Hayrdr inallah, Molla?... Sabahleyin ben bir kye kadar gideceim. Sana imdiden unutmadan syleyeyim. yi bir i var.

. Mistik gzlerini daha ziyade at: Ne? Valinin ocuu iin benden bir beyaz eek istemilerdi. Seksen liraya kadar satabileceiz. -Ey? Ben yarn burada yokum. Sen ara, bulursan otuz, krk hatta elli bile ver. Mutlaka al. Beyaz eek olur mu? Olur ya... Mistik aalad. aka m ediyor? diye sofu ortann yzne bakt. Hayr, ciddi idi. Sordu: Burada bulunur mu? Ne bilirsin, belki bulunur. Pekl, yarn ararm. Molla, saf bir ortak samimiyetiyle ona akl retti. Burann en birinci canbaz Hac Hseyin'dir. Sen tanmazsn. imdi ok ihtiyar olduu iin evinden kmaz. adrvann karsna gelen sokaktan git, git, git. Orada birine sor, gsterirler. iftlik gibi bir ev... Pazara gelmez... Oturduu yerde cambazlk eder. Ondan iste. "De ki: Akama kadar bana mutlaka bir beyaz eek bul..." Elli liraya kadar vaat et. Pekl! Mollann azndan sert bir rak kokusu kyorKk lambann hafif aydnl ile glgelenen yznde yorgun bir nee vard, Gzleri dumanlyd. Mistik, ortann gndz orulu olduunu hatrlad. Bir ltife etmek istedi: Keke beni de iftara davet edeydin! Beraber ierdik... Molla reddetti: H!,,. Ben mrmde bir damla azma koymamm, elhamdlillah.,. Ey, bu koku da ne? Diim aryor, rak ile azm alkaladm. Ya!
www.cizgiliforum.com Sayfa 4

 Evet. yleyse Allah rahatlk versin! Sana da... Mistik, odasnn kapsn kapaynca yine "Gidi gebe seni!... Ben sana bir klah giydireyim de, gr!" dedi, Ayakta duramayacak kadar sarho olduu halde, yine sofuluk taslayp mrnde azna bir damla koymadn sylemesi, Mstk'n sanki izzetinefsine dokunmutu, "Beni aptal yerine koyuyor ha!" diye ellerini kalalarna dayad, durdu, Gzlerini klterek yere bakt: una by klah.,, lk frsatta bir klah,.. Dnd. Kapy srmeledi. Soyunmaa balad, Kendisi de stma tutmasn diye torbasna daima birka ie kanyak gezdirdi. Onun iin kafas gndzden tutkundu. Hemen uy uyu verdi. Sabah olunca kahvesini imeden dar atld. Sokaklarn inek, kz, kaz, koyun kalabal iinde yrd. htiyar cambaz Hseyin'in evini buldu. Bu, ak sakall, ksack boylu, eytana benzer bir adamd. On alt yanda bir ocuk gibi evikti. Yrrken zp zp sryordu. Mistik selmdan sabahtan sonra beyaz bir eek istediini syledi, ihtiyar, byle bir hayvann bulunacan mit etmiyordu. Elli senedir cambazlk ettii halde, ancak mrnde bir defa beyaz eek grmt. Ama, arasra bir ura, dedi, ksmetin varsa bulunur. Akamlar urarm. Ne vakit istersen... Mistik o gnn akama kadar hayvan aramakla geirdi. Ucuza benzer bir ey bulamad. Orta Molla, gittii yerden gelmemiti. Akama yakn can sklmaya balad. Beyaz eei bulup bulmadn anlamak iin deil, srf kendisiyle konuup bilgi almak iin ihtiyar cambazn evine gitti. Kapy vurdu. Karsna kan Hac Hseyin, Oul, senin talihin varm! diye bard. Bir beyaz eek buldum. Ne abuk? Sen gider gitmez, imanca, simsiyah bir Arap geldi. Ama, tuhaf bir Arap. Banda yeil bir hanc sar... Ben Hicaz'da askerlik ettiim iin Arapa bilirim. Arapa konumaa kalktm "Gurbette unuttum" dedi. Allah kimseyi gurbete drmesin! nsan ana dilini bile kaybediyormu! Bu zavall hac parasz kalm. Yedeinde st gibi beyaz eei bana satt. Krk liraya aldm. ok be... Ne yapalm? Sen elliye kadar ver demedin mi? ok iyi canm! Nerede bakalm, bir grelim.
www.cizgiliforum.com Sayfa 5

 Gel... Ahrda. Mistik, sk admlarla hzl hzl yryen ihtiyarn arkasna takld. D avluyu geti. Geni bir ahra girdi. Kede hakikaten st gibi bembeyaz bir eek duruyordu. ok gzel yarn gelir, alrm, dedi. imdi neye almyorsun? Yarn sabah, dedim ya... Akamn hayr, sabahn errinden beterdir. Olur, sabahleyin gel. Gne doarken... dedi. karken avlunun itlerine, kapnn kenarlarna, ahrn saaklarna aktrmadan dikkatli dikkatli bakt. Gzleri sokan karmakark izlerinde, hana dnerken: Bu frsat karmayalm! diyordu, ite beyaz eek bulunmutu. Bunu Mollann haberi olmadan alp valiye gtrmeli, btn kr cebe atmalyd. Ama, Molla, eein bulunduunu haber alrsa, gider, arttrr, yine ii bozard. *Ona duyurmam" dedi. Dnmee balad, Hana gelinceye kadar plann kurmutu. Odaba ile hemen hesabn kesti: "Bu gece ay var. Ben aa kye gidiyorum, iki gn gelmeyeceim." diye heybelerini omuzlad. Gizlice baka bir hana gitti. Sabah dar etti. Erkenden, ortana giydirecei klah dnerek uyand. Bir ucunu pencere parmaklna balad uzun krmz kuan dne dne sararken, yannda baka biri varm gibi kendi kendine konumaa balad: Hac Hseyin'e neden krk lira vereceim? Ya ne yapmalym? itler alak, kap da harap. Kpek de yok. Gidip gece alarm, Sonra? Bugn ardan boya alrm. Derenin kenarna gtrr, saklarm. Eei gece gtrr orada boyarm. Sabah karanlnda hanla hesabm keser, boyal eee biner, vilyetin yolunu tutarm. Vilyete gidince?... Eei scak su ile ykar, Valiye satarm. Molla? Klah giydiinin farknda olmaz bile... Pantolonunun ak kalm dmelerini iliklerken gznn nne Mollay getiriyor, bandaki beyaz sarnn yerine kk bir Rumeli klah geiriyor, bu klah hayalinde bir saa, bir sola, bir arkaya, t bir ne.eerek ilerliyordu.
www.cizgiliforum.com Sayfa 6

ardaki dkknlarn hepsini dolat. Knadan baka boya bulamad. ki okka kna ald. Kasabadan dar kt. Derenin kenarnda kuytu bir yer buldu. Mollaya rasgelmemek iin kasabaya dnmedi. Gece oluncaya kadar orada oturdu. Kesesindeki ttnlerin hepsini iti, bitirdi. Hava bozuktu. Siyah bulutlar bazen ay rtyor, her taraf vakit vakit koyu karanlk kaplyordu. Mistik, gece yarsndan sonra bu karanln iinde yrd. De kalka Hac Hseyin'in evine geldi. Durdu. Dinledi. Ses seda yoktu. ite trmand. Akar gibi avluya indi. Tekrar etraf dinledi. Bir ey duymad. Yrd. Ahra doru gitti. Kap aralkt. tti, ieri girdi. Yine karanl dinledi. Cebinden kard kibriti akt. Kede eek, tpk bir mermer paras gibi bembeyaz duruyordu. Ayaklarnn ucuna basarak yrd. Yularn ba krdm olmutu. Elleriyle, dileriyle uraarak zd. Yava yava soukkanllkla kapdan karken boazna boucu bir ey sarld. Beyninde bir yaygaradr koptu: Hrsz var, hrsz var! Koun ocuklar, hrsz var!... Mistik abalad, rpnd, kurtulamad. Avlunun sandaki yer odalarndan elleri kl kadnlar kouyorlard. Korkudan patlam gzleri, boazna sarlan tand. Bu, Hac Hseyin'di. Dn sabah bir yabancnn gelip kendisinden yksek fiyatla damdan der gibi bir beyaz eek istemesi... Sonra o gider gitmez yine damdan der gibi tuhaf kyafetli, Arapa bilmez bir Arap'n kendisine beyaz eek getirip satmas... Daha sonra, ertesi gn gelip eei alacan syleyen mterinin grnmemesi onu pheye drmt. te "Bunda bir kurt yenii var!" diye bu gece uyumam, kuyu bandaki bostan glgeliinde beklemiti. Yakaladnn, gelmeyen mteri olduunu grnce fkesinden deli olacakt. ip getirin! diye haykrd. oluk ocuk, damat, gelin, btn ev halk uyanmt. Kaln iplerle Mstk' smsk baladlar. Cann karncaya kadar dvdler. Sabahleyin yamur bardaktan boanrcasna yayordu. Hac Hseyin, damatlaryla kaln incir aacndan, gece yakalad hrsz zd. Ayaklarnn balarn gevetti, arkasna katt. Beyaz eekle beraber hkmet konana doru yrd. Ahrdan bembeyaz kan eein rengi artyor, boynunda, srtnda, sarsnda, yol yol siyah izgiler peyda oluyordu. Eein rengi akr akr yaan yamurla byle hrelendike, Hac Hseyin daha beter hiddetleniyor, dnp Mstk'n ensesine tokatlar indiriyor. "Gidi sizi dolandrclar! ilk nce sen gelirsin, sonra arkadan o yalanc Arap!... karn altnlarm!..", diye kfrleri basyordu. Gren alaya
www.cizgiliforum.com Sayfa 7

katld. Olay hemen duyuldu. Btn kasaba hkmetin avlusuna topland. Bir eee bakyor, bir Mstk'a... Glmekten katlyorlard. Dn boya arad dkknclar, kna ald aktar, hanclar onu tandlar. Daha jandarma zabiti gelmemiti. Uzun boylu avu, yanndaki neferlerine glerek emrini verdi: Tkn u uursuzu bodruma! Yamur altnda eek gibi onun da rengi deimesin! Neferler, Mstk' tuttular. Ahalinin arasndan ektiler, kollarnn balarn zmeden dar bir kapdan kapkaranlk bir yere frlattlar. Mistik bu karanlkta yapayalnz kalnca, Molla'nn kendine ettii oyunu sezer gibi oldu. Gznn nnde, siyaha boyanm, ember sakall bir ehre, krmz dilini kartarak srtt. Bu hayalin tral banda, giydiremedii klah yerinde yeil bir hac sar vard. imdi ne yapacakt? Ne cevap verecekti? Dt bu tuzaktan nasl kurtulacakt? yle bir tuzak ki... Dnyor, dnyor, ak kemiklerine kadar kafasna geirilmi katl kurun bir klahn altnda ezilmi gibi kvanyor, karanlkta ayaklarn yere vurarak, "Tuh bre anasn! Tuh bre anasn!" diye yzn bir saa, bir sola eviriyordu.

Ah Msr! Baz Trkler oraya elenmeye, hava teddiline giderler! Bilmem o hayata, o manzaraya nasl tahamml ederler? Cierlerine milyonlarca verem mikrobu saldrm meyus ve halsiz yatan bir hastann baucunda hi elenilir, hibir yaralnn akm ve daha kurumam kan selleri zerinde badeler iilir, keyifler atlr, naralar atlr m? Ben, ben mmkn deil bir hafta oturamam. Geni ve otomobil dolu caddeler, heykelli meydanlar, iine girilmez bir kuvvet ve bir para kalesi gibi ykselen byk bankalar, byk tiyatrolar, peri sarayn andran ssl ve billrlu gazinolar... Hep, hep bu yabanc messeseler bende ar bir kbus husule getirir. Gzle grlen her eyin yabanc olduunu, yabanclara ait bulunduunu dnmek sinirlerime dokunur. Sokaklar dolduran saylmaz apkalarn zalim ve kurnaz, gaddar ve namussuz glgelerinde sararm solmu gibi
www.cizgiliforum.com Sayfa 8

boyunlar eri, zayf, mahzun dolaan sarkl yerlilere, bu zavall arap kardelerime kalbimde derin bir sz duymadan bakamam. Necp Araplk, ykselmek isteyen Trkln o kuvvetli ve mukades kanad, orada kendi vatannda esirden baka bir ey deildir. Trklerin ekilmesiyle beraber hain ve zehirli bir ekirge bulutu gibi oraya en Avrupallar, bu zavall slm memleketinin btn hayat damarlarn ellerine geirmiler, doymak bilmez kudurmu bir alkla, azgn bir hrsla din kardelerimizin kanlarn emip dururlar.. Btn servet, btn kuvvet, btn saadet onlarndr. Ben Msr'da ok sklr, kendimi deta bir zindanda sanrm. Bu manev zindandaki mahpus kardelerimin arasnda serbest serbest gezmek houma gitmez. Daima otele kapanrm. Hakik bir zindan hayat geirir, yllardan beri dmanlarnn eline dm olan bu kymetli vatann snmez matemlerini tutar, elemler iinde kvranmaktan ac bir haz duyardm. Bu sefer de yine kendimi byle hapsetmitim. Bingazi'deki muharebeye karmamak iin beraber yola ktm arkada Kahire'de hastalanmt. Doktor on gn istirahat lzm geldiini syledi. Onu beklemeye mecburdum. Hem Trk dmanlarnn, yani Avrupallarn hkim bulunduu bir yerde zaten yakalanmak iin aranan bir Trk', bir kan kardeimi yalnz brakabilir miydim? Bu on gn bana on senelik bir krek cezas gibi geldi. Yatakta duramazdm. Gndz garsona gazeteleri aldrr, okur, bir koltua uzanarak saatlerce ad dnya yznden kaldrlmaya allan Trkln talihini dnr ve terlerdim. te Asya'daki Trk hkmetlerini bitiren Avrupallar, onlarn din ve an kardelerine, Araplara da saldrmaya balamlard. Btn Turan, btn Hindistan esirdi.

1 KI ngiltere kral yeniden, Hindistan'daki eski Trk m-paratorluu'nun tahtna oturmak iin Msr mstemlekesinden geerken, imdi cihan politikasnda bir glge halinde kalan byk hakann olunu ayana getiriyordu. Trklerle beraber Araplar da eziliyor, Sudan, Fas, Cezayir, Tunus ve nihayet Trablus ve Bingazi de alnyordu. Kalbim, bunlar dne dne, beynimde atelenen kanmdan, yanmaya balard. Geceleri uykusuz kalr ve bu strapla balkona kar, aada
www.cizgiliforum.com Sayfa 9

idraksiz bir nehir grltsyle akp giden ahaliye dalardm, okluu hep apkaclar, ecnebiler tekil ederdi. Ara sra, sanki parlak ve meden esirliklerinin dehetini duymu gibi neesiz ve dalgn geen tek tk sarkl ve entarili yerlilere bakarak, arkn hakkn istemeyen, hakk iin vurmayan, hakk iin krlmayan, hakk iin yakmayan, hakk iin ldrmeyen, hakk iin hakszlk yapmayan azimsiz, miskin ve alak "tevekkfn granitten arln kendi omuzlarmda, kendi tembel bamda hisseder gibi olurdum. Ve birden dudaklarmda Trk airinin: Her zulm, kahr bomaya bir para kan yeter, Ey ark uyan, yeter ey ark, uyan yeter... enni uard. Evet, bu tevekkl zindannda yaamak beni hasta ediyordu. Gnler getike daha ziyade asableiyor, sararyor yine bama sanki grnmez oklar saplanyordu. ... Yine bir akam, bam byle fena halde tutmutu. Boulacak gibi oluyordum. Gece yars yaklayordu. Biraz hava alaym dedim. Paltomu giyerek sokaa ktm. Nereye gideceimi bilmiyordum. Elektrik ziyalaryle, gndzden daha aydnlk olan sokaklardan geiyordum. Kadnlar, erkekler, ocuklar, yerliler, yabanclar birbirine karm, glerek oynaarak ar ve yava akp gidiyorlard. Ve zerlerinde iren, keskin bir fuhu, bir sefahat korkusu dalgalanyordu. Ben dz ve parlak yaya kaldrmnda yryor ve her taraf grmemek iin samdaki pastaclar, tuhafiyeci dkknlarn, ilerindekileri seyrediyordum. tede temiz ve sade bir lokanta grdm. Hemen hemen bo denecek kadar tenha idi. Caddenin kalabal beni ok skmt. Anszn bir Trkiye lokantasna benzeyen bu tenha yere girmek arzusunu duydum. Ak kapsndan girdim. "Bir orba olsun ierim" diyordum. Oturur oturmaz garson geldi, ngilizce ve Franszca yazlm listeyi vererek istediimi sordu. Okumadan: orba. Ve getirince imeye baladm. erken etrafma bakyordum. Btn duvarlar ayna idi. Aynalarn zerinde Kralnn ve Kraliesinin, Prince de Galles'in byk mikyasta yaplm resimleri gze arpyordu. Yanlarnda baka kk resimler de vard. Galiba Msr'n ehramlar, Sfenksin yalboya manzaralar idi. Bunlara dalmtm. Bu esnada kapdan bir adam girdi. Banda byk ve hasr bir apka vard. Gayet k ve uzun boylu idi. Garsonun yardmyle apkasn ve paltosunu kard. T yanmdaki masaya oturdu. Karsndaki aynada hayalini gryorum. Dikkatle
www.cizgiliforum.com Sayfa 10

bakmaya baladm. nk ben bu ehreyi tanyordum. Fakat nereden! O da aynadan bana bakyordu. stanbul'da ve Selanik'te kendileriyle mnasebette bulunduum ecnebileri ve Rumlar aklmdan geiriyordum. Bir trl bunu hatrlyaml yordum. orbadan sonra iki tabak yemek daha yedim. O da bana bakyordu. Mutlaka o da beni tanmak istiyordu. Artk rahatsz oluyor, hallolunamayan muammalarn karsnda bizi zen o tatsz !| skntya benzer bir ey duyuyorum. Onun da benim :' gibi skldn gryor, rahatszlnn farkna var,. yordum. Nihayet yemeini bitirdi. Bir cigara yakt. Kalkt. Paltosunu ve apkasn giydikten sonra garsona para ve bahi verdi. Dar kyordu. Birden benim masamn nnde durdu. Tavrnda deta bir aktr vaziyeti vard. Adm syledi: Siz,., deil misiniz? Evet, benim, diye kekeledim. Kesik byklarnn altndan parlak dilerini gstererek glyordu. Beni tanmadnz m? Affedersiniz, fakat hatrlayamyorum. Ben Ahmet Nihat'm.,. apkann altnda yabanc ve arkl duran gzlerini hemen tandm. Bu, benim mektep arkadamd. Fakat hli birdenbire bende fena bir tesir hsl etti. Kalkp elini tutamadm, Zoraki glmsedim, Msr gibi, hi olmazsa iimde Mslman saylan bir memlekette bir Trkn apka giymesinde ne vard? Hatt burada baz ecnebiler bile fes giymiyorlar myd?Bozulduumu anlad, Ve aradaki souk ve skc sktu yrtt: Burada ne aryorsunuz, gezmeye mi geldiniz? Ksacak Hayr, geiyordum, dedim. Tekrar sordu: Nereye? Bingazi'ye... Ooo, kahramanlk ha... Tebrik ederim. Fakat, bouna alyorsunuz. Artk oras yand. Birden byle sylemesi canm daha ziyade skt. stemeyerek biraz kaba cevap verdim: apka giyen Trkler yle sanrlar... Daha ziyade glmsedi. T gzlerimin iine bakyordu. Biraz yavaa: Fakat azizim, ben Trk deilim dedi. Ben aaladm:
www.cizgiliforum.com Sayfa 11

 Trk deilseniz, Osmanlsnz ya?.. Hayr, Osmanl da deilim. Hi olmazsa Mslmansnz ya?.. Hayr azizim, Mslman da deilim. Btn btn aaladm. Onun da glmsemesi gariplemiti. O halde nesiniz? diye sordum. Ve yzne baktm. Soukkanllkla cevap verdi: Katoliim ve Fransz'm... Byle sylemesi sinirlerime dokundu. Biraz ac ve eki, alay etmek istedim. Glmyor, yalnz dilerimi gsteriyordum: Tandm Ahmet Nihat katolik olabilir. Akidesini esvap gibi deitirebilen, vicdann di bir eya gibi satan insanlar bu dnyada az deildir. Lkin stanbul'da doan anas Trk, babas Trk olan, Trke konuan bir aileden kan, damarlarnda Trk kan akan bir Ahmet Nihat milliyetini deitiremez, Fransz olamaz, yalnz kendini aldatr... Hayr, kendimi aldatmyorum. Hlis bir Fransz'm. Mmkn m? Bu fenne, bu tabiata muhalif bir ey... Bilseniz, doru sylediimi anlayacaksnz. Ama burada olmaz. Biraz uzundur. Haydi kalknz. Bir yerde oturalm. Tamamiyle bir Fransz olduumu anlaynz da, apka giydiime kzmaynz, olur mu? Sanki alay ediyordu,.. Syleyecei samalarn zaten biliyordum. Dinlerin, ananelerin, detlerin, rk nazariyesinin hep efsane olduunu, milliyetlerine itminan, terbiye ve menfaate gre deitiini, hangi milletin terbiyesi grlrse, o milletin ruhuna malik olunacan ve nihayet medenlik isteyen bir adamn mutkala Avrupallamas lzm geleceini iddia edecekti. Fakat bu bo ve irkin iddiay bir kere de onun azndan iitmek istedim. Garsona parasn verdim, Ve hemen kalktm. O, yanmda gidiyordu. Bu milliyetinden km herif, denizden km veya patlam l bir kpek balna benziyordu, deta bir taaffn duyuyor, ireniyor, ireniyordum. ok yreklilik. Geni bir gazinoya girdik. Gz kamaacak kadar aydnlkt. Kenarda bir masaya oturduk... Yanmzda byk bir saks vard, iinde tanmadm bir nebat, byk yapraklarn tavana kadar karyor, iri ve tuhaf glgelerini zerimize J dryordu. Dirseklerimi mermere dayadm. "Haydi bakalm, seni dinliyorum!" gibi bu Trk kaann, bu hissiz Sart'n yzne baktm. Hi heyecan falan gstermiyor, eski dininden, eski
www.cizgiliforum.com Sayfa 12

kavmiyetinden, eski memleketinden bir arkadala bulunmak onu hi mteessir etmiyordu. Hikyem, tpk hayal, hissbir roman kadar gariptir, diye balad, ihtimal inanmayacaksnz. Fakat ben sizi skmamak iin uzatmayarak anlatacam. Dikkatle dinleyiniz. Vk mektepte sizinle ok sk grmezdik. Ruhlarmz, meyillerimiz ayr idi. Aramzda biraz, biraz deil... ok uzaklk vard. Fakat yine beni tanrsnz. Hatrlaynz. Siz, Trkler, bana Frenk Nihat derdiniz ve hakknz da vard. Ben son moda esvap giyer, trnaklarm uzatr, dinsizliimi meydana vurur, Trkle dair ne varsa tahkik eder, Trke konumayacak kadar nefretimde taassup gsterirdim. Hep Franszca konuur, tatil zamanlarm Be-yolu'nda geirirdim. Trk ve Trkle benzer her eyden tiksinir, irenirdim. Mektepten ziyade evde azap ekerdim. Babam, iri vcudu, geni omuzlar, kuvvetli kollar, ablak ehresi, kaln dudaklaryle tpk budala bir Trk pehlivann andrrd. Btn hareketleri di, kaba ve baya idi. Gayet narin ve nazik bir erkez olan annem, Ondan dehetle nefret ederdi. Ben bunu anlardm. Akrabalarmn da hibirisini sevmezdim, istanbul bana zindan gibi gelirdi. Levanten arkadalarm olmasayd belki deli olurdum. Geceleri Avrupa ve Garp ehirleri ryama girer, daima odama kapanr, bararak mill paralar, operalar syler, kalkar, baz da yapayalnz oynardm. Nihayet hukuk tahsili iin Paris'e gittim. Orada kimse bana Trk diyemezdi. Tamamyle Franszlamtm. Tatil zamannda stanbul'a dnmedim. Nafile yere annem, babam beni aryordu. Ben mektebi bahane ediyordum. stanbul'da iken ryalarm ssleyen garp hayat o kadar, o kadar houma gidiyor du ki, nrjemleketimi ve Trk olduumu hatrlaynca mahzunlar ve titrerdim. Bir itiyakm, bir hicranm vard. Bu hicran dudaklarma ezel bir nakarat yaptrmt. Bu nakarat kalabalkta iimden, yalnzken yksek sesle tekrar eder ve dururdum: Ah, ben niin Fransz domadm... Ve Trk olduumu dnmek, kendimi ldrmek arzularn verirdi. Tahsilimin ikinci senesini bitirdim. Yine tatil zamannda istanbul'a geri dnmedim. stanbul'a gitsem nefret ve hiddetimden leceim sanyordum. Bir gece tabiiyet ve dinimi deitirmek aklma geldi. Mahkemeye lzum grmedim. Hemen karar verdim. Bir sene sonra avukat olacaktm. Paris'te ufak bir mevki bulur, rahata yaayabilirdim. Artk hep kararm dalga geiyor, stanbul'a, Trk muhitine hi dnmeyeceim iin tarif olunmaz
www.cizgiliforum.com Sayfa 13

bir sevin duyuyordum. Bu esnada stanbul'dan bir telgraf aldm: "Annenize ameliyat yapld. lm muhakkaktr. Yetiiniz, size bir vasiyeti var. Gelmezseniz mirasndan mahrum kalacaksnz." Yine aldrmayacaktm; fakat miras meselesi midemi bulandrd. En nazik damarm bulmulard. Kkten beri son derece menfaatimi bilir, menfaatimi her eye tercih ederdim. aresiz kalktm, Bavulumu bile almayarak imendfere atladm. Yine o iren cier gibi fesi giyecek, yine budala bir Trk'e, krmz bal duygusuz bir ampanya iesine benzeyecektim. Gardan arabaya atladm. Etrafm grmemek iin percerenin perdelerini indirmitim. Doru eve geldim. Ayak zerinde bana anlattlar. Annemin memesinde seratan* km. ki defa ameliyat yapmlar. Doktorlar her gn, "Yarna kmaz" diyorlarm. Beklemedim. Hemen yanna girdim. Zavall annem sanki lmt. Yalnz gzleri yayordu. Beni grnce gld, yanna ard. Ellerimi tutmak istedi. Fakat kolunu kaldramyordu. Herkes dar ksn, herkes... diye inledi. Yatann baucunda bir inek gibi brerek alayan gecelik entarili babam, ihtiyar halam, halamn iman ve dul kz, hizmetiler, hepsi kapdan dar ktlar, ikimiz kaldk. Annem zayf bir sesle: Kapy srmele... dedi. Bu ihtiyat garip buluyordum. Gittim, srgy srdm; tekrar yatan yanna geldim. Syleyeceim ey biraz uzun Nihat, dedi altna bir sandalye al. Cevap vermeden itaat ettim. Yzne bakyordum. Sar lm rengi yava yava, souk ve korkun bir meneke rengine dnyordu. Alamaya balad. Gzlerinden iri yalar dklyor, salarnn etrafna aslp kalyordu. Niin alyorsun anneciim? nallah iyi olacaksn! diye elimle ban okadm. Gzyalar iinde glerek: Teselli istemem Nihat dedi. lyorum; bir saat sonra leceim. Brak alayaym. Sevincimden alyorum. Gelmeseydin,yetimeseydin, mukaddes bir sr da benimle beraber mezara gidecekti. Senin haberin olmayacakt. Bir ey anlamyor, dalgn dalgn yzne bakyordum. O, zorla kaldrd elleriyle gzlerini kapayarak devam etti:
www.cizgiliforum.com Sayfa 14

 Sakn hiddetlenme, kzma... Dn ki iittiklerin bir lnn azndan kyor. ller srlarn saklamazlar. lmezden evvel btn hayatmzca gizlendiimiz eyleri sylemek insanlarn en mukaddes vazifeleridir. Ben yine bir ey anlamyordum; Anneciim, dedim, niin hiddetleneceim. Ne sylersen seve seve dinleyeceim. Vasiyetini noktas noktasna yapacam, te vaad ediyordum, Hayr, biliyorum, darlacaksn, diye cevap verdi. Sa olsam, lm deinde yatmasam, ihtimal beni ayaklarnn altna alacaksn, ezeceksin. Ama imdi eminim, hibir ey, hibir ey... elini bile kaldramayacaksn. syleyeyim: baban, senin asl baban deildir.,. Gzlerimi atm, Ve ardm. Zayf kotunu tutarak: Benim babam deil mi? yleyse tsdfoam kim? diye haykrdm, Aptallamtm. O, bir elini dudaklarna gtrerek rica eder gibi bana bakt: Yava Nihatm, dardan iitecekler. Halbuki ben yalnz sana sylemek isterim. Ben pek genken kocaya vardm. lrken bile bamdan ayrlmayan, beni son nefesimde rahat brakmayan herif bana akla gelmez cefalar ektirmiti. ocuu olmuyordu. Her akam; Niin gebe kalmyorsun? diye beni azarlar, tahrik eder, hrpalard. sene bu hayata dayanamadm. Hasta oldum. Yataa dtm. Birok doktorlar geldi. Beni iyi edemiyorlard. Nihayet Dubois bakt. Bu bir Fransz'd. Krk yanda kadar vard. Salarna kr dmt. Gayet tatl ve yanl bir Trke konuuyor, beni glmekten katl-tyordu. Uzatmayaym. Ben bu Dubois'yi sevdim. Yataktan kalktktan sonra bile her hafta beni grmeye geliyor, doktor olduu iin kimse bir eyden phelenmiyordu. Beyolu'ndaki evine de gitmeye baladm. Akmz bir seneden ziyade srd. Ben sana gebe kalmtm. Evet, ondan sana gebe kalmtm. Fakat bu talih, saadet devam etmedi. Msy Dubois, memleketine gidiyordu. Orada babas lm, btn ailesi, evi, kk iftlii kendisine kalmt. Gayet tenhal seven bir adamd. stanbul'daki mevkiini brakt. Anasnn yanna, doduu kye ekilmek istiyordu. Beraber kamak iin beni o kadar zorlad ki... tarif edememem... Ah keke kasaydm... Nihayet beni kandramayacan anlaynca meyus oldu. Veda iin son defa evine gittiim gn tam be saat odasna kapandk. Ve yatann iinde aladk, aladk. Ben gentim. Ama o yal bal idi... Ayrlacamza yakn eliyle okayarak:
www.cizgiliforum.com Sayfa 15

Ah sevgilim, bu benim ocuum, fakat yazk ki gremeyeceim dedi, hayat mutlaka teessr ve gzya iin yaplmtr. Bari vaat et. Byd vakit, hi olmazsa grmek iin bana gnderecek misin? Alayarak ve yemin ederek vaad ettim. Bana kynn iftliinin adresini verdi. lnceye kadar oradan ayrlmayacan sylyordu. Emnim ki hl oradadr. Zira ok hisli ve air tabiatl idi. stanbul'a bile bu tabiatn evkiyle gelmiti. Bir de yadigr olmak zere fotoraf brakt. Yine gzlerini kapad. Ve alamaya balad. Hikyesi ve mazinin tekrar zavally ok yormutu. Hkrklar iinde devam etti: O vakitten beri yirmi be sene geti. Ben her zaman gizli gizli bu fotorafa bakarm. Sen bydn, tamamiyle ona benzedin.. te ben lyorum. Yastmn altndaki anahtarlar al, u konsolu a. Orada mavi bir zarfn iinde fotoraf bulacaksn. Arkasnda babann, sevgili Dubois'nn adresi yazldr. Git, onu bul. Eer sa ise syle ki, son nefesinde onu hatrlayarak, onun adn syleyerek, onunla geirdiimiz gzel ve tatl saatleri dnerek ldm. Alyor ve tkanyordu. Elimi yastn altna soktum. Mor bir kurdeleye bal drt anahtar vard. En byyle yatan baucundaki konsolu atm. Mavi zarf aldm. Ellerim titriyordu. Fotorafa baktm. Birden: Oh... dedim. Bu resim tamamiyle bana benziyordu. Sanki tamamyle benim fotorafm idi. Yalnz salarn krl baka idi. Adresi okudum. Paris'in civarnda bir ky... Hatt geen sene oraya gezmeye gitmitim. Tekrar zarf kapadm. Anneme dndm. Hkrmas falan kesilmiti. Eline dokundum. Dt, Baylmt. Akama kadar aylmad. Gece de gzlerimi anca, btn evi bir feryat kaplam grdm. Annem lmt. Cenazeden evvel ben evden ktm. Babama yreimin dayanamayacandan bahsetmi ve kandrmtm. lk trene atladm. Paris'e indim. Miras iini babama, pardon... annemin Trk kocasna brakyordum. Vakit geirmeden Msy Dubois'y buldum. Anneme brakt adreste oturuyordu. Kk temiz bir ky evi,.. lk grmemiz biraz tiyatromsu oldu. O genlik fotorafn grnce her eyi hatrlad. Annemin son dakikalarn anlattm, Ne sadakat! Ne sadakat? diyor ve titriyordu. Bu bunam, ak sal ve ak sakall bir ihtiyard. Beni iyi buldu. Sevdi. Meerse o da hi sevmemi. Bana ismini vermeyi teklif etti, Memnuniyetle kabul ettim. Hsl uzatmayaym, dinimi de deitirdim. smim bugn Pierre Dubois... Babamn Paris'te ok ahbaplar vard. Hukuktan diplomam alnca bir
www.cizgiliforum.com Sayfa 16

ticaret bankasna bana mhim bir memuriyet buldu. imdi Msr'a memuru olduum bankann bir ii iin geldim. Ey azizim, imdi halis bir Fransz olduumu anladn m? Glyor ve muzaffer bir tavrla yzme bakyordu. Mermere dayal dirseklerim uyumu, acyordu. Geri ekildim: Anladm, lkin Trk deilmisiniz ki... Pimisiniz!. diyerek ayaa kalktm. O, galiba benden takdir ve hayret bekliyordu. Sordu: Ne o? Gidiyor musunuz? Bari bir ey iseydiniz. Konuurduk. Artk asabliim, Trk kafam tutmu. Trk hareminin eriilmez namusu hakknda beslediim iman, bu masum ve mukaddes hayal artk krlm, artk perian olmutu. Msy Pierre Dubois konuacak bir eyim yok! dedim. Selm vermeden ayrldm. Sokaa kendimi zor attm, mer Seyfettin Otelde, yatamda, o gece sabaha kadar hemen hi uyumadm. Hep Ahmet Nihat'n mek-tebteki tatsz, biimsiz hllerini ve souk referanslarn, garip vaziyetlerini dnyor ve sonra stanbul'da Trkln inkr eden, Trklkten nefret eden, Trkl hakir grp btn varlklaryla Avrupallamaya alan uzun trnakl, son moda esvapl, tek gzlkl zppeleri hatrlyor, iimden: "Acaba bunlarn da hepsi pi mi? Hepsinin anneleri Beyolu'nda m gebe kald?" diyor; korkun kbuslar arasnda yrtlm al ve harap hilller iinde ykselen tun ve ate renginde byk, siyah ve kanl halar gryordum.

NADAN Nadan ile sohbet gtr bilene, nk nadan ne gelirse syler, diline Atasz stanbul gndr sis iindeydi. Topkap Sarayn, ak klrengi kaln bir bulut sarm, sanki btn dnyadan ayrmt. htiyar padiah artk mermer havuzlu, kk bahenin lale tarhlarn bile gremiyor, gamsz zamanlarnda yapt gibi murassa ereveli camlara hohlayp parma ile "ifte vav" yazmyordu. Yenieriler kazan devirmiler, sipahi zorbalar
www.cizgiliforum.com Sayfa 17

zabitlerini paralamlar, payitaht yamaya hazrlanmlard. Serhatteki ordunun hali de periand. Ecelin gadriyle, tecrbeli vezirler kalmam, fedakar beyler er meydanlarnda can vermilerdi. Bu korkun buhrann nn alacak bir adam yoktu. Son mit "Kse Vezir" deydi. Padiah, ite onu artmt. Mhrn ona verecekti. Tahtn karsndaki srmal byk perde kmldad. Kocaman kavuklu, minimini, clz bir ihtiyar, belirsiz bir glge gibi ieri girdi. Gzleri yerde, el-pene yrd. Tahtn basamana diz zt. Kabul resminden sonra, padiah, asab eliyle soldaki er-gvan bir kumatan yaplm ilteyi gsterdi. Otur... dedi. Sonra tahtn, sa kolunu dayad altn koltuuna bakarak ahvalin fenal, devletin geirdii tehlikeyi, askerin fesadn, ordudaki perianl anlatt. Yava yava sylyor, her kelimede ban sallyordu. Bu zaman dzeltmek iin demir bir el lazmd. Gayet doru, drst, Allah'tan korkar, akll, dnyay bilir, her eyden ziyade devletini seven bir adam ileri dzeltebilirdi, Padiah: ite bu adam sensin! Seni kendime vekil edeceim... deyince, boynunu bkp efendisini dinleyen kk ihtiyar doruldu: Beni affedin padiahm., dedi, ben artk devlet ilerine karmamaya ahdettim. Sayenizde geri kalan birka gnlk mrm ibadetle dua ile, geireceim, Fakat,,, Padiah, mesuliyetsiz rahatn hayvanlarla, llere yakacan, kullarn, padiah davetini red etmelerinin bir kfr olduunu, ayetlerden, hadislerden deliler getirerek tekrarlad. Hakl bir gazabn mehanetini duyuran sert bir bakla, krlam uzun kirpikleri, iri ahane gzlerini boynu bkk ihtiyara dikti. Bu bakta sanki Azrailin kanatlarndan aksetmi lm kvlcmlar tutuuyordu. Kse Vezir, ate iinde yanmayan bir semender gibi sakindi: Boynum kldan incedir, Padiahm! dedi, oluk ocuuma veda ettim. Hakkn huzuruna gitmek iin iradenizi bekliyorum. Ben mihr-i erifinizi almam! Padiahn soluk ehresi kararl. Elleri titredi. Tahtn gerisine ekildi. Yzn buruturarak, Kaldrn unu! diye bard.

www.cizgiliforum.com

Sayfa 18

; Srma perdenin arkasndan birer hayal ses-sizliiyle koan hademeler, yere basmyor sanlacak derecede hafif admlarla abucak vezirin bana tler. Gz ap kapamadan dar kardlar. Bu k, mermer revaknda keskin tl karayaz cellatlarn gece gndz bada kurup bekledikleri balkhaneye doruydu. Hiddeti geer gibi olan padiah, devletinin, tahtnn stnde bocalad fesat tufann tekrar hatrlad. Dnd. Kse Vezir de lrse, szn bir gn olup bsbtn ayaa dmesi ihtimali vard. Fakat ite, bu kck adanrf lm gzne almt. Kafas kesilince hakkn huzuruna gidecek, dnya ailesinden kurtulacakt. Ne vakit olsa, yzlerce yl yaasa, yine lmden kurtulu olmadn bilen, bu hakikati unutmayan ariflerdendi, Bir gn sonrann, be gn evvelin onca hi ehemmiyeti yoktu. Padiah huzurunda divan duran aasna, Sark odasna hapsetsinler. Yanna kitap, kalem kat vermesinler... dedi. Aa kt. Padiah mutlaka onu i bana getirmee azmetmiti. Bu cesareti, muhakkak lm karsndaki bu pervaszl, ahsiyetini, ahdini muhafaza etmekteki, bu inad ne kymetli bir hasletti! Ancak byle bir adam, mkl zamanlarda byk iler yapabilirdi. Padiah bunu biliyordu. Gznn nne zamanenin paalar, elebileri geldi.Hepsi iki kat bir rku vaziyetinde hile, yalnz fitne dnyorlar, eytanlarn bile aldanaca yalanlar, iftiralar uydurarak birbirlerinin kanlarn iiyorlard. Fakat Kse Vezir yle deildi. Arifti. Alimdi. "Dnya ve mafiha"nn ne olduunu sezmiti. Daima "zeval" uurumuna giden "ikbal" yolunda hakikati unutmaz, marurlanmaz, para, servet, ihtiam, - . saltanat gibi eylere de tenezzl bile etmezdi. Orta halli bir molla gibi yaar, sandk sandk filoriler toplayp fani dnya evini baki sanan haris gafillerin budalalklarna aard. Padiah, byle haktan baka hibir kuvvete ba emeyen bir adama mhrn nasl kabul ettirecekti? te, lmn onca hi ehemmiyeti yoktu. Yine kaln kalarn att: lmden daha beter bir ceza..." diye sylendi. En korkun ikenceler, dehetleri nispetlinde lme daha yaknd. Padiah saatlerce tahtnda dnd, tand. Saatlerce yalnz kald. Klla deil, asl akln kuvvetiyle galebe alndn bildirdi, Fakat aklna, lmden korkmayan bir adama ba edirecek bir vasta gelmiyordu. Dnrken tahayyl etmee balad. Dald gitti. Derin uykularda grlen rabtasz ryalar gibi ehzadelii, lalas gznn nne geldi. Otuz yl evvel len lalas, hatrnda kalan o ak sakall adama hi ben-zemiyordu.
www.cizgiliforum.com Sayfa 19

Saray kendi saray deildi.Ders ald rahle, beyaz gl aacndan myd? Lalas olduunu bildii halde sesini, simasn tanyamad bu mphem hayal, latifsiz bir lisanla, "Nadanla sohbet etmek, akllya cehennem ateinden beterdir!..." diyordu. Bu sz bir iirdi!... Padiah veznini ararken, dald derin dncelerinden uyand. Banda bir arlk vard. Hareme gidip yatmak iin kalkt. Evet, mademki nadanla sohbet etmek cehennem ateinden beterdi. Bu atete Kse Vezir'i yakmal, fakat ldrmemeliydi. Koltuuna giren bendelerine, abuk bir nadan buldurulsun. Onun yanna kapatlsn! dedi. Bostanclar, tebdilalar, bir hafta kadar btn ehri, civar kyleri, kasabalar, dalar, krlar dolatlar, Nihayet Karamrsel meralarnda, gayet cahil, gayet aklsz, gayet aksi, hasl gayet nadan bir oban buldular. Bu, otuz be krk yalarnda, ok kuvvetli, hissiz hayvan gibi bir adamd. Kynde kendisine "Eek Hasan" diyorlard. Nadan olduu kadar inatyd da... Terbiye, hrmet, namaz, niyaz ne olduunu bilmez; "Allah'n kim?" dendii zaman, "Ne bileyim ben len..." diye srtrd. Koyunlarnn yanndan ayrlmamak iin hasekilere mukavemet etmi, tala, sopayla birkan yaralamt. Saraya elleri bal getirdiler. Siyaset gnn tebih ekerek bekleyen Kse Vezir'in yanna koydular. Eek Hasan, urad hakszla kar gn uludu, iitilmedik kfrler etti. Sonra sustu. Pembe ipek divanlarn stne arklaryle kt. Kuann arasndan kard kaval almaa balad. Yalnz, bana lm bekleyen Kse Vezir'in huzuru, tevekkl bozuldu. Ama yanna konan bu garip mcrimle bir lakrd olsun etmedi. Yzn pencereden tarafa eviriyor, odaya yemek imek getiren hademelere bile gzn karmyordu. On gn, yirmi gn geti. Kapnn deliinden ierisini gzetliyorlard. Padiah, onun byle nadan bir herifle yaamak azabna da katlandn grnce mitsizleniyor, hasekiler kararak daha nadan mahluklar arattryor, fakat Eek Hasan'dan beterini bulduramyordu. Bir ay geti. Nadan oban kaval da brakt. Hi ses karmyor, zindan arkada gibi pinekliyor, susuyordu. ...Bir sabah, Kse Vezir, bu koca herifin hngr hngr aladn grd. ocuk gibi duramyordu. Bir ay geti. Nadan oban karsn, evini, kyn m hatrlamt. Gayr-i ihtiyari sordu: Ne alyorsun olum? Bu, vezirin hapsedildiinden beri syledii ilk szd. oban gzyalarndan srsklam olan al yanaklarn kirli yenleriyle silerek ona bakt: Sylemem darlrsn... dedi.
www.cizgiliforum.com Sayfa 20

 Syle olum derdini bana, ne darlacam? Vallahi darlrsn. Darlmam diyorum. oban derdini sylemiyor, daha ziyade heyecana gelerek avaz kt kadar alyordu. Kse Vezir, biraz dnd. Bakasn alatan bir sebebe kendisi nasl darlabilirdi? Merak etti. Tekrar, Syle olum. Senin derdinden bana ne? Benim srmde bir ksemenim vard. Senin yzne baktka o hatrma geliyor da... te onun iin alyorum. Derdini syleyen Eek Hasan, birdenbire alarken glmee, hkrklara kahkaha kartrmaa balad. "Tpk sakal seninkine benziyordu." diye tafsilata bile giriiyordu. Kse Vezir hi cevap vermedi. Kalkt. Kapy vurdu. Ban ieri uzatan sivri kavuklu nbetiye, Efendimize arzedin. Mh-i hmayinlarn kabul ettim... dedi. Bir sene sonra harp bitmi, yenieriler terbiye edilmi, sipahiler nizama konulmu, hrszlar, uursuzlar temizlenmiti. Devlet yine, eski kuvvetini buldu. Padiahn gaml yz gld. Artk neesi tamamyle yerine gelmiti. Yalnz sadrazamna, o nadan herifin yapt lmden beter eyin ne olduunu bilmek istiyordu. Bir gn bunu sordu. Geirdii krk gnlk azab birden hatrlaynca, yeni bir tokat yemi gibi Kse Vezirin yz kpkrmz oldu. Verecek bir cevap bulamad. Kekeleyerek, Hi Padiahm! dedi. Bu susuz kylnn benim iin hapsedilmesine vicdanm raz olmad... Onu azaptan kurtaraym diye ahdimi bozdum.

www.cizgiliforum.com

Sayfa 21