastay anlatmasn syledi. Kz tereddtle konumaya balad. Kendine gvenmedii her halinden belliydi. Tam da Portern diine gre Los Angelesn gneyindeki hareketli ve sanata merakl sahil kasabas Veniceten gelen gen ressam Heather Phillipsi anlatyordu. Heather bir ay

nce gribe yakalanm, kz kardei tarafndan yerel hastaneye yatrlmt. Hasta orada dilsiz ve tepkisiz hale gelmiti. Omurilikten su alndnda beyin omurilik svsnda lkoside rastlanmt. Bu da menenjit, ensefalit veya baka trde bir beyin enfeksiyonuna iaret ediyordu. Hastaya damar ii antibiyotik tedavisi uygulamlard ama iyileme grlmedii iin doktorlar hastaln viral olduuna karar vermiti. Hasta yine tepkisiz kalnca UCLAya sevk edilmiti. Heathern nrolojik muayenesi, sorulara ya da talimatlara szel veya fiziksel tepki vermemesi dnda normaldi.

Bu vakada bir gariplik var gibi geldi bana. Hastada beyin enfeksiyonu varsa neden o kadar hzla ve uzun sre konuamaz olmutu? Neden zihni bir alp bir kapanmyor, sanrl bir sreten gemiyordu? Ayrca neden nrolojik muayenesinde dier her ey normaldi? Menenjit hastalarnda genelde boyun sertlemesi olurdu. Ekip koridordan Heathern odasna doru ilerlerken Dr Portera yetitim ve onlara katlp katlamayacam sordum. Porter yaka kartma bakp kmseyerek gld. Psikiyatrist ha? Olur tabii, neden olmasn? Belki bu sayede hastann ocukluundaki hangi travma yznden beyin iltihab geirmekte olduunu

anlarz. Alaycl duymazdan geldim. Elimden geleni yaparm Dr Porter. Hep birlikte Heathern odasna dolutuk. Hasta pencere kenarndaki yatakta, ba dikletirilmi olarak yatyordu. Dier yataksa botu. Muhtemelen 30lu yalarndaki bu ince, soluk, esmer kadnn yznde bo bir ifade vard. Porter onun yanna giderek kendini tantt. Hastaya ismini sordu ama hibir yant alamad. Nerede olduunu bilip bilmediini sordu, yine tepki yok. Birka oryantasyon sorusu denedikten sonra stnkr bir nrolojik muayene yapt. Refleks ekicini karp Heathern

reflekslerini kontrol etti. Refleksler gl ve simetrikti. Ardndan hareket eriimini ve esneklii kontrol etmek iin hastann st kolunu sabit tutarak alt kolunu ileri geri hareket ettirdi. Sonunda asistan doktorlara dnerek vakay zetlemesi iin bir gnll istedi. Tedirgin gen nrologlardan biri ensefalitin ayrc tansn anlatrken benim gzme tuhaf bir ey takld. Heathern kolu hl havada, Portern brakt yerdeydi. Grne baklrsa bunu benden baka fark eden de yoktu. Asistan doktor Porter etkilemeye alarak bir eyler gevelemeye devam ederken, ben Heathern kolunun neredeyse gzle ayrt edilemeyecek

kadar yava bir biimde aa iniini izledim. Hayal mi gryordum acaba? Neden baka kimse grmyordu? imdi sylesem kafadan atlak olduumu mu dnrlerdi? Porter aniden bana dnd. Dr Small, bu sunum sizi mest etti sanki. Hastann rahatszlnn ardnda yatan bilind motivasyonu kefedebildiniz mi? Bu adam psikiyatristlerden holanmyordu, oras kesin. Acaba kendisi ne gibi tuhaf kiisel sorunlar barndryordu? Daha deil, doktor. Ama sakncas yoksa formal bir konsltasyon yapmak isterim. Porter gld. Tabii, buyurun. Aslnda

diiyi de aralm, bakalm o ne bulacak. Gruptan bir-iki kii ks ks glerken, ben yzmn kzardn hissettim. Nefret ediyordum yzmn kzarmasndan. Porter bu psikiyatri kart yaklamnda yalnz deildi. 1980lerin balarnda pek ok dhiliyeci ve cerrah psikiyatriye ok az deer verirdi. Psikiyatriyi anlamazlard, hastalar da akl hastas diye damgalanmaktan korkard. Tp fakltesindeyken arada bir rencilerden ya da profesrlerden birinin, bilimden ok speklasyona dayal etkisiz bir uzmanlk olduunu syleyerek psikiyatriyle dalga getiini duyardm.

htisas dnemimde bu nyarglarn nedenleri hakknda daha fazla bilgi sahibi oldum. sko psikiyatr R. D. Laing kantlanm fiziksel bir nedeni olmadna gre, akl hastalnn bir hastalk olarak kabul edilip edilmemesi gerektiini sorgulamt. Ona gre delilik kavram politik ve kiiler aras etkilerden domutu. 1973te Stanfordlu psikolog David Rosenhan psikotikmi gibi davranan niversite rencilerinin psikiyatri tesislerine nasl giri yaptn anlatan Deli Yerlerde Akl Banda Olmak stne adl kitabn yaynlad. Bu yalanc hastalar, hastaneye yatrldktan sonra delilik taklidini braktklar halde

normal davranlar hastane alanlar tarafndan psikoz belirtileri olarak alglanmt. lgin olan, asl yatl hastalarn bunu gayet iyi bilmesiydi. II. Dnya Savandan sonra pek ok tp okulunun psikiyatri blmnde psikanaliz -bir zihin aratrmas ve tedavisi teorisi- hkm srd. Freudyen psikanalizde hastalar serbest armlarn, fantezilerini ve ryalarn analistlerine anlatr. Ardndan analist hastann semptomlarna veya problemlerine yol atn varsayd bilind atmalar yorumlar. Hasta analistin yorumuyla igr kazandnda semptomlarda genelde iyileme grlr. Ancak bu, gnlk tedavilerle bile,

yllarca srebilir ve tabii son derece pahalya mal olur ve ok vakit alr. Psikanaliz pek ok insana nevroz ve kiisel problemler konusunda yardmc olmutur. Ancak sistematik almalar benzeri bir tedavi yaklam olan psikodinamik psikoterapinin etkinliini kantlam olsa da, psikanalizin sadece anlayl ve destekleyici biriyle konumaktan daha iyi ilediini bilimsel olarak kantlamak zordur. Ayrca psikanaliz herkes iin uygun da deildir. zellikle de iddetli depresyonu veya psikozu olan hastalar iin uygun olmaz. Zihinsel semptomlar genelde daha hzl iyiletiren antidepresanlarn ve antipsikotik ilalarn gelitirilmesiyle

birlikte tp camias psikiyatriye biraz daha snr gibi oldu. te yandan pek ok psikiyatr da sadece psikanalitik yaklamlar kullanmak yerine, daha eklektik bir stratejiye geerek, konuma terapisi ile ilal tedaviyi bir arada kulland. Psikiyatrinin bu ekilde tbbiletirilmesi, dier tp disiplinlerinin bu dal daha gvenilir bulmasn ve kabullenmesini salad. Ne var ki psikiyatri kart tutumlar, zellikle de ya daha ileri olan hekimler arasnda varln srdrd. Pek ok doktorun ve halktan insann psikiyatriye kar nyargsnn ardnda korku yatar. Kendi zihinsel atmalarnn inkr iinde olan

insanlar kimi zaman gizli psikolojik sorunlarnn fark edilmesini nlemek iin psikiyatristlerden kanr veya onlara saldrrlar. Sanki psikiyatristin byle bir eyi yapacak sihirli gc varm gibi Ancak Ralph Portern durumunda psikiyatri kart inelemeler ahsi bir meseleymi hissi uyandryordu bende. Oysa ben resmi psikiyatrlma yeni yeni balyor, ciddiye alnmak istiyordum. Portern bana kendimi bir anda gvensiz hissettirebilmek gibi bir zellii vard. Psikiyatri kart oklarn zerime ynlendirdiinde itiraf etmeliyim ki bir an iin kariyer tercihimden pheye dmtm. Neyse

ki bu dzeysiz insana fkem, gvensizliime baskn geldi ve kendimi ona kantlamaya itti beni. Ortalk yerde kk drlmenin de kendine zg bir avantaj vard, insan grlerini kantlamaya itebiliyordu. ERTES SABAH RESM KONSLTASYONUMA balamak iin Heathern odasna gittim. Televizyon akt ve Heather bo bo ekrana bakyordu. Ona kendimi tanttktan sonra yatan yanndaki sandalyeye oturdum. Heather beni hibir ekilde fark etmedi, alabildiim tek tepki ise yznn nnde elimi rptmda gzlerini krpmas oldu.

Yeni bir nrolojik muayene yaptm. Refleksleri hl simetrik ve glyd. Ban hafife yastktan kaldrdm ve boynunu edim; hibir sertleme yoktu. Son olarak asl yapmak istediim eyi yaptm ve kolunu havaya kaldrp braktm. Be saniye kadar havada kalan kolu tutup yavaa yatay duruma getirdim, orada da kald. 30 saniye sonra kol ar ar yana indi. Heathern dier kolunu denedim, yine ayn sonucu aldm. Kendimi Las Vegas gsterilerindeki hipnotik transa gemi gnll seyircisinden tuhaf pozisyonlarda donup kalmasn isteyen hipnozlar gibi hissettim. Heather ise tm bu sre boyunca televizyona bakt. Sinir

bozucu bir eydi bu. O gne dek hi gzlerimle mumsu esneklik rnei grmemitim ama tp fakltesinde, derslerde okumutum. Mumsu esneklik, uyarlara azalm fiziksel tepki gstermek ve hareketsiz pozisyon koruma eilimi diye tanmlanr. Bu rahatszl olan birinin kolunu hareket ettirdiinizde, siz yeniden kprdatana kadar kol ayn pozisyonda kalr. Dier bir deyile kol ve bacaklar mumdan yaplm gibi tepki verir. Rahatszlk ilk bata motor becerilerde byk kayp yaayan ve kimi zaman saatler boyu sabit bir pozisyonda kalabilen katatonik izofreni hastalarnda tanmlanmt. Ender ve

tedavi edilmeyen vakalarda hastalarn bitkinlikten ld oldu. Heathern nabzna bakmaya hazrlandm srada ieri biri girdi. Pardon, siz gerek doktor musunuz yoksa tp rencisi mi? Arkam dndmde Heathern birazck daha yal halinin kapda durduunu grdm. Kadn devam etti. Hastaneyi eitmekten gna geldi artk bana. Yanz tutuyor mu sizin burada olmaya? O gnlerde henz salarm aarmamt ve 30uma yaklatm halde yamdan ge grnyordum. Dorulup elimi uzattm: Ben Dr Gary Small. Heathern vakasnda

konsltasyon yapyorum. Kadn elimi skmaynca geri ektim. Aman ne gzel, akl doktoru kt bir de dedi. Sessizlik terapisi falan m uyguluyorsunuz, ne yapyorsunuz? Kardeimin konumadn fark ettiniz herhalde, deil mi? antasn ve mantosunu brakp oday toparlamaya balad. Tp doktorlarnn kardeinize ensefalit tehis koyduunu biliyorum dedim. Ama bazen hasta konumay braktnda veya tepki vermediinde psikiyatristin yardm dokunabilir. Kadn derin bir i ektikten sonra Heathern san taramaya balad. fkesi teslimiyete dnmt.

Psikiyatrist de olur tabii, neden olmasn? Hastanede hangi uzman varsa grdk zaten. sminiz nedir? dedim. Andrea. Heathern ablasym. Asl bana terapi lazm. Heathern bu olay tam bir kbusa dnt. Sizin iin ok zor olmutur eminim dedim. Her ey yle hzl geliti ki, inanlr gibi deil. Heather bir gn gribe yakaland sonra bir baktk bu hale gelmi. Geen bir ay iinde herhangi bir iyileme fark ettiniz mi? Ettim diyemem dedi Andrea. Baz gnler biraz daha kendine gelir gibi

oluyor geri -sanrm san taramam houna gidiyor- ama genelde ne olup bittiinin farknda bile deil. Heather konumamzn farknda deilmi gibi grnse de kk bir ihtimalle bizi dinliyor olabilirdi. Bu yzden Andreadan koridora kmay rica ettim. Koridorun en sonundaki sandalyelere oturduk. Heather hastalanmadan nce nasl biriydi? dedim. Muhteem bir sanatyd. Annem hep ailemizin yeteneklisinin Heather, zekisinin de ben olduumu syler. Kinayeyle gld. Normalde bu szleri kz karde rekabeti konusunu irdelemek iin bir

girizgh olarak kullanrdm ama o konuya girmemeye karar verdim. Heather hakknda daha fazla ey renmeliydim. Resim yapyormu anladm kadaryla. Ne tr resimler yapyor? dedim. Ruh haline bal dedi Andrea. Enerjisi yerindeyken haftalarca birbiri ardna inanlmaz, rengrenk, soyut resimler retir. Kocaman resimler. Nasl bu kadar retken olup da uyumaya vakit buluyor, hi anlamyorum. Demek yle dedim. Andrea devam etti. Ama bazen de gnlerce stdyosuna kapanr ve karanlk, kasvetli otoportreler yapar. Sanki

bakas yapyor o tablolar. Grne baklrsa Heatherda bipolar affektif bozukluk diye de bilinen klasik manik depresyon vard. Bu hastalk nfusun yaklak yzde 1ini etkiler ve tipik zellii, depresyon dnemleri arasna serpitirilmi ar cokulu (forik) duygudurum, yani mani episodlardr. Bipolar hastalar manik durumdayken fazla uyku ihtiyac duymazlar. retken, enerjik, hatta genelde ar cokun ve elencelidirler. Ancak mani ykseldiinde, grkemlilikleri yznden balar derde girebilir. Bu hastalarda ayrca hzl konuma, halsinasyon, sanr ve agresif davran da grlebilir.

Bipolarlar depresyon haline getiklerinde genelde uyuuk olurlar ve ou zaman gnboyu uyurlar. Baz insanlarda hastaln hafif bir eidi grlr ve bu kiilerde tam kapsaml manik episodlar yerine hipomani olur. Yani hastalar gerginlik ve psikoz olmakszn fori ve retkenlik yaarlar. Depresyon dnemleri ise daha az iddetlidir veya yok gibidir. Bu hipomanik halin cazibesi yznden pek ok bipolar hasta, ruh hallerini dengeleyebilen ve geilerin sklk ve younluunu azaltan lityumlarn almay (szde) unutur. Bipolar bozukluu olan kiiler hipomanik ve manik episodlar srasnda

sk sk srad yaratclk patlamalar sergiler. Vincent van Gogh, Paul Gaugin, Jackson Pollock, Mark Twain, Ernest Hemingway, William Faulkner, Ludwig van Beethoven, Robert Schumann ve Brian Wilson de dhil, en nl ressam, yazar ve mzisyenlerimizden bazlarnda bu hastaln olmas artc deildir. Heatherda deiken ruh hali varm gibi geldi bana. Bu konuda kendisine yardmc olmas iin bir doktora ya da terapiste gitti mi? dedim. Neden ki? Herkeste vardr deiken ruh hali. Hem Heather bir sanat. Kendisini o ekilde ifade ediyor dedi Andrea savunmaya geerek. Ailenizde baka deiken ruh hali

sergileyen biri var m? Ban iki yana sallad. Akrabalarnzdan herhangi birinin psikiyatra gittii veya lityum ald oldu mu hi? dedim. Andrea bir an durup dnd. Anne babamz biz niversitedeyken araba kazasnda ld. Ama anneannemin bana East Coasttaki bir akl hastanesinde yllarca yatan kz kardeinden sz ettiini hatrlyorum. Fakat nesi vard, ila alyor muydu, bilmiyorum. Bu byk teyze de manik depresif miydi acaba diye dndm. Hi ilal tedavi grmeden yllar yl bir hastanede yatm olabilirdi. FDA mani tedavisi olarak lityumu ancak 1969da onaylad.

Ondan nce inslin ok terapisinden psikanalize kadar deien eitli tedaviler uygulanrd. Manik-depresif hastalk aile yelerinde kendini gsterme eiliminde olduundan Heathern olas aile tarihesi de onda tan konmam bipolar hastalk olduu ynndeki sezgimi destekliyordu. Andrea, bildiin kadaryla akrabalarndan herhangi birinin alkol ya da uyuturucu problemi var myd Bipolar hastalar bazen madde istismaryla, zellikle de alkolle kendilerini uyutururlard. Bakn Dr Small, belli ki kardeimin ensefaliti iin psikolojik bir neden aryorsunuz ama onun enfeksiyon

hastalklar uzmanna ihtiyac var, akl doktoruna deil, tamam m? Size katlyorum, enfeksiyon hastalklar uzmannn verecei bilgi son derece nemli. Ancak Heathern durumu u ana dek tm doktorlar artt. Bence aklmz tm olaslklara ak tutmalyz. Andrea kendini bir sandalyeye att. Doru diyorsunuz. Sonuta ondan baka kimsem yok benim. Bir anda yzne ok zgn bir ifade geldi. Acaba Andreada da manik-depresif eilimler olabilir miydi? Bu rahatszln dngleri arasnda bazen dakikalar iinde gei olabiliyordu. Heather byle grmek size ok zor

geliyordur dedim. Andrea gzleri dolarak bana bakt. Heather hep gl biri oldu. Onu seviyorum ama karmda hangi Heather bulacam hibir zaman bilemiyorum; iine kapank, karamsar olan m yoksa fkr fkr, yaratc olan m? imdi de bu hale geldi. Size ok ac veriyordur bu dedim. Evet dedi Andrea. Ama mesele ben deilim burada, kardeim. yilemeli mutlaka. Andreann bu noktada kendi duygularnn derinlerine inmeye hazr olmadn grebiliyordum. Ben de zaten Heathern hastalyla ilgili teorimin aratrmasn yapmak istiyordum.

sterseniz tm uzmanlara bu olayn paralarn bir araya getirmeleri iin vakit tanyalm dedim. Sizi daha fazla tutmayaym, kardeinizle ilgilenin. Ben de Heathern dier doktorlaryla konuaym. Umarm daha sonra sizinle biraz daha konuabiliriz. Ertesi gn Dr Portern yedinci kattaki ofisinin kapsn tklattm. Kap ak dedi Porter, atlak bir sesle. 405 Otoyoluna bakan ferah, standart deli, metal masa ve metal dosya dolapl ofise girdim. Duvarlar ereveli diploma ve dllere doluydu; Portern ikin egosunu destekleyen belgeler Porter dzenlemekte olduu slaytlardan

ban kaldrd. Ne var Small? Megulm u an eri makalelerim ve argmanlarmla donanm olarak girdiim halde Portern bana kendimi zgven yoksunu bir ahmak gibi hissettirmesi sadece bir dakika srmt. Neyse ki anlk aalanmalara karn yoluma devam etmeyi artk renmitim. Hemen tezimi ortaya attm. Kuzey Drtteki konumayan hastay muayene etme frsatm oldu. Sanrm hastanda ensefalit komplikasyonlu katatonik sendrom var, katatonik sendromun kayna da manik depresif bozukluk . Peter ban kaldrp gld. Deme ya? Yoksa kadn yle bir akln bana

toplayp hepsini anlatt m sana bunlarn? fkem devreye girerek beni iyice tetikledi. Hastann kz kardei bana hastann gemiiyle ilgili pek ok bilgi verdi. Heather Phillipsde ak ve net bir deiken duygudurum gemii var, aile yelerinden birinde de muhtemelen bipolar affektif bozukluk vard. Ayrca hastay muayene ettiimde klasik mumsu esneklik sergiledi ve Porter szm kesti. Mumsu ne? Kadnda viral ensefalit var be adam! Laboratuar sonularn grmedin mi? Beyin omurilik svsnda lkosit art var. Bu vakayla ilgili net bir ey varsa o da senin zihinsel bir eyler olduu

konusundaki naif srarndr. imdi gidebilir misin ltfen? fkeden gzm karard. Hastann bipolar bozukluk tedavisi grmesi gerekiyordu ama bu hyarn gzleri psikiyatriye olan nyargs ve inat kstahl yznden kr olmutu. Duvarda asl aptal plaketlerden birini alp kafasna akmak geldi iimden. Dr Porter, hastada ensefalit yok demiyorum ama ayn zamanda bipolar bozukluk tedavisi de grmesi gerekebilir. Sama dedi Porter. Hem ne yapmamz neriyorsun? Zorla lityum mu verelim? Hayr. Bu noktada en gvenli ve etkili tedavi elektrokonvlsif tedavi, ECT

olur dedim. Bak Small, beyin enfeksiyonu olan bir hastaya ok tedavisi yapacak deilim, tamam m? Sana getirdiim u makalelere bir gz atabilir misin ltfen? dedim. Masann stne, uraya brak. 10 dakika sonra ders veriyorum, slaytlarm hazrlamam lazm. Ben artk yokmuum gibi masasnn zerindeki slayt emberine dnd. Ben de makaleleri masaya brakp dar ktm. Makalelerden biri Alan Gelenbergin klasik Katatonik Sendrom makalesiydi. Burada hem mumsu esneklik hem de katatoninin psikiyatrik ayrc tans anlatlyordu. Gelenberg

maninin katatoni iin dier tm psikiyatrik rahatszlklardan, hatta izofreniden bile daha yaygn bir neden olduunu gsteriyordu. Dier makalelerse modern ECTnin gvenliini ve yararlarn aklyor, medyann ve ECTyi iyiletirici bir mdahaleden ok, bir ceza gibi resmeden, One Flew Over the Cuckoos N e s t / Guguk Kuu gibi filmlerin yaratt eski algy yerle bir ediyordu. Portern ofisinden ktktan sonra kendi hcreme dndm. Benim ofisimin de bir penceresi vard ama tp merkezinin p kovalarna bakyordu. Neyse ki pencere boyal ve kapalyd. Artk uzman olduum halde Porter gibi

adamlar tarafndan ciddiye alnmamak sinirimi bozuyordu. Grmezden gelinmek, alaya alnmaktan da kt bir histi. ok dk de olsa Portern braktm makalelere bakma ihtimali vard ama duruma benim gzmden bakma ihtimali pek yoktu. Bana onun seviyesinde veya stnde bir mttefik lazmd ve tam da yle birini biliyordum. Dr Larry Klein Amerikan psikiyatrisinde bir ikondu ve ben de akl hocas olarak UCLAya gelir gelmez onu arayp bulmutum. 1,65 boyundayd ama gr sesi, mthi zekas ve politik tavrlaryla girdii her ortamda hkimiyet kurard. Toplantmz iin

ofisinde beklerken onun nam salm, anlalmaz yazlarla dolu karatahtasna bakarak yazdklarn deifre etmeye altm. Yazlanlar ya deha ya da delilik rnyd ki adamn cazibesi de zaten oradan geliyordu. Kap aniden ald ve Larry uarak yanmdan geti. Koltuuna oturmasyla purosunu yakp ayan masaya koymas bir oldu. Yeni sa kesimini sevdim Gary. Pek bir Steve McQueen tarz olmu. Saol Larry dedim. Grdm kadaryla sen hl papyona devam. Daima Gary, daima. nsan ne kadar resmi olsa azdr dedi. Syle bakalm, neymi bekleyemeyecek u acil

mesele? Larrye Heathern salk durumunu ve Portern koyduum tanya ve tedavi nerilerime direniini anlattm. Larry purosunu tttrerek anlattklarm dinledi. Kendisi sadece dnya apnda bir psikofarmakolog deil, ayn zamanda saygn bir analistti. Porter tipinde karakterleri gayet iyi bilirim dedi. Gvensiz, takntl bir dhiliyecidir. Muhtemelen buyurgan bir anneden kaynaklanan yetersizliklerini rtmeye alyordur. Ayrca bu ahmakla nasl baa klacan da biliyorum. Bu arada senin deerlendirmen tam isabet gibi grnd bana. yi i kardn evlat. imde bir gurur dalgasnn kabardn

hissettim. dealize edilmi baba figr karmda durmu, almam vyordu. Kendi babam olsa tany neden daha nce koymadm sorard. imdi Larrynin Portera haddini bildireceini biliyordum ama kendimi biraz da ocukca davranm gibi hissediyordum. Kariyerimin bu aamasnda bu olay kendi kendime halledebilmeliydim. Ama en azndan hasta gerekli bakm alabilecekti. Larry purosunu dev kltablasnda sndrdkten sonra Dur u ahma bir arayaym ben dedi ve yan odaya seslendi: Janet, Dr Ralph Portera ar gnderir misin ltfen? Hi vakit kaybetmeden yukar, hastann

odasna ktk. Larry Heather nrolojik muayeneden geirirken ieri Ralph Porter girdi. Ralph, Archivesa yazdn yaz mthiti. Larrynin kusursuz politik tavrndan etkilenmitim. Ralphn az kulaklarna vard. ok naziksin Larry. Dr Small, teekkrler Dr Klein bu enteresan vakama dhil ettiin iin. Ne yaltak adam diye dndm. Ne demek, rica ederim dedim. Onlara Heathern mumsu esnekliini gsterdim. Larry hemen atld: nanlmaz ha, ne diyorsun Ralph? Evet. Benim ilk bata edindiim, ensefalit dnda da bir eyler olduu ynndeki pheye ok uyuyor. nsan ne

daha ne kadar yalan syleyebilirdi acaba? Larry manidar bir biimde glmsedi bana. O halde hepimiz bu katatonik sendromun hastann ensefalitinde komplikasyon yaratm olabilecei konusunda hemfikiriz, yle mi? Ben bam salladm, Ralph da, Olabilir dedi. Larry devam etti. Bana kalrsa kzcaza biraz elektrik vermekle hibir ey kaybetmeyiz. Gary, hastay ne kadar srede ECT deneme tedavisi listesine sokabiliriz? Kardei bugn izin kdn imzalarsa hastay yarn sabah iin programa alrm dedim.

Sence bu noktada izlenecek en iyi yol bu mu Larry? dedi Ralph. Kesinlikle. Hastann gemiinde bipolar bozukluun iaretleri yeterli dzeyde var. Hem ECT seanslarndan sonra tepki alamasak bile dururuz ve enfeksiyonun doal srecini takip etmesini bekleriz. ECTnin buna bir etkisi olmaz. O halde size tamamen katlyorum dedi Ralph ylk bir tavrla. Glmemek iin kendimi zor tuttum. Harika dedi Larry. Ayrntlar Gary takip eder o zaman. Her ne kadar angaryac ocua indirgenmi olsam da Portern Larrye yaltaklk yapmasn izlemekten tatmin

duymutum. Larry odadan kmak zere ilerlerken bana gz krpt ve Bu arada Ralph, bir yerde okuduuma gre nfusun yzde bir ya da ikisinin omurilik svsnda aklanamayan lkosit olurmu. Acaba bu ensefalit, dikkatimizi asl meseleden kaydran yanltc bir ey olabilir mi? dedi. Ralph tkrdn yalayarak, Her ey mmkndr Larry dedi. Larry onu duydu mu bilemiyorum, o srada koridoru yarlamt bile. ECT siti tp merkezinin birinci katnda, konferans odasndan dntrlm geni bir salondu. eride bir kenardan perdeyle dierinden

ayrlm drt sedye vard. Salonun dier ucunda ise bir acil destek arabas, iki tane elektrotlu ECT makinesi, bir elektrokardiyograf, ila ieleri ve anestezi ekipman vard. ECT uzman doktoru Tom Reynolds, Gods Spor Salonundaki haftasonu almalarnn etkisini arttrabilmek iin steroid kulland sylenen, tknaz, kasl bir psikiyatrd. Gerek hayattaki ECT, filmlerde grlen, lklar atan, aresiz hastalarn skca balanp vcuduna elektrotlar takld ve tyler rpertici granmal nbetlere sevk edildii, o szde ok tedavilerinden ok farkldr. Aslnda ECTnin iyiletirici unsuru kas

spazmlar deil, o kaslar denetleyen sinirlerin elektrikle uyarlmasyla ortaya kan nbettir. Tam kas spazmnn tehlikelerinden kanmak iin, anestezi altndaki baygn hastaya kaslar geici fel eden succinyl choline adl ila enjekte edilir. Heather tedavi iin hazrlyorlard, ben de gzlemlemek ve gerektiinde yardmc olmak iin oradaydm. Hastaya ksa etkili anestezik ila verildikten sonra Tom dier kola, n ksma giden kan akn kesmek iin manon balad. Bu sayede succinyl cholin n kola ulaamayacakt ve biz de kolun titrediini gzlemleyerek, hastann vcudunun dier ksmlarnn sinirsel

spazm yaadndan emin olacaktk. Tom elektrotlardan birini Heathern alnna, dierini de sa temporal blgeye yerletirdi. Ardndan hemire sadece bir saniye sren elektrik akmn verdi ve Tom elektrotlar kard. Heathern sol n kolunun ve elinin otuz saniye kadar titrediini gzlemledik. Tom manonu kard, biz de sedyeyi odann dier tarafna gtrdk. Hastann yatan evreleyen perdeyi kapadm ve anestezi etkisinin gemesini beklemeye baladm. Ben Heathern hasta izelgesine notlar alrken Tom bir sonraki hastay hazrlamaya balad. Notlarm tamamladm srada birinin Neler oluyor? dediini duydum.

Biri yardm m istiyor diye perdeyi ap dar baktm. Neredeyim ben? Sen kimsin? Hzla nme dndm ve Heathern lmden uyanm gibi dorulmu oturduunu grdm. lk defa gerekten bakyordu bana. Hastanedesin Heather dedim. UCLAda. Heather bitkin halde yeniden uzand. ok susadm. Sevinten neredeyse havalara umutum. Sana biraz buz getireyim. Heather bunu izleyen yarm saat iinde ECT dinlenme alannda nispeten zihni ak ve tepki verir durumda kald. Ona geen ay iinde neler olduunu ve

buraya nasl geldiini olabildiince anlattm. Kardeini grmek istedi ama sonra uyuyakald. Ancak odasna dndnde yine tepkisiz, katatonik duruma girdi. Birbirini izleyen her ECT tedavisinin ardndan Heathern zihin aklk sresi giderek uzad ve altnc tedaviye gelindiinde katatoni tamamen ortadan kalkt. Hastann ECTye olumlu tepkisi, deiime urayan akli durumunun ensefalit deil, akut mani olduunu dorulad. Heather yatt koutan psikiyatri yatan hasta nitesine sevk edildi. Duygudurumunu stabilize etmek iin ona lityum vermeye baladk ve 12 tedavinin ardndan ECTyi kestik.

Ayrca eve dndkten sonra terapi ve ilal tedavi takibi iin Heather alabilecek, Santa Monicadan bir psikiyatrist buldum. Hastaneden taburcu edilecei sabah veda iin Heathern odasna ktm. Heather iki dk riskli, yksek ilevli yatl hastayla birlikte Gney 2de yatyordu. Koridorda yrrken hastalardan birkann kt oynad, televizyon seyrettii dinlenme odasnn nnden getim. Devam ettiimde Heathern kapsnn ak olduunu grdm. Kardei Andrea ieride toplanmasna yardm ediyordu. Kapy tklatarak merhaba dedim. Andrea bana dnd. Dr Small siz

bizim kahramanmzsnz. Heatherm bana geri dndrdnz. Bir ey sylememe frsat kalmadan Andrea kollarn boynuma dolad ve bana sk skya sarld. Heather kahkaha att. Hey ocuklar sakin olun biraz. Yine nefret ettiim refleksim devreye girdi ve kzardm. Andrea konumaya devam etti. Gerekten ama, siz olmasanz Heathera hl antibiyotik dayyor, beyin enfeksiyonun gemesini bekliyor olacaklard. imden ocuk gibi dudak iirip Yok canm demek geldi ama onun yerine, yilemene ben de ok memnunum Heather. Ama kalabalk bir doktorlar

ekibi yardmc oldu senin iyilemene. Andrea gld. Vay canna, iltifat almakta zorlanyorsunuz galiba, yle deil mi doktor? Belki sizin de bu konuda yardma ihtiyacnz vardr? Srttm ve Evet, hakl olabilirsin dedim. Ofisime dnerken Andreann sylediini dndm. Bu vaka ve vakay idare ediim konusundaki duygularm karmakt. Bir yandan Heathera doru tehis koyduum iin kendimi kahraman gibi hissediyordum ama bir yandan da akl hocam Larry Klein araya girip beni desteklemi olmasa tehisimin ciddiye alnmayacan biliyordum. Ayrca

Portera olan kzgnlmn beni vakay zmeye iten nedenler arasnda nemli bir rol olmasndan dolay da biraz sululuk duyuyordum. O srada kavrayamadm ey, olgun bir klinisyenin bile gerektiinde ricasn yerine getirmesi iin Larry Klein arabildiiydi. Kariyerimin o noktasnda insanlardan ne zaman yardm isteyeceimi ve kime gideceimi renme aamasndaydm. Yardm kabullenme konusunda rahatlamam biraz zamanm ald.

YEDNC BLM
KLEN PENS 1985 Bahar

UCLA BAYIRLARINA YARIM SAATLK MESAFEDE, Sherman Oaksda evimin yaknndaki marketten bir eyler alyordum. Los Angelesa dndmden beri geen drt yl iinde klinik ilerim ve aratrma programm oluturmak yle vaktimi alyordu ki

akamlar ancak sekizde ya da dokuzda markete gidebiliyordum. Meyve blmnde durmu kusursuz olgunlukta, ho kokulu bir kavun aradm srada Gney aksanl, tandk, bouk bir ses duydum: Aman efendim, Vadide alveri mi yapardnz siz Dr Small? Arkam dnnce karmda arkadam ve meslektam Dr Pete Carter buldum. Pete azna kadar dolu alveri sepetini yanma ekti. e bak Pete Carter greceim varm efendim dedim, Petein aksann taklit ederek. Pete kocaman srtarak, 1,90lk boyuyla tepeme dikildi. Kendisi Tulane niversitesinden mezun bir

dhiliyeciydi ve yeni kurduu ailesini Batdan kararak uzman doktorluk grevi iin UCLAya tamt. Aksan biraz daha alman lazm Gary. Uzanp rastgele bir kavun ald ve Biliyor musun, rastlamamz ok isabetli oldu. Telefon etmekten kurtuldum. Sana ynlendirmek istediim bir ift var. Olur tabii. Hikyeleri nedir? dedim, tekerlekli alveri sepetlerimizle dedikodu eden ev kadnlar gibi raflarn arasnda ilerlediimiz srada. Pete sesini alaltt. Adam benim hastam. ehirdeki u byk firmalardan birinde avukatlk yapyor. ocuklar var. Adam ortakla girme konusunda ar derecede stresli. Kars bkm

durumda. Sanrm evlilikleri de zorda. Petein sepetindeki bebek bezlerini ve eker paketlerini grnce hastann sorunlarna kar neden hassasiyet gsteriyor olabileceini anladm. Ne tedavi uyguluyorsun? dedim. yle heyecanl bir ey deil. Bildiin eyler. Adamn firmasnn tm tp hizmetleri bizim grupta. Msait zamanm var. Syle, arasnlar beni dedim, kasaya doru ilerlerken. Pete alveri listesine gz att, Th, fstk ezmesini unuttum. Sonra benim sepetime bakp gld. Ah, ah, nasl zlyorum iki muz bir st alp ii bitirdiim gnleri. Eve dndmde ierisi sessiz ve

karanlkt. Normalde tek bama olmay severdim ama bu akam kendimi yalnz hissediyordum. Pete ile hemen hemen ayn yataydm ama o oktan evlenmi, olua ocua karmt. Bense kz arkadam Linda ile iki aydr birlikteydim ama ilikimiz ikimize de ciddi bir ballk gibi gelmiyordu. Acaba ne zaman yuva kurma fikrini benimseyeceim diye dndm. O srada bebek bezi ve ekerler pek iimi amyordu ama hayatmda nemli yer verdiim birinin olmas fikri kulama ho geliyordu. Marketten aldklarm yerletirmeye baladm srada Petein dikkatimi datarak beni kusursuz kavunu bulmaktan alkoyduunu fark ettim.

Aldm kavun tam olgunlamamt. Ben de onu mutfak tezghnn stnde braktm. ki gn sonra Petein hastasnn mesajn dinliyordum. Ehm, merhaba, ben Steve Ackerman. Sizi aramam Dr Carter nerdi. Sesi sert ve ciddi geliyordu. Birka defa mesajlatktan sonra nihayet Steve ve ei Sharona uygun bir randevu saati belirledik. Artk kendimi daha bir evimde hissedecek kadar vakit geirmitim UCLAda. Psikiyatri ihtisasm da dhil, alt senelik bir psikiyatri deneyimi edinmi durumdaym. imdi Jules Stein Gz Enstitsne bakan, daha genie bir ofisim vard. Ofiste masam ve dosya

dolaplarmn dnda koltuk, bir kk yeil kanepe, bir de sehpa bulunuyordu. Kardm baz makaleleri okuduum srada Ackermanlar ak duran kapm tklattlar. Dr Small siz misiniz? dedi Sharon. 40l yalarnda, incecik, uzun, kvrck kahverengi sal bir kadnd. Altnda soluk bir kot, stnde askl tirt vard. Steve de ayn yalarda grnyordu ve ince izgili takm elbise giymiti. Kapda dururken vcut dili bana acele iinde olduunu ve bu ii hemen bitirip gitmek istediini sylyordu. Tahminimce ofisinden aceleyle gelmiti ve buna can skknd.

Sharon ile Steve, deil mi? dedim. eri girin, oturun ltfen. Ben ayaa kalkp kapy kapatrken onlar kanepenin iki ayr ucuna oturdu. Koltuuma dnmeme frsat kalmadan Sharon abuk abuk konumaya balad. Ofisinizi ok zor bulduk Dr Small. Labirent gibi buras. Bir koridora giriyorsunuz, git git bitmek bilmiyor, tam keyi dnyorsunuz, bu sefer de ofis numaralar deiiyor. Sonunda saydan nce gelen C harfinin aslnda kat belirttiini anladk ama asansrde byle yazmad iin ta lobideki danma masasna geri dndk Steve karsnn szn kesti. Bunlarn bir nemi yok Sharon. Asl meseleye

gelelim. Adam saat bana para alyor, ben de yle. Sharonn kocasnn buyurgan tavrndan rahatsz olmamas beni artt. Bu ift bende tedirginlik uyandryordu, demek ki kendileri de tedirginlik hissediyorlard. Sharonn motor gibi konumasnda hafif manik bir tat vard ama yine de lineer ve mantkl bir konumayd. Bu konukan persona muhtemelen onun kaygsn ifade ekliydi. Steve ise kaygsn glkle kontrol altnda tutuyor gibiydi ve sabrszl da altta yatan bir fkeye iaret ediyordu. ten ie kaynyordu sanki, patlad patlayacak gibiydi. Pekl, nasl yardmc olabilirim

size? dedim. Sharon hemen atld. yle ki, ocuklarmz olmadan nce ben eczaclk yapyordum. Steve ise USCyi snf birinciliiyle bitirmi bir avukat. ocuumuz var. Alt yandaki kzmz Lisay planlayarak dnyaya getirdik ama yandaki ikizlerimiz Jackson ve Robby srpriz oldu. i de o yzden braktm zaten. Sharon yldrm hzyla konumasna devam ederken Steve hem bezgin hem de sklm grnyordu. Steve pencereden dar bakarken Sharon anlamszca konumay srdrd. Benedict Canyonda oturuyoruz. Bilirsiniz, hani 70lerde Manson cinayetlerinin ilendii yer.

Steve dayanamayp kt. Yeter artk Sharon! Bu kadar ok konuup bu kadar az ey sylemen olacak ey deil. Doktora gemiimizle ilgili bilgi vermeye alyorum hayatm. Az sonra da irkette ortakla geerken yaadn stresi anlatacaktm. Yani geceleri neredeyse hi uyumuyorsun, srekli sinirlisin tatlm. Stevein ineleyici szlerine ramen Sharon istifini hi bozmad. Onun durmakszn konumasndan Stevein rahatsz olmasn anlayabiliyordum. Dndm ve Bana yaadn stresi anlatr msn Steve? dedim. Herkesin bana gelir byle eyler. Haftada 80 saat alyorum ama

bytlecek bir ey de deil. Bu durumla baedemeyen asl Sharon. Hi de deil hayatm. Baediyorum. Senin iin endieleniyorum sadece dedi Sharon. Araya girdim. Bakalm doru anlam mym? Steve, sen yaknda bir ortakla giriyorsun ve youn alyorsun. Sharon sen de bu durumun Stevein ruh halini etkileyip onu strese sokmasndan kayglanyorsun. Fakat Steve, sen durumu idare edebildiini sylyorsun. O zaman ortada herhangi bir sorun olduu fikrine katlmyorsun demektir. Sorun var canm, olmaz olur mu? dedi Steve. Ben evime ekmek paras getirmek iin didiniyorum, geleceimiz

iin alyorum, ama Sharonn enesi evle yeterince ilgilenmiyorum diye kapanmak bilmiyor. Steve sonunda Sharon kkrtmt. Sharon gerildi ve daha tiz bir sesle cevap verdi. ok ey istemiyorum ki Steve! Sadece arada bir ocuklarn yannda ol istiyorum. Sen alrken ya da bo bo havaya bakarken, evle ilgili dier her eyi ben yapyorum. stelik yardm da almyorum. Steve ar ar ve kontroll bir hiddetle konutu. Milyon defa syledim sana Sharon bakc tutacak paramz var bizim. stediin takdirde, yoga m olur Pilates mi, artk her neyse, onu yapmak iin kendine vakit ayrabilirsin.

Kafasn iki yana sallad ve bana dnd. Sharon yle kontrolc ki ocuklara ya da ev ilerine yardm edecek birini ie alamyor. Stevein alma saatleri onu ocuklarndan ve evinden uzak tutuyordu ama o Sharondan uzak kald iin pek de yaknyormu gibi deildi. Stevele yaamann da yle kolay bir ey olmadn anladm. Bitmek bilmez eletirilerini kaldrmak Sharon iin zor olmalyd. Pete Carter, Ackermanlarn arasnn kt olduunu sylerken ne demek istemiti, imdi anlyordum. Tm arabuluculuk abalarma ramen kar koca seansn byk blmn atarak geirdi. Sharonn aralksz

yorumlar sabrm zorluyordu ama Stevein acmasz dokundurmalar da bende Sharon koruma istei uyandryordu. Bu ikisi kesinlikle kkrtc bir iftti. Bazen Sharon konuurken Steve kafasnn iinde kendisiyle sohbet ediyormu gibi tamamen kopup gidiyordu. O ne kadar sessizleip iine ekilirse Sharonn konumas da o kadar hzlanyordu. liki hakknda daha fazla ey renebilmek iin Sharonn konudan uzaklamasn nlemeye altm. Yani siz lisede mi kmaya baladnz? Steve gzlerini devirirken Sharon oltaya atlad. Evet. Steve basketbolcuydu, ben de amigo

takmndaydm. niversitede birlikte yaamaya baladk, son snfta da evlendik. Ben eczaclk okuluna devam ettim, Steve de hukuktan mezun oldu. Ama ben ikizlere hamile kalnca almay braktm. Aile gemiinde psikiyatrik bir rahatszlk olmadn ve ikisinin de imdiye kadar depresyondan yaknmadklarn veya akl sal uzmanna grnmediklerini rendim. Alkol sadece hafta sonlarnda sosyal ortamlarda iiyorlard, niversite yllarnda, daha ok marihuana olmak zere, elence amal uyuturucu kullanmlard. Seansn bitmesine 20 dakika kadar

kala temel gemi hikyesinin tesine gemek istedim. Sharonn konumay brakt ender anlardan birinde, Peki, seks hayatnz nasl? dedim. kisi ayn anda cevap verdiler. yi dedi Steve. Daha iyi olabilirdi dedi Sharon. Steve dik dik Sharona bakt, Sharon ise omuz silkti. Steve aniden ayaa kalkt. Biliyor musunuz toplantma ge kaldm. Siz ikiniz neyi istiyorsanz konuun. Bir ey sylememe frsat kalmadan Steve kp gitti. Belli ki seks, tartmak istedii bir konu deildi. Sharon alamaya balad. Ona mendil kutusunu uzattm. yi misin Sharon?

Burnunu sildi, ban sallad. Anlalan yatak odanzda olup bitenler hakknda hemfikir deilsiniz. Hibir ey olduu yok yatak odasnda. Sorun da bu zaten. Neredeyse bir yldr doru drst seks yapmadk. Doru drst derken neyi kastediyorsun? dedim. Cinsel ilikiyi dedi Sharon. Bir sre oynamaya falan devam ettik ama Steve dokunmama izin vermiyordu Orasna. Spor salonundaki bir ey yznden kasnda isilik gibi bir ey km, bana da bulamasn istemiyormu. yi de ne kadar srer ki yle bir ey? Hayatmzn sonuna kadar m? Bir ilikisi falan bile olabilir,

nereden bileyim? Nesi var sence? dedim. Bilmiyorum ama ne zaman sorsam konuyu deitiriyor dedi. Bir hafta kadar nce dutan kmt, u isilii gstermesini istediimde adeta fttrd, sanki havluyu stnden ekecekmiim gibi paranoyaya kapld. Sonra da giyinmek iin odaya kat. Bu isilik balamadan nce seks hayatnz nasld? dedim. Harikayd dedi Sharon. Birbirimizden uzak duramyorduk. imdi ise o seksten kamak iin her tr sama mazereti retiyor. Ya ok ii oluyor, ya ok yorgun oluyor, ok stresli oluyor ya da isiliine yeni merhem

srm oluyor. Srekli bir ey buluyor yani. Merhem mi? diye dndm sesli bir biimde. Evet, isilik ilk baladnda Dr Carterdan ald bir krem. Duraksad ve Buna ne kadar dayanabilirim bilmiyorum Dr Small. Stevein isilii ve merhemi konusunda Petele konumay kafamn bir kesine yazdm. Ak szlln iin sana teekkr ederim Sharon. Bu konu zerine biraz daha konumamz iyi olacak diye dnyorum ama imdilik bu kadar yeter. Senle ve Stevele haftaya ayn saatte grebilirim. O Cumartesi gecesi Linda ile

sinemadan dnyorduk. Linda bende kalaca iin evi attrmalklarla ve kahvaltlk malzemeyle doldurmutum. Yataa girince Linday pmek iin uzandm ama o az nce adetinin baladn, sevimek istemediini syledi. Bunun zerine hsranm gizleyerek alnna bir pck kondurdum. Linda arkasn dnp uykuya dald. Bense Ken Follett romanm alarak okumaya baladm. Aklm kitabm ne Deliinden Lindann tedbir mahiyetindeki pskrtmesine kayd. Sonra da Steve ile Sharonn sekssiz evliliini dndm. Onlarda frene basan taraf Stevedi ve kask isilii mazereti de pek zayf bir

mazeretti. Ayrca kars isilii grmek istediinde neden o kadar paranoyaklatn da aklamyordu. Ne saklyordu havlunun altnda? Ne kadar kt olabilirdi bu kask dknts ve bir yldr neden hl gememiti? imden bir ses Stevein Sharonn bilmedii daha derin baz psikolojik sorunlarnn olduunu sylyordu. Adam saat gibi kurulmutu adeta ve her an yaylar atacak gibi grnyordu. Gizli bir obsesif kompulsif veya fkeli depresif olabilirdi. Belki de havlu olay daha da ciddi bir eyin iaretiydi. Seansmzda kopup gittii anlarda aklndan neler geiyordu acaba? Seks hayatlar hakknda konumaya

baladmz anda frlayp gitmiti. Terapide seks pek ok insan iin nemli bir meseledir. Freud seksi birincil sosyal aktivitemiz olarak grrd ve onu basit bir cinsel birlemenin ok daha tesi olarak tanmlard. Cinsellik gcn bir sembol olabilir ve gl insanlar -milyarderler, politikaclar, nller- fiziksel olarak ekici olmasalar bile, genelde seksi diye alglanrlar. Sevgi ve yaknlkla beslenen ilikilerde seks sevginin bir ifadesi olabilir; partnerlerden birinin veya her ikisinin, bakalarn da ieren aalanma, balanma veya benzeri feti fantezileri olsa bile. likide seksin inie gemesinin pek

ok nedeni vardr. veya para stresi, ocuk veya ailevi sorumluluklar ve salk problemleri libidoyu drebilir ve baz iftlerde aseksel bir yapya yol aabilir. Depresyon da kiinin seks drtsn azaltabilir. ou antidepresan morali iyiletirerek libidoyu ykseltebilir ama gariptir ki orgazma ulama kabiliyetini de azaltabilir. Sharon ile Stevein asl sorunu neydi bilemiyordum ama bulmaya ve onlara yardmc olmaya kararlydm. Dnp horlamakta olan kz arkadama baknca benim libidom da dt. Kitabma dnmeye altysam da bam dmeye balaynca sndrp yattm.

PAZARTES SABAHI PETE CARTERLA TELEFONDA birbirimizi yakalamaya altk, nihayet leden sonra konumay baardk. Stevein isiliini ve merhemini sorduumda Pete ard. Yazdm o kremleri hl kullanyor muymu? Ta bir sene nce, dknts olduunda vermitim. Ayrntlar hatrlyor musun? dedim. Elbette dedi Pete, her zamanki ar ar konumasyla. Sporcu kants diye bilinen tinea crurisi vard. Kask blgesi iin bir mantar ilac verdim, kanty kesmek iin de birka gn kullanlmak zere kortikosteroid bir krem verdim.

Anlalan hl kullanyor onu dedim. yi de sorun yaratabilir dedi Pete. Nadir olur ama bazen emilip kana karan steroid, hipofiz bezinin ilevini durdurabilir ve kan ekeri frlar. Dahas, kremi hl kullanyorsa kant ve dknt daha da beter bir hal alr. Sa ol verdiin bilgiler iin Pete. Bu hafta yine gelecekler bana. yi dedi Pete. Ben de onu yeniden greyim de, ne haltlar kartrm aasyla bir reneyim. Ben reneceime sen ren dedim ve telefonu kapadm. Tp fakltesinde hi sevmezdim dermatoloji derslerini. Cilt tahrileri midemi bulandrrd. Perembe gn Steve saat tam ikide

geldi. Merhaba dememe frsat kalmadan oturup Ge kald deil mi? Tipik ite! dedi. Biz balayabiliriz dedim. Duymazdan gelerek devam etti. Sharonn bugn ocuklar anneme brakp buraya gelmekten baka yapacak ii yok, yine de ge kalyor. Hep byle yapyor. Kolay deildir senin iin eminim ama bu sayede seninle birka dakika ba baa konuabiliriz. Benim de zaten takibini yapmak istediim bir konu vard. Bu szm dikkatini eker gibi oldu. yle mi? Nedir? Geen hafta sen gittikten sonra Sharon

ile senin tbbi gemiini konutuk biraz. Vcudundaki dknt iin bir krem kullandndan sz etti dedim. Evet? Ne olmu? dedi, savunmaya geerek. Hl kullanyor musun? dedim. Arada bir, gerek olduu zaman dedi. Siz de spor salonuna gidiyorsunuzdur herhalde, deil mi? Bilirsiniz, bir noktada herkes mantar kapar. Ne diye mesele oldu ki bu? nk Sharon bunun seks hayatnz etkilendiini dnyor dedim t e d i r g i n l i k l e . Seks kelimesinin kullanlmasyla bu defa frlayp gitmeyeceini umuyordum. Yine mi seks? Seks, seks, seks.

Sharon enesini kapamyor u konuda. Baka hibir ey duyamyorum; sadece seks hakknda konuan sesler. Steve tedirgin olmu, odada baka biri varm gibi tuhaf bir ekilde konumaya balamt. Sesler mi? dedim. Acaba bu adam psikotik olabilir miydi? itsel halsinasyonlar m gryordu? Cevap vermedi. Baka bir dnyadaym gibi pencereden dar bakmakla yetindi. Sesimi ykselttim. Steve! Sesler duyduunu syledin? Kendine geldi. Ha? Ne dediniz? Sesler Kafanda sesler mi duyuyorsun? dedim.

Canm Ses deil tabii. Anlarsnz ite, hi susmak bilmiyor ki. Tekrar pencereye doru bakt. O anda Sharonn syledikleri geldi aklma; Stevei banyoda grd ve isilie bakmak istedii zaman Steve paranoyaklamt. imdi de seks hakknda konuan sesler duyduu gereini ylece geitiriyor ve neredeyse gzmn nnde halsinasyon gryordu. Eer psikotik bir tr deneyim yayorsa bunu ok iyi saklyordu nk ou zaman sadece obsesif, fkeli, zeki bir avukat gibi grnyordu; tpk tandm pek ok avukat gibi. Tekrar ona ulamaya altm. Neye bakyorsun Steve? Ha? Hibir eye dedi. Bir ey

grdm gibi geldi de Sharon o srada paldr kldr ieri girdi. ok zr dilerim ge kaldm iin ama Wilshireda tam bir trafik kbusu vard. Federal Buildingde protesto gibi bir ey varm. Sonra da burada park yeri bulmaya altm. Mmkn deil! Neyse, sonunda bir mil falan tede bir yer buldum, koarak buraya geldim Sharonn aralksz konumas Stevei zel dnyasndan karm gibiydi. Tm iritasyonunu karsna odaklad. Tamam, yeter Sharon. Ge kaldn zaten. Kalan vakti kurtarmaya alalm hi deilse. Sharon incinmi gibiydi. zr dilerim dedim ya Steve. Alamaya balad.

Elimden geleni yapyorum. Bazen yetiemiyorum ite. Gzyalar Stevei biraz yumuatt. Kusura bakma Sharon. O kadar youn ve stresliyim ki bazen kyorum ite. Kanepede Sharona yaklaarak teskin etmek iin kolunu omzuna koydu. Steve az nce ters bir k yapm olsa da imdi grdm gidiat houma gitmiti. Gerekte neler olup bittiini kefedebilmemiz iin onlar geen seansn didimeli havasndan teye geirmek istiyordum. Sharon, Steve seni teselli edince ne hissediyorsun? dedim. Sharon burnunu ekti. yi hissediyorum kendimi Daha yakn

hissediyorum ona. Ya sen Steve? Onun gzyalarn grnce yelkenleri suya indiriyorum sanrm dedi. Birbirimize sarldmzda pek fazla ey dnmyorum. Sharon glmsedi. Biliyor musun hayatm, aklma uyuyabilmek iin hani birbirimize sarlarak yatmz vard ya, o geldi. E, ne olmu? dedi Steve, Sharondan uzaklaarak. Sharon devam etti. E, hi yapmyoruz onu artk. Peki, sence niye? dedi Steve. Sen hi uyumuyorsun da ondan diye cevab yaptrd Sharon. Ya baka bir

odada oturmu alyor oluyorsun ya da yatakta dosyalarn okuyorsun. En sonunda sndrdnde de gece boyu bir saa bir sola dnp duruyorsun ve hi seks yapmyoruz. Biliyorsun Sharon, kafam ok megul bu aralar. O kadar ok uykuya ihtiyacm yok, seks konusunda kafamn iirilmesineyse hi ihtiyacm yok. Konumay seksten baka yne evirmeye altm. Ka saat uyku uyuyorsun Steve? Bilmem, drt ya da be diye mrldand. Stevein yanda biri iin bu kadar uykunun yeterli olmadn biliyordum. Ama onu uyutmayan eyin ne olduunu

bilmiyordum. Depresyon olabilirdi, stres olabilirdi ya da baka pek ok ey olabilirdi ama davranlar altta yatan bir psikoza iaret ediyordu ve ou psikotik insan gibi o da alp kafasnn iinde olup bitenleri bana anlatamayacak kadar savunmacyd. Psikoz gereklikle ilikiyi yitirme eklinde tanmlanr. Psikotik insanlar halsinasyon grebilir, yani gerekte olmayan sesleri duyabilir, grntleri grebilirler. Ayrca kuruntular, yani hatal birtakm sabit inanlar vardr ki bunlar, dnce izleyen Marsllar gibi paranoyak inanlardan tutun da nl bir rock yldz, hatta sa olduklar gibi grkemli fikirlere kadar deiiklik

gsterebilen eitli klklarda ortaya kabilir. nsan pek ok ey psikotik yapabilir. Psikiyatrist genelde ncelikle tbbi hastalk ihtimallerini gzden geirir sonra akut mani, psikotik depresyon ya da izofreni gibi eitli psikiyatrik rahatszlklar deerlendirir. Hastann kuruntularnn yaps, bu hastalklardan hangisi olduunu ayrt etmede ie yarayabilir. Depresyonlu hastalarda genelde somatik kuruntular grlr. Yani hasta vcudunun bir ekilde hastalkl, anormal ya da deitirilmi olduuna inanr. Kimi zaman korkun bir su ilemi ve ar biimde cezalandrlmas gerekiyormu gibi abartl pimanlk

duygular yaar. Buna kyasla psikotik izofrenler daha tuhaf deneyimler yaarlar ve dncelerinin radyodan yaynlandna inanabilirler. Bazen kafalarnda iki ya da daha ok kii arasnda geen konumalar duyarlar. Steve psikozun balang aamalarndaysa, nedeninin tbb bir sorun olduundan pheliydim nk Pete Carter ok titiz bir dhiliyeciydi. Steve 40l yalarnn balarnda olduundan izofreni pek olas deildi nk izofreninin psikotik zellikleri genelde daha gen yalarda, ergenlik sonunda veya 20lerin balarnda ortaya kar. Stevein uykusuzluu manik episodla tutarl olabilirdi ama onda,

manik dnemdeki bipolar hastalarn tipik zellii olan hararetli konuma ve ar cokunluk yoktu. Ancak depresyona iaret edebilen gerginlik, fke ve iine ekilme zellikleri vard. Fakat bir yandan da ofisimdeki paranoyas ve tuhaf davranlar bana izofrenin kysndaki birini artryordu. Tansn doru koyabilmem iin Stevein neler yaadn ve dndn daha iyi anlamalydm. Antipsikotik ilalarla deneme tedavisi ou zaman psikozda grlen savunmacln, paranoyann ve halsinasyonlarn bir ksmn ortadan kaldrr. Ben de Stevein uyku sorununu, ona antipsikotik ila yazmak iin bir

frsat olarak grdm. Bu sayede semptomlar iyiletirebilir, onu terapiye daha uygun duruma getirebilirdim. Steve dedim, senin yanda bir adamn gecede en az yedi saat uyumas gerekir. Sana daha iyi uyuyabilmen iin dk dozlu bir ila vereceim. Bunu alnca muhtemelen gndzleri kendini daha dinlenmi ve daha az stresli hissedeceksin. Ona iki miligramlk Haldol tablet reetesi yazdm. Akamlar yatmadan yarm saat nce bundan bir tane al. Yine uyuyamazsan bir tane daha al. Reeteyi Stevee uzattm srada Sharon, la kullanmaktan nefret eder o dedi.

ok dk dozlu bir ey bu. Hem alkanlk yapan trden uyku haplarndan da deil diye onlar temin ettim. Stresi azaltmaya da yardmc olur. Tamam, sorun deil Sharon dedi Steve. Denerim ilac. Gzel dedim. Birka gn sonra beni arayp nasl gittiini haber ver. Hafta boyunca Steveden haber alamaynca ila tedavisinin ya iyi gittiini ya da ilac hi almadn dndm. Bir sonraki randevuda hangisi olduunu renecektim. Telefon ald, arayan Stevedi. kizler atelendii, Sharonn da onlar Stevein annesine brakmaya gnl raz olmad iin randevuya gelemeyeceklerini

syledi. ocuklara zldm, gemi olsun dedim. Sen tek bana gel istersen Steve? Naslsa ikimiz de o saati ayrmtk, hem biraz daha konuma frsatmz olur. Bir an durup dnd. Olabilir. Neden olmasn? Sesindeki neeyi fark edince ardm. Bu arada Steve, ilal tedavi nasl gidiyor? Fena deil. Daha iyi uyuyorum. Ya gndzleri? Bir fark oldu mu? dedim. Eh, eskisi kadar yorgun deilim. Sharon moralimin de daha iyi olduunu sylyor. Psikiyatrik ilalarn ilk

etkilerini genelde hastann kendisinden ok yaknlar fark eder. Duyduum ey Haldolun ie yaradna dair iyi bir iaretti. Harika Steve. Dinle bak, seninle grmemizden hemen nce benim bir personel toplantm var, o yzden birka dakika gecikirsem ieri girip bekle. Fazla uzun srmez. Tamam, sorun deil dedi. Personel toplantsna gitmek zere asansre doru yrrken Steve iin endielenmeye baladm. Telefonda sesi daha iyi gelse de dk dozlu Haldolun onu bir gecede iyiletirmeyeceini biliyordum. Ama en azndan imdi ibirlii yapyordu ve seansa tek bana

gelecek kadar esnek davranmas da beni yreklendirmiti. Personel toplants tahmin ettiim gibi uzun srd ve Stevein seansna 10 dakika ge kaldm. Asansr beklemeye sabredemeyince kat merdiveni karak ofisime geldim. Koar admlarla koridorda ilerlerken Stevee yeterince yksek dozda bir antipsikotik verip vermediimi dndm. Belki antidepresana da ihtiyac vard. ok sayda irdeleyici soru sorarsam psikozu yeniden depreir mi acaba, diye dndm. Ofisime geldim, kapy atm. Kanepede Stevei grdmde yaadm oku gizlemem mmkn

deildi. Karmdaki manzaraya hi kprdayamadan, aknlk iinde baktm. Steve pantolonunu dizlerine kadar indirmiti. Bir eliyle penisini tutuyor, dier eliyle penisi kremle ovuyordu. Yaptn izleyebilmek iin de bacaklarnn arasna kk, yuvarlak bir makyaj aynas sktrmt. Kanepede hemen yanna ak bir prezervatif yerletirmiti. ine yle dalmt ki ieri girdiimi fark etmedi bile. Mastrbasyon mu yapyordu? Belki de tehirciydi ve ben bu tany tamamen gzden karmtm. Psikotik bir ritel miydi bu? Yoksa bu tuhaf performansn, akla gelmeyen ama mantkl baka bir aklamas m vard? Afallamtm ama

ayn zamanda da merak iindeydim ve nasl devam edeceimi bilemiyordum. Sonunda patladm. Ne halt ediyorsun sen Steve? Kendini toparlayana kadar darda bekleyeceim. rkilen ve utanan Steve, Ah, Dr Small, bir saniye arkanz dnn ltfen, tedavim neredeyse bitti dedi. Ne yapacam bilemeden Stevein szn dinleyip arkam dndm. Prezervatifi takp fermuarn ekiini duyabiliyordum. Tamam, iim bitti dedi. Arkam dndmde onu kremi ve aynay antasna kaldrrken buldum. Kendime gelmeye alarak, tkezleyerek koltuuma gittim. Herkesin penisi

pantolonunun iinde kaldnda terapi seanslarnn daha bir iyi gittiini dnmmdr nedense? Neler oluyor Steve? Kap akt, ieri baka biri de girebilirdi. Steve utan iinde nne bakt. Hani benim kask isiliimden sz etmitik ya, ite deli gibi kanmaya balad, ben de mecburen tedavimi yaptm. yi de sen kasna deil, penisine bir ey sryordun. Biliyorum dedi savunmaya geerek, ama penisime de yayld. Aylardr bu halde. Merhemi dorudan kantl yere srdmde iyi geliyor. Prezervatif de merhemin dalp gitmesini nlyor. Doktor Carter m nerdi bunu?

dedim. silikten haberi var ama penisime yayldn sylemedim ona. Tahminimce Steve bunu kimseye sylememiti; zellikle de Sharona. Karsnn onu neden plak grmesini istemedii veya karsyla neden seks yapmad imdi anlalyordu. Belki de kulland antipsikotik ila bana almasn, srrn paylamasn salamt. Tabii onu i stnde yakalam olmamn da etkisi yok deildi. Kimseye sylemediin baka eyler var m? dedim. Yardm etmek istiyorum sana Steve ama bana kar drst olmalsn. Steve ar ar ayaa kalkarak

pencereye yrd. O yolun karsndaki binaya bakarken, ben de Haldolun Stevein psikozunu, dncelerini dzenlemesine yetecek ve zel dnyasna girmemi salayacak kadar kontrol altna alm olduunu mit ettim. Steve pencereden dar bakmay srdrerek, Bir ey var aslnda dedi. Bekledim. Sonunda devam etti. Kulaa delice gelecek biliyorum ama Dknt penisime yayldndan beri klmeye balad. Dknt m? dedim. Hayr, penisim. Giderek ufalyor dedi. Beni nihayet zel dnyasna kabul ediyordu ama imdi de ben oraya gitmek

istediimden emin deildim. Steve devam etti. Penisimi klmekten alkoyan tek ey o merhemmi gibi geliyor bana. imden ona aynann arka tarafn evirip byten ksmyla bakmasn sylemek geldi. Bu sevimsiz espri aklma geldii anda anladm ki dndm ey aslnda kendi dtm tuhaf durumun yaratt kaygnn bir ifadesiydi. Freud mizahn kaygy ve bastrlm drtleri azaltmaya yarayan etkili bir savunma mekanizmas olduuna inanrd. Kahkaha bu rahatszlk verici duygular bir anlamda keyifli duygulara dntrr. Tp ortamnda kara mizah yaygndr ve bu,

hekimlerin insana ar gelen trajedi ve hastalklarla baetmesine yardmc olur. Hastalar ve aile yeleri iitme mesafesi dnda olduu srece ou uzman mizahn zararsz olduunu ve tp alanlarnn biraz rahatlamalarna yaradn dnr. Bu sayede doktorlar hastalarna kar daha eriebilir ve etkili olur. Stevein klen penisle ilgili endiesinin sembolik yann da dnmeden edemedim. Sonuta irkette ortakla girmeye, be kiilik aileyi geindirmeye ve karsn yatak odasnda tatmin etmeye alyordu ve bunlarn hepsi de onun iktidarn ve erkeklik duygusunu tehdit eden eylerdi.

Bilind bir dzeyde muhtemelen klm, kanan bir penis yerine byk, gl bir penis istiyordu. Steve dedim, bunlar bana anlatmana memnun oldum. Byle bir eyin gerekten olduuna inandn biliyorum ve Dr Carterla ibirlii yaparak bu dkntden kurtulmana, kendini daha iyi hissetmene yardmc olacam. Peki ama penisimin klmesini durdurabilir misiniz? Yazabileceiniz daha gl bir ila var m? Onun daha gl bir merhemi kastettiini biliyordum ama benim aklmdaki daha yksek dozda bir antipsikotik ilat. Durumu Dr Carterla

konuaym. Bu arada senden Haldolun dozunu iki katna karman istiyorum. Tahminimce kantna faydas olacak, endielerini azaltacaktr. Pete ile konuup olup biteni daha iyi kontrol altna alacak vaktimin olmas iin, birka gn sonrasna randevulatk. Steve bir daha gn ortasnda tedavi ihtiyac duyduunda kapy kilitleyeceine sz verdi. Ayn gnn ilerleyen saatlerinde Pete Carter aradm ve ona Stevein durumuyla ilgili bilgi verdim. Pete dardan normal gzken bu avukatn kendi deyiiyle epey bir kak olduuna hayret etti. Stevein isiliini ise hemen yeniden grmek ve ACLEN

bir dermatologa danmak istediini syledi. Steroid kremin uzun sreli kullanm yznden sorunun devam ettiini, yaral blgenin kuruyup iyilemek yerine prezervatif yznden nemli kaldn dnyordu. Stevein penisinin kldne dair inannda tbbi bir neden olmadna gre, geriye birka psikiyatrik rahatszlk kalyordu. Bu kuruntunun yaps izofreniyle tutarlyd ve izofreni semptomlar nadiren de olsa ilerleyen yalarda ortaya kabilirdi. Stevede ayrca baz depresyon zelikleri de vard; uyku sorunu, kayg ve uzun dncelere dalma. Her ne kadar ou izofreni hastas

iini ve ilikisini srdremeyecek kadar dzensiz olsa da istisnalar da vard. Bir izofreni hastas ok zekiyse stn bilisel yetileri psikotik dncelerini kontrol etmesine yardmc olur ve bu kiiler (en azndan ou zaman) grnrde normal bir hayat srdrrler. Bunun en bilinen rneklerinden biri Russel Croweun A Beautiful Mind / Akl Oyunlar filminde hayatn canlandrd matematiki John Nashtir. Nash olaanst zeks sayesinde MITde ve dier nde gelen akademik enstitlerde stn baar sergilemi, 1994te Nobel dln kazanmt. Ancak hayatnn pek ok dnemini akl hastanelerinde, paranoid izofreninin ve

faslal depresyonun penesinde geirdi. Nash gibi Steve Ackerman da avukatlk mesleinde son derece baarlyd ama depresyonun ve psikozun penesindeydi. Hem duygudurum hem de psikotik semptomlar olan ou hasta izoaffektif rahatszlk diye bilinen tan kategorisine girer. Bu tannn konduu hastalarda genelde duygudurum semptomlar tamayan hastalara kyasla daha iyi bir hastalk seyri ngrlr. Rahatszlna ne isim verirsem vereyim, Stevein hem antipsikotik hem de antidepresan tedavisine ihtiyac olduunu artk anlamtm. Bunun yannda, karsyla yaplan seanslara ek olarak, kendine

zel psikoterapiden de yarar grecekti. Steve birka gn sonra yeniden ofisime geldi. Haldolun dozunu ykseltmek doru karard. Steve imdi daha dzenli, daha az dalgn ve penisiyle daha az takntl grnyordu. Ayrca verdiim antidepresan doxepin de geceleri iyi uyumasn salamt. Sonraki birka ay boyunca Stevei haftada bir defa tek bana, iki haftada bir de Sharonla birlikte grmeye devam ettim. lal tedavi etkisini gsterdike iftin aras giderek dzeldi. Pete Carter, Stevein steroid krem alkanln brakmasna yardmc oldu ve dknt, klen penis kuruntularyla birlikte ortadan kalkt. Stevein psikotik

semptomlar azaldka Sharon da sakinleti. Her ne kadar onu hl hzl konuan biri olarak deerlendirsem de daha katlanlr hale geldi. Hatta kar koca tekrar seks yapmaya bile balad. Steve nihayetinde ortakla girdi, bundan ksa bir sre sonra irket onu Chicago ofisine gnderdi ve ailece tanmak zorunda kaldlar. izofrenik semptomlarn tekrarlayabileceini bildiimden Stevee orada bavurabilecei birka iyi psikiyatristin ismini verdim. Steveden bir daha haber almadm ama Sharon bilgi vermek iin bir sre beni birka ayda bir arad. Steve ilalarn alyordu ve listedeki psikiyatristlerden

birine gidiyordu. Sharon bir bakc alm, yar zamanl almaya balamt. Ayrca konumasnn hz da normale inmiti. Onlarla yaptm ift terapisinin baarya ulatn hissettim. En azndan evliliklerini en ok aksatan iki semptom konusunda onlara yardmc olmutum; Sharonn hzl konumas ile Stevein penis klmesi.

SEKZNC BLM
DELCESNE ENDEL 1988 Bahar

UCLADA ALIMAYA BALAYALI YED yl olmutu. Kadrolu uzman doktor olma yolunda salam admlarla ilerliyordum ama nmde hl uzun bir yol vard. nce zel amal bir inceleme komitesini aratrmamn yeniliki olduuna ve

mantkl bir yol izlediine ikna etmem gerekiyordu. Ayrca akl hocalarmdan bamsz hale geldiimi de kantlamalydm. Akademik ilerlemenin sadece bilimle alakal bir ey olmadn artk anlamaya balamtm; politika da iin bir parasyd. Destek mektuplarm kimin yazacan iyi deerlendirmem, komiteyi uzmanlk baarlarmla etkileyebilmem gerekiyordu. Bu arada mesleimde giderek ilerliyordum, meslektalarmdan klinik kabiliyetim konusunda gven kazanyordum ve bana salam yerlerden hastalar ynlendiriliyordu. Ilk bir Pazar ikindisinde havuzumun kenarnda uzanm, dinleniyordum.

Hayat gzeldi. Tm haftasonu aksesuarlarm yan bamdayd; buzlu ay, bulmaca ve (o zamanlar pek gelimi bir teknoloji olan) telsiz telefon. Anma Gn partisinde tantm Gigi isimli kzn numarasn tuladm ve karma yine bir yetenek ajansnn telesekreteri kt. kinci bir mesaj braktktan sonra telefonu kapadm. Canm sklmt nk Gigi hl bir hafta nceki mesajma karlk beni aramamt. Grmek istiyordum onunla. ekiciydi, komikti, akllyd, en nemlisi de, benimle ilgileniyormu gibiydi. Ama bir trl aramyordu. Belki o kadar da ilgili deildi veya ben, kz

kardeimden numaray yanl almtm. Kardeim partiyi veren arkadan aram, arkada Gigiyi partiye getiren kendi arkadan aram, o da Gigiyi arayarak numarasn verip veremeyeceini sormutu. Bir buluma ayarlamak iin bir sr sama sapan telefon konumas yaplmt. Havuza atlayp birka kula yzdkten sonra ezlonguma dndm ve kendimi gnete kurumaya braktm. Tam uykuya dalmak zereydim ki telefon ald. Arayan Gigi deildi; ilgintir ki eski psikanalistim Charles Reideldi. Beni, zellikle de Pazar gn ve evden, neden aradn merak ettim. Psikanalizim yllar nce tamamlanmt. Reidel

brakma zorluu mu yayordu acaba? Sonunda anlald ki Reidel eitimdeki doktorlar iin bir akl sal programn stlenmiti ve bana hasta ynlendirmek istiyordu; tp fakltesi birinci snftaki bir doktorun annesi. Reidelin deerlendirmesinde ocukta uykusuzluk ve anksiyete kmt ve Reidel bu gencin semptomlarnn otoriter, mdahaleci anneyle de ilikili olduunu dnyordu. Annesiyle konutum, gelip seninle grmeye gnll dedi Reidel. Hatta hevesli bile denebilir. Olur tabii. Haftaya arasn beni. Uygun saatlerim var dedim. Rahatszlk verici bir sessizlikten

sonra Reidel, E, sen naslsn Gary? dedi. Bu basit soru beni doruca psikiyatrist olarak grevime hazrlanrken girdiim psikanaliz srasnda Reidelin ofisindeki kanepede uzandm zamana dndrd. Tm igr ynelimli terapilerin, zellikle de psikanalizin, en nemli blmn, insann terapistle arasnda aktarm gelitirmesi sonra bunu fark etmesi ve nihayet zmlemesi oluturur. Dier bir deyile hasta hayatnn nceki dnemlerinde bakalarna -genelde anne babasna- hissettii duygular terapiste nasl aktardn renir. deal durumda terapi bittiinde hasta hayatna devam eder. Ne var ki aktarm duygular

gldr ve bazen yaam boyu varln srdrebilir. Analizden sonra insan eski terapistine rastlarsa bu, tedavi srasnda tesadfen ortaya kan yzlemeler kadar rahatszlk verici olabilir. Benim Reidelin sorusuna kar tepkim de muhtemelen zmlenmemi sorunlardan kaynaklanyordu. Bilind bir dzeyde onu hl gl ve her eyi bilen biri gibi alglyordum ve o kii imdi benden hastalarndan birini grmemi istiyordu. Havam yerindeydi yani! Kendimi hemen toparlayp soruya basit bir cevapla karlk verdim. ok iyiyim, teekkrler. Hastay ynlendirdiin iin saol.

O hafta asistanm Jackie telefonumu aldrd ve Dr Reidelin ynlendirdii Bayan Carol Wilsonun aradn syledi. Bense bir konferans grmesine balamak zere olduum iin Jackieden Bayan Wilsonun telefonunu almasn istedim. Ancak Jackie bana Bayan Wilsonun hastane iinden, 632 Nolu odadan aradn syledi. Ciddi misin? dedim. Ben onu ararm ama ltfen dhiliyecisinin ismini sor ve neden hastanede olduunu ren. Jackie Dr Lisa Chungun Bayan Wilsonu bir gn nce bel ars deerlendirmesi zerine hastaneye yatrdn rendi. Randevularmdan

sonra 632 Nolu odaya ktm. Drt yatakl kouun ak kapsnda durdum ve parlak kzl sal bir kadnn kadn hastaya bir eyler anlattn grdm. Hangi yatan Bayan Wilsonunki olduunu anlamak iin kapda asl listeye baktm sonra da biraz kulak kabartmak iin oyalandm. Kzl sal kadn, yani Carol Wilson, nutuk vermeye devam etti. Shirley dedi karsndaki kadna, doktorun hakl diye dnyorsun, biliyorum, ama bak, senin hastalnn belirtileri basit bir artritten ok daha fazlas gibi grnyor. Lupus bile olabilirsin. Kimsenin aklna sed hzna bakmak geldi mi? Kastettii ey, vcuttaki iltihab

len ve tberklozdan otoimmn hastalklara kadar eitli hastalklarn belirlenmesine ve takibine yarayan, zgl olmayan tarama testi eritrosit sedimentasyon hzyd. Shirleynin kk dilini yutmu gibi grndn grnce ieri girdim. Gnaydn bayanlar. Kusura bakmayn, blyorum. Ben Dr Small. Carol Wilsonu grmeye geldim. Carol cvldar gibi bir sesle, Benim Doktor. Ben aradm sizi dedi. Caroln yatann yanna bir sandalye ektim ve sakin bir ortam yaratabilmek iin perdeyi kapadm. Beni grmeye geldiinize ok sevindim Dr Small dedi Carol.

Beklediimden ok daha genmisiniz. Olum Michael hatrlattnz bana, biliyor musunuz? Kendisi burada, UCLAda tp okuyor. Tebriklerimi savar gibi ellerini havaya kaldrd. Biliyorum, biliyorum, gurur duyuyorum kk dhimle. Hayatm o benim. Susup suyundan bir yudum ad ve acyla inledi. Sonra ne doru eilerek yzn buruturdu ve elini beline bastrd. Hemireyi arabilir misiniz ltfen? Arm iin bir eyler versin. Carol bende histriyonik hissi uyandrd iin gerekte ne kadar ars olduundan, ne kadarn bana gstermek iin yaptndan emin olamadm. Belki ar kesici bamlsyd, doktora reete

yazdrmak iin numara yapyordu. Hemireyi ardm ve Carola derin ve yava nefes almasn syledim. Hemire kaladan ine yaptktan sonra Carol sakinleti ve yeniden rahatlam gibi grnd. ok ani geldi ar Bayan Wilson dedim. Evet, biliyorum. Bbrek ta dedi. Ama Dr Chung pheli bakyor. Neden, bilmiyorum. drarmda eser miktarda eritrosit grld, arnn orta-srt blmnde olmas da tanyla gayet tutarl. Tpla ilgili ok ey biliyorsun dedim. Doktor musun? Kahkaha att. Hayr, ok hosunuz

dorusu. Dil konusunda doktoram var, okumay da ok severim. Aslnda soraym size, JAMAdaki Epstein-Barr virs ile kronik yorgunluk sendromunu ilikilendiren makaleyi okudunuz mu? Yoksa New Yorkerda m okumutum? O kadar ok okuyorum ki bazen neyi nerede grdm unutuyorum. Ben kendi tp dergilerimdeki yazlar okuyacak vakti zor buluyordum, New Yorker en son ne zaman elime aldm hatrlamyordum bile. Hayr, rastlamadm o makaleye. Ama gel imdi senden sz edelim. Dr Reidel yardmc olabileceimi dnm. Umarm olursunuz Doktor dedi sessizce. Mesele, olum. Onun

fakltedeki alma temposundan ve rekabetten dolay fena halde bunaldn dnyorum. Tamam, ok parlak bir insan, ama ok da hassas ve yaadklaryla ilgili benimle konumak istemiyor. Eskiden konuur muydu? dedim. ok yakndk. Babas o be yandayken ld, srda ben oldum. Ne zaman cann skan bir ey olsa hisseder, ona tavsiyelerde bulunurdum. Ama imdi yle megul ki yzn 40 ylda bir gryorum. Tp fakltesinin ilk yl baya youn olabiliyor dedim. Biliyorum ama imdi de baarlar balad. yle ok aryor ki midesi

bulanyor, haftasonlarnda eve bile gelemiyor. Gerekten ok endieleniyorum onun iin. Dr Reidelin ocuunun stne titreyen otoriter anne tahmini doru grnyordu. Carol zeki ve iyi konumay bilen biriydi ama olunun biraz uzak kalma mesajn gzden karyor gibiydi. Grdm ey klasik bir olumsuza dnm ana-oul ilikisiydi. Carol az nce olunun hayat olduunu sylemiti ama belki Michael kendi hayatn istiyordu. Konsltasyon psikiyatrisinin zorlu yanlarndan biri, hastane ortamnda hastaya ayrlabilecek zel alann olmamasdr. Odadakiler dinlerken

Caroln kiisel meselelerine girmek istemiyordum. Carol kendinden ok, olu hakknda konumakta rahatt, ben de engel olmadm. Peki, Michaeln baarlar konusunda cann skan nedir? dedim. Carol sesi alaltt. Bana anlatmad bir eyler var diye dnyorum. Rahatszlklarn kesinlikle hafifleterek anlatyor, ayrca grme kabiliyetinin de etkilendiini dnyorum Son zamanlarda ne zaman grsem gznde kara gne gzl var. Durdu ve nne bakt. Ne oldu? dedim. Bunu henz doktoruna sylemedim ama beyin tmrnden pheleniyorum.

Bana doru eildi. Kt huylu. Kahkaham zor bastrdm. Gne gzl ile baars ne zamandan beri beyin kanserinin tan kriteri olmutu? Gerekten mi? Nedir kt huylu tmr olduunu dnmenize sebep? Umuyorum ki yanlyorumdur ama tm belirtiler ona iaret ediyor. Carol dedim, bir sr insann ba arr ve bir sr insan gne gzl takar. Ama Michaelda yoktu byle bir ey. Ia duyarllk, ba ars Her ikisi de tmr kaynakl beyin deminin gstergesi olabilir. Hatta belli mi olur, belki gliyoblastom grme sinirini etkiliyordur.

Vay canna, bu kadn tp jargonuna sahiden hkimdi ve gsteriini yapmay da seviyordu. Gren de olu deil, annesi tp okuyor sanrd. Onu gliyoblastoma 35 ya alt insanlarda hemen hi rastlanmadn sylememe frsat kalmadan Michael siyah kotu, gri tirt, kara gzlyle ieri girdi. Michael! diye haykrd Carol. ok sevindim uramana. Seni Dr Smallla tantraym. Hani bana szn ettiin doktor. Yatakta olunun ilimesini istedii yeri gsterdi. Tantmza memnun oldum Dr Small. Birka hafta nce verdiiniz geriatri semineri ok gzeldi dedi Michael, gzln bann stne

kaldrrken. Annemle tanmsnz bakyorum. Evet dedim, birbirimizi tanmaya bal Carol szm kesti. Seni grmek ne gzel hayatm. Ben de imdi Dr Smalla senin nasl bir dhi olduunu anlatyordum. Can sklm gibi grnen Michael ayaa kalkt. Bak anne, sadece merhaba demek iin uradm, fazla kalmayacam. alma grubum var. Michaella birka dakika ba baa kalabilmek iin bunun bir frsat olduunu dndm. Aslnda benim de kmam gerek dedim. Sonra tekrar gelirim, biraz daha

konuuruz Carol. Michael, ben de seninle aa ineyim. Carol cevap verdi: Ne gzel, hadi biraz birbirinizi tanyn bakalm! Bay bay! Biz kapdan karken Carol bayanlara nutuk ekmeye dnd. Bak imdi Shirley, lupus yle hafife alnacak ey deil Merdivenlerden inerek gneli avluya ktk. Michael itiraf etti: Aslnda alma grubum falan yok Dr Small. Sadece annemle bir saat geirip de her hareketime tehis koymasna dayanacak halim yoktu. Gzln karp temizledi, devam etti, Sorular bitmek bilmiyor. yi uyudun mu? Kahvaltda ne yedin? Hl o Miayla kyor musun?

Baya sinirini bozuyor anlalan dedim. Gld. En hafif ifadesiyle, evet. Annen ok akll ama bir o kadar da hararetli bir insana benziyor. Onun hayatnn merkezi olmak, yorucu olsa gerek dedim. Dnya kadar bo vakti var, hepsini de bana adyor dedi. Bir sandvi istesem, kran Gn sofras hazrlyor. ksrsem zatrree oldum sanyor. stelik bu hali giderek de ktlyor. Kendimize birer kahve alp avluda bir masaya oturduk. Sence neden? dedim. Kz arkadamla birlikte yaamaya balamama dayanamyor. Yksekokul boyunca evde yaadm ama tp

fakltesine baladmda Mia ile kendi evimize ktk. Annem ilk bata benim adma seviniyormu gibi davrand ama sonra her ey tuhaflamaya balad. Encinodaki aile evimizi satt kendine UCLAnn yaknnda bir daire satn ald. Sylediine gre ev tek bana ona ok bykm ama ben biliyorum ki asl sebebi, bana yakn olmak. Senden ayrlmakta zorlanyor sanki dedim. Aynen yle. Mia srekli annemle arama snrlar koymam gerektiini sylyor ama kolay deil ki. Miaya hi katlanamyor annem, hlbuki hi ans tanmad ona imdiye kadar. Yani hibir kz onun kk dehasna layk olamyor.

Mia harika biri ve ben de ilikimiz yrsn istiyorum ama annemi zmek de kolay deil. Grdm kadaryla Carol Michaeln onu terk edii gibi alglad eyde ne kadar zorlanyorsa, Michael da annesinden ayrlmakta o kadar zorlanyordu. Dr Reidelle grmsn dedim, ona gitmeye devam edecek misin? Haftaya randevumuz var ve inann buna ok da ihtiyacm var. Annemin bana ektirdii sululukla baedemiyorum artk; yannda az kalyormuum, onu az aryormuum, ok zayfmm Geceleri uykularm kayor resmen. Eminim Dr Reidel o konuda yardmc

olur. Ama bence annen de biraz yardm alsa iyi olacak dedim. Zaten Dr Reidel de o konuda sizin devreye girebileceinizi dnmt. Ofisime dnerken Michaeln kendisini annesinin penesinden kurtarma abalarn dndm. Tahminimce Carol kocasn kaybetmekten doan zntsn hibir zaman aamam ve o boluu doldurmak iin oluna sk skya tutunmutu. Duygusal olgunlua erimi, ocuunun stne titizlikle eilen bir anne, oluna olan sevgisini onun bymesine, kendi bana hata yapmasna ve sonunda bamsz hale gelmesine izin vererek ifade ederdi. Carol olunu seviyor ve onun iin en

iyisini istiyor gibiydi ama onun kendi hayatn yaamasna izin vermekte zorlanyormu gibiydi. Ertesi gn tekrar Caroln drt yatakl odasna gittim ama yatak botu. Hemire onun zel bir odaya nakledildiini syledi. Neler olduunu renmek iin Dr Lisa Chunga aradm ve hemire blmnde bulutuk. Lisa beni grnce glmsedi. Selam Gary, seni grdme sevindim. ok iyi grnyorsun Lisa dedim. Dhiliye yakm sana. Lisa psikiyatri ihtisasn tamamladktan sonra dhiliyeye gei yapmt, imdi de asistan doktorlarn bandayd. Teekkrler, ben de ok seviyorum

dhiliyeyi. Hastalarn 50 dakika dert yanmasn dinlemek yerine her defasnda sadece 10 dakika urayorum. Peki, bu Bayan Wilson adl hastann durumu nedir? Nesi var? dedim. Akut orta-srt arsyla geldi ve bbrek ta drmek zere olduunda srar etti dedi Lisa. drarda eritrosit bulduk gerekten ama idrar yolu enfeksiyonu da vard zaten, dolaysyla bu yzden eritrosit grlm olabilir. Ya IVP? dedim. ntravenz poligram doktorun iyodin bazl kontrast boya enjekte ettikten sonra bbrek talarn grmesini salayan bir rntgendir. Negatif dedi Lisa, ama benim asl sorunla ilgili bir dncem var. En

azndan fiziksel olanla Nedir? dedim. Ne zaman yutkunsa bel ars alevleniyor. Bence ar st midebarsak kanalndan kaynaklanyor Ar iin sekiz yz miligram Motrin alm yedi aydr, a karnna. Muhtemelen antienflamatuvar ilatan dolay gastriti ya da lseri var. Bel ars mide borusundan ya da mideden mi vuruyor diyorsun yani? dedim. Evet, ibuprofeni kestik zaten. Bugn iin st mide-barsak kanal test serisi istedim. Peki, kadnn tpla ilgili merakna ne diyorsun?

Sorma! Hayatmda bu kadar sabit fikirli ve kendi tehis kabiliyetine inanan bir insan -hatta cerrah bile- grmedim dedi Lisa, kahkaha atarak. Kulaktan dolma bir miktar tbbi bilgi sahibi ama yle srarc ki insan sinir ediyor. Oluyla karlatn m? dedim. Evet, bir kez. O da annesi gibi biraz hararetli bir insan ama normal birine benziyor dedi. Annesi srekli ondan bahsediyor, ok da endieleniyor. Belki endiesi gastritini iyice azdryordur dedim. Kesinlikle. Ben zaten ou gastrointestinal bozukluun psikolojik bir etkeni olduunu dnyorum. Kolit ve hassas barsak sendromu

psikosomatik hastalklarn klasik rnekleridir, yani psikolojik faktrlerin etkiledii veya alevlendirdii gerek fiziksel rahatszlklardr. ou insan stresin neden olduu fiziksel rahatszlklarn ciddi veya gerek olmadn dnr. Oysa psikosomatik bir hastala katkda bulunan duygusal stres, fiziksel semptomlar iyice ktletirebilir ki bunlar en az fiziksel nedenlerden kaynaklanan semptomlar kadar gerek ve potansiyel olarak tehlikelidir. Mide-barsak kanalndaki psikosomatik hastalklarn psikolojik ve fiziksel bileenleri arasndaki karlkl etkileim olduka karmaktr. Doktorlar

yllarca lsere kafeinin, antienflamatuvar ilalarn, alkoln ve stresin neden olduunu dndler. Stres ve beslenme ekli, lser semptomlarna etki edebiliyor. Ancak Barry Marshall ile Robin Warren 2005te Helicobacter pylori adl bakterinin gastrite ve peptik lser hastalna neden olabildii ynndeki keifleriyle fizyoloji, yani tp dalnda Nobel dln kazandlar. imdi lser tedavisinde aylar ya da yllar sren beslenme tedavisi veya dier semptomatik tedaviler yerine basit bir antibiyotik kr ii grebiliyor. 1980lerin sonlarnda gastrit ve lser hastalnn antibiyotikle tedavisi henz kefedilmemiti. Ancak Motrin gibi

antienflamatuvar ilalarn mide eperini irite edebildiini ve kanamaya, arya, yani lsere yol aabildiini biliyorduk. Zihnin bedeni nasl hastalandrabildiine inanamyor insan dedim. Bu arada senin hem psikiyatri hem de tp eitiminden yararlandn grmek ne gzel. Bir de ifte tarife uygulayabilsem, daha gzel olacak. Glmsedi. Midebarsak serisinin sonular gelir gelmez seni haberdar ederim. Teekkrler dedim. Bu arada Bayan Wilson neden baka bir odaya nakledilmek istedi? O deildi isteyen. Odadaki dier hastalard.

Carol Wilsonun st mide-barsak kanal testleri zofageal lserin pozitif olduunu ortaya koyunca hastaya antiasit ilalar ve lsere uygun bir perhiz verildi. Bayan Wilson bbrek ta inancndan vazgemek zorunda kalsa da kendisine yeni ve resmi bir tan konduu iin pek heyecanland; hem de Michaeln ciddiye almas gereken bir tan. Taburcu edildikten sonra gelip beni grmek zere randevu ald. Bir hafta sonra ofisime dpiyesi ve yapl salaryla girdi. Kolunun altna da katlanm bir New York Times sktrmt. Kanepeye oturdu, glmsedi. Dr Small, sizi tekrar grmek ne gzel. Ofise gz gezdirdi.

Ambiyans ok sevdim, tam UCLAya uygun. Gldm ve Gelmene sevindim Carol dedim. Kendini nasl hissediyorsun? lserimin tamamen getiini memnuniyetle bildiririm. ne eildi. Dr Chunga sylemeyin ama arada sabah kahvemle sigara kaama yaptm, hi de bir ey olmad. Kendini iyi hissetmene sevindim ama kafeine fazla yklenme, sigaray da tamamen brak. Antiasitleri dzenli aldn m? dedim. Tabii ki. Annem gibi konutunuz doktor. antasndan ineme hapn karp bir tane azna att. Bana da uzatt, istemedim. Sonra bacak bacak

stne att ama ardan yzn buruturdu. yi misin? dedim. Daha rahat oturabilmek iin oturuunu deitirdi. yiyim, omurgada, L4-L5 diskimde yrtlma var da Mayo Clinicte uyguladklar yeni bir tedavi varm, onu dnyorum. Geri kimseye kobay olmak da istemiyorum. nsann srtyla bir oynamaya grsnler Hi girmek istemiyorum yle bir eye. Burada kendini tekrar eden bir yap grmeye balamtm. Carol iin her yeni gn beraberinde yeni bir belirti, incinme ya da hastalk getiriyordu ve tahminimce her problem Michael

ileden karyordu. Carolda Munchausen sendromu olabilirdi. Bu kiiler dikkat ekmek iin hastalklar uydururlar. Carolda ayrca klasik histriyonik kiilik, yani uzun sreli yapda kronik dikkat ekme ve duygusal uyarlabilirlik de vard. Carol metanetli bir ifade taknmaya alt ama ars yznden dikkati dalm gibiydi. Hemen konuyu deitirdim. Hastaneden ktndan beri neler oldu? Michael iin ok endieleniyorum. lk bata ba arlar ve bulants yznden ciddi bir hastal var diye kayglanyordum ama artk o kadar emin deilim.

Nasl yani? dedim. Tm bunlarn psikosomatik olabileceini dnyorum dedi. Tencere dibim kara, diye dndm kendi kendime, babam artrrcasna. Ama Psikosomatik mi? demekle yetindim. Tp rencisi hastaln duymusunuzdur dedi. Tp fakltesi rencilerinin kitaplarda okuduklar her korkun hastala yakalandklarn dnmesi durumunu mu diyorsun? dedim. Evet. Bu ocuklar rendikleri hastalklar taknt haline getiriyorlar ve bence Michaela olan da byle bir ey. O zaten her zaman etkiye kar duyarl

ve ak biri olmutur. Tp rencisi hastal diye de bilinen medical studentitisin doktorlarn neredeyse yzde 60n, eitimlerinin bir noktasnda etkiledii dnlr. Bu hipokondrinin bir eididir, yani ciddi bir hastala yakalanma konusunda ar dnme ve endielenmektir. Tp eitiminin klliyetli ve marazi yapsyla bu trden bir endie ve kaygy tetiklemesi artc deil. Her ne kadar ksa sreli olsa da baz renciler uyumsuz davran ksrdngsne girerler; sk sk vcutlarnda lezyon kontrol yapar, gndelik vcutsal duyumlarn habis yapl olduundan phelenerek tp kitaplarna gmlp

ipular ararlar. Geici bir kask ars testis kanseri oluverir; scak bir gnde svya aermek insline baml olmayan diyabet belirtisi sanlr; not almaktan giren krampsa romatoid artrit balangc saylr. Genelde snfta incelenmekte olan hastalk ya da organ, rencinin hipokondriyak kayglarnn odan oluturur. Tp rencilerinin deneyim ve bilgisi arttka genelde kayglar da azalr ve renci hastal kaybolma eilimi gsterir. Michael birinci snf rencisiydi, bu yzden de bu yaygn sendroma yakalanma riski vard. lk bata okulun salk servisine kayg ikyetiyle gitmiti ama benim gzme yle

zellikle kaygl bir insan gibi grnmemiti. Ayrca hastanedeyken, rahatszlklarn annesinden uzak durabilmek iin uydurduunu da sylemiti bana. Michaelda bu renci rahatszl olabilir ama Carol szm kesti. Olabilir deil, byk olaslkla var. Bence siz ikimizle birlikte grseniz mthi faydal olacak. O sayede neler olduunu zebiliriz. Carol yine terapimizi oluna odaklayarak kendi sorunlaryla ilgilenmekten kanmaya alyor gibiydi ama ben de zaten anne oul arasndaki dinamii gzlemlemenin

faydal olabileceini dnyordum. kinizle birlikte grebilirim. Sana uygun saatlerimi vereyim de ikiniz programlarnza bir bakn. Yarn saat be gibi benim evime urasanz olmaz m? Michael dersten sonra gelip akam yemeine kalmaya sz verdi. Dairem hemen Westwoodda, yolun aasnda. Ev ziyareti yapabilirseniz gerekten ok memnun olurum. ou doktorun aksine geriatrik psikiyatri uzmanlar baz hastalar evden kamad iin ara sra ev ziyareti yaparlar. Her ne kadar bu geriatrik bir vaka olmasa da Carol kendi plnde, zellikle de oluyla birlikte

gzlemlemenin ilgin olacan dndm. nsanlar ev ortamnn rahatl iinde kendileriyle ilgili ok ey ele verir, ortamlar ise daha da ok ey syler. Takvimimi kontrol ettikten sonra Tamam dedim, Michaela sen haber ver, yarn be buuk gibi sizde olurum. Carol UCLAya be dakika mesafede, Wilshire Boulevardda, Los Angelesn dou-bat ynndeki ilek ana caddede yayordu. Oturduu bina okyanus ve da manzaras ile ehir silueti sunan yksek binalar topluluunun ortasnda, Bat Kysnn en arzulanan yerleim yerlerinden birindeydi. Arabam binann nne ektim, grevli

park etmek zere arabay devrald. Yksek tavanl, k fuayeye girdiimde danma grevlisi beni karlad ve Carol arayarak geldiimi haber verdikten sonra asansre binmeme izin verdi. 22. kata yaklarken kulak zarlarm patlayacak gibi oldu. Asansr altn kakmal aynalarla kaplyd, kendime yle bir gz attm. Uzun gnn ardndan epey gsterisiz grnyordum. Hemen kravatm dzelttim, gmleimi iime soktum, sam elden geirdim ve yar resmi ama profesyonel ev ziyareti havasna brnmeye altm. Asansr dorudan Caroln dairesine ald. eri adm atar atmaz Bat Los

Angeles ve tedeki Byk Okyanus manzarasna hayran oldum. Carol elinde martinisi, boynunda bir boyunlukla koarak beni karlamaya geldi. eri girin ltfen Dr Small. Ne iersiniz? Eilip fsltyla, sterseniz kokteyl de alabilirsiniz, kimseye sylemem dedi. Soda alaym ltfen. Sade olsun dedim. Boynuna ne oldu Carol? Ah, ok sama ama bende kesintili bir kuru ksrk var. Dr Chunga syledim, amfizem balangc olabilir diye. ksrk C4-C5 disk protrzyonuma etki ediyor. Kendi kendime, bu artk Munchausen olamayacak kadar abartl diye dndm. Belki de Carol sadece

histriyonik kiilii olan bir hipokondriyakt. Martini ve lser konusunda kafasn iirmemeye karar verdim ama sigara yakarsa ses karmak zorunda kalacaktm zellikle de kendisine amfizem tehisi koyduktan sonra. Michael daha gelmedi dedi, ama ben de sizinle birka dakika yalnz konumak istiyordum zaten. Bence bize ift terapisi yaplmal. Kiminle kime? dedim. Michaella bana tabii ki. Carol, ift terapisinde genelde kar koca gibi bir ift olur. Saygn aile terapisti Salvador Minuchin yle demiyor ama. Kendi

yapsal aile terapisini pek ok ebeveyn/ocuk zorluklarnn zmlenmesinde kullanm. Carol haklyd. Minuchin sk sk etkileim eklinde neyin yanl olduunu anlamalarna yardmc olmak iin hem ekirdek ailelerle hem de aile yelerinin alt gruplaryla alrd. Kulland yntemler birbirine dolanm ilikilerde zellikle ie yaryordu. Bu tip ilikilerde Minuchin aile yelerine nasl daha salkl snrlar tanmlayabileceklerini gsteriyordu. yiletirici bir deiimin ancak aile yelerinin birbirleriyle kurduklar ilikide tekrarlanan yaplarn farkna varmas ve bunlar deitirmeye gnll olmas halinde

gerekleebileceine inanyordu. Minuchinin yaklam Carol ile Michaela yararl olabilirdi ama ben, bu istein arkasnda Michael ile daha fazla vakit geirme hilesinin yattndan pheleniyordum. Biliyorsun Carol, ift terapisini taraflarn her ikisinin de istemesi gerekir, Michael da artk ocuk deil. Doru, deilim dedi Michael, asansrden ieri adm atarken. Hem ne oldu sana anne? Boyun incinmen mi nksetti yine? nemli bir ey deil, hayatm. Dur sana bir kadeh sevdiin araptan getireyim. kiniz salona geip oturun. Biz merdivenle inilen salona geerken

Carol mutfaa giderek seslendi: Luticia? Bir ie merlot ap ordvrleri hazrlamama yardm eder misin? Michael ile Caroln beyaz kanepelerinde karlkl oturduk. Doktorlarn hl ev ziyareti yaptn bilmiyordum. Ban iki yana sallad. Pek houma gitmedi dorusu. Merak etme, ou doktor yapmaz. Luticia scak ordvr taban getirdi. Sodam ierken sehpann stnde duran Harrison Hastalklar Prensipleri kitabn grdm. Tp rencilerinin ve meslek icra eden doktorlarn standart el kitabyd bu. Burada da alyorsun galiba Michael? Yok canm.

Carol ieri girip Michaela bir bardak arap uzattktan sonra kanepede onun yanna oturdu. Anne, sen benim evime gi r i p Harrisonm m aldn? dedi Michael. Carol gld. Samalama hayatm. Kurgusal olmayan kitap okumay ne kadar severim biliyorsun. Bu da kitapda indirimdeydi. yi de bu sradan bir kitap deil ki anne, tp kitab. lgin geliyor bana dedi Carol Ayrca seninle rendiklerin hakknda konuabilmek istiyorum. Etkileimlerini izlerken Caroln sahneyi nasl maniple ettiini fark ettim. kisinin tam karsnda

oturuyordum ve onlar birebir ift terapisi pozisyonunda, kanepeyi paylayorlard. Tamam anne sonra konuuruz bunu. imdi bana geldiim srada Dr Smallla ne konuuyordunuz, onu syleyin dedi Michael. Son zamanlarda senin iin ne kadar endielendiimi anlatyordum dedi Carol Bilmediim bir ey syle bana. Haprsam lyorum sanyorsun. Yok canm! diye haykrd Carol Sadece endieleniyorum hayatm. Hangi konuda anne? Sende tp rencisi hastal olabilecei konusunda.

Michael bir kahkaha att ve ban saa sola sallad. Sen istersen Harrison okumay brakp biyografilerine dn. Ne dnrsen dn canm ama birinci snf tp rencilerinde ok yaygn olan bir ey bu. Hem utanacak bir ey de yok. Yine aryla yzn buruturdu. Uf, boynum ne zaman nksetse, ardndan zonklayan bir ba ars geliyor. Fark ettim ki Michael tp rencisi hastal tansn yutmaynca Carol konuyu kendi arlarna evirmiti. Biliyorsun anne, ba arsnn en yaygn nedeni kas gerilimi ve strestir. O yzden sakn beyin tmrn olduunu falan dnmeye balama.

Carol alamaya balad. yi misin anne? Neyin var Carol? dedim. Yok bir eyim, u ba ars yznden. Michael annesini avutmak iin kolunu onun omzuna att. Carol devam etti: Dr Small, Luticiaya Tylenol getirmesini syler misiniz? Grne baklrsa Michaeln beyin tmryle ilgili alayc yorumu Caroln gzyalarn tetiklemiti ve Carol imdi bir kez daha kontrol ele geirmiti. Mutfaa gittiimde Luticiay bulamaynca koridoru geip banyoya doru ilerledim. Ecza dolabndan Tylenol alarak salona dnmeye koyuldum ama ktphane odasnn

nnden geerken bir yn tp kitab grdm. Merakm uyand. Carol birinci snfn neredeyse tm kitaplarn masaya ymt. lerinden birine gz gezdirince sayfalarn sar kalemle iaretlendiini grdm. Sradan bir kurgu d kitap merak deildi bu. Carol tp fakltesine giden kendisiymi gibi bu kitaplar alyordu. Salona dndm ve Carola iki Tylenol uzattm. Haplar martinisiyle iti. yi misin anne? dedi Michael. Evet hayatm. Senin evde olman ok rahatlatyor beni. Dzelmene sevindim Carol dedim. Az nce ktphane odasnn nnden geerken bir sr birinci yl tp kitab

grdm. Michael annesinden uzaklat. Ne? Ne diyorsunuz siz? Koarak koridora gitti. Byle merakl olduunuzu hi tahmin etmezdim Dr Small dedi Carol, tslar gibi bir sesle. Michael odadan seslendi. nanamyorum anne! Snf arkadam m oldun imdi de? stersen gel de Mia ve benimle birlikte otur. Michael, gelir misin ltfen, konualm bu konuyu diye seslendim. Michael elinde bir yn kitapla dnerken Carol bana ters ters bakt ve Artk hayatta konumaz benimle dedi. O kadar emin olma dedim.

Michael ar kitaplar sehpann stne attktan sonra yerine oturdu. Kim burada tp rencisi, sen mi ben mi? Sadece sana yakn olmak istemitim dedi Carol, sulu bir tavrla. ok mu kt bir ey yani? yi de ben senin bana o kadar yakn olman istemiyorum! diye bard Michael. Kendi hayatm olsun istiyorum. yice rndan kmadan seansn dizginlerini ele almam gerektiini fark ettim. Ayaa kalktm. imdi biraz yavalayalm ve burada neler olduunu anlamaya alalm. kisi de sesimdeki otoriter tona tepki vererek balarn kaldrp baktlar. Carol, sen yetikin

olunun evinden tanmasyla baetmekte zorlanyorsun. Michael, sana gelince; hem anneni tam anlamyla memnun edip hem de kendine ait, ayr bir hayat yaayamazsn. kinizin de ilikinizde snrlar belirlemeniz gerekiyor. Carol sesini ykseltti. Ben snrlarla baedebilirim ama Michael inkr iinde, u Mia da onu destekliyor. Ondan srekli u Mia diye bahsediyorsun. Sanki araba falanm gibi. Kz arkadam o benim anne, seviyorum onu. Neden kabul edemiyorsun? Beni neden kabullenmiyorsun? Carol yine alamaya balad. Mutlu olman gerekten istiyorum Michael.

Sadece o senin iin doru insan m, bilemiyorum. yi de hi ans vermediin insan nasl tanyacaksn ki? dedi Michael. ans vermek istiyorum ama senin u tp rencisi hastaln yutuyormu gibi geliyor bana. kisinin yanndaki koltua oturdum. Carol, Miay tanmaya alacak olmana sevindim ama artk Michaeln hastalk belirtilerine odaklanmay brakp kendininkilere daha drste yaklasan iyi olacak. Kusura bakma ama burada tp rencisi hastal olan biri varsa o da sensin. Sessizlik iinde bana bakyorlard. ok fazla ey mi sylemitim? kisinin

de gerekleri biraz tatmas gerektiini dnmtm. Sessizlii bozan Carol oldu. Bende nasl tp rencisi hastal olur? Tbba gitmiyorum ki. Ama benim kitaplarmn hepsini okuyorsun. Snf arkadam olmak istiyormu gibi bir halin var dedi Michael. O kitaplar niye aldm bilmiyorum Michael. Kendimi sana daha yakn hissetmek istedim sadece. Kitaplarm alarak m? dedi Michael. Seninle okul hakknda konuurken aramzda rekabet varm gibi hissetmem gayet normalmi demek ki. Devreye girdim. Carol, o kitaplar

neden okuduun ayr bir konu ama okuduklarnn tbbi sorunlarla ilgili endielerini tetiklemesi ihtimali ok yksek. nceki yorumlarm yumuatmaya alyordum. Ben sadece Michaeln hayatnda olup bitenleri konuabilmek istedim dedi Carol. yi de anne, btn hayatm okul deil ki benim. Biliyorum. Kendimi kaptrm olabilirim biraz. Tamam anne, uzatmayalm dedi Michael, yorgun grnyorsun. Ayaa kalktm. Saat ge oldu. Bunu bir dahaki sefere konuuruz. Msaade isteyip asansrle otoparka indim.

Eve dnerken Carol ile olunu dndm. O akam biraz ilerleme kaydetmilerdi ama daha nlerinde uzun bir yol vard. Carol Michaeln kz arkadan neden bir tehdit gibi grdn anlamalyd. Michael da baarlarn ve dier rahatszlklarn Carol grmekten kamak iin abarttn itiraf etmeliydi. Michael annesini seviyor ama onun kendisine yakn olmak iin bavurduu yollardan rahatszlk duyuyordu. Caroln maniplasyonlar geri tepmekle ve olunu ondan uzaklatrmakla kalmam, ayn zamanda tuhaf ve nevrotik bir anaoul ilikisi yaratmt. Bu ilikiyi besleyen ey de Caroln hipokondriyas

ve ikisinin ortak fiziksel semptomlaryd. Terapinin ana oula, aralarndaki dolak ve komplike ilikinin farkna varma frsatn sunacan ve onlara hem daha fazla yaknlk hem de daha fazla otonomi kazandracan umuyordum. Eve dndmde telesekreterimin yanp snyordu. mesajm vard. lki dostum Rossdand, ikincisi kz kardeimden, ncs de Gigiden Nihayet. Bir ie cabernet atm, kadehimi doldurdum ve Gigiyi aradm. Telefon kez aldktan sonra Gigi Alo? dedi. Merhaba, ben Nancynin Anma Gn partisinden Gary. Hatrladn m beni?

Ah, tabii. Bir iki hafta geti aradan, senden haber alacamdan midi kesmitim artk. Naslsn? Kusura bakma. Nasl olduysa yanl numara almm. ki mesaj braktm ama ajans gibi bir yeri aramm galiba Gigi gld. Biliyorum. Kz kardein Nancyi aram, o Shellyi aram, Shelly de beni arad, olanlar anlatt. Ben de bunca insan bir daha devreye sokmadan seni arayaym dedim. Eh, sonunda balant kurabildik neyse ki. Tuhaf bir sessizlik oldu, dayanamayp bozdum. E, aktristsin demek? Evet, yleydim ama imdi yazarlk yapyorum. lk senaryomu yeni sattm.

Harika dedim, tebrikler. Teekkrler. Sen de psikiyatristmisin. Nasl gidiyor? arabmdan bir yudum aldm. yi gidiyor sanrm ama neden iyi gidiyor, emin deilim. te bu Gigi ile yllar iinde yapacamz pek ok sohbetin ilkiydi. Carol ve Michael ile birka defa daha bir arada grtm. Michaeln anneden ayrlma mcadelesi ile annenin olunu brakma zorluu aslnda pek ok yetikin ocuk ile ebeveyni arasnda yaanandan farkl deildi. Onlarn durumunda srad olan, Caroln Michealn hayatna dhil olma ynndeki abalarnn dolayl yolla tp rencisi

hastal vakasna dnm olmasyd. Ebeveynlerin dikkat ekmek iin ocuklarna hastalk kurguladklar dolayl Munchausen vakalar nceden de rapor edilmiti. Ancak dolayl tp rencisi hastal ile ilk defa karlayordum. Caroln tedavisine alt ay devam ettim. Bu sre iinde hem anksiyetesi hem de fiziksel semptomlarnda iyileme oldu. Bunun nedeni tahminimce ksmen terapi, ksmen de dk dozlu antidepresand. nsanlar kimi zaman depresyona girdiklerinde altta yatan duygudurum bozukluunun bir gstergesi olan fiziksel rahatszlklar yaar. Carol yava yava eini yitirmenin stesinden

geldike, Michaela ve hayali fiziksel rahatszlklarna tutunma ihtiyac da azald. Hl hipokondriyakt ama arlarn ve aclarn artk lmcl hastalklarn gstergesi olarak grmyordu. Tp kitaplarn okulun ktphanesine balad ve biyografi ile kurgusal yazn okumaya dnd. Carol nihayetinde Miay sevdi ve Michael ile ilikisi iyileti. Benimle terapisi bittikten iki yl sonra Bat yakasndan nl bir dhiliyeci ile evlenecei haberini aldm. Hayatnda ileri doru adm atm olmasna ok sevinmitim. Rahatszlklar nksetse bile hi deilse her gece ev ziyareti yapabilecek biri vard.

DOKUZUNCU BLM
GZLER TAMAMEN KAPALI 1989 K

JASON RILEY SAAT TAM 14:00TE OFSMDEN ieri adm att. Yakas dmeli gmlei, izgili kravat ve gri pantolonuyla yaknda UCLAdan dereceyle mezun olacak, 20 yanda bir felsefe rencisinden ok, bir muhasebeciyi andryordu. Seansa her

zamanki gibi balad; ceplerini boaltp ajandasn, czdann, gzln, anahtarlarn ve nane ekerini kanepenin yanndaki sehpaya dzgnce, yan yana dizerek. Kanepeye oturmadan nce hem alttaki hem de arkadaki yastn stn yle bir silkeledi. Yumuak sesiyle, Bugn buraya geli nedenimin gerek anlamn aratrmak istiyorum dedi. Jason resmi, saplantl ve kontrolc olabilirdi ama en azndan bir seanstan ne beklediini biliyordu. Hatrladm kadaryla mezun olduunda ne yapacana karar vermeye alyordun. Kahvemi yudumlayp cevab bekledim. Jason kravatn dzeltti, bir an durup

dnd. Ama o, iin sadece bir ksm. Geen hafta baban sana, kendi mezun olduu Loyola Hukuka gitmen iin bask yapyordu sanki. Evet, ama benim iin en iyisi Berkeleyde felsefe doktoras yapmak bence dedi. Senin iin en iyisi buysa hukuk fakltesine gitme fikrini neden dnyorsun? O tamamen ayr bir konu Dr Small. Ben bugn ok temel ve nemli bir konuyu anlamaya alyorum. Sehpann stnde duran eyalarn dzeltti. Wittgensteinn yazdklarn bilir misiniz? niversitedeyken birka eserini

okumutum. O zaman problemlerimizin ounun dilin yanl kullanmndan kaynakland ynndeki savn hatrlarsnz. Eer benim dtm ikilemi zecek mantkl bir analiz gelitireceksek, ncelikle en temel soruyu yantlamamz lazm: Benim her eyden nce bu karar alacak zgr iradem var m? Jasonn att nutuk nedense bana le yemeimi dndrd. Genelde felsefi tartmalardan holanrdm ama onun etrafndaki herkesi ve her eyi kontrol etme ihtiyac, terapi seanslarn isel dnyann kefinden ok, bir g mcadelesine dntryordu. Aklma hep kap gitmek istediim, uzun ve

skc bir konumay oturup dinlemek zorunda kaldm zamanlar geliyordu. Tedavinin ilk aynda Jasona, obsesif kompulsif yatknla iyi gelebilecek bir antidepresan nermitim ama o, ilalarn kontrol altna girmek istemedi. Hepimizin zgr iradesi vardr Jason. Her gn eitli tercihler yaparz. Hah, babamla tanmamsnz siz! te imdi bir yerlere geliyorduk. Anlatsana bana. ocukluumda evimizde zgr irade diye bir ey yoktu, sadece babamn iradesi vard. O da bunu bize her an hissettirirdi. u insanla arkada ol, u dersi al, o kadar hzl yeme, UCLAya git; en iyi eitimi orada alrsn.

Kontrolc bir insanm anlalan dedim. Gck oluyordun herhalde. Kzyordun yerine gck oluyordun szn kullanarak Jason biraz gevetmeyi, duygularn kabullenmesini salamay umuyordum. Babam katyd, sanrm ben de ona kar bir nebze antipati duyuyordum. Of, ie bak, dedim kendi kendime, Jason byle devam ederse seans atlatabilmek iin masa altndan bulmaca zmem gerekecek. Baban tarafndan srekli ne yapacann sylenmesiyle nasl baettin? Dinledim, onayladm sonra da gz ard ettim.

Otorite figrleriyle genelde byle mi baedersin? Pek saylmaz dedi, sadece babamla. Baskc bir baba nasl gz ard edilir? Baskc olduunu sylemedim ki diye kestirip att. Sadece gen bir yata ona mantkla bir ey anlatlamayacan anladm. Babam dnyay tek bir ekilde grrd. Yaanacak tek makul yer Californiayd, tabii Demokratlarla gmenlerin varl hari. Mesleki eitim artt ve babamn firmasnda avukat olmak tek mesleki seenekti. Fakat ben bunlar danmaya gelmedim size Doktor. Yoluma devam etmeden

nce temel karar alma srecini anlamak istiyorum. Belki baban hakknda ne hissettiini anlaman, karar almana da yardmc olur. Enteresan bir hipotez bu Dr Small. Ama hl asl soruma cevap vermiyor. Jason duygular hakknda konumaktan kanmak iin klasik bir Freudyen savunma mekanizmas olan dnselletirmeyi kullanyordu. Freud btn anlarn hem bilinli hem de bilinsiz unsurlar olduuna inanyordu. Ona gre dnselletirme, anlarmzn bilinli ynlerine odaklanarak bir olay mantkla analiz etmemizi ve o olayla ilgili kayg, znt ya da dier

rahatszlk verici duygulardan kanmamz salar. Gereklere odaklanarak duygu ykl bir durumu sadece ilgin bir problem olarak ele alabilir, duygularmzdan uzak kalabiliriz. Dnselletirme dier yaygn savunma mekanizmas inkrdan farkldr. nkrda problemin ya da olayn varln kabullenmeyi bile reddederiz. Dnsellik insann sorunla baettii izlenimini verir ama sorunun altnda yatan duygular ve hisler grmezden gelinmi ve sorunun kkeni hi ele alnmam olur. Jason muhtemelen sorunlarn yle uzun zamandr dnselletiriyordu ki bu, onun iin

otomatik bir tepkiye dnmt. Seansn geri kalannda onu duygularna geri dndrmeye altm ama o teorik nutuklar ve tartmalaryla duygularndan kamay srdrd. Ardndan saat ban tam 50 dakika gee eyalarn yeniden cebine doldurup ayaa kalkt. Haftaya grrz Dr Small. Onun gidiini izlerken iimde bir rahatlama hissettim. Bitmek bilmez dnselletirmelerine yetimeye almaktan yorgun dmtm. Beni kyda tutabilmek iin yapyordu bunu, biliyordum ama, ypratc olmaya balamt artk. Stratejimi gzden geirip onun kat savunmalarn krmann

bir yolunu bulmalydm. Amacm duygularn deneyimlemesini ve kand karar almasn salamakt. O gn akam yemeinde Gigi ile en sevdiimiz talyan restorannda bulutuk. Alt ay nce evlendiimizden beri Perembe akamlar La Loggiada yemek yemeyi adet haline getirmitik. Restorana geldiimde ef garson beni gleryzle karlad ve Giginin telefon ettiini, birka dakika gecikeceini sylediini iletti. ar cihazm masaya koyarken Jasonn ajandasn, czdann, nane ekerini ve dier eyalarn yan yana diziini dndm. Sonra fark ettim ki bende yaratt gerginlik giderek

artyordu. Neredeyse iki aydr terapiye geliyordu ama ok az ilerleme kaydedebilmitik. Garson ekmek getirdi ve iki almak isteyip istemediimi sordu. Uzakta Giginin kvrck kzl salar gzme taklnca iki tane diyet kola smarladm. Gigi ieri girerken glmsyordu. ef garson ona sarldktan sonra beni iaret etti. Gigi beni perek Kusura bakma ge kaldm canm dedi. nemli deil. Sana diyet kola smarladm. Saol. Alktan lyorum dedi, ekmee saldrp menye gz atarken. Ee, gnn nasl geti?

yiydi. Fakat bugn grdm hasta bir trl aklmdan kmyor. niversiteden mezun olmak zere ama ne yapmak istediinden hl emin deil. Garson ieceklerin yannda birka bruschetta getirdi. Seenekleri ne? dedi Gigi. Doktora yapmak istiyor ama babas aile iine girmesi iin bask yapyor. O zaman hem doktora yapp hem de aile iine girsin. Bylece herkes mutlu olur dedi Gigi, son bruschettay nmden ararak. Zaman zaman vakalarm hakknda Gigiyle konumay seviyordum. Alanmn tamamen dnda biriyle fikir

alverii yapmak iyi geliyordu bana, stelik Giginin sezgileri de ok glyd. Hastalarmn gizlilik hakkn korumak iin isim ve ayrnt vermekten kanyordum. Peki, sence ne yapacak hastan? dedi Gigi. Bilemiyorum, ama yanl bir karar vermesinden endieleniyorum nk duygularndan tamamen kopuk biri. Ben de savunma mekanizmalarn bir trl kramyorum. eceinden bir yudum ald. htisas yaptn dnemde gzetmenin olan adamdan bahsetmitin bana, hatrlyor musun? Ne isim takmtnz ona Loch Ness Canavar m?

Gldm. Unutur muyum hi? Onun, kk yalarda yaanan kayplarla ve travmalarla takntl olduunu sylemitin. Bir insann sorununun kkenine inmek istiyorsanz, ocukluunda bana ne geldiini renin dememi miydi? Hastam kkken aabeyi lm, onu biliyorum, ama ne zaman sorsam konuyu deitiriyor. Haklsn belki de. Gemii konusunda biraz daha bastrsam iyi olacak. Gzel dedi Gigi, garsona iaret ederek. Biraz daha ekmek alabilir miyiz ltfen? SONRAK PEREMBE JASON

OFSME yine tam saatinde geldi ve eyalarn yan sehpaya dizdikten sonra yast silkeleyip kanepeye oturdu. Normalden daha gergin grnyordu ama o seans balatmadan nce bir ey sylememem gerektiini biliyordum. Dr Small, size geen hafta sorduum nemli soruyu bir kenara brakmak zorundayz nk lisansst eitimim hakkndaki kararm yarna kadar vermem gerekiyor. Jason hem Berkeleye kabul edilmiti hem de Loyola Hukuk Fakltesine. Ortada kesin bir tarihin olmas iyi bir eydi, ilerleme kaydetmemizi salayabilirdi. Her zamanki entelektel laflamalar es geip dorudan nemli bir

konuya odaklanarak biraz yol kat edebilirdik. Bu kadar abuk karar vermen gerektiini bilmiyordum. Sinirli bir sesle cevap verdi. Hatrladm kadaryla geen ay, son karar tarihinden birka defa bahsetmitim size. Gz ard etmeyi tercih ettiniz herhalde. Benim tarafmdan gz ard edilme ihtimali karsnda tyleri diken diken oluyordu. Bunun nemli bir nokta olduunu dndm nk onun ana psikolojik savunmas olan dnselletirme, bir anlamda insann kendi isel yaamn gz ard etmesiydi. Olur da doru zaman yakalayabilirsem,

bu yorumu onunla paylaacaktm ama bugnk seans, onun basit bir anlamsal ayrnt gibi grecei bir eyi tartarak geirmek istemiyordum. Jason, birka dakikamz senin ocukluun hakknda konuarak geirmemiz gerekiyor. Daha nce de konumutuk Dr Small, konumuzla ne ilgisi var anlamyorum dedi. O konuda konumak, hatta dnmek sana ok ac veriyor olabilir mi diye dnyorum. Mesele o deil diye itiraz etti. Sadece ne nemi var, onu anlamyorum. Bana uy ltfen bu defalk. Belki de bu karar almakta neden zorlandn bu

sayede anlarz. Tamam. Ne renmek istiyorsunuz? Sen kkken aabeyinin vefat ettiini sylemitin. smi neydi? dedim. Robert dedi ve bir nane ekeri alp kutuyu sehpadaki yerine geri koydu. Ne hatrlyorsun onunla ilgili? Benden be ya bykt ve ok akllyd. Onda babamn bir ouldan bekledii her ey vard. Nasl yani? Jason kmser bir tavrla cevap verdi. Avukat olmaya can atyordu. Hatrlyorum da ben hemen hemen 10 yamdayken -o da 15 yandayd demek ki, lmnden bir nceki ylhaftasonlarnda babamla ie giderdi.

Sonra eve gelirdi ve odamzda oyun olsun diye bir mahkeme salonu kurardk. Ben hep kt adam olurdum, Robert da beni koruyan ve hapse dmekten kurtaran avukatm olurdu. Seni baka ekillerde de korur ya da savunur muydu? Dediim gibi, babam kat biriydi, kolay sinirlenirdi. Bize hi vurduunu hatrlamyorum ama ok sinirlendiinde, zellikle de bana sinirlendiinde, Robert onu sakinletirmeyi daima baarrd. O halde Robert seni kollam gibi grnyor. Omuz silkti. Nasl ldnden sz etmemitin galiba dedim hassasiyetle.

fadesiz bir yzle bana bakt. Babam ona 16. doum gnnde araba almt, sarho bir ofr arpp ldrd. Hepiniz iin korkun olmutur dedim. yle oldu, zellikle de annemle babam iin. Kusursuz oullarn kaybettiler. Ben yedektim sadece. Robertn lmyle birlikte Jason; onu gerek babasndan, asla memnun edemedii talepkr ve asabi bir kontrol hastasndan koruyan, efkatli baba figrn yitirmiti. Robertn zerine toplad her trl ilgi Jasona kendisini yedek gibi hissettirmi olmalyd. Bu da Jasonn, anne babasnn Robertn lmnden duyduu zntye anlay

gstermesini zorlatrmt. Aabeyine ynelik elikili duygular ise muhtemelen kendisinin de znt duymasn zorlatrmt. O yata aabeyini kaybetmek senin iin zor olmutur dedim. Hibir ey sylemeden ban nne edi. Annenle baban seni teselli etti mi? Genelde gz ard edildim. Babam bana gsm gerip Roberta ait sorumluluklarn daha byk bir ksmn stlenmem gerektii konusunda byk bir nutuk ekti. Avukat olmak gibi mi? Sinirlenmi gibiydi. Gemile ilgili bu konumalarla vakit kaybediyoruz.

nemli bir kararda yardma ihtiya duyduum gereini gz ard ediyorsunuz. Bana kalrsa sen oktan felsefeye devam etme karar aldn ama bana sylemekten korkuyorsun dedim. Yanlyorsunuz. Karar verebilmi deilim. Evet, felsefeyi istiyorum ama hukuka gitmem iin de ok sayda argman var. Jason, bence sen duygularn gz ard ederek hayatta kalmay renmisin. Aabeyinin lmnn yasn hibir zaman gerek anlamda tutamadn ya da baban hayalkrklna uratma korkunu hi kabullenmediini dnyorum. Bu duygular anlamadn

srece hayatnda herhangi bir nemli karar alman zor olacak. Babamdan korkmuyorum Dr Small. Ayrca duygularm hakknda sandnzdan ok ey biliyorum. Hatta sanrm u an kararm verdim. Felsefe doktoras yapacam. stelik gemile ilgili bu konumalarn da bana hibir faydas olmad. Eyalarn tekrar cebine koymaya balad. Bugnk vaktimiz doldu dedi ve aniden kp gitti. Sanrm fazla zorlamtm onu. SAAT 11:30 SULARINDA telefonun sesine uyandm. Gigi her zamanki gibi battaniyeyi stne ekti ve gzn bile

amad. Dr Small? Ben UCLA ar operatrym. Hattmda Tarzana Tp Merkezi var, size balyorum. Tamam dedim sessizce, yanmdaki uyuyan prensesi uyandrmamak iin. Merhaba, ben John Peterson, Tarzana Acil Servis doktoruyum. Yanmzda hastalarnzdan biri var; Jason Riley. Bu akam ani gelien krlkle hastaneye bavurdu. Birazdan tomografisi ekilecek ve LP testi yaplacak ama kendisi sizin gelmeniz konusunda srarc. Anne babas burada ve aile epey telaa kaplm durumda. Tarzana Tp Merkezi Sherman Oaksdaki evime yaknd. Yarm saat

sonra orada olacam syleyin onlara. Bostondaki ihtisasmdan bu yana gecenin bir vakti uyanp acil servise gitme zevkini tadamamtm. Dorusu hi de zlemiyordum. stme bir kot, bir tirt geirip beyaz gmleimi aldm ve Gigiye bir not braktm. Gece yars tenha Ventura Boulevardda arabamla ilerlerken Jason iin kayglanp durdum. Bana geldiinde iyiydi, imdi kr m olmutu? nme iin ya ok genti, geri bilateral retina dekolman da olabilirdi. Belki kafasn arpmt veya bir kaza geirmiti. Peterson tomografi ve LP yaptryorsa bir enfeksiyon ya da tmrden phelenmi olmalyd. Seansn nasl

bittiini dnnce Jasonn beni istemesine armtm dorusu. Acil servisin otoparkna arabam park ettim, koarak ambulans giriinden ieri girdim. Bekleme odasnda yalca bir ift grdm. Adam sa tarafndaki felten dolay tekerlekli sandalyedeydi. Kars ona iecek bir eyler veriyordu. Bir baka aile kolunu tutarak acyla kvranan bir kz yattrmaya alyordu. Arka tarafta orta yalarda bir iftin tarttn grdm. Adam Jasonn ihtiyar hali gibiydi. Kumral ve minyon kadnsa alyor, mendille gzlerini siliyordu. Doruca koridorun sonundaki hemire blmne gittim. Dr Peterson yanma

geldi. Genti, byk ihtimalle asistan doktordu ve bu yerel hastanenin acil servisinde ek i yapyordu. Geldiiniz iin teekkrler. Hastanzn morali baya bozuktu ama annesinin durumu daha da kt dedi. Nefesi kesilecek sandm, sakinlesin diye be miligram Valium verdim. Jason nasl? Aslnda grme kabiliyetini etkileyecek herhangi bir organik sorun bulamadk. O yzden de psikolojik olabileceini dnyoruz. Kendisi koridorun sonundaki odada. Peterson bana hasta izelgesini uzattktan sonra sradaki hastay almak iin bekleme odasna doru yneldi.

Bense izelgeye gz atarak Jasonn odasna yrdm. Testlerin hepsi gerekten de negatifti. izelgeyi okurken acil servis doktorlarnn tedavi ettikleri hastalar hakknda ok az ey bildikleri halde onlar nasl lmcl olabilecek durumlardan kurtardklarn dndm. Jason zerinde hastane nlyle sedyede uzanyordu. Gzleri kapalyd. Jason. Ben Dr Small. Tanrya kr dedi. Nihayet bana inanacak biri geldi. Hibir ey gremiyorum ama kimse bana nedenini syleyemiyor. Her eyi gayet iyi grrken bir anda kr oluverdim. Jason gzlerini neden kapal tutuyorsun?

Fark etmez ki. Kapasam da asam da bir ey gremiyorum. Dur, ben bir ey deneyeyim dedim. Derin bir nefes al ve geve. Ben imdi gz kapaklarn kaldracam. Baparmaklarm Jasonn kalarnn stne koydum ve gz kapaklarn yavaa ektim. Ben ekerken o gzlerini yle sk yummaya alt ki btn yz burutu. ok tuhaf bir durumdu bu. Ben gzlerini amaya altka o skca kapatyordu. Petersonn karm muhtemelen doruydu; Jasonn ani krlnn organik bir nedeni yok gibi grnyordu. Yoksa neden gzn ama abalarma direnecekti ki?

Jason, grme kabiliyetini yitirmeden hemen nce neler olmutu, hatrlyor musun? Evet, babama Berkeleye gitmeye, felsefe doktoras yapmaya karar verdiimi syledim. Grdnz m, hi de korkmadm onunla yzlemekten. Baban ne dedi? dedim. Tam olarak hatrlamyorum. Tek bildiim, aniden grememeye baladm ve paniklediim. Ardndan herkes barmaya balad. Babam beni numara yapmakla sulad ama annem hastaneye gitmemiz iin srar etti. imdi kendini nasl hissediyorsun? Korkuyorum. Gremiyorum sonuta. Doktorlar hibir ey bulamad, u Dr

Peterson da bana inanmyor. Siz inanyorsunuz, deil mi Dr Small? Jason, gremediine inanyorum ve sana yardm edeceim. imdi gidip doktorla ve ailenle birka dakika konuacam, sonra geri geleceim. Bekleme odasna gittim. Arka tarafta tedirginlik iinde oturan ift dnda kimse kalmamt. Bay ve Bayan Riley? Beklentiyle balarn kaldrdlar. Evet? dedi Bayan Riley. Ben Dr Small. Olunuzun psikiyatristiyim. Bay Riley ayaa kalkarak elimi skt. Buralara kadar geldiiniz iin teekkr ederiz. Bu olay balad anda her eyin

Jasonn kafasnda olup bittiini anladm ben. Nereden anladn ki? dedi Ruth Riley. Adam karsna dnd. Gzleri kapal da ondan anladm. Numara yapyor. Kesin olarak bilemezsin ki Alan dedi Ruth. Onu savunma Ruth. Bakalm psikiyatr ne dnyor. Henz emin deilim dedim. Ama grme kabiliyetini yitirmeden hemen nce neler olduunu bilsem iyi olacak. Alan Riley tekrar yerine oturdu. Jason konumak iin alma odama gelmiti. Konumamz en sonunda onun mezuniyetten sonra ne yapaca

konusunda hararetli bir tartmaya dnt. Ne kadar hararetli? dedim. Tartmay Jason balatt. yice iinmiti, hangi okula gideceine kendisinin karar verdiini syledi. Ne zamandan beri onun karar oluyorsa bu artk O mu dyor ki parasn? Hem nceden anlamtk. Loyola Hukuk Fakltesine gidecekti. Ruth kelimelerin stne basarak konutu. Alan, bu onun karar. Sonsuza dek ynetemezsin ocuu. Robert deil o. Alan koltuun kenarna vurdu. Robert ne diye kartryorsun imdi? Hibir ilgisi yok bu konu

Araya girdim. Jason grememeye balamadan hemen nce neler olduunu anlatrsanz bize faydas olabilir. Alan koltuun kollarn sk sk kavrayarak derin bir nefes ald. Ylda 40 bin dolar maala knn stnde oturup ders versin diye onu felsefe okuyaca bir hippi okuluna gndermeyeceimi syledim. Tm sakin olma abalarna ramen sesi ykseliyor, yz kzaryordu. Ruth kocasnn kolunu okad. Alan, sakin ol, kalbine yklenme. Sonra da bana dnerek, Doktor bey, ikisi yle bararak kavga ediyorlard ki koarak mutfaktan geldim. Olumu hi o kadar kzgn grmemitim. Yumruklarn

kaldrd, neredeyse z babasna vuracakt. Sonra aniden yzn tuttu ve gremiyorum diye lklar atmaya balad. Kulaa ok rktc geliyor. Alan, sen de byle mi hatrlyorsun? dedim. Saylr Ama unu syleyeyim o serseri bana yumruk atmaya kalksa sska kna yerdi tekmeyi. Samalama Alan. Senden gl o. Hem sen ona hibir zaman el kaldrmadn, bundan sonra da kaldrmayacaksn. Jasonn anne babasn dinlerken Rileylerin nasl bu noktaya geldii konusunda kendi teorimi oluturmaya baladm. Jasonun saplantll ve

kontrol ihtiyac yllar iinde fkesini, zellikle de babasna ynelik fkesini denetim altna almasn salamt. Hukuk fakltesine gitmek yerine doktora yapma karar aslnda sadece bir tercih deil, ayn zamanda bir bakaldr eylemi, hayat boyunca ona hkmetmi olan babasna ynelik fkenin bir ifadesiydi. Saplantl, kontrolc bireyler ounlukla fkeyi dorudan ifade etmekten kanr nk bunun tehlikeli olduunu ve taknla dnebileceini hissederler. Jason da babasyla tartmas kztnda byle hissetmi olabilirdi. En sonunda babasyla yzleip iinde biriktirdii fkeyi

boaltnca babasna fiziksel zarar vermenin eiine gelmiti ki bu da kabul edilebilir bir ey deildi; en azndan bilind bir dzeyde. Kendisine engel olabilmek iin zihni Jasonu kr olduuna inandrmt. Bu sayede yumruk atp babasn incitemeyecekti. Anladm kadaryla Jason babasna yumruk atmamak iin histerik krlk yayordu. Klasik histerik dnm semptomlarnda akl, rahatszlk verici ve kabul edilemez duygu ve dnceleri bastrarak onlar fiziksel semptomlara dntrr. Fiziksel semptomlarn hem birincil hem de ikincil kazanc vardr. Birincil kazan, bir atmadan veya duygudan kanmaktr. Jason da

babasna vurmaktan ve o eylemin ac verici sonularndan kanmt. Histerik semptomun ikinci kazanc ise hastann histerik hastalk sonucu toplayaca ilgi ve yaayaca rahatlktr. Dnm histerisiyle balantl hem birincil hem de ikincil kazanlar, fiziksel semptomlar glendirme, kimi zaman aylarca ya da yllarca devamllklarn salama ilevi grr. ster psikolojik ister fiziksel bir kkeni olsun, pek ok akut balangl hastalkta hzl mdahale en etkili yntemdir ve kronik problemlerin ortaya kn nleyebilir. Teorim doruysa Jasonn babasna ynelik fkesini bilinli olarak kabullenmesine ve fiziksel iddet

olmadan ifade etmesine yardmc olmam gerekiyordu. fkeyi ifade etmek onu zehirden arndracak, fkeyi daha az tehlikeli hale getirecek ve histerik krln birincil kazancn ortadan kaldracakt. Yaplacak en iyi eyin Rileyleri bir odaya toplayp sorunla yzlemelerini salamak olduunu dndm. Sabahn biri aile seans iin srad bir zamand ama kilit oyuncularn hepsi buradayd ve benim iimde de bir aciliyet hissi vard. Hep birlikte Jasonn sedyesinin etrafna sandalyelerimizi ektik ve ben de onu ireti aile toplantmza hazrlamak iin dik oturaca bir pozisyona getirdim.

Biliyorum vakit ge oldu ve herkes yorgun ama Jasonn bu gece grme kabiliyetini neden kaybettii konusunda konumamz gerekiyor dedim. Demek testlerin sonucu pozitif kt! dedi Jason. Ruth hemen atlad. Grdn m Alan? Her ey grnd gibi olmayabiliyormu. O konuda haklsnz Bayan Riley dedim. Ancak test sonular negatif. Nasl yani? dedi Ruth. Jasonn gremedii doru ama onu kr eden ey, fiziksel bir ey deil, zihni yapyor bunu. Alan devreye girdi. Demek her ey kafasndaym ite! Hemen

kurtulabilirsin bundan olum. A u gzlerini. O kadar kolay deil Bay Riley dedim. Jasonn krlnn anahtar, zihninin ona bunu neden yaptrdnda yatyor. Anlayamadm dedi Alan. Jason da konumaya dhil etmek istiyordum, bu yzden sonraki sorumu ona hitap edecek ekilde biimlendirdim. Bu fiziksel rahatszlkla dikkatinin dalmas, Jason iin ne gibi bir amaca hizmet edebilir? Jason, beklediim gibi tepki verdi. Nereye varmak istediinizi anladm galiba Dr Small. Teoriniz nedir? Stratejim Jasonn babasna olan

fkesini gvenli bir biimde ifade etmesini salamakt. Aslnda neden kr olduunu anlamas art deildi ama artk o yola girmitik ve bu yntem, onun entelektel savunmalarna hitap etmiti. Jason, sen hayatnn nemli bir blmnde babana kar fke duydun ama bunu ifade edecek bir yolun yoktu. Babann seni kontrol etmeye almasna ierliyorsun. ok sama! diye kt Alan. Sessiz ol Alan dedi Ruth. Brak doktor szn bitirsin. Devam ettim. Ben babann seni sevdiine ve senin iin en iyisini istediine inanyorum. Ancak ikinizin olaylara bak farkl ve ikiniz iin de

byk sorun, duygularnz hakknda konumaktan kanmanz. Konumay renebilseniz, vurma ihtiyac hissetmezdiniz ve bir gven hissi duyardnz. Enteresan bir hipotez Dr Small. Ama nasl kantlayacaksnz? dedi Jason. Yant vermeme frsat kalmadan Alan araya girdi. O kantn sorumluluu senin zerinde olum. Asana lanet olas gzlerini. Alann yorumunu duymazdan geldim. Jason, gel seninle unu deneyelim. Babana ona ne kadar kzdn syle. Kimsenin can yanmayacak. Ben bunu salamak iin buradaym. Jason gld. O zaman, bir mr

grmezden gelinip ynetildiimi, sonra da len aabeyimin yerini almaya zorlandm anlatmam lazm. Jason, hangi cretle byle dersin? diye kt Ruth. Doru da o yzden diyorum anne. Babam da bunu biliyor. Benim bildiim bir ey varsa o da senin, Robertn yars kadar adam olamadndr. Grdnz m Dr Small? te tam da bundan bahsediyorum dedi Jason. Alan ban iki yana sallad. Akl doktoruna benim hakkmda ne anlatrsan anlat, ben sana mmkn olan en iyi hayat salamaya altm. Eminim yledir Bay Riley dedim.

Ancak Jason ile aranzda gerek bir iliki kurmadan nce Robertn lmnn kederini yaamanz gerekiyor. Bana kederden bahsetmeyin. O olan ldnde geleceimi yitirdim ben. Ama hl baka bir olunuz, baka bir geleceiniz var dedim. Onu biliyorum ama Robert muhteem bir oland. Aramzda zel bir ba vard. Bana kendi genliimi hatrlatrd. Haftasonlarnda benimle ie gelirdi, oturup davalar tartrdk. Yaasa benden de iyi avukat olurdu. Artk fkeyle deil, hznle anlatyordu anlarn. Sonra bir an duraksad. Onun iin her eyi yaptm. Her eyi verdim

ona. Neden aldm ki o lanet olas spor arabay? Alan, kendini Robertn lmnden sorumlu mu tutuyorsun? dedim. Alan ban nne edi, gzlerini elleriyle kapad. Ruth da hkrmaya balad. Bir saniye dedi Jason, Robert sarho bir ofr ldrmemi miydi? O hikyeyi seni korumak iin uydurduk dedi Ruth. Ne diyorsunuz siz? dedi Jason. Babas nne bakt. kili olan Robertt. Kendisi aaca arpt. Jason sedyeden frlad gibi gzlerini babasna dikti. Bunca yldr bana yalan m sylediniz yani?

Aabeyinden nefret etmeni istemedik. Ah tabii ya, onun yerine benim o olmam ve sizden nefret ederek bymemi istediniz. Hakszlk ediyorsun dedi Ruth. Seni seviyoruz biz. Ayrca babandan nefret edebileceine de hi inanmyorum. Jasonn yz fkeden morard, bu arada gzlerini de sonuna kadar amt. Gayet iyi gryor gibi bir hali vard. Jason, u an baban grebiliyor musun? dedim. Jason bana bakt. Evet, nihayet. Babasna dnd. Ama hl fkeden kuduruyorum.

Gryorsun canm benim! dedi Ruth heyecanla. Tanrya krler olsun. nemli olan da bu zaten. Ne olur artk sinirlenme. Rahat brak onu Ruth. Kzmakta hakl. Yalan sylememeliydik. Hem ben Robert o kadar zorlam olmasam, o kadar bask yapmasam, hl hayatta olabilirdi. Jason muhtemelen babasna olan fkesini kelimelere dkt anda kr olma ynndeki psikolojik ihtiyacndan kurtulmutu. Acil aile terapisi mucizev bir konuma krne dnm gibiydi ama seansn bitiinden az sonra Jason gzlerini yine smsk kapad ve grememeye balad. Onu UCLA

psikiyatri blmnde yatan hasta birimine sevk ettim ve sonraki iki hafta boyunca aile seanslarna hastanede devam ettik. Jasonn babas sonunda yelkenleri suya indirdi ve kariyer tercihi ne olursa olsun Jason destekleyeceini syledi. Jasonn psikosomatik krl de yava yava tamamen kayboldu. Jason taburcu olduktan sonra da benimle haftalk terapilere devam etti. Histerik krlk olayndan birka ay sonra randevusuna biraz ge kalarak ofisime girdi ki ben bunu onun kaydettii birka ilerlemeden biri olarak yorumladm. Ge kald iin zr diledikten sonra eyalarn her zamanki gibi yan yana dizdi.

E, bugnlerde ailenle aran nasl? dedim. Babam hl her konumay ynetmek istiyor, ben de onu grmezden gelmeye devam ediyorum. Tipik bir insanlk hali ikilemi ite. Kalarm kaldrdm. Tipik insanlk hali mi Jason? Kafandan k da duygularn hakknda konu. Gld. Ha, tamam. Dn gece Cumhuriyeti nutuklarndan birini ekerek yine gck etti beni. Jason hl obsesif ve kontrolcyd ama eskisi kadar deil. Ayrca terapide de ilerleme kaydetmiti. Duygularndan kanmak iin dnselletirmeye bavurduu zaman bunu artk fark

ediyordu. Ailesiyle ilikisi daha iyiydi. Kendini savunabiliyor, duygularn kelimelerle ifade edebiliyordu. Bu yzden de duygularn eyleme dkme ihtiyacn daha az duyuyordu. Nihayetinde bana bir antidepresan deneyecek kadar gvenmeye balad ve antidepresan da saplantsn azaltt. Seni kzdrd zamanlarda babanla konuman giderek kolaylayor mu? Evet, kolaylayor sanrm. Sence ne deiti? dedim. Batan beri ona bu kadar kzdm iin bende bir terslik olduunu dnyordum. Ama o gece hastanede, yalan sylediini ve yanldn itiraf ettiinde babam benim iin sahici bir

insana dnt; yabanc biri olmaktan kt. Babam oldu. Kusursuz olmayan, hatasz olmayan biri. Sadece benim babam. Sper bir eydi bu. Tam bu meselenin derinine inmeye hazrlanyordum ki Jason konuyu deitirdi. Bu arada okul da harika gidiyor. yle mi? Almaya altn o yeni ders ne oldu? dedim. Ha, Haksz Fiil mi? dedi, aldm sonunda. Hocamz muhteem biri. (ngilizcede) Haksz Fiil anlamndaki tortsun Latince kkeninin sapkn olduunu biliyor muydunuz? yle mi? dedim. lgin. Karar alma srelerinin ardnda yatan

hukuki mant aratryoruz. Baylyorum bu konuya Jason babasnn kendisine karmasndan doan fkesiyle hesaplatktan sonra felsefe doktoras yapma kararnn ksmen babasna bakaldrma amal olduunu fark etti. Babas geri ekilince aslnda hukuka ilgi duyduunu ve kendisini felsefeye eken entelektel merakn aynsn hukuka da duyduunu kefetti. Tabii Riley & Riley, LLCnin orta olmak yerine kamu avukat olarak yine de gnn birinde babasn hsrana uratabilir. Bir vaka olarak Jason dndmde terapi srecinde onun iin belki de en gl ann, babasnn Robertn lmne

ilikin vicdan azabyla yzlemesini izledii an olduu sonucuna varyorum. Jasonn ani grme kayb, hayatn felce uratan, kronik bir engellilie dnmek yerine, gerek hisleri hakknda konumasn ve ailesine yaknlamasn salayan bir frsata dnmt. Jason psikoterapiye ve antidepresanlara birka yl daha devam etti ve ilerleme gsterdi ama kkleri derinlere inen pek ok obsesif kompulsif yan varln srdrd. Histerik krlk ender rastlanan tbbi bir durum olsa da Jasonn nbetini tetikleyen atma ve duygular ender deildir. Bir ilikiyi srdrebilmek iin fkemizi tutup kendimizi ifade etmekten

kandmz zamanlar az mdr? Peki ya can istediinde fkesini salveren insanlar? Kimilerinin bu davran yanna kr kalr, bir bedel demez, kimileri de fkesini kontrol altnda tutmay renip ac eker. Bazlar ise fkeyi ifade etmenin salkl bir yolunu bulur. Jasonn zgr irade konusundaki sorusu hayli derin bir soruydu. Hepimizin zgr iradesi vardr ama ancak gzlerimizi, gemiimizin ve bugnmzn gereklerine atmz zaman zgr iradeden olabildiince yararlanrz.

ONUNCU BLM
BEYN SS 1990 Yaz

GIGI LE UCLAYA ARABAYLA 40 dakikalk mesafedeki Studio Citye tanmtk. Haftasonlarnda sk sk Universal CityWalkdaki sinemalara gidiyorduk. Buras Los Angeles iinde Los Angelesn bir taklidiydi. nsan neden gerek Los Angeles sokaklarnda

yrmez anlamyordum ama ite yine bir Cuma akam buraya gelmi, elimizde dondurmamzla yapay ehrin sokaklarn arnlyorduk. Arnold Schwarzeneggerin yeni bilimkurgu filmi Totall Recall / Geree ardan kmtk. Film hatal bir bellek nakli yaayarak Marsa doru hayali yolculua kan inaat iisini anlatyordu. ler ters gidiyordu ve adam kendine geldiinde neyin gerek neyin hayali olduunu ayrt edemiyordu. Marstan ilk dndnde gelecekten geldiine dair o kadar ok iaret vard ki ben inandm dedim. Ama hayatm, hafza naklini yaptrmadan nce adam imdiki

zamanda, Dnyada yaamaktan gayet memnundu. Ondan sonra paranoyaklat. Tabii paranoyaklar. nsan hafzasna gvenemezse neyin gerek olduunu nasl bilir? Orasn bilemem. Hafza uzman sensin. Ben biraz u dkkna bakmak istiyorum. Gigi bir mzik dkknna girerek gzden kayboldu. Bense dondurmam yiyerek kalabal seyrederken, az nceki sorular dndm. ki gereklik de eit derecede sahici geliyorsa insan hangisine inanacan nereden bilir? ster psikotik olsun ister bunam isterse de sadece bellek problemi yayor olsun,

hastalarmn ou benzeri sorunlarla mcadele ediyordu. Son birka yldr kariyerimin byk blmn, sadece Alzheimer hastal olan ya ileri hastalarda deil, ayn zamanda artan unutkanlktan dolay kayg duyan orta yal insanlardaki bellek sorunlarna odaklamaya balamtm. Aratrmalarm ayrca bunamann ve yala balantl bellek zayflamasnn erken tespitini de ieriyordu. Ayrca bir tan arac olarak beyin grntlemeyi de gelitiriyordum. Gigi elinde bir torba CD ile dnd ve Hadi arabaya gidelim dedi. Neyse ki arabay nereye park ettiimizi o hatrlad.

Sonraki Pazartesi ofisime erken geldim ve her zamanki gibi telesekreterimi kontrol ettim. UCLA akl hocalarmdan Dr Larry Kleindan bir mesaj vard. Dr Klein benden hafzasndan ikyet eden VIP film stdyosu yneticisi Greg Wileyi grmemi istiyordu. smi hatrladm, LA Times n i dnyas sayfasnda daha yeni onunla ilgili bir eyler okumutum. nde gelen film stdyolarndan birinde prodksiyonun bana getirilmiti. Greg karmda bacak bacak stne attnda, timsah derisinden ayakkablar gzme arpt; muhtemelen benim aylk ev taksitimden pahalyd. Acaba az para m alyordum bu adamdan? Ancak bu

dnce aklmdan geer gemez hemen hastamdan gzm korktu da bu duyguya kar savunma olarak kendi kendime espriler mi yapyorum acaba diye dndm. Ofise yeni bir kahve makinesi almtm. Kendime kahve koymak iin makinenin bana gittim, Grege de isteyip istemediini sordum. Greg ikram geri evirerek antasndan bir Evian (mineralli su) iesi kard. Larry Klein bana sizin kendi alannzda nde gelen isimlerden biri olduunuzu syledi. Buraya yeni gelmi biri olarak ok ksa srede adnz duyurdunuz. Larry biraz abartmay sever. Kahvemi yudumladm.

Mtevaz dekorlu hastane ofisimi iaret ederek, O halde ben sizi bu ihtiamdan koparp zel olarak kendime tutaym dedi alayc bir tavrla. Glmsedim ve Larry bana hafzanda baz deiiklikler fark ettiini syledi dedim. Greg aniden ciddileerek ne doru eildi. Bakn, bunlar kesinlikle aramzda kalyor, tamam m? Elbette dedim. Bunu kimseye sylemedim, karma bile, ama baz anlar oluyor ki aklmn eskisi kadar keskin olmadn hissediyorum. zellikle de gnn ilerleyen saatlerinde ve akamlar ktlyor.

Sence nedir sebebi? dedim. Ar alma veya stres olabilir, bilemiyorum. Suyundan bir yudum ald. Neler yaadn biraz daha anlatr msn? Hafzam deil aslnda mesele. Hatta hafzam genelde gayet iyi. Ama baz anlar oluyor ki... Kafa karkl denemez tam olarak ama, beynim ar ekimde dnmeye balyor sanki. Hani gece youn siste araba srersiniz ya? te yle bir his. Beyin sisi gibi mi? dedim. Aynen dedi, biraz daha su ierek. Bakalm doru anlam mym? dedim. Gnn sonuna doru yaadnz bu episodlarda dnnz yavalyor

ve dnceler netliini kaybediyor. Denebilir Syleyeceklerimi toparlamam daha uzun sryor, sanrm hatrlamakta da zorlanyorum. Ne sklkta oluyor bu? dedim. Haftada birka defa Belki iki gnde bir. Aklmdan hemen Gregin gn sonunda ortaya kan beyin sisiyle ilgili olaslklar listesi geldi. Listenin en banda hipoglisemi geliyordu. Tabii geici iskemik ataklar, GA, yani kalc beyin hasarna yol amayan miniinmeler de olabilirdi. Ama Grege beslenme eklini ve tbbi gemiini sorduumda bunlarn hibiri olas grnmedi. Hatta Greg daha ksa bir

sre nce batan sona tbbi bir check-up yaptrmt ve tansiyonu, kolesterol seviyesi, glikoz tolerans normal kmt. Ancak ailesinde Alzheimer hastal vard. Eskiden bunama derdik adna dedi. Bykannem tamamen dnyadan kopmutu, erkek kardei de yle. imdi amcamn da kafas gitti, doktoru Alzheimer diyor. Sizinle grmek istememin bir nedeni de buydu. Belki bende de bir yatknlk vardr ve imdiden balyordur. lk belirtiler ortaya ktnda akrabalarnz ka yalarndayd? dedim. 70lerin sonunda veya 80lerin

banda. Muhtemelen sizin imdi hissettiiniz ey, daha farkl bir eydir. Alzheimer aileden geliyorsa genelde o kiilerle ayn yalarda balar, dolaysyla 56 ya sizin iin henz ok erken dedim. Gregin Alzheimera yakalanma kaygs, ailesinde bu hastalk olan insanlarda ska karlalan bir durumdu. Ya ilerledike hepimiz hafzamzda kk deiiklikler hissederiz; isimleri ya da bir kelimeyi hatrlamamz veya gzlmz, anahtarmz bulmamz eskiye kyasla daha uzun srebilir. nsan bu basit zihinsel hatalarn sevdii birinde zamanla nasl ilerlediine ilk elden

tanklk ederse kendi unutkanlndan ok korkabilir ve kendisinin de mutfak dolaplarna etiket yaptrmas gerekeceinden endie edebilir. Bu hastala yakalanm yakn akrabas olanlarn, hastala yakalanma riskinin iki katna ktn biliyoruz ama bu mutlak bir risk faktr deil. Yaplan almalar genlerin Alzheimer hastalnda riskin sadece te birini oluturduunu ortaya koydu. Dolaysyla genetik olmayan faktrler, zellikle de yaam tarz tercihleri, ou insann farkna vardndan ok daha nemli bir rol oynuyor. Geen yllar iinde bu tr konular bana UCLAda yrttm aratrma ve klinik

programlar iin esin kayna oldu. Grubumuz PET taramas teknolojisiyle ok sayda aratrma yrtt ve Alzheimer hastalnn, yaayan insanlardaki fiziksel kantn grntlemenin bir yolunu kefetti. Bu bulu sayesinde nihayetinde bu hastaln beyinde, belirtiler henz kendini gstermeden nce, aamal, hatta genelde dereceli olarak baladn bulduk. Gzlemlerimiz bizi risk altndaki insanlar hedef alan ve sinirsel hasarn oluumdan sonra giderilmesindense salkl beyinleri korumay amalayan bir ila ve nleyici yaam tarz program gelitirmeye itti. yi de u benim beyin sisi

Alzheimern ilk safhalarnn belirtisi olamaz m? dedi Greg. Olabilir ama yksek bir olaslk deil dedim. Aslnda biz yeni bir tr beyin tarama yntemi olan PETle, yani pozitron emisyon tomografisiyle bir alma yrtyoruz. Bu yntem sayesinde gerek belirtilerin ortaya kmasndan yllar nce kiinin Alzeheimera yakalanp yakalanmayacan renebileceimizi dnyoruz. Greg heyecanlanm gibiydi. almalarnz iin fona ihtiyacnz var m? Kk bir aile fonunu idare ediyorum ben, katlmak isterim. Potansiyel bir baya ek defterini -

imdilik- kaldrmasn sylemek beni kahretse de Cmertliin iin teekkrler Greg ama sanrm ben seni fonsuz da bu almaya dhil edebilirim dedim. Bak ite bu bir ilk Biri bir eki geri eviriyor. Etkilendim dorusu. Pekl, baka ne anlatabilirim size doktor? Sorunun stres kaynakl olabileceinden sz etmitin. Bunu biraz aar msn? Greg gld. Benim iim batan sona stres. stelik mesele sadece filmin btesini amamak, primadonna aktrlerle baetmeye almak da deil. Yerime gemek iin birbiriyle rekabet

eden ve basamaklar trmalarcasna trmanan altmdaki yneticilerle de uramam gerekiyor. Gsteri dnyas her gn yeniden yaanan koca bir parti gibi. Hafzanla ilgili durum iini hi etkiledi mi? imdilik hayr, ama eninde sonunda etkileyecek diye endieleniyorum. Ne de olsa akamlar gsterimler, yemekler oluyor. nsanlarla muhabbet etmem gerekiyor ama eskisi kadar formda hissetmiyorum kendimi. Suyundan bir yudum aldktan sonra devam etti. unu da syleyeyim, szn ettiim, yzme glp yerime gz diken gen kurtlardan da ok var. Ayrca stdyo efini de memnun etmem gerekiyor ki filmlerim

para yapsn. Benim iimde mesele ne yaptn deil, son zamanlarda ne yaptndr. Bir an durup kendi iimi dndm ve aklma eski bir fkra geldi: Akademi dnyasnn politikalar neden vahidir? Kaybedilecek ok az ey olduu iin. Bu sralar ben de doent doktorluk iin dosyam hazrlamakla meguldm. Kadrolu hayata doru byk bir admd bu. Yllarm almt ama artk ok yaklamtm. Meslektalarm iimi deerlendirecek, gizli oylamayla karar verecekti. Eski akademik geleneklerden biri Komitede sizin pozisyonunuz iin rekabet eden ve sizi bastrmaya alan biri olup olmadn asla

bilemiyordunuz. Dolaysyla Gregin kendi karlarn kollamay seen meslektalarna kar gvensizliini anlayabiliyordum. Bak am bulandrp yardm kabiliyetimi engellememesi iin hastamla bu paralel meselemize kar duyarl olmam gerekiyordu. yerinde gvenebilecein dostlarn var m? dedim. Stdyoda gvenebileceime inandm, raketbol oynadmz birka yakn arkadam var. Ayrca patronumla da haftada bir oynarz. Gerek bir dosttur. Sanrm kendisinden sonra yerini almaya hazrlyor beni. Greg yaka dmesini ap kravatn gevetti.

Ama sahada onunla rekabet etmek zor oluyor bazen. Neden? Eh, ya benden byk. Mthi bir oyuncu olsa da birka defa onu yenebilecek gibiydim ama yenmedim Korktum herhalde. Neden korktun? Dostum olabilir ama ayn zamanda da patronum. Tepesini attrrsam kar saldrya geebilir. Beni iimden alabilir. Ama biliyor musunuz, kazand baz zamanlarda adeta hsrana uruyor. Sanki cesaretimi toplayp adam gibi onu yenmemi bekliyor. Demek bu stdyo efi senin dostun ve seni kendi iine hazrlyor ve sen onu

raketbolda yenip yenmemekte kararszsn? Evet, yleyim galiba. Ama alt taraf bir oyun ite. Hem bu rekabete dayal sporlar hep kafam boaltr, stres atmam salar benim. Eskiden basketbol oynardm ama imdiki youn tempoma onu sdrmam zor. Seansn geri kalannda Gregin gemiiyle ilgili konumaya devam ettik. Greg okulda ok baarl bir renciydi, iinde de hemen baarya ulam ve ilk evlilii sonlansa da sonradan eski film yldz, muhteem bir kadnla evlenmiti. imdi ergenlik anda iki ocuu Bat Los Angelesn en iyi zel okullarna gidiyordu. Ancak tm bu baarlarn bir

bedeli vard. Srekli formda olmas ve bunca zorlukla elde ettiklerini kimsenin elinden almamas iin srtn kollamas gerekiyordu. O gn Gregin ocukluunu yeterince inceleyecek vaktimiz olmad ama ben kklndeki hangi deneyimlerin ondaki mrboyu sren baar ve kontrol arayn, kazanlanlar kaybetme ynndeki basklayc korkuyu ekillendirdiini merak etmekten kendimi alamadm. Alzheimerdan korkmas da artc deildi. Kontrol yitirmenin u noktas Alzheimerd sonuta ve onu alt etmenin yolu yoktu. Hastal erken tespit etmeye, yavalatmaya hatta muhtemelen ilalar

ve yaam tarz ayarlamalaryla bertaraf etmeye alabilirdik ama Alzheimera yakalanrsa nihayetinde hastalk zihnini kalc olarak ele geirecekti. Gregin gen ynetici kurtlar hakkndaki kaygsnn normal Hollywood rekabetinden te bir ey olup olmadn dnmeye baladm. Onda gerekten beyinsel bir tr bozukluk varsa episodik zihinsel kaymalardan da fazlasn yayor olabilirdi. Paranoid dnceleri vard belki. Baz Alzheimer balang vakalarnda bellek kayb yerine psikiyatrik semptomlara rastlandn nceden grmtm. rnein, bir kadn hasta aniden ortaya kan obsesif kompulsif eilimlerden sz

etmiti. Bir adam ani panik atak balangc yznden bana ynlendirilmiti. Bunlarn her ikisinde de Alzheimer hastal ortaya kmt, anksiyete belirtileri ise arka planda yatan zihinsel yetilerdeki nral bozulmann ilk iaretleriydi. Grege bir PET taramas ayarlayacam syledim. Ayrca bir sonraki randevumuzdan nce i hastalklar doktorunun bana hasta kaytlarn gndermesini istedim. Gnn ilerleyen saatlerinde doentlik dosyam konusunda bana yardmc olmas iin Larry Klein ile toplant yaptm. lk inceleme komitesi almalarmn yeterince odakl olup olmadn

sorgulamt. O gne dek kitle histerisini, psikosomatik hastalklar, beyin taramasn ve geriatrik demans aratrmtm. Komite ise bir almann dierinin nn nasl atn gsteren tematik bir yol haritas istiyordu. Ayrca aratrmac olarak akl hocamdan bamszlatmdan da emin olmak istiyorlard. Doal olarak ben de tavsiye iin hemen akl hocama dndm. Zaman zaman ofisinin dinlendiinden phelenen Larrynin konsltasyonlar ve gzetim seanslarn Bat Los Angeles Veterans Affairs Tp Merkezi Kampsndeki yrylerde yapmak gibi bir alkanl vard. Buras UCLAya bal hastane binalarndan

biriydi ve 405 Otoyolunun hemen batsndayd. Eski binalar usuz bucaksz yeilliklere serpitirilmiti, kampsn kuzey yakasnda ise Larrynin en sevdii, gzlerden uzak i idare alan, yani dokuz delikli golf sahas vard. Paranoyak m dersiniz? Biraz. Ama herkesin kendince tuhaflklar vardr. Otoparktan kp dokuzuncu fairwaye doru ilerlediimiz srada Larry dorudan konuya girdi. Kariyerin boyunca mkemmel aratrmalar yaptn. Olay imdi sadece bir klf bulma meselesi. Dokuzuncu deliin etrafndan dolatk. Brentwood Okulunda bahede oynayan ocuklar grebiliyordum. Klf m? Nasl yani? dedim.

Resmin tamamna bak Gary. Eklektik bir adamsn sen, problemleri zmek iin de metodik bir yol izliyorsun. ster resitalde baylan bir avu histerik renciyi ister Alzheimerda beyin hasarna neyin yol atn aratryor ol, bunlarn hepsi almalarnda kendini gsteriyor. Tek yapman gereken komiteye kariyerin boyunca yantladn her sorunun bir sonrakinin nn nasl atn ve bundan sonra seni nereye gtreceini gstermen. Larry eildi, bir golf topu seti ve onu sekizinci greene gnderdi. Neredeyse tek vuruta say yapyordu. Harika at dedim, sylediklerini dnrken.

E, Wileyle nasl gidiyor? Gizli senaryonu verdin mi adama? dedi. Gldm. Los Angelesta masasnn altna gizli bir senaryo sktrmam tek insan benim herhalde. Bir golf topu bularak bir sonraki delie frlattm ve yeili 20 yardayla kardm. Henz emin deilim. Hafza sorunlar ve karklk episodlar yayor. Alzheimer balangc, geici iskemik atak ya da baka tbbi bir sorun olabilir, bilemiyorum. Belki de psikolojiktir ya da sadece strestendir. Ne olduunu bulacandan eminim Gary. Tpk komitenin sorularn zeceinden emin olduum gibi. Unutma, en basit olaslklar asla gz ard

edilmemeli. Anlyorum dediini Larry, ok teekkr ederim. Ama bazen vaka srad veya komplike olduunda ben kendime senin bana gvendiin kadar gvenemiyorum. Gary, iyi bir psikiyatrist olmak hayattaki bankaclk, retmenlik vs gibi herhangi bir role almaktan farkl deildir. Kzn ilk kucana aldn an dn. stne beyaz gmlei geirdiin ilk gnden ok daha tuhaf hissetmisindir kendini. Herkes ara sra kendini rol yapyormu gibi hisseder. in anahtar yoluna devam etmen ve o anda alabilecein en doru karar almandr. Hata yapmaktan korkma. Benim en ok

rendiim zamanlar, hata yaptm ve hatalarmdan dndm zamanlardr. Ofisime dnte Larrynin tavsiyesini dndm. Resmin tamamn grmeye almal, en bariz ya da belki en basit aklamay gzden karmamalydm; hem hazrladm dosyada hem de Wiley vakasnda. Gregin yerine gz dikmi meslektalar hakknda paranoid grnmesi ilginti. Kleinn kiiliinde paranoid bir yan vard. Ben de meslektalarmn terfimi sabote etmelerinden endie duyuyordum. Acaba phecilik ve paranoid dnce hangi noktada bizi gerek tehlikelerden korumaktan karak, hayatlarmz ele geirmeye, ilevselliimizi yitirmemize

neden oluyordu? Wiley adna bu sorunun cevabn en ksa srede bulabilmeyi mit ediyordum. Klein sz konusu olduunda asla bulamayacam dnyordum. Kendime gelince; eminim o serseriler beni bastrmak iin ellerinden geleni artlarna koymayacaklard. BRKA GN SONRA GREGN hasta kaytlar elime ulat. Hemen oturup ayrntsna dek incelemeye koyuldum. Ancak herhangi bir anormallie rastlamadm, yle ki srtnda pheli bir ben bile yoktu. PET taramas da tamamen normal knca Alzheimer ya da demansa (bunama) dair hibir bulgu yoktu- iyi haberi vermek

zere onu aradm. E, neyim varm, sylesenize doktor? dedi Greg. Henz emin deilim ama olaslklar aramba gn tartabiliriz. Ha evet dedi, yalnz beni o gn daha sonraki bir saate almanz mmkn m? Be buua mesela? Raketbol mam lene alnd da Takvimimi kontrol ettim. Tamam, benim iin uygun. Grrz o zaman. Telefonu kapadm ve Gregteki zihinsel kaymalarn olas nedenleri zerine dnmeye baladm. Alzheimer imdilik devre dyd ama normal PET taramas kiinin ileride bu hastala yakalanmayacan gstermiyordu. Tabii

bu ayrntlar telefonda anlatmam mmkn deildi. Aslnda PET taramas anormal ksayd bu haberi de yz yze vermeyi beklerdim. O akam saat 10:30da elimde bir yn dergiyle yataa girdim. Gigi uan ekmek kzartclar desenli pijamasyla banyodan ktnda niyetim dergileri okumakt. E, i nasl gidiyor? dedi Gigi. Bildiin gibi ite, deiik bir ey yok. Doentlik alma korkusu, komite toplantlar, deli insanlar. Yo yo, ciddiyim ben dedi. lgin vakalar var m? Bir hasta var aslnda. Prodksiyon dnyasnn kodamanlarndan. leden

sonralar ve akamlar zihni bulanyor. Giginin yz aydnland. Ah, ciddi misin? Acaba bir sabah, hani bulanklk balamadan nce, ona u benim senaryolardan birini versen olur mu? Gldm. Hayr. Vakay dinlemek istiyor musun, istemiyor musun, onu syle. Gigi yataa oturup bir yandan vcut losyonunu srerken bir yandan da beklentiyle yzme bakt. Ne olduunu tam olarak zebilmi deilim. Alzheimer deil, kk inmeler de sz konusu deil dedim. Belki depresyondadr. Evli mi? Ha ha, ok komik. Evet, ikinci evliliini yapm, kendinden ok daha gen bir kadnla. Ona gre yani,

uyarmad deme! Gigi yastkla kafama vurdu, yorgann altna girdi ve romann okumaya balad. Giginin sorusu bana Gregde depresyon olup olmadn ciddi ciddi dndrmeye balad. Talepkr bir stdyo yneticisi olarak dardan sert grnmek zorundayd ama depresyonunu, krlganln gizliyor olabilirdi. Klinik depresyonu olan kiilerde semptomlar diurnal, yani gndzsel bir dng seyredebilir. Sadece geceleri ya da sabah erken saatlerde dncelere dalp gittiini syleyen hastalar vardr. Ancak bu rnekte depresyona uymayan ey, Gregde uyku bozukluu veya kilo deiiminin olmamasyd.

Diurnal dng genelde psikiyatrik tanya iaret eder ama bunun mutlaka depresyon olmas gerekmez. rnein, anksiyetesi olan insanlar uykuya dalmakta zorluk ekerken, depresyonu olanlar geceleri uyanr ve yeniden uyumakta zorlanrlar. Hepimiz yap itibaryla diurnalzdr, yani gndzleri geceye kyasla daha aktifizdir. Bunun da tesinde oumuz kendimizi ya sabah insan ya da gece insan olarak tanmlarz. Gn iindeki uyanklk seviyemizi belirleyen ey, biyolojik gdml gnlk ritmimizdir. Gnlk ritmimizin yansmasn 24 saatlik periyot dngsne sahip hormon seviyelerindeki ini ve klarda, ayrca uyku dzeni,

beslenme, egzersiz ve ila kullanm da dhil eitli gndelik alkanlklarmzda grebiliriz. Gregin semptomlar gn sonunda ortaya kyordu ki bu da belirgin bir diurnal yapyd. Gnn ilerleyen saatlerinde bu semptomlar fizyolojik bir rahatszln balatyor olabilecei aklma geldi. Belki 24 saatlik bir kalp holter monitr, beyne kan aknda azalmaya neden olan bir aritmiyi ortaya karabilirdi. Fakat zihinsel yorgunluu tetikleyenin harici bir olayn olmas ihtimalini de gz nne almam gerekiyordu. Gregin iteki rekabetten kaynaklanan kaygs seanslarmzda artk bir temaya dnmt. Belki gnlk

stresli bir durum, i arkadalarndan biriyle arasndaki bir atma, kendine bal yneticilerden biriyle, hatta belki patronla yaplan belli bir toplant, leden sonra ve akamlar zihinsel bulankl tetikliyordu. aramba gelip attnda ben hl Gregin ayrc tansna kafa yormakla meguldm. Gregin asistan Tracey arad ve hastamn ge saatte bir toplants olduunu, be buuktaki grmemiz iin beni arabayla aldrtp stdyoya getirtmelerinin mmkn olup olmadn sordu. Tabii kaybedeceim vakit de fazlasyla telafi edilecekti. Aklma hemen Gregi doal yaam alannda grmenin avantajlar geldi. Bu

sayede strese neden olan eye dair ipular elde edebilirdim. Ayrca bir limuzinle stdyoya gidip film yldzlaryla bir arada olma fikrinin cazip geldiini de itiraf etmeliyim. Baktm ki eve dnp stme haval bir eyler geirmeyi dnmeye balamm, hemen kendimi toparlayarak Traceye cevap verdim. Olabilir ama saat bei eyrek geeye kadar doluyum. ou insan nllerin ve dier nemli insanlarn yannda heyecana kaplr. Psikiyatristler de bu konuda istisna deildir. Zengin ve nllere hizmet vermenin zorluklarn ilk defa 1964te bir psikiyatri dergisi VIP sendromu stne yazlm bir makaleyle tanmlad.

VIPler -rock yldzlar, politikaclar veya dier nfuzlu insanlar- tbbi yardm almaya kalktklarnda her zaman en iyi yardmla karlamazlar. Hatta aldklar yardm genelde standart altdr. nemli hastalar hekimlerini idare etmeye alabilirler, baz doktorlar da hastaya kar kamayacak kadar hretli insan hayran olabilir. VIPlerin gereinden fazla ila yazan, eksik tan koyan, hatta hastalarnn sosyal hayatna kaplan doktorlar olmutur. Kariyerimin bu noktasnda onlara verdiim duygusal tepkileri bilecek ve tarafszl, profesyonellii korumann nemini anlayacak kadar VIP tanm durumdaydm. Her ne kadar baz VIPler

beni etkilemi olsa da -sonuta ben de insanm- o duygularn hastamla arama girmesine asla izin vermiyordum. Saat 17:45te beni alan araba stdyo kapsna yanat. ofr kapdaki grevliye yle bir el salladktan sonra ana binaya doru ilerledi ve binann nne park etti. Ana ofislerin ilerisine devasa sesli ekim stdyolar serpitirilmiti ve sada solda kouturup duran insanlar vard. ofr Bay Wileynin ofisinin nc katta olduunu ve kendisinin geri dndmde beni bekleyeceini syledi. Binaya girdiimde sessizlikle karlatm. Asansrle nc kata ktm. Kap birka kanepenin, st dolu

koltuklarn ve sektr dergileriyle dolu sehpalarn bulunduu geni bir oturma alanna ald. Tracey beni karlamak iin ayaa frlad ve kahve, ay ya da su almak isteyip istemediimi sordu. Su istedim. Tracey bir bardak souk su getirdi, Bay Wileynin az sonra geleceini syledi. Hollywood Reportera gz attmda Geree ar filminin hl byk gie hslat yaptn grdm. Az sonra asansrn kaps ald ve Greg raketbol giysileriyle dar kt. Kan ter iinde Evian iesinden son yudumunu iti. Bana peinden gelmemi iaret ettikten sonra bo ieyi pe frlatt. Tracey arkamzdan kapy kapad.

Ofise yle bir baknca byklnden ve Art Deco dekorundan etkilendim. Greg bardaki buzdolabndan bir ie su daha ald ve beni kanepeye oturttu. Kendisi de karmdaki kanepeye geti. Buraya kadar geldiiniz iin ok teekkr ederim. Durup bir havluyla yzn ve boynunu sildi, biraz daha su iti. Son anda haber verdiim iin kusura bakmayn ama ok lgn bir gn geirdim. Sorun deil Greg. nanlmaz bir oyun kardm bugn biliyor musunuz? Montajdan iki adama dersini verdim. ne doru eilerek sessizce konutu. Fakat bugn kortta yaadm tuhaf duyguyu anlatmam gerek

size. Ne tr bir tuhaf duygu? dedim. Hani bazen patronumu yenebileceimi hissettiimi ama yenmediimi sylemitim ya? Bam salladm, devam etti. te bugn de montajdaki bu serserilerin benim kazanmama izin verdikleri hissine kapldm. Birka basit at vard, karlamadlar. Ne dersiniz, beni yerimden etmeye mi alyorlar acaba? Gregin phecilii paranoyaya m dnyordu? Aklma bakalar tarafndan dinlenmekten phelendii iin Larry Klein ile golf sahas etrafnda yrymz geldi. Ancak Gregin korkular byk bir hzla younlayor

gibiydi. Durumu ktlyor muydu acaba? Bak, gsteri dnyasn bilmem ben Greg ama montajdan birinin senin en tepedeki pozisyonun iin bir ans olduunu sanmyorum. Onu gerekle yzletirmeye alyordum ama o lkr lkr suyunu ierken beni duymuyormu gibiydi. Bir kez daha kurulanarak dolaba doru gitti ve neredeyse orada olduumu unutmu gibi tirtn deitirdi. Sonra yerine oturup Neden bahsediyorduk? dedi. Senin raketbol karlamandan. yle mi? Neyse unutun gitsin dedi. Biliyor musunuz, rnein u an kendimi biraz yavalam gibi hissediyorum.

Sizce nedir bu zihinsel bulankln nedeni? Akamstleri sinirini bozan ve episodlarn tetikleyebilecek biriyle toplant yapyor olabilir misin? Ne zamandr i yerindeki stresten ve rekabetten sz ediyorsun. Zihinsel kaymalarn da hep gnn ilerleyen saatlerinde ortaya kyor. Greg bir an durup dnd. Pardon, doktor, u beyin bulankl yavalatyor beni. Duraksad, sonra devam etti. Aslnda stresli olan sabah toplantlarmdr benim. O toplantlarda saylara bakar, filmlerin performansn deerlendiririz. En kts de Pazartesileridir, haftasonunun hemen

ertesi. gnlk tatilse de Sallar Aslnda ikindi saatleri en az stresli olduum saatler. Raketbol oynuyorum o saatlerde. Greg ieyi kafasna dikip bitirdi. Bo ieyi sehpaya koyduu srada birden aklma bir ey geldi. Bunlardan gnde ka tane iiyorsun? dedim. Gregin yznde anlamsz bir ifade belirdi ve bana hibir karlk vermedi. Greg, Greg, duyuyor musun beni? Endielenmitim. Konumamza odaklanmakta glk ekiyordu. Greg? Resmen barmak zorunda kaldm. Ne var? dedi. Gnde ka ie su iiyorsun diyorum?

Bilmem diye cevap verdi sonunda. Spor yaptmda ok iiyorum. Domuz gibi terliyorum nk. Greg bir ie daha almak iin bara doru giderken benim Gregdeki zihinsel kaymalara ilikin birincil tansal teorim i stresinden, zorlantl su ime diye de bilinen polidipsiye dnt. Nispeten ender rastlanan bu rahatszlk su intoksikasyonuna ya da zehirlenmesine yol aabilir. Hastann sindirdii suyun miktar bbreklerin atabilecei miktar aar. Sonu olarak vcuttaki sodyum dzeyi der ve bu da karklk, ynelim bozukluu ve psikotik davran da dhil eitli semptomlara yol aabilir. Tedavi edilmezse zihinsel

semptomlar ilerleyerek hezeyana, uyku sersemliine, hatta komaya dnebilir. Hastalk iddetliyse lmcl olabilir. Bostondaki ihtisasm srasnda psikojenik polidipsisi olan bir kronik izofreni hastasn tedavi etmitim. Gizlice su iip nbet geirmemesi iin hastay srekli gzetim altnda tutmak zorunda kalmtk. Gregin su intoksikasyonu farklyd ve ar eforla, s stresiyle balantlyd. Baz atletler su zehirlenmesi riski altndadr ama genelde antrenman ve karlamalarda normal su yerine ilave elektrolitler ieren spor iecekleri tketerek bundan kanrlar. Serebral deme, dier bir deyile beyinsel

imeye neden olabilen iddetli hiponatremiyi, yani kandaki sodyum dmesini nlemek iin rahatszln en ksa srede belirlenmesi byk nem tar. Gregin iinde bulunduu potansiyel tehlikenin farkna vardm anda hzla harekete gemem gerektiini anladm. Peinden bara giderek, Dur Greg dedim. me o suyu. Sanrm sendeki beyin sisine neyin sebep olduunu buldum. Greg elinde yeni bir ie suyla durdu ve Harika, hemen anlatn, dinliyorum dedi. Birazck daha imem gerek ama. Deli gibi susadm. ieyi kaldrd ama tam iecei srada uzanp ieyi almaya

altm ve elinden drdm. Her yere sular sald. Greg geri adm att. Derdin ne senin adam? Mesele su dedim. O kadar ok su iiyorsun ki beynini zehirliyor. Greg kuru bir havluya uzanrken kahkaha att. mrmde byle samalk duymadm. Su insann iebilecei en salkl eydir. Burada bir kliniiniz ya da reviriniz var m? dedim. Tabii ki. Bir kliniimiz var. Tamam, gel o halde yanldm kantla. Sana hemen bir kan testi yapalm, kannda sodyum dzeyi dk m, bakalm.

Greg telefona uzand. Tracey, hemireyi hemen buraya ar. Kan testi yaplacak bana, derhal. Telefonu kapatp glmsedi. Hep bu laf sylemek istemiimdir... Biliyor musun, u an stme bir yorgunluk geldi Gary. Birka dakika kanepeye uzansam iyi olacak galiba. Halsizlik dk sodyumun bir dier gstergesi olduundan Gregin halsizlii beni daha da endielendirdi. Kan aldktan sonra sana hemen sodyum vermeliyiz. Kapy atm ve Traceyden bize bfeden cips, tuzlu ubuk ve sporcu iecei getirmesini syledim. Hemireyi beklediimiz srada Greg

kanepede gzleri ak ama konumadan, sersemlemi halde uzand. Bana ok daha uzun gelen be dakikalk bir srenin sonunda Tracey nihayet yannda kan testi seti tayan hemireyle kageldi. Hemireye Gregi iaret ettim. Hemire hemen Gregin st koluna bir damar skac balad ve tpe 10 santimetrekp kan ekti. Ona kartm verdim ve Gregin elektrolit sonular kar kmaz, muhtemelen birka saat iinde, beni aramalarn syledim. Tracey sehpann stne bir sepet dolusu cips, kraker ve tuzlu ubuk ile drt ie sporcu iecei koyduktan sonra hemireyle birlikte dar kt. Bense hemen tuzlulardan bir paket ap

Grege uzattm. Greg bir paket krakeri mideye indirdikten sonra dorulup ubuklardan ald. Poetin yarsna geldiinde Gary, hatrladm en berbat nbetlerden biriydi bu dedi. Sen seans iin bunca yolu geldin, ben tamamen kendimden getim. Sporcu ieceinden bir yudum aldktan sonra suratn buruturdu. Onun sisten kurtulduuna memnun olmutum. Hzla dzelmesi de beni tehisimin doru olduuna ikna etmiti ama emin olmak iin kan testlerinin sonucunu beklememiz gerekiyordu. Saat iyice ilerlemiti, evime gitmek istiyordum. Grege imdilik su imeye ve raketbola ara vermesini syledim.

O akam ar cihazma laboratuardan sonular geldi. Gregin kanndaki sodyum dzeyi tahmin ettiim gibi anormal derecede dkt. nceki hasta kaytlarnda bir anormallik grlmemiti nk o testler Gregin ar su itii ma sonras saatlerde yaplmamt. Kendimi zafer kazanm gibi hissediyordum; hastann zihinsel kaymalarnn nedenini nihayet zmtm. Aslnda ipular batan beri ortadayd ama ben Gregi spor sonras grene kadar ipularn birletirememitim. Doru aklamay bulup harekete geebilmem iin hastam lmcl olabilecek bir su zehirlenmesi yaarken grmem gerekmiti. Acaba

tbbi bir neden aratrmam gerekirken, kiiler aras ilikilerde akla gelmedik bir tetikleyiciyle, ile ilgili bir stresle fazlaca m ilgilenmitim? Kariyerimin balang dnemlerinde olsa Gregdeki polidipsiyi kefetmemin bu kadar uzun srmesinden dolay kendime muhtemelen epey yklenirdim. Ancak yllar iinde elde ettiim tecrbe bana artk bir perspektif kazandrmt. Greg gibi vakalarn karmak olduunu biliyordum. Bunlar hi zemediimiz zamanlar olabiliyordu. Olayn sonucunu Larry Kleina anlattmda srtm svazlad ve tan konusunda bir kahramanmm gibi beni vd. Dorusu houma gitti.

GREG BRKA HAFTA SONRA kontrol iin ofisime geldi. stnde raketbol kyafeti, elinde spor antas vard ve l l baklarla seansn balamasn hevesle bekliyordu. Gary, ister inan ister inanma ama sayende oyunum iyileti dedi. Harika. Az nce karlamadan ktn dnlrse dikkatin baya yerinde grnyor. Beyin sisi belirtilerinden hi kald m geriye? dedim. Hayr, ok teekkr ederim sana. Hani patronumla da oynuyorum demitim ya? Az nce onu yendim. ok da houna gitti. Karlamadan sonra sarld bana. Demek sahiden dostunmu dedim.

Altnda alan yneticilerle durum nasl? Artk umurumda bile deil. Kimse iimi benim gibi yapamaz. Stdyo efi olduum zaman ilerinden biri yerime geecek elbet Ki o kiiye bol ans diliyorum nk dnyann ykn srtlanacak. Greg antasndan bir havlu karp terli kan sildi. Of, susuzluktan lyorum. Eilip antasna uzandn grnce su ime sorununun nksettiini dnerek tedirginletim ama o sporcu iecei kararak bir yudum ald ve nsan zamanla benimsiyor u eyi dedi. O akam Coldwater Canyon trafiinde skp kalnca Perembe akam

yemeimize ge kalacam haber vermek iin Gigiyi aramaya altm. Ancak her zamanki gibi kanyonda telefonun ekmediini fark ettim. Tipik Los Angeles ite En pahal, en sekin semtler kapsama alannn en kt olduu semtlerdi. Bundan 20 dakika sonra La Loggiaya vardmda Gigi bana bir bardak cabernet smarlamt, ekmek sepetindekiler ise silinip sprlmt. Paltomu karp oturdum. Gel kadeh kaldralm. Kadehlerimizi tokuturduk. Neye kadeh kaldryoruz Dr Small? Doent Doktor Small desek daha doru olacak dedim, koca bir srtla. Gigi ayaa kalkt, kollarn boynuma

dolad ve beni pt. Garsonlar da alk tuttular. Biliyor musun dedi Gigi, u doentlik nvan sende pek seksi durdu. Acaba pizzay paket yaptrp eve mi gitsek? kilerimizi bitirip pizzay beklediimiz srada Gigiye komitenin sorduu her soruya nasl cevap verdiimi anlattm ve zaferimin her ayrntsn doya doya batan yaadm. Larry Kleinn tavsiyesi -en basit olaslklar asla gz ard edilmemelidoentlii almamda iime yaramt. Bu tavsiye ayn zamanda hastamn su ime sorununu tespit etmeme de yardmc olmutu. Geen yllar iinde bu basit mantray hi aklmdan karmadm ve

daima da faydasn grdm.

ON BRNC BLM
RYALARDAK DN 1997 Bahar

LADA KI YAISIZ GEMT ama Mart sonunda nihayet biraz yamur grdk. Gney California srcleri her zamanki gibi gkten ilk damlann dmesiyle birlikte ldrdlar. Bunu takiben 134 Otoyolundaki kk trafik kazas yznden Pasadenada verdiim

konferans dnnde trafikte skp kaldm. Gnboyu bir ey yememitim ve yeni hastam 13:00de gelmeden nce ofise yetimeyi mit ediyordum. Arabam UCLAda her zamanki park yerime ektiim gibi emsiyeyi alarak dar frladm. emsiye ald anda rzgrdan ters dnd ve krld. Ben de krk emsiyeyi pe atp tabana kuvvet binaya komaya baladm. Kafeteryann yanndan geerken saatime baktm ve bir sandvi alp ondan sonra ofise gitmeye karar verdim. Sonunda ofisimden ieri girdim, srlsklam yamurluumu kapnn arkasna astm. Doent olup kadroya alndktan sonra daha byk bir ofise

gemitim. Artk daha geni pencerelerim, daha bol m, bir kanepe ve koltuklu bir oturma alanm vard, ocuklarmn resimleri de duvarlarm sslyordu. Ayrca telefonlarma cevap veren asistanmn oturduu bir d ofisim de vard. Sandviimi mideye indirmek iin hl birka dakikam vard, ben de stne biraz hardal ekleyeyim dedim ama hardal doruca kravatma bulatrdm. Bir elimle peynirli hindili sandviimi tutup koca bir srk alrken, dier elimle kravatm zmeye koyuldum. O srada telefonum ald ve asistanm, elbette ki tam vaktinde gelen yeni hastam haber verdi. Hastay ieri almasn syledim.

Hastam Beverly Hillsin saygn estetik cerrahlarndan Dr Bruce Rifkindi. Bir hafta nce yaptmz ksa telefon konumasndan uyku sorunu yaad iin grmek istediini renmitim. Ayrca 48 yanda olduunu, hi evlenmediini ve imdi nianl olduunu da sylemiti. Merhaba Gary. Byle ksa srede bir araya gelebilmemize sevindim. Benim programm ok youn, eminim seninki de yledir. El sktk, kanepeyi iaret ettim. Otur ltfen Bruce. Bruce k yamurluunu koltuklardan birine yerletirdikten sonra yerine oturdu. nce ve uzun boyluydu. stnde

ince izgili bir takm elbise, kolunda kol dmeleri vard. Ak mavi bir gmlek giymi, cebine ona uygun bir mendil yerletirmiti. GQ dergisinden frlam gibi bir hali vard. Dhiliye doktorum bana psikofarmakolojide senin stne kimse olmadn syledi. Anladm kadaryla geriatri hekimlii de yapyormusun. Estetik cerrah olarak benim de uzmanlk alanlarmdan biri saylr. Glmsedim. imdiye kadar hi psikiyatriste gitmi miydin? Hayr dedi, ama ailem yle tktr ki yllarca gitsem yeriydi. yle mi, biraz dinlemek isterim onlar senden. Bruce gibi espri anlay

olan hastalarla almak her zamanki gibi houma gidiyordu ama bunun ne kadar Bruceun benimle grmekten doan kaygsyla ilgiliydi, merak ettim. Aslnda u an sadece uykusuzluk iin yardmna ihtiyacm var. Geceler gemek bilmiyor. Uyumakta m zorlanyorsun, uykuyu srdrmekte mi? dedim. Klinik depresyonu olan insanlar tipik olarak gecenin bir yarsnda uyanr, tekrar uyumakta zorlanrlar. Anksiyete bozukluu olan insanlarsa yattklarnda sakinlemekte zorlanrlar. Gayet rahat uykuya dalyorum. Asl sorunum uykumu devam ettirmekte. Grdm ryalar yznden uyanyorum,

ertesi gn kendimi yorgun hissediyorum. zellikle de uzun ameliyatlar srasnda. Bir an durup yzn ve gzlerini ovuturduktan sonra savunmaya geercesine Bak, iimi etkilemiyor ok kr dedi. Ama daha ktlemeden halletmek istiyorum unu. Kendime Dalmane veya Valium yazabilirdim ama prensip olarak insann kendine ila yazmasnn yanl olduunu dnyorum. Bruceun kendine ila yazma konusundaki yorumu ahlakl biri olduuna ve doruyla yanl ayrt ettiine iaret ediyordu. te yandan, gereinden fazla diren gsteriyor, ila bamlln gizliyor olabilirdi. Pek ok

doktor kolayl yznden kendisine ve aile yelerine ila yazar. Ancak uzmanlk alan dndaki rahatszlklar iin yanl ilalar veya dozajlar verirlerse balar derde girebilir. Bu ayrca reeteli ila balln ve bamlln da ilk adm olabilir. Doktorlar grup olarak kokain ya da eroin gibi yasad ilalar kullanmaya daha az; uyuturucular ve sakinletiriciler gibi reeteli ila istismarna daha ok yatkndrlar. Estetik cerrahlar, anestezistler ve di hekimleri ofislerinde ar kesici ve yattrc depolarlar ve bu kolay eriilebilirlik kendi kendine ila kullanmn ve bamllk riskini arttrr. Bruceun tbbi

gemi kaytlarn ayrntsyla incelemeyi kafamn bir kesine yazdm. Ancak u an iin en iyisi onun esas ikyetine odaklanmakt. Bana ryalarndan sz eder misin Bruce? Gerek var m gerekten? Bana en uygun ilal uyku tedavisini tartrz diye dnmtm. Mahmurluk yapan ya da yan etkisi olan ilalar istemiyorum. Seansmz bitmeden ona da geleceiz ama bazen bizi uyandran eyin ne olduunu bulmak daha iyi uyumamza yardmc olabiliyor. Ryalarm hakknda konumak uyumama nasl yardmc olacak anlayamadm. Hem ok karmak benim

ryalarm. 50 dakikaya smaz. Ayaa kalkt, ceketini kard, yanna koydu ve yeniden oturdu. Bol bol vaktimiz var dedim. Bir deneyelim istersen. Neyi bilmek istiyorsun? lk ne zaman baladn bu ryalar grmeye? Sanrm ocukluumdan beri ara ara gryorum. Ama nianlmla tantmdan beri daha bir artt. Ryalarnn nianlnla bir ilgisi var m? dedim. Eh, enteresan bir saplants vardr kendisinin. Sahi mi? dedim, aklmdan onlarca srad olasl geirerek. Biraz aar

msn? Bak, Christina harika bir kadn aslnda. Ailem benim evleneceimden midi kesmiti neredeyse. Ama onunla tantklarnda, benim iin doru insan olduunu hemen anladlar; Yahudi olmad halde. Christina gzel, alml, akll biri nanlmaz da bir enerjisi var. Birlikte ok eleniyoruz. Seyahat ediyoruz, golf oynuyoruz, tiyatroya gidiyoruz. Harika birine benziyor ama ryalarla ne ilgisi var? Bruce kollarn kavuturdu, kamburunu kard. Kk bir acayiplii var, sinirimi bozmaya balad. Peki Nedir? Sinirim gerilmeye

balamt. Disneylande ve Disneylandle ilgili her eye byk bir hayranlk duyuyor. Sustu, ben de beklemeye baladm. Santa Monicadaki evine ilk gittiimde neye uradm ardm. Her yer Disney temalaryla dekore edilmiti. Pamuk Prenses salonu, Mickey Mouse mutfa, Denizkz banyosu Bir de Pinokyo odas var. yle acayip ki iine girmek bile istemiyorum. Zor bir durum dedim. Hem de nasl. Ban iki yana sallad. Tamam, herkesin hobisi vardr ama bu gln artk. Nesi gln? dedim. Mickey Mouselu saat ya da benzeri

eyler kullanan insanlar vardr, sonuta kitsch bir ey ama bence Christinann hobisi saplantnn kysnda geziniyor. Asl oyunbozan ey de u; dn Disneylandde yapmak istiyor. Geleneksel ardak falan olmayacak, Uyuyan Gzel atosunun zerinde yeminimizi edeceiz ve Christina zerine Pamuk Prenses kyafeti giyecek. stifimi bozmamaya alarak ve kendisinin Dingo mu Pluto mu olacan sormamak iin kendimi zorlayarak Anladm dedim. Disneylandde byle eyleri ayarlayan insanlar var biliyor musun? Ailem Yahudi olmayan biriyle evlenmeme itiraz etmiyor ama ya bu?

Bilseler lrler. Daha sylemedin mi yani? Yok canm, stme iyilik salk dedi. Bruce esprili tarzyla hikyeyi elenceli hale getiriyordu ama kendi sorunlar yerine Christinannkilere odaklanarak uykusuzluunu besleyen ryalar hakknda konumaktan kanyordu. nceki ilikilerinde onu balanmaktan alkoyan ykc bir olay olup olmadn merak ettim. Srad bir dn fikri olduu kesin dedim. Ama istersen bana ryalarn anlat da aradaki balanty anlayabileyim. Ryadan ok kbus aslnda lk

bata normal balyorlar. Ya ite oluyorum ya da ocuum ve okuldaym Ama hepsinin sonu ayn bitiyor Nasl yani? dedim. Rya nasl balarsa balasn ben nihayetinde hep Pinokyo oluyorum, burnum uzuyor ve eee dnmeye balyorum. Kan ter iinde uyanyorum, bir daha da uyuyamyorum. Bu kadar. Uyandnda kendini nasl hissettiini hatrlyor musun? dedim. Eek gibi. Kahkaha att, ben de onunla birlikte glmsedim. Dorusu dehete dm oluyorum. Akl almaz bir ey. 48 yandaym ama gece yars bir izgi filmden korkarak uyanyorum.

Ryalar tuhaf ve anlalmaz olabilir dedim. Bu ryann duygusal dzeyde sana ne ifade ettii ak olmayabilir ve senin iin anlam, ryann ieriiyle de sadece ksmen balantl olabilir. Ryalar anlamak 19. yzyln sonundan beri psikanalitik teori ve pratiin oda olmutur. Freud Ryalarn Yorumu adl kitabnda bir ryann esas ieriinin gizli anlamn ortaya koyabileceini ileri srer. Tm ryalarn arzularn bir tatmini olduuna inanr. Psikoterapist bir ryay anlamaya alrken ou zaman bir nceki gnn ryay tetiklemi olabilecek olaylarn aratrr. Ancak ryann asl ierii genelde yllarn deneyimiyle ve korku,

fke, kayg, sululuk vs gibi bastrlm duygularla yanltc, gizli ya da arptlm niteliktedir. Bu arptmalar eitli formlara brnebilir. Younlama; rya birka fikri veya deneyimi temsil eder. Yerdeitirme; rya kiinin kabul edilemez duygu veya arzularn daha kabul edilebilir olanlara doru kaydrr. Sembolizm; ryadaki bir olay veya karakter nem tayan baka bir eyi temsil eder. Benim ryalarmn anlalmaz olduu kesin dedi Bruce. Gel biz anlamaya alalm, dn geceki ryay sistematik olarak ele alalm. Dn bu olay tetiklemi olabilecek neler oldu?

Pek bir ey olmad. Christinalarda yemek yedim. Srad bir ey oldu mu? dedim. Hayr, hatrladm kadaryla olmad. Orada kalmadm geri. Bu sabah erkenden ameliyatm vard. Pinokyo odasna girdin mi? dedim. Genelde girmekten kanyorum. Tylerimi diken diken ediyor dedi. Ryalarma baksana. Peki, yemekte nelerden bahsettiniz? Gelitirmekte olduum bir prosedr anlattm onlara. Ameliyatsz yz germe. Ama Christina konuyu deitirip durdu. lgn apkac temal dn pastasn ve masa ss olarak dnd sama eyi konumak istiyordu.

Konuyu deitirdiinde neler hissettiini syledin mi ona? dedim. Hayr, moralini bozmak istemedim. Sonuta seviyorum onu. u Disneyland dn onun iin bu kadar nemliyse yaparm, olur biter. Teslimiyet iinde ban nne edi. Bruce, bu dn senin de dnn. Biliyorum ama kadnlar u dn meselesinin ayrntlarna bizden daha merakllar. Ama dnn senin iin de bir ey ifade etmesi nemli dedim. Ban kaldrd. Sence bunun ryalarmla bir ilgisi olabilir mi? Standart psikiyatrist sorusu iin mkemmel bir and. Sen ne

dnyorsun? Bruce bir an durup dndkten sonra konutu. Emin deilim ama bildiim kadaryla u Pinokyo ile eek, benim bir korkumu temsil ediyor. Kan ter iinde uyandma gre. Belki bir konuda kendine yalan sylyorsun. Yalan syleyince burnu uzayan Pinokyo gibi diye ekledim. Yani evlenmeyi isteme konusunda kendine yalan sylyorsun mu diyorsun? dedi endieyle. Dorusu bunun epey byk bir fikir sramas olduunu dndm ama belki de isabetli bir sramayd. Bilemiyorum Bruce. Belki sadece dn Disneylandde yapmak

istemiyorsundur. Ona ne phe? Hem sanrm bunu Christinadan gizleyerek ona yalan sylemi de oluyorum. Bence ryalarnn anlamn biraz daha iyi kavradmzda Christinayla bu tr duygularn hakknda konuman daha kolay olacak. Hi konumuyor deiliz canm dedi. Sadece olay yaratmaktansa belli konular konumaktan kanyorum. Bruce ilk bataki savunmac tavrna ramen ryalar ve duygular hakknda konumann ie yarayabilecei fikrine snmaya balamt. Daha ilk seansta nemli bir yol kat etmiti. Balangta beni grme nedeni uykusu iin ila

yazdrmakt ama imdi sorunlarnn olas psikolojik nedenlerini aratrmaya heves ediyordu. Hatta tekrarlanan ryalarna akla yatkn bir yorum bile getirmiti. Ama ben onda bu ryalar douran, daha derin duygusal sorunlar olduunu dnyordum. Seansn bitiinden nce problemleri depresyondan ok anksiyete bozukluuna benzedii iin Brucea ksa etkili benzodiazepin yazdm. lac sadece ertesi gn uzun bir ameliyat olduu iin gerekten uyumas gerektii zamanlarda almasn nerdim. Ayrca bu ryalar grmekten kamamasn, hatta uyandnda notlar almasn syledim. Bylece ayrntlar daha iyi

hatrlayacakt ve bir sonraki seansta onlar konuabilecektik. Yamur haftasonu kesilince Gigi ile ocuklar evin hemen aasnda, Studio Citydeki en sevdiimiz kahvalt meknna gtrdk. (Frlatr gibi nmze konan) pankekleri ve yumurtalarmz yedikten sonra benim dolarlk park parasn dememek iin park ettiim, restorann drt buuk sokak aasndaki mkemmel park yerine doru yrmeye baladk. Gigi ve be yandaki kzmz Rachel vitrinlere bakarak nden gidiyor, ben de yandaki olumuz Harry ile yryordum. Harry iki adm nmde yakalama mesafemin hemen tesinde-

yryordu ki aya yerdeki bir atlaa takld ve kt bir biimde dt. Der dmez feryada balad. Dizleri, elleri ve dirsekleri kan iindeydi. Dehete den Giginin yorumuna gre de alnnda mrboyu tayaca bir yara vard (ki iki ay iinde tamamen kayboldu). Harryyi temizleyip bandajlamak iin (diki gerekmiyordu) arabayla eve giderken, bu ilk kt dn yanmzda olmasnn ne byk ans olduunu dndm. Annelerimizden birinin veya bir bakcnn gzetimi altndayken dm olsa muhtemelen ocuklarn ikisini de nmzdeki 20 sene boyunca kimseye brakp gidemezdik. Her ne

kadar Harrynin gzetimim altndayken dmesinin benim hatam olmadn savunsam da bunu ocuklarn nnde tartmamaya zen gsterdik. Giginin okuduu ok saydaki ocuk yetitirme kitabndan da bildiimiz zere ocuklar incindikleri zaman veya bir kriz annda psikolojik travmay minimuma indirmenin srr, serinkanll ve birlii korumakt. Acaba Bruceun ocukluk travmalar neydi ve imdiki kbuslarnda, belirgin balanma korkusunda, hangi tecrbelerinin etkisi vard? Birka defa nianlanmann eiine geldiini sylese de sonuta 48 yandayd ve hi evlenmemiti. Brucea yardmc

olabilmek iin kklne ait anlar aratrmam ve bunlarn ryalarla ne gibi balants olabileceini bulmam gerekiyordu. Ertesi hafta Brucela randevumdan hemen nce, le saatinde, geriatrik psikiyatri eitim komitesi toplantm vard. Ben fazladan geriatri deneyimi isteyen gen psikiyatristlerin ie alnmas ve eitiminden sorumluydum. Hayli ihtiya duyulan bu pozisyonlar iin iyi adaylar bulmak, ksmen ya ayrmcl yznden olduka zordu. Pek ok doktor, durumlar genelde karmak ve zaman alc olduundan ve gen hastalara kyasla tedavi srecinde yaamlarn yitirme ihtimalleri yksek

olduundan, ileri yataki hastalar tedavi etmekten kanr. te bu yzden faklte o yl adaylar ekebilmek iin birka gzel fikir gelitirmiti, ben de Bruce gelmeden nce kravatm mahvetmeden yle gzel bir le yemei yiyecek vakti bulduum iin memnundum. Ofisime dndmde Bruceu bekleme alannda otururken buldum. Erken gelmi olmas rya iine dnme konusundaki gnlllnn iareti olabilirdi. leden sonrasn boaltm olmalyd nk srtna dikkatle kondurduu sveteri de dhil, golf kulb tarznda gndelik kyafetler giymiti. Ofisin kapsn atm, Bruce kanepeye giderken, ben de koltuuma getim.

Ee, hafta nasl geti Bruce? lac sadece gerekten gerekeceini dndm birka gece aldm. ok ie yarad, mahmurluk falan da yapmad. ok iyi dedim. Peki ya dier geceler? Cebinden spiralli bir not defteri kard. Ryalarmla ilgili notlar aldm. Grdm kadaryla defter cerrahlara zg kargack burgack el yazsyla batan sona dolmutu. Devam etti. Haklymsn. Uyanr uyanmaz dncelerimi yaznca daha ok ayrnt hatrladm. stelik ryalarn hepsi tam tamna ayn bitmiyormu. Dn geceki ryanla balayalm o

zaman. Ne hatrlyorsun? Biraz garipti. Ameliyat odasndaydm ama bacerrah deil, doktor bile olmayan babamn asistanydm. Baban ne i yapyor ya da yapard? dedim. Yatrm bankacsyd. Birka yl nce emekli oldu. O yzden de benimle ameliyat odasnda olmas tuhaft. Ryann baka tuhaf bir yan var myd? Evet. Babama bir snger uzattm, o da elime ok sert bir aplak att. Sen nasl tepki verdin? fkeden delirdim. Ben sadece ne yapmam gerekiyorsa onu yapyordum, o ise durduk yere saldrmt. Hem

amacm onu kzdrmak da deildi. Sonra ne oldu? Babam beni ameliyat odasndan att, sonra da burnum uzamaya balad. Burnun uzamaya balad anda ne hissediyordun? dedim. Kendimi yine ocukmuum gibi hissediyordum. Sanki tp fakltesine hi gitmemiim, sahtekrlk yaparak ameliyat odasna girmitim. Burnum uzadka uzad ve eee dnmeye baladm. Ardndan da uyandm. Defterini kaldrrken zgn bir hali vard. Daha nce baban ryanda grm mydn? Grm olabilirim ama belli ki bir

ey hatrlamyorum. Bu rya sana babanla yaadn herhangi bir eyi anmsatyor mu? dedim. Derin bir nefes ald, koltuuna iyice yerleti ve cevap verdi: Babam bana hayatmda sadece bir defa vurdu. Geriye kalan zamanlarda benimle pek ilgilenmedi. Ne demek istiyorsun? dedim. Mterileri ona baylrd. ekici, nazik bir insand ama eve geldiinde akam yemeinde bir-iki iki ier, televizyon seyreder sonra da uyuyakalrd. Peki, ne zaman vurdu sana? dedim. Yuvaya gidiyordum sanrm. Beni

okuldan babam alacakt ama deli gibi yamur yad ve o gelmedi. Sinirleri gerilmi gibiydi, boynunu ovuturdu. Arkadamn annesi beni gtrmeyi teklif etti. Darda, yamurda beklememin sama olduunu syledi. Ben de onun arabasna bindim, evime geldim. Sonra ne oldu? Babam yarm saat kadar sonra kplere binmi halde eve geldi. Yamurda arabayla her yere gitmi, beni kardlar sanarak lgna dnm. Tkanm gibi duraksad sonra kendini toparlad. Tepemde dikilip gerizekal diye bana bardn hatrlyorum. Kolumdan tuttuu gibi beni dizine

yatrd, kemerini kard ve canm kana kadar dvd. Korkun bir ey olmal. Bruce beni duymamt. Akl bala yerdeydi. Bruce, iyi misin? dedim. Baka bir ey hatrladm birden. imdiye kadar hi hatrlamamtm Devam et dedim, cesaret vererek. O gece bir etkinlik iin ailecek sinagoga gitmitik. Annemle babam kz kardeimle beni dinlenme odasna brakt. Btn ocuklar orada toplanm film izliyordu. Annenle baban nereye gitti? apeldeki bir konumay dinlemeye gittiler galiba. Ne oldu seni brakmalarndan sonra?

dedim. zgn grnyordu. Acele etme Bruce. Biraz tedirgin bir halde kz kardeimle oturuyordum. Daha nce hi filme gitmemitim. Koyduklar katlanan sandalyelerin ok rahatsz olduunu ve dvlmekten dolay popomun acdn hatrlyorum. Filmden de acayip korktum. Hangi filmdi, hatrlyor musun? dedim. Pinokyo! diye haykrd. O AKAM OCUKLAR YATTIKTAN SONRA Gigiyle evde vakit geiriyorduk. Televizyonda haberlerin sesini ksmtk, Gigi dizst

bilgisayaryla alyordu. Bense geriatri stajyerlerini semekte yaadm zorluklar stne konuuyordum. Gigi arada h h ya da hmm gibi karlklar veriyordu. Bir sre sonra dikkatini bana vermiyor diye kzmaya baladm fark ettim. O anda aklma Bruceun babas geldi. Mterileri kendilerine eksiksiz ilgi gsterdii iin onu ok seviyorlard ama o, geceleri ortamdan kopuyor, ailesine neredeyse hi ilgi gstermiyordu. nsann srekli kusursuz bir ilgi gstermesi elbette ki mmkn deildi. Gigi beni seviyor ve hayatmla ilgileniyordu ama o anda dikkatini baka bir eye odaklamt. Bilgisayarn

brakp beni dinlemesini istesem, eminim ki isteimi yerine getirirdi. Bana hi aldr etmeyen ya da duygusal hayatma ilgi gstermeyen biriyle yaamann nasl bir ey olabileceini hayal etmeye altm. Baz insanlarda empati kurma zorluu narsisizm gibi bir kiilik bozukluundan kaynaklanr. Bu kiiler kendilerini kendi ihtiyalarna yle kaptrrlar ki yaknlarnn ihtiyalarna karlk vermeyi hibir zaman renemezler. Baz insanlar ise psikotik bir hastalk, depresyon veya baka birtakm kiisel sorunlar yznden dier insanlara yaklaamaz. B r u c e Pinokyo filminin etrafnda

dnen travmatik olaylar hatrladktan sonra daha az kbus grmeye balad. Onunla almaya devam ettike babasnn sadece narsistik bir kiilik deil ayn zamanda, yksek ilevli de olsa, bir alkolik olduunu rendim. Gndzleri iki imiyordu ama geceleri iki onu kiisel sorunlarndan uzaklatryor, ailesiyle iliki kurmasn engelliyordu. Babas Bruceu bir defa dvmt ama olunun korku iinde yaamasna neden olan, ani fke nbetlerine kaplan biriydi. Bruceun gznde gl, pein hkml ve duygusal adan mesafeli bir kiilikti. Bruce babasnn mterilerine gsterdii sevgi ve ilgiye byk ihtiya duyuyor,

oul olarak onda hayalkrkl yarattn, istedii gibi gerek bir evlat olamadn dnyordu. Babasndan dayak yedikten hemen sonra Disney filmini izlemi olmas, Pinokyoyu bilinsizce bu travmatik olayla ilikilendirmesine yol amt. Filmin konusu da Brucea ryalarnda musallat olan kiisel atmalarla byk lde rtyordu nk Pinokyo da babasnn ilgi gsterecei gerek bir oula dnmek istiyordu. Bu zmlenmemi sorunlarn Bruceu imdiye, yani 48 yana kadar, bakalaryla yaknlamaktan ve bakalarna balanmaktan alkoyduunu dnyordum. Belki nianlsnda

Disney saplants olmas da tesadf deildi. Bizler hayatta ou zaman korkumuzu yenmek ve korkunun altnda yatan atmalar zmlemek iin en korktuumuz eylerin peine deriz. Gigiye dndm ve Hayatm, biraz ara verebilirsen seninle konumak istiyorum. nerilerine ihtiyacm var dedim. Gigi glmsedi. Tabii ki dedi ve bilgisayarn kenara kaldrd. PEREMBE GN BRUCE LE seansmdan nce bir aratrma almamn zerinden geebilmek iin ofise erken geldim. Kendimi ie yle kaptrmtm ki zamann nasl getiini

anlamadm. Asistanm telefonu aldrd ve Bruceun geldiini haber verdi. Kapy atmda Bruceu yannda 30lu yalarda, gzel bir kadnla buldum. Kadn pembe, fazla resmi olmayan Chanel dpiyes ile alak topuklu ayakkab giymiti. Seni nianlm Christina ile tantraym. Tantmza ok memnun oldum Dr Small dedi Christina, glmseyerek. Ben de memnun oldum dedim. Hayatm, 50 dakika sonra beni buradan al, olur mu? kp alverie gideriz dedi Bruce. Ah, buraya kadar gelip birka dakika sohbet edemeyecek miyim? Hi psikiyatrist ofisine girmemitim. Bruce

ile benim bir ey sylememe frsat kalmadan Christina odaya girerek kanepeye oturdu. Bruce da tereddtle onun yanna geti. Christinann neesi bulacyd ve ben onun hipomanik mi yoksa sadece inanlmaz derecede canl bir kiilik mi olduunu kestiremiyordum. Ama ortama mutluluk satna phe yoktu. Bruce bana sizin mkemmel bir doktor olduunuzu syledi dedi gleryzle. Teekkrler. Sen de hayr ileri yapyormusun galiba Christina. Christina Douda niversiteden mezun olduktan sonra ailesinin hayr kurumunda almaya balayn, imdi de ynetim kurulu bakan olduunu

anlatt. Kurum her yl mzik ve sanat alannda kr amal olmayan kurululara yaklak be milyon dolar veriyordu. Bruce hayranln gizlemeden onu dinledi. zellikle konumak istediin bir ey var myd? dedim Christinaya. ncelikle Bruceun terapiye gelmesine ne kadar memnun olduumu sylemek istiyorum dedi. ok iyi oldu gerekten. Artk daha iyi uyuyor, morali de ok yksek. Doru diye araya girdi Bruce. yi bir uyku ekmek mucizeler yaratabiliyor. Peki, dn planlar nasl gidiyor? dedim.

Christinann ehresi aydnland. yle heyecanlyz ki! Peri masallarndaki gibi bir dn olacak. Bruce size ayrntlar anlatt m? Bruce ellerini kenetleyerek ne doru eildi. Disneyland olayn anlattm tabii ki Garye. Christina kibarca ona dnd. Ne demek istedin, Disneyland olay derken? Biliyorsun ite, Pamuk Prenses olay, Uyuyan Gzel atosu, btn bunlar dedi Bruce. Christina incinmi gibiydi. Hani senin iin hi dert deildi? Pek deil aslnda ama zerinde durmadmz daha baka o kadar ok

seenek var ki Benim dn planmdan memnun deil misin yani Bruce? Bruce bir an tereddt ettikten sonra endieyle Sadece ailemin daha geleneksel Belki daha Yahudi usul bir ey beklediini dnyorum dedi. Christina ard. imdiye kadar hi bahsetmemitin bundan. Duygularn incitmek istemedim de, ondan dedi Bruce. Bu dn senin iin ne kadar nemli, biliyorum. Senin iin nemli deil mi? diye kt Christina. Bruce onun elini tuttu. Tabii ki nemli. Seni seviyorum. Devreye girdim. Dnn ikiniz iin

de nemli olduu ortada ama ayrntlar hakkndaki hislerinizi tartmanz da bir o kadar nemli. Dr Small, ben kklmden beri mkemmel bir Pamuk Prenses dn istedim. Sence neden? dedim. Sanrm babamla Disneylande gitmek ok nemliydi de ondan. Elimden tutarak beni Uyuyan Gzel atosunda gezdirdiini hatrlyorum. Muhteem bir eydi. Eminim o da olsa benim adma bunu isterdi. Baban vefat m etti? dedim. Christina zgn bir ifadeyle baklarn kard. Ben 10 yamdayken pankreas kanserine yakaland, ayda gitti.

Bruce uzanp Christinaya sarld. Baba kaybetmek iin hayli kk bir ya dedim. Christina toparland. Evet, zordu gerekten ama annem yeniden evlendi, hem de harika bir insanla. stelik Bruceum da var. Brucea glmsedi ve yanana bir pck kondurdu. Kendi kendime acaba Christina duygusal olarak babasyla son defa Disneylande gittii 10 yanda taklp kalm olabilir mi diye dndm. Peri masallarndaki gibi kusursuz bir dn yapma giriimi, babasyla arasnda hissettii yaknl yeniden yaamaya ynelik, tatmin edilmemi bir arzunun ifadesi olabilirdi. Bu ayrca neden

kendisinden 15 ya byk bir adamla evlendiini de ksmen aklayabilirdi. Disneylandde evlenmenin senin iin neden nemli olduunu anlayabiliyorum dedim. Bir hayaldi sadece; hayatm ona bal deil. Bruceun bana bu fikirden honut olmadn hi sylememi olmas daha nemli. Brucea baktm. Sen de hayallerinden bazlarn Christinayla paylamak ister misin? Evet, ister misin? dedi Christina giderek sinirlenerek. Bruce ayaa kalkp pencereden dar bakt. Hayatm, Gary ile konutuum eylerden biri srekli grdm bir

kbus. Christina Bruceun almaya baladn hissettii anda yumuad. yle mi canm? Anlatsana bana da. ok acayip, biraz da utan verici ryalar dedi. Benden utanmana gerek yok. Seni seviyorum. Biliyorum ey, nasl balarsa balasn her ryann sonunda Pinokyo oluyorum ve bir eee dnyorum. Sonra uyanyorum ve bir daha da uyuyamyorum. Vay canna dedi Christina, Hi haberim yoktu. ok zldm sevgilim. Benim evden nefret etmene amamal. kisi de gldler.

Bruce devam etti. Olay batan sona ok karmak ve de babamla ilgisi var. Babanla ne oldu? dedi Christina. Uzun hikye ama ocukken babam bir gn bana dayak att ve ayn gn Pinokyo filmini izledim. Film dm patlatt . Fakat imdi terapi sayesinde gryorum ki aklmda bu iki olay arasnda bir ekilde tuhaf bir balant olumu. Bruce, Disneylandde evlenmek ocukluumdan beri hayalimdi. Ama ne diyeceim biliyor musun? duraksad ve doruldu, Artk yetikin bir insanm ve sen benim iin fantastik bir atodan ya da Pamuk Prenses elbisesinden daha deerlisin. Keke bu konudaki hislerini daha nce syleseydin bana. Bruce

Christinaya yanat, birbirlerine sarldlar. Rya yorumu tm psikoterapistler iin gl bir ara olabilir. Pinokyo hikyesi Bruceun hayatyla ilgili metaforlarla yklyd. Babasyla ilikisi onda hayat boyunca bakalar tarafndan grlmeyen, duygudan yoksun bir kukla gibi deil, gerek bir insan gibi muamele grme arzusu uyandrmt. Babasndan yakn bir ilikinin karmaklyla baetmeyi hibir zaman renememiti ve ou Disney yksnde olduu gibi, ortada gl bir ana figr de yoktu. Bruceun annesi arka planda kalm, ne olursa olsun daima babann tarafn tutmutu.

Bruceun estetik cerrah olma tercihi de kendi hayatnda kusursuzluk yaratma ynnde bir giriim olabilirdi. Freud olsa buna yceltme derdi; yani bilind kusurluluk duygusunu yapc bir eye ynlendirmenin bir yolu. Bruce atmalar ve korkular hakknda Christinaya almam olsa Disney dnn yeni bir ilikiden daha kamak iin oyunbozan mazeret olarak kullanabilirdi. Ama kendine ve Christinaya yalan sylemeyi braknca burnu uzayan Pinokyo ryalar, eee dnen kt ocuk imgesiyle birlikte giderek ortadan kalkt. Christinann dn Disneylandde yapma arzusu, babasnn lmnde

deneyimledii terk edilme ve kaybetme duygularn tamir etme ynnde bir giriim olabilirdi. Babasyla yaadn anmsad yaknl ve byleyici duygular zihninde yeniden yaratmaya alyordu. Christinann Disneyle ilgili her eye gsterdii ilgi bana hobiden ok saplant gibi grnmt. Ama poker veya golf olsun, beyzbol kartndan ayakkabya kadar eitli eyalar biriktirmek olsun, hangimizde saplantnn kysnda gezinen megaleler yoktur ki? Bazen bu tutkularmz benimser, hatta kendimizi onlarla tanmlarz, bazen de utanr, onlar gizli tutarz. Kendi kendimizle veya bakalaryla rahat olmamzn

anahtar eksantrik yanlarmz kabul etmemiz ve saplantya dntrmeden onlardan keyif almamzdr. Bruce sonraki hafta seansa tek bana geldi. Dinlenmi ve neeli grnyordu. Geen hafta Christinann da katld seans ilikimizde olaanst bir fark yaratt dedi. Disneyland kontratn iptal ettik. Christina bir dn organizatr tuttu, hatta seremoniyi de bir haham yapacak. Nerede yapacaksnz peki? dedim. Srtt. Ailemin gittii sinagogda! Christina tm bu deiikliklere tamam dedi mi? Tamam demekten de te, mkemmel karlad. Ona duygularm atmdan

beri ok daha fazla yaknlatk. DN KAZASIZ BELASIZ ATLATILDI ve Bruce psikoterapiye bir yl daha devam etti. Kar koca bir ev satn aldlar ve minimalist stiliyle nl bir dekoratr tuttular. Christina Disney eyalarn depoya kaldrtt, Pinokyo ise Bruceun ryalarnda nadiren boy gsterdi. Christina evlilikten birka ay sonra hamile kald. Bruce ok sevinliydi ama kbuslar geri dnd. Terapi srecinde ryalarnn bu defa ocuunun Yahudi olarak yetitirilmemesi kaygs yznden tetiklendiini kefettik. Birka ift terapisinden sonra Bruce nihayet

duygularn Christinaya anlatt. Aralarndaki dinamik gerei Bruce gizli korku ve kayglarn ortaya koyduu anda Christina kendini ona daha yakn hissetti ve Noel aalar olabildii srece ocuklarn Musevi okuluna gnderilmesini kabul etti.

ON KNC BLM
IIKLAR SNERKEN 1999 Yaz

ALECEK SAN FERNANDO VADSNDEN Bel Air yaknlarnda, UCLAya bakan bir eve tanmtk. imdi ykseklerde yaamann yan sra ie ksa srede gitmenin de tadn karyordum. Yaadmz yer gzel ve sessizdi, insan kendini ehirde gibi

hissetmiyordu. Kampse yakn olduundan, komularmzn ou da benim gibi niversitede alyordu. Gneli bir Pazar gn, erken saatte, biraz okyanus manzaras seyretmek iin kpeimiz Jakei yrye kardm. Tepeye vardmzda Jake soluk solua kalmt. Farknda olmasam da benim nefesim de kesilmiti. Admlarmz yavalattm. Dinlenirken UCLAda alan bir dier psikiyatrist Bob Martini grdm. Bob evinin n bahesine ortanca ekmekle meguld. Bana el sallad, ben de selamlamak iin yanna gittim. Bob BDTde yani, Bilisel Davran Terapide uzmand. BDT hastann duygu

ve davranlarna yol aan eyin harici olaylar, durumlar ve ilikilerden ok, hastann kendi dnceleri olduu fikrini temel alan, amaca ynelik bir tedavi eklidir. Terapist hastann dnn sistematik olarak deitirerek, onun hissettiklerini ve davranlarn iyiletirebilir. Terapist seanslarda birka farkl psikiyatrik rahatszla uygulanabilecek yapsallatrlm bir yaklam kullanr. Psikiyatristin terapi stili genelde onun kiiliini yanstr derler. Bobn kusursuzca dzenlenmi, zenli bahesi de bu konuda istisna deildi. Jake etraf koklamak iin Bobn iek ve allarnn zerine atladnda Bobn

yznde beliren deheti grdm. Hemen tasmay ekerek Jakei geri getirdim ve Bob rahatlad. Dayanabildiim kadar laleler ve petunyalardan sz ettikten sonra konuyu psikiyatriye getirdim. Farkl psikoterapi formlarnn avantaj ve dezavantajlar hakknda dostane bir sohbete daldk. BDTnin birok hastaya yaradn biliyorum dedim, ama hi merak etmiyor musun, ksa zamanda deitirdiin, hatta yok ettiin o dncelerin aratrlmas ve anlalmas daha iyi olmaz myd diye? Bob gld. te senin bu zelliini seviyorum Gary. Terapinin sonsuza dek srmesi gerektiine inanyorsun.

Hayr, sadece gerektii kadar srmesi gerektiine inanyorum. Konuurken Jakei gzden kaybettim, sonra bir baktm Bobun bahesini tefti ediyor, geride de koca bir armaan brakm. Numuneyi almak iin hemen mavi poetimi kardm, panie kaplan Bob ise koarak hortumu getirmeye gitti. ok zr dilerim Bob ama Jakein seninki gibi gzel, bakml bir bahe karsnda batan kmamas mmkn deildi. Bob aypl alan suyla ykad. Jake tam o srada bize doru gelmekte olan beyaz bir kani grd ve tasmasn ekitirerek beni tepe yukar ekmeye alt. Son anda hoakal dedikten sonra Jakee

yava diye seslenerek peinden gittim. Ertesi gn Bob beni ofisimden arad. Hl baheye kzyor olamazd herhalde deil mi? Bob, kpeimin dn bahendeki davranndan dolay ok zr diliyorum. Bob gld. Bover onu Gary, konuma frsatn yakalamamz iyi oldu. Seni, tandm bir ift iin aryorum. Yardma ihtiyalar var ve bence grmeleri gereken insan sensin. Teekkrler, seve seve. Bana biraz bilgi verebilir misin? dedim. Ben kadn tanyorum dedi Bob, Brentwoodda ok youn alan bir psikolog kendisi. Bir i adamyla evli.

ocuklar byyp evden ayrldndan beri evliliklerinde ters giden bir eyler olduundan yaknyor. Memnuniyetle grrm onlar. Arasnlar beni. Ertesi hafta Susan ve Raymond Wagner ile randevulatm. Randevuya birka dakika ge geldiler, ieri girerken de Ray park sorunuyla ilgili ikyette bulundu. 50li yalarn balarnda, ince, kr sal bir adamd. zerinde yatlk giysileri vard. Giysileri hari aabeyim olabilirmi gibi grnyordu. Susan ondan birka ya gen gibiydi. Kar koca kanepenin iki ayr ucuna oturup konumay balatmam beklediler. Baladm. Bob Martin size yardmc

olabileceimi syledi. Neler olduunu anlatabilir misiniz? Biz, Susan niversiteye giderken, ben de iletme masterm yaparken evlendik dedi Ray. En kk ocuumuz bu sonbaharda niversiteye gitmek zere yanmzdan ayrld ve bana kalrsa karmla birlikte harika vakit geiriyoruz. Dnp Susana baktm ve Yuvann bo kalmas nasl bir duygu? dedim. O kadar da kt deil. kimiz de kariyerimizle megulz, ok da gzel bir hayatmz var ama son birka yldr aramzda bir mesafe olduunu hissediyorum. Evliliimde eskisi kadar mutlu hissetmiyorum kendimi.

Ray ban iki yana sallad. Yok canm Hayatm, nereden karyorsun bunlar, anlamyorum. Bana dnd. Dorusunu isterseniz burada ne iimiz var bilmiyorum. Susan mutlu deil, onu anlyorum, ama ikimizin deil de, onun tek bana birini grmesi gerekmez mi? Susan krgnlkla bakt. Ray, bir evlilik sorunumuz var. kimizi de ieren bir ey bu. Neden inkr iindesin srekli? Ray teslim olurcasna ellerini havaya kaldrd. Madem yle diyorsun hayatm, yle olsun. O zaman anlat doktora bakalm, sence neymi problem. Olur dedi Susan. Birincisi Ray bo

vaktinin tamamn o aptal teknesinde geiriyor Yat o canm, tekne deil diye laf bld Ray. Her neyse ite. Beni ona baknca bile deniz tutuyor, biliyorsun. Bana dnd. O eyi ilk satn aldnda Pazarlar birka saatliine alrd, o kadar nemli bir ey deildi. Ama imdi btn haftasonlarn yat yarlarnda falan geiriyor. O haftasonlar Pazartesi akamna kadar da uzuyor. Ray itiraz etti. Yatta i de yaptm gayet iyi biliyorsun. Hem karada hem denizde i balants yapyorum ben. Ekmeimi yle kazanyorum. Hem her haftasonu da gitmiyorum.

Son zamanlarda gidiyorsun dedi Susan. Gittiin zaman da doru drst aramyorsun bile. Yalnz hissediyorum kendimi. O yat senin iin benden daha nemli gibi geliyor bana. Samalk. ehirde olduumda birlikte harika vakit geirmiyor muyuz? Birbirimize yakn hissetmiyor muyuz kendimizi? Kanepede Susana doru yaklat, elini tuttu. Susan yumuad. Doru. Evde olduun zaman her ey iyi. Ban iki yana sallad. Kendimi byle ikyet ederken duymaktan nefret ediyorum. Mesleimde karma kan huysuz ev kadnlar gibi konuuyorum. Srekli kocalarndan ilgi grmedikleri iin

vrvr ediyorlar. Sustu ve ban baka tarafa evirdi. Utanyorum. Neden? dedim. Bana bakt. Byle gvensiz olmamalym da ondan. Psikoloum ben. Srekli bu tr sorunlar olan insanlar tedavi ediyorum. Ama terapistler de insandr. kimiz de biliyoruz ki duvardaki diploma bizi kiisel sorunlardan muaf klmaz dedim. Bakn, 30 yllk evliliin ardndan elerden her birinin kendisine vakit ayrmas ve farkl ilgi alanlarna sahip olmas salkl bir ey, biliyorum. Ama bana bir terslik varm gibi geliyor. Ray efkatle ona bakt. Anlyorum hayatm, ocuklarn gitmesi de zor oldu

senin iin, biliyorum. Dndm kadar kt olmad aslnda. Bana dnd ve Mesleim insan tatmin eden bir meslek, ayrca Ray yaknmdayken birlikte gzel vakit geiriyoruz. Arkadalarmz gryoruz, sinemaya gidiyoruz, yrye kyoruz Ben sadece o tekneye binemiyorum. O da bunu biliyor dedi. Dalgnlat. O zaman dnyorum, neden gidip ald onu? Ray cevap verdi. Babamn da yat vard, biliyorsun, denizi de her zaman sevdim ben. ocuklar kkken ne vaktim vard ne de param. Ama imdi benim iin mthi bir rahatlama frsat bu. Hem iim iin de harika. Sen

psikolog olmak ve ocuklar bakcya brakmak istediinde ben tamamen desteklemitim. Tek istediim senin mutlu olmand. Biliyorum dedi Susan, anlyorum. Benim problemim bu. Neden byle rahatsz olduumu bilemiyorum. Rayin yat dnda bu duygular uyandran bir ey var m acaba? dedim. Ray uzun bir sessizlikten sonra unu bir dn Susan, senin tane kz kardein var, hibiri de kariyer sahibi deil. Susan ona bakt. Ne demek istiyorsun? Ailende kzlar kariyer sahibi olmaktan caydrlm diyorum. Kabul et

ki niversite aslnda koca bulma yeriydi. Ray bana dnd. Eletirmek iin sylemiyorum bunu ama acaba Susann asl cann skan yatm deil mi, diye dnyorum. Ailesinde kariyer sahibi tek kz olmaktan dolay sululuk duyuyor olabilir. Susan bir an durduktan sonra ok enteresan. imdiye kadar hi byle bir balant kurmamtm. Biraz dneyim dedi. Karmdaki iftin psikolojik bilgi birikiminden etkilenmitim. Profesyonel eitim ald iin bunu Susandan bekleyebilirdim ama Ray da epey bilgiliydi. Seansa gelme konusunda savunmac bir davran sergilese de

Susann endielerine kar duyarl grnyordu. Susan da Ray ona yaklatnda karlk veriyordu. Dorusu Rayin nemli bir noktay yakalam olabileceini dnyordum. Susann yata ynelik kskanl daha derin meselelerden kaynaklanyor olabilirdi. Belki de olayn kayna onun bir e, anne ya da terapist olarak kimliiydi. Belki baarnn iyi bir e ya da anne olmak anlamna geldiine inandrlarak yetitirilmiti ve psikologluk kariyeri ailenin hamuruna uymuyordu. Kim bilir belki sorunun yant evlilik danmanl deildi. Susan iin bireysel psikoterapi daha iyi olabilirdi. te yandan Susandaki,

Rayin ondan ok yatla ilgilendii hissi de baka bir eylerin dndnn iareti olabilirdi. Acaba Rayin bu dnemde yat almasnn ardnda baka nedenler mi vard? Tuhaft dorusu, ocuklar evden ayrldna gre ikisinin birlikte daha fazla vakit geirme olana vard, hem Ray Susann yata asla binmeyeceini de biliyordu. Orta yal erkekler kimi zaman evlilik d iliki yaayabiliyorlard ki bu da yat ve Susann rahatszln gayet iyi aklayabilirdi. Ray karsn seviyor ve iyiliini dnyor gibi grnyordu ama bazen konumalar kulaa ezberden ve samimiyetsiz geliyordu. Belki sadece iletiim tarz byleydi.

Aslnda bugn bizi neden ift terapisine srkledim, bilemiyorum Dr Small dedi Susan. Sonuta Ray iyi bir koca, bense sadece son zamanlarda tuhaflk hissediyorum, o kadar. Ray kolunu Susann omzuna att. Utanlacak bir ey yok hayatm. Senin sorunlarn benim de sorunlarm saylr. Susan rahatlad ve okuldaki ilk flrt dnemlerini anlatmaya balad. Evlendikten ksa bir sre sonra okulu brakm, ilk ocuu dourmutu. Bu arada Ray kariyerine devam etmi, irket kurma iinde baarl olmu, kk bir servet edinmiti. Seansn sonunda bundan sonra hangi admlar atacamz konutuk. ift

terapisi konusunda yaadklar tereddtlere ramen ksa bir deneme sresi yapmaya karar verdik ve bir sonraki hafta iin randevulatk. HAFTASONU GG LE arka bahede ezlonglara uzanp ocuklarn havuzda Marco Polo oynayn izlediimiz zamana kadar Wagnerler zerinde fazlaca dnmedim. Gigi seyahat dergisinin sayfalarn kartrrken bir St. Barts fotorafnda durdu. Fotorafta gzel insanlar dizi dizi yatlarn yan sra yry yapyordu. Gigi fotoraf gstererek St. Bartsdaki u yatlara baksana. Ne kadar ok... Sardunya gibi dizilmiler.

Ben gidip bir yat alsam, sen ne dnrsn? dedim. Ya bana talih kuu kondu ya da Kennedylerle gizli bir balantn var, diye dnrm. Geenlerde bir ifti terapiye aldm. Kadn teknelerden nefret ediyor ama adam yine de gidip bir tekne satn alm. Neden yapm byle bir eyi? dedi Gigi. Hep istermi nk. ocuklar byynce anca paras olmu. Gigi dergiyi elinden brakp ocuklar arasndaki giderek sertleen havuz savan ayrmaya gitti. Geri dndnde Birlikte herhangi bir ey yapyorlar

mym? dedi. Evet dedim, ama adam hemen her haftasonu yatla alyormu, kadn da bu konuda gvensizlik hissediyor. Anlayabiliyorum dorusu. Ben de senin ok seyahat ettiin zamanlardan nefret ediyorum. nsan kendini yalnz hissediyor. ocuklar varken bile. Havuza bakt. zellikle de ocuklar varken. Rica etsem? dedi kzm iaret ederek. Rachel alamaya balayan olumuzu havuz oyuncayla pataklyordu. Kalkp sulu alete el koydum ve dikkat datmak iin havuza iki tane deniz topu frlattm. Tekrar ezlonguma uzanrken 30 yldr evlilermi dedim. ocuklar

bym artk. Adam sadece hep hayalini kurduu bir eyi yapmak istiyor. Nesi yanl bunun? Hibir eyi dedi Gigi dergisine dnerek. Sence insanlarn ayr ayr ilgi alanlarnn olmas ilikiyi glendirmez mi? dedim. Gerektiinde birbirlerinin yannda oluyorlarsa eer Evet O zaman bir koca neden kendine hobi edinmesin? dedim. Hobi edinmenin yanl bir taraf yok ama birlikte yapabilecekleri bir ey olsa gzel olurdu. Bu hastan seni yatna m davet etti? dedi. aka m yapyorsun? Son derece

uygunsuz bir ey olurdu dedim, iten ie yata binmeyi istediimi hissederek. Ne dndm bilmek ister misin? dedi Gigi. Tabii ki. Bence olaya yanl bakyorsun. Kocann tarafn tutuyorsun. Ters aktarm m deniyordu, ne deniyordu ona? Kar aktarm. Sylediinizi dikkate alacam Doktor Gigi. Gnn devamnda, bendeki kar aktarm tepkisinin Ray ile Susan arasnda olanlar hakkndaki izlenimimi arptyor olabileceimi dndm. Freud bu terimi terapistin psikoterapi srecinde hastaya verdii duygusal tepkiye karlk kullanmt. Etkin bir

terapist empati kapasitesine sahiptir ve kar aktarm duygular yaar ama bu duygularn terapiye etki etmesine izin vermez. Aslnda bu tr tepkilere ve onlarn dourduu arptmalara ilikin perspektifini koruyan terapistler iin kar aktarm, hastann duygusal dnyasn aratrma asndan nemli bir frsat sunar. Kar aktarm terapiste, hastann davranlarnn bakalarn nasl etkilediini ve hastann nasl ilevsiz iliki kalplar yaratabileceini anlamakta yardmc olur. Eer Gigi bendeki kar aktarm konusunda haklysa, Ray ve Susan konusunda perspektifimi arptan ey neydi? Belki bana olan fiziksel

benzerlii yznden Rayle kendimi gereinden fazla zdeletiriyordum. Belki kendi hobilerime daha fazla vakit ayrma arzusu iindeydim. Acaba kpek gezdirmeyle, ocuk bakmayla geen haftasonlarndan ka m aryordum? Pek sanmyordum dorusu. Ailemle olmay ok seviyordum ve bunu hibir eyle deimek istemezdim. Belki de kar aktarmmn Susanla bir ilgisi vard. Acaba benim gibi bir akl sal profesyonelinin kiisel yaamyla ilgili pheler ve gvensizlikler yaamasndan rahatszlk m duyuyordum? Baka bir terapisti tedavi etmenin zorluklar olabilir; hastann sizden daha bilgili olabilecei

konusunda gvensizlik duygular yaayabilirsiniz veya hastayla yle zdeleirsiniz ki sorunlarna kar krleirsiniz. SONRAK HAFTA SUSAN LE RAY ikinci seansa geldiler. Susan yorgun ve stresli grnyordu. Balarken ona nasl olduunu sordum, yant Susan yerine Ray verdi. yi deil Dr Small. Giderek ktleiyor. Susana dnerek Neler oluyor? dedim. Bilmiyorum Rayi, yat, yat neden aldn dnmeden duramyorum Yani, ne ii var o eyin zerinde? imde bile aklm datyor bu dnceler.

Raye gvenmekte zorlanyorsun yani? dedim. Hayr. Neden byle pheleniyorum, bilmiyorum. Kendimle garip bir sohbet iindeyim sanki. Akamlar eve geldiinde ve beraber olduumuzda her ey gayet iyi ve gzel. Ama ertesi gn yine balyor. Ban iki yana sallayarak baka tarafa bakt. Tanrm, depresyondaym gibi konuuyorum. Ray devreye girdi. Belki Susana ilal tedavi gerekiyordur Dr Small? Olabilir dedim. Ama ilal tedaviye hemen gemek istemeyiz. Gelin ncelikle daha fazla keif yapalm. Susan, itahn ne durumda? yi deil. Depresyon listesinin

zerinden gemenize gerek yok. Bende birou var onlarn. lal tedaviden saknmanza memnun oldum nk ben hl bizim zmlenmemi bir evlilik problemimiz olduu dnyorum. Ray iini ekti. Yine mi? Peki, ne zmleyecek onu Susan? Yat satmam m? Senin birka Prozac alman daha abartsz bir zm olmaz m? Susan ona dik dik bakt. Sesinin tonu houma gitmedi. Ayrca, hayr, Prozac almak, sorunumuza gerek bir yant bulmaktan daha kolay deil bence. Ray ban iki yana sallad. Canm, sorunu olan biz deiliz, sensin. Biraz yavalayalm diyerek, araya girdim. lk bataki kimin sorunu var

ve onu nasl dzeltiriz konusundaki temel anlamazla geri dnmz gibi grnyor. Susan durumdan endie duyuyor ve depresyon yayor. Ama onun neden byle hissettii ve ona nasl yardm edeceimiz hl belirsiz. Bakn, ben karm can gnlden seviyorum dedi Ray, Susana dnerek. iin ihtiyacm olduu, hayatm boyunca hayalini kurduum halde, mutluluun buna balysa yat hemen satarm. Rayin Susana sevgisini ilan edii samimi grnyordu ama yatn satma ynndeki formalite icab teklifi kulaa hi gerek gibi gelmiyordu. Bir ey mi saklyor acaba diye dndm.

Susan ona efkatle bakt. Hayatm, kimse sana yatn sat demiyor. Ama Dr Small hakl. imdi biraz ardan alalm ve neler olduunu anlamaya alalm. Belki benim yetitirilmemle ilgili bir eydir ama bunu konuabilmeliyiz. Seansn geri kalannda gerekten de bunu konutuk ve ben Susan ile Rayin etkileiminde tekrarlanan bir yapy grmeye baladm. Susan ne zaman kayglansa ve ilikiyle ilgili endielerini dile getirse Ray nce savunmaya geiyor, sonra yola gelerek karsn yattryor, aray buluyordu. Zaman zaman gzme karsyla gerekten ilgilenen tipik bir aile erkei gibi, zaman zaman da fazlaca kibar ve her eye

cevab hazr biri gibi grnyordu. Bu aralar Susann anksiyetesini harekete geiren bir ey vard ama ben onun ne olduundan emin deildim. Rayin mesleiyle ilgili bir eyse sorun neden daha nce ortaya kmamt? Hem Ray yat birka yl nce almt, neden imdi sorun oluyordu? Her eyin dnp dolap bo yuva sendromuna balandna inanmak biraz zordu. O akam Gigi bize enfes bir makarna ziyafeti hazrlad. ocuklarla birlikte yemee yumulduk. Bunun zerine fazla kalorileri yakmak iin yrsem iyi olacak diye dndm. Kimse bana ve kpee katlmak istemeyince Jakei alp yola dtm. Gne batmak zereydi.

nsann nefesini kesen bir yama ve okyanus manzaras yakaladm srada komum Bobn Psikiyatrlar karanlk ktkten sonra dar brakmyorlar sanyordum dediini duydum. zel gece klarmzla ilgili yaz gelmedi mi sana? dedim. Hey, Wagnerler arad m seni? dedi Bob karya geip bana doru yaklarken. Belli ki Jakei bahesinde grmek istemiyordu. Ne kadar yakndan tanyorsun onlar? dedim. Dediim gibi ite, hanmn Bat yakasnda hi bo kalmayan bir ofisi var. Kocasyla da bir defa, bir yardm etkinliinde karlamtm. Biliyor

musun, bir ey sylememem gerek sana ama Ama, ne? dedim, meslektamn fikrini merak ederek. Adamda bir ey var sanki. Geri ok cana yakn, etkinlikte de herkesten ilgi grd ama Bilemiyorum ite Nedir? dedim. Gvenmiyorum o adama dedi Bob. yle mi? Neden? Kars ne zaman srtn dnse etraftaki kadnlarla flrt ediyordu... Her neyse, sorunlar neymi? dedi. Bilirsin ite, her zamanki orta ya evlilik sorunlar. Hastalarmn mahremiyetini korumak iin fazlaca bilgi vermekten sakndm.

Bob bana bir soru daha sormak zereydi ki cep telefonu ald ve amak zorunda kald. Bunun zerine ben de el sallayarak evimin yolunu tuttum. Bobdan Rayin karakteriyle ilgili pheleri duymak, bendeki pheleri besledi. Susan bir sonraki seansa tek bana geldi. Rayin sahilde acil bir ii kmt. Susan kanepede karma oturdu ve iki profesyonel, karlkl baktk. Rayin neden ehir dnda bu kadar ok iinin ktn merak ettin mi hi? Hayr. Neden edeyim? dedi Susan. Sadede geldim. Sence Rayin ilikisi olabilir mi? Hayr dedi. Bence sadece

evliliimize bir mola veriyor ki bu da benim hi houma gitmiyor. Hi kendisine dorudan sordun mu? dedim. Tabii ki hayr. Baka bir kadn olduunu dnmyorum. Bence sadece bana olan ilgisini yitirdi. Tuhaf bir pozisyonda kalmtm. Komumdan Rayin sadakatsizliiyle ilgili phelerimi destekleyen harici bir bilgi almtm. Tahminimce Ray bunun zerini rtme konusunda profesyoneldi. Susan seansn geri kalann Rayin binbir eit erdemini verek geirdi. Kendi depresyonu hakknda konumak istemedi ve kocasnn olmad zamanlarda hissettii yalnzl hafife

alarak konutu. SONRAK HAFTA AV R U PA D A K bir uluslararas Alzheimer toplants iin konuma hazrlayacam iin ok fazla hasta almamaya altm. Sunumumun zerinden getiim srada asistanm telefonumu aldrd ve Francesca Wagner diye birinin beni grmek iin beklediini ama randevusu olmadn syledi. u an ok megulm. Baka bir zamana randevu ayarlayabilir misin? Denedim ama sizi grmekte srar ediyor dedi Laura. San Diegodan buraya kadar gelmi, sadece birka

dakikanz alacakm. Saatime bakp Tamam, bana bir dakika ver, birazdan alrm onu dedim. PowerPoint dosyam kapadm, masam dzelttim ve Lauray arayp kadn ieri gndermesini syledim. Francesca 20li yalarn sonlarnda, Penlope Cruzun birazck kilolu halini andran bir kadnd. Enerjik bir biimde ieri girdi, masamn karsndaki koltua oturdu, kollarn kavuturdu ve ters ters bana bakt. Kzgn grnyordu ama nedenine dair en ufak bir fikrim yoktu. Temkinli bir sesle Sizin iin ne yapabilirim? dedim. Ne yapabilirsiniz syleyeyim Doktor. Faturalarnz kartrp size hi

gelmemi insanlara hesap dkm gndermeyi brakabilirsiniz. Durdu, nefes ald ve atp tutmaya devam etti. Belki de sigortayla ilgili iler eviriyorsunuz, karlnda bir ey gelir diye sahte faturalar dzenliyorsunuz. Neden bahsediyorsunuz siz? dedim. Anlayamyorum. nsanlarn hayat nasl mahvolabilir bu yzden biliyor musunuz? Kavgalara, evliliklerin bozulmasna sebep olabilir yaptnz ey Hem de ne uruna? Sigorta irketinden birka kuru alma uruna. yice endielenmeye balamtm. Kadnn dengesiz bir hali vard. Ne diye beni semiti? Tehlikeli miydi? Psikotik

olabilirdi, antasnda bak ya da silah saklyor olabilirdi. Serinkanllm korumaya ve neler olduunu anlamaya altm ama kadnn hararetli hali ve fkesi dnmemi engelliyordu. Kusura bakmayn Bayan Wagner, hl neden bahsettiinizi anlam deilim. Bundan bahsediyorum. antasndan bir kt karp yle sert bir ekilde masama arpt ki yerimden sradm. Susan ve Ray Wagnere gnderdiim faturayd bu. Hemen adresi kontrol ettim ve kaytlarmla uyutuunu grdm. Peki, bu kadn nasl almt faturay? Bir akraba myd acaba? Postanede mi bir karklk olmutu? Hem kadn neden bu kadar fkeliydi?

Bu fatura size nasl ulat bilemiyorum Bayan Wagner ama size kesilmemiti dedim. Tm bunlarn alt taraf bir yazma hatas olduunu dnerek rahatlamtm. Herhalde ki bana kesilmeyecek dedi Francesca. Peki, o zaman neden sizde? Kocamn paltosunu kuru temizlemeden aldmda cebinde buldum. Faturay yeniden katlayp antasna koydu. Belki baka bir Ray Wagnerin ceketidir dedim mantkl bir aklama bulmaya alarak. Kadn kzgnlkla bana bakt. Ben San Diegoda yayorum. Kuru temizlemecim

San Diegoda. Bu fatura Los Angelesta ift terapisine giden Ray ve Susan Wagnere dzenlenmi. Ne tr bir oyun eviriyorsunuz siz? Bakn Bayan Wagner oyun evirdiim falan yok. Ama gelin neler olduunu anlamaya alalm. Bir bardak su ister misiniz? Ban evet anlamnda sallad. Gidip ikimize birer bardak su getirdim. Sakinlemeye balamt. Tekrar yerime oturdum. Evet, imdi San Diegoluyum demitiniz deil mi? Evet. Kocam Ray ve bebeimizle La Jollada yayoruz. Kocanz Rayin cebinden bu fatura kt yle mi? dedim.

Evet, dedim ya. Ama u Susan Wagner kimdir, onu renmek istiyorum dedi, yeniden sinirlenmeye balayarak. Sakin konumaya alarak Francesca dedim, bana kocan anlatr msn? Kendisi baarl bir i adam ve harika bir babadr. Ondan sz ederken yz aydnland. Ne zamandr evlisiniz? dedim. ki yl oldu. ok romantikti. Yatnda evlendik. Kafama bir tula dm gibi oldum. Francesca Wagner adl bu kadnn neden bu kadar fkeli olduunu, Susan Wagnerin de son iki yldr neden

evliliinde bir terslik hissettiini anlamtm. Francescaya Susandan bahsedemezdim, gizlilie riayet etmem gerekiyordu. Francescann bu ii zmesinin tek yolu Ray ile konumasyd. Francesca ortada dolandrclk ya da yazma hatas falan yok ama benim sana fazla bir ey sylemem mmkn deil. Grdm kadaryla bu, seninle kocan arasnda bir mesele. Bence ona sorsan iyi olacak. Francesca yine kzgnlkla ayaa kalkt. Demek nme duvar ekip Rayle konumam sylyorsunuz yle mi? Ne yazk ki yapamyorum o dediinizi nk Ray yine yatyla ald,

cep telefonu da denizde ekmiyor. te bu hi akla yatan bir ey deildi. Cep telefonlarnn denizde altn biliyordum. Gigi ile Meksikaya yaptmz gemi yolculuunda ocuklar braktmz ailelerimizi en az defa aramtk. Kusura bakma Francesca, yapabileceim baka bir ey yok. Francesca antasn kapt ve rzgr gibi odadan kt. Tahminimce haftasonuna kadar Ray ile yzleemeyecekti. Ray ancak haftasonunda Susan szde i gezisi yznden brakp ona gelecekti. Ancak ertesi gn Wagner iftiyle bir seansm vard ve bu kaybedilen fatura konusunda

Rayle yzlemeyi iple ekiyordum. Tam bir oyuncuydu Ray. Susan ile Fracescay kandrmakla kalmam, beni de dalaveresine dhil etmiti. Acaba kar aktarmm beni ksmen onun sosyopatik manevralarna kar kr m etmiti? Ray beni kurnazca kafaya alm, tedavi amal tepkilerimi ynlendirmiti. Susana ilal tedavi uygulanmal Susann kendi terapisti olmal Susan kariyeri konusundaki elikilerini aratrmal Susan onu yapmal, Susan bunu yapmal Ama kendisi altn kalpli bir azizdi ve teknesinde yalnz kalmaya hakk vard. Rayin birka seanslna gzme perde ekmesi belki olabilecek bir eydi ama Susan gibi eitimli bir

psikolou da yllarca kda getirmiti. Bu ite yle ustayd ki onun yatna binmeyi bile hayal etmitim. Rayin bunca zaman insanlar neden kandrdn biliyordum. rnek bir sosyopatt o. Sosyopatlar, ya da psikiyatristlerin deyiiyle antisosyal kiilikler ahsi kazan uruna yaamboyu aldatmaca sergilerler. Pimanlk ve empatiden yoksundurlar ve bakalarn incitme ve kt davranmay rasyonelletirmede sihirbaz gibidirler. nsanlar genelde sosyopatlarn hrsz, cani veya katil gibi allm sulular olduunu dnr. Oysa zeki sosyopatlar bazen hi yakalanmazlar ve byk irketlerin, milyar dolarlk saadet

zincirlerinin bana geerler. Bir ite diki tutturamayan, uzun vadeli iliki srdremeyen ve sonunda ounlukla kendini hapiste bulanlar, genelde yeterince organize olmay bilmeyen sosyopatlardr. Ray gibi nispeten baarl bir sosyopat yakalandnda, onun tarafndan kandrlanlar ilk bata oke olur ve sarslrlar. Yllardr gvendikleri insann kendilerine ihanet ettiine inanamazlar. Her eyi daha iyi ve daha nce anlayamadklar iin utan duyarlar. Ray istediini elde edebilmek iin madurlarnn duygusal ihtiyalarn fark etme ve tatmin etmede ok becerikliydi. Eleri -en azndan benim

bildiim ikisi- onun ifte hayat srdne inanmak istememiti, bu yzden de ipularn grmezden gelerek, onun manta brndrmeye alt fikirleri hemen benimsemilerdi. oumuz sosyopatik eilimleri olan insanlarla yle ya da byle karlarz. nsanlara gvenmeden nce onlar tanmaya almamzn nedeni de budur. Empati kapasitesi olanlar bile zaman zaman antisosyal davranabilirler. Bu, kimi zaman gelir vergisi beyannamesinde kk bir hile, kimi zaman da alveri sepetinde unutulan derginin parasn geri dnp verme zahmetine girmeme eklinde ortaya kabilir.

Ancak erkeklerin yzde 6sn, kadnlarnsa yzde 1ini etkileyen ileri sosyopatinin nedeni bilinmiyor. Bu rahatszlk ocuklukta balar. Yangn karan ya da hayvanlara ikence eden ocuklar sosyopattr. Bu durum yetikinlikte de kronik yalanclk ve aldatma eklinde devam eder ve mrboyu srer. Antisosyal kiilik bozukluunun iddetine bal olarak semptomlarn bazlar ilalarla, psikoterapiyle veya her ikisiyle tedavi edilebilir. Ancak sosyopatinin derecesi ileriyse tedavisi yoktur. Eer Ray tahmin ettiim gibi gerek bir sosyopattysa iki elilii neden hayatnn bu kadar ge bir dneminde

balamt? Belki de Susan evliliin bandan beri aldatyor ama bir ekilde idare ediyordu. Belki bo yuva sendromu veya bir tr orta ya krizi davranlarn farkl bir aldatma boyutuna tamt. Rayden bu sorularn yantn hi alamayabilirdim, ne de olsa gereklerden kanmakta stne yoktu. WAGNERLERN RANDEVUSU YAKLAIRKEN Rayle yapacam hesaplamay dnerek kendimi srekli saatime bakarken buldum. Randevu saatini be dakika getiinde hi gelmeyeceklerinden endielenmeye balamtm ki asistanm arayp hastalarn geldiini haber verdi. Kapy

atmda karmda sadece Susann durduunu grdm. Ray ge mi gelecek? dedim. Gelmeyecek. yle mi? Hayalkrklna uramtm. nce oturaym, sonra olanlar anlatrm. Susan kanepeye geti. Ben de koltuuma oturdum ve Susann hal ve tavrnda bir deiiklik olduunu fark ettim. Ciddi ama kendine gvenen bir hali vard. stmden koca bir yk kalkm gibiyim dedi. Depresyondaydysam da artk deilim. Neler hissediyorsun? dedim. fke dedi. O adi herifin baka bir

ailesi varm. nanabiliyor musunuz? Ben miymiim terapiye ihtiyac olan? Asl onun hapse atlmaya ihtiyac var. Ne oldu? dedim. Buruk bir ifadeyle glmsedi. ki numaral Bayan Ray Wagner tarafndan ziyaret edildim. Bu arada kadnn bir yanda ok sevimli de bir olu var. Anlald ki kendisi Cumadan Pazartesiye Rayin cazibesinden faydalanrm. Ha, yatlara da baylyormu. 30 ylm bir yalanc ve hilekrla, lanet olas bir sosyopatla geirmiim. Kim bilir ilikimiz boyunca ka kadna kur yapt, ka kadnla evlendi. Susan, teki Bayan Wagnerin dn

beni de ziyaret ettiini sylemek istiyorum sana. Rayin ceketinin cebinde benim fatura dkmlerinden birini yakalam dedim. Evet, biliyorum dedi Susan, ac ac. Her eyi anlatt bana. ldrtc bir ey ama bir o kadar da artc. yle utanyorum ki anlatamam. Bunca zamandr nasl anlamadm? Evlendiimi, birlikte ocuk yetitirdiimi sandm adam gerekte hi var olmam meer. Hah, asl una baylacaksnz; iimle ok megul olduum ve ona yeterince ilgi gstermediim iin her ey benim hatamm! Peki, imdi ne olacak? Evden attm onu. O fiyakac

yalancyla hayatm yeterince heba ettim. Bir daha asla suratn grmek istemiyorum. Sadece ocuklar iin zlyorum. Rayle yzleme frsatn bulamam olsam da Susann onunla baediini dinlemekten tatmin duydum. Tatminimin ksmen kendi kar aktarmmdan kaynaklandn biliyordum. Rayin aldatmacasnn boyutlarn kavrama konusundaki baarszlmn, mutlu bir aile erkei olarak onunla gereinden fazla zdelememle bir ilgisi olabilirdi. Ayrca, iten ie, profesyonel bir terapistin -Susan veya ben- oyuna getirilebileceini de kabullenmek istememitim. Fakat bu konuda

perspektif sahibi olmaya balamtm. Aslnda ksa sreliine de olsa Rayin evirdii dmene kaplmam, Susann yaadklarn anlamam salamt ve bu sayede onun da kendisi hakknda aydnlanmasna yardmc olmutum. Susan benimle alt ay daha psikoterapiye devam etti. San Diegodaki Francesca Wagner ile balantsn kesmedi. Dorusu armadm nk ayn insan tarafndan madur edilenlerin arasnda ba olumas ska grlen bir durumdur. Susan ile Francescann Rayi evden atmasndan ksa sre sonra Ray ikisinin de hayatndan kt. Susan ile ben, onun baka bir eyalette veya dnyann baka

bir yerinde kim bilir ka ele, yeni bir hayata baladn dndk. Kendisi de bir terapist olarak Susan, Ray gibi bir sosyopatn asla deimeyeceini biliyordu. Ancak yine de tandn sand ve yllarca sevdii Rayin ardndan hznn yaamaya ihtiyac vard. Kendisine imdi ok bariz grnen sadakatsizlie dair ipularn grmezden gelmenin utancyla baetmesi biraz zamann ald. lgintir ki Rayin Susann yetitirilii ve kariyerine ilikin hisleri hakknda sylediklerinde bir gereklik pay vard. Ben de Susann bu sorunlar daha iyi anlamasna yardmc oldum. Susann terapiyi brakmasndan bir yl

sonraya kadar Rayi hi dnmemitim. Bir gn Gigi ile evde televizyon seyrediyorduk. Gigiin kumanday ele geirdii, kanaldan kanala dolat ender akamlardan biriydi. Tam kumanday kapacam srada klasik film kanalnda durdu. Ekrandaki Charles Boyer ve Ingrid Bergmand. Ah, bu ok gzel dedi Gigi, baylyorum bu filme. Ad neydi? Gaslight / Iklar Snerken. Bu adam yle yalanc ki, karsn asl delinin o olduuna inandryor. Ray neler yapyor acaba diye dndm. Muhtemelen kaamaklarna alet ettii yatyla okyanuslarda

dolanyor, baka Bayan Wagnerleri madur ediyordu. Belki liman yetkilileri onu sonunda yakalamlard, belki de korsanlarn eline dmt. Anlamad uydu ki karadayken bile denizlerde kaybolmu gibiydi.

ON NC BLM
Bitimsiz alveri 2004 K

ARALIKIN LK GNLERYD VE HERKES tatil hazrl iindeydi. Bense Ulusal Salk Enstitlerinden harika bir haber almtm; bavurduum byk bir alma fonunun demesi kabul edilmiti. Dier bir deyile, aratrma ekibim ve ben, bundan sonra

en az be yl fon konusunu dert etmek zorunda kalmayacaktk. Aratrma dnyasnda bu anlar, kutlama gerektiren sayl anlardan biridir. Geri fon iin bavurduunuzda alamamaktan endie edersiniz, aldnzda ise almay tamamlayamamaktan ya da daha kts, elde edeceiniz sonularn umduunuz gibi olmamasndan korkarsnz. Ama bu akam kutlama akamyd ve ben ailemi La Cienagann gzde Japon restoranlarndan birine gtryordum. Sushiye hepimiz baylyorduk, ayrca ocuklar da bu sayede lks bir yeri deneme frsatn yakalayacakt. 12 yandaki kzm Rachel gitmeyi reddettii iin ge kalmtk. Rachel

stne giyecek haval bir ey bulamyordu. Gigi onu memnun etmek iin kendi gardrobundan birka giysi verdi ve artk ortaokula getii iin haftaya onu alverie gtreceine sz verdi. Kadnlarn, hatta ergenlik ncesi kzlarn, kyafete verdii nem, beni daima hayrete drmtr. Ertesi gn Brenda Livingston isimli bir kadn arad. 10 yl kadar nce 30lu yalarndayken sevimsiz bir boanma dneminde bana tedaviye gelmiti. imdi ise telefonda alayarak, byk bir kriz yaadn, aklna arayacak baka birinin gelmediini sylyordu. Onu yattrdm ve ertesi gn, leden sonraya randevu verdim.

O gece evde, akam yemeinde Rachel Cumartesi gn Carolinen doum gn partisine gidiyorum, ona hediye almam gerek dedi. 12 yana girecek deil mi? dedi Gigi. H h diye cevap verdi Rachel. Tamam, ben gzel bir ey alrm ona dedi Gigi. Yemeimizi bitirdik, ocuklar sofray topladlar ve odalarna ekilmek iin izin istediler. Gigiyle ben salonda kaldk. Neyin var senin bu gece? Akln baka yerde gibi dedi Gigi. Eskiden tandm bir kadn dnyorum dedim.

Bir kadn dnyorsun ha? Ne gzel, ailene dknln gzlerimi yaartt dorusu. Eskiden tedavi ettiim bir kadn. Bugn yaad bir kriz yznden arad da dedim. Bu defalk affediyorum ama bir dahaki sefere ceza olarak ayak masaj yaparsn ona gre. Bulaklar ykarken eski hastam dndm. Brenda st dzey yneticilik yapan ama ailesinde ve evliliinde zorluklar yaayan kariyer odakl kadnlarla pek ok ortak zellie sahipti. Onu tedavi ettiim sre iinde byk bir reklam irketinin genel mdr yardmcs olarak haftada altm saat alyordu.

Alannda en st dzeylere erimiti ama hayatndan tatmin olmuyor, nedenini de bilemiyordu. Brendann duygularyla baetme yntemi ar yemekti. Evliliinin dalp gittii gnlerde Brendann baz yiyecekleri gn iinde renklerine gre yeme saplants gelitirdiini hatrlyordum. Kahvalt kahverengiydi: Kahve, buday ekmei, arada bir de bir kse tahll gevrek. le yemei beyazd: Tavuk gs veya balk orbas ve pilav. Gece ge vakitte daha koyu tonlarla midesini doldurmay seviyordu: ikolata, kakaolu kek ve scak ikolatal kek. ok zayftan ar kiloluya kadar deien bir aralkta gidip geliyordu. Terapi srecinde bir ara

neredeyse 20 kilo almt. Bir meslekta onu hamile olduu iin tebrik ettiinde ne kadar utandn hatrlyordum. Brendann ba sorunu annesiydi. Ne yaparsa yapsn annesinin gzne giremiyordu ama o her ann annesinden onay almaya alarak geiriyordu. Giydii kyafetler, girdii ve takip ettii iler, hatta setii erkekler Bunlarn hibiri anneyi hibir zaman memnun etmiyordu. Yine de i annesinin kusurlarn grmeye geldiinde Brendann gz kr oluyordu. Ardndan tam terapide ilerleme kaydettiimizi dndm bir srada iyiletiini syleyerek tedaviyi brakmt. Hastalarn bilind atmalarnn

farkna ilk vardklarnda terapiyi brakmalar grlmemi ey deildir. Semptomlarn ardna gizlenen ac verici hisler ve anlarla yzlemek kolay deildir. Bu rahatszlk verici duygulardan kanabilmek iin hastann zihni kimi zaman onu iyiletii ve artk terapiste ihtiya duymad ynnde kandrr. Hasta bylece asl sorunu deen terapisti aradan kararak, kendisini gerekte rahatsz eden eyi bastrmaya ya da unutmaya devam eder. Brenda iyiletiini sylediinde aslnda henz baetmeye hazr olmad duygulardan katndan neredeyse emindim. O gnlerde psikoterapist olarak deneyimim daha azd ve onun ani

ka biraz moralimi bozmutu. Vakti gelmeden nce gidenlerin genelde tedaviyi srdrecek duygusal gten yoksun, kronik hastalar olduunu biliyordum. Yine de ani gidiini dndmde sorunlarn aratrrken Brendann fazla zerine gitmi olabileceimi fark ettim. Bu olas yanl adm aklmn bir kesine yazdm ve bu defa, frsatm olursa, daha yava ilerlemeye ant itim. BRENDA CUMA GN siyah dpiyesiyle k ve zarif bir grnm iinde ofisime geldi. Son moda Jennifer Aniston sa kesimiyle artk sarnd. Kocaman k antasn kanepenin yanna

koyduktan sonra oturdu. Sigarasn yakmaya hazrland srada sigara iilmez kuraln hatrlad. Glmsedi. Merhaba Dr Small. Sizi grdme sevindim. Sanza den aklar yakm. Haval olmusunuz. yle bir glmsemeden edemedim. Ben de seni grdme sevindim Brenda dedim. Neler oluyor, anlatsana. Bir kriz yaadndan bahsettin? Evet. yldr Richardla evliyim ama o artk imknsz biri oldu. Bir kez daha boanmak istemiyorum ama Richard beni terk etmekle tehdit ediyor. Neden? Bir sorunum olduunu dnyor da

ondan. Daha dorusu bir sr sorunum olduunu dnyor. im, annem, alveriim ok fazla para harcadmdan ikyet ediyor. O kim ki bana yle diyor? O aptal evlilik szlemesini imzaladm ite, kendi param var benim. Sana evlilik szlemesi mi imzalatt? dedim. Tabii ki. Bu gnlerde herkes yapyor bunu. Ama Richard buna ramen bir dolar harcasam kendini kaybediyor. Gya benim iin endieleniyormu, hlbuki ben ok tutumluyum. Sadece indirimlerden alveri yapyorum. Dn Saksda her eyde yzde 40 indirim vard, Saks First kartn kullanrsan,

onun da zerinden yzde 15 Ki ben de kullandm tabii. Aptal mym, tabii ki kullanrm. Neredeyse be dolara muhteem, siyah bir Dolce elbise aldm Tamam, be deil, 900 dolara, ama bedava gibi bir fiyat, o elbise iin. Ha bir de ne var, biliyor musunuz? Ki yemin ederim hayatmda byle bir ey yapmamtm, yok denecek fiyata mor bir Versace aldm. nann bana gardrobum siyah ve gri dpiyeslerle dolu, birka tane de krk beyaz kokteyl elbisesi. imdiye kadar hi mor bir ey almamtm! Richard mutlu olmal benim adma. i geniletiyorum ne de olsa! Alveri zaferlerini dinlerken Brenday bin dolarlk mor bir

elbiseyi, muhtemelen hi giymedii, birbirinin ayn 40 siyah elbisenin arasna sktrmaya alrken hayal ettim. Acaba 10 yl nceki yeme sorununun yerini yeni bir saplant, yani alveri mi almt? Daha da nemlisi, imdiki krize altta yatan hangi duygular ya da atmalar yol amt? Brenda bir eyler sylememi bekliyordu. Gardrobunu geniletmen ok gzel Brenda. Sence o mor elbiseyi hi giyecek misin? Bilmem ki dedi aldrsz bir tavrla yazn giyerim belki. Ama gerekten ok gzel ve gardrobuma renk katyor! Glmsedim. Hl o reklam ajansnda m alyorsun?

Artk kdemli genel mdr yardmcs olarak yeni mterilere bakyorum. Yeni pozisyonumda saatlerimi de kendim belirliyorum. Bylece alveri yapacak, beenmediklerimi iade edecek, sonra biraz daha alveri yapacak bolca vaktim oluyor. Kahkaha att. Alveri sohbeti beni hem gldrm hem de endielendirmiti ama konuyu bu megaleyi tetikleyebilecek nedenlere doru kaydrmak istiyordum. Belki sohbeti ilikisine geri dndrmek krizin altnda yatan atmalar ortaya karmamz salard. Richardn seninle ve annenle meselesi nedir? dedim. Brendann azndan Richardn ilikiye bakn

dinlemek, gerekte olup bitenleri anlamam salayabilirdi. nsan davranna ilikin genel ilkelerden birine gre olumsuz bir eyi kendimizden ok, bakalarnda grmemiz kolaydr. Bu zihinsel sre kimi zaman terapistlere tedavi srecinde yol gsterir. ou zaman bakalarnda bizi en ok rahatsz eden zellikler, kendi sahip olduumuz zelliklerdir. Bu zellikleri bakasnda grmek bizi kzdrabilir ama onlar kendimizde grmeyi asla kabul edemeyiz. Richardn Brendaya ilikin ikyetleri onun kendine ait sorunlarn da yanstyor olabilirdi ama Brendann Richardla ilgili yaknmalar bizi Brendann u

anki sorunlarnn ardnda yatan atmalara da gtrebilirdi. 50li yalarda, yetikin bir adamn 80 yandaki annemi kskandna inanabiliyor musunuz? Olacak ey deil! Ne zaman annemle telefonda konusam deliriyor. Ne sklkta konuuyorsun? dedim. Gnde bir ya da iki defa aryor. Ne olmu ki? Yalnzlk ekiyor muhtemelen, ben de neelendiriyorum onu. Richard anneme ondan daha fazla ilgi gsterdiimi sylyor. Gerekten yle olabilir mi acaba diye dndm. Devam etti. Tam bebek yani. stelik iimi de kskanyor! Srekli ofisimi

arayp zledim seni falan gibi aptalca eyler sylyor ama ben biliyorum ki aslnda bir ekilde kendini iime dhil etmeye alyor. Neden byle bir ey yapsn? dedim. Hayatmda onu iermeyen bir eyimin olmas fikrine dayanamyor da, ondan. Gnboyu annemden ve kocamdan telefonlar alyorum. yapacak vaktim kalmyor neredeyse! Brenda konumasn srdrrken aklma belli ki hi iyileme salamam olan, eski tedavi srecinde fark ettiim temel bir sorun geldi. Hayatnda onunla ilgileniyor grnen ka kii olursa olsun -kocas, annesi, i arkadalar, dostlarBrenda kendini her zaman yalnz

hissediyordu. Sorun ksmen evresini, tpk narsistik ve ilgiye muhta annesi gibi, ona kendini bamsz hissettirecek duygusal alan tanmayan insanlarla kuatmasndan kaynaklanyordu. Tahminime gre Brenda kendini sevilmeye layk hissetmedii iin, etrafn sevgi gsteremeyecek kadar bencil insanlarla evrelemiti. Brenda tm sorunlarnn temelinde babasn erken yata kaybetmesinin yattna inanyordu. Beynindeki habis tmr yznden babas Brenda 12 yandayken lmt. Annesi ise bunu izleyen 40 yl boyunca yastan kmamt. Babasnn lm Brenday etkilemiti hi phesiz ama ben,

annenin Brendayla empati kurma kabiliyetinden yoksun oluunun, Brendann psikolojik tecridinde ve zsayg eksikliinde daha gl bir etkisi olduunu dnyordum. Annedeki narsisizmi ve esirgeyici kiilii tanmlayan olaylar da son derece arpcyd. Brendann anlatt, 17 yanda yaanm bir olay hatrlyordum. Brenda erkek arkadayla bulumadan eve yarm saat ge gelince annesi yle sinirlenmiti ki bir hafta onunla konumamt. nceki terapimizde Brenda annesinin sorunlarna olan katksn kavramaya hazr deildi. Btn meselesi babasnn lm, annesinin yaad yrek yakan

ac ve adi kocasnn bunlar hi anlamayyd. Annen Richard hakknda ne hissediyor? dedim. Saygn bir avukat olmasndan ok memnun. Aslnda Richard annemin imdiye kadar hayatma giren erkekler iinde onaylad tek kii. Haberlere falan ksa epey heyecanlanyor. Btn arkadalarna gururla anlatyor. Kavga ettiimizi falan sylersem ilk cevab Yine ne yaptn? oluyor. Sinir oluyorum bu lafa. Sanki Richard muhteem biri de, ben ona sahip olduum iin anslym. Richard ile evliliimin hayatmdaki en byk baar olduunu dnyor. imi ciddiye bile

almyor. Alayacakm gibi grnyordu, mendil kutusunu uzattm. Annesinin kendi zerindeki gcn aa vurduu iin utanarak ald mendili. Brendann kriz diye alglad eyi yava yava zmeye balamtm. imdi nihayet Richard zerinden annesinin onayn alyordu ama evlilii kmaza girdii iin, o onay kaybetmekten korkuyordu. Bu kriz onun, ister kocas olsun ister annesi ya da terapisti, insanlarla yaknlamakta neden sorun yaadn anlamas iin frsat olabilirdi. u an yardm alma cesaretini bulacak bir ac iindeydi ve onu korkutup karmadan o yardm sunmak

benim iim, daha dorusu zorlu grevimdi. Seansn geri kalan ksmnda Brenda beni yeme sorunlarn geride braktna ikna etmeye alt. Dediine gre son be yldr imdiki kilosundayd. Birlikte bir terapi plan konutuk ve haftada iki defa grme ayarladk. Cumartesi sabah kahvaltdan sonra olum Harryi arkadann evine gitmesi iin hazrlyordum. Gigi Rachela Carolinein doum gn iin Gapten ald antay gsterdi. Rachel antay beendi. Birlikte hediyeyi paketleyip bir de kart hazrladlar. Bense Harryi brakmak ve evle ilgili birka ii halletmek zere ktm. Ampul, kpek

mamas ve it budayc gibi eyler satn aldm. Sonra da e-postalarma bakmak iin ofisime uradm. Bir baktm ki koca bir gn gz ap kapayncaya kadar gemi. Eve dndmde kendimi bir krizin ortasnda buldum. Rachel odasnda alyordu, Gigi ise mutfak dolaplarnn kapaklarn arpp duruyordu. Hayatm ne oldu? dedim, Gigiye. Ne olsun ite Rachel partiye gitti. Her ey iyiydi hotu. Sonra Caroline hediyesini at, Gap antasna bayld. Ama bir sonraki hediye Coach antas kt. O anta bykler iin ve pahal bir ey deil mi? dedim.

Evet, 12 yandaki ocua alnacak bir hediye deil dedi. Ama anlalan Bat Yakasnda ocuklar birbirlerine byle hediyeler veriyorlar. Tabii Rachel verdii hediyeden utand, imdi de bana kzyor. Coach marka antann uygunsuz bir hediye olduunu anlatmaya altm ama dinlemiyor. Eyalarn deeri ve fiyat arasndaki ayrm hakknda en ufak bir fikri yok. Tek istedii akranlaryla uyum salamak. Kt bir ey mi ki bu? Hepimiz istemez miyiz? dedim. steriz tabii de Rachel martlm zengin ocuklarnn gittii pahal bir zel okula gidiyor. Bizim yle bir paramz olmadn ve parann de her

ey demek olmadn anlamas gerek. Gigi kendine bir bardak arap koyarak masaya oturdu. Belki de onu o okula gndermekle biz hata ettik. yle eyler her okulda olur dedim. ocuklarmza bu dersi bir ara vermemiz gerekiyordu zaten. Neden imdi vermeyelim? Doru. Ama ben ne olursa olsun 12 yandaki ocua Coach anta vermeyeceim, oras kesin. Alveriin, zellikle de kz ocuklar asndan hayatn ne kadar erken dneminde bir meseleye dntn grmek beni armt. ocuklar rn daha iyi olmasa bile marka ayrt etmenin ve yksek fiyatn, daha yksek staty

temsil ettiini reniyorlard. Tabii ayn ey erkekler iin de geerliydi. Bana Armani takm elbise giyip Ferrari srmek istemeyen tek bir erkek gsterin. Gzel modellerin gptayla baklan eyalar kulland ya da giydii reklamlara srekli maruz kalyoruz. ocuklarn bile o eyalar istemesine amamal. BRENDA ERTES HAFTA OFSME geldiinde stnde yine pahal bir markann giysileri, ayanda timsah derisinden ayakkablar vard. Tek bir dakika harcamadan kocasn ikyete balad. Bakn, ben Richardn gerek yzn grebiliyorum. Temelde duygusal

olgunlua eriememi, ar kontrolc biri o. Evlendiinizde bu konuda herhangi bir fikrin var myd? dedim. Tabii ki hayr. ktm ona. Bana prensesmiim gibi davranyordu. Hi eletirmiyordu. imdi eletirilerinin ard arkas kesilmiyor. Zor oluyordur senin iin dedim. Evet, ama ben onunla nasl baa kacam biliyorum. Peki ya annen? O da seni yakndan kontrol etmek istiyor mu? dedim. Tabii ki hayr. O 80 yanda, yalnz bir kadn. Su mu ki bu? Brenda hl annesinin hatalarn gremiyordu. Onu nedense el stnde

tutma ihtiyac duyuyordu. Brenda annende hi hata grmemen benim dikkatimi ekiyor, onu korumak zorunda hissediyorsun sanki kendini. Ne demeye alyorsunuz Dr Small? Biliyorsun, annen ilk kocan eletiriyordu, sonunda da kocanla ayrldnz dedim. Adam pisliin teki olduu iin ayrldk. Annemle bir ilgisi yoktu. Earbyla oynamaya balad. Bu arada, kamir alm nasl buldunuz? Evden erken kmm, bari alveri merkezine urayaym dedim. Harika deil mi? Ne zaman bir eyler kefetmenin eiine gelsek Brenda konuyu

deitiriyordu. Genelde de son alveri macerasna gei yapyordu. Alveri onu rahatsz eden gerek nedenlerin zerini rten sis perdesi gibiydi. Terapinin ilk haftalarnda yorumlarmda ileri gitmedim. Brendann bilinaltnn fazlaca derinlerini irdelemek, kaldramayaca kadar byk bir kayg yaratabilirdi. Onun yerine yava yava teraptik ittifak kurmak iin yaad zorluklar ve engellenmeleri anladm belli ettim. Brenda insanlar nasl kendinden uzak tuttuunun farknda deildi ama terapi srecinde insanlarla arasndaki mesafeyi korumak iin kulland yntemler ortaya kmaya balad. Yaknlktan kamad

zamanlarda, bakalarn kendinden uzak duracaklar ekilde idare ediyordu. Birka hafta sonra Brenda Sal randevusuna 10 dakika gecikerek, telala ieri girdi. Elindeki kocaman alveri torbalar yznden nefes nefese kalmt. Kendini kanepeye att, ge kald iin zr diledi. Aslnda erken gelmitim dedi birka dakika Neiman Marcusa gireyim dedim. Syler misin Brenda, ne hissettin oraya gittiinde? Alverie kmak nasl bir duygu uyandryor sende? Soru sorar gibi yzme bakt. Nasl olsun yi hissediyorum kendimi. Gl hissediyorum Enerji doluyorum.

K o nt r o l bende oluyor, etrafmdaki herkes nefesini tutarak kararm bekliyor. Ayrca her an gzmn iine bakan koca bir reklam ajansnn sorumluluundan da kurtuluyorum. Bazen srf o sat elemanlar zerinde kontrol sahibi olmann yaratt badndrc duyguyu yaamak iin sevmediim eyleri aldm bile oluyor. Eer gerekten sevmisem, o zaman daha da iyi oluyor. Ona dokunduumda, baktmda, zerine giydiimde heyecandan rperiyorum. Avlanan ve avlayan heyecan var bunda. Seks gibi, ama daha iyi; en azndan baz zamanlarda. Konuurken transa gemi gibiydi. Yznde uzaklara dalp gitmi

gibi bir ifade vard. lk ikisini tarif eden bir alkolii anmsatt bana. Bu duygu kalc oluyor mu? dedim. ey, hayr, pek olmuyor. Eve gelip aldklarm dolaba yerletirene kadar devam ediyor. Richard iin yeni ve seksi bir ey giydiimde o hep fiyatn renmek istiyor. Sonunda aldklarmn ounu geri gtryorum. Geri verince rahatlyorum ama ok da utanyorum. yle mi? dedim. Eh, tabii. O heyecan verici avlar ksa srede ltsn kaybediyor dedi. Tm bu alveri ve iade iinin bo vaktin byk blmn doldurduunu ve Brenda iin derinlerde yatan psikolojik sorunlardan kanmann etkili bir yolu

haline geldiini anlamtm. Anlalan Brenda yeme bamllnn yerine alveri bamlln koymutu. Bunun teknik terimi onyomaniydi. Yunancada onios sat iin mania ise delilik anlamna gelir. Brendann drtsel ve saplantl davran zellikleri yeni bir amaca doru kaymt; alveri yapma ve iade etme. Brenda henz bamllk eilimlerinin yeni bir amaca saplandnn farknda deildi. Terapide bir sonraki adm onun bu tekrarlanan yapy fark etmesine ve anlamasna yardmc olmakt. Tedaviyi yine yarda brakp kamasn istemiyordum ama onu biraz daha zorlamam gerekiyordu.

Peki, Brenda, burada srekli tekrarlanan bir yap gryor musun? dedim. Nasl yani? yle ki, artk ar yemek yemiyorsun ama grne baklrsa yeni bir megalen var; ar alveri dedim. Yerinde kprdand. Neden bahsediyorsunuz siz? Bir bamlln yerine baka bir bamll koydun dedim dikkatle. Brenda kzgnlkla bana bakt. u televizyona kan akl doktorlar gibi konutunuz biliyor musunuz? Teoriniz biraz basmakalp olmad m Dr Small? Psikolojik zrvalamalar duyduum anda iimden yine terapiyi brakp gitmek

geliyor. Bence hi iyi bir fikir olmaz Brenda. Alverikolik ya da ad neyse ondan deilim ben. Sadece rahatlatyor alveri beni. Eilip antasna uzandn grnce Tamam, buraya kadarm, gidiyor diye dndm ama sadece sigarasn kard. Sigara iilmez kuralnn can cehenneme. Sigarasnn kalmadn fark edince paketi fkeyle buruturup yeniden antasna tkt. Bir sre sakz arandktan sonra iki tane bulup azna att. kp gitmediine sevinmitim, savunmaya geiine ise hi armamtm. Brenda ilk seferinde terapiyi iyiletii iin deil, kendi

deyiiyle benim psikolojik zrvalamalarm yznden braktn itiraf etmiti. Belki bu noktada biraz ilerleme kaydetme ansn yakalayabilirdik. Kendimize drst bir gzle bakabilmek hibirimiz iin kolay deil Brenda. Bana kalrsa bir kontrol savamn olduunu kabul etmekte zorlanyorsun sen. Bu savam hayatnn pekok alannda karna kyor; yemek, giyim, i, ilikiler. Brenda elenmi gibi grnyordu. Beni nelerin harekete geirdiini gerekten bildiinizi sanyorsunuz deil mi? Sylediimi bir dnsen zarar

olmaz. Seni alverie iten eyin kontrol duygusu olduunu anlatmtn ama o duygu kalc deildir. ster alverikoliklik ister bamllk ister zorlanm, adna ne dersek diyelim nemli deil. nemli olan senin bir problemin olduunu kabul etmen. Brenda ban iki yana sallayarak pencereye gitti. Konumaya devam ettim. Sence bu durum daha iyiye mi gidiyor Ktye mi? Brenda sakzn bir peetenin iine koyarak oday arnlamaya balad. Bilemiyorum Annemle Richard hi onaylamyor, oras kesin. Tecrbelerime gre insanlar bamllklarn bir kriz kana ve

mecbur kalana kadar hi ele almyor. Sen de Richard kendinden uzaklatrana, borca batana ve muhtemelen kariyerini riske atana kadar beklemek mi istiyorsun? Dolamay brakp Tabii ki hayr dedi. Sadece kaygl bir insanm ben, alveri yapnca da rahatlyorum. Ama itiraf edeyim ki eve geldiimde kendimi kt hissediyorum, hatta pimanlk duyuyorum ve tm aldklarmn yok olup gitmesini istiyorum. Richard alveri konusunda beni yle bouyor ki madem her halkrda yakama yapacak, bari alveriimi yapaym diyorum. te bu aptal alveri olay ve Richardn tepkisi hakknda bunlar hissediyorum.

yle bir noktaya geldi ki artk paketleri eve gizlice sokuyorum. Richard almadm her an alveri yaptm dnyor. Biliyor musunuz, hakl belki de Yenilgiye uram gibi bir tavrla kanepeye kt. Kt durumdaym sanrm Dr Small. Yardma ihtiyacm var benim. Rahatlamtm. Brenda nihayet bamlln kabul etmi, yardm istemiti. te imdi almaya balayabilirdik. Sonraki iki hafta iinde Brenda 12 admlk simsiz Borlular programna balad. Sylediine gre toplantlar ilk bata ona ar duygusal grnmt ama bir sre sonra dier alveri bamllaryla konumak ona

birileri tarafndan anlaldn hissettirmiti. Gruptakiler alveriin yaatt heyecan, iade etmenin yaatt utanc ve rahatlamay ok iyi anlyorlard. lerinden Brenda gibi bazlar alkol, yeme gibi baka bamllklar da yaam, oradan alverie gei yapmt. Grup toplantlarna ve benimle birlikte terapiye ek olarak Brendaya dk dozda antidepresan Wellbutrin verdim. Bu onun moralini ykselterek baz saplantl davranlarn yattrd. Beyindeki alkol veya uyuturucu bamlln glendiren sinir yollar ayn zamanda yemek, seks, alveri ve kumar da dhil, hemen her tr zevk

kaynan odak alan saplantl davranlar denetler. Bir eyler alveri yapma drtsn harekete geirdiinde Brendann beyni ve dier organlar gz alc anta, ayakkab ve elbise grntlerine otomatik olarak tepki veriyordu; kalp atlar yavalyor, beyin damarlar geniliyordu. Onun zihnini arzu nesnesine odaklayan fizyolojik bir tepkiydi bu. Brendann alverileri tam gelimi bamlln tm tuzaklarn ieriyordu. Bir alveri macerasn tarif etmek bile onda zevk dalgas uyandryordu. Bu forik (mest edici) duygular beyindeki kimyasal deiimlerle yakndan balantldr. Sz konusu deiimler

bamllkla ilgili tm davranlar denetler. Sinir iletici dopamin de iin bir parasdr. Dopamin hem dl hem de cezay dzenleyen beyinsel bir mesaj taycdr. Baml kii zorlanml olarak haz duygusunu arar, arzular ve yeniden yaratr. Dopamin, mesajlar beynin zevk merkezlerine tayarak, bamllarn haz veren eylemleri durmadan tekrarlamalarna neden olur; kii artk ilk bataki zevki yaamyor ve eylemin yaratt olumsuz sonularn farkna varyor olsa bile stelik bir bamllk hakimiyeti ele geirirken, beynin karar alma ve muhakemeden sorumlu n lobu giderek hakimiyeti kaybeder. Benim terapideki amacm

Brendaya dopamin zevklerini denetim altnda tutmasn salayacak igr ve mant kazandrmakt. Terapinin ilerleyen aamalarnda Brendann hayatnda stres yaratan ve alveri drtsn harekete geiren etkenleri daha iyi irdeledik. Brenda ayrca annesinden ve Richarddan onay almay ne kadar arzuladn grmeye balad. Bu arada 12 admlk programa aksatmadan devam etti, semptomlar iyileti, hatta sigaray bile brakt. Bu konuda tahminimce Wellbutrinin de yarar oldu. Ancak Brendann alveri saplantsnn neden bu kadar iddetli olduunu hl tam olarak anlayabilmi

deildim. Alverii pek ok kadn sever. Giginin sevdiini gayet iyi biliyordum, hatta ergenlie henz girmemi olan kzm bile iyice holanmaya balyordu. Ama onlar imknlarn tesinde alveri yapmyor, bir eyi sadece ihtiya duyduklarnda satn alyorlard. Brendann tarif ettii duygusal haz ve kleri onlar da bir noktaya kadar hissediyorlard muhtemelen ama baml deillerdi Bildiim kadaryla. SEKZ HAFTA KADAR SONRA Charlie Simon ile kahve imek zere her aramba olduu gibi yryerek Westwooda gittim. Charlie ile UCLAdaki geriatrik psikiyatri

eitimimiz boyunca arkadalmz srdrmtk ama o sonradan serbest hekimlikte karar klmt. Yllar iinde dzenli olarak bir araya geldik ve vaktimizin bol, sorumluluumuzun az olduu o eski, kaygsz gnleri andk. Bir yandan da birbirimizin hayatnda (serbest hekimlie kar niversite hayat) neler olup bittiini takip ettik. Charlie Starbucksta LA Times n spor sayfasn okuyarak, beni bekliyordu. Gzelce krplm, kr top sakal, gr ve ak salaryla uyumlu grnyordu. Yllar gese de yalanmyormu gibiydi ama bunun nedeni biraz da salarnn daha 30lu yalarnda aarm olmasyd. Kahvesinden bir yudum ald. Ne

kadar iler acs bir durum Sabah keyfime bakar msn; Lipitor hapm yutmak iin itiim yasz, tatlandrcl bir latte! u Apple Pane gidip koca izburgerleri yalayp yuttuumuz, stne de dondurmal cevizli turtalar devirdiimiz gnleri yle zlyorum ki Kolann da hakikisinden ierdik o zamanlar. Charlie ben daha seni tandmda diyet kola iiyordun. Azda brakt o kimyasal tad seviyorum demitin dedim. Sonra da antam Charlienin yanndaki sandalyeye koyarak espresso almaya gittim. Dostumla eski gzel gnlerden, aileden, iten ve tatil planlarmzdan bahsettik. Bir ara

gazetedeki bir ilan gstererek Karm u Robinson indirimini hayatta karmaz dedi. Muhtemelen de orada yeni hastamla karlar. yle mi? dedim. Birka haftadr bir alveri bamlsn tedavi ediyorum dedi. Aklma Brendann bamllk konusunda yardm almadan nceki hali geldi. Charlie devam etti. Bu kadn deli gibi alveri ediyor, aldklarn geri veriyor, yine de iini gcn aksatmadan srdryor. Merakm iyice uyanmt. Bat yakasnda iten sonra alveri merkezine gitme salgn m balamt? ok garip dedim. Benim de reklam

ajansnda alp iten sonra alveri yapan ve aldklarn iade eden bir hastam var. Charlie gzmn iine bakt. Peki. Reklam ajans. Ama alveriten nce yeme bozukluu var myd hastada? Olamaz dedim, yoksa ayn hastay m tedavi ediyoruz? Birbirimize isim sylemedik ama hastann grnmn tarif ettik. Benzerlikler tesadf olacak gibi deildi. e bak ya! dedi Charlie. Ayn kii resmen. Kulaklarma inanamyordum. Brenda beni baka bir psikiyatrist ile aldatyordu. Herhangi bir psikiyatristle de deil, yakn dostum

Charlieyle. Psikoterapi srecinde bir amaza girildiinde ikinci bir kiiden fikir almak yararl olabilir ama bu genelde terapistin bilgisi dhilinde yaplr. Brenda acaba arkamdan baka neler eviriyordu? Aklmdan geenler reddedilen bir sevgilinin dncelerine benziyordu. Brenda besbelli hl gerekle yzlemekte zorlanyordu. Ama imdi bunu hem benden hem de Charlieden gizliyordu. te bu bir ilk hayatmda dedi Charlie. Hastamla bir konuma yapsam iyi olacak dedim. Charlie glmsedi. Tamam, nce

sen. Ofise dnerken iimden hemen Brenday arayp yzlemek geldi. Richardn ve annesinin onu gnboyu aramasna amamal. te hastamn etrafndaki insanlar idare etme yntemlerinden birini daha renmitim. Westwood Villageden UCLA kampuse giden yolu geerken Brendann ifte terapi marifetine verdiim tepkileri aklmdan geirdim. Kendimi kzgn ve kullanlm, vaktim boa harcanm hissediyordum. Brenda 12 admlk iyileme program konusunda atp tutmu, gzmz boyamt. Tepkilerimin Brendann aldatmacas hakkndaki deerlendirmelerimi

bulandrdnn farkndaydm. Bu da Brendann kendi duyduu rahatszlkla baetme ynteminin bir parasyd. evresindeki insanlarda duygusal karmaa yaratyor, davranyla herkesi galeyana getiriyordu. Bylece insanlar kendisine ilgi gstermeye itiyor, kendini daha az yalnz hissediyordu. Perembe akam nihayet gelip att, Brenda profesyonel ve sakin grnmyle ieri girdi. Merhabalatktan sonra sze baladm. Brenda, senin bana kar yeterince drst olmadn dnyorum. Neden bahsediyorsunuz Dr Small? lerleme kaydettiimizi sanyordum. Ha, bu arada, bana yeniden Wellbutrin

yazmanz rica edeceim. Glmsedim. Dr Simon da yazyor mu? aknlkla yzme bakt. Ne? Kim? Brenda, benden baka Charlie Simon da grdn biliyorum. Ltfen inkr etme. Gld. Hakkmda her eyi bildiinizi dnyorsunuz demek, ha? Sadece psikoterapi iin meslektam Charlie Simona gittiini ve bana bundan hi sz etmediini biliyorum. Nedir bu anlamadm, hep birlikte toplanp hastalar ekitirdiiniz bir kulp m var? Kimi istersem grmek benim hakkm. Charlie Simon, Dr Wellsi

Malcolm Wells mi? diye adeta haykrdm. Evet. ok da iyi ayrca. E, baka kime gidiyorsun? dedim, hayretler iinde. Jeffrey Sanderson. Ama o sadece Evlilik Aile ve ocuk Danman, o yzden saylmaz. Ben kendimi toparlamaya alrken Brenda devam etti. Biliyor musunuz Dr Small, sizinle alveri bamll konusunda o aydnlanma ann yaamak o kadar gzel bir histi ki o gnden sonra hep byle kendimle ilgili aydnlanmalar yaama arzusu duymaya baladm. yi bir terapi hastas olmaya alsam da sizinle o sihirli anlar her zaman

yaayamyordum. u 12 adm toplantlarndan da sklmtm. Bana neden sylemedin? dedim. Sizi hayalkrklna uratmak istemedim de ondan. Dr Simona gitmeye baladktan sonra o heyecan geri dnd. Yeme bamllmn alveri bamllna dnmesiyle ilgili aydnlanmalarm anlatmaktan ok byk bir keyif aldm. Richard ile annem hakkndaki bilgileri de biraz ssleyerek anlatm olabilirim. Tm bunlar sizden gizlemek de ie ayr bir heyecan katyordu. Anlyor musunuz? Tpk her zaman annesinin onayn istedii gibi imdi de benim onaym istiyordu. Ancak bu oklu terapist

aray bana yine bir tr bamllk gibi grnmt. zerimdeki aknl atamasam da onu kkrttm. Anladm sanmyorum. Dr Wells ile Dr Sanderson da listeye ekledikten sonra hemen her gn konuabileceim biri oldu. Harika bir ey. stelik bu sayede maazalardan uzak da duruyorum. yi bir ey, deil mi? Bak Brenda, gizlice ek terapi almak, birlikte alma anlaymza hi uygun deil. Yaptn ey, abalarmz karmaklatrmak ve datmaktan baka ie yaramaz. Ne gibi bir etkisi olabilir, hi

anlamyorum dedi. Anlamayabilirsin ama dier terapistlerle devam edeceksen ben seni alamam. stelik grne baklrsa alveri bamllnn yerine terapist bamlln koymusun. Ah, ok sama, ne sandnz beni, seri baml m? Dorusu yle gzkyor. lk defa bamll oklu-psikoterapist bamllna kaym birini gryorum ama nceden tarttmz tekrarlanan davran kalplar bu durum iin de geerli. Brenda bir an duraksadktan sonra Dr Small bamllklarmla yzlememi salayan kii sizdiniz. Sz veriyorum

dier terapistleri grmeyi brakacam. Belki seanslarmzn skln arttrmalyz dedi. Brenday birka yl daha tedavi ettim. Nihayetinde onaylanma ihtiyac zerinde almay baard ve bu da annesinin onayn alma ihtiyac konusunda fikir sahibi olmasn salad. Richardla ilikisi de iyileti. Charlie Simon ile yaptm dzenli bulumalardan, en azndan onun Brenday artk tedavi etmediini biliyordum ama ne yazk ki oklu terapist bozukluunu kontrol edebileceimiz bir akl doktorlar kulb yoktu. Her ne kadar terapist bamllndan kurtulduu konusunda

Brendann szne gvenmek durumunda kalsam da itiraf etmeliyim ki onunla ilikime bir belirsizlik lekesi dt ve bende bir gvensizlik olutu; tpk eski bamllarla ou insann arasnda olduu gibi. Grebildiim kadaryla Brenda iyiye gidiyordu. Ayn kyafeti birden fazla giydii oluyordu ki bu da benim iin dzelen akl salnn bir iaretiydi.

ON DRDNC BLM
Aile balar 2007 K

YAVALA! ADAM NNDE FREN YAPIYOR dedim dehet iinde. Gryorum baba, yavalyordum zaten dedi 15,5 yandaki kzm asabiyetle. Neden srekli bana ne yapacam sylyorsun? nanmazlkla bam iki yana salladm.

Sana araba kullanmay retiyorum da ondan. Tabii bir de hayatta kalalm istiyorum. ofrlk yann neden gen insan beyninin tam anlamyla gelikin n loba kavutuu 25e ykseltilmediini anlamyordum. Araba kullanmay reterek geirdiim alt ay iinde Rachel fena bir ofr olmamt ama benim de salarm aarmt. Rachel park halindeki bir arabay syrarak getikten sonra paralel park almak iin arabay evimizin nne ekti. Manevray tamamladktan sonra Nasld? diye sordu. Kaldrmdan neredeyse bir metre uzaktayd ama benim -aklm kaybetmeden- ofise dnmem gerektii

iin Aferin sana canm. Daha sonra annenle de alrsn dedim. e dndmde ilk toplantm kz ve erkek karde Carolyn ve William Dunlop ileydi. Onlar yllar ncesinden, Alzheimer olan yalca bir akrabalarna yardm ettiim dnemden tanyordum. Son derece zengin bir aileydiler. Dedeleri Byk Buhran dneminde emlak yatrm yapmt, imdi ise aile ii dallanarak birka byk irkete yaylmt. Dunlop kardeler 50li yalarndayd ve Dou Kysna zg zengin aile ferdi tavrna sahiptiler. Asistanm Carolyn ile William ofisime ald. Ofisim artk aratrmalarm

ve idari elemanlar iin tuttuum suitin bir parasyd. Ofis Semel Instituteun en st katndayd ve hem okyanusu hem de UCLAy evreleyen dalar ieren etkileyici bir manzaras vard. nsanlar etkilemeye almama veya at kap gelen akademik ahslardan korumak istememe bal olarak buray at katm veya tavan aram diye adlandrmak arasnda gidip geliyordum. William konumay balatt. Bizi bu kadar abuk grebilmenize ok memnun oldum Dr Small. Ernest Amca adna gsterdiiniz abalar iin tekrar teekkr ederiz size. Umarm yardmc olabilmiimdir. Keke daha fazlasn yapabilseydim.

Alzheimer iin hl daha iyi tedavi aray iindeyiz ama henz byk bir keif yapabilmi saylmayz. Babamn geen yl vefat ettiini duymusunuzdur dedi Carolyn. Evet, vefat ilann okudum. Banz saolsun. Teekkrler dedi Carolyn. Kendisiyle tantnzda ne kadar Eksantrik olduunu fark etmisinizdir. Nasl yani? William araya girdi. Eh, o kadar baarl olmak iin insanda biraz saplant olmas gerekir herhalde. Geri babam ii biraz ileri gtrmt. Saplantll emlak iinde avantaj salyordu ama kiisel hayat tam bir

felaketti. Neden? dedim. Her sabah drt buukta kalkar, 10 kilometre koard dedi Carolyn. Yatak odas duvarnn dibine yan yana dizili krk ift kou ayakkabs vard, her ayakkabnn tabanna da satn ald tarihi yazmt. Bylece hepsini srayla giyerdi ve daha uzun sre dayanmalarn salard. Kulaa biraz saplantl geliyor gerekten dedim. Sadece o da deil dedi William hep tartmacyd ve pein hkmlyd. Ya ilerledike de basbaya paranoyak oldu. Onunla ayn fikirde deilseniz, kuyusunu kazyormusunuz gibi

davranyordu. Annem be yl nce ldnde babamn bu hali iyice ktlemeye balad diye ekledi Carolyn. Carolyn ile Williamn iki kiilik bir takmm gibi konutuunu, srayla bilgi aktararak, biri konuurken dierinin onayladn fark ettim. Babanz hi psikiyatriste gitti mi? dedim. Yok canm dedi Carolyn. Gelip sizi grmesini istedik ama iddetle reddetti. Byle bir eyin lafn etmek bile, onu akl hastanesine yatracakmz gibi paranoyaklamasna neden oluyordu. William sabrszlkla araya girdi. Ama bugn buraya o yzden gelmedik. Carolynle ben kk kardeimiz Henry

iin endieleniyoruz. Endieniz nedir? dedim. Babamdaki saplantl paranoyak rahatszln ya da ad her neyse onun, Henrye de getiini dnyoruz. Babalarnda varsa bile hangi bozukluun olduunu bilmiyordum ama yaptklar ksa aklama akla kaltmla aktarlabilecek birka rahatszl getiriyordu. Saplantl-paranoyak bozukluk diye tanmlanm bir ey yoktur ama saplantl-zorlanml (obsesif kompulsif) kiilerin ou zaman zaman paranoid semptomlar sergilerler. te yandan aileden aktarlan birka psikoz tr de vardr. Baz kiiler ilerleyen yalarda izole paranoid kuruntu

gelitirirler. ngiliz geriatri psikiyatr Sir Martin Roth buna ge parafreni adn vermitir. Ge parafreni erkeklerden ok kadnlarda grlr ve grme ya da iitme yetisinde veya her ikisinde azalmayla balantldr. Ancak kk karde byk olaslkla 40l yalarndayd ve bu rahatszlk iin genti. Hank ailenin bebeiydi, kklmzde baylrdm ona dedi Carolyn. William spora gittiinde Hankle ben babamzla birlikte ikolatal kurabiye yapardk. Babam hamurun dibini kakla yalamamza izin verirdi. Hank ok ekerdi o zamanlar. Cebine gizlice birka kurabiye

doldururdu, akam yatmadan nce blp yerdik. Ama sonra babamn gzdesi oldu deil mi Carolyn? William onu drtt. Senin de pek houna gitmedi. Babam hep dknd ona zaten dedi Carolyn. Ailenin tek kz bendim ama Hank yaratc olanmzd, o yzden de zeldi. stelik Henry hukuk diplomasn kullanarak ya da aile iini yaparak tek bir gn geirmedii halde diye ekledi William. Deerli vaktini gerek i yaparak harcayamaz o. Sanatdr, fotorafdr Sanrm babam da bu yzden el stnde tutard onu. Nasl? dedim.

Babam hep iiyle ya da sporuyla ilgilenirdi ama genken sanat bir yn de varm. i devralma vakti gelince sanatla ilgilenmeyi brakm. Okulda klasik piyano eitimi alm, hatta resitaller vermi. Ben hi aldn duymadm ama sylediklerine gre baya iyiymi dedi William. Carolyn ekledi: Bence babam Hankin sanat zerinden kendisini yayordu. Hank lisedeyken ona fotoraf iin karanlk oda yapt, sanatsal meraklarn da hep destekledi. Ama bunlarn hepsi gemite kald dedi William. Babam yok artk, Hanki de bir yldan fazladr grmedik. Neden? dedim merakla.

Coloradoda gzlerden rak bir da evine ekildi nk dedi William. Hi kmyor oradan. Ne babamn cenazesine geldi ne de vasiyetin okunmasna. Bazen telefonlarmza cevap veriyor ama onu yanmza ardmzda veya yanna gitmek istediimizde iyi olduunu, rahatsz edilmek istemediini sylyor. Ne fark eder ki William? dedi Carolyn. Muhtemelen nceden de biliyordur babamn onu mlkn tek vasisi yapacan. yle mi? Babanz onu mu vasi atad? dedim. William bana dnd. Bakn, para konusu yznden gelmedik buraya.

Carolynle ben kardeimizin akl salndan ciddi bir endie duyuyoruz. Ailede saplant, paranoya ve kim bilir baka neler var, o yzden de ona yardm etmek istiyoruz; bunun iin hastaneye yatrlmas gerekse bile. Yatrlsa epey ilerine gelirdi, diye dndm. Mlkn tek varisi akl hastanesinde olursa mali kontrol onlara geerdi. Bu yk Hitchcock yks gibi ilerlemeye balamt. Az sonra Janet Leigh srtna saplanm bakla ieri girse armayacaktm. O halde parayla ilgilenmiyorsunuz, sadece kardeinizin salyla ilgileniyorsunuz. Peki, Hankin paranoid olduunu dnmenizin nedeni nedir?

Hayat boyunca phe uyandran bir yan vard zaten dedi Carolyn. Srekli Bay Mkemmeldi ve bir ey ters giderse mutlaka karsndakini sulard. Dartmouthdayken dekann ona kar bir hnc olduunu dnmt. Aylarca bunu syledi syledi, sonunda acil servise kaldrld. Sonra anlald ki kokain kullanyormu, kim bilir ne zamandr Rehabilitasyondan sonra eski haline dnd; pheci ama deli olmayan haline. Annem ldkten sonra diye ekledi William, Henry bir sre kendini aileden koparp Coloradodaki eve yerleti. Babamla balantsn koparmad ama. Babam ldkten sonra

kimsesi kalmad, biz de endieleniyoruz. Kokain kaynakl paranoid krizi duyunca beynimdeki ayrc tan arklar dnmeye balad. Kronik amfetamin veya kokain kullanm paranoyann iyi bilinen nedenlerinden biridir. Hankin inzivaya ekilmesi de uyuturucuya dndnn iareti olabilirdi. Annesinin lm kullanm balatm olabilirdi, ardndan babay kaybetmek de onu, kendini uyuturmadan dayanamayaca bir ruh haline sokmu olabilirdi. Paranoya yatknl olan biri stresli bir olay ya da durumun sonucunda insanlarn kendisine kar olduuna inanmaya balayabilirdi. niversitede uyuturucu

kullanm yaamn ileriki dnemlerinde madde kullanm riskini arttrsa da, orta yalarda olduu u dnemde Henrynin sorununun uyuturucu olmas art deildi. Carolyn ile William parann denetimini ele geirmek yerine kardelerine yardm etmek istedikleri konusunda beni tam olarak ikna edememilerdi. Adli vakalarda yllar iinde defalarca avukatlara danm biri olarak parann nasl da aniden szde psikiyatrik hastalklara neden olabildiini ya da iyiletirebildiini grmek beni ok defalar armt. Belki de Henry paranoid ya da psikotik olmak yerine, kardelerinin niyetinden

hakl olarak phe eden biriydi. Peki, benim nasl bir yardmm dokunacan dnyorsunuz? dedim. Ona tehis koyup varsa doru tedaviye balatmanz istiyoruz. Carolyn sustu, zgn grnyordu. Bakn, Hankle yllar iinde eitli anlamazlklarmz oldu, biliyorum, ama kardeim o benim. Seviyorum onu. Hayatnn bir paras olmak istiyorum. Onunla yz yze grmeniz gerektiini biliyoruz ama konsltasyon iin buraya asla gelmeyecektir dedi William. Sizin ona gitmeniz gerekecek. Jetimiz var, sizi gnderebiliriz. Ben gitmeye razym ama Henry sizin ziyaretinizi reddettiyse beni grmeyi

neden kabul etsin? dedim. Byle bir eyi bekliyorduk, dolaysyla ona tatl sert yaklatk biraz dedi William. Telefonla grtk ve sizi grmeyi kabul etmezse daha ciddi nlemler alacamz syledik. Bir mdahale giriiminden ya da yasal giriimden sz ettiimizi anlad diye ekledi Carolyn. Ne tepki verdi? dedim. Aslnda sizin oraya gitmenize ok da itiraz etmedi dedi Carolyn. Hatta biraz rahatlam gibiydi. ki gn sonra Colorado iin antam hazrlyordum. Eyalarm toplamaya alrken Gigi amarlar yerletirmek iin odada pat pat admlarla dolanmaya

balad. Colorado gezisi yznden mi kzgnd acaba? Sonuta ben bir limuzinin beni alp Dunloplarn zel jetiyle kayak tesislerine gtrmesini beklerken, o ev ii ve ocuklar okula gtrmek gibi ilerle urayordu. Sonunda patlad. unu bil ki bensiz kayak falan yaparsan feci hakszlk etmi olursun! Hmmm, evet, kzgnd. Hayatm biliyorsun, Vailde bileimi burktuumdan beri kayak yapmyorum. Ha, doru ya dedi, kahkaha atarak. Yamaca kmadan nce spor salonunda biraz kas altracaktn ama merdivende taklp dnce tkezleyerek geri gelmitin. Hey, ayrntlara taklmayalm tamam

m? Ne de olsa herkes snowboarddan dtm sanyor. Bir saat sonra Dunloplarn jetine binmitim. ok gzel bir uu grevlisi beni karlayarak paltomu ald. Hogeldiniz Dr Small. Rahatnza bakn ltfen. Hizmetinizdeyim. Uan kk bir salonu andran meknda yerime yerletim ve rahatma bakmakta hi zorlanmadm. Jet havaland ve hemen irtifa kazand. Son derece sarsntsz ve sessizdi. Uu grevlisi bir meyve ksesi ile peynir taba getirdikten sonra kokteyl ikram etti. kram geri evirerek soda rica ettim. te umak diye buna denirdi. Dorusu insan abucak alabilirdi buna.

Manzarann keyfine varrken, bir yandan da Henry Dunlopu dndm. Karmda nasl birini bulacam merak ediyordum. Uyuturucudan sersemlemi bir afyon bamls m yoksa hiperaktif bir amfetamin bamls m? Belki de iddetli obsesif kompulsif bozukluu vard ve kendisi gibi zengin ve rahatsz mnzevi Howard Hughes gibi srekli ellerini ykyordu. Psikotik ve paranoid bir duygudurum iinde de olabilirdi. Kendimi zengin ve muhtemelen tehlikeli bir mnzevinin gzlerden rak atosuna girerken hayal edince anlk bir kayg bile yaadm. Geri orada yalnz olmayacaktm. alanlar arasnda bir a, bir hizmeti, ofr, zel asistan ve

gvenlik grevlileri vard. Hem Henrynin psikotik olduuna inanm da deildim. Klasik bir paranoid beni grmeye raz olmazd. Dunlop ailesinden birileri gerekleri arptyor gibiydi ve ben o kiilerin Carolyn ile William olabileceinden pheleniyordum. Yere indiimizde bir arabayla alndm ve uzun, dnemeli bir yoldan geirilerek, byk bir malikneye gtrldm. Ana bina sve da evi ile modern mimarinin ho bir birleimini yanstyordu. Bykl de tahminimce 900 metrekare kadard. Karlar krenmi, parke deli, geni bir garaj yoluna yarm dzine lks araba park

etmiti. ofr arabay park ettikten sonra antam almak iin bagaj at. Ben de gidip zili aldm. ift cepheli devasa, ahap kapnn bir kanadn Henrynin asistan Ahmed at ve ofrden antam alarak kendisini takip etmemi syledi. Antreye girer girmez Colorado Rockies beyzbol takmna ait olduunu tahmin ettiim birka arpc siyah-beyaz fotorafla karlatm. Akta braklm kirileri, spiral merdiveni, desteksiz mineleri ve muhteem da manzaralarn ereveleyen yerden tavana pencereleriyle kocaman ve etkileyici evin iine de gz atma frsatm oldu.

Ahmedin peinden, onun deyiiyle Bay Henry ile tanmak zere uzun bir koridoru getim. Koridorun duvarlarnda da ereveli fotoraflar vard. Evin arka tarafna doru ilerledike gl ve karl da manzaralarnn yava yava arazi, krsal kesim ve nihayet i mekn fotoraflarna dntn fark ettim. Koridorun sonuna geldiimizde Ahmed bir kapy tklatt ve beni geni bir yatak odas suitine ald. Oturma alan kitaplar, dergiler ve fotoraflarla doluydu. Henry uzaktaki pencerenin yannda duran uzanma koltuunda kitap okuyordu. Kvrck kahverengi sal, uzun ve ince bir adamd. Metal ereveli gzlk takmt, yapmack entelektel bir havas

vard. Ban kaldrp glmsedi. Dr Small yolculuunuz nasl geti? yi geti, teekkr ederim. Harika dedi. Ahmed, bize kahve ve su getirebilir misin? Kitabn brakt ve yine st dolu bir koltuu iaret ederek Buyurun, oturun dedi. Teekkrler dedim bir yandan onu tartarak. u ana kadar lgn, deli, paranoid psikotik bir hali yoktu. Kardelerimin anlattklarndan sonra sizinle grmeyi kabul etmeme armsnzdr dedi. Sizin nasl olduunuzu merak ediyorlard. Bir sredir grmemisiniz dedim. Evet, eminim her zamanki gibi

srasyla konuarak, derin kayglarn dile getirmilerdir. Yllardr her konuda anlar, beni kk kulplerinden dlarlar dedi, buruk bir tavrla. Bu konuda seni biraz daha dinlemek isterim dedim Ahmed kahve ve suyu brakrken. Teekkrler Ahmed dedi Henry. Ahmed odadan karak kapy arkasndan kapad. Kz kardeimle kkken yakndk birbirimize dedi Henry. Saklamba gibi oyunlar oynayarak, babamzla kurabiye yaparak ok elenirdik. Muhteem ikolatal kurabiyeler yapardk. Hi unutmuyorum onlar. Ama bydke bir eyler deiti. Carolynle

William bana kar ete olmaya balad. Sanrm o zamandan itibaren de yle devam etti. Kendini dlanm hissetmisindir dedim. Evet, dlanm ve yalnz hissettim. Ama tipik kardelik rekabeti bu herhalde. Btn ailelerde oluyordur eminim. Babam bana zld ve durumu telafi etmeye alt ama kardelerim bu yzden beni daha da dladlar. Kahvesini yudumlayarak ekledi: Benim iin endielendikleri falan yok, biliyorsunuz deil mi? stedikleri tek bir ey var. Muhtemelen mlkn idaresini almak istiyorlar. Size ne sylediler, tembel olduumu mu? Belki de deli

olduumu sylemilerdir. Bu szlerin hibirini kullanmadlar dedim. Ama neyin olduunu anlamaya almam, yardmm dokunup dokunmayacana bakmam istediler. Bir eyim olduu kesin ama onlarn bu konuda en ufak bir fikri olduunu sanmam. kimize birer bardak su doldurdu Ve yardmc olmanz de kesinlikle umuyorum. O yzden kabul ettim zaten sizinle grmeyi. Kahvemi bitirdim. Sorun nedir, dinliyorum. ok basit dedi Henry. Bu evden kamyorum. Bu srada telefon ald. Arayan Carolyndi. Henry onunla konuurken

ben dardaki muhteem manzarann farkna vardm. Bir kartal, koca bir am aacnn etrafnda emberler iziyor, muhtemelen karda kouturan avna saldrmaya hazrlanyordu. Henryi dinlerken kartaln dala gemesini bekledim. Evet Burada imdi geldi Tamam, hoparlre alaym. Merhaba Dr Small, ben Carolyn. Merhaba Carolyn dedim. Sa salim gittiniz mi diye soraym dedim. Her ey yolunda dedim telefona doru. Birbirimizi tanmaya alyoruz. Bak Hank dedi Carolyn, Dr

Smalldan neden oraya gitmesini istediimizi merak ediyorsundur, biliyorum. Nedeni seni seviyor olmamz ve iyi olduundan emin olmak istememiz. Hank sylenenlerin tek kelimesini yutmadn belli edercesine glmsedi. Saol Carolyn. Dr Small telefonu siz alabilir misiniz ltfen? dedi Carolyn. Hank telefonu iaret ederek Buyurun dedi. Sonra da kitabna dnd. Bir paranoid psikotikten beklenecek davran deildi bu. Evet Carolyn? dedim. Ortala medeniyetin hkim olmasna sevindim dedi. Ama durumu gerekte

ne kadar kt? Carolyn daha yeni geldim buraya. Yolculuk ok rahat geti, u an gayet iyi anlayoruz. Teekkrler aradn iin. Tamam anlyorum, u an konuamyorsunuz. Kapatyorum. Onu olduundan da ok paranoyaklatrmak istemem. Herhangi bir ihtiyacnz olursa beni cepten arayn. Telefonu kapadktan sonra Carolynin aile dinamiine katksn dndm. Fark ettim ki William ile Carolyn iin kendi akl salklar yerine Henryninkine odaklanmak ok daha elveriliydi. Oysa u an Carolyn, Henryden daha paranoid grnyordu. Henry kitabn brakarak yzme bakt.

Nerede kalmtk? Evden kamadn sylyordun dedim. Evet. Kapdan dar adm atmaya altm anda kalp atlarm hzlanyor, nefesim kesiliyor. Duraksad. leceimi sanyor ve dehete kaplyorum. Hatta durum yle ktledi ki artk antreye gitsem soluum hzlanyor. Ne zaman balad bu? Bir yl kadar nce. Kasabada bir fotoraf dkknndaydm, aniden kalbim kt kt atmaya balad. Baylmamak iin oturmak zorunda kaldm. Be dakika kadar sonra dzeldim. Fakat ertesi gn dkkna

gittiimde ayn ey yine oldu. kinci ataktan sonra bir daha oraya gidemedim. Ondan sonra ne zaman tekrarlad Henry? Ltfen Hank deyin bana dedi. Sonra ne zaman oldu, emin deilim ama baka yerde de panik hissetmeye baladm hatrlyorum. Restoranda, bankada Ataklar geliigzeldi sanki. Doktorum beni muayene etti ama bir ey bulamaynca dinlenmemi tavsiye etti. Bir-iki hafta evde dinlendikten sonra Ahmedden beni arabayla bankaya gtrmesini istedim. Ama araziden ktmz anda kalbim yle hzl arpmaya balad ki geri dnmek

zorunda kaldk. O zamandan beri de evden dar kmadm. Defalarca kmaya altm ama artk biliyorum ki kalp krizi geirmeden bu evden dar adm atamayacam. Hankin tans kolayd. Tipik bir agorafobili spontan panik atak vakas tarif ediyordu. Bu hastalar ilk bata aniden gelip aniden biten fiziksel ve duygusal panik belirtileri yaarlar. Bazen mitral kapakk kaynakl kalp arpnts gibi ataklar tetikleyen fiziksel bir rahatszlk da olabilir. Bazen de hastann panie genetik bir yatknl vardr. Hankin tarif ettii ey, spontan panik ata olan bir hasta iin tipik bir

senaryoydu. lk ata yaad yeri, atan nedeniyle ilikilendirdii iin oradan ve atan meydana geldii dier yerlerden uzak duruyordu. Bu renilmi tepki zamanla sz konusu yerlere ynelik bir fobiye dnmt ve hareketleri de gitgide kstlanmt. Hank gibi hastalarda, tam gelimi agorafobi ortaya kt takdirde kii evden hi kamaz. Aklma Hankin koridordaki fotoraflarnn geni d mekn manzaralarndan daha kstl, yakn plan i mekn grntlerine dnt geldi. Bu da ilerleyen fobinin bir yansmasyd. Yaratt bu dramatik ve kstlayc etkilere ramen panik bozukluk ve agorafobi genellikle antidepresanlar ve

duyarszlatrma terapisinin bir kombinasyonu olan tedaviye iyi yant verir. lalar panik ataklar ortadan kaldrrken, terapi de hastann d dnya korkularn yava yava yenmesini salar. O gn Hank ile birka saat geirerek rahatszl ve gemii hakknda bilgi edindim. Sonunda Hank ar yoruldu ve devam edemeyecek duruma geldi. Ertesi gn kahvaltda devam etmeye karar verdik. Ahmed beni otelime brakt. Locadaki lks suitime girdiimde odun ateinin yanmakta olduunu grdm. antam atm, duumu aldm ve yemek ile bir kadeh arap smarlamak iin oda servisini aradm. Sayvanl karyolaya

uzanarak hava atmak iin Gigiyi aradm. Kayak yapmsn, sesinden anlyorum dedi Gigi, yar aka yar ciddi, ama sulayc bir sesle. Yok canm, sesimden nasl anlayacaksn? dedim durduk yere kendimi sulu hissederek. mineden de bahsetmemeye karar verdim. Yorgunsun da ondan anlyorum. Kayak yaptnda yorulursun sen dedi. Odanda da mine vardr imdi? Yok yok, o trtlar telefon paraziti. Gigi sustu. Tamam, tamam, minem var. Oda da ahane ama sen asl hastamn maliknesini gr! Bir de o zel jet yok mu? Akln almaz!

yi, tamam, anlald dedi Gigi. zledim seni. ocuklar da zledi. Ne zaman dnyorsun? Yarn akam diye umuyorum. Sustum, sonra Biliyor musun hayatm, dnyann parasna sahip olsa mutluluu ve sevgiyi satn alamyor insan. yi misin sen? yiyim, iyiyim dedim. Ama bu akl almaz derecede varlkl ailenin paraya odaklanp ayr dmesi ve birbirine yaknlaamamas ok ac. Birbirlerini sevdiklerini sylyorlar ama hi grmeden yllarn geirmiler. Yardmc olabilecek misin? dedi Gigi. Deneyeceim. Tahminimce kk

karde tedaviyle iyileecek. Ama bykleriyle gerek bir iliki kurmasn salayabilir miyim, bilmiyorum. SABAH HANK MALKNESNN KAYAK PSTNE bakan kahvalt odas gnele aydnlanmt. Kahvaltda yumurta akndan yaplma omletler, meyve salatas ve yulaf gibi salkl yiyecekler vard. Hankin srekli srt pencereye dnk oturduunu fark edince Biliyor musun, buradan manzara muhteem! dedim. Glmsedi. Eskiden ok keyif alrdm ama ataklarm baladndan beri pencereden uzun sre dar bakarsam kalbim hzlanmaya balyor.

Bu rahatszlk hayatn ok kstlam dedim. zntye kapld. Biliyor musunuz, zaten hayatmn byk blmnde kendimi yalnz hissettim, imdi insanlarla yaknlamak isterken bu eve kslp kaldm. Dorusu utanyorum durumumdan. Bu yzden mi rahatszlndan ailene sz etmedin? dedim. Sanrm yle... Utan verici bir ey nk. Koca adam evinden dar adm atmaya Hatta penceresinden dar bakmaya korkuyor! Daha gl olsam bu duygularn stesinden gelebilirdim. nsanlarn psikiyatrik rahatszlklar hakknda byle utan hissetmeleri beni

oldum olas hayrete drmtr. nsanlar ayaklar krlp yardma ihtiya duyduklarnda utanmazlar ama psikiyatrik tan ve tedavi alannda kaydedilen muazzam gelimelere ramen pek ok kii hl akl hastalnn kiisel bir zayflk, utanlacak bir ey olduuna inanr. Bu tavrn sonular son derece ykc olabilir. Hastalar kendilerinden phe ettikleri ve utandklar iin toplumdan uzaklarlar. Tedaviye yant verebilecek pek ok kii hibir sorun yokmu gibi davranarak yardm reddeder. Bu insanlar genelde aile ve dostlar tarafndan dlanr, i yerinde ayrma maruz kalr. Salk sigortas irketleri

bile bu yanl yaklama prim vererek, fiziksel rahatszlklara kyasla zihinsel rahatszlklar iin hep daha dk deme salar. Akl Hastal in Ulusal Birlik (NAMI) gibi destek gruplar bu stereotipleri dzeltmek iin abalar sarf etse de nmzde alnmas gereken uzun bir yol var. Hankin de rahatszlndan duyduu utan, onu yardm almaktan alkoymutu. Hank, bu duygular yaayan tek insan sen deilsin dedim. Ancak insann psikiyatrik bir hastal olmas zayf iradeli olduunu gstermez. Seninki gibi rahatszlklarn, tpk tbbi hastalklarda olduu gibi nemli bir fiziksel yn vardr. Hem senin de dediin gibi,

aslnda iten ie sana yardm edebileceime inanyorsun. Peki siz yardm edebileceinizi dnyor musunuz Dr Small? dedi. Evet, aslnda dnmek de deil, biliyorum. Sende klasik spontan panik atak sz konusu. Bunlar, senin de anlattn gibi aniden ortaya kar ve abucak kaybolurlar. Zoloft ya da Prozac gibi bir antidepresanla ataklar kolayca azaltabilir, hatta iyiletirebiliriz. Ya evden kma korkum? dedi. O da iyiletirilebilir ama farkl bir ekilde dedim. u an panik atak yaadn bir yere gitmen gerektiinde oradan uzak duruyorsun. Sonuta

agorafobi gelitirmisin, yani evden kma korkusu. Panik ata olan insanlarda ok yaygndr zaten. Seni duyarszlatrma programna balatacaz ve yava yava normal durumlarda sakin kalmay sana reteceiz. lal tedavi ksmn anlyorum ama bu duyarszlatrma olayn kavrayamadm dedi Henry. Onun ileyii yle; u anda seni korkutan yerlerin ve durumlarn bir listesini yapacaksn. Sonra onlar teker teker sende yaratt kaygya gre birden ona kadar derecelendireceksin. Yani evimin antresine gitmek bese, restorana gitmek 10un da st olacak

yle mi? Aynen dedim. Rahatlama egzersizleri reneceksin ve ilk bata seni en az korkutan durumlara yava yava maruz kalacaksn. Onlara alnca listede daha rktc olanlara doru ilerleyeceksin. Muhtemelen ilaca baladn ilk hafta kendini daha iyi hissetmeye balayacaksn, ok gemeden de fobilerini yeneceksin. Dier bir deyile destek tekerlekleriyle psikoterapi yapacaz. Peki, siz tm bunlar iin burada kalabilecek misiniz? dedi. Ben seni balatrm dedim. Ama sana yakn olan ve bu tip terapide byk baarlar olan birka nitelikli terapist

tanyorum. Kesinlikle denemeye deer dedi. Bu ekilde devam edemem. Yaanmaz ki byle. Asl zoru belki de kardelerinle ilikini dzeltmek dedim. Bakn dedi bkkn bir sesle, onlarla hibir ilikim yok benim. Karmak bir konu. Babamla birbirimize ok yakndk. O da buray ok severdi, srekli gelirdi. Henz kklmzde bile bana daha ok ilgi gsterdi. Belki de kz kardeimle bu yzden uzaklatk birbirimizden. Btn aileler karmaktr dedim. Kardelerinin buraya gelmesini, rahatszlndan utandn iin

istemediini sylemitin. Belki onlar da senin onlar hie saydn dnmtr. Nasl olur? Onlar yllardr hie sayyor beni dedi. Olabilir ama imdi onlar grmeyi reddeden sensin dedim. Babanla birbirinize ok yaknmsnz. Carolyn ile William da aranzdaki bu baa imrenmi olabilir. Haklsnz bekli de dedi. Babandan sana sanat kabiliyetinin yannda, panik ataa yatknlk zellii de gemi olabilir. Pek ok akl hastalnn aileden kaltmsal olarak getii bilinir. Sz konusu ister izofreni olsun ister panik

bozukluk ya da majr depresyon, karmak baz genetik unsurlar kefedilmitir. Bunun sorumlusu genelde birden fazla gendir ve evresel tetikleyiciler de devreye girebilir. Bazen kiiye akrabasndan kaltmla sadece hastala yatknlk zellii geebilir ve hastalk yaam koullarna bal olarak bazen ortaya kar bazen de kmaz. Psikiyatrik bir hastalkta kaltmn etkisini belirlemek her zaman kolay olmayabilir nk hastalk genini tayan aile yeleri yaamlarnn ileri bir safhasna kadar hastala yakalanmayabilir. lk psikiyatrik genetik almalardan biri, manik depresif hastal olan Ami ailelerle yaplan bir

aratrmayd. Kendilerini genel toplumdan kltrel olarak ayrdklar iin Amiler genetik aratrma asndan ideal grup olarak grlyordu. Bu zelikleri sayesinde kaltm faktrn belirlemek ve dier etkileri ayrtrmak daha kolay olacakt. Genetik etkenlerin ilk defa ortaya konmasyla birlikte byk bir heyecan yaand ama yllar sonra normalde etkilenmemi olmas gereken genlerden birka manik episodlar yaaynca elde edilen sonular altst oldu. Anksiyetenin eitli trleri arasnda genetik aratrmaya en fazla tabi tutulan tr, panik bozukluk oldu. Bu rahatszln aileden geldii nettir, ikizlerle yaplan

almalar da hastaln kaltmla aktarlabileceini ortaya koyar. Tahminimce Hank panik bozukluunu babasndan almt ve babasnn eksantrik ynleri de byk olaslkla anksiyeteyle balantl bir durumdu. Babam zelliklerini bana m aktarm yani? Kahkaha att. te bu gerekten ahane. Nasl yani? dedim, anlamakta zorlanarak. Ben evlat edinildim Dr Small. Kardelerim bilmiyor nk babam mirasma el koymalarn istemedi. Gldm. Sr tutmay biliyormusun, oras kesin. Fakat u an mlkle ilgili herhangi bir ekime yok, neden

sylemiyorsun onlara? Hank glmsedi. Gerei saklamam ocuka bir ey herhalde ama babam sylemek istememiti, sanrm ben de babamla olan yaknlm kskanmalarndan bir para zevk duyuyorum. stelik babamdan bana yeteneinin, hatta zayflklarn gemesi de eminim onlar iyice gck ediyordur. Ama bu srr saklamak, ayn zamanda onlardan uzak kalmana da neden oluyor dedim. yle dnmemitim dorusu dedi. Kahvaltdan sonra dhiliye doktoru bana Hankin hasta kaytlarnn bir kopyasn getirdi. Bulgularm doktorla tarttm ve o da elektrokardiyogramn

ardndan Hanki ayn gn Zolofta balatt. Ardndan blgede tandm davran terapistlerinden birini aradm ve duyarszlatrma terapisi iin ertesi gn gelip Hanki grmesi iin sz aldm. Gnn geri kalannda Hankin anksiyete yaratan durumlar listesini hazrlamasna ve sralamay yapmasna yardmc oldum. O noktada eve dnmeyi dnmeye baladm ama hazr bu kadar yol kat etmiken bir gn daha kalmam yararl olacakt. Hem bylece yeni psikiyatristle de tanabilir, ona bilgi aktarabilirdim. Hank kendisindeki panik bozukluun psikiyatrik olduu kadar tbbi bir rahatszlk olduunu anlad ve umuyorum

ki duyduu utan da biraz azald. Tedavi plan konusunda iyimser grnyordu, ailevi anlamay gidermek iin de zamanlama uygundu. Hank, Carolyn ile Williamn seni burada grmeye gelmesine ne dersin? dedim. Tedavime daha yeni balyorum, sizce bu kadar erken gelmeleri iyi fikir mi? Semptomlarnda utanlacak bir ey olmadn anlam gibi grnyorsun. Tbbi bir durum seninki. Vcudunda kimyasal bir iletici olan serotoninin eksiklii var. Zoloft serotoninin beyindeki eksikliini giderecek ve artk panik duygusu yaamaktan

kurtulacaksn. Doru dedi. Bence kardelerini arp aradaki buzlar eritmeniz iin iyi bir zaman. zellikle de ben buradayken. Hank bir an dndkten sonra Tamam, deneyelim bakalm dedi. O AKAM BR GECE DAHA kalacam haber vermek iin otelden Gigiyi aradm. Telefon bir sre almaynca mesaj brakmakla yetinmek zorunda kalacam dndm. Sanrm kendimi biraz da sulu hissediyordum nk aklmdan, hazr buradayken bir iki saatliine kayak yapmak geiyordu. Tam telesekretere deceimi

sandm srada Gigi telefonu at. Alo? Selam hayatm, naslsn? dedim. yiyim. Bir sr i hallettim bugn dedi. imdi ocuklarla yatma vakti pazarl yapyoruz. Sen bugn dnmyor muydun? Bir gece daha kalmam gerekiyor bebeim. ok zgnm gerekten dedim. nemli deil. Benim de bu gece almam gerek zaten dedi. Ama ne diyeceim bak, i yetitirmeye altm iin yarn markete gidecek vaktim olmayacak. Sen havaalanndan dnerken urayp st alabilir misin? Alrm tabii dedim ve kendimi

Dunloplarn zel jetinden inip ofrme markete uramasn sonra da iki dakika beni beklemesini sylerken hayal ettim. Hank maliknesinde sabah vakti her zamanki gibi mkemmeldi. Kahvaltmzn sonuna doru Ahmed, Bayan Carolynin yannda Bay William olmadan geldiini haber verdi. Bense Hankle taklmaya yle almtm ki neredeyse Sa ol Ahmed, kabilirsin diyecektim. Hank eri al ltfen Ahmed, kahvalt etmek ister belki dedi. Williama ne oldu acaba? dedim. Bir mesaj brakp nemli bir toplants olduunu sylemi dedi Hank. Carolynin koridordaki ayak seslerini

duyabiliyorduk. Henry? Hank? diye seslendi koridordan. Orada msn? Kap eiinde durdu. Kaygl grnyordu, karsnda bulacaklarndan endie eder gibiydi. Hank onu karlamak zere ayaa kalkt. Carolyn, muhteem grnyorsun. Sen de yle dedi Carolyn. Hank kollarn kardeine dolad, skca kucaklatlar. Carolynin gzlerinde rahatlamaktan gelen gzyalarn grebiliyordum. Gel otur, kahvalt et dedi Hank. Carolyn antalarn brakrken beni fark etti. Dr Small, ne yaptnz bilmiyorum ama Hankin buraya

gelmeme izin vermesini saladnz iin ok teekkr ederim size. Onun kararyd dedim. Hank Carolyne ekmek sepetini uzatarak, Gelmene sevindim dedi. Seninle konumak istediim eyler var; seneler nce anlatm olmam gereken eyler. Carolyn glmsedi. Benim de. antasna uzanarak yeni piirilmi ikolatal kurabiye dolu bir poeti kard. Konuurken bunlar yeriz. Hank bir kurabiye ald ve sesi atlayarak, ocukluumdan beri yememitim dedi. Kurabiyeyi srrken o ana dek grmediim kadar mutlu bir ifade geldi yzne.

imden bir ses iki kardein yalnz konumak isteyeceini syledi. Bunun zerine msaade isteyerek yan odaya getim ve yapmam gereken birka telefon konumasn yaptm. Gnn geri kalannda Carolyn ile Hank konutular, gldler, bolca aladlar. Blgede yaayan davran psikiyatristi geldiinde ona bulgularm ve kaydettiimiz ilerlemeyi anlattm. Akam yemeinde ailemle olabilmek iin Los Angelesa dnmek istiyordum, bu yzden de onlara eve dneceimi haber verdim. Bana teekkr ettiler, Hank jete yakt aktarldn, kalkmak iin beklendiimi syledi. O gn Los Angelesa dnerken

Dunloplar ve onlarn karmak aile dinamiini dndm. Kkken Carolyni Hankten uzaklatran ve bydke, babadan uzaklatka, gizli bir hrs iinde rekabeti kztran kii William olabilirdi. Ama artk hepsi yetikin insanlard ve en azndan Hank ile Carolyn yle davranmak istiyordu. kardeimle srdrdm aile hayatmda biz de rekabet yaamtk. ekimelerimiz bitmek bilmezdi. Genelde ikiye birlik atmalarmz olurdu. Sz konusu iki kiinin kim olduu saat ba deiebilirdi ama ablam daima kazanan takmda olurdu. Aklma kendi ocuklarm geldi. Kkken onlar da kanepede kim babaya

yakn oturacak diye kavga ederlerdi. Anne babann dikkatini ekme, kalan son patates cipsini yeme ya da arabada n koltuu kapma, insann hcrelerine ilenmi bir eydi adeta. Hankin en azndan agorafobi konusunda iyileme yoluna girmi olmas beni yreklendirmiti. Belki Carolynin desteiyle Coloradodan bir sreliine ayrlabilirdi. Saat yedide evime girdim, eyalarm antreye braktm. Labradoodlemz koarak stme atlarken Giginin ocuklara Hadi ocuklar, ellerinizi ykayn. Babanz geldi, yemee oturuyoruz diye seslendiini duydum. Gigi kocaman kpeimizi kenara iterek

bana bir pck verdi. Dnmene sevindim canm. Bu arada biliyorsun deil mi, aka yapyordum, istediin kadar kayak yapabilirdin. Biliyorum dedim, ama vaktim olmad zaten. yi! ldrrdm zaten seni dedi. Umarm cann in yemei ekiyordur, onu sipari ettim nk. Harika fikir. Alktan lyorum. Giginin peinden elimde yarm galonluk stle mutfaa gittim.

ON BENC BLM
SAHTEKR PSKYATRST 2008 Yaz

TOYOTA HYBRIDM BRENTWOOD golf sahasnn iindeki V .A. otoparknda bo bir yere sessizce park ettim. Eski akl hocam Dr Larry Klein arabasnn yannda durmu beni bekliyordu. Los Angelesta scak bir Temmuz sabahyd, scaklk imdiden 30

dereceleri amt. Yank tenli bir gne olan Larry, iki adm yana gidip glgelik bankta oturmak yerine gnein altnda ter dkyordu. Bir sredir grmemitim onu. Gznde kocaman gzlkleri, boynunda mehur papyonu vard ve aarm salar biraz daha dkld halde 71 yanda hl din gzkyordu. Saa sola baknd; takip edilmediimden emin olmaya alyordu sanrm. Yala birlikte paranoid eilimleri artt m acaba diye dndm. Belki de ben unutmutum ne kadar kak olduunu. Teekkrler benimle burada bulutuun iin dostum dedi, bana sarlarak.

Rica ederim Larry dedim. Ne var ne yok? Gel yryelim dedi, hzl, ama eskisi kadar da hzl olmayan admlarla ilerlerken. Bir sorunum var ve senden bakasyla konumam mmkn deil. Tabii ki Larry. Durma anlat, neler oluyor? Yok, Gary, dzenli aralklarla konumaktan bahsediyorum ben. Dostuz biz Larry. stersen her gn konuuruz. Durup bana dnd. Anlamyorsun. Bu aralar bir sorun yayorum ve yavatan kafay syryorum. Terapiye ihtiyacm var Gary. Senin de terapistim olman istiyorum.

Fena halde afallamtm. Kariyerim boyunca grdm en iyi akl hocas psikoterapi iin bana m bavuruyordu? Bilmedii ne syleyebilirdim ki ona? Adam yllardr idolletirdiim bir dehayd. Terapistin olamam Larry. Arkadanm, rencinim ben senin. Sama! Bu ehirde gvendiim tek insansn sen, bu yzden de ie uygun tek kiisin. Yapmalsn diyorum, nokta. Bitmitir. Buram buram terlemeye balamtm; gneten deil de Larry Kleinn en gizli srlarn dinleme fikri yznden. Bana gvenmene ok sevindim Larry, gerekten. ini yiyip bitiren herhangi bir konuda seve seve de konuurum seninle,

ama biliyorsun, ahsi ilikin olan biriyle psikoterapiye giremezsin. Palavra ya! Niyeymi? Freud dedi diye mi? Kimin umurunda yahu? Beynin ykanm o psikanalistlerle senin. Nereden biliyorum? Ben de psikanalistim de oradan. Psikoterapi hakknda gelmi gemi yazl ve szl en eski kural, terapistin hastalaryla kiisel deil, profesyonel ilikiyi korumasdr. Sosyal arkadalklarda kiilerin karlkl fikirleri paylat ve birbirine yardm ettii bir alp verme durumu vardr. Psikoteraptik iliki ise tek ynldr: Sadece terapist hastaya yardm etmek zere atanmtr. Hasta terapistin

hayatna dair kiisel ayrntlar bilirse bu, terapinin doal aktarm ve kar aktarm srelerine etki edebilir. Oysa sz konusu arptma srelerinden gemek hastann iyilemesinde kilit rol oynar. Ama Larry beni tanyorsun dedim. Zayflklarm, atmalarm biliyorsun. stelik ben yllardr kendime seni rnek alyorum. Bu durumda nasl anlaml bir aktarm olabilir ki? Durdu, alnn sildi. Terapinin btn meselesi bu aktarm zrval deil ki. Gvendiin, seni anlayan biriyle konumann da byk faydalar olabilir insana. tirazlarma devam edecektim ama

Larry konumay srdrd. Daha fazla tartmak istemiyorum Gary. Anlatk, bitti. yle dn; seninle haftada defa dzenli olarak buluacaz. ster kahve ieriz ister golf sahasnda yrrz, neyse artk Sonunda teslim oldum. Tamam. Ama para almam, ona gre dedim, kararl bir tavrla. Alma, ne olacak? Ben de senin Yalanma Merkezine aylk balarda bulunurum, hibir ey yapamazsn dedi srtarak. Ertesi gn Cumartesiydi, sabah uzun uzun uyudum. Saat dokuz buuk gibi ayaklarm sryerek mutfaa girdiimde oktan baheye km olan ocuklarn

seslerini duydum. Etrafta olmalar ok gzeldi. Rachel araba kullanmay, Harry de kaykay rendiinden beri pek evde durmuyorlard nk. Gigi dizst bilgisayaryla darda, verandada oturmu, muhtemelen Psychology Today iin blogu zerinde alyordu. Besbelli mizahi bir anlaya sahip editr bloga Basit Hayat adn vermiti. Kendime bir bardak kahve koyarak The New York Times aldm ve dar kp glgede Gigiye katldm. Gnaydn bebeim. Ne gzel bir gn deil mi? dedim. Gnaydn canm. Aaa, hl kahve var mym? Bir yudum versene dedi Gigi. ezlongda gnelenen Rachel seslendi.

Baba gelip bulmacama yardm eder misin? Edemem canm. Gnete ok yandm. Hem LA Times n Cumartesi bulmacas benim iin fazla kolay. Biliyorsun. ok komiksin baba dedi Harry, bahede kpekle greirken. Talk-show programna m ksan acaba? Nerede yandn yle? dedi Gigi. Uzun hikye. Neymi? Anlatrm ama bloguna koymayacaksn. Ay, sanki insanlar seninle ilgili bir ey okumaya ok merakl da Yazmay brakp bana bakt. Sylesene hadi, ne oldu?

Golf sahasnda eski akl hocalarmdan biriyle sohbet ettim ama gne kremi srmeyi unutmuum. Bu muymu uzun hikye? dedi. sim vermesem de Giginin kimden sz ettiimi anladn biliyordum. Aklma yakn zamanda gittiim bir psikiyatri konferans geldi. Konferanstakilerin ou ara sra hastalar hakknda elerine sr verdiklerini itiraf ettiler. Ben de gr almak istiyordum ve Gigiye gveniyordum. Bu yzden Bak dedim hi isim vermeyeceim, tamam m? Tabii ki dedi. Ama hayatmda bir eyler rendiim onca insan iinde onun yeri ayr. Mkemmel bir psikofarmakolog.

imdiye kadar belki 500 tane aratrmas yaynlanmtr. Ayrca muhteem de bir psikanalist. nsanlarn, hatta ok hasta olanlarn bile temeldeki dertlerini gerekten anlar. Benim iin baba figr gibi bir eydir. Hikye nedir? dedi Gigi. Hayatnn skntl bir dneminden geiyor ve benim kendisi iin arkada terapist olmam istiyor. Ne kadar gurur verici ite dedi. Akl hocan terapi iin sana geliyor. Evet, ama tuhaf bir durum. Sonuta tanyorum onu, o da beni tanyor. Nasl objektif olabilirim ki? Ben ve baka insanlar sz konusu olduunda srekli yapyorsun bunu.

Biliyorum genken terapisti oynuyor ve bu sana ne hissettiriyor samalnn arkasna saklanyorsun diye canna okuyordum ama imdi arkada terapisinde baya iyisin. Hakl saylrd aslnda. nsan bir eyi yllar boyu her gn yaptnda o ey insann yerleik bir alkanl, kiiliinin bir paras oluyor. Ama bu adam rnek aldm, en azndan ile ilgili sorunum olduunda bavurduum bir insan. Ya onun zel eylerini dinlemek bana garip gelirse? Senin iin bu Gary. Dnsene tesisat olsan ve eski bir dostunun evinde boru patlasa hemen gidip yardm edersin. Arkada dediin byle yapar.

Hukuki tavsiyeye ihtiyacmz olduunda ka defa Robu aradk ya da ocuklar diiye gtrmek gerektiinde ka defa kaynbiraderine gittik? Gigi bu szlerin ardndan bloguna dnd. Biraz daha kahve almak iin ieri girerken Giginin sylediklerini dndm. Batan beri dndklerimi onun azndan sesli duymak Larrye yardm edebileceim konusunda beni temin etti. Ama arabamda gne kremi ve apka bulundurmaya karar verdim. Haftasonunun ardndan Larry ile ilk dzenli grmemizi ayarladk ama nerede olacan bilmeme izin yoktu. Buluma yerini bana son dakikada sylemekte srarcyd. aramba sabah

ofisime geleceini bildiren bir mesaj aldm. Orada rahat olacan dnmesi beni artt. Belki de enstitnn en st katnda, kattaki tek oda olduu iindi. Bylece kimsenin konuulanlar dinleyemeyeceini dnmt. Larrynin randevusundan hemen nce e-postalarm temizliyordum. Bu i hayatmda sonu gelmez bir angaryaya dnmt. Larry elinde alminyum folyoya sarl bir eyle ieri girdi. Elindekini masaya brakp Bu keki senin iin Louise yapt. Muhteem bir ey. Al biraz dedi. Al biraz derken aka yapmyordu. Yahudi anneler gibiydi Larry, verileni yemekten baka areniz yoktu. Dolaba

gidip kt tabak ve peete kardm. Kahven var m? dedi. Her zaman olduunu biliyordu. Bana kahve getir demek istiyordu. Ben kahveleri koyup keki getirirken, o kanepeye yerleti. Koltuuma getikten sonra E, neler oluyor, sylesene Larry? dedim. imdi, sen de bilirsin benim pheci bir mizacm olduunu dedi. Larrynin durumlar basite indirgemesi ok hotu gerekten. yle de denebilir. Eh, imdi pheciliin de tesine getim dedi. Paranoyaklayorum galiba ama emin de deilim. Nasl yani? dedim gerekten leziz

keki azma tkarak. Birileri benimle urayormu gibi hissediyorum ve tm sezgilerim de bana bunun doru olduunu sylyor. Sezgilerine gvenmekte neden tereddt edesin ki? Her zaman sen bana derdin resmin tamamna bak diye dedim. Yap itibaryla olaanst igrl bir insansn sen. Birilerinin seninle uratn dnyorsan, belki de haklsndr. yle dndn m hi? Dndm tabii. Ama beni endielendiren u; baz semptomlarm var. Eskiden hi gecenin bir yars uyanp dncelere dalmazdm. Ne olursa olsun daima ml ml uyurdum. Yatma vaktim getiyse ngiltere kraliesi

gelse yatama gider, misafir arlama iini Louiseye brakrdm. Fakat imdi uyumakta zorluk ekiyorum, ite de aklm dank. Nedir akln datan? Belli birinin bana tuzak kurduunu, beni psikiyatri blmnden atmaya altn dnyorum. Kim yapar ki byle bir eyi Larry? Kimin byle bir pozisyonu ya da gc var? nan bana yapabilir dedi terslenerek. Bizler ne kadar savunmaszz haberin yok senin. Eski hastalarn birinden gelecek tek bir cinsel taciz yorumu ya da sana hn besleyen bir sekreter, kolayca kariyerini bitiriverir. Yoksa sekreterlere

asistan m diyorduk artk? Emin olamadm. Kimdir seninle uratna inandn bu insan? dedim. u anasnn gz Anthony Wilson dedi. stelik o koltua oturmasn da ben salamtm. Hi armadm. Tony Wilson Princetondan mezundu, tbb Columbiada okumutu ve kendini her zaman, sradan devlet niversiteleriyle zgemii lekelenmi biz zavall lmllerden stn grrd. Maniplatif ve kindard, sinirime dokunan az insandan biriydi. Bak dedim, biliyorum Wilson kk hesap, bencil bir brokrat

hretine sahip ama seninle ne alp veremedii olabilir? Uykularm karan asl mesele u. Larry kahvesini brakp ellerini bann arkasna koydu ve kanepeye uzand. Klasik analitik pozisyonu almt. Ben de igdsel olarak kahvemi braktm, kulak kesildim. Bilimsel sahtecilikten dolay soruturma altndaym. oke olmutum. Larry tam anlamyla saplantl bir bilimciydi. Tm bulgular defa kontrolden geirmesiyle tannrd. nde gelen biyolojik psikiyatri dergilerinden birinin editr olarak herkes onun verilen her makaleyi ahsen okuduunu ve daima ciddiyetli, ayrntl

notlar aldn bilirdi. Samalk. Akademik politik darbe gibi bir ey sz konusu herhalde. Bir hata vardr dedim. Bir hata olduu kesin dedi Larry. Ben ii yzme gzme bulatrdm. Nasl? dedim. Sz konusu makale benim laboratuarmdan km bir makale, birincil yazar da benim yeni doan yldz olarak lanse ettiim bir ocuk. 40 yl nceki halimi hatrlatyor bana. Yani bu ocuu sevdiin iin tedbiri elden braktn, bilgileri her zamanki gibi defa kontrol etmedin yle mi? Aynen yle dedi. Bak Larry, insansn sonuta. Arada

bir yaz ileriyle ilgili bir hata gznden kaabilir. Yllar iinde yzlerce gence akl hocal yaptn. Hepsinin de mkemmel olmasn bekleyemezsin. Gary, olayn ocuun hatas olduunu biliyorum. Ama sonuta benim laboratuarmdan kt. Yani nihayetinde sorumluluk benim. Bu soruturmadan ilk defa haberim oluyor dedim. Nasl balad? Biri dd ttrd. Kim olduunu bilmiyorum. Muhtemelen memnuniyetsiz laboratuar teknisyenlerinden biri. imdi de Tony Wilson sulamalar aratran komitenin bana geti. Sulama nedir? Hatal veri. Fark etmeliydim aslnda.

Sonular fazlasyla iyi grnyordu. ocuk yazy baskya vermeden nce neden daha dikkatle incelemedim bilmiyorum. Sence neden? dedim. Milyon dolarlk soru da bu ya zaten Gary. Sustu, derin bir nefes ald. Evet, bu gen bilimciden etkilendim, yapt her eyi cevher gibi grdm ama bilemiyorum Belki de artk balatay syryorumdur. Kahvesinden bir yudum aldktan sonra devam etti. Beyin nasl yalanyor, sana anlatmama gerek yok, iin uzmansn zaten. Belki de pheciliim ekil deitirip arpk kararlara dnmtr, bu nedenle yanl insanlara gveniyorumdur ve

dierlerinden de tamamen uzak duracak kadar paranoyaya kaplmmdr. Bu ocuk hi hata yapmaz diye dnyordum. Herhalde ona ok yaknlatm ve onu kendimle fazla zdeletirdim. u akal Tony Wilson saolsun, artk ocuun gerek olamayacak kadar iyi olduunu ve verilerde tahrifat yaptn biliyorum. Hi kimse mkemmel deil ki Larry. Her hatay yakalayamazsn. Komiteye bu ocuun verilerle oynadn, senin de gznden katn syle. Basit bir dikkatsizlik sz konusu. Hem dergi dzelti yaynlayabilir. Brak sulu kimse suu o stlensin. O kadar basit deil dedi Larry,

alayc bir glmsemeyle. David Baltimorea baksana. rencisinin verilerde sahtecilik yapt ortaya knca Rockefeller niversitesi bakanlndan istifa etmek zorunda kald. yi de Baltimore ok uzun sre rencisinin tarafn tuttu. O yzden ba derde girdi. Haklsn, biliyorum. Kendimi kollamam gerek bu noktada. Dorulup papyonunu dzeltti. Cuma gn yine konuuruz. Louise belki bu defa strudel yapar. Gnn geri kalann Larry ile grmemi dnerek geirdim. Onun niversitedeki durumu ile benim onunla

olan durumumun karmakl aklm kurcalyordu. Dikkatimi iime vermekte zorlanyordum. Larrynin semptomlar bana gemiti adeta. Sorunlar zerine derin derin dnyor, hatta izgiyi atm ve hsranla sonlanaca batan belli bir ii mi stlendim diye kendime soruyordum. O akam evde 30 dakikalk bir egzersiz iin eliptik bisikletime bindim. Egzersiz srasnda genelde CNNi izlerdim ama bu defa Larry Klein meselesini dnmek iin sessizlik istiyordum. Seans batan sona aklmdan geirdim, Larrynin ana ikayetlerine odaklanmaya altm. Larry uyku sorunu ve hata olarak grd eyler konusunda

sululuk duyma sorunu yayordu. ikyet listesini sistematik olarak gzden geirdiimde onda birka depresyon semptomu olduunu fark ettim. Antidepresana ihtiyac olup olmadna karar vermek iin ihtisas srasnda rendiim hatrlatc yntemi kullandm. Buna gre majr depresyonun sekiz zellii iin (ngilizcede) kullanlan ksaltma SIG E CAPSdi. SIG doktorlarn prescribe yani reete yazma iin kulland ksaltmadr. E enerjiyi temsil eder. CAPS ise kapslleri. Harflerin her biri semptomlarn ksaltmasdr; s uyku azalmas ya da art; i ilgi kayb; g

sululuk duygular; e enerjide d; c konsantrasyon bozukluu; a itah d e i i mi ; p psikomotor rahatszlk (ajitasyon ya da hareketlerde yavalk); dier s ise intihar eilimli dncedir. Bu belirtilerin ya da fazlasn sergileyen hastalar genelde antidepresanlara olumlu tepki verirler. Larryde deneme maiyetli ilal tedaviyi gerektirecek sayda belirti vard. Bunu znce biraz rahatladm nk artk ona yardm etmek iin yapabileceim somut bir ey vard. Depresyonda olmas Larrynin paranoyasndaki art da aklyordu. te yandan, paranoyaya kaplmak iin hakl nedenleri de olabilirdi. nsanlar

hakkndaki sezgileri genelde doru kard, Tony Wilsonn da hileci ve insan srtndan baklayan biri olarak hreti vard. Komite soruturmas hakknda daha fazla bilgi edinebilsem iime yarayabilirdi ama byle bir ey mmkn deildi. niversitede gizlilik iinde alan pek ok komite vard ve bu da hi phesiz onlardan biriydi. Kendimi dncelere yle kaptrmtm ki bir saatten fazla egzersiz yapm, kan ter iinde kalmtm. Gigi yukar gelerek Aleti ldrmeye mi alyorsun? dedi. Yavaladm ve durdum. Endorfin sarhou olmaya alyordum herhalde. Eh, o partiyi bitirdiinde duunu al da

gelip biraz bizimle takl. CUMA AKAMI OFSMDE antidepresan konusunu konumaya hazr halde Larryyi bekliyordum. Larry elinde iki Starbucks lattesi ve Louisenin strudeli ile ieri girdi. Otursana dedim. Ben peete getireyim. Yok, yok. Bugnk grmemizi burada yapmayacaz. Dar, verandaya kp biraz temiz hava alalm. Tamam dedim. Kendisi gelmeden nce ofisime dinleme cihaz yerletirdiklerini mi dnmt acaba? Ofislerimin bulunduu suitin nnde yuvarlak masalar, sandalyeler,

gnelikler ve inanlmaz bir Byk Okyanus Manzarasnn olduu oturma alan vard. Larry gnein tam altna oturup dev gne gzln takarken, ben de kendime glgede bir yer setim. Larry, aramba gnk grmemizi dndm de, sende depresyon belirtileri varm gibi geldi bana. Deme ya, Sherlock seni! dedi. u strudeli bir denesene. Nasl 1000 kilo olmadm ben hl, bilmiyorum. Teekkrler dedim. Hi Zoloft ya da Prozac almay dndn m? Gld. Senden ndeyim Gary. Grmemizden sonra kendimi 40 miligram Cymbaltaya balattm. Serotonerjik ve noradrenerjik

kombinasyon, ruh halimi iyiletirir, saplantl dnm de muhtemelen yattrr diye dndm. Tercihi gayet akla yatknd. Duygudurumunu iyiletirmek iin serotonini arttran Zoloft veya Prozaca yerine Cymbalta almas, ayn zamanda noradrenalini de ayarlayarak obsesif kompulsif semptomlar azaltabilirdi. Larry her zamanki gibi psikofarmakolojiye herkesten ok hkimdi. Kendisine ila yazm olmas beni biraz endielendirmiti ama o mcadeleye daha sonra girecektim. Bak Gary, geen gn sana soruturmadan ve baz semptomlarmdan sz ettim ama asl canm skan konuya

deinmedim. Bugn nasl bir bomba patlatacak acaba diye dndm. Biraz tereddtten sonra ekinerek Neymi o Larry? dedim. Strudelini bitirip arkasna yasland. Kendimi sahtekr gibi hissediyorum. Her zaman da yle hissettim. Ne demek istiyorsun? dedim. Kendimi bildim bileli numara yapyorum. Herkesin sand gibi bir dhi deilim ben. yleymi gibi davranyorum sadece. Kulaklarma inanamyordum. Kariyerin boyunca verilerde sahtecilik mi yaptn yani? Tabii ki hayr, kt kafal. Sahte

olabilirim ama ahlaksz deilim. Verilerim konusunda son derece titizimdir. Demek istediim u ki, benim tek yaptm var olan bilgiyi alp onu farkl ekillerde geri kusmak. Yani var olan bilimsel keifleri daha nce kimsenin dnmedii bir biimde birletirip ortaya koyduunu mu sylyorsun? dedim. yle de denebilir dedi. Dehann tanm da bu deil mi zaten? En temel bilimsel yntemdir sylediin; gzlemleri alrsn, bir hipotez gelitirirsin ve onu teste tabi tutarsn. Yeni olan ve dnyay daha gzel bir yere dntren her ey, yaratcln zn oluturur.

Yapma Gary Yaratclk ve dehayla ilgili bayat argmanlarla moralimi dzeltmeye alma ne olur. Bu zeki bilgi ahsiyetini ilkokuldan beri oynuyorum ben, artk ustas oldum. Tamam, yksek bir IQum var, orduda ltklerinde 183 kmt. Ama test edersen ou baarl sahtekrn zaten stn zekl olduunu grrsn. 50 yl boyunca dnyann tm parlak akademisyenlerini kandrp, hi belli etmemen mmkn deil Larry. Mmknm demek dedi, ben yaptm nk. Deham da bu ite. Sahtekr olma konusunda dhiyim. Bu gerein farkna varmam salad iin de Tony Wilsona ve o aptal

soruturmasna teekkr borluyum. Hem biliyor musun daha fazla oynamak istemiyorum bu oyunu. Depresyon yznden byle konuuyorsun bence. Olaylar net gremiyorsun. Bir psikanalist ve psikofarmakolog olarak sen de biliyorsun ki beynin biyokimyas bozulduu zaman insan sadece olumsuzu grr ve dnme ekli de arpklar. Brak da bir sre Cymbalta etkisini gstersin. Cymbalta olsun ya da olmasn senin daha domadn zamandan beri byle hissediyorum ben kendimi. Aklma ihtisasn ilk gnleri ve hastalarm bana Doktor dediinde bile

kendimi nasl sahte hissettiim geldi. Bana tuhaf ve yapmack gelse de bilinli olarak psikiyatrist roln oynamak zorundaydm. Ama bu hisler yava yava kaybolmutu ve deneyim kazandka imdiki halime dnmtm. Yetersizlik duygusu, zellikle aratrma ve pratikte aina olmadm alanlara girdiim zamanlarda geri dnyordu ama sonuta herkesin dnem dnem bu hislere kapldn dnyordum. Ne var ki Larry btn kariyerinden sz ediyordu. Ben de zaman zaman kendimi sahte hissettim Larry. Evrensel bir duygu bu. Sanrm u soruturma seni depresyona soktu, imdi her eye kara gzlklerle

bakyorsun. Gzln kararak glmsedi. Haksz saylmazsn aslnda. stelik ilala imdiden kendimi daha iyi hissetmeye baladm. Fakat sylyorum bak, bu sahtekrlk duygusu kaybolmuyor bende. Bu oyunu artk oynamak istemiyorum dedin. Neyi kastediyordun? dedim, dolayl yoldan intihar dncelerini dile getirdiinden korkarak. Merak etme, kendimi yok edemeyecek kadar narsistim ben dedi. Sadece yakn bir zamanda bu akademik zrvalklar biraz aza indirgemeyi dnebilirim. Herkese bir k stratejisi lazm ne de olsa, deil mi?

Gidip kendimi bir binadan atacak falan deilim yani. Atlamaya niyetli birinin sabilecei bir boluk var m diye hemen sekizinci kat terasnn parmaklklarna gz attm. Ah, hay aksi! dedi Larry. Yarm saat nce bir blge toplants vard, tamamen unutmuum. Strudel sende kalsn. Benim gitmem gerek. Panik iinde kapya ve asansre doru kotu. Onun byle telalandn ya da toplant kardn hi grmemitim. Soruturma gerekten de dengesini bozmutu. Gnn ilerleyen saatlerinde Larrynin asistan arayarak Pazartesi randevusunu iptal etti. Larrynin programlar

akmt ve o gn sabahtan akama kadar ofis dnda olacakt. Bu da allmadk bir eydi. Larry normalde programn haftalar ncesinden bilirdi ve gerektiinde ok nceden iptal ederdi. in bilmediim bir yn m vard acaba? Belki Larry Pazartesi gnk aylk departman toplantsndan kayordu ve imdiden akademik oyundan ekilmeye alyordu. Bu boyutta faklte departman toplantlar enstitnn konferans salonunda dzenlenirdi. oumuz fuayede, kahve ve kurabiyelerin yan banda, biraz kaynaabilmek iin toplantya erken geldik. En sevdiim kurabiyeyi seerken -beyaz ikolatal-

akama bisikletimle bolca egzersiz yaparm diye dndm. O srada yan bamda beliren biri Kurabiye seiminiz harika Dr Small dedi. Bu kibirli, hafif alayc ses, tahtaya srtlm trnak sesi hissi uyandrd bende. Teekkrler Profesr Wilson dedim bam kaldrmadan. Siz bugn hangi sekin attrmala yneliyorsunuz? diye sordum Larrynin badmanna. Sadece kahveye. Kz gibi formumu korumaya alyorum da... Sonra sesinin tonu deiti, bana doru eildi. aka bir yana Gary, biraz vaktin varsa seninle endielendiim bir meslekta hakknda birka dakika konumak

istiyorum. ou akademik psikiyatrist gibi Tony Wilson da karmak biriydi. Kstah tavr yznden insana sevimsiz grnse de kalpsiz deilmi, hatta insanlara nem veriyormu gibi grnd zamanlar da oluyordu. Kimi zaman onda Asperger sendromu mu var acaba diye dnrdm. Otizmin hafif bir tr olan Asperger sendromunun tipik zellii sosyal bir etkileimdeki normal ama incelikli ayrntlar okuyamamakt. Tony de sk sk normal insan roln oynamakta zorlanyormu gibi grnrd. Olur tabii Tony. tekiler gelmeden arkaya geip oturalm.

Elimizde kahvelerle konferans salonuna girip oturduk. Tony ksk bir sesle konumaya balad. Bunu sana sylyorum nk Larry Kleinla yllardr yakn olduunuzu ve onun sana sayg duyduunu biliyorum. Eyvah, nereye gidiyordu bu konuma? Olabildiince aldrsz grnmeye alarak, Neden endieleniyorsun Larry iin? dedim. Ayrntlarn ya da nasl rendiimi syleyemem ama Larryde demansn ya da belki bilisel bozukluun ilk aamalarnn baladndan korkuyorum. Sama. Mthi zekidir o. Tamam, biraz acayip ve pheci, hatta bazen

paranoid olabilir ama bunak? Hi sanmam. Belki de dikkatli bakmyorsundur Gary. Ya da gremeyecek kadar yakndan bakyorsundur. Buradaki en iyi demans uzman olduun iin geldim sana. Larryye yardm edebilecek biri varsa o da sensin. Bak Tony, benim de baz haber kaynaklarm var, bir soruturma yrtldn biliyorum. Belki o yzden strese girmitir. Benden duymu olma ama bir tr soruturma yapld fakat haftalar nce tamamland. Sz konusu veri hatas basit bir gzden kama durumuydu, dergi de zaten dzelti yaynlyor. Ortada ne bir

kurmaca vard ne de veri sahtecilii. Larry de bunu biliyor. Konferans salonu dolmaya balaynca konumamz bitirmek zorunda kaldk. Bunlar benimle paylamana memnun oldum Tony. Bir dnp yapabileceim bir eyler var m bakaym. Teekkrler. Sonra grrz. Tony kalkp nlere geti. Bense olduum yerde kaldm ve yeni edindiim bilgi stne dnmeye baladm. Konumac bte kesintileri ve son niversite ynetmelii stne mrl mrl konuurken, aklmdan Larryyi ve belki de gzden kardm eitli iaretleri geirdim. Larry demans (bunama) veya Alzheimer hastal riskinin artt bir

yatayd, unutkanl da kard toplantlarda, program akmalarnda kendini gsteriyordu. Larrynin paranoyasna yeterince dikkat vermediimden endielenmeye baladm. Anlalan soruturmann bittii ve temize kt gereini grmezden geliyordu. Ondaki semptomlara yol aan eyin sadece depresyon olduuna karar vermekte acele etmi olabilirdim. Alzheimer ya da demansn ilk bakta gze arpmayan nitelikteki bir ncl olan hafif bilisel bozukluk ou insanda paranoya semptomlar yaratr. Kaybolan bilginin yerini doldurmann bir yoludur bu. Hatta depresif

semptomlar bile aamal bilisel zayflamann ilk gstergelerinden biri olabilir. Yaplan birka alma duygudurum deiiklii ve bellek kayb karm belirtiler gsteren ileri yataki insanlarda geri dn olmayan demans riskinin yksek olduunu ortaya koydu. Bense Larrye o kadar yakn ve hayrandm ki demans bir olaslk olarak deerlendirmekte bile baarsz olmutum. kimiz adna da byle bir acnn yaanmasn istemiyordum. Depresyonun, paranoyann ve obsesif kompulsif bozukluun tedavisi, hatta iyilemesi mmknd. Ancak demans iin sadece bir sreliine yardm

dokunan semptomatik tedavilerimiz vard. Her hasta nihayetinde ktye gidiyor, hastala teslim oluyordu. te Larryyi batan beri hasta olarak almak istemeyiimin nedeni de buydu. Eski bir deyi vardr: Kendini tedavi eden doktorun hastas ahmak olur. Bana yakn birini -akl hocam, dostumu, baba gibi grdm birini- tedavi ederken aklma en ktsn -yani resmen akln kaybetmekte olduunugetirmek istememitim. Oysa her ey gzlerimin nndeydi. Herhalde bilinsiz bir dzeyde Larry gibi biri demansa yakalanyorsa kendimin de yakalanabileceinden korkmutum. aramba gn Larry tekrar

Brentwood golf sahasnda bulumaya karar verdi. Buluma yerine erken gittim ve bolca gne kremi srerek arabada bekledim. Ayrca Giginin eski plaj antalarndan birinde bulduu ve artk arabada tutmaya baladm apkay da kafama geirdim. Larry arabasn hemen yanma park etti ve bagajdan antika bir golf seti kard. ok fazla konuuyoruz dedi. Biraz da oynayalm. Benim sopalar kullanrz. Buras hi deilse bamn aresine bakabileceim dokuz delikli bir pitch & putt sahayd. Aslnda gnmn arasna yle biraz golf serpitirme fikri houma gitmiyor deildi, ama Larry neden aniden konumak yerine golf oynamak

istedi diye de dnmeden edemedim. Larry bir birdie ektikten ve ben vuruumu yaptktan sonra Geen gn faklte toplantsnda Tony Wilsona rastladm dedim. Senin soruturmann haftalar nce kapandn, veri hatasnn ise basit bir gzden karma durumu olduunu syledi. Herhangi bir sahtecilik yokmu, sen de temize kmsn. Ha, evet, unutmuum onu, ne olmu ki? Ben hl kendimi sahtekr gibi hissediyorum. Bir driver kard ve tek vurula topu bir sonraki greende bayran fit yaknna gnderdi. Cymalta nasl gidiyor? dedim topu allara gnderdikten sonra.

Baya iyi. Ruh halim iyiye gidiyor, saplantllm da azalyor dedi. Sonra da mendilini karp az nce geri verdiim golf sopasnn sapn titizlikle sildi. Oyun yznden ciddi bir konuma yapamadmz dnerek Gel biraz u banka oturalm dedim. Gld. Ne o, yoruldun mu? Hi bana ayak uyduramyorsun Gary. Oturup mendille alnmz sildik. Larry sen de benim kadar biliyorsun ki beynin yalanyor. Eh, alternatifinden iyidir. Dediim u ki gzmzden bir ey kasn istemiyorum. Baz semptomlar giderek klen hipokampus ve azalan

sinir ileticiler yaratyor olabilir. Alt taraf bir faklte toplantsn kardm diye Alzheimera yakalandm m dnyorsun? dedi, gcenmi numaras yaparak. nemli deil, yanldn seve seve kantlarm sana. Sandmdan ok daha kolay olacakt bu i. Larry konumann bu ynde ilerlemesini nceden planlamt sanki. Tamam o zaman dedim. Bir PET taramas, birka da nropsikiyatrik test yapalm. Olur dedi. Ama PET taramas iin o antika cihaz istemem. Barrio ile yatrm yaptnz u yeni cihaz olsun. Ad neydi, FDDNP mi?

UCLAda birka kii gelitirip patentini aldmz yeni kimyasal iaretleyiciden sz ediyordu. Bu cihaz Alzheimer hastalnn beyindeki fiziksel kantnn, yani amiloid plaklarn ve kck, znmez, anormal protein tortular olan tau yumaklarnn somut lmlerini veriyordu. Aratrmalarmzda bu tortularn zamanla beyinde biriktiini, ardndan hastalarda belirgin Alzheimer semptomlar olutuunu kefetmitik. Larry ayaa kalkarak, Eh, anlatk o zaman dedi. imdi sana u oyunda dersini vereyim de iimize dnelim. Cumartesi gecesi Gigi ile yatmaya hazrlanyorduk. ocuklar derin uykuya

dalmlard ve Gigi de duruma uygun bir kyafetle banyodan kt. Ben yatakta zorlu bir bulmacay tamamlamakla meguldm. Hey, sen dedi Gigi brak o bulmacay da ann tadn karalm. yi fikir. ok gzel olmusun. Kusura bakma bu aralar kafam ok dank. Neyin var? dedi bana sokularak. Ne olsun dedim, derin bir ektikten sonra hani arkadam olan u hastam vard ya? Bugn PET taramas ve test sonular geldi. ok mu kt? dedi. imdilik ok kt deil ama zamanla ktleyecek. ok zldm hayatm.

Gerekten inanmas zor geliyor insana. 180in stnde IQsu olan bir dhinin IQsu imdi 140a dm. Hl da ortalamann stnde. Olsun, Nobel dl alamaz belki ama zevk olsun diye kuantum teorisi kitaplar okumaya devam edebilir dedi beni neelendirmeye alarak. Ama PET taramasnda beynin plaklar ve yumaklarla dolu olduu grlyor. Hastaln gidiat iyi deil, muhtemelen yaknda yoku aa gitmeye balayacak. Larrynin durumu, zek dzeyi yksek olup Alzheimera yakalanan kiilerde tipik olarak grlen bir durumdu. Bu kiilerde bellek deiiminin ilk

iaretlerini maskeleyebilecek bir bilisel rezerv oluyordu. Kii onun yerine daha ok, fke ve ajitasyondan balayp depresyon ve toplumdan uzaklamaya kadar uzanabilen duygudurum ve kiilik deiimi sergiliyordu. Ancak nihayetinde zaman iinde hem bilisel hem de davransal semptomlar ktlyordu. Senin iin ok zor bir durum hayatm. Arkadan, biliyorum. Evet, imdi de ona tm bunlar sylemem gerekiyor. Gigi alnmdan perek, O Pazartesinin ii. imdi Cumartesi gecesi. Rahatlamaya al. TiV o listende ne var? dedi. Uzaktan kumanday alp

televizyonu at ve Aa, Entouragen iki yeni blm gelmi. Ne dersin? dedi. Kumanday elinden alarak televizyonu kapattm. Bover Entourage, klar sndr yeter dedim. PAZARTES LARRY YE test sonularn sylediimde gayet iyi karlad. Hatta hi arm grnmyordu. O gn onu Aricept isimli anti-Alzheimer ilacna balattm. Bu ilacn sadece bilisel semptomlara deil, ayn zamanda hastalkla balantl duygudurum ve kiilik deiimlerine de yarar olur. Buna bir de Namenda diye bir ila ekledim. Namendann da

benzeri etkileri vardr ve kombinasyon tedavinin bir paras olarak iyi i grr. Midenin tedaviden zarar grmemesi iin de nlemler aldm; grd takdirde Exelon Patche gei yapabilirdik. Larry ile grmeleri devam ettirdik ama haftada bire indirdik. Paranoyas azald ve sadece ofisimde grmeyi kabul etti. Bir sre neredeyse eski haline dnm gibiydi. Birka ay sonra arkada terapisine ara vermeye karar verdi. Alt ay kadar sonra bir sabah randevulu grmemize geldi. Tam vaktinde ieri girdi ve kanepeye oturmadan nce kendine bir bardak kahve ald. Birka kilo vermi grnyordu. lalar itah

m azaltyor acaba diye dndm. Aricept ve Cymbalta bazen bu etkiyi yaratabiliyordu. Biliyor musun Gary dedi, buradaki Tony Wilsonlar kazandklarn dnecek ama ben emekli olmaya karar verdim. Ne? Ne zaman? dedim inanmakta zorlanarak. Bugn. Can cehenneme hepsinin. yi dndn m Larry? Parman sallayarak Senin sorunun, gen dostum, ok fazla dnyor olman dedi. Hem Louise ok mutlu oldu. Birlikte gemi seyahatine kacaz. Gldm. Nefret edersin sen gemi

seyahatinden. Hani batma tehlikesi olan hapishaneydi oras? Evet ama iin iinde Cymbalta varken eleniyormu numaras yapabilirim. Muzipe glmsedi. Numarada stme yoktur, biliyorsun. Hem Louise bunca yl bana katlandktan sonra hak ediyor byle bir eyi. Dorudan emekli olmak yerine biraz izin alp seyahate ksan olmaz m? Dnte bakarsn ne yapacana. PET taramas ne gsterirse gstersin, IQun hl en az 140 senin. Psikiyatriye hl pek ok katkn olabilir. Gary ikimiz de biliyoruz vaktimin azaldn. O plaklar ve yumaklar beynimi her geen gn biraz daha yiyor.

Alt ay sonra ot gibi bir eye dnebilirim. Larry bunu byle aniden kelimelere dknce olay gereklik kazand. imde derin bir znt hissetim ama istifimi bozmadm. Larry yine de zldm fark ederek ciddileti. Bak dostum, biliyorum beni hasta olarak alman kolay olmad. Ama sen dnyada gvenebileceim birka kiiden birisin. Sa ol Larry. Benim iin anlam ok byk bu dediinin. Eh, senelerdir yetitiriyorum seni, stelik bunama da uzmanlk alanlarndan biri. Dorusunu istersen ben bir sredir bir eyim olduundan pheleniyordum

zaten. Son cmleleri sindirmeye alrken derin derin nefes aldm. Sen zaten hep bir adm nmdeydin Larry. Ama artk yle olmayacak. kimiz de yzletik bu gerekle dedi. Biliyor musun Larry, sen hep baba gibi oldun benim iin. Sen de benim iin bir oul, bir psikiyatrist ve en ok ihtiya duyduumda bir dost oldun Gary. Her eyi kontrol etme ihtiyacndan kurtulmam saladn. Bundan byle hayatma devam edebilirmiim gibi hissediyorum. Durup elimi tuttu. Sen de ayn eyi yapmalsn. yle kederlenmitim ki ne diyeceimi

bilemedim. Ayaa kalkt ve Seni seviyorum dostum. Gitmeliyim artk dedi. Larry hzl admlarla dar karken gzyalarma zor hkim oldum. Larry tam da beklediim gibi tavsiyeme kulak asmayarak o gn UCLAdan emekli oldu. kt Akdeniz seyahatinden bana birka kartpostal yollad. Gerekten iyi vakit geiriyormu gibiydi, hi de numara yapyormu gibi bir hali yoktu. LARRY YOLCULUK DNNDE laboratuarn kapad. Zaman zaman faklte toplantlarna ve eitim konferanslarna katlmay

srdrd. Brentwood golf sahas etrafndaki turlarmz giderek seyrekleti ve ben yava yava onun terapi arkadandan ok, eski dostu olmaya dndm. Arciept ve Namenda Larrynin bir sonraki yl istikrarl bir yaam srdrmesini salad ama sonunda yoku aa ini balad. Onun kayp gidiini izlemek benim iin ok zordu ama o, bir anlamda hazrlamt beni buna. Geri dnp Larry ile yllar iindeki ilikimi ve bana hem mesleim hem de kendim hakknda ne ok ey rettiini dndmde, teraptik ve kiisel snrlar tanmlamann byk bir nemi olduunu anlyorum. Ne de olsa bu

snrlar sayesinde olabileceim en iyi terapist, koca, baba ve dost olmay baarmtm. Ancak akl hocam en sonunda bana, sevdiklerimizin iyilii iin snrlarn bazen esnetilmesi gerektiini retmiti. Larrynin durumunda srad olan ey ilikimizin karmaklyd. Bu durum bir sre bakm yle bulandrmt ki kendi alanma giren bir tany gzden karmtm. Hatta Larry yle zekiydi ki bunama sreci yaklat halde bu gerei benden nce fark etmiti. Larry ile yaadklarm pek ok adan ou yetikinin yalanmakta olan anne babasyla yaadklarna benziyordu. Yetikin ocuklar da rollerin

deimesinden doan psikolojik karklkla yzlemek, bir yandan da anne babalaryla ilgilenmek zorunda kalrlar. ou kii buna sevgi ve anlayla karlk verir ama bazlar da fke, aresizlik ve sululuk duyar. Larry emekli olduktan sonra yine ara ara kendini sahtekr gibi hissettiinden sz etti ama artk buna aldr etmiyormu gibiydi. Bu konu bizim iin bir felsefi tartma konusu oldu. Bir sre sonra olaya benim amdan bakmaya balad; bu duygular evrenseldir. Tabii onu sahiden ikna edebildim mi, yoksa ilerleyen demans onu daha uyumlu birine mi dntrd, bilemiyorum. ok gemeden Larrynin bilisel bozukluu

yle ilerledi ki yrylerimizi kesmek zorunda kaldk ve Louise eve yatl bir bakc ald. Onu ziyaret etmek, kahramanmn gzlerimin nnde kaybolup gidiini izlemek gerekten ok zordu. Larry vefat ettikten sonra bile bana verdii dersleri aklmdan karmadm. Ne zaman doru bir tan koysam, kendi kayglarm tolere etmeyi baarsam veya rencilerime akl versem, Larrynin yanmda olduunu hissediyorum. Hibir plak ya da yumak bunu benden alamaz diye umuyorum.

SONSZ

KARYERM BOYUNCA LGLENDM srad vakalar dndmde, saylarnn ne kadar ok olduuna ve kitaba hangilerini dhil edeceime karar vermenin ne kadar zor olduuna aryorum. Bazlar ender tanlar olduklar iin sradyd, bazlar ise ilikilerinin ve durumlarnn karmakl yznden kayda deer

nitelikteydi. ou tbbi anlamda bir gizem tayordu ve ben, gen bir psikiyatrist olarak, kimi zaman kendimi hi farkna varmadan doru tany koymu ve tedaviyi uygulam olarak buluyordum. Bu srad vakalarn her biri -ister kafa st duran plak kz olsun ister tek elle daha rahat edeceine inanan adamayn zamanda hepimizin hayatn bir noktasnda mcadelesini verdii sradan sorunlar da bnyesinde barndryordu. Elbette ki ou insan fazla gelen bir uzvunu kesmeyi aklna getirmez ama zaman zaman kilosundan ya da sann grnmnden rahatszlk duymayan kimse var mdr? Srf gznn iine

baktnz diye kendisiyle seks yaptnz dnen biriyle her gn tanmazsnz elbet ama oumuz kendisini dayatan yabanclarla ve tandklarla tecrbeler yaamzdr. Bu belki baklar stnzde gereinden fazla gezinen biri, belki de kolunuza uygunsuz bir biimde dokunan bir meslektanz olmutur. Yine pek oumuz aniden delice davranmaya balayan biriyle rahatszlk verici tecrbeler yaamtr. Bu, gizli alkolik olup dengesini yitirmeye balayan bir akraba ya da toplantda akut maniye kaplan bir meslekta olabilir. Hepimiz bu tuhaf anlarda ne tepki vereceimizi, ayar bozulan kiiye nasl yardmc olacamz ve bu olaylara

kendi verdiimiz tepkiyle nasl baedeceimizi dnrz. lk tepkimiz genelde kama ynnde olur ama korku ve kayglarmzn tesine gemeyi baarabilirsek, karmzdaki kiinin acsn anlayabilir, ona efkat gsterebiliriz. Anlay ve efkat zihinsel sorun yaayan kiiye yardmc olmakla kalmaz, bizim de kendimizi daha insancl hissetmemizi salar. Psikiyatriste gitmekten yarar grebilecek pek ok insan, korku ve inkr yznden bunu yapmaz. Okulda ve niversitede eitli konular aratrarak yllarmz geirdiimiz halde kendimizi aratrarak birka saat geirme fikri oumuza garip gelir. Kabul grme,

deer verilme ve sevilme abalarmz srasnda yaadmz psikolojik aclardan kamak iin bazen ar ulara gitmemiz hi artc deildir. Benim psikiyatri eitimi aldm zamandan bu yana tp eitiminde pek ok ey deiti. Vakalar asansrde, koridorda, aile ve hastalarn iitme mesafesi iinde umursamadan tartan doktorlara artk pek rastlanmyor. Stereotipik okbilmi doktorun yerini imdi iyileme srecinin bir katlmcs olan hekim alyor. Tp rencilerinin artk etkin dinleme ve empatik beceri dersleri almas gerekiyor. Doktor seiminde pek ok kii teknik beceriyi nde gelen nitelik olarak grse de

almalar o teknik becerilerin en ok, duyarllk ve anlayla sunulduunda etkili olduunu ortaya koyuyor. Psikiyatri dal gelimeye devam ediyor. Giderek daha ok sayda gvenli ve etkili ilacn bulunmas ve konuma terapisinin ie yaradnn daha ok takdir edilmesiyle birlikte psikiyatri gelecee hem zihne hem de bedene yarar salayan, saygn bir tp uzmanl olarak adm atyor. Hayatmz boyunca hemen hepimiz duygusal atmalarla karlarz. Bu atmalarla mcadelede savunma mekanizmas olarak ister mizah kullanalm ister inkr, zihnimizin nasl ilediini durup dnmek hi phesiz bize hem isel bir aydnlanma

hem de rahatlama salayacaktr.

NOTLAR

NSZ

Her yl tahmini drt yetikinden biri- Ulusal Akl Sal Enstitleri web sitesi: http://www.nimh.nih.gov/health/publicat numbers-count-mental-disordersin-america/index.shtml. 1. BLM: SEKS BAKI

YAVIS young (gen), attractive (ekici), verbal (konukan), insightful (igrl, bilgili) ve wealthy (varlkl) szcklerinin ba harflerinden meydana gelir. Kimm HJ, Bolz W, Meyer AE. Hamburg Ksa psikoterapi karlatrmal deneyi. Hasta rneklemesi: Ak ve kapal seim faktrleri ve prognostik tahminler. Psychotherapy and Psychosomatic 1981; 35:96-109. Freud terapistin hasta asndan nfuz edilemez nitelikte olmas gerektiini dnrd- Gelso CJ, Hayes JA. Countertransference and the

Therapists Experience: Perils and Possibilities. Lawrance Ehrlbaum and Associates, Mahwah, NJ, 2007, s. 62. Aktarm, igr ynelimli psikoterapinin en nemli ynlerinden biridir, dediGoldberg ST. Using the Transference in Psychotherapy . Jason Aronson Publishers, Dr. Lanham, 2006; Bloch, S (ed). An Introduction to the P s y c h o t h e r a p i e s . Oxford University Press, New York, NY, 2006. 3 6 Snrda hastalar, psikolojik durumlar- Friedel RO, Hoffman

PD, Penney D, Woodard P Borderline Personality Disorder Demystified: An Essential Guide for Understanding and Livin with BPD. Da Capo Press, New York, NY, 2004. EEGsinde akak lobu epilepsisine dair herhangi bir bulgu yoktu- Geschwind N. Temporal lob epilepsisinde kiilik deiimleri. Epilepsy & Behaviour 2009; 15:425-33. 2. BLM: KAFA ST DURAN IPLAK KIZ Talihsiz ama geleneksel bir

gei treni- Small GW. Stajyer doktor stres sendromu. Psychosomatics 1981; 22:860-9. Kendime bir ksaltma oluturmutumCassem NH, Murray GB, Lafayette JM, Stern TA. Hezeyanl hastalar, The MGH Handbook of General Hospital Psychiatry, 5. Bask. Editr Stern TA, Fricchione GL, Cassem NH, Jellinek MS, Rosenbaum JF. Mosby, St. Louis, MO, 2004, s. 119-34. Kendisine gereinden fazla inslin enjekte ederse- Fishbain DA, Rotundo D. Psikiyatri acil servisinde hipoglisemik hezeyan

s k l . Ps y ch o s o ma t i cs 1988; 29:346-8. Gnmzde nbet saatleri snrlandrldMeltzer DO, Arora, VM. htisas grev saatlerinin deerlendirilmesi: Yaplacak daha ok i. Journal of the American Medical Association 2007; 298: 1055-7. 3. BLM: ELM TUT LTFEN Verdii ztan balkl seminerde- Stern TA, Prager LM, Cremens MC. Tp stajyerleri iin ztan turlar. Psychosomatics 1993; 34:1-7.

Mesafeli bir ilgiyi korumak yararl olacaktr- Halpern J. From Detached Concern to Emphaty: Humanizing Medical Practice. Oxford University Press, New York, NY, 2001. Apotemnofili- Money J, Jobaris R, Furth G. Apotemnophilia: Two cases of self-demand amputation as sexual referance. The Journal of Sex research 1977; 13:115-24. Dismorfofobi ilk kez talyan psikiyatr tarafndan tanmland-Gilman SL. Creating Beauty to Cure the Soul. Race and Psychology in the Shaping of Aesthetic Surgery. Duke

Universite Press, Durham, NC, 1998. BIIDi olanlar- Frare F, Perugi G, Ruffolo G, Toni C. Obsessive Compulsive Disorder and body dismorphic disorder: A comparison of clinical faetures. European Psychiatry 2004; 19:202-8. Mller S. Body integrity identity disorder (BIID). Is the amputation of healthy limbs ethically justified? American Journal of Bioethics 2009; 9:3643; bayne T, Levy N, Amputees by choice: Body integrity disorder and the ethics of amputaiton: Journal of Applied Philosophy 2005; 22:75-86.

A n a f r a n i l - Gitlin MJ. Psychotherapists Guide to Psychopharmacology. Free Press, New York, NY, 1990. 4. BLM: BAYILAN KIZ RENCLER ok az rastlansa da bu salgnlarn- Small GW, Nicholi AM. Mass hysteria among schoolchildren: Early loss as a predisposing factor. Archives of General Psychiatry 1982; 39:7214. Altnc snflar- Ibid. Tarif ettii ey kitle histerisinin

tipik zelliklerini- Small GW, Borus JF. Outreak of illness in a school chorus: Toxic poisoning or mass hysteria? New England Journal of Medicine 1983; 308:632-5. Bu tuhaf salgnlarn birkan daha inceledim- Small GW, Borus JF. The influence of newspaper reports on outrbeaks of mass hys t e r i a. Psychiatric Quarterly 1987;58:269-78; Small GW, Propper MW, Randolph E, Eth S. Mass hysteria among student performers: Social relationship as a symptom predictor. American Journal of Psychiatry

1991;148:1200-5: Small GW, Feinberg DT, Steinberg D, Collins MT. A sudden illness outbreak suggesting mass hysteria in schoolchildren. Archive sof Family Medicine 19944;3:711-6. Tuhaf aklamalar- Johnson DM. The phantom anesthetist of Matttoon: A field study of mass hysteria. Journal of Abnormal and Social Psychology 1945;40:17586; Medalia NZ, Larsen ON. Diffusion and disblief in a collective delusion: The Seattle Windshield Pitting Epidemic. American Sociological Assosication 1958; 180.

Aratrdm Boston banliy ilkokulu salgnnda- Small GW, Nicholi AM. Mass hysteria among school children: Early loss as a predisposing factor.Archives of General Psychiatry 1982;39:721-4. On ylinceledim-Small GW, Propper MW, Randolph E, Eth S. Mass hysteria among stuent performers: Social relationship as a symptom predictor. American Journal of Psychiatry 1991;148:1200-5. Hemen hemen iki yl sonraSmall GW, Borus JF. Outreak of illness in a school chorus: Toxic poisoning or mass hysteria? New

England Journal of Medicine 1983; 308:632-5. almay anlattm New England Journal of Medicinedeki makalede-Ibid. 5. BLM: BEBEK AKI Yalanc ya da histerik gebelik diye de bilinen psdosiyezi- Small GW. Pseudocyesis: An Overview. Canadian Journal of Psychiatry 1986;31:453-7; Sobrino LG. Prolactin, psychological stres and environment in humans: adaptation and m al adapt at i o n. Pituitary 2003;6:35-9.

Okumaya devam ettim- Small GW. Pseudocyesis: An Overview. Canadian Journal of Psychiatry 1986;31:453-7. 6. BLM: SESSZLN TEDAVS Yallarla almaya gnll gen psikiyatrlarn says pek fazla deildi-Jarvik LF, Small GW (ed). Psychiatric Clinics of North America, Yalanma konulu say, 5. Cilt, say 1, 1982; Small GW, Fong K, Beck JC. Training in geriatric psychiatri: Will the supply meet the de mand? American Journal of Psychiatry American Journal of

Psychiatry 1988;145:476-8. sko psikiyatrist R. D. LangBoyers R. R.D. Laing and Antip s y ch ia tr y. Hippocrene Books, New York, NY, 1974. Stanfordlu psikolog David Ro s e n h a n - Rosenhan DL. ON being sane in insane places. Science 1973;179:250-8. Psikanaliz pek ok insana yardmc olmutur- Gabbard GO, Gunderson JG, Fonagy P. The place of psychoanalytic treatments within psychiatry. Archives of General P s y c h i a t r y 2002;59:505-10; Leichsenring F, Rabung S.

Effectiveness of long-term psychodynamic psychotherapy: A meta-analysis. Journal of the American Medical Association 2008;300:1551-65. Bu hastalk nfusun yaklak yzde 1ini etkiler-Jamison KR. An Unquiet Mind: A Memoir of Moods and Madness. Vintage Books, New York, NY, 1997. Alan Gelenbergin klasik-Gelenberg AJ. The catatonic syndro me . L a n ce t 1976;1:133941. Dier makalelerse gvenliiniaklyor-Shrese A,

Welch CA, Park LT, ve ark. Encephalitis and catatonia treated with ECT. Cognitive and Behavioral Neurology 2008;21:46-51; Fink M, Taylor, M A . Catatonia: A Clinicians Gudie to Diagnosis and treatment. Cambridge University Press, New Yor, NY, 2003. 7. BLM: KLEN PENS Freud seksi birincil sosyal aktivitemiz olarak grrd- Freud S, Brill AA. The Basic Writings of Sigmund Freud. Basic Books, New York, NY, 1995.

Psikozeklinde tanmlanr-International Early Psychosis Association Writing Group. International clinical practice gudielines for early ps yc ho s i s . British Journal of Psychiatry 2005; 187:s120-4. Tp ortamnda kara mizahSmall GW. Stajyer doktor stres s e n d r o m u . Psychosomatics 1981;22:860-9. Hem duygudurum hem de psikotik semptomlar olan ou hasta-Mahli GS, Green M, Fagiolini A, Peselow ED, Kumari V. Schizoaffective disorder: Diagnostic issues and future

r e c o m m e n d a t i o n s . Bipolar Disorders Bipolar Disorders 2008;10:215-30. 8. BLM: Delicesine endieli gr ynelimli terapilerin en nemli blmn-Goldberg ST. Using the Transference in Psychotherapy. Jason Aronson Publishers, Lanham, MD, 2006. Stres ve beslenme eklietki edebiliyor. Ancak- Marshall BJ, Warren JR. Unidentified curved bacilli in the stomach of patients with gastritis and peptic ulceration. Lancet 1984;1(8390):1311-5.

Medical studentitis-Kellner R, Wiggins RG, Pathak D. Hypochondriacal fears and bliefs in medical and law students. Archives of General Psychiatry 19856;43:487-9;Moss-Morris R, Petrie KJ. Redefining medical stuendts disease to reduce mo r bi di t y. Medical Education 2001;35:274-8. Minuchin sk skekirdek ailelerlealrd-Minuchin S. Families and Family Therapy. Harvard University Press, Cambridge, MA, 1974. Dolayl Munchausen vakalar-Meadow E. Munchausen

syndrome by Proxy. Archives of Disease in Childhood 1982;57:92-8. 9. BLM: GZLER TAMAMEN KAPALI Klasik histerik dnm semptomlarnda-Murphy GE. The clinical management hysteria. Journal of the American Medical Association 1982;247:2559-64. 10. BLM: BEYN SS Yaplan almalar genlerin Small GW. What we need to know

about age related memory loss. British Medical Journal 2002;324:1502-5. Grubumuz PET taramas teknolojisiyle ok sayda aratrma yrtt-Small GW, Kepe V, Ercoli LM, ve ark. PET of brain amyloid and tau in mild cognitive impairment. New England Journal of Medicine 2006;355:2652-63. lk defa 1964te bir psikiyatri dergisitanmlad-Weintraub W. The VIP syndrome: A clinical study in hospital psychiatry. Journal of Nervous and Mental D i s o r d e r s 1964;138:181-93;

Parker-Pope T. When the patient is a V.I.P. The New York Times, Austos 27, 2009. Birincil tansal teorim-Hiramatsu R, Takeshita A, Taguchi M, Takeuchi Y. Symptomatic hyponatremia after voluntary excessive water ingestion in a patient without psychiatric p r o b l e m s . Endocrine Journal 2007;54:643-5; Farrel DJ, Bower L. Fatal water intoxication. Journal of Clinical Pathology 2003;56:803-4. Psikojenik polidipsi-Rae J. Self-induced water intoxication in a schizophrenic patient. Canadian

Medical Assocication 1976;114:438-9. 11. BLM: RYALARDAK DN

Journal

Doktorlar grup olarak yasad ilalar kullanmaya daha azyatkndrlar-Hughes PH, Brandenburg N, Baldwin D Jr. Ve ark. Prevelance of substance use among U.S. physicians. Journal of the American Medical Association 1992;267:2333-9. Fre u d Ryalarn Yorumu adl kitabnda- Freud S, Brill AA. The Basic Writings of Sigmund Freud.

Basic Books, New York, NY, 1995. 12. BLM: IIKLAR SNERKEN Bilisel Davran terapi-March JS. Cognitive behavioral therapy, Sadock BJ, Sadock VA (ed). Comprehensive Textbook of Psychiatry, 8. Bask . Williams & Wilkins, Baltimore, MD, 2005, s.2806-13. Freud bu terimi- Gelso CJ, Hayes JA. Countertransference and the Therapists Inner Experience: perils and Possibilities. Lawrence Ehrlbaum and Associcates, Mahwah, NJ,

2007. Sosyopatlar ya da psikiyatristlerin deyiiyle antisosyal kiilikler-American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. American Psychiatric Association, Washington, DC, 1994, s.645-50. 13. BLM: BTMSZ ALIVER Bu forik (mest edici) duygular beyindeki kimyasal deiimlerle yakndan balantldr-Kalivas PW, Volkov ND. The neural basis of addiction: A pathology of

motivation and choice. American Journal of Psychiatri 2005;162:1403-13. 14. BLM: ALE BALARI Kronik amfetamin veya kokain kullanm paranoyann iyi bilinen nedenlerinden biridir- Cherland E, Fitzpatrick R. Psychotic side effects of psychostimulants: A 5year review. Canadian Journal of Psychiatry 1999;44:811-3. Tipik bir agorafobili spontan panik atak vakas-Bienvenu OJ, Onyike CU, Stein MB. Agorophobia in adults: Incidence

and longitudinal relationship with p a n i c . British Journal of Psychiatry British Journal of Psychiatry 2006;188:432-8. Akl Hastal in Ulusal Birlik-http://www.nami.org/. lk psikiyatrik genetik almalardan biriAmi ailelerle yaplan bir aratrmayd-Egeland JA, Shaw JA, Endicott J, ve ark. Prospective study of prodromal features for bipolarity in weel Amish children. Journal of the American Academy of Childe & Adolescent Psychiatry 2003;42:786-96.

Anksiyetenin eitli trleri arasndapanik bozukluk-Smoller JW, GardnnerSchuster E, Covino J. The genetic basis of panic and phobic anxiety disorders. American Journal of Medical Genetics 2008 15;14C:118-26. 15. BLM: Sahtekr psikiyatrist 3 1 2 Antidepresana ihtiyac olup olmadna karar vermek iin-Bender S, Messner E. Becoming a Therapist: What Do I Say and Why? The Guilford Press, New York, NY, 2003.

312 SIG E CAPS- SIG E CAPS Dr. Carey Gross tarafndan Massachussetts Geeeral Hospitalda majr depresif bozukluk kriteri iin mnemonik olarak gelitirildi. 3 1 8 Yaplan birka alma ortaya koydu- Alexopoulos GS, Meyers BS, Young RC, Mattis S, Kakuma T. The course of geriatric depression with reversable: A controlled study. American Journal of Psychiatry 1993;150:1693-9; Devanand DP, Sano M, Tang MX, Taylor S, Gurland BJ, Wilder D, Stern Y, Mayeux R. Depressed mood and

the incidence of Alzheimers disease in the elderly living in the community. Archives of General Psychiatry 1996;53:175-82. 3 2 0 Larry yeni kimyasal iaretleyiciden sz ediyordu Small GW, Kepe V, Erocoli LM, ve ark. PET of brain amyloid and tau in mild cognitive impairment, New England Journal of Medicine 2006;355:2652-63.

3 2 2 Anti-Alzheimer ilacAlzheimers Disease Medications Fact Sheet: http://www.nia.nih.gov/Alzheimers/Publ SONSZ

Vakalar asansrde umursamadan tartan doktorlaraSmall GW. That boorsih, insensitive, loudmouthed,crass physician in the elevator. Journal of the American Medical Assocication 1985;253:2645. Pek ok kii teknik beceriyi-Dibblet S, Schaidhammer M, Fleischer C, Greitemann B. Patient-doctor interaction in rehailitation: The relationship between percieved interaction quality and long-term treatment r e s ul t s . Patient Education and Counceling 2009;76:328-35. Kim SS, Kaplowitz S, Johnston MV. The

effects of physician emphaty on patient satisfaction and compliance. Evaluation & the Health Professions 2004;27:237-51.