Fizika Zadaci

V.
Drini
RAUNSKE VEBE
IZ
FIZIKE

Beograd, 2010

Zbirka zadataka iz fizike Mr V. Drini

1.2
AUTOR:
mr Vesna Drini, diplomirani fiziar, predava strukovnih studija

RAUNSKE VEBE IZ FIZIKE
skripta

RECENZENTI:
mr Biljana Nikoli, diplomirani fiziar
mr Branislava Brki, diplomirani fiziar

IZDAVA:
autorsko izdanje

TAMPA:
Student, Beograd

TIRA: 50 primeraka

Zabranjeno pretampavanje i fotokopiranje


1.3

Nekoliko rei o zadacima

Da bi uspeh bio u srazmeri sa utroenim vremenom, reavanje zadataka ne bi trebalo
posmatrati kao zamenjivanje simbola brojevima ili slaganje delova slike u celinu, kao
u nekim rebusima. Prelistavanje knjige dok se ne nae obrazac koji izgleda da moe
da se upotrebi, ili neki izraeni primer koji lii na zadatak, jeste rasipanje vremena i
snage. Zadaci imaju svrhu da vam omogue da ustanovite da li razumete odreeno
gradivo poto ste uli predavanje i prouili tekst udbenika. Uite pre nego to se
prihvatite zadataka. Nemogue je oekivati da e se reavanjem odreenog broja
zadataka pokriti svaka vana injenica. Izgubiete mnogo ako itate samo toliko da
biste mogli da radite svoje zadatke.

Svaki zadatak sadri u sebi jedan ili vie optih fizikih zakona ili definicija. Poto ste
proitali zadatak, zapitajte se koji su to zakoni i definicije i budite sigurni da ih znate.
To znai da treba da ste u mogunosti da ih sebi formuliete jasno i eksplicitno i da ne
treba da se zadovoljite ugodnim oseanjem da razumete drugi Njutnov zakon iako ga
ne moete formulisati svojim reima.

Jedan od najboljih naina da ustanovite da li razumete zakone koji se koriste u
odreenom zadatku jeste da izradite zadatak u obrnutom smeru. Ako zadatak daje x a
trai da izraunate y, onda nainite zadatak u kojem je dato y a trai se x. Drugi
postupak je da se zapitate kako bi se rezultat promenio ako bi dati uslovi bili neto
drugaiji.

Francis Weston Sears

1.4

1.5

Plan reavanja zadataka
1. Paljivo proitati zadatak i vie puta.
2. Pri itanju zapisati svaki podatak iz zadatka koristei oznake za fiziku veliinu, brojnu
vrednost i jedinicu. Pri tome grupisati poznate i nepoznate veliine.
3. Nacrati odgovarajuu sliku. Na slici oznaiti sve poznate fizike veliine i neke
dopunske, koje se uklapaju u smisao zadatka, pomou njihovih optih oznaka.
4. Utvrditi koja fizika pojava lei u osnovi zadatke i koji fiziki zakoni je objanjavaju.
5. Reavati zadatak u optem obliku da bi se dobio konaan izraz.
6. Sve jedinice u kojima su date vrednosti fizikih veliina pretvoriti u jedinice SI sistema.
Osloboditi se prefiksa iz oznake za jedinicu. Svesti sve jedinice na osnovne u SI sistemu.
7. Zameniti vrednosti datih fizikih veliina u konani izraz i izvriti izraunavanje.
Istovremeno sreivati jedinice.
8. Oceniti vrednost dobijenog rezultata. Videti ima li fizikog smisla, kako za dobijenu
brojnu vrednost, tako i za dobijenu jedinicu.


1.6

1.7

Sadraj
1. Sistemi jedinica i izraavanje rezultata.........................................................................................1.8
2. Skalari i vektori ........................................................................................................................... 2.12
3. Kretanje........................................................................................................................................ 3.16
Relativno kretanje........................................................................................................................ 3.21
4. Sila................................................................................................................................................ 4.22
5. Fizika polja................................................................................................................................. 5.25
6. Rad, energija, snaga.................................................................................................................... 6.30
7. Mehanika neprekidnih sredina.................................................................................................... 7.34
Hidrostatika.................................................................................................................................. 7.34
Hidrodinamika............................................................................................................................. 7.40
Povrinski napon i viskoznost.................................................................................................... 7.46
8. Molekulsko kinetika teorija ...................................................................................................... 8.50
9. Termodinamika............................................................................................................................ 9.54
10. Elektrina struja....................................................................................................................... 10.58
11. Oscilacije Talasi Svetlost........................................................................................................ 11.63
12. Struktura materije.................................................................................................................... 12.67


1.8

1. Sist emi j edi nica i izraavanj e rezultata
1.1. 0,0000012 mm =1,210
-6
mm =1,210
-6
10
-3
m =1,210
-9
m.
1.2. 150000000 km =1,510
8
km=1,510
8
10
3
m

=1,510
11
m.
1.3. Koliki je red veliine masam
1
= 0,003 g i m
2
= 4 t , izraenih u kilogramima?

kg 10 0 , 4 t 4
kg 10 0 , 3 kg 10 10 0 , 3 g 10 0 , 3 g 003 , 0
3
6 3 3 3
2
1
= =
= = = =

m
m

Red veliine za m
1
je 10
-6
, a za m
2
je 10
4
jer je 4,0 3,16. Postoji pravilo: ako ispred umnoka
broja 10 stoji broj koji je vei od 3,16 10 = , red veliine postaje 10 puta vei.
1.4. Koliki je obim vrta u obliku trougla, ako su mu stranice duine:10 m, 6,5 m i 5,2 m.

Sve podatke moramo izraziti brojem koji ima onoliko decimalnih mesta koliko ih ima podatak sa
najmanjim brojem decimalnih mesta i tek onda vriti sabiranje.
10 m +6,5 m +5,2 m =10 m +6 m +5 m =21m ili
10 m +6,5 m +5,2 m =10 m +7 m +5 m =22m
(1 ili 2 se dobija na mestu prve nesigurne cifre zavisno od naina zaokruivanja broja sa cifrom
5; pravilo je da se 5 zaokruuje na paran broj, pa prema tome, prvi rezultat je prihvatljiviji).
1.5. Oduzeti 532 g i 156 g od 5,0 kg.
5,0 kg 0,532 kg 0,156 kg =5,0 kg 0,5 kg 0,2 kg =4,3 kg
Pri mnoenju i deljenju, ne sme rezultat imati ukupno vie cifara, nego to ih ima onaj od brojeva
koji uestvuje u operaciji, kome je broj pouzdanih mesta najmanji.
1.6. Izraunati: a) 4,8 2,11; b) 0,03 204.
a) Prvi inilac u proizvodu ima 2 cifre, a drugi 3 cifre. Proizvod ne sme imati vie od dve
cifre: 4,8 2,11 =10,128 =10 (podvuen je broj koji definie koliko cifara e imati rezultat)
b) 2040,03 =6,12 =6
1.7. Podeliti: a) 12,48 i 0,312; b) 4,53 i 2,0.

1.9
12,48 : 0,312 =12480 : 312 =40,0
4,53 : 2,0 =45,3 : 20 =2,26 =2,3.
1.8. Srednja udaljenost Zemlje od Sunca je 150 miliona kilometra. Kolika je ta udaljenost
izraena preko faktora koji predstavlja stepen broja 10 u: a) km; b) m?
a) 1,510
8
km, b) 1,510
11
m jer

1.9. Talasna duina helijumove plave spektralne linije je 4,471 10
-4
mm. Izrazi taj podatak u cm
i m.

1.10. Kojeg je reda veliine vremenski interval od godine dana, izraen u sekundama?
365 d = 365 24 h =3652460 min =365246060 s =365243600 s ~ 400204000 s =
4,0010
2
2,0 10
1
4,000 10
3
s =32 10
6
s =3,2 10
7
s
pa je red veliine 10
7
s.
1.11. Koliki je red veliine mase elektrona u SI?

1.12. Sabrati podatke, koristei pravilo o broju cifra pri sabiranju:
18,425 cm, 7,21 cm i 5,0 cm.
(30,6 cm) jer

1.13. Koliko e pouzdanih mesta imati zbir sledeih vrednosti: 70,3 cm, 7mm i 0,66 mm?
(711 mm) jer

1.14. Saberi vrednost, pazei na znaajne cifre: 12 m, 20 dm i 16 dm.

1.10
(16 m) jer

1.15. Oduzmi 0.2 kg od 34 kg, vodei rauna o pouzdanim ciframa.
(34 kg) jer

1.16. Pomnoi brojeve, vodei rauna o pouzdanim ciframa a) 2,210,3; b) 2,024,113.
a) 0,7 ; b) 8,31 jer

1.17. Podeli brojeve : 14,28 i 0,714.
(20,0) jer

1.18. Koliki su rezultati ovih operacija, vodei rauna o pouzdanim ciframa
a) 0,032:0,0040; b) 97,52 :2,54 ?
a) 8,0; b) 38,4 jer

1.19. Izmerene su dimenzije lista papira: a =208 mm i b =15 cm. Koliki su obim i povrina
lista?
O =72 cm ; S =3,110
2
cm
2
jer

1.20. Duinu od 5 m izraziti u decimetrima, centimetrima i milimetrima.
5 m =50 dm =500 cm =5000 mm jer

pa je

1.21. Duinu od 10 mm izraziti u centimetrima, decimetrima i metrima.

1.11
10 mm =1cm =0,1 dm =0,01 m.
1.22. Izraziti u metrima duine od 150 cm, 4 km, 5 mm i 48 dm.
=

m 10 150
2
1,5 m; = m 10 4
3
4000 m; =

m 10 5
3
0,005 m; =

m 10 48
1
4,8 m
1.23. Duinu od jednog metra pet centimetara i tri milimetra izraziti u milimetrima.
1053 mm
1.24. Koliko kvadratnih metara ima povrina zemljita u obliku kvadrata, ije stranice imaju
duine 1 km?
S = a
2
= (1 km)
2
=(10
3
m)
2
=110
6
m
2
.
1.25. Stranice pravougaonika iznose: a =28 cm i b =74 cm. Kolika je povrina pravougaonika
izraena u kvadratnim metrima?
S = ab =2072 cm
2
=207210
-4
m
2
=0,21 m
2

1.26. Izraziti u kvadratnim metrima povrine od:
a) 3000 mm
2
, b) 1500 cm
2
, c) 0,03 km
2
, d) 60 dm
2
.
(1m)
2
=(10
3
mm)
2
=10
6
mm
2
; 1 mm
2
=10
-6
m
2

a) 3000 mm
2
=3000 10
-6
m
2
=0,003000 m
2
;
(1 m)
2
=(10
2
cm)
2
=10
4
cm
2
;

1 cm
2
=10
-4
m
2

b) 1500 cm
2
=150010
-4
m
2
=0,1500 m
2
;
c) 0,03 km
2
=0,03 (10
3
m)
2
=0,03 10
6
m
2
=0,0310
4
m
2
=310
4
m
2
;
d) 60 dm
2
=60 (10
-1
m)
2
=60 10
-2
m
2
=0,60 m
2
.
1.27. Koliko kubnih milimetara ima u kubnom metru?
(1 m)
3
=(10
3
mm)
3
=110
9
mm
3

1.28. Odrediti teinu 1 kg hleba.
G =mg =1kg 9,81 m/s
2
=9,81 N.
1.29. Koliko iznosi: 1s
-1
, 1Gg, 510
6
kg, 1g?
1.30. Lopta od smee zlata i srebra sa gustinom ima masu m. Koliki je procenat srebra u smei?
Kolika je masa srebra u lopti? m =400 g; =1,610
4
kg/m
3
.


2.12

odgovor:
( )
( )
kg 098 , 0
2 1
2 1
2
=
=

m
m = = % 100
2
m
m
X 24,5%
2. Skalari i vektori
2.1. Odrediti rezultantu etiri vektora iji su intenziteti, pravci i smerovi prikazani na slici.

Vektore moemo sabrati traei najpre rezultante vektora a
1
i a
3
, koji su istih pravaca i vektora
a
2
i a
4
, takoe istih pravaca, a potom treba sabrati dobijene rezultate a
x
i a
y
, metodom
paralelograma ili nadovezivanjem.
. y x
a a a

+ = Primenom Pitagorine teoreme je:
5 4 3
2 2 2 2
= + = + = y x a a a . Rezultujui vektor ima intenzitet 5 jedininih vrednosti.
2.2. Pretpostavimo da laom treba da preemo reku u pravcu istoka. Reka tee brzinom od 6
h
km

u pravcu juga. Ako laar moe da razvije brzinu od 10
h
km
, odrediti brzinu lae u odnosu na
obalu i pravac kretanja lae, tako da laa stigne u pristanite na drugoj obali (taka P).


2.13
Pravac kretanja lae odreen je uglom , ija se vrednost moe dobiti trigonometrijskom
funkcijom, = = = = 37 6 , 0 arcsin 6 , 0
10
6
sin u u . Slaganjem brzina lae u odnosu na vodu i
brzine same vode dobijamo rezultujuu brzinu lae v u odnosu na obalu. Dakle,
.
h
km
8
h
km
6 10
2 2 2
r
2
= = = v v v
l

2.3. Vektor a
zaklapa ugao 45 sa x-osom. Kolike su njegove komponente u pravcu koordinatnih

osa?

ili
a a a
a a a
y
x
2
2
45 sin
2
2
45 cos
= =
= =
Dakle, a a
y x
2
2
= =

2.4. Vektor v zaklapa ugao 30 sa x-osom. Nai komponente vektora 2v du pravaca x i y - ose.

( )
( ) v v v
v v v
y
x
= =
= =
30 sin 2 2
73 , 1 30 cos 2 2

866 , 0 30 cos , 5 , 0 30 sin = =
2.5. * Vektora
zaklapa ugao = 45, a vektor b
ugao = 135 sa x-osom. Nai intenzitete

vektora. b - a d b a c

= + = b) ; a) , ako je a =14,1 cm i b =28,2 cm =2a.

Vektore a
i b
treba razloiti na komponente u pravcima x i y - osa, tako da je

2 2
i ; a)
y x y y y x x x
c c c b a c b a c + = + = + = . Kako je:
;
2
2
45 cos a a a
x
= = ,
2
2
2
2
2
a b b
x
= = to je
2
2
)
2
2
2 (
2
2
a a
a
cx = + = . Takoe,

2.14
,
2
2
2
2
2
b ;
2
2
45 sin
y
a b a a a
y
= = = = pa je .
2
2
3
2
2
2
2
2
y
a a a b a c
y y
= + = + = Dakle,
( ) cm 5 , 31
2
10
9 1
2
1
4
2
9
4
2
2
2
3
2
2
2 2
2 2
2 2
= = + = + =
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
= + = a a a a a a c c c
y x

b) d = 31,5 cm.
2.6. Vektori
1
F
i
2
F
zaklapaju ugao 120. Nai intezitet njihovog zbira i razlike, ako je

F
1
=20 N, a F
2
=10 N.
a) 17 N b) 26 N jer

2.7. Divac baca koarkaku loptu poetnom brzinom 80
h
km
(22
s
m
), pod uglom 30 u odnosu
na teren. Odrediti horizontalnu i vertikalnu komponentu brzine.

2.8. Prikazati kako dva vektora koji imaju intezitete 6 m i 8 mmogu dati rezultujui vektor
intenziteta: (a) 2 m, (b) 14 m, i (c) 10 m.


2.15

2.9. Vektor a
intenziteta 10 cm, nalazi se pod uglom od 37, u odnosu na x-osu. Grafiki

razloiti vektor a
na komponente i nai njihove intenzitete.

jer

2.10. Avion leti brzinom 100
h
km
prema jugu, a vetar duva brzinom 25
h
km
prema:
a) severu, b) zapadu. Nai rezultujue vektore brzine.

2
2
2
2
2
2
2
h
km
25
h
km
100 R = +

a) b)

2.11. Slika prikazuje vektor A
i etiri mogua pravca vektora B
. Koji od moguih pravaca

vektora B
( B
1
, B
2
, B
3
ili B
4
, sa istim intenzitetima) daje najmanju vrednost proizvoda B A

?
Odgovor obrazloiti raunom!

3.16

2.12. a) Koji pravac i smer ima vektor F E H

= . Docrtati vektor H
na slici i oznaiti ga. Ako

F
ima intenzitet 3, a E
ima intenzitet 2, koliki je intenzitet F E H

= ? Isto uraditi za vektor
G E S

= ako je intenzitet G
2.

3. Kretanje
3.1. Dati su parovi brojeva koji oznaavaju poetni i krajnji poloaj materijalne take pri kretanju
du x ose. Koji od datih parova daju negativan pomeraj? Prikazati skicom svaki par i njegov
pomeraj kao dokaz za dati odgovor.
a) 3m, +5m;
b) -3m, -7m;
c) 7m, -3m.


3.17

3.2. Materijalna taka se pomera za 3m = Ax u smery x ose, a zatim za , m 4 = Ay u smeru y-
ose. Grafiki i raunski odrediti njen pomeraj.
5m = A r jer

3.3. Na poetku posmatranog vremenskog intervala materijalna taka se nae u poloaju A, a
na kraju u poloaju B. Koordinate tih poloaja su: A=(7 m, 1 m), B=(1 m, 9 m). Odrediti
projekcije i intenzitet vektora pomeraja.
m 10 ; m 8 ; m 6
1 2 1 2
= A = = A = = A r y y y x x x jer

3.4. Vrlo velike udaljenosti merimo svetlosnim godinama. To je udaljenost koja je jednaka putu
koji svetlost pree za godinu dana. Koji red veliine ima ta jedinica, izraena u metrima?


3.18

3.5. Telo se kree stalnom brzinom 10
s
m
. Koliko kilometara pree telo za vreme od 1 h?

h
km
36
h
km

1000
3600
10
h
3600
1
km
1000
1
10
h
3600
1
km 0 1
10
km ] [ ?
s
m
10
h 1
3 -
= = = =
= =
= =
=
v
s s
const v
t

Na osnovu zakona za ravnomerno pravolinijsko kretanje je:
km. 36 h 1
h
km
6 3 = = = t v s
3.6. Kreui se stalnom brzinom, automobil pree put s =0,1 km, za vreme t =0,001 h. Kolika
je brzina automobila? Dobijenu brzinu izraziti u
s
m
i
h
km
?

3.7. Na slici je dat grafik zavisnosti puta od vremena za neko kretanje. Na osnovu grafika
odrediti:
a) put koji pree telo za 3 h;
b) vreme za koje e telo prei 140 km;
c) brzinu kretanja tela.

3.19

a) Sa grafika se moe proitati da nakon 3 h
kretanja telo prelazi put od 120 km.
b) Takoe, na osnovu grafika vidi se da e telo prei
put od 140 km za 3,5 h.
v) Brzinu kretanja moemo odrediti korienjem
podataka za put i proteklo vreme pod a), b), ili bilo koji
drugi par saglasnih vrednosti. Dakle:
.
h
km
40
h
km

3
120
= = =
t
s
v

3.8. Voz se kree brzinom 72
h
km
i pred stanicom zapoinje koenje, tako da se zaustavi za 1 min
od momenta kada je poelo koenje. Koliko je usporenje voza?

?
0
s 60 min 1
s
m
20
h
km
72

0
=
=
=
=
=
=
a
v
t
v

3.9. Na slici je dat grafik zavisnosti brzine od vremena v(t) za neko kretanje. Nacrtati grafik
zavisnosti ubrzanja od vremena a(t).
Na osnovu grafika v(t) vidi se da se kretanje sastoji iz tri dela:
od 0 s do 1,5 s kretanje je jednako ubrzano sa ubrzanjem ;
s
m
20
s
m

5 , 1
30
2 2
= =
A
A
=
t
v
a od 1,5 s do 3,5
s kretanje je sa stalnom brzinom, odnosno a =0; od 3,5 s do 7 s kretanje je jednako ubrzano, sa
ubrzanjem, .
s
m
10
s
m

5 , 4 5 , 6
40 60

t

2 2
=
=
A
A
=
v
a
Na osnovu izraunatih vrednosti za sve tri etape kretanja moemo nacrtati traeni grafik a (t).

3.20

3.10. Put izmeu dva grada automobil pree brzinom od 30
s
m
, a potom se automobil vrati
nazad. Kojom brzinom treba da se kree automobil u povratku da bi srednja brzina na ukupnom
putu iznosila 20
s
m
?

s
m
15
2
1
1
2
=
=

v v
v v
v jer

3.11. Pokretnom trakom, nagnutom pod uglom 45, premetaju se proizvodi iz jednog dela hale u
drugi. Nai horizontalnu i vertikalnu komponentu brzine trake ako proizvodi za 10 s preu put
duine 4 m.


3.21
3.12. Materijalna taka se kree brzinom 2
s
m
u smeru x-ose. U kom poloaju e biti nakon 2 s,
ako je u poetnom trenutku bila u poloaju: a) 2m; b) -2 m?
.

Relativno kretanje
3.13. Kolika je brzina amca u odnosu na obalu, ako se amac kree: a) niz reku; b) uz tok reke;
c) normalno na tok reke? Brzina toka reke je 2
s
m
, a brzina amca u odnosu na reku 4
s
m
.
a) 6
s
m
; b) 2
s
m
; c) 4,5
s
m
pod uglom 63,5 od obale jer

3.14. Brod prelazi reku irine 160 m i brzine toka v
rs
=1,5 ms
-1
. Kapetan broda odrava pravac
kretanja normalan sa obalom i sa konstantnom brzinom od v
br
=2,0 ms
-1
. Kolika je brzina broda u
odnosu na nepokretnog posmatraa na obali? Koliko e rastojanje nizvodno prei brod u toku
prelaska preko reke?

x m 160 = Ax ,
br x
v v = ,
rs y
v v =
rs
v - brzina reke u odnosu na obalu
y
br
v - brzina broda u odnosu na obalu

br
v - brzina broda u odnosu na reku
Brod se kree prema drugoj obali
zahvaljujui svom motoru i niz reku
zbog kretanja vode a posmatra na
obali uoava relativnu brzinu koja je
rezultat oba ova kretanja

4.22
s
m
5 , 2
2 2
= + =
rs br bs
v v v ; s 0 , 80 s
00 , 2
160
= =
A
=
x
v
x
t ; m 120 s 80
s
m
5 , 1 = = = A t v y
y

4. Sila
4.1. Kolika je sila koja telu mase 20g saoptava ubrzanje 10
2
s
m
?

Na osnovu drugog Njutnovog zakona je a m F = ;
N 0,2
s
m
10 kg 0,02
2
= = F
4.2. Na jedno telo dejstvuju tri sile: sila F
1
=5 N i dve sile F
2
=2 N i F
3
=3 N koje deluju u
suprotnom smeru u odnosu na silu 1 F
. Kako se kree to telo?

Poto je 0 r = F i ubrzanje tela je jednako nuli, tako da postoje dve mogunosti za stanje u kome
se telo nalazi: a) telo se kree stalnom brzinom, ako se i pre dejstva sila kretalo tom brzinom,
odnosno b) telo prividno miruje, ako je i pre dejstva sila mirovalo.
4.3. Ako student od 60 kg, koji pada, ima ubrzanje prema Zemlji od 9,81 ms
-2
, koliko je ubrzanje
Zemlje prema njemu u toku pada. Masa Zemlje je 5,98x10
24
kg.

Sila kojom Zemlja deluje na studenta N 588 =
Z
Ma ;
( ) ( )
2
23 24
s
m
10 83 , 9 kg 10 98 , 5 N 588

= =
Z
a na gore.
N 588 N 8 , 9 60 = = = mg F
4.4. Pod dejstvom konstantne sile, telu mase 85 kg, menja se brzina sa 3,0 ms
-1
na 4,0 ms
-1
u toku
intervala vremena od 0,50 s. Izraunati ubrzanje tela, silu koja na njega deluje kao i ubrzanje koje
bi imalo telo mase 58 kg pod dejstvom iste sile?


4.23
Ubrzanje tela je
2
s
m
0 , 2 = a . Ukupna sila N 170
s
m
2 kg 85
2
= = = Ma F .
Ubrzanje tela mase 58 kg pod dejstvom iste sile bilo bi
2
s
m
9 , 2 kg 58 / N 170 = = a .
4.5. Dva oveka vuku brod kroz vodu kao to prikazuje slika. Svaki ovek deluje silom od
600 N pod uglom od 30 u odnosu na brod. Ako se brod kree ravnomerno i pravolinijski
odrediti silu otpora sredine.

Ukupna sila na brod mora biti jednaka nuli poto se brod kree ravnomerno i pravolinijski. (Prvi
Njutnov zakon).
0
2 1
= + +
x x x
F T T , = 30 cos
1 1
T T
x
; = 30 cos
2 2
T T
x
; 520 N+520 N+F
x
=0
0
2 1
= + +
y y y
F T T , = 30 sin
1 1
T T
y
; = 30 sin
2 2
T T
y
; 300 N+300 N+F
y
=0
x i y komponente sile otpora sredine su: F
x
=-1040 N, F
y
=0.
4.6. Tri tela koja se dodiruju nalaze se na podlozi po kojoj mogu da se kreu bez trenja.
Horizontalna sila deluje na telo M
1
. Ako su mase tela 2,00 kg, 3,00 kg, i 4,00 kg i ako je sila
18,0 N, nai ubrzanje tela, rezultantu sila na svako telo i sile kojima jedno telo deluje na drugo?

Sva tri tela moraju imati isto ubrzanje. Ukupna sila koja deluje u
pravcu x - ose na svako telo 1, 2 i 3, posebno, je:


4.24

Iz ovih izraza za ubrzanje se dobija

Ukupna sila na telo 3 je

a na telo 1

Kao provera rauna se sila na telo 2 koja mora biti 6,00 N jer je
6N
s
m
2 3kg ) (
2
2 2 1
= = = =

a M telo drugo F P P
i
. Zapaziti da je

Moe i ovako ali je bolje i lake ako se radi na prvi nain

4.7. Izraunati silu zatezanja u svakom uetu za sistem prikazan na slici.

Nacrtati dijagram sa svim silama, utvrditi da li je sistem u ravnotei i izraunati teinu
loptice!
Sistem je u ravnotei pa je ukupna sila jednaka nuli.
Teina kuglice je G=mg=98,0 N.
Sila zatezanja T
3
je onda T
3
=G=98,0 N, usmerena na dole i nema x komponentu nego samo y.
T
2
deluje pod uglom od 0 u odnosu na x osu, a T
1
pod uglom od 120. Rastavljajui te sile na
komponente dobija se

5.25

Konano je T
1
=113 N i T
2
=56,5 N.
4.8. Tri tela su povezana uetom kao na slici i kreu se bez trenja po podlozi. Odrediti ubrzanje i
smer kretanja svakog tela pojedinano i sile zatezanja.
Moe li se pretpostaviti koje od tela e se kretati na dole, telo od 4,0 kg ili od 2,0 kg?
Kakva je veza izmeu ubrzanja pojedinih tela?
Nacrtati dijagram sila koje deluju na svako telo pojedinano.
Telo od 4kg se kree ubrzano na dole jer je njegova teina vea. Ubrzanja svih tela ista su jer su
tela povezana nerastegljivim uetom. Sile na pojedinana tela prikazane su na sledeoj slici:

II Njutnov zakon za svako telo daje
4,0 kg G
1
-T
1
=m
1
a
1,0 kg T
1
-T
2
=m
2
a
2,0 kg T
2
-G
3
=m
3
a
Iz prvog i treeg izraza dobija se vrednost za T
1
i T
2
i
2
1 1 1
3 1
s
m
8 , 2
kg 7
N 6 , 19 N 2 , 39
=
=
+ +

=
M M M
G G
a
N 0 , 28
1 1 1
= = a m G T
N 2 , 25
3 3 2
= + = a m G T
Za proveru, ukupna sila na telo mase 1 kg je T
1
-T
2
=2,8 N. Tolika sila je potrebna da bi to telo
imalo ubrzanje od 2,8 ms
-2
.
5. Fizika pol ja
5.1. Jaina gravitacionog polja Zemlje na nekoj visini iznosi 75 N/kg. Koliko je ubrzanje
Zemljine tee na toj visini? Kolika je teina tela mase 1 kg na toj visini?

5.26

N 75
s
m
75
2
= ' = = = = = ' g m G I
m
m
I
m
F
g
5.2. Odredi ubrzanje Zemljine tee na visini 3R iznad povrine Zemlje ako se zna da je R
poluprenik Zemlje i iznosi 6370 km.

( ) ( ) ( )
2 2 2 2 2
s
m
61 , 0
16
1
4
; ; = = =
+
= '
+
= ' = ' = = g
R
M
H R
M
g
H R
mM
g m F
R
mM
mg F
5.3. Kolika je jaina elektrinog polja takastog naelektrisanja od 0,1 C na rastojanju 0,2 m od
njega? Naelektrisanje se nalazi u a) vazduhu, b) sredini ija je relativna dielektrina konstanta
10.

C
kN
25 , 2
4
1
;
C
kN
5 , 22
4
1
2
1
0
2
1
0
0
= =
= =
=
r
q
E
r
q
E
q
F
E
r
p
c tc
tc

5.4. Intenzitet homogenog elektrinog polja iznosi 600 N/C. Kolikom silom deluje ovo polje na
elektron i koliko mu ubrzanje daje? Naelektrisanje elektrona je 1,610
-19
C, a masa 910
-31
kg.

2
14
17
s
m
10 1 , 1
N; 10 6 , 9
= = =
= = = =

e
e
e e e e
e
e
e
p
m
F
a a m F
eE F
q
F
q
F
E

5.5. J ezgro atoma deuterijuma ( H
2
1
) deluje na elektron Kulonovom silom intenziteta 8,110
-8
N.
Odredi rastojanje elektrona od jezgra.
jezgro: (1p+1n), +q
e
; omota: (1e), - q
e


5.27
F k
q q
r
r q
k
F
e
e e
e
= = =

2
10
053310 , m
5.6. Kuglica teine 0,1 N naelektrisana je sa 310
-7
C i obeena je vertikalno iznad kuglice koja je
naelektrisana sa 210
-8
C. Rastojanje izmeu kuglica iznosi 10 cm. Odredi za koliko e se
smanjiti teina obeene kuglice.

5.7. Koliko puta je elektrostatika sila meusobnog dejstva dve alfa estice na rastojanju 10
-11
cm
vea od gravitacione? Koliko puta bi trebalo poveati masu estica pa da se ova dejstva
izjednae? Izraziti rezultat u procentima.

% 100
kg 10 68 , 6 g 10 67 , 1 4
m 10 cm 10
C 10 6 , 1 2 2
27 24
2 2
13 11
19
m
m
x
m m m
r
e q
n p
A
=
= = + =
= =
= + =

F
F
C
g
= ?

F k
qq
r
N
F
mm
r
N
F
F
C
g
C
g
=
'
=
=
'
=
=
2
2
2
37
34
918 10
297 10
3110
,
,
( )
18
2
2
2
2
2 2
10 5 , 0 1
;
= =
A
= A
A +
=
'
=
'
=

k
m
q
m
m
m
k
q m
r
m m
r
q
k
r
m m
r
q q
k
F F
g C

5.8. *Dve jednake male kuglice od kojih svaka ima masu 510
-4
kg obeene su o lake konce
jednakih duina (0,25 m) u istoj taki. Kada se kuglice naelektriu jednakim koliinama
istoimenog elektriciteta odbiju se jedna od druge tako da rastojanje njihovih centara iznosi
0,04 m. Izraunati naelektrisanje jedne kuglice.


5.28

1
2
2 2 2
2
2
2
2 1
1
sin
1
tan
cos
sin
tan
, 1 cos sin , tan , sin
, ,
|
|
.
|
\
|
= =
= + = =
= = =

g
c
r
g c
F
F
l
mg F
r
q
k
r
q q
k F

ili iz slinosti trouglova
F
F OA
c
g
r
=
2

C 10 3 , 8
4
1
2
tan
9
2 2
1
2
2
2
=
|
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
= =
r l k
mgr
r q
r
l
mg
r
q
k

5.9. *U temenima jednakostraninog trougla, stranice 0,2 m, nalaze se takasta naelektrisana tela
sa naelektrisanjima 210
-5
C, -310
-5
C, -10
-5
C. Odrediti vrednost sile koja deluje na telo sa
naelektrisanjem -10
-5
C.

N 67,5
N 45 ;
2
2 3
23
2
3 1
13 23 13
= =
= = + =
a
q q
k F
a
q q
k F F F F

( )
( ) ( )
= + =
= + =
= + = =
60 ; cos 2
cos sin
, cos , = sin
2 2 2
2 2
2 2 2
o o
o o
o o
ac a c b
c a c
f a d b
c
f
c
d

F F F F F = + =
13
2
23
2
13 23
2 595 cos , o N
5.10. *Dva takasta pozitivna naelektrisanja od 60 C i 40 C nalaze se u vazduhu na meusobnom
rastojanju od 0,6 m. Odredi taku u kojoj e elektrostatika sila, koja deluje na jedinicu
pozitivnog naelektrisanja biti jednaka 0.

Podseanje:
a
ac b b
x
2
4
2
2 , 1

=

5.29

( )
( )
m 33 , 0
, ,
2 1
2 1 1
2 , 1
2
2
2
1
2 1 2
2
2 2
1
1
=

=
=
= =
x
q q
q q q
r x
x r
qq
k
x
q q
k
F F
x r
qq
k F
x
q q
k F

5.11. Izraunati elektrostatiku silu izmeu dva elektrona, koji miruju i nalaze se na
meusobnom rastojanju od 10
-10
m, a zatim je uporediti sa gravitacionom silom izmeu njih.
Naelektrisanje i masa elektrona u mirovanju su -1,60210
-19
C i 9,108310
-31
kg.
= =
667 10 9 10
11 9
, ,
Nm
kg
Nm
C
2
2
2
2
k .

( )
( )
e g
g
e
e e
g
e
F F
F
F
r
m m
F
r
q q
k F
(( =
=

= =

= =

, 10 1 , 4
N 10 53 , 5
10
10 1083 , 9 10 1083 , 9
10 67 , 6
N 10 23 = N
10
10 602 , 1 10 602 , 1
10 9
42
51
2
10
31 31
11
2
9 -
2
10
19 19
9
2
2 1

5.12. Kreui se brzinom 0,5c elektron ulee u homogeno magnetno polje normalno na vektor
indukcije intenziteta 1 mT. Odrediti pravac, smer i intenzitet magnetne sile koja deluje na
elektron.

15
10 24 sin

= = = evB evB F
m
u N =25 fN
5.13. Koliki je magnetni fluks magnetnog polja, jaine B =110
-2
T, kroz normalnu povrinu
S =40 cm
2
? Koliki je ovaj fluks u veberima?

2 -4 1 2 2 -2
m T 10 10 4 cm T 4 , 0 40cm T 10 1 = = = =

BS , 40 = Wb.
5.14. Kruni ram, poluprenika r =25 cm, nalazi se u magnetnom polju indukcije B =1 mT.
Koliki je magnetni fluks kroz ovaj kruni ram? Nacrtati meusobni poloaj linija magnetne
indukcije i povrine rama za mogue razliite vrednosti fluksa.


6.30

Magnetni fluks je maksimalan kada se ravan rama postavi normalno na linije magnetne indukcije
i on iznosi
( ) 6 19 m 10 0,25 3,14 T 10 1
2
-2 2 -3 2
max
= = = = r B BS Wb.
Magnetni fluks je nula kada se ram postavi paralelno linijama magnetne indukcije.
5.15. U homogenom magnetnom polju indukcije B = 20mT nalazi se kruni ram, poluprenika
r =10 cm, koji u odnosu na polje zauzima dva poloaja prikazana na slikama (a) i (b). Koliki je
magnetni fluks u oba sluaja?

(a) (b)

628
2
= = = r B BS
a
Wb; Wb. 442
2
2
45 cos = = =
a b
BS
6. Rad, energija, snaga
6.1. Sila N ) 0 , 3 0 , 4 ( j y i x F

+ = deluje na telo koje se kree du x ose od x =0 do x =5m. Koliki
je rad izvrila ova sila?

Sila je data u N a x i y u m, pa su onda koeficijenti u izrazu za silu 4,0 i 3,0 dati u N/m. Sila je
promenljiva.
}
=
2
1
r
r
r d F A

, a i dx r d

= .

6.31
i dx j y i x A
x
x

+ =
}
=
=
N ) 0 , 3 0 , 4 (
m 0 . 5
0

6.2. Koliki rad izvri dizalica koja podigne teret od 2 t na visinu od 120 cm?
j mg G F

= = , y mg y mg j y j mg r F A A = A = A = A = 0 cos

ili G=mg, Ay=h, pa je

A= Gh =mgh =23,5 kJ
6.3. Na horizontalnoj povrini lei telo mase 3 kg. Na njega dejstvuje sila 6 N, koja prema
horizontalnoj ravni zaklapa ugao od 45. Odrediti: a) rad sile, poto je telo prelo put od 4 m, bez
trenja; b) brzinu tela na kraju puta.

? ?,
m 4
45
0
kg 3
N 6
0
= =
=
=
=
=
=
v A
s
v
m
F
o

Rad sile F na putu s je:
17J . 45 cos m 4 N 6 cos = = = s F A
Kako je
kk ko kk k
E E E E A = = A = , to je
2
2
v m

= pa je
s
m
3,4
s
m
3
17 2 2
=
= =
m
A
v
6.4. Metak mase 100g ispaljen je iz puke ija cev ima duinu 0,6m. Predpostaviti da je
koordinatni poetak ose du koje merimo poloaj metka u taki sa koje metak poinje da se
kree, sila kojim eksplozivni gas deluje na metak u smeru x ose moe se izraziti izrazom
2
25000 10000 15000 x x + ; x je dato u m a sila u N. Odrediti rad koji eksplozivni gas izvri pri
ispaljivanju metka kroz cev puke.

Zapaziti, koeficijenti u izrazu za silu su 15000N, 10000N/m, 25000N/m
2
. Rad raunamo iz
izraza
}
=
2
1
r
r
r d F A

, gde je dr=dx, pa je dx x x A
x
x
+ =
}
=
=
m 6 , 0
0
2 2
) N/m 25000 N/m 10000 N 15000 (

6.32

Reenje integrala u datim granicama je kJ 7 , 9 = A (
3 2
) (
3 2
0
2
Cx Bx
Ax dx Cx Bx A A
x
x
+ + = + + =
}
=
)
6.5. Kamion, mase 3 t, kree se brzinom 45
h
km
. Kolika mora biti sila koenja da bi se kamion
zaustavio posle preenih 50 m?

Sila koenja vri negativan rad na putu s jer je ugao koji zaklapa sa pravcem i smerom kretanja
180, pa je Fs Fs s F A = = = 180 cos
. Kako je , E E E E A
ko ko kk k
= = A = a
2
2
0
mv
E
ko
= to
je ,
mv
- s F
2
-
2
0
= odnosno kN 4,7 N
50 2
12,5 10 3
2
2 3 2
0
=

= =
s
mv
F
6.6. Boing 747 ima masu 220 t. Izraunati njegovu mehaniku energiju u sluaju kada leti na
visini 6 km, brzinom 950
h
km
.

?
s
m
64 2
h
km
950
m 10 6 km 6
kg 10 220 t 0 22
3
3
=
= =
= =
= =
E
v
h
m

Mehanika energija aviona je
GJ . 20,7 J 10 13 J 10 7,7
J 10 6 9,81 10 220
2
264 10 220
2
9 9
3 3
2 3
2
= + =
|
|
.
|
\
|
+

=
+
= + =
E
E
h g m
v m
E E E
p k

6.7. Snaga Viktorijanskih vodopada na reci Zambezi je P =1,8 GW. Poznato je da svake minute
voda, zapremine V = 100000 m
3
, pada niz taj vodopad. Kolika je visina Viktorijanskih
vodopada?
Gustina vode je =10
3
3
m
kg
, a g 10
2
s
m
.
Snaga Viktorijanskih vodopada meri se
potencijalnom energijom vode na visini h u
jedinici vremena,
.
t
h g m
t
A
P

= =
Kako je
V m = to je h g
t
V
P = , odnosno,
. m 108 =

=
g V
t P
h


6.33
6.8. Za koliko vremena maina snage P =60 W izvri rad A
k
=5,4 kJ , ako je stepen korisnog
dejstva maineq =0,9?

?
9 , 0
J 10 5,4 kJ 4 , 5
W 60
3
=
=
= =
=
t
A
P
k
q

Na osnovu definicije stepena korisnog dejstva,
P
P
A
A
k k
= = q korisna
snaga maine je , P Pk q = pa kako je
t
A
P
k
k
= to je traeno vreme
. s 100 s
60 0,9
10 5,4
3
=
= =
P
A
t
k

6.9. Telo mase, m =200 g, ima impuls p =2 kg
s
m
. Odrediti kinetiku energiju tela.

J 10 J
2 , 0 2
2
2
2
2
k
m
p
E =
= =
6.10. Pri podizanju mesinganog bloka zapremine V =0,5 m
3
, utroi se rad A =5010
4
J .
Izraunati visinu na koju je podignut blok, ako je gustina mesinga =8500 kg/m
3
.

6.11. ovek, mase m =80 kg, popne se uz stepenice na visinu od h =5 m. Koliko energije pri
tom utroi i koliku snagu razvija, ako se popne za 10 s ?

6.12. Motor neke dizalice ima snagu P =10 kW. Koliki teret dizalica moe da podigne na visinu
h =10 m, za vreme t = 1min.


7.34

6.13. Meseni raun za struju prikazan je u kilovat-asovima. Izraunati koliko energije u
dulima se dobije kupovinom jednog kilovat-asa elektrine energije.
(1 kWh =10
3
Wh =3,610
6
Ws =3,610
6
J =3,6 MJ )
6.14. Napon izmeu dve take u elektrinom polju je U=200 V. Koliki se rad izvri
premetanjem naelektrisanja od 0,6 C iz jedne u drugu taku?

7. Mehanika neprekidnih sredi na
Hidrostatika
7.1. Izraunati pritisak kojim dejstvuje ovek na tlo, mase m =80 kg, ako je povrina onova
njegovih cipela S =250 cm
2
.

?
cm 250
kg 80
2
=
=
=
p
S
m
Na osnovu definicije pritiska je
. Pa 10 1 , 3 , Pa
10 250
81 , 9 80

m 10 250
s
m
81 , 9 kg 80
4
4 2 4
2
=
= =

p
S
g m
S
F
p

7.2. Na kojoj dubini u vodi je hidrostatiki pritisak jednak atmosferskom pritisku? Uzeti da je
atmosferski pritisak 10
5
Pa. Gustina vode je 10
3

3
m
kg
, a g =10
2
s
m
.
h g p = ,
g
p
h


7.35
7.3. Izraunati silu kojom atmosfera dejstvuje na jednu stranu prozorskog stakla, dimenzija
1,20 m x 0,90 m. Uzeti da je atmosferski pritisak p
0
10
5
Pa.

7.4. Kocka, ivice a =10 cm, potpuno je potopljena u vodi. Kolika sila potiska dejstvuje na nju?
Gustina vode je 1
3
cm
g
.

7.5. Krvni pritisak irafe je za p A 18700 Pa vei kada irafa stoji, nego kad lei. Kolika je
visina irafe? Smatrati da je njena visina kada lei h
1
=1,8 m, a da je gustina krvi jednaka
gustini vode 10
3
3
m
kg
.

7.6. Telo pliva na povrini vode tako da je
4
1
njegove zapremine iznad povrine. Kolika je
gustina materijala od koga je izraeno telo? Gustina vode je
v
=10
3

3
m
kg
.


7.36
7.7. U cilindrinom sudu ije dno ima povrinu S =320 cm
2
nalazi se voda visine stuba
h
1
=20 cm a iznad nje nalazi se ulje visine stuba h
2
=15 cm. Izraunati:
a) pritisak na dno suda,
b) silu koja deluje na dno suda,
ako je gustina ulja =820 kg/m
3
,
3
O H
g/cm 1
2
=
, g =10ms
-2
;

7.8. Nivo vode u sudu nalazi se na visini od 4 m. Boni zid suda je irok 3 m a nagnut je pod
uglom od 30 u odnosu na vertikalu. Izraunati silu kojom voda deluje na boni zid suda.
Atmosferski pritisak je 10
5
Pa. Gustina vode je 1 g/cm
3
a ubrzanje zemljine tee 10 m/s
2
. (cos
30=0,8; cos 60=0,5)


7.37
7.9. Rezervoar sfernog oblika ispunjen je vodom. Na bonoj strani rezervoara montiran je
otvoren ivin manometar. Odredi pritisak vode u teitu T rezervoara, ako je visina teita iznad
dodirne povrine vode i ive u kraku manometra h
1
=1,2 m, a visina ivinog stuba u desnom
kraku manometra iznad iste povrine h
2
=2,5 m, (gustina ive je 13,6 g/cm
3
).

at Hg
v T
p h g p
gh p p
p p
+ =
+ =
=
2 2
1 1
2 1

Pa 10 28 , 4
5
1 1
1 1
= + =
+ = +
gh p h g p
p h g gh p
v at Hg T
at Hg v T

7.10. Povrine klipova hidrauline prese odnose se kao 1:100. Odrediti silu koja dejstvuje na
veliki klip i visinu za koju se taj klip podigao, ako se sputanjem malog klipa za 0,5 m, izvri rad
od 100 J .

E A A p p V V = = = = const,
1 2 1 2 1 2
, ,

cm 5 , 0
.....
2
2
2
2
1
1
1
1
2
1 2
= =
= = =
F
A
h
F
h
A
F
S
S
F F

7.11. Komad bakra teak je u vazduhu 3,5610
-4
N, a u glicerinu 3,0610
-4
N. Odrediti gustinu
bakra, ako je gustina glicerina 1,2610
3

3
m
kg
.

?
10 26 , 1
10 06 , 3
10 56 , 3
3
3
4
4
0
=
=
=
=
b
m
kg
N G
N G
g
g

Komad bakra u glicerinu gubi prividno teinu za vrednost sile potiska glicerina, pa je p g F G G = 0 .
Kako je g V F
g p
= , gde je V zapremina tela, to je g V G G
g g
=
0
. Iz poslednje jednaine
zapremina tela je
g
G G
V
g
g
0
. Kako je teina tela u vazduhu g V G
g b
=
0
, to je gustina bakra

7.38
g
g
G G
G
g V
G
g
g
b
0
0 0
odnosno,
g
g
b
G G
G

=
0
0

3
3
3
3
4 4
4
m
kg
10 8,97
m
kg
10 26 , 1
10 06 , 3 10 56 , 3
10 56 , 3
=

=

b

7.12. Kamen je teak u vakumu 200 N, u vodi 120 N, a u ulju 130 N. Odrediti specifinu teinu
kamena i ulja.

3
3
3
dm
N
75 , 8 ,
m
kN
25 , dm 8 ,
=
= = =
= = =
= = =
u
u
u u u pu
v
v
v v pv
G G
V G G F
V
G G G
V V G G F

7.13. Spoj napravljen od plute i neke legure lebdi u vodi. Zapreminski odnos legure i plute u
spoju je 1:5. Odrediti specifinu teinu legure, ako se zna da je specifina teina plute 2 N/dm
3
.

V
V
G G G F V V V
V V V
l
p
s p l p s l p
p p l l v s l v p
= = + = = +
+ = = =
1
5
6 5 50
N
dm
3

7.14. Na ivi, u nekom sudu, pliva elina kocka. Zatim se u sud nalije voda sve do gornje ivice
kocke. Odrediti koji se deo kocke nalazi u ivi a koji u vodi. Specifina teina elika je
75 N/dm
3
.

126
61
126
65 126
,
126
65
, ,
? ?
z
z
=
= =
=
+ = + = + =
= =
k
kv
v
v
k
kz
kz kv v k pz pv kz kv k
k
kz
k
kv
V
V
V
V
V V V F F G V V V
V
V
V
V

~
~

7.15. Kada se vri merenje osetljivom analitikom vagom moraju se uiniti korekcije ako je
gustina merenog tela razliita od gustine tegova. Koliko iznosi ta korekcija i kolika je korigovana
masa drvene kocke gustine 0,4 g/cm
3
, ako je merenje vreno mesinganim tegovima mase 20 g i

7.39
gustine 8 g/cm
3
: a) na temperaturi od 20C kada je gustina vazduha 1,3 kg/m
3
, b) na temperaturi
od 30C?

a)
g
m
g m g
m
g m
F G F F G F
F F l F l F M M
m
m
a m
d
d
a d
pm m pd d
=
= =
= = =
2 1
2 1 2 2 1 1 2 1
,
, ,

m m
d m
a
m
a
d
=

=
1
1
20062
, g

Am
m
m
t
t
d
d
m
m
a a
b b
=
=
=
=
=
= =
= =
?
?
,
,
?
04
8
20
20 13
30
g
cm
g
cm
kg
m
3
3
3
g
C
C

b)
b
a
b
a
d
T
T
m
= =
=
1257
20060
,
,
kg
m
g
3

7.16. Nai odnos izmeu zapremine leda koja viri iz vode i njegove zapremine uronjene u vodu
kada znamo kolika jespecifina teina leda. Kolika je celokupna zapremina leda, ako iz vode viri
deo koji ima oblik kupe iji je prenik baze , a strana b?

1
2
1
1
2
1
1 2 1 3
1
2
1
2
2
1
1
2
2 2
1 1
1
, ,
V V V V V V
V V
V
V
G F
V F
V G
p
p
|
|
.
|
\
|
= = =
= = =
)
`
=
=

4
, ,
2
2
2 2 2 2
a
b h b r h
a
r = = + =
1
2
1
3 1
1
2
2
3
2
3
1 , 1 ,
3
|
|
.
|
\
|
= = =
t
V V
V
V h r
V
7.17. Da bi kugla od gvoa (
1
=8 gcm
-3
, poluprenik r =10 cm) uronila u vodu do svoje
polovine, treba je obloiti slojem plute ( =0,3 gcm
-3
) debljine d. Koliko je d?

1
2
3
03
1
10
=
=
=
=
8gcm
gcm
gcm
cm
-3
-3
-3
,
r

( ) t
t

3
3
1 2 1
3 2 2 1 1
2 1
3
4
;
3
4
;
2
d r V
r V V V V
V
g gV gV
F G G
p
+ =
= + =
= +
= +

( )
( )
( )
( )
( )
t t t
t

1
3
2
3
2
3
3
3
3 1 2
3
3 2
1 2
3 2
3
4
3
4
3
4
3
1
2
4
3
1
2
2
2
1 237
r r d r
r d
r d
r
d r
+ + =
= +
+ =

|
\
|
.
|
|
= , cm


7.40
7.18. Do koje dubine e tonuti kocka u tenosti gustine 10
3
kgm
-3
ako u tenosti gustine
0,79 gcm
-3
tone do svoje gornje ivice, a kada se potopi u tenost gustine 1,27 gcm
-3
iznad tenosti
ostaje 3,8 cm tela?

( ) ( )
2
1 2
2
3 1
3
2
2 1
c x c g F c a c g F gc F
F G F G F G
p p p
p p p
= = =
= = =

( )
( )
cm 9 , 7 cm 1 , 2 cm 10
1
2 1
2 3
3
2
1
3
2
2
3
3
2
= =
= =
=
=
=
x c c x
a
c
c x c g gc
c a c g gc

7.19. Valjkasto telo tone u vodi do svoje gornje ivice. Kada se potopi u tenost specifine teine
1510
3
N/m
3
, iznad tenosti ostaje 25 cm tela. Kolika treba da je specifina teina tenosti u kojoj
telo tone toliko da iznad tenosti ostaje 15 cm tela. ( Uzeti da je g =10 m/s
2
)

( )
( ) b h S V F
a h S V F
Sh V F
F G
x x p
sk sk p
v v p
p
= ' ' =
= ' =
= =
=

3
2
1

( )
( )
G Sh
G S h a
G S h b
v
sk
x
=
=
=

( )
( )
( )
3
4
3 4 3
4 3
m
N
10 25 , 1
m
N
10 15 10 15 10
10 10 15 25
=
+

=
=
+
=
=
=
x
v sk
v sk
x
x v
sk v
b b a
a
b h S Sh
a h S Sh

Hidrodinamika
7.20. Koliki je protok vode u cevi poluprenika 4 cm, ako je njena brzina proticanja 15
s
cm
?
Koliko litara vode protee kroz cev i sekundi?

v r v S Q
v
= = t
2


7.41
.
s
75 , 0
s
m
10 10 5 , 7
s
m
10 5 , 7
s
m
0,0007536
s
m
0,15 04 , 0
3
3 1
3
4
3 3
2
= = =
= =

v
v
Q
Q t

7.21. Voda protie kroz horizontalnu cev promenljivog poprenog preseka. Kolika je razlika
pritisaka vode na mestima gde su povrine poprenih preseka cevi 8 cm
2
i 4 cm
2
? Brzina vode
kroz drugi presek je 2 m/s.

2 2 1 1
2
2
2 2
2
1
1 1
2 2
v S v S
v
gh p
v
gh p
=
+ + = + +

7.22. Voda se nalazi u irem zatvorenom rezervoaru i pritisak iznad nje je 0,2 MPa. Kolikom
brzinom istie voda kroz mali otvor koji se nalazi na visini 3 m ispod njenog stalnog nivoa?
Spoljanji pritisak je normalan. Kontrakciju mlaza zanemariti.


7.42

( )
S p gh
v
S p gh
v
p gh p
v
v p p gh
1 1 1
1
2
2
1 1
2
1 1
2
2
2
2
2 16
:
:
+ +
+ +
+ = +
= + =
m
s

7.23. Korisna snaga turbine je 6,33 kW. Protok vode kroz turbinu je 0,22 m
3
/s. Voda pada sa
visine od 4 m. Koliki je stepen iskorienja turbine?

P
A
t
mgh
t
Qt gh
t
P
P
P
Q gh
k k
= = =
= = =
100 100 73 % % %

7.24. Na horizontalnoj cevi promenljivog poprenog preseka nalaze se tri ue vertikalne cevi koje
slue kao manometri, pokazujui pritisak tenosti koja struji kroz cev. Kolike e biti visine h
1
, h
2
i h
3
vodenih stubova u vertikalnim cevima ako kroz horizontalnu cev stacionarno struji 12 litara
vode u sekundi, kada su povrine preseka cevi S
1
=120 cm
2
, S
2
=180 cm
2
i S
3
=80 cm
2
i ako
pritisak vode u preseku S
1
iznosi p
1
=4 MPa? ( Pa 10
5
=
a
p ).

?
Pa M 4
cm 80
cm 180
cm 120
12
1
2
3
2
2
2
1
s
=
=
=
=
=
=
i
h
p
S
S
S
Q

Ako je voda u miru onda je kod svih
preseka na istoj visini, pritisci su isti.
s
m
2
3
s
m
3
2
;
s
m
1
3
3
2
2
1
1
= =
= = = =
S
Q
v
S
Q
v
S
Q
v

( ) ( )
g
p p
h gh p p
v v p p v v p p
a i
i i a i
= + =
+ = + =
;
;
2
;
2
2
3
2
1 1 3
2
2
2
1 1 2

7.25. . Popreni presek klipa u pricu, koji je horizontalno postavljen, je S
1
=1,2 cm
2
, a presek
otvora je S
2
=2 mm
2
. Za koliko e vremena istei voda iz prica ako dejstvujemo na klip silom
F =0,5 daN i ako je hod klipa l =4 cm.

7.43

Q
V
t
S v S v
V S
p p p
F
S
= = =
=
= =
A
A
A
A
1 1 2 2
1
1 2
1

p
v
p
v
v
t
V
S v
S
S
S
F
S
S
t
F
S
S
S
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2 2
1
2
1 2
2
1
2
2 2
2
1
026
1
2
2
1
2
+ = +
=
= =
|
\
|
.
|
=

A
A
A
, s

7.26. Kolika je teorijska brzina isticanja tenosti iz otvora suda, koji se nalazi 4,905 m ispod
njene povrine?

.
s
m
81 , 9
s
m
905 , 4 81 , 9 2 2
=
= =
v
h g v

7.27. Iz bonog otvora jednog suda istie voda kroz horizontalnu cev promenljivog preseka. Nivo
vode u sudu je konstantan i nalazi se na visini od 3 m iznad ose bone cevi koja prolazi kroz
sredite bonog otvora. Poluprenik onog dela horizontalne cevi koji je neposredno montiran na
sud iznosi r
1
=4 cm, srednjeg dela je r
2
=12 cm, a krajnjeg dela r
3
=6 cm. Odrediti protok vode
kroz horizontalnu cev, i njene srednje brzine i pritiske u pojedinim delovima cevi.


7.44

p
v
gH p
v
v v v p p p
gH
v
v gH
Q S v r v
v
Q
S
v
Q
S
at
0
0
2
3
3
2
0 3 0 0 3
3
2
3
3 3 3
2
3
1
1
2
2
2 2
0
2
2 767
867
173
19
+ + = +
(( = =
=
= =
= = =
= =
= =

t
; ;
,
,
,
,
ms
s
ms
ms
-1
1
-1
-1

p
v
1
1
2
2
+

=p
v
3
3
2
2
+

( )
p p v v
1 3 2 3
2
1
2 5
0167 10 = + =
, Pa
Negativan znak pokazuje da je zbog velike brzine u tom delu podpritisak.

p
v
2
2
2
2
+

=p
v
3
3
2
2
+

( )
p p v v
2 3 2 3
2
2
2 5
133 10 = + =
, Pa
7.28. U irokom delu horizontalne cevi voda tee brzinom 8
s
cm
, pri pritisku 14,7 10
4
Pa. U
uem delu te cevi pritisak je 13,3 10
4
Pa. Kolika je brzina u uem delu cevi? Trenje zanemariti.

?
Pa 10 3 , 13
Pa 10 7 , 14
s
m
08 , 0
s
cm
8
2
4
2
4
1
1
=
=
=
= =
v
p
p
v

Na osnovu Bernulijeve jednaine za horizontalnu cev je

2 2
2
2
2
2
1
1
v
p
v
p

+ = + , tj.
s
m
3 , 5
2
2
2
1
2 1
2
=
|
|
.
|
\
|
+
=
v
p p
v
7.29. Kada se odmaramo, srce ispumpava 4,6 dm
3
krvi u minuti, a pri velikim naporima
25 dm
3
krvi u minuti. Povrina otvora aorte je 0,81 cm
2
. Kolika je brzina krvi: a) kada se
odmaramo, b) kada se napreemo?

7.45

v
1
=0,95
s
m
; v
2
=5,1
s
m

7.30 Koliko m
3
vode istie u jednoj minuti iz rezervoara kroz otvor poluprenika 4 cm, koji se
nalazi 4,9 m ispod gornjeg nivoa vode?

7.31. Protok tenosti moemo da merimo pomou naprave prikazane na slici. Kroz cev
promenljivog poprenog preseka tee voda. Povrina poprenog preseka u uem
delu je S
1
=5 cm
2
, a u irem S
2
=10 cm
2
. Na uem i irem delu su ugraene vertikalne
manometarske cevice, jednakih poprenih preseka. Razlika nivoa vode u njima je h =10 cm.
Koliki je maseni protok kroz cev? Gustina vode je 10
3
3
m
kg
.

7.46

s
kg
8 , 0 =
m
Q
Povrinski napon i viskoznost
7.32. Visina stuba alkohola u kapilarnoj cevi je h
a
=55 mm. U istoj kapilarnoj cevi, visina
vodenog stuba je h
v
= 146 mm. Kolika je gustina alkohola?
a
= 0,022
m
N
,
v
= 0,073
m
N
.
h
a
=55 mm
h
v
= 146 mm

a
= 0,022
m
N

m
N
0,073 =
u

a
=?


7.47
Visina tenosti u kapilari rauna se po formuli ,
2
gr
h
= pa kada tu formulu primenimo na

obe tenosti, dobijamo
r g
h
a
a
a
2
i .
2
r g
h
v
v
v

Deobom dobijamo: ,
v a
a v
v
a
h
h

=

pa je
traena gustina alkohola .
m
kg
10 8 , 0
m
kg
10
55
146
073 , 0
022 , 0
3
3
3
3
= = =
v
a
v
v
a
a
h
h

7.33. Koliki je prenik najvee pore (upljine) u fitilju piritusne lampe ako se piritus podie do
vrha fitilja? Vrh fitilja nalazi se na visini h =0,10 m, iznad piritusa u lampi. Pore fitilja smatrati
kapilarama, a kvaenje potpunim. Konstanta povrinskog napona iznosi =0,03
m
N
, a gustina
=800
3
m
kg
.

h =0,10 m
=0,03
m
N
,
3
m
kg
800 =
d =?
Iz relacije za visinu tenosti u kapilarnoj cevi, ,
4
g d
h

= gde je -
konstanta povrinskog napona, - gustina tenosti, d prenik kapilare, a
g - ubrzanje Zemljine tee, moe se nai prenik;
m 10 0,15 m
9,81 0,1 800
0,030 4 4
3 -
=

=

=
g h
d
7.34. Vertikalno postavljena kapilarna cev, unutranjeg prenika d =0,8 mm, uronjena je jednim
krajem u sud sa alkoholom. Odrediti masu alkohola u kapilari iznad nivoa alkohola u sudu.
Konstanta povrinskog napona alkohola iznosi =0,0208
m
N
.
d =0,8 mm =0,810
-3
m

m
N
0208 , 0 =
m =?

G F
p
= ; mg l = ;
m =
g
d
,
m = kg. 10 5,33 kg
81 , 9
0208 . 0 10 8 , 0 14 , 3
6 -
3
=

7.35. Ako je koeficijent viskoznosti vazduha =13,4 Pas, izraunati prenik kine kapi koja
pada stalnom brzinom v =0,5
s
m
.
=13,4 Pas

s
m
5 , 0 = v
d =?

Poto je brzina kretanja kapi konstantna, onda je ubrzanje
kapljice a = 0, to znai da su u ravnotei sve sile koje na nju deluju,
a to su sila tee G =mg, i sila viskoznog trenja F
tr
= 6qrv (sila
potiska vazduha je mala pa se zanemaruje), pa je
mg = 6qrv. Kako je masa kapi ,
3
4
3
r V m = = t
zamenom u prethodni izraz, dobijamo
3
3
4
r g =6qrv,
odakle je, m. 10 5,5 m
9,81 10 2
0,5 10 13,4
3
2
3
5 -
3
6
=

= =

g
v
r
q

Dakle, prenik kapi je d =2r =1,110
-4
m.

7.48
7.36. Kolika je razlika nivoa h u kapilarama, prenika d
1
=0,1 mm i d
2
=0,3 mm, ako je
konstanta povrinskog napona =7010
-3
m
N
,
a gustina =1
3
cm
g
?

7.37. Drvena loptica spontano isplivava ka slobodnoj povrini vode stalnom brzinom
v =0,75
s
m
. Koeficijent viskoznosti vode je q =0,8 mPa s , a gustina drveta =800
3
m
kg
.
Koliki je poluprenik loptice?

Poto se loptica kree ravnomerno, to su u ravnotei sve tri sile koje na nju
deluju: sila zemljine tee mg; sila viskoznog trenja (Stoksova sila) 6qrv i
sila potiska (Arhimedova sila)
0
gV. Dakle, mg +6qrv =
0
gV,
gde je zapremina loptice ,
3
4 3
r V =
0
gustina vode, a masa kuglice
3
3
4
r m t = , pa zamenom u prethodnu relaciju, dobijamo
3
3
4
r g +6qrv =
3
3
4
r g. Kad pomnoimo ovaj izraz sa
r t 4
3
,
dobijamo + g r
2

4
18
qv =
2
0
r g, odakle je
2
0
r g -
2
r g =
2
9
qv tj.
(
2
0
r ) g =
2
9
qv , pa je traeni poluprenik loptice
r =
( ) ( )
=

=

m
800 10 81 , 9 2
75 , 0 10 8 , 0 9
2
9
3
3
0

q
g
v
1,1710
-3
m.

7.38. Dve kuglice, istih poluprenika (r =2 mm), potopljene su u glicerin. J edna je od drveta,
gustine
d
=900
3
m
kg
, dok je druga od aluminijuma, gustine
Al
=2700
3
m
kg
. U poetnom
trenutku se kuglice kreu ravnomernim brzinama. Odrediti brzine kretanja kuglica kroz glicerin.
Koeficijent viskoznosti glicerina iznosi q =0,8 Pas, a gustina glicerina
g
=1270
3
m
kg
.

r =2 mm
Na kuglice u glicerinu dejstvuje sila Zemljine tee, sila potiska glicerina
i sila viskoznog trenja. Smerovi dejstvovanja ovih sila prikazani su na
slici. Poto je
d
<
Al
, drvena kuglica se kree navie (isplivava), a kako
je
Al
>
g
, aluminijumska kuglica se kree nanie (tone). Kako su

7.49

3
3
m
kg
2700
m
kg
900
=
=
Al
d

g
=1270
3
m
kg

=0,8 Pas
v
Al
=?,
v
d
=?

zapremine kuglica iste, na kuglice dejstvuje sila potiska istog intenziteta;
( ) . N 10 4,17 N 3,14 9,81 1270 10 2
3
4
3
4
3
4
4
3
3
3 3

= =
= = =
p
g g g p
F
g r g r g V F

Sile zemljine tee koje dejstvuju na kuglice su
N. 10 2,96 N 81 , 9 14 , 3 ) 10 2 (
3
4
900
3
4
4 - 3 3 3
= = = =

g r Vg g m
d d d
N 10 8,87
9,81N 4 1 , 3 ) 10 2 (
3
4
2700
3
4
4 -
3 3 3
=
= = = =

g r g V g m
Al Al Al

Sile viskoznog trenja koje deluju na kuglice su F
Al
= 6 r v
Al
, i
F
d
= 6 q r v
d
.
Na osnovu drugog Njutnovog zakona, za sile koje imaju isti pravac, moemo
pisati
za alminijumsku kuglicu:
F
p
+F
vAl
=m
Al
g,
Dakle, F
p
+6 r v
Al
=m
Al
g .
Odatle su traene vrednosti
v
Al
=
r
F g m
p Al

q 6
,
v
Al
=
s
m
0,002 0,8 3,14 6
10 4,17 10 8,87
-4 -4

=
=0,016
s
m
.
za drvenu kuglicu:
F
p
= F
vd
+ m
d
g.
F
p
= 6 q r
d
+ m
d
g,

v
d
=
r
g -m F
d p

q 6
,
v
d
=
s
m
0,002 0,8 3,14 6
10 2,96 - 10 4,17
-4 -4

=
=0,004
s
m
.

7.39. Od ice je nainjen ram, sa pokretnim delom duine 22,5 cm. U ram postavimo opnu od
sapunice. Ako na pominu icu okaimo teg mase m =182 mg, taj teg niti poveava opnu od
sapunice, niti je stee. Odrediti koeficijent povrinskog napona sapunice.


8.50
7.40. U kapilarnoj cevici, unutranjeg prenika 2r =1 mm, glicerin se penje do visine 2 cm.
Koliki je koeficijent povrinskog napona glicerina? Kvaenje kapilare je potpuno. Gustina
glicerina je 1260 kg/m
3
.

7.41. Kroz sud sa glicerinom, pusti se da pada kuglica, poluprenika r =2,5 mm, stalnom
brzinomv =0,56 cm/s. Kuglica je nainjena od stakla, gustine =2,53 g/cm
3
, a gustina
glicerina je
t
=1,27 g/cm
3
. Odrediti koeficijent viskoznosti glicerina.

8. Molekulsko kinetika teorija
8.1. U boci ija je zapremina 20 l, zatvoren je vodonik temperature 300 K i pritiska 9,810
5
Pa.
Koliko se molekula vodonika nalazi u boci? Univerzalna gasna konstanta je 8,3 J /(molK);
Avogadrov broj 6,02310
23
molekula/mol.

N nN
pV
RT
N N
a a a
= = = = 78 47 10
24
, , mol molekula
8.2. U cilindru sa pokretnim klipom zatvoren je gas temperature 293 K i zapremine 0,2 l.
Povrina jedne strane klipa je 5 cm
2
. Za koliko e se klip pomeriti ako se gas zagreje do
temperature 373 K? Pritisak gasa smatrati konstantnim?

V
V T
T
h
V
S
2
1 2
1
0254 108 = = = = , , cm A
A

8.3. elina boca ispunjena je azotom mase 60 g pod pritiskom 0,9 MPa. Temperatura azota je
0C. Da li e boca izdrati pritisak koji se uspostavi pri zagrevanju azota do temperature od
60C, ako boca moe da izdri najvei pritisak od 1,5 MPa? Kolika je zapremina boce? Molarna
masa azota je 0,028 kg/mol.

39 , 5 MPa 1,5 MPa 09 , 1
0
1 0
1
= = ( = =
pM
mRT
V
T
T p
p

8.51
8.4. U boci zapremine 56,6 l nalazi se kiseonik pritiska 0,4 MPa i temperature 320 K. Kasnije se
ustanovi da je usled proputanja ventila boce pritisak kiseonika opao na 0,3 MPa, a temperatura
na 300 K. Odrediti masu kiseonika koji je istekao iz boce i gustinu kiseonika koji se nalazi u
poetku u boci. Molarna masa kiseonika je 0,032 kg/mol.

m m m
VM
R
p
T
p
T
ist
= =
|
\
|
.
| =
0 1
0
0
1
1
0054 , kg
3
0
m
kg
8 , 4 = = =
RT
pM
V
m

8.5. *U uskoj staklenoj cevi koja je na jednom kraju zatopljena zatvoren je vazduh pomou ive.
Kada se cev nalazi u vertikalnom poloaju sa otvorom navie stub ive visine 0,1 m dolazi do
otvora cevi. Ako se cev dovede u isti poloaj ali sa otvorom nanie iz cevi iscuri jedan deo ive.
Odredi visinu ivinog stuba koji se zadri u cevi duine 0,5 m, ako je atmosferski pritisak jednak
pritisku stuba ive visine 0,75 m i ako je temperatura konstantna.

( )
( )
( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
( )
I
II
m
m h

gH gh p V l h S
gH gh p V l h S
p gH
p V p V
h H l h hH hl h
h
H l H l hH hl h
h
h
v
v
at
v v
+ = =
= + ' ' =
=
= ' '
+ + + =
=
+ + +
=
= )
,
,
,
,
1 1
1
2
1
2
1
12
2
2
1
1
1
2
0
4
2
0025
1225

8.6. Na temperaturi od 20C ukupan pritisak gasne smee je 103,5 kPa. Parcijalni pritisci za tri
komponente ove gasne smee su: za vodonik 26,66 kPa, za metan 42,66 kPa i za etilen
14,00 kPa. Izraunati koliki je procenat azota kao etvrte komponente ove smee.

kPa 18 , 20
3
1
4
1
4
= = =

= = i
i
i
i
p p p p p

8.52
p V n RT
p V n RT
p V n RT
p V n RT
V p RT n
p V
V p
n RT
RT n
n
n
p
p
n
n
i i
i i
i i i
1 1
2 2
3 3
4 4
4 4
4 4 4
0195 100 195
=
=
=
=
= =
= = =

,
, % , %

8.7. Dva balona su meusobno spojena preko jedne slavine. U prvom balonu se nalazi gas pod
pritiskom 10
5
Pa. U drugom je isti gas pod pritiskom 0,510
5
Pa. Zapremina prvog balona iznosi 2l
a drugog 8l. Koliki e se pritisak uspostaviti u balonima pri otvaranju slavine? Smatrati da se
temperatura gasa ne menja.

prvi nain
( )
( )
( )
=
+
=
=
+
=
+
=
+
+
= +
= = =
= =
= =
kPa 60
3
3
2 ; 5 , 0
2 1
1 1
1
2 1
1
2 1
1
2 1
2 1
2 1
1 2
2 2
1 1
2
1
2
2
2 2
1
1
1 1
V V
V p
p
m
m m
RT m
RT m m
V p
V V p
RT
M
m m
V V p
m m
V p
V p
m
m
RT n RT
M
m
V p
RT n RT
M
m
V p

drugi nain
( ) ( )
( )
p V n RT
p V n RT
p V V n n RT
p V V
p V
RT
p V
RT
RT
1 1 1
2 2 2
1 2 1 2
1 2
1 1 2 2
=
=
+ = +
+ = +
|
\
|
.
|

trei nain
( )
( )
+
+
=
+ ' ' =
+ ' =
' ' + ' =
2 1
2 2 1 1
2 1 2 2
2 1 1 1
V V
V p V p
p
V V p V p
V V p V p
p p p

8.8. Odrediti gustinu smese koja se sastoji iz 4 g vodonika i 32 g kiseonika na temperaturi od
27C i pritisku 760 mmHg.
M M
kiseonika vodonika
= = 32 2
g
mol
g
mol
, .


8.53
p V
m
M
RT
p V
m
M
RT
p p p
m
M
RT
m
M
RT
V
pV
m
M
m
M
n
RT V
m
M
m
M
RT
p
1
1
1
2
2
2
1 2
1
1
2
2
1
1
2
2
1
1
2
2
1
=
=
= + = +
|
\
|
.
|
= +
|
\
|
.
| = +
|
\
|
.
|

3
2
2
1
1
2 1 2 1
m
kg
5 , 0 =
|
|
.
|
\
|
+
+
=
+
=
p
RT
M
m
M
m
m m
V
m m

8.9. Kompresor zahvata pri svakom hodu klipa 4 l vazduha na atmosferskom pritisku i
temperaturi -3 C i sabija ga u rezervoar zapremine 1,5 m
3
. Temperatura vazduha u rezervoaru
odrava se na oko 45 C. Koliko hodova treba da napravi klip kompresora da bi se pritisak u
rezervoaru poveao na 2 kp/cm
2
?

637
,
= =
= =
K
r
K
K K
K
r
r r
r
n
n
N
RT
V p
n
RT
V p
n

8.10. Tri balona su meusobno spojena preko slavina. U prvom balonu (V
1
=8 l) se nalazi
vodonik pod pritiskom 210
5
Pa, u drugom (V
2
=16 l) je azot pod pritiskom 0,510
5
Pa, a u
treem (V
3
=24 l) kiseonik pod pritiskom od 10
5
Pa. Ne menjajui temperaturu gasa od 20C
otvore se slavine izmeu balona. Koliki se pritisak uspostavi u balonima? Koliko molekula svih
gasova se nalazi u balonima?

V p
V p
V p
t
1 1
5
2 2
5
3 3
5
8 2 10
16 05 10
24 10
20
= =
= =
= =
=
Pa
Pa
Pa
C
,

( )
( )
( )
p V p V V V
p V p V V V
p V p V V V
p p p p
1 1 1 1 2 3
2 2 2 1 2 3
3 3 3 1 2 3
1 2 3
= + +
= + +
= + +
= + +
'
'
'
' ' '

p
p V p V p V
V V V
=
+ +
+ +
=
1 1 2 2 3 3
1 2 3
5
10 Pa
pV nRT V V V V
n
pV
RT
= = + +
= =
1 2 3
197 , mol

N n N
N
a
= =
=
197 6024 10
12 10
23
23
, , mol
molekula
mol
molekula

8.11. Od cevi duge 90 cm poprenog preseka 1,5 cm
2
napravljen je barometar. U ovoj cevi stoji
iva na visini 75 cm. Sobna temperatura je 27C. U evakuisani prostor iznad ive uvede se mala
koliina azota i stub padne na 70 cm. Koliko je mikrograma azota ubaeno?

; II
0 ; I
1
1 h at
at
p p p
p gh p
+ =
= =


9.54

l
S M
h
t
h
m
=
= =
=
=
=
=
90
15 28
75
27
70
2
1
cm =13,6
cm
cm
C
cm
g
cm
g
mol
3
,
?

( )
( )( )
g 2246
;
1 1
1
1 1
1 1
1 1
=

=
=
= =
= =
m
RT
SM h l h h g
m
S h l V
RT
M
m
V p nRT V p
p p p gh p
h at h

9. Termodinami ka
9.1. Komad gvoa, mase 0,3 kg i temperature 573 K, bacimo zajedno sa komadom cinka, mase
0,5 kg i temperature 423 K, u 1 litar vode temperature 10C. Kolikae biti nova temperatura
vode? (c
Fe
=0,11 cal g
-1
C
-1
, c
Zn
=0,09 cal g
-1
C
-1
).

C 10
C 150
C 300
kg 5 , 0
kg 3 , 0
kg 1 10
m
kg
10
3
2
1
3 3
3
3
2
=
=
=
=
=
= =
= =
=
t
t
t
m
m
m
V m
V
m
Zn
Fe
O H

( )
( )
( )
C 7 , 24
2 2
2 2
2 2 2
2
3 2 1
3
2
1
=
+ +
+ +
=
=
=
=
= +
s
O H O H Zn Zn Fe Fe
O H O H Zn Zn Fe Fe
s
s O H O H O H
s Zn Zn Zn
s Fe Fe Fe
O H Zn Fe
t
m c m c m c
t m c t m c t m c
t
t t m c Q
t t m c Q
t t m c Q
Q Q Q

9.2. Ugljendioksid temperature 308 K i pritiska 1,9610
5
Pa zatvoren je u cilindru pokretnim
klipom koji moe da klizi bez trenja. Zapremina ugljendioksida iznosi 0,5 m
3
. Ako se
ugljendioksid pri konstantnom pritisku, zagreje do temperature 508 K, izraunati: zapreminu
gasa na temperaturi 508 K; koliinu toplote koja se dovede ugljendioksidu pri zagrevanju; rad
ekspanzije (dobijeni rad) u toku zagrevanja; promenu unutranje energije ugljendioksida u toku
zagrevanja. c
p
=934 J /(kgK); R
g
=189 J /(kgK).

( ) ( )
kJ 250
kJ 64 = J 5 , 0 825 , 0 10 96 , 1
kJ 314 J 200 68 , 1 4 , 934
kg 68 , 1
m 825 , 0 ;
5
1 2
1
1 1
1 1 1
3
1
1
2
2
2
1
2
1
2 1
= A = A = A
= =
= = A = A
= = =
= = = =
A Q t m c U
V V p A
t m c Q
M
RT
V p
m RT
M
m
V p
V
T
T
V
T
T
V
V
p p
v
p

9.3. Vazduh temperature 400C zatvoren je u cilindru pokretnim klipom. Pri konstantnom
pritisku p = 0,5 MPa vazduh se sabija i rashlauje do temperature 0C. Ako zapremina gasa na
temperaturi t
1
iznosi V
1
=0,2 m
3
odrediti:
a) koliinu toplote koja se oduzme vazduhu u toku sabijanja;
b) promenu unutranje energije vazduha;
c) rad sabijanja (uloeni rad).

9.55
Srednja specifina toplota vazduha c
p
=993,03 J /(kgK), gasna konstanta R
g
=287 J /(kgK), a
konstanta =1,4.

( )
kJ -147,6
kJ 6 , 206 J 400 0 52 , 0 03 , 993
kg 52 , 0
1 1
1 1 1
=
A
= A = A
= = A = A
= = =
Q
t m c U
t m c Q
TR
V p
m RT
M
m
V p
v
p
g

( ) kJ -59 =
m 08 , 0 ;
1 2
3
1
1
2
2
2
1
2
1
2 1
U Q V V p A
V
T
T
V
T
T
V
V
p p
A A = =
= = = =

9.4. U cilindru je, pokretnim klipom, zatvoren vazduh mase m =3,5 kg i temperature t
0
=0C.
Nad vazduhom se izvri adijabatska kompresija. Ako je rad kompresije AA =100 J , odrediti:
a) unutranju energiju vazduha na kraju kompresije, pod pretpostavkom da njegova unutranja
energija na t
0
=0C iznosi U
0
=0 J ;
b) temperaturu vazduha na kraju kompresije.
Specifina toplota vazduha c
V
=720,68 J /(kgK).

( )
a) J , J
b)
C
A A
A
A
U A U U U
U c m t t c mt
t
U
c m
v v
v
= = = + =
= =
= =
100 100
00396
0
0
,

9.5. Gas zapremine V
1
=2 m
3
i pritiska p
1
=0,29 MPa sabija se toliko da mu se pritisak povisi tri
puta. U toku kompresije gas se stalno hladi vodom. Koliko kilograma vode je potrebno za
hlaenje gasa da bi njegova temperatura u toku kompresije bila stalna? Temperatura vode pre
hlaenja je t
1
=15C, a posle hlaenja t
2
=32C. Specifina tolplota vode iznosi
c =4,186 kJ /(kgK).

( )
( )
( )
kg 9 ,
J k 632 09 , 1
3 ln 3 ln
3
ln ln ln
ln ln ln
1 2
1 2
1 1
1 1
1
1 1
1
1
2
1
1
2
1 2
2
1
2
1
2
1
=
A
= = A = A
= = =
= = = = = =
= = = = = = A
} }
t t c
Q
m t t cm Q Q
A V p
V p V p
p
p
nRT
p
p
nRT
V
V
nRT
V V nRT V nRT
V
dV
nRT pdV A Q
a primilavod u oduzetogas

9.6. Dva mola helijuma nalaze se na temperaturi od 27 C i zauzimaju zapreminu od 20 l.
Helijum se najpre iri pri konstantnom pritisku sve dok mu se ne udvostrui zapremina, a zatim
se iri adijabatski dok mu se temperatura ne vrati na poetnu vrednost. Kolika je ukupna
dovedena koliina toplote u toku procesa? Koliki je ukupni rad izvrio helijum? Kolika je ukupna
promena unutranje energije? Objasni dobijeni rezultat. Nacrtaj pV dijagram. M =4gmol
-1
,
c
p
= 5,23 J /gC, k =1,67.

9.56

n
T
V
p const
=
=
=
=
2
300
20
1
1
mol
K

V V
Q const
T T
Q U A
2 1
3 1
2 =
=
=
= A A , , ?

( )
m Mn
V
T
V
T
T T
Q c m t Q Q Q
U c m t t
p
nRT
V
A p V V
A U
c
m t
A A A
Q A
p
V
p
= =
= = =
= = = =
= = =
= =
= =
= = =
= + =
=
8
2 600
0 124
0 0
0249
2 498
7448
124
1
1
2
2
2 1
1 2 1
123 123
1
1
1 1 1
2 2
1 2
g
K
kJ
jer
MPa
kJ
J
kJ
;
; ; ,
,
,
,
, , , ,
A A A A A
A A A
A A
A
k

9.7. Kiseonik mase m =3 kg i temperature T
1
=283 K zagreva se od stanja 1 do stanja 2
izohorski, a zatim od stanja 2 do stanja 3 izobarski. U toku izobarskog procesa zapremina
kiseonika se povea dva puta, a njegova unutranja energija povea se za U
2,3
=730,32 kJ .
Odrediti:
a) ukupnu koliinu toplote koja se dovede kiseoniku;
b) dobijeni rad.
Specifina toplota kiseonika iznosi c
p
=913,42 J /(kgK), a konstanta =1,4.

2 3
3
3
2
2
3 2
2 ; ; 2 T T
T
V
T
V
V V = = =
( ) ( )
m c
U
T mT c T T m c T T m c U
p
V V V
23
2 2 2 2 2 3 23
2
A
= = = = A
( ) kJ 176
1
23
1 2 12 12
=
|
|
.
|
\
|
A
= = A = A T
m c
U
m
c
T T m c U Q
p
p
V

( ) ( )
m c
U
m c
T m c T T m c T T m c A U Q
p
p
p p p
23
2 2 2 2 3 23 23
2
A
=
= = = = + A = A

kJ 292
MJ 2 , 1
kJ 1022
23 23 23 23 12 13
23 12
23 23
= A A = = + =
= A + A = A
= A = A
U Q A A A A
Q Q Q
U Q


9.57
9.8. Mol nekog idealnog dvoatomnog gasa uestvuje u jednom krunom termodinamikom
ciklusu. U poetku, gas ima zapreminu V
1
=12,05 l pod pritiskom p
1
=0,2 MPa. Gas se prvo
izohorski zagreva sve dok njegov pritisak ne dostigne p
2
=0,3 MPa. Zatim se gas izobarski iri
do zapremine V
3
=24,1 l. Posle toga gas se izohorski hladi do poetnog pritiska p
1
, i najzad,
izobarski sabije do poetne zapremine V
1
. Koje su temperature karakteristinih taaka krunog
ciklusa i koliki je ukupan koristan rad? Za dvoatomne gasove odnos =c
p
/c
v
=1,40.

K 580 K, 870
K 435 K, 290
2
1 3
4
1
2 2
3
1
2 1
2
1 1
1
= = = =
= = = =
p
p T
T
V
V T
T
p
p T
T
R
V p
T

( ) ( ) ( ) ( )
1 2 2 3 2 3 1 2 3 2 2 1
p p V V V V p V V p A A A = = =
9.9. J edan mol dvoatomnog idealnog gasa promeni svoju zapreminu, pri stalnom pritisku
p =10
5
Pa, sa V
1
= 5 l na V
2
=7 l. Za koliko se promeni unutranja energija toga gasa? =1,4.

T R V p nRT pV nRT pV
M m V p T m c T m c
A U Q
V p
A = A = =
= A + A = A
+ A = A
2 2 1 1
;
; ;

( )M
R
c
c
c
M
R
c c
T R T M c T M c
V
V
p
V p
V p
1
;
= = + =
A + A = A

( ) ( )
J 500
1 1
=
A
= A
= A = A

V p
T M
M
R
T m c U
V

9.10. Izvreni rad pri sabijanju vazduha, na temperaturi 15 C, iznosi 100 kJ . Vazduh se hladi sa
2 l vode, kojoj se povisi tamperatura za 10 K. Izraunati masu vazduha, ako se vazduh pri
sabijanju zagreje do temperature koja je za 20 % via od prvobitne. Specifina toplota vazduha je
721 J /kgK, a vode 1 kcal/kgC.

m
A c m t
c t
=

=

=
v v v
J -4,1910
3
J
kgK
K 2kg
721
J
kgK
K
kg
A
A
10
5
10
3
75 ,

9.11. Kad se u 4 kg vode uvede 63g vodene pare od 100C, voda se zagreje na 20C. Kolika je
bila poetna temperatura vode? Toplota kondenzovanja vode je q
i
=540 cal/g.

( )
( )
( ) ( )
C 7
3 2 1
3
2
1
=
= +
= +
=
=
=
V
V V V p p V p i
V V V
p p V
p i
t
t t m c t t m c m q
Q Q Q
t t m c Q
t t m c Q
m q Q

9.12. Voda, mase m
1
=200 g i temperature t
1
=80 C, pomea se sa vodom, mase m
2
=400 g i
temperature t
2
=10C. Kolika je temperatura meavine?

Kada se dve koliine vode razliitih temperatura pomeaju, voda na vioj temperaturi predavae
toplotu vodi na nioj temperaturi, sve dok se njihove temperature ne izjednae. Na osnovu

10.58
zakona odranja energije je
z h
Q Q A = A , gde je Q
h
toplota koju otpusti voda na vioj
temperaturi mase m
1
, a Q
z
toplota koju primi voda nie temperature mase m
2
. Kako jeQ
h
=
m
1
c(t
1
- t), a Q
z
=m
2
c(t t
2
), gde je t temperatura toplotne ravnotee, to je
m
1
c(t
1
- t) =m
2
c(t t
2
), odakle je . C 33 , 33 C
4 , 0 2 , 0
10 4 , 0 80 2 , 0
2 1
2 2 1 1
=
+
+
=
+
+
=
m m
t m t m
t
9.13. Koliku koliinu toplote treba utroiti da led mase
m =10 kg i temperature t =-10C, prevedemo u vodenu paru,
temperature t
2
=110C? Specifine toplote leda, vode i pare
su:
c
L
=2120
C kg
J
, c
V
=4186
kgK
J
, c
p
=2010
kgK
J
, dok su
latentne toplote topljenja leda i isparavanja vode:
q
t
=3,3710
5
kg
J
, q
i
=2,26 .
kg
MJ

Da bi se led preveo u paru temperature t
2
potrebna je koliina toplote koja iznosi
Q = Q
z1
+ Q
t
+ Q
z2
+ Q
i
+ Q
z3
gde su:
Q
z1
toplota potrebna za zagrevanjeleda do take topljenja t
0
= 0C;
Q
t
toplota topljenja leda;
Q
z2
toplota potrebna za zagrevanje vode, nastale od leda, do temperaturet =100C;
Q
i
toplota isparavanja vode na 100C;
Q
z3
toplota potrebna za zagrevanje pare do temperaturet
2.
Kako su
Q
z1
= m c
L
(t
0
t); Q
t
= m q
t
; Q
z2
= mc
v
(t
1
t
0
); Q
i
= m q
i
; Q
z3
= m c
p
(t
2
t
1
), to je
Q = m[c
L
(t
0
t)+ q
t
+ cv (t
1
t
0
)+ q
i
+ c
p
(t
2
t
1
)], odnosno
Q = 10 [2120(0 +10)+3,3710
5
+4186 (100 - 0) +2,2610
6
+2010 (110 100)] J
Q = 30,57 MJ
9.14. Koliko toplote pree na okolinu kada se 10 g vodene pare, temperature 100C, prevede u
led, temperature -5C? Latentna toplota kondezovanja vodene pare na 100C je q
i
=22,610
5
kg
J
,
specifina toplota vode je c
V
=4,1910
3
kgK
J
, a leda c
L
=2,110
3
kgK
J
, dok je latentna toplota
mrnjenja vode na 0C, q
t
= 3,310
5
kg
J
.
(Q =3,02 10
4
J )

10. Elektrina struja
10.1. Kroz bakarni provodnik prenika d =1 mm protie struja jaine I = 4 A. Broj slobodnih
elektrona u 1 cm
3
iznosi 8,510
22
, a naelektrisanje elektrona je e =1,610
-19
C. Izraunati:
a) srednju brzinu elektrona u provodniku ;
b) gustinu elektrine struje u provodniku.

10.59

nev j
S
I
j
neS
I
v
v neS I
= = =
=

= =
=
+

ili
m
A
10 1 , 5
s
m
10 37
3,14 m 10 C 10 1,6
m 10
molek
10 8,5
4 4A
2
6
5 -
2 6 19
3 6
22

10.2. Odrediti srednju brzinu usmerenog kretanja slobodnih elektrona u metalnom provodniku
povrine poprenog preseka S =0,5 cm
2
kroz koji tee struja jaine I =12 A, ako u svakom
kubnom centimetru provodnika ima 510
21
slobodnih elektrona.

v neS I =
srednja brzina elektrona je

.
s
m
10 3
s
m
10 5 , 0 10 6 , 1 10 5
12
8
4 19 15
=

= =

v
neS
I
v

10.3. Kroz provodnik protie struja jaine 8 A. Za koje vreme e kroz popreni presek tog
provodnika protei koliina naelektrisanja koja iznosi 3 mC?

I =8 A =810
-6
A
q =3 mC =310
-3
C
At =?

Kako je po definiciji jaina struje ,
t
q
I
A
A
=
to je 375s. s
10 8
10 3
6
3
=
=
A
= A

I
q
t
10.4. Kroz provodnik protie struja stalne jaine I =10 A. Koliko elektrona proe kroz provodnik
za 1 h?
(n =22 10
22
)
10.5. Koliko navojaka gvozdene ice, prenika d =1 mm treba namotati na cilindar prenika
2r =2,5 cm, da bi se dobio kalem otpornosti R =60 O? Specifina otpornost gvoa je
=0,1210
-6
Om.

navojaka 5000
4 2 2
2
4
2
2
2
= = = =
= = =
t
t t
t
t
t
d
r
R
r
RS
n
RS
r n
d
S
RS
l r n l

10.6. Namotavanjem ice prenika d =0,6 mm, specifine otpornosti =1,210
-6
Om na
porcelanski valjak prenika d
1
=3 cm, dobija se otpornost R = 100 O. Izraunati broj navojaka
ice n.


10.60

d =0,6 mm =0,610
-3
m
=1,210
-6
Om
d
1
=3 cm =310
-2
m
R = 100 O
n =?

Broj navojaka ice n raunamo odnosom cele duine ice l i
duine jednog namotaja l
1
, .
1 l
l
n = Kako je duina icel odreena
njenom otpornou R, to je l = ,
4
2
d
R
RS

=
dok je duina jednog navojaka l
1
= 2 r
1
t = d
1
t.

Dakle, ,
4
4
1
2
1
2
d
Rd
d
Rd
n
t
t
= = odnosno n
( )
250
10 3 10 2 , 1 4
10 6 , 0 100
2 6
2
3
=

=

navojaka.
10.7. Bakarna ica, duine 110 m i poprenog preseka 1 mm
2
, ukljuena je na napon od 12 V.
Kolika je jaina struje kroz icu? Specifina otpornost bakra je1,7810
-8
m.

l =110 m
S =1 mm
2
U =12 V
=1,7810
-8
m
I =?

Jaina struje za deo strujnog kola koji se nalazi pod naponom U,
elektrine otpornosti R, rauna se po Omovom zakonu
.
R
U
I = Otpornost provodnika , odreena je izrazom ,
S
l
R =
tako da je traena jaina struje
l
US
S
l
U
I
= = , 6,1A. A
110 10 78 , 1
10 1 12
8
6
=

=

I
10.8. Na izvor, elektromotorne sile E =10 V i unutranje otpornosti r =1 , vezan je otpornik,
otpornosti R =9 . Odrediti jainu struje koju daje elektrini izvor i napon na krajevima
elektrinog izvora.

E =10 V
r =1
R =9
I =?
U =?

Struja u kolu odreena je Omovim zakonom
1A. A
1 9
10
=
+
=
+
=
r R
E
I
Napon na izvoru manji je od vrednosti elektromotorne silec za
vrednost Ir , koliko iznosi pad napona u izvoru zbog unutranje
otpornosti, U = E-Ir =(10-11)V =9V. Ovaj napon je jednak
naponu na potroau R, koji na osnovu Omovog zakona iznosi
U = IR =19V =9V.

10.9. Voda, mase m =10 kg, zagreva se od t
1
=20C do t
2
=100C, pomou struje koja protie
kroz provodnik otpornosti R =90 prikljuen na napon od U =220 V. Odrediti: a) vreme
zagrevanja vode; b) utroenu elektrinu energiju. Specifina toplota vode je c =4,19 .
kgK
J
10
3

Proticanjem struje kroz otpornik, rad elektrine struje se

10.61
m =10 kg
c =4,1910
3

K kg
J

t
1
=20C
t
2
=100C
R =90
U =220 V
=?
E =?

pretvara u toplotu (Dulov zakon), pa je A = Q. Kako je
A = ,
2
R
U
a Q = m c t, to je t mc
R
U
A = t
2
. Traeno vreme
jet = 6233 s 104 min,
a utroena elektrina energija
t
R
U
A E
2
= = . MJ 3,3 J 3 623
90
220
2
= =
10.10. Do koje e se temperature zagrejati sijalica ako pri naponu od 220 V kroz nju protee
struja jaine 0,61 A. Otpor sijalice na 20C iznosi 39,2 O, a temperaturni koeficijent vlakna
sijalice je 4,310
-3
K
-1
.

( ) ( )
( )
( )
C 2091
1
1
65 , 360
61 , 0
220
1 1
1
1 1 2 2
2
2
1
2
1
2
2
2 0 2 1 0 1
=
+
=
+
+
=
O = = =
= + = + =
o
o
o
o
o o
R
R t R R
t
t
t
R
R
A
V
I
U
R
R
U
I t R R t R R

10.11. Izraunati elektromotornu silu i unutranju otpornost izvora ako je merenjem dobijeno
sledee: izvor povezan u kolo sa jednim promenljivim otporom i ampermetrom pri otpornosti od
1,55 O daje struju od 1 A, a pri otpornosti od 3,35 O daje struju od 0,5 A.
c =1,8 V, r =0,25 O
10.12. Na cilindar prenika 5 cm namotano je 400 namotaja bakarne ice prenika 0,2 mm.
Koliku jainu struje pokazuje miliampermetar unutranje otpornosti 0,5 O, ako je kalem
prikljuen na izvor EMS od 70 V i unutranje otpornosti 0,5 O. Specifina otpornost bakra je
0,01710
-6
Om.
10.13. Za podizanje lifta koristi se elektrini motor koji je prikljuen na napon od 220 V. Teina
lifta sa teretom iznosi 5000 N, a motor je u stanju da za vreme od 30 s lift podigne na visinu od
19 m. Kolika jaina struje protie kroz namotaje motora kada se za podizanje optereenog lifta
koristi 30 % utroene elektrine energije.

A 2 ; 34 =
+ +
= O = =
r r R
I
S
l
R
a
c


10.62

A 48
3 , 0 100
30
100
30
100
30
= = =
= = =
= = = =
t U
Gh
I UI
t
Gh
t
Gh
P Gh A
t
A
P
UI P P UIt A UI P
isk

10.14.Odredi otpornost provodnika koji treba da, za vreme t =12 min, zagreje vodu mase 2 kg od
16 C do 90 C. Greja se prikljuuje na jednosmerni napon U =110 V. 75% razvijene toplote se
troi na zagrevanje vode. c
v
=4,2 J (gK)
-1
.

( )
( )
O = O

=
A
=
A = = = A = = =
5 , 10
16 90 10 2 , 4 2
60 12 110
4
3
4
3
; 75 , 0 ; 75 , 0
3
2 2
2 2
2
t cm
U
R
t cm
R
U
E
Q
t cm Q
R
U
R I E
t
t
q
t
t

10.15. Za strujomer su prikljueni sledei potroai: sijalica od 500 W (snaga merena u datom
kolu), jedan elektrini bojler i jedan elektromotor snage P
m
=2,2 kW. a) Koliko kilovatasova
utroene elektrine energije e pokazivati strujomer ako je u toku dana sijalica bila ukljuena 5 h,
ako je bojlerom za 30 min zagrejano 80 kg vode od 20C do 40C i ako je elektromotor radio
3 h? b) Kolika je jaina elektrine struje koja prolazi kroz strujomer kada su svi aparati ukljueni
na napon od 220 V? Otpor strujomera i gubitke u vodovima zanemariti. c
v
=4,2 J (gK)
-1

kW 72 , 3
s 60 30
kJ 6697
kJ , 6697
C 40 , C 20
, kg 80 bojleru u
min, 30 , h 3 , kW 2 , 2 , h 5 , W 500
2 1
=
= = A = A
= =
=
= = = = =
b b
b m m s s
P t cm Q
t t
m
P P t t t
kWh 11
kWh 86 , 1
kWh 6 , 6
kWh 5 , 2
W 500
= + + = =
= =
= =
= =
=
s b m
b b b
m m m
s s
s
E E E UIt E
P E
P E
P E
P
t
t
t

( ) kW 4 , 6
A 18 , 29
A 9 , 16 , A 10 , A 27 , 2
= + + = =
= + + =
= = = =
U I I I UI P
I I I I
I I I
U
P
I
m b s
b m s
b m s
i
i

10.16. U toku 5min pokazivanje strujomera se povealo za 0,03 kilovatasova. Pri tome je
zagrevano 1000 g vode icom debljine 1mm specifinog otpora 0,42Omm
2
m
-1
. Za koliko se
stepeni zagrejala voda i kolika je bila duina ice ako je ukljueni ampermetar pokazivao 3,2A?
t cm R I A A = = t
2
;
cm
A
t = A =26C;
t
2
I
A
S
l
R = = l =66 m
10.17. Na koliko se rastojanje moe preneti elektrina energija od izvora elektromotorne sile od
5000 V, pomou provodnika ija je specifina otpornost 1,7510
-8
Om, povrina poprenog
preseka 10
-6
m
2
da bi se u potroau ija je otpornost 1600 O razvila snaga od 10 kW. Unutranju
otpornost izvora zanemariti.

11.63

km 4 , 11 km 8 , 22
, ; , ,
2
= =
|
|
.
|
\
|
=
= = =
+
= =
+
=
L
S
R
P
R
E l
S
l
R
P
R
E R
R
P
R R
E
R
P
I R I P
R R
E
I
p
p p

10.18. Kroz bakarni provodnik, preseka S =1,5 mm
2
, protie struja stalnog intenziteta. Ako se u
1m
3
bakra nalazi 510
28
slobodnih elektrona i ako je njihova srednja brzina 1,5
s
cm
, odrediti
jainu elektrine struje.
I =180 A
10.19. Kada se za polove strujnog izvora, elektromotorne sile E = 50 V, prikljui otpornik
otpornosti R
1
=20 , kroz kolo protie struja jaine I
1
=2 A. Kolika je unutranja otpornost r
strujnog izvora? Koliki je intenzitet struje I
2
u kolu ako se za isti strujni izvor prikljui otpornik
otpornosti R
2
=60 ?
(r =5 ; I
2
=0,77 A)
10.20. Na koju temperaturu treba zagrejati bakarnu icu, poetne temperature 0C, tako da se
njena otpornost udvostrui? Termiki koeficijent otpornosti bakra je o = 4,310
-3
K
1
.
(t =233C )
10.21. Kakve vrednosti imaju potencijali za pojedine take u prikazanom kolu?

11. Osci lacij e Tal asi Svetl ost
11.1. Telo harmonijski osciluje pri emu svake minute napravi 180 oscilacija. Amplituda
oscilovanja je 7 cm, a poetna faza
2
3
t. Napisati jednainu oscilovanja tela.

11.64
( ) e + = t R y sin cm
2
3
6 sin 7 t y |
.
|
\
|
+ =
11.2. Toak elektrine maine za ivenje obrne se 920 puta u jednoj minuti. Za vreme jednog
obrtaja toka igla izvri jednu punu oscilaciju. Koliki je period obrtanja igle?
T =0,06 s

11.3. Kojim slovom na slici je obeleena talasna duina, a kojim amplituda?

=A; x
0
=D

11.4. Popuniti tabelu:
materijal [m] [Hz] c
cink 1,75 2,0 ________
bakar 0,60 4,2 ________

11.5. Harmonijski talas, talasne duine 40 cm i frekvencije 8 Hz, prostire se du y-ose. Odrediti:
brzinu prostiranja, period i krunu frekvenciju talasa.
s 125 , 0 = T ;
s
rad
24 , 50 = , c =3,2 ms
-1
.
11.6. Izraunati brzinu ravnog elektromagnetnog talasa kroz staklo, relativne magnetne
propustljivosti 1 i relativne dielektrine propustljivosti 6.

s
m
10 1,22
8
= c
11.7. Elektromagnetni talasi ire se kroz vakuum brzinom 310
8
m/s. Vidljivi deo spektra se
prostire od talasne duine 400nm(ljubiasto) do 700nm (crveno).
a) Odrediti frekvencije talasa navedenih talasnih duina;
b) Radio talasi imaju frekvenciju od 55010
3
Hz do 160010
3
Hz. Kolike su talasne duine
koje odgovaraju tim frekvencijama?
a) v
1
= Hz 10 7,5
14
; v
2
= Hz 10 4,3
14
; b)
1
m 545 = ;
2
m 187,5 = )

11.65
11.8. Zrak svetlosti pada na povrinu, koja deli dve sredine, pod uglom od 30. Indeks
prelamanja prve sredine je n
1
=2,4. Odrediti indeks prelamanja druge sredine, ako se zna da su
odbijeni i prelomljeni zrak normalni jedan u odnosu na drugi.
39 , 1
86 , 0
5 , 0
2,4
sin
sin
1 2
= = =
|
o
n n
11.9. Predmet, veliine P =2 cm, postavi se na rastojanje r
1
=5 cm, a zatim na rastojanje r
2
=20
cm, od temena konkavnog sfernog ogledala, ine daljine=7,5 cm. Kakvi su likovi predmeta,
gde se nalaze i kolika je njihova veliina u oba sluaja?

P =2 cm
r
1
=5 cm
r
2
=20 cm
R =15 cm
l
1
=? L
1
=?
l
2
=? L
2
=?

Predmet, na udaljenosti r
1
=5 cm, nalazi se izmeu ie i temena ogledala, jer je p
1
< f. Tada se
dobijaju uspravni, imaginarni i uveani likovi, kao na slici. Jednaina ogledala u ovom sluaju glasi
1 1 1
1 1 1
f l p
= ,gde je l
1
jedina nepoznata, pa je
1 1 1
1 1 1
f p l
= ,
1 1
1 1
1
1
p f
p f
l
= ,
1 1
1 1
1
p f
p f
l
= ,
15cm. cm
5 5 , 7
5 5 , 7
1
=
= l Veliinu lika odreujemo iz proporcije za uveanje

1
1 1
p
l
P
L
U = = , odakle je
cm, 6 cm 2
5
15
1
1
1
= = = P
p
l
L a uveanje lika . 3
2cm
6cm 1
= = =
P
L
U
U drugom sluaju kada je lik realan, jednaina ogledala je
f l p
1 1 1
2 2
= + , odakle je udaljenost
lika l
2
:
f l p
1 1 1

2 2
= + ,
2 2
1 1 1
p f l
= ,
2
2
2
1
p f
f p
l
= ,
f p
p f
l
=
2
2
2
,
. 12cm
7,5cm 20cm
20cm 7,5cm
2
=
= l

Veliina lika odreena je proporcijom
2
2 2
p
l
P
L
U = = , 1,2cm 2cm
20cm
12cm
2
2
2
= = = P
p
l
L i
0,6
2cm
1,2cm
2
= = =
P
L
U
11.10. ina daljina konkavnog sfernog ogledala iznosi f =21 cm. Na koliko rastojanje p od
temena ogledala treba postaviti osvetljen predmet da bi daljina lika iznosila 3p?
f =21 cm
l =3p
p =?

Za realan lik, jednaina konkavnog ogledala glasi:
f l p
1 1 1
= +

11.66

Imajui u vidu da je l =3p, to je,
f p p
1
3
1 1
= + , pa je
cm. 28 cm 21
3
4
3
4
1
3
4
1
3
1 3
= = =
=
=
+
f p
f p
f p

11.11. Lik koji formira ispupeno sferno ogledalo tri puta je manji od predmeta. ina daljina
ogledala iznosi f =24 cm. Odrediti daljinu predmeta i daljinu lika.

J ednaina ispupenog ogledala, za svako p glasi:
f l p
1 1 1
= ,
aimajui u vidu da je p = 3l, to je
f l l
1 1
3
1
= ,
f l
1
3
2
= cm, 16 cm 24
3
2
3
2
= = = f l
p =3l =316 cm = 48 cm.
11.12. Predmet, veliine P =1 cm, postavljen je na udaljenosti p =f/4 od sabirnog soiva.
Konstruisati lik i navesti njegove karakteristike.

3
4
4
1 1 1
1 1 1
f
f
f
f
f
p f
f p
l
f p l
f l p
=
=
=
=

Dobijeni lik je imaginaran, uvean i uspravan
11.13. Na udaljenosti p =5 cmod rasipnog soiva, optike moi D =5 dioptrija, nalazi se
predmet. Gde se nalazi lik ovog predmeta? Konstruisati i navesti kakav je lik.

p =5 cm =510
-2
m
D =5dioptrija
l =?
U =?
Rasipna soiva daju nerealne likove, za svaki
poloaj predmeta p ija jednaina je oblika
.
1 1 1
l p f
=


12.67

Dobijeni lik je nerealan, uspravan i umanjen
Kako je ,
1
f
D = to je
,
1 1
l p
D =
odakle udaljenost lika do soiva iznosi:
4cm m
10 5 5 1
10 5
1
2
2
=
+

=
+
=

Dp
p
l
Uveanje soiva iznosi:
. ,
p
l
U 8 0
5
4
= = =
11.14. Kada posmatramo predmet kroz lupu, ine daljine f =6 cm, vidimo njegov lik jasno i
otro na daljini jasnog vidas =25 cm. Koliko je udaljen posmatrani predmet od optikog centra
lupe? Odrediti uveanje lupe?

Lupa je tanko sabirno soivo male ine daljine. Predmet koji se posmatra pomou lupe
postavlja se izmeu soiva i njegove ie. Tad je dobijeni lik uspravan, imaginaran i uvean. Na
osnovu jednaine lupe, dobijamo poloaj predmeta p.
s p f
1 1 1
= , cm 84 4,
f s
f s
p ~
+
= .
Uveanje lupe rauna se pomou izraza 5 1 = + =
f
s
U .
11.15. Predmet veliine P =4 cm, postavljen je ispred ispupenog sfernog ogledala, ine
daljine f =20 cm. Veliina lika koji formira ogledalo iznosi L =2 cm. Odrediti rastojanje
izmeu predmeta i lika.
d =30 cm
11.16. Na udaljenosti p =5 cmod sabirnog soiva ine daljine f =0,2 m, nalazi se predmet. Gde
se nalazi lik ovog predmeta? Konstruisati lik i navesti njegove karakteristike. Odrediti uveanje i
optiku mo soiva.
l =6,7 cm ; U =1,3; D =5 dioptrija
11.17. Odrediti optiku mo soiva, ije su ine daljine f
1
=2 m, f
2
= 80 mm , f
3
= 20 mm,
f
4
=-0,4 m i f
5
=-8 cm.
0,5 dioptrija; 12,5 dioptrija; 50 dioptrija; - 2,5 dioptrija; -12,5 dioptrija
12. Strukt ura materije
12.1 Kinetika energija fotoelektrona emitovanog sa povrine cezijuma je 2 eV. Nai talasnu
duinu svetlosti koja je izazvala fotoefekat ako je izlazni rad za cezijum 1,8 eV.

12.68
Iz
k
E A h + = v i
v
c
= je
k
E A
hc
+
= . 1eV=1,610
-19
J .
327nm m
10 6 . 1 8 . 3
10 3 10 62 , 6
19
8 34
=

=

Fotoefekat je bio potvrda injenice da svetlost ima dualistiku prirodu, talasnu i estinu.
Pri interakciji svetlosti sa materijom, svetlost se ponaa kao da je sastavljena iz estica koje
imaju energiju v h E = i koliinu kretanja
h
p = . Isto vai za estice, elektrone, neutrone i
druge. De Brolj je otkrio da estice, koje imaju koliinu kretanja p = mv, imaju talasnu
duinu
mv
h
p
h
= = .

12.2. Nai impuls fotona talasne duine 16 nm.
. kgm/s 10 1 , 4
26
= =
h
p
12.3. Nai impuls i talasnu duinu fotona energije 1 eV.
kgm/s 10 31 . 5
28
= =
c
E
p , m 25 , 1 =
12.4. Kolikom brzinom treba da se kree elektron da bi njegov impuls bio jednak impulsu fotona
talasne duine 520 m?
m/s 10 4 , 1
3
= =
m
h
v
12.5. Kolika je talasna duina fotona iji je impuls jednak impulsu elektrona koji je preleteo
potencijalnu razliku 4,9 V? Poetna brzina elektrona je bila nula.
m 10 5 , 5
2
10
= =
meU
h

12.6. Nai energiju koju treba predati vodonikovom atomu u prvom pobuenom stanju da bi
dolo do njegove jonizacije.

n jon
E E E =

; 0 =
E ;
n jon
E E = ; n =2; eV 4 , 3 eV 6 , 13
4
1
= =
jon
E
12.7. Vodonikov atom u osnovnom stanju apsorbuje foton energije 16 eV i jonizuje se. Nai
kinetiku energiju i talasnu duinu izbaenog elektrona.
Iz zakona odranja energije
k jon
E E h + = v . Kinetika energija izbaenog elektrona je
jon k
E h E = v =2,4 eV. Talasna duina elektrona (debroljevska talasna duina) je
10
10 9 , 7
2

= =
k
mE
h
m

12.69
12.8. Koliku talasnu duinu treba da ima foton da bi jonizovao helijumov atom iz osnovnog
stanja?
nm 8 , 22
eV 6 , 13
2
= =
Z
hc

12.9. Koliko ima protona a koliko neutrona u jezgru U
235
92
?
Redni broj Z je broj protona a broj neutrona je N = A Z =235 92 =143
12.10. Koliko ima protona, koliko neutrona i koliko elektrona u masi od 1g He
4
2
?
U m =1 g nalazi se
M
mN
N
A
= atoma. Za M = 4g/mol, N =1,510
23
atoma.

Fizika Zadaci

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fizika Zadaci

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

V.

zaklapa ugao 45 sa x-osom. Kolike su njegove komponente u pravcu koordinatnih

zaklapa ugao = 45, a vektor b

ugao = 135 sa x-osom. Nai intenzitete

treba razloiti na komponente u pravcima x i y - osa, tako da je

zaklapaju ugao 120. Nai intezitet njihovog zbira i razlike, ako je

intenziteta 10 cm, nalazi se pod uglom od 37, u odnosu na x-osu. Grafiki

na komponente i nai njihove intenzitete.

i etiri mogua pravca vektora B

. Koji od moguih pravaca

na slici i oznaiti ga. Ako

ima intenzitet 2, koliki je intenzitet F E H

. Kako se kree to telo?

ili G=mg, Ay=h, pa je

= pa kada tu formulu primenimo na

= l Veliinu lika odreujemo iz proporcije za uveanje

You might also like