ALMNYUM KANATLI ISI EANJRLERNDE KULLANILAN EPOKS VE HDROFLK KAPLAMALAR

Hasan ACL Makine Mhendisi Ar-Ge Blm efi

Kanatl borulu s eanjrlerinde performans ve ekonomiklik gz nne alndnda en ok tercih edilen kanat malzemesi alminyumdur. Alminyum yksek s iletimi, dayankll ve hafifliinin yannda kolay elde edilebilirlii ve ucuz olmas nedeniyle s eanjrlerinde dier malzemelerden daha avantajl konumdadr. Bununla birlikte, yksek andrc etkiye sahip asitli, tuzl u ya da sulu ortamlardaki uygulamalarda alminyum kanatlar zamanla istenen performans veremeyecek derecede bozulabilir. Bu tr zor artlarda eanjrn mrn uzatmak amacyla zel kaplama malzemelerinden yararlanlmaktadr. Metal yzeylerin tuzlu ve asitli ortamlardan korunmasnda en yaygn olarak kullanlan kaplama malzemesi epoksidir. Epoksi kaplama uygulanan alminyumun anmaya kar direnci pratikte karlalan ou sanayi uygulamasnda tatmin edici sonular vermektedir. zellikle deniz iklimine sahip blgelerdeki nemli ve tuzlu havann andrc etkisine maruz kalan metal yzeylerin korumasnda en ekonomik ve etkili zm olarak epoksi kaplama tekniine bavurulmaktadr. Epoksi kapl alminyumun kanat malzemesi olarak s deitiricilerde gsterecei performansn belirlenmesi amacyla farkl epoksi rnekleri zerinde eitli deneyler yaplmtr. ASTM B117ye uygun olarak ( %5 NaCl, 35 C ) yaplan testlerde, epoksi kapl alminyum numunelerin tuzlu ortamda anma direnlerinin kaplama uygulanmayan alminyuma gre 4-7 kat kadar daha uzun sre dayanmalarn salayacak dzeyde olduu grlmektedir. Epoksi kaplamann seyreltilmi kuvvetli asitlere ( %2 HCl, %2 H2SO4 ) kar direnci de son derece yksektir. Trikloroetilene daldrlarak 5 dakikalk bir sre bekletilen epoksi numunelerindeki ktle kayb %1in altndadr. Alminyum, epoksi ile kaplandnda yksek scaklktaki su buharna kar da mkemmel bir diren gstermektedir. 200 C scaklkta 15 dakika kadar bekletilen epoksi rneklerinde herhangi bir deiimle karlalmamtr. Tm bu zellikler tuzlu ve asitli ortamlarda kullanlacak eanjrlerde epoksi kaplamann nemini aka ortaya koymaktadr. Sv haldeki suyun kanatlar zerindeki andrc etkisinin asit ve tuzun etkisinden daha nemli bir faktr olduu durumlarda, suyun kanat zerinde fazla kalmadan uzaklatrlabilecei bir kaplama ihtiyac ortaya kar. Bu tr kaplamalar genel olarak hidrofilik olarak adlandrlmaktadr. Bu terim kolay slanan, svnn yzeyde kolayca szlmesini salayan malzemeleri anlatmak iin kullanlmaktadr. Hidrofilik kaplamalar, zellikle youmann fazla olduu ortamlarda eanjrn suyun andrc etkisinden korunmasnda etkilidir. Kaplanmam metal yzeyinde su, byk damlalar halinde toplanr. Bu durum, kanatlar zerindeki hava akmnn da etkisiyle damlalarn metal yzeyini andrmasna neden olmaktadr. Ayrca, biriken su damlalar hava akmna kar bir diren oluturarak eanjrn kapasitesini olumsuz ynde etkiler. Su damlalarnn yzey zerinde birikmesini engellemek iin damlalarla yzey arasnda srtnme katsaysnn drlmesi gereklidir. Hidrofilik kaplama, yzey geriliminin dkl sayesinde su damlalarnn yzeyde byk bir direnle karlamadan akp gidebilmesini salamaktadr. Kaplama uygulanm yzeylerde, damlann kanat yzeyini slatma asnn kk olmasndan dolay su byk damlalar halinde toplanamaz ve kolayca dalr. Bylece istenmeyen birikmeler nlenerek eanjrn uzun sre yksek bir performansla almas salanm olur. Youan suyun kontroll bir ekilde sistemden dar alnabilmesi, sistem iindeki dier paralarn da suyun zararl etkilerinden korunmas asndan son derece yararl olmaktadr.

Almiyum Kanatl Is Eanjrleri

Rev.0.0

01.10.2004

1/3

Hidrofilik kaplama, suya kar koruma salamada yksek scaklklardaki ve tuzlu ortamla rda da baarl bir performans gstermektedir. Mavi hidrofilik kaplama uygulanm alminyum yzeylerin %5lik NaCl tuz spreyinde plak alminyum yzeylere gre 3 kattan daha uzun sre dayanabildikleri saptanmtr (plak alminyumda 150 saate karlk hidrofilik kapl alminyumda 500 saat ). Ayrca, 200 C scaklkta 5 dakika bekletilen mavi hidrofilik kaplamada herhangi bir deiim olmad gzlemlenmitir. Bu zellikleri sayesinde hidrofilik kaplama uygulanan alminyum kanatl s eanjrleri ortamdaki suyun andrc etkisine kar yksek direnlerini zor artlar altnda da koruyabilmektedir. Almiyum kanatl s eanjrlerde uygulanan kaplamalar sayesinde pahal ve ilenmesi zor metallerin korozyona dayanm zelliklerine daha ekonomik bir ekilde ulalabilmektedir. Burada nemli olan, ihtiyacn doru belirlenmesi ve gereken dayanm zelliklerini salayacak kaplamann uygulanmasdr. htiya duyulmayan yerlerde kaplama uygulamann gereksiz masrafa neden olaca gibi, kullanm artlarnn gerektirdii kaplamann uyguland s eanjrlerinin de uzun mrl olmayaca unutulmamaldr. Aadaki tablolarda kaplama malzemelerinin teknik zellikleri (Tablo 1 ) ve kullanm yerleri ( Tablo 2 ) ile ilgili bilgiler verilmitir. ZELLKLER Trikloroetilen'e Diren M.E.K. (Metiletilketon ) Direnci Asit Direnci (%2 HCl, %2 H2SO4) Tuz Spreyine Diren Epoksi Mkemmel / yi 100 ift darbe Mkemmel / yi Mkemmel / yi Hidrofilik Kaplama Mkemmel / yi 200 ift darbe Zayf Mkemmel / yi

Su Buharna Diren (121 Mkemmel yi / Orta C / 30 dakika ) Tablo 1. Epoksi ve Hidrofilik Kaplama Teknik zellikleri ( Laminazione Sottile ) MALZEME Normal Alminyum Lamel Al 1100 / 8006 / 8011 TAVSYE EDLEN KULLANIM YERLER Normal atmosfer artlar ( korozif etkinin yksek olmad yerler ) Deniz kenar Gemiler Termik santraller Ttn iletme tesisleri Peynir retim ve stok yerleri Yourt retim yerleri Peynir retim ve stok yerleri Korozif ortamlar DX ve sulu soutma bataryalarnn zellikle hijyenik santraller ve yksek nemli yerlerde kullanm

Epoksi Kapl Lamel

Komple Epoksi Kapl Batarya Hidrofilik Kapl Lamel Bakr Lamel

Deniz kenar Gemiler Yksek korozif artlardaki ortamlar Yksek korozif artlardaki ortamlar Epoksi + Poliretan Yksek nem Gaz trbini bataryalar Tablo 2. Kaplama Uygulanan Eanjrlerin Kaplama Uygulanmayan Eanjrlerle Kullanm Yerlerine Gre Karlatrlmas

Almiyum Kanatl Is Eanjrleri

Rev.0.0

01.10.2004

2/3

YAZAR ZGEM Hasan ACL 1976 yl Ayvalk doumludur. 1999 ylnda Yldz Teknik niversitesi Makine Mhendislii blmnden mezun olmutur. niversite mezuniyeti ncesi ve sonrasnda Tesisat Sektr iinde faaliyet gsteren iki farkl firmada almtr. alt firmalarda antiye, retim, ihracat sat ve ar-ge blmleri olmak zere farkl departmanlarda mhendislik grevi yrtmtr. Halen FRTERM A. firmasnda Aratrma ve Gelitirme Blm efi olarak almaktadr. Hasan Acl evli ve bir kz ocuk babasdr.

Almiyum Kanatl Is Eanjrleri

Rev.0.0

01.10.2004

3/3