11 Civata Baglantilari PDF

Bu notlar T.
C Zonguldak Karaelmas niversitesi Makina Mhendislii Blmnde verilen MAK 365 Makina Elemanlar Dersi iin
eitli kaynaklardan derlenerek hazrlanmtr. Bu kaynaklar Referanslar blmnde listelenmitir. Herhangi bir ekilde orijinallik
iddias ve yayn nitelii yoktur. Sadece eitim amal ders notlar niteliindedir. Atflar okunabilirlii arttrmak amac ile
belirtilmemitir. Blent Ekmekci, Ekim 2005.

1
BLM 11
CVATA BALANTILARI

ekmeye zorlanan ubuk iin
Fl
AE
=
Cvata bir yay gibi dnlrse;

F AE
k
l
= = ve burada alan hesaplanrken nominal
ap kullanlr.

Cvata: Plakalar:
c
c
c
P
k
=
p
p
p
P
k
=
c p
= olacandan
p
c
c p
P
P
k k
= eitlii yazlabilir.
c p
P P P = +
c c
c p
P P P
k k
=
p p
p c
P P P
k k
=
c c
c p p
P P P
k k k
+ =
p p
p c c
P P
P
k k k
+ =
1 1
c
c p p
P
P
k k k
| |
+ =
|
|
\

1 1
p
c p c
P
P
k k k
| |
+ =
|
|
\

c
c
c p
k P
P
k k
=
+

p
p
c p
k P
P
k k
=
+

i
F n yklemesi:
c
c i
c p
k P
F F
k k
= +
+

p
p i
c p
k P
F F
k k
=
+

c
c p
k
C
k k
=
+
olsun
c i
F CP F = + ( ) 1
p i
F C P F =
Bu notlar T.C Zonguldak Karaelmas niversitesi Makina Mhendislii Blmnde verilen MAK 365 Makina Elemanlar Dersi iin

2

0
P plakalarn ayrlmaya balad an uygulanan kuvvet olsun, bu durumda tm yk cvata
tarafndan tanacaktr ( )
c
F P = .
0 0

i
P CP F = +
0
1
i
F
P
C
=

0
(1 )
i
F C P =
Sonu olarak bir balant iin (1 )
i
F C P > olmaldr.
n plakalarn ayrmasna kar emniyet faktr olsun,

(1 )
i
F n C P =

Sonu olarak cvata zerindeki toplam kuvvet,

c i
F nCP F = +

i
F nyklemesi cvata malzemesinin tayabilecei en fazla yk olmaldr.

0.75
i P
F F = sklp taklan balantlar iin
0.8
i P
F F = srekli balantlar iin

P t P
F AS =
0.85
P y
S S =

0.64
i t y
F AS = sklp taklan balantlar iin
0.68
i t y
F AS = srekli balantlar iin

2
( 0.649519 )
4
t
d P
A

= olarak hesaplanabilir yada aadaki
tablodan alnabilir.


3


4

Plakalarda Bask Gerilmeleri

1 2 3
1 1 1 1 1
.......................
p i
k k k k k
= + + +

Eer plakalar arasnda conta kullanlrsa, plakalarn edeer direngenlik
sabiti olarak sadece contann direngenlik sabiti kullanlabilir.

Pdx
d
AE
= ,
( )
2 2
2 2
0
2 2 2 2
i
D d D d D d
A r r x x x
(
+ ( | | | | | || |
= = + = + +
(
| | | | (
\ \ \ \ (

0
.
2 2
t
P dx
d
D d D d E
x x
=
+ | || |
+ +
| |
\ \

(2 )( )
ln
(2 )( )
P t D d D d
Ed t D d D d
+ +
=
+ +
bulunur.
ayet kalnl eit, ayn malzemeden yaplm iki plaka, cvata ile balanrsa;
1.5 D d = alnabilir.


5
2
l
t = iin,
0.5
2ln 5
2.5
p
Ed
k
l d
l d
=
+ | |
|
+
\
bulunur.

Burulma Momenti;

2 2
2
sec
2 sec 2
i i c c
Fd F d l d
T
d l

| | +
= +
|
\

( )
2
tan
h
d
= ( : helis as)

2 2 2
2 2
sec
2 sec 2
i i c c
Fd F d l d d
T
d l d

| | +
= +
|
\

2
tan sec
2 1 tan sec 2
i i c c
Fd F d
T

| | +
= +
|
\

1.5
1.25
2
c c
d d
d d d
+
= =

2
tan sec
0.625
2 1 tan sec
c i
d
T Fd
d

( | | +
= +
( |
\
olarak hesaplanr.

i
T KFd = olduunu dnelim, genel olarak cvatalar iin K, yaklak olarak 0.2 dir.
0.2
i
T Fd =

RNEK 11.1:

Bir basn kab, BS180 dkme demir malzemesi (E=78 GPa)
kullanlarak yaplmtr. Cvatalar 65 mm uzunluunda,
M16x2 standardnda ve snf 8.8 (E=207 GPa) dir. Basn
kabnda 160 kNluk ayrma kuvveti olumakta ve bu kuvvete N
adet cvata ile kar konulmaktadr.
a) Direngenlik katsaylarn (k
c
,k
p
) ve C sabitini bulunuz.
b) Kullanlmas gereken cvata saysn, emniyet faktr
n=2 iin bulunuz.(Sklp taklr balant)
c) Cvatalar iin F
i
n ykleme deerini bulunuz.


6
ZM:

a)
2 2
9
16 207
1.04 10 /
4 4 40
c
AE d E
k N m
l l

= = = =

9
78 16
1.807 10 /
0.5 40 0.5 16
2ln 5 2ln 5
2.5 40 2.5 16
p
Ed
k N m
l d
l d

= = =
+ + | | | |
| |
+ +
\ \

9
9 9
1.04 10
0.365
1.04 10 1.807 10
c
c p
k
C
k k
= = =
+ +

b)
2
157
t
A mm =
8 8 10 640
y
S MPa = =
0.85 0.85 640 544
p y
S S MPa = = =
F
i
yk;
0.75 0.75 0.75 157 544 64
i p t p
F F A S kN = = = =

0.365 2 160 116.8
64 64
c i
nCP
F F
N N N

= + = + = +

116.8
64
y t
S A
N
= +
116.8
640 157 64 3.2 N
N
= + =

Dolaysyla N=4 cvata olarak alnacaktr. Her zaman iin N yukar doru yuvarlanr.

c)
( ) ( ) 1 2 160 1 0.365
50.8
4
i
nP C
F kN
N

= = =

Civatalarda Yorulma

Plakalar birbirinden ayrmaya alan P kuvveti 0 ile P arasnda deisin.
max c
F F = ve
min i
F F = olacaktr.
Bu durumda uygulanan kuvvetin genlii
max min
2
a
F F
F

=
Ortamla kuvvet ise,
max min
min
2
m a i a
F F
F F F F F
+
= = + = + olacaktr.

7
Bu durumda genlik gerilmesi,
2 2 2
c i c
a
t c p t t
F F k P CP
A k k A A

= = =

Ortalama Gerilme ise;
min
2
i i
m a a
t t t
F F CP
A A A
= + = + = +

entik Faktr
Snf Dvlm Kesilmi Yuvarlatlm kesitler
3.6-5.8 2.2 2.8 2.1
6.6-10.9 3 3.8 2.3

RNEK 11.2:

ekilde gsterilen pirin tp (E=103.5 GPa ,
S
y
=280 MPa) pullar yardmyla 30 mm apnda
cvata ile sktrlyor.Tpn kesit alan 1200
mm
2
dir.Somunla boluk alndktan sonra
evrim yaplarak sktrlyor. Cvatann
(E=207 GPa , S
ut
=725 MPa) di adm 3.5 mm
dir.

a) Cvata ve tpteki normal gerilmeyi hesaplaynz.(Pullar ve cvata balarn rijit kabul
ediniz.)
b) 22 kNluk eksenel bir yk civatalara uyguland takdirde cvata ve tpte meydana gelen
gerilmeyi hesaplaynz.
c) Tpte gerilme meydana getirmeyen cvata ykn hesaplaynz.
d) ayet uygulanan yk 0 ile 22 kN arasnda deiiyorsa emniyet katsaysn bulunuz.(K
f
=3
olarak alnacaktr.)


8
ZM:

a) Toplam uzama
1
3.5 0.875
4
evrim p mm = = =
c tp
= + ,
i
c
c
F
k
= ,
i
tp
tp
F
k
=
c tp c tp
i i
c tp c tp
k k k k
F F
k k k k

| | | | +
= =
| |
| |
+
\ \

2
30
207
4
195132 /
750
c c
c
A E
k N mm
L

= = =

1200 103.5
165600 /
750
tp tp
t
A E
k N mm
L
= = =

195132 165600
0.875 78381
195132 165600
i
F N
| |
= =
|
+
\

78381
139.7
561
i
c
t
F
MPa
A
= = = (
2
( 0.649519)
4
t
x d
A

= (Tablo deerini kullanabilirsiniz)

78381
65.31
1200
i
tp
tp
F
MPa
A
= = =
b)
195132
0.54
195132 165600
c
c tp
k
C
k k
= = =
+ +

78381 0.54 22000 90282
c i
F F CP N = + = + = (Cvatann tad kuvvet)

( ) ( ) 1 78381 1 0.54 22000 68282
tp i
F F C P N = = = (Tpn tad kuvvet)

90282
161
561
c
c
t
F
MPa
A
= = =

68282
56.9
1200
tp
tp
tp
F
MPa
A
= = =

c) ( ) 1 0
tp i
F F CP = = olmas gerektiinden;

78381
170394
1 1 0.54
i
F
P N
C
= = =


9
d)
0.54 22000
5950
2 2
a
CP
F N
= = =

max c
F F = ve
min i
F F = olduu iin;

78381 5950 84331
m i a
F F F N = + = + =

5950
10.6
561
a
a
t
F
MPa
A
= = =

84331
150.3
561
m
m
t
F
MPa
A
= = =

Yorulma Mukavemeti;

5 5
0.566 9.68 10 0.566 9.68 10 725 725 358.42
e ut ut
S S S MPa

( ( = = =

Parantez iindeki ifade eksenel ynde yklemeye maruz cvata balantsnda kullanlabilir.

'
1
1 1 0.85 1 1 358.42 101.5
3
e a b c d e f e
S k k k k k k S MPa = = =
Goodman Kriterine Gre;

1
a m
e ut
S S n

+ =

10.6 150.3 1
=
101.5 725 n
+ n=3.2

Contal Balantlar
Malzeme E(MPa)
Mantar 86
Kauuk 69
Teflon 240
Organik Fiber 120
Bakr Asbest 93000

*** Bakr asbest haricinde dier elemanlarn direngenlik katsaylarn ihmal edebiliriz.

0 i conta
F A p ; p
o
: Minimum conta szdrmazlk basncdr.

(1 )
conta
p i i
conta c
k P
F F P C F
k k
= =
+

p conta
F A mp
m : Conta Faktr (Genellikle 2 ile 4 arasndadr.)
p : Plaka ayrlma basncdr.

10

RNEK 11.3:
ekilde grlen cvatalarn ve plakalarn
direngenlik katsaylarn bulunuz.

ZM:

Sadece alt plakalar vidal olduu iin efektif uzunluk:

15 3 7.5 25.5 l mm = + + =

2 2
12 207
918 /
4 4 25.5
c
d E
k MN m
l

= = =

480 12
93.6 /
(2 )( ) (2 3 27 12)(27 12)
ln ln
(2 )( ) (2 3 27 12)(27 12)
conta
Ed
k MN m
t D d D d
t D d D d

= = =
( ( + + + +
( (
+ + + +

RNEK 11.4:

Belli sayda 6.8 snf M14 (kesilmi vida dilerine
sahip) cvatalar ile bir basn kab kapa balanmtr.
Basn kabnda 0 ila 50 MPa arasnda deien basn
llmtr. Emniyet faktr 2 istendiine gre,
a) Gerekli cvata saysn bulunuz.(10)
b) basnca kar emniyet faktrn bulunuz. (10)
c) Cvatalarn sklmas esnasnda emniyet faktrn
bulunuz. (5)
Not:

E
kauuk
=1.6 GPa k
kauuk
=240 MN/m,
E
civata
= E
elik
=210 GPa


11
a)
2
115
t
A mm =
6 8 10 480
y
S MPa = =
0.85 480 408
p
S MPa = =
0.75 0.75 115 408 35.2
i p
F F kN = = =
( )
2
3 9
3
14 10 210 10
1010 /
4 (20 2 10) 10
c
AE
k MN m
l

= = =
+ +

1010
0.808
1010 240
c
c p
k
C
k k
= = =
+ +

2
60
50 141.4
4
P kN

= =
480 115 55.2
y t
S A kN = =
2 0.808 141.4
35.2 55.2 11.4 12
c i
nCP
F F N N
N N

= + = + = = =
n ykleme en az
( ) 1
2 141.4 0.192
4.5
12
i i
i
nP C
F F kN
N

= = = olmaldr.
b)
3
0.808 141.4 10
41.4
2 24 115
a
t
CP
MPa
NA

= = =

3
4.5 10
41.4 80.5
115
i
m a
t
F
MPa
A

= + = + =
'
0.5 0.5 600 300
e ut
S S MPa = = =
'
1
1 1 0.85 1 1 300 67.1
3.8
e a b c d e f e
S k k k k k k S MPa = = =
1 41.4 80.5
1.39
67.1 600
a m
e ut
n
n S S

= + = + =

c)
3 3
0.2 0.2 4.5 10 14 10 12.6
i
T Fd Nm
= = =
2 2
115 12.1
4 4
t
d d
A d mm

= = =
3 3
16 32 12.6
36.5
0.0121
T
MPa
d
= = =

3
6
4.5 10
39
115 10
i
t
F
MPa
A
= = =

2 2
2 2
max
39
36.5 41.4
2 2
MPa

| | | |
= + = + =
| |
\ \

max
0.577 480
6.7
41.4
sy
S
n
= = = gvenli

11 Civata Baglantilari PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

11 Civata Baglantilari PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bu notlar T.

You might also like