29 - Mart 2005

Web Programc›l›¤›
<<
Etkileflimli frame
çal›flmalar›
Günümüz web sitelerindesayfalar aras› gezintinin en önemli unsurlar›ndan biri olan frame’lere
etkileflim katabilir, Javascript yard›m›yla milyonlarca benzerinden kolayca ayr›lan sayfalar tasarlaya-
bilirsiniz.
A
yn› pencere içerisinde birden fazla HTML sayfas›n› göstere- recek frameset’i kullanacak olan sayfa (frame.html), di¤er ikisi ise
bilmenin en kolay yolu frame kullanmak oldu¤undan web ekran›n solunda ve sa¤›nda iki ayr› frame olarak görünecek olan iki
tasar›mc› ve gelifltiriciler taraf›ndan s›kça baflvurulan çözüm- ayr› HTML sayfas› (sol.html ve sag.html).
lerden biridir. Oldukça kompleks kod yazmay› gerektiren baz› ifllev-
leri frameset kullanarak çok daha basit bir flekilde çözebilmemiz frame.html
mümkün olmaktad›r. Ancak web ziyaretçileri aç›s›ndan frame’lerle
ilgili tecrübeler her zaman olumlu olmayabilir. <html>
Tüm di¤er HTML elementleri gibi frame’ler de istekleriniz do¤- <head>
rultusunda JavaScript ile kontrol edilebilir. Zaten önemli bir ifllevi <title>frame</title>
yerine getiren frame’ler JavaScript sayesinde daha dinamik, etkile- </head>
flimli ve de kullan›fll› bir hal alabilirler. Frame’ler aras› etkileflimle
neler yapmak istedi¤iniz sizin hayal gücünüze ve tecrübenize kal- <frameset cols="170,*">
m›fl. Bize düflen bu etkileflimin nas›l sa¤land›¤›n› göstermek elbette. <frame src="sol.html" name="soldaki">
Öncelikle ifle en temel frameset yap›s›n› oluflturmakla bafllayal›m. <frame src="sag.html" name="sagdaki">
Bu yap› bu ayki çal›flmalar›m›z›n taban›n› oluflturacak. </frameset>
En temel frameset yap›s›n› oluflturmak için üç adet farkl› HTML
sayfas› yazmam›z gerekir. Birincisi her iki sayfay› da ekranda göste- <noframes>
<body bgcolor="#ffffff">
</body>
</noframes>
</html>
sol.html
<html>
<head>
<title>sol</title>
</head>
<body bgcolor="#ac0000">
<h2>Soldaki sayfa</h2>
</body>
</html>
sag.html
<html>
En temel frameset yap›s› <head>
<title>sag</title>
✂
166• CHIP Workshop >>

>> Web Programc›l›¤›
</head> nelerine ulaflabilmemiz ve bu nesnelerin özelliklerini de¤ifltirebil-

memizdir. Bu bak›mdan DOM tablosunu do¤ru kullanmak hayati
<body bgcolor="#cccccc"> önem tafl›r.
<h2>Sa¤daki sayfa</h2>
Frame’deki bir sayfadan di¤erini kontrol edin
</body> fiimdi gelelim bir frame içinde bir sayfadan bir di¤erine nas›l ulafla-
</html> bilece¤imizi ö¤renmeye. Bunun için üç sayfadan oluflan yukar›daki
ilk frame örne¤ini kullanaca¤›z. fiimdi sayfalar›n›z›n kodlar›n› aynen
afla¤›da görüldü¤ü gibi güncelleyip kaydedin.
sag.html
<html>
<head>
<title>sag</title>
</head>
<body bgcolor="#cccccc">
<form name="formum">
<input name="tepki">
</form>
</body>
</html>
sol.html
<html>
<head>
DOM Tablosu
<title>sol</title>
<script language="javascript">
E¤er bir taray›c›n›n DOM (Document Object Model) tablosuna
bakacak olursak frame objesinin hiyerarflik olarak frame içinde gös- function tepkiVer() {
terilen HTML sayfalar›ndan daha üst pozisyonda oldu¤unu görürüz. parent.sagdaki.document.formum.tepki.value="Merhaba!";
Zira bir frameset, alt›nda birden fazla HTML sayfas›n› bar›nd›rabilir. }
JavaScript ile çal›fl›rken ayn› frameset içindeki farkl› frame’leri
ifade etmek için frameset içerisinde tan›mland›klar› referans isimle- </script>
ri kullan›l›r. Yani örne¤imizde ‘soldaki’ ve ‘sagdaki’ diye adland›r›lan
isimler. Zira frame’ler içinde görünecek sayfalar›n isimleri de¤iflebi- </head>
lir ama frame’lerin kendine ait isimleri olmal›d›r. JavaScript aç›s›n-
dan düflünecek olursan›z, gözünüzde canlanmas› gereken sahne flu <body bgcolor="#ac0000">
flekilde olmal›d›r: <h2>Soldaki sayfa</h2>
Frameset (ya da frameset’in bulundu¤u sayfa) üst obje iken fra-
me’lerde gösterilen sayfalar alt obje olarak kabul edilir. Üst obje top <form>
ya da parent anahtar kelimeleri ile tan›mlan›rken alt objeler child ya <input type="button" value="Tepki ver!" onClick="tepkiVer()">
da frameset içinde alm›fl olduklar› referans isimleri ile tan›n›r. Yani </form>
frameset örne¤imizdeki üst obje iki adet alt objeye sahip, soldaki ve
sagdaki. </body>
Burada bizim için en önemli nokta, DOM model tablosunu kulla- </html>
narak bir frameset içinde bulunan sayfalara ve ilgili sayfalar›n nes-
<< CHIP Workshop • 167

<<
sayfalara aktarabilmek için frameset’te bir di¤er frame’de tan›ml›
de¤iflkende saklayabilirsiniz. fiimdiki örne¤imiz frameset’teki bir
sayfada tan›mlanm›fl JavaScript fonksiyonunu ça¤›r›p kullanacak.
Görelim.
frame.html
<html>
<head>
<title>frame</title>
</head>
<frameset cols="170,*">
<frame src="sol.html" name="soldaki">
<frame src="sag.html" name="sagdaki">
</frameset>
<noframes>
<body bgcolor="#ffffff">
</body>
</noframes>
</html>
Sol frame’deki dü¤meye bas›nca sa¤ frame’de bir mesaj görünecek
sol.html
fiimdi frame.html sayfas›n› web taray›c›n›zda aç›n. Sol frame’de- <html>

ki dü¤meye t›klay›n. Sa¤ frame’deki sayfada bulunan form girdi ala- <head>
n›nda bir mesajla karfl›laflacaks›n›z. <title>sol</title>
Bu flu anlama geliyor: JavaScript kullanarak frame içindeki bir
sayfadan bir di¤erinin özelliklerini kontrol edebiliyorsunuz! fiimdi <script language="javascript">
kodumuzu biraz inceleyelim. frame.html sayfas›nda dikkat edilecek
tek nokta frameset içerisinde kullan›lan frame’lerin referans isimle- function tepkiVer() {
ri (soldaki ve sagdaki). As›l ifllem ise sol.html sayfas›ndaki kodda parent.sagdaki.document.formum.tepki.value="Merhaba!";
gerçeklefliyor. }
Kullan›c› dü¤meye bast›¤› anda JavaScript tepkiVer() fonksiyo-
nunu ça¤›r›yor. Bu fonksiyonun içerdi¤i koda bir bakal›m flimdi. </script>
parent.sagdaki.document.formum.tepki.value="Merhaba!"; </head>
Sat›r›n›n yapt›¤› ifl sa¤ frame’deki form girdi alan›n›n içinde gö- <body bgcolor="#ac0000">
rünecek bilgiyi “Merhaba!” metni olarak belirlemek. Peki ama bu <h2>Soldaki sayfa</h2>
girdi alan›n› JavaScript’e nas›l ifade ediyoruz? Cevap: Eflitli¤in sol ta-
raf›ndaki ifade ile. Burada parent ile önce üst obje olan frameset’i, </body>
sagdaki ile de bu frameset’e ait olan sa¤daki frame’i ifade ediyoruz. </html>
Document bu frame’deki sayfay›, formum sayfadaki formu, tepki
ise formdaki girdi alan›n› ifade ediyor. Value ise ifade edilen objenin
ilgili de¤erini belirten özellik. Elbette sayfan›za farkl› elemanlar ek-
leyip bu elemanlar›n özelliklerini de¤ifltirmeyi deneyebilirsiniz. sag.html
Frame’leraras› JavaScript ifadelerinin ortaklafla kullan›m› <html>

Baz› durumlarda bir baflka sayfada yaz›l› olan (fonksiyon veya de¤ifl- <head>
ken gibi) script kodundan faydalanmak ya da baflka bir sayfada ta- <title>sag</title>
n›mlanm›fl bir fonksiyonu ça¤›r›p kullanmak isteyebiliriz. Mesela bir </head>
frame’de tan›ml› bir fonksiyonu her seferinde kopyalamak yerine
orijinalinden ça¤›rabilirsiniz. Ya da bir frame’de oluflan bilgiyi di¤er <body bgcolor="#cccccc">
✂

Örnek için herhangi basit bir frameset kullanabilirsiniz, mesela

bu bölümdeki ilk örnek frameset’mizi kullanal›m yine. Sadece
sag.html sayfas›n›n kodunu afla¤›daki gibi de¤ifltirin.
sag.html
<html>
<head>
<title>sag</title>
<script language="JavaScript">
if (top.location!= self.location){
sol frame’de tan›mlanm›fl bir JavaScript fonksiyonunu sa¤ frame

içerisinden ça¤›rarak kullan›yoruz.
<form name="formum">
<input name="tepki"><br><br>
<input type="button" value="Buradan da tepki ver!"
onClick="parent.soldaki.tepkiVer()">
</form>
</body>
</html>
frame’deki sag.html sayfas› içindeki JavaScript kodu taray›c› tara-

frame.html sayfas›n› çal›flt›rd›¤›n›zda, sa¤daki sayfadaki dü¤me- f›ndan okundu¤u anda sag.html sayfas› frame.html sayfas›n›n yeri-
ye bas›nca yine ayn› sayfada mesaj›n göründü¤ünü gözlemleyecek- ni al›r.
siniz. ‹lk bak›flta çok önemli bir ifllem de¤ilmifl gibi düflünebilirsiniz.
Ama burada gerçekleflen as›l olay mesaj› gösteren scriptin soldaki
sayfada oldu¤u ve sa¤daki sayfan›n bu scripte ait tepkiVer() fonksi- top.location=self.location
yonunu ça¤›r›p kullanabilmesi! sag.html sayfas›n›n koduna bakacak }
olursan›z JavaScript kodu olmad›¤›n› göreceksiniz! Ça¤›rma takti¤i-
miz afla¤› yukar› ayn› temele dayan›yor. DOM modelini kullanarak il- </script>
gili sayfaya oradan da ilgili fonksiyona ulaflmak burada da iflin teme-
li. </head>
parent.soldaki.tepkiVer(); <body bgcolor="#aaaaaa">

<h2>Frame’den kurtar›lacak sayfa</h2>
Web sayfan›z› servis sunucu frame’inden
JavaScript ile kurtarabilirsiniz!
Baz› durumlarda sayfan›z harici bir aplikasyon taraf›ndan her za- </body>
man bir frameset içinde görünmeye zorlanabilir. Oysa JavaScript </html>
yard›m›yla sayfalar›n›z› bedava servis veren sunucular›n banner ve
reklamlar›n› içeren frame’lerinden kurtarabilirsiniz. frame.html sayfan›z› açt›¤›n›zda muhtemelen ilk frame sayfas›n›

<<
dahi görmeden sa¤ sayfas›n› karfl›n›zda göreceksiniz! <html>
<head>
if (top.location!= self.location) <title>sag</title>
sat›rlar›ndaki flart ile JavaScript kodumuzun bulundu¤u sayfam›- <script language="JavaScript">

z›n yerinin taray›c› penceresindeki en üst frameset objesinin yeri ile
ayn› olup olmad›¤›n› sorguluyoruz. E¤er ayn› de¤ilse if (top.location == self.location){
top.location.href = "index.html?sag.html"
top.location = self.location }
sat›r› ile sayfam›z›, en üst frame objesinin yerine yerlefltiriyoruz. </script>
Sayfalar›n›z›n daima frameset içinde görünmesini garanti </head>

alt›na alabilirsiniz
Bir web sitesi yapt›n›z ve menünüzü bir frame’e, içerik sayfalar›n›z› <body bgcolor="#aaaaaa">
ise baflka bir frame’e yerlefltirdiniz. Büyük kolayl›k. Ama arama mo-
torlar›yla içerik sayfalar›n›zdan birine ulaflan bir ziyaretçi ekranda <h2>Frame'de görünmeye zorlanacak içerik sayfalar›n›zdan
sadece içerik sayfan›z› görüyor; ancak menünüzü göremiyor. Oysa herhangi biri</h2>
siz sayfa tasar›m›n›z› frameset ile görünecek flekilde yapt›n›z. Bu gi-
bi durumlarda tüm içerik sayfalar›n›z› her zaman ait oldu¤u frame-
set içinde aç›lmaya zorlayabilirsiniz. Afla¤›daki örne¤i inceleyin.
</body>
Sitemizin frameset’ini oluflturan ilk sayfa. </html>
index.html
Ayr›ca içeri¤i önemli olmayan iki adet daha sayfam›z olmal›. Me-
<html> nümüzü içeren sol.html ile her zaman içerik frame’inde ilk olarak
<head> görünecek home.html.
<title>anasayfa</title> Evvela index.html sayfan›z› aç›n. Görece¤iniz sitenizin ola¤an ha-
</head> li olacakt›r.
Daha sonra herhangi bir içerik sayfam›z› temsil eden sag.html
<script language="JavaScript"> isimli sayfan›z› açmaya teflebbüs edin. Sayfan›z›n olmas› gerekti¤i
gibi frameset’inizde aç›ld›¤›n› göreceksiniz.
if (location.search) {
var sayfa = location.search.substring(1)
} fiimdi kodlar› inceleyelim. Sag.html sayfas›n› açt›¤›n›zda taray›c›
else {
var sayfa = "home.html"; <script language="JavaScript">
}
var blok = ""; if (top.location == self.location){
blok += '<frameset cols="130,*">'; top.location.href = "index.html?sag.html"
blok += '<frame src="sol.html">'; }
blok += '<frame src="' + sayfa + '">';
blok += '</frameset>'; </script>
document.write(blok); kodlar›n› iflleme al›yor.
</script> if (top.location == self.location)
</html> sat›r›ndaki flart bulundu¤unuz sayfa bir frameset içinde de¤ilse

sa¤lanm›fl oluyor. Bu durumda
Her zaman frameset içinde görünmesi gereken herhangi bir içe-
rik sayfam›z. sat›r› ekrana index.html?sag.html url adresli dosyay› yüklüyor.
Bu url sayesinde index.html sayfas›n› yüklemekle kalmay›p geldi¤i-
sag.html miz sayfan›n ismi olan sag.html bilgisini de parametre olarak bir
sonraki sayfaya tafl›yoruz. Bu bilgi birazdan index.html sayfas›ndaki
170 • CHIP Workshop >>

var sayfa = "home.html";

}
Sat›rlar›nda önce url adres çubu¤unda bir parametre olup olma-

d›¤›n› sorguluyor. E¤er varsa bu parametre de¤erini içerik frame’in-
de gösterilecek sayfa ad› olarak kullanmak üzere sayfa isimli de¤ifl-
kene kaydediyor. E¤er yoksa ola¤an de¤er olarak home.html sayfas›-
n›n frame’de ilk sayfa olarak görünmesini sa¤l›yor (Do¤rudan olarak
anasayfa.html sayfas›n› açt›¤›n›zda bu yüzden home sayfas›n› görü-
yorsunuz).
var blok = "";

blok += '<frameset cols="130,*">';
blok += '<frame src="sol.html">';
blok += '<frame src="' + sayfa + '">';
blok += '</frameset>';
sat›rlar› elde edilen sayfa de¤iflken de¤erine göre sayfaya yazd›r›-

lacak frameset kurgusunu blok isimli bir de¤iflkende toplay›p
document.write(blok);
sayfaya yazd›r›yor.
Sonuç olarak bu kurguya göre sitenizde frame içinde aç›lmas›n›
istedi¤iniz sayfalar›n bafl›na
script taraf›ndan alg›lanacak ve frameset’te içerik frame’inde bu
sayfay› görüntüleyecek. <script language="JavaScript">
‹ndex.html sayfas›ndaki script’imiz if (top.location == self.location){

if (location.search) { }
var sayfa = location.search.substring(1)
} </script>
else {
blo¤unu eklemeniz yeterli. Tabii say-
fan›z›n ad›n› düzeltmeyi unutmay›n.
E¤er bu flekilde çok say›da sayfan›z var ve
de her birinin ad›n› yazmak zor geliyorsa,
sabit olarak
<script language="JavaScript">
if (top.location == self.location){
top.location.href = "index.html?" +
self.location.pathname;
}
</script>
blo¤unu yazmay› deneyebilirsiniz.
Not::
Bu ayki atölyemizde yer alan örnekle-
rin kaynak kodlar›n› CD’deki StudioWeb+
bölümünde bulabilirsiniz.
Numan Pekgöz
numanpekgoz@chip.com.tr

Linux
<<
Her ofise ayr› bir Office

Bu yaz›m›zda Linux ortam› üzerinde e¤lence ve sohbet (ICQ, MSN vb.) servislerini inceleyece¤iz.
B
ir süre öncesine kadar Linux kullan›c›- y›s›yla reklam ve bunun gibi sistemi devam- hem Windows ortam›nda, hem Linux orta-
lar›n›n çektikleri en büyük zorluk, eski l› meflgul eden parçalardan yoksun oldu- m›nda ayn› program›n kullan›labilmesi
sistemlerinde kulland›klar› baz› uy- ¤undan performans aç›s›ndan daha tatmin mümkün olmaktad›r.
gulamalar›n efllerinin bulunmamas› idi. Oy- edici olabilirler. Dezavantajlar›:
sa flu s›ralar bakt›¤›m›zda, di¤er iflletim sis- 3 Bu yaz›l›mlar genelde birden fazla pro- 1 Yaz›l›m› gelifltiren kifli bu projesinden
temleri için tek bir yaz›l›m pazara hakim- tokolü desteklemektedirler. Tek bir prog- vazgeçebilir (Popüler ve özgür yaz›l›mlarda,
ken, Linux için de her ifl için bir, hatta birden ram açarak, birden fazla ba¤lant› kurulabi- genelde bu olay› takiben bir baflka prog-
fazla popüler yaz›l›m bulunabilir oldu. lir, böylece programlar aras› gidip gelmek- ramc› devralmaktad›r).
Linux ortam›nda en çok s›k›nt›s› çekilen ten kurtulabilirsiniz. 2 Sohbet servisinin sa¤lay›c›s› protokolde
konulardan biri e¤lence ve sohbet servisleri- 4 Baz› durumlarda bu yaz›l›mlar birden önceden uyarmaks›z›n bir de¤ifliklik yapa-
dir desek yanl›fl olmayacakt›r. Bunun nede- fazla ortam için yaz›lm›fl olabilir. Böylece rak bu programlar› çal›flmaz hale getirebilir
ni, bu servisleri sa¤layanlar›n Linux orta-
m›ndaki kullan›c› taban›n› yeterli görme-
meleri oldu¤u san›lmakla beraber, sa¤lay›-
c›lar›n baz›lar›n›n Linux iflletim sistemini
kendi ürünleri ile rakip olarak de¤erlendir-
melerinde de yatmaktad›r.
Bu servisleri sa¤layanlar›n, yukar›da an-
latt›¤›m›z çeflitli nedenlerden dolay› Linux
ortam› için bir istemci yaz›l›m sa¤lamama-
lar›ndan dolay›, ba¤›ms›z yaz›l›m gelifltirici-
ler taraf›ndan bu protokoller tersten mü-
hendislik (reverse engineering) yap›larak
uygun yaz›l›mlar gelifltirmifllerdir. Öncelik-
le, bu yaz›l›mlar›n avantajlar›n› ve dezavan-
tajlar›n› inceleyelim.
Avantajlar›:
1 Bu yaz›l›mlar, ba¤›ms›z yaz›l›m gelifltiri-
ciler taraf›ndan gelifltirildiklerinden, kulla-
n›c› taraf›ndan görsel olarak rahats›z edici,
istenmeyen unsurlar (reklam vb.) bulunma-
maktad›r. Resim 1
2 Finansal bir amaç gütmedi¤inden, dola-
✂

>> Linux
deste¤i oldu¤undan dola-

y›, her türlü protokolü kul-
lanabilir.
Menümüzde hali ha-
z›rda kurulu bulundu¤u
için problemsiz bir biçim-
de Kopete’yi bulup çal›flt›-
rabilirsiniz. Karfl›m›za ç›-
kan pencere ile ilk olarak
bizden hesap tan›mlama-
m›z istenecektir (Resim 1).
Burada Yeni tufluna
basarak yeni bir hesap ek-
Resim 4
leyebiliriz. Örne¤imizde
bir ICQ hesab›, bir de MSN
hesab› ekleyece¤iz. ‹lk ön-
ce ICQ hesab›m›z› ekleye-
Resim 2 lim. (Resim 2)
Kopete'de her protoko-
lün kendine ait hesap ta-
n›m ekranlar› vard›r. Bura-
da ICQ protokolü için olan
(K›sa sürede güncellemesi ç›kmaktad›r). hesap tan›m ekran›n› görüyoruz (Resim 3).
3 Tersten mühendislik süreci henüz pro- ICQ numaram›z› ve tercihen (kaydedilmesi- ha ifle yarar hale gelmekte ve hesaplar› ka-
tokolün tümü için tamamlanmam›fl olabilir ni istiyorsak) flifremizi de girelim. fiifremizi r›flt›r›p yanl›fl hesaptan yanl›fl kifliler ile me-
(Örne¤in program ba¤lanmay›, mesaj gön- kaydetmezsek, yaz›l›m her ba¤lant›da bize sajlaflma durumlar›na engel olmakta.
dermeyi destekliyor ama sesli mesaj gön- tekrar tekrar soracakt›r. Bu yöntem daha Bu menüden Tamam tufluna t›klayarak
dermeyi desteklemiyor olabilir). güvenli olsa da, bazen can s›k›nt›s› yaratabi- ayr›ld›¤›m›zda ise Kopete'nin ba¤lanmaya
Her ne kadar Linux ortam› üzerinde bu lir. haz›r ama bofl ekran›na (Resim 6) dönmüfl
konuda birçok yaz›l›m bulunsa da (licq, ga- Kopete'nin en hofl özelliklerinden biri ise, oluyoruz. Bu ekranda dikkat etmemiz gere-
im, kmess gibi), üzerinde duraca¤›m›z yaz›- tan›t›lan her hesap için bir renk seçimi yap- ken baz› noktalar mevcut.
l›m, en çok kullan›lan dört protokolü de des- mam›za izin vermesi. ‹ki ICQ, iki MSN adresi
tekledi¤i (ICQ, MSN, Yahoo, AIM) ve KDE ile olan bir kifli, Kopete'ye dördünü de ekleyip 1 Kopete aç›ld›¤›nda zamanda durum çu-
entegre olarak çal›flt›¤› için Kopete olacak. hepsine de¤iflik renkler atayarak bu hesap- bu¤u denilen sa¤ alttaki k›sma küçük bir
Kopete (http://kopete.sf.net) lar› birbirinden kolayca ay›rabilir. Bu özelli- simgesini yerlefltirir. Kopete kapat›ld›¤›nda
Kopete, KDE da¤›t›m› ile beraber sunulma- ¤in kullan›labilece¤i belli bafll› noktalar hobi kendini buraya minimize edecektir. Kope-
ya bafllanm›fl bir an›nda mesajlaflma (ins- ile ilgili olabilece¤i gibi, biri ifl biri kiflisel te'den tamamen ç›kmak için Dosya menü-
tant messaging) yaz›l›m›d›r. Eklenti (plugin) olan hesaplar için de çok büyük pratiklik sünden Ç›k seçene¤ini iflaretlemeliyiz. ‹lk
sa¤lamaktad›r. Örne¤imizde, aç›l›fltan sonraki aç›l›fllarda da sa¤ alta yer-
ekledi¤imiz ilk ICQ hesab›na leflip simge durumunda kald›¤›ndan, Kope-
mavi renk atad›k. (Resim 4) te çal›flt›¤›nda aç›lmad›¤› hissini verebilir.
Ayn› flekilde, bir de MSN 2 Tek tufl ile tüm hesaplar›m›za ba¤lana-
hesab› ekleyelim. Bunun için bilir ya da teker teker hangi hesaplar›m›za
ilk ekrana dönerek (Resim 1) ba¤lanmak istiyorsak onlar› seçebiliriz. Ko-
tekrar Yeni tufluna basal›m, pete penceresinin sa¤ alt›nda henüz silik
bu sefer protokol olarak duran ICQ ve MSN simgelerine sa¤ t›klarsak
MSN'i seçelim. Hesap bilgisi (Resim 7 ve 8) ç›kan menülerden o hesap
alanlar›n› doldurduktan son- için bulunaca¤›m›z durumu (Ba¤l›, meflgul,
ra Kopete kullan›ma haz›r de- vb.) seçebiliriz.
mektir. Hesap ekleme ifllem- Hesaplardan birine ya da bir kaç›na ba¤-
leri bitti¤inde tekrar yap›lan- land›¤›m›zda (e¤er varolan bir hesab›m›z›
d›rma ekran›na dönmüfl ola- tan›tt›ysak) ba¤lant› listemiz sunucudan
ca¤›z. (Resim 5) Burada görül- yüklenecek ve ekrana gelecektir. Burada, bir
dü¤ü gibi ICQ hesab›m›z› ma- ba¤lant›n›n üzerine çift t›klad›¤›m›zda soh-
vi renkte, MSN hesab›m›z› da bete bafllayabilir, sa¤ t›klad›¤›m›zda ise bir
pembe renkte tan›mlad›k. ‹ki menü arac›l›¤› ile di¤er seçeneklere ulaflabi-
Resim 3 ayn› tür hesap tan›mlad›¤›- liriz. (Resim 9)
m›zda bu renk ayr›m› çok da- Sohbet ekran›, bu programlarda al›flagel-

Linux
<<
sim 10). Ayr›ca ayn› ek-
randa bulunan Görünüm
sekmesinde de, Kopete'yi
kiflilefltirmek için birçok
ayar bulunmaktad›r.
Sohbet penceresi (Re-
sim 11) benzeri yaz›l›mla-
ra nazaran çok fazla özel-
lik bar›nd›rmakta ve bu
özellikler eklentilerle
(plugin) daha da gelifltiri-
lebilmektedir. Örne¤in
Resim 5
Ayarlar / Eklentiler (Plu-
gin) menüsünden ulafla-
ca¤›m›z ekran üzerinde
(Resim 12), standart ku-
rulum ile gelen eklentiler-
den baz›lar›n› inceleyelim.
Buradaki eklentileri, yan›ndaki kutucuk-
lara onay iflareti koyarak kolayca etkinleflti-
rebiliriz. ‹lk bak›flta gözümüze çarpan baz› Resim 8
özellikler:
1 Auto Replace: Devaml› yazd›¤›m›z söz- sel formülleri mesajlarda kullanabiliriz.

leri k›saltmam›za yarar. Örne¤in metin k›s- 5 Metin Efekti: Bu ekrandan, mesajlar›-
m›na “mbn”, yedek k›sm›na “merhaba, bu- m›z› istedi¤imiz flekilde metin efekti vererek
Resim 6
gün nas›ls›n?” yaz›p Ekle tufluna basarsak, gönderebiliriz.
art›k sohbet s›ras›nda “mbn” yazd›¤›m›zda 6 Çevirmen: Desteklenen dillerde çeviri
bu Kopete taraf›ndan otomatik olarak dö- yapmaya yarar. Altavista'nin Babelfish ya da
nüfltürülecektir. Google'›n çeviri hizmetini kullanabilir. Bu
di¤imiz flekilde ikiye bölünmüfl bir ekran ol- 2 Cryptography: E¤er tan›ml› bir PGP eklentinin en büyük özelli¤i, çeviriyi an›nda
mas›na ra¤men, Ayarlar / Kopete'yi Yap›lan- anahtar›m›z var ise, Kopete'yi kullanarak bu yapmas›. Diyelim ki bir Alman ile konufluyo-
d›r / Davran›fl / Sohbet / Arayüz Özellikleri anahtar üzerinden flifreli iletiflim yapabiliriz ruz ama Almanca bilmiyoruz ve bu eklentiyi
k›sm›ndan tüm ayr›nt›lar› ayarlanabilir (Re- (Tabii ki karfl› tarafta da bizim aç›k (public) aktif hale getirdik. Biz ‹ngilizce yazd›¤›m›z-
anahtar›m›z›n bulunmas› gerekmektedir). da, mesaj ona otomatik olarak Almancaya
3 Highlight: Belli bir filtre tan›mlad›¤›- çevrilerek gidecektir. Onun yazd›¤› Almanca
m›zda, o filtreye uyan mesajlar geldi¤inde mesajlar da bize otomatik olarak ‹ngilizceye
Kopete'nin bizi uyarmas›n› sa¤layabiliriz. çevrilerek gelecektir.
4 Kopetex: LaTeX doküman sistemi for- Kopete, di¤er tüm KDE uygulamalar›n›n
mat›nda mesajlaflma sa¤lar. Böylece bilim- yolunu izleyerek hem Türkçe, hem de kulla-
Resim 7 Resim 9
33 • CHIP Workshop >>

l›fl olmayacakt›r. Yaz› Klax: http://ktown.kde.org
arama, seçilen bölge- /~binner/klax/
leri yaz› ya da resim Slax: http://slax.linux-live.org/
olarak kopyalama gibi Ayr›ca, konu KDE'den aç›lm›flken, baz›
özelliklerin de kazand›- KDE kullan›c›lar›n›n Windows ortamlar›nda
r›ld›¤› KPDF, perfor- da KDE kullanmak istediklerini duyuyorum.
mans aç›s›ndan da ga- Bu isteklerini Cygwin isimli ortam› Windows
Resim 10 yet tatmin edici bir dü- iflletim sistemi kullanan bilgisayarlar›na
zeye getirilmifl. PDF yükleyerek (http://www.cygwin.com) ger-
dosyalar›n› slayt gös- çeklefltirebilirler. Cygwin, Windows ortam-
terisi olarak sunmaya lar›na UNIX sistem ça¤r›lar›n› yan›tlama ye-
yarayan bir de “slide tene¤ini kazand›rarak Linux programlar›m›-
show” özelli¤i eklen- z› Windows alt›nda tekrar derleyerek çal›fl-
mifl. t›rma imkan›n› sa¤lamaktad›r (Windows
3 Kopete: Yeni KDE için en son derlenmifl KDE sürümü flu an için
ile birlikte gelecek olan 3.1.4).
yeni Kopete de yenilik- Kurulum konusunda gerekli bilgileri:
ler içeriyor. (Bu Kope- http://ptweber.home.comcast.net/kde/
te'yi yeni KDE'yi yükle- adresinden edinmek mümkün.
n›m› rahat ve kolay bir arabirim sa¤lam›flt›r. meden de http://kopete.sf.net/ adresin- Gelecek iki yaz›m›z›, Windows uygula-
KDE'ye de¤inmiflken, Linux ortam›nda den indirebilirsiniz) Kopete'yi, özellikle pro- malar›n› Linux ortam›nda çal›flt›rmaya ay›-
kullan›lan en yayg›n, kolay ve hofl görünüm- tokol destekleri çok ilerlemifl ve dosya akta- raca¤›z. Bu yaz›l›mlar› çal›flt›rman›n bir çok
lü masaüstü ortam› olan KDE'nin yeni sürü- r›mlar› daha ifllevsel hale gelmifl flekilde gö- yolunu inceleyecek, bunlar› teker teker sis-
mü olan 3.4'ün yak›n bir zamanda ç›kmas› rece¤iz. Görsel olarak da daha tatminkar temimize kuracak ve çok kullan›lan Win-
bekleniyor. fiu s›ralarda Beta 2 durumunda olan Kopete, Linux ortam›nda rakipsiz soh- dows yaz›l›mlar›n› bunlar üzerinde deneye-
olan KDE 3.4, birçok enteresan ve yeni özel- bet yaz›l›m› olma yolunda ilerliyor. ce¤iz. Bu yaz›y›, bir dahaki yaz›da iflleyece¤i-
lik getiriyor. Bu yeniliklere ve yeniliklerin ge- Kopete’yi ve daha birçok yararl› KDE yaz›- miz konular› araflt›rmak isteyenler için bir
tirildi¤i yaz›l›mlara k›sacak bir göz atal›m: l›m›n› http://www.kde-apps.org adresin- kaç adres vererek bitirmeyi uygun buldum.
den ücretsiz indirebilirsiniz. Bu yaz›l›mlar›n kurulumlar› hakk›nda çekin-
1 KDM: KDE'nin kullan›c› oturumu kont- E¤er sisteminizi bozmadan yeni KDE'nin meden e-posta atarak sorular›n›z› sorabilir-
rol yaz›l›m› olan KDM, art›k ayn› anda birden beta sürümünü denemek istiyorsak, Klax siniz.
fazla kullan›c› ile oturum açmaya izin veri- isimli Linux da¤›t›m›n› deneyebiliriz. Klax; Win4Lin: http://www.win4lin.com/
yor. Daha önceki sürümlerde de bulunmas›- Slax, Knoppix, Movix gibi CD'den aç›lan bir Wine: http://www.winehq.com/
na ra¤men kulland›¤› yöntem yeniden ta- Linux da¤›t›m› oldu¤u için, internetten çeke- Crossover Office: http://www.codewe-
n›mlanm›fl olan KDM, böylece programlar› rek CD'ye yazd›¤›m›zda ve bilgisayar› bu avers.com/
kapatmadan baflka bir kullan›c› ad›yla KDE CD'den açt›¤›m›zda, sabit diskimize hiçbir WineX: http://www.transgaming.com/
masaüstü ortam› açmay› sa¤l›yor. kurulum yapmadan bu yeni masaüstü orta- Problemsiz ve keyifli kullan›mlar dilekle-
2 KPDF: KDE'nin PDF yaz›l›m› olan m›n› deneme f›rsat› yakalam›fl oluyoruz. Bu rimle.
KPDF'in, Adobe Reader'dan dahi daha güzel da¤›t›mlar› indirebilece¤imiz adresler: Do¤aç fienol
ve kullan›fll› hale getirildi¤ini söylesek, yan- dogac@masterz.com
Resim 12
Resim 11

3D
<<
3DS Max ile fotogerçekçi

render teknikleri
En çarp›c› üç boyutlu görüntüleri oluflturman›z› sa¤layacak ipuçlar›na ve tekniklere yer verdi¤imiz bu
sayfalarda, flimdide gerçekçi ›fl›kland›rma yöntemlerine de¤iniyoruz.
3
boyutlu animasyon ve tasar›m yaz›- tan ›fl›kt›r. Dolgu ›fl›¤› ise objemizin anahtar zen sahnemizde özel ruh durumlar›n› yan-
l›mlar›yla bir sahneyi modelleyip do- ›fl›k taraf›ndan ayd›nlat›lamayan bölümleri- s›tmak için çok farkl› yöntemler ve farkl›
kuland›rma ifllemlerini gerçeklefltir- ni ayd›nlat›r, ›fl›k de¤eri anahtar ›fl›ktan da- renklerde ›fl›klar kullan›r›z. Bu önemlidir,
dikten sonra ayd›nlatma ifllemine geçilir ve ha küçük tutulur. Arka ›fl›k ise objemizi ar- çünkü kulland›¤›m›z ›fl›klar›n renkleri ve de-
en son olarak sahnenin ç›kt›s› al›n›r. Bu iflle- kadan ayd›nlatarak obje üzerinde bir kontur ¤erleri sahnemizin ruh halini de belirler. Bu-
me “render” denilir. Render sonras›nda ald›- oluflturur. Böylece sahnedeki objemiz en te- rada gerçek bir foto¤rafç› veya bir sinemac›
¤›m›z sonucun kalitesi kulland›¤›m›z ayd›n- mel ›fl›kland›rma tekni¤iyle her yönden ay- gibi çal›flmam›z ve s›cak-so¤uk renklerin in-
latma tekniklerine ba¤l›d›r. 3ds Max’te ve d›nlat›lm›fl olur (flekil-1). Fakat genellikle sanlar üzerindeki etkilerini bilmemiz gere-
di¤er animasyon yaz›l›mlar›nda kullan›lan sahnemiz içerisinde onlarca farkl› de¤erler- kir. Do¤ay› gözlemledi¤imizde, günün her
en temel ayd›nlatma flekli “3 noktadan ay- de ›fl›k bulunur. Ayd›nlatman›n kalitesi ren- farkl› saatinde, hatta y›l›n her farkl› mevsi-
d›nlatma”d›r ve bu teknik sinema ve foto¤- der ifllemi sonras›nda alaca¤›m›z sonuca minde ›fl›¤›n farkl› etkiler yaratt›¤›n› görü-
raf sektöründe de kullan›lan bir tekniktir. “3 do¤rudan yans›r. Sahnemiz içerisinde ne rüz. Yaz mevsiminde günefl ›fl›¤› do¤rudan
noktadan ayd›nlatma” sahnedeki objemizi kadar iyi bir ayd›nlatma kullan›rsak sahne- geldi¤inden renkler daha parlak ve sararm›fl
cepheden ayd›nlatan bir “anahtar ›fl›k”, bir mizde o kadar güzel ve do¤ru görünecektir. olarak görünür. Fakat k›fl›n bulutlar›n etki-
dolgu ›fl›¤› ve arka ›fl›ktan oluflur (flekil-2). Tabii ki birçok ayd›nlatma yöntemi vard›r ve siyle renkler parlak etkilerini yitirir.
Anahtar ›fl›k bazen birkaç ›fl›ktan oluflabilir bu yöntemlere kendi yöntemlerimizi ve ay- ‹lk bak›flta, 3ds Max’in ayd›nlatma yön-
ve objemizi en yüksek ›fl›k de¤eriyle ayd›nla- d›nlatma tekniklerimizi de katabiliriz. Ba- temi gerçek dünyadaki ayd›nlatma ilkeleriy-
✂

>> 3D
1
2 4
le benzer görünür fakat 3ds max’in ›fl›klar› resimler için hdr eklentisini www.maxplu- z:112 konumuna tafl›yal›m. Target’› da x:0
ile gerçek ›fl›klar ayn› ilkelerle ayd›nlatmaz. gins.de’den ücretsiz olarak bilgisayar›n›za y:-33 z:23 konumuna tafl›yal›m. Perspektif
Bunun en büyük sebebi, yans›yan ›fl›klar›n indirebilirsiniz. .hdr uzant›l› resimler kendi görüfl penceresinde klavyemizden [c] tuflu-
3ds Max’in “default render” motorunda bu- içerilerinde ›fl›kland›rma bilgilerine sahiptir- na basarak kameran›n görüflüne geçelim..
lunmamas› ve “default render motorunun” ler ve .hdr uzant›l› resimlerle daha fotoger-
ikincil ›fl›klar› (bounce lights) hesaplamada çekçi sonuçlara ulafl›r›z. Tüm bunlar›n en 4 K›sayol [m] ile material editor’u açal›m
kullanmamas›d›r. Örnek olarak, gerçek dün- büyük dezavantaj› zamand›r, çünkü global ve ilk slottaki malzemeyi plane’e ve kürele-
yada bir oday› tek bir ›fl›kla ayd›nlatabiliriz illumination hesaplamas› yapan render mo- rimize uygulayal›m.
fakat 3ds max’te modelledi¤imiz bir oday› torlar› render ifllemini çok uzun sürelerde
tek bir ›fl›k kayna¤›yla ayd›nlatamay›z. Ger- gerçeklefltirirler 5 Sahnemiz ›fl›ks›z olarak render edildi-
çek dünyada ›fl›k nesneler üzerinden yans›r ¤inde flekil-4’teki gibi gözükür. Henüz ay-
ve ulaflabildi¤i her yere ulafl›r, halbuki 1 ‹lk olarak max’i reset’leyerek bafllaya- d›nlatma ile ilgili hiçbir ifllem yapmad›¤›m›z
Max’te ›fl›k kesildi¤i yerde durur. Max’teki l›m. Sahnemizin tam ortas›nda bir plane için sahnemiz max’in varsay›lan ›fl›klar› ile
bir nesnenin gölgesi tam karanl›kt›r fakat olufltural›m. Length:239, width:325. Plan’i ayd›nlat›l›yor.
gerçekte gölgeler kendi içerilerinde de¤erle- xyz:0.0.0’a alal›m.
re sahiptir. Tabiatta tam karanl›k gölgeye 6 fiimdi Rendering menüsünden Render’a
rastlayamay›z. Bu sebeple bazen render’lar- 2 Daha sonra radius de¤eri 20 olan bir t›klayarak Render Scene iletiflim panelini
da yapay görünen sonuçlarla karfl›laflabili- “sphere” olufltural›m. Sphere’i x: -42,704 y: açal›m. Paneli afla¤›ya do¤ru kayd›rarak
riz. -35,056 z: 20,867 konumuna tafl›yal›m ve Current Renderers bölümünü geniflletelim
Bu gibi sorunlar› sadece “Global Illumi- “front” görüfl penceresinde “x” ekseninde ve Production bölümünün yan›ndaki Assign
nation” yöntemi ile render hesaplamas› ya- yatay olarak iki defa kopyalayal›m. Sahne- butonuna t›klayal›m. (flekil-5) Karfl›m›za ç›-
pan render motorlar›yla engelleyebiliriz. miz “top” görünümünde fiekil-3’e benze- kan seçim penceresinden Brazilr.s’yi seçe-
3ds max’in 5.0 sürümüne kendi içerisine bir meli. lim. (flekil-6) Böylece geçerli render motoru-
global illumination (genel ayd›nlatma) he- muzu Brazil ile de¤ifltirmifl olduk. E¤er
saplamas› yapan render motoru eklenmifltir 3 fiimdi sahnemize bir adet target kame- [F9]’a basarsak render iflleminin daha önce-
ve piyasaya daha öncesinden çeflitli global ra ekleyelim. Kameram›z› x:0 y:-205 ve kilerden farkl› bir biçimde gerçekleflti¤ini
illumination hesaplamas› yapan ikinci parti
render motorlar› sürülmüfltür. Global Illu-
mination render motorlar›n›n en çok kulla-
n›lanlar› Brazil, Final render, Vray ve Mental
ray’dir. Global Illumination hesaplamas› ya-
pabilen render motorlar› ile yans›yan ›fl›k-
lardan daha fazlas› da hesaplanabilir ve her
geçen gün özelliklerine yenileri eklenmek-
tedir. Biz bu ay Splutterfish’in “Brazil” ren-
der motorunu kullanaca¤›z ve ayd›nlatma
için çeflitli alternatifler deneyece¤iz. Bra-
zil’in deneme sürümünü www.splutter-
fish.com adresinden edinebilirsiniz. Daha
sonra .hdr uzant›l› arka plan resimlerini kul-
lanaca¤›z. .hdr uzant›l› resimleri internette
birçok adresten temin edebilirsiniz (örne¤in
www.debevec.org). Max 5 sonras› sürümler
.hdr uzant›l› resim dosyalar›n› problemsiz
olarak kullanabilirler fakat daha eski bir
max sürümü kullan›yorsan›z, .hdr uzant›l› 3

3D
<<
nemizde hiç ›fl›k yok, fakat
sahnemizi render etti¤i-
mizde Sky Light’›n objele-
rimizi üst taraftan ayd›n-
latt›¤›n› görürüz.(flekil-8)
9 fiimdi sahnemizdeki
her bir küreyi farkl› renk-
lerle dokuland›ral›m. Bir-
birine kontrast renkleri
seçmeye özen gösterelim.
Sahnemizi tekrar render
edelim. (flekil-9) Render
görüntüsünde kürelerin 8
kenarlar›nda çeflitli pürüz-
ler oldu¤unu görüyoruz. Render Scene pa- modelleme ve kapal› mekan ayd›nlatmas›n-
nelindeki Image Sampling bölümünü genifl- da sahnedeki nesneler birbirlerini etkileye-
5 letip Min Samples de¤erini “2” ye ç›karal›m. rek daha gerçekçi görüneceklerdir.
fiimdi render ifllemi daha uzun fakat daha
temiz olarak gerçekleflir. 11 Luma Server bölümündeki sky light’›n
Color de¤erini 0,6 olarak de¤ifltirelim. Sah-
10 Gerçekte birbirine yak›n objelerin renk-
nemize top görüfl penceresinden bir adet
leri birbirlerini etkilerler. Fakat sahnemizde- Brazil light yerlefltirelim. Brazil light’a Cre-
ki objelerin renkleri birbirlerine halen yans›- ate lights bölümünün sekmesini Brazil’e
mamakta; flimdi bunu gerçeklefltirmek için getirerek ulaflabilirsiniz. Brazil light’›n tar-
baz› de¤ifliklikler yapaca¤›z. Öncelikle Luma get’›n› ortadaki kürenin tam ortas›na tafl›-
Server bölümündeki Indirect Illumination al- yal›m ve Brazil light’› da kürelerin sa¤ üst
t›ndan Enable onay kutusunu iflaretleyelim. taraf›na tafl›yal›m.Brazil light’›n gölgelerini
Sampling bölümündeki Bounces de¤erini aktif hale getirelim. Sahnemiz Left panelin-
“2”ye ç›karal›m (flekil-11). fiimdi sahnemiz- den flekil12’deki gibi görünmeli. fiimdi bir
6 deneme render’› alal›m. Kürelerin gölgele-
deki objelerin renkleri birbiri üzerine yans›-
yarak daha fotogerçekçi bir render sonucu rinin çeflitli tonlarla da¤›ld›¤›n› görürüz.
E¤er default render motorunu kullan›yor
görürüz. alaca¤›z. ‹lk bak›flta bu özellik önemsiz gö-
olsayd›k ya onlarca ›fl›¤a ihtiyac›m›z olacak-
rünebilir fakat karmafl›k sahnelerde bu
t› yada gölgelerimiz tam karanl›k olacakt›.
7 E¤er tekrar Rendering menüsünden özellik kendisini gösterir. Özellikle mimari
Bu da istemedi¤imiz bir sonuç.
Render’a t›klarsak Render Scene panelinin
alt k›sm›nda Brazil rs’nin ayarlar›n› görürüz.
Bu panellerde Brazil’e ait parametreler bu-
lunur ve bu parametrelerin her biri hassas
ve önemlidir.
8 Render Scene panelini kayd›rarak Luma

Server alan›n› bulup geniflletelim. Bu bö-
lümde Brazil’in global illumination ile ilgili
baz› ayarlar› bulunur. Direct Illumination
bölümündeki Sky Light onay kutusunu ifla-
retleyelim. (flekil-7) Böylece sky light deni-
len gökyüzü ›fl›¤›n› etkinlefltirmifl olduk. Bu
›fl›k de¤erinin yo¤unlu¤unu ve rengini ayn›
panelin alt k›sm›ndan ayarlayabiliriz. Sah-
7 9
✂

>> 3D
10
11
zil Basic Material olarak de¤ifltirelim. Reflect mimizin sahnemizi daha iyi etkilemesini
12 fiimdi sahnemizdeki Brazil light’› silelim özelli¤inin yan›ndaki siyah rengi gri olarak sa¤lad›k.
ve az önce düflürdü¤ümüz Skylight Color de- de¤ifltirelim. R:92 G:92 B:92
¤erini tekrar 1’e yükseltelim. Material Edi- 18 hdr ile ayd›nlatma yaparken hdr uzant›l›
tor’ü açal›m ve plane’i istedi¤imiz flekilde 16 fiimdi Render Scene panelini tekrar aça- resmin Output ayar bölümünden RGB out-
dokuland›ral›m. Rendering Environment me- l›m. Luma Server bölümünden Sky Light ala- put de¤erini yükselterek ayd›nlatma de¤eri-
nüsünden .hdr uzant›l› bir resim ile bir envi- n›ndaki Use Environment Settings onay ku- ni yükseltebiliriz. Bu ayarlar› de¤ifltirmek
ronment map olufltural›m. .hdr uzant›l› re- tucu¤unu iflaretleyelim. Böylelikle sahnemiz birbirinden farkl› sonuçlara ulaflmam›z› sa¤-
simlerini max’e yüklerken aç›lan ayar pence- arka plana atad›¤›m›z .hdr uzant›l› resimden layacakt›r. Sizler de sahnenizin ayd›nlatma
resinde flimdilik hiçbir de¤ifliklik yapmaya- alaca¤› bilgilerle ayd›nlanacak. E¤er deneme ile ilgili ayarlar›n› de¤ifltirebilirsiniz. Brazil’in
l›m. render’lar› sonucunda karanl›k veya fazla di¤er parametrelerini de de¤ifltirerek sonuç-
ayd›nlanm›fl sonuçlarla karfl›lafl›rsan›z, bu lar› gözlemleyebilirsiniz, fakat her ayar de¤i-
13 Kameram›z› arkaplanda kulland›¤›m›z durum .hdr uzant›l› resminizin ayarlar›ndan flikli¤i ve her yeni özellik render süresinin
resmi görmeyecek flekilde yukar›ya ve sah- kaynaklan›yor olabilir, Material Editor’de uzamas›na sebep olabilir.
nemizin ortas›na do¤ru tafl›yal›m. resmin ayarlar›n› de¤ifltirerek do¤ru sonuca Ayd›nlatma ve render, 3b animasyonun çok
ulaflabilirsiniz. Her .hdr uzant›l› resim ayn› genifl bir koludur, her farkl› deneme ve pra-
14 Material Editor’ü açal›m ve ilk küremizin de¤erlerle ayn› sonucu veremez çünkü her tik daha farkl› sonuçlara götürür, hatta her
dokusunu Standart butonuna t›klayarak .hdr uzant›l› resmin içerisindeki ›fl›k de¤erle- farkl› ›fl›k çeflidi sahnemizi daha farkl› etkile-
Brazil Chrome olarak de¤ifltirelim. Ortadaki ri farkl›d›r. re götürebilir.
küremizin dokusunu da Brazil glass olarak
de¤ifltirelim. 17 fiimdi Luma Server bölümünün Indirect Herkese iyi çal›flmalar…
Illumination alan›ndaki Sky Light onay kutu- Nebi y›karo¤lu
15 En sondaki küremizin dokusunu ise Bra- sunu iflaretleyelim. Böylece hdr uzant›l› res- nebi@yikaroglu.com

29 - Mart 2005

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

29 - Mart 2005

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Web Programc›l›¤›

166• CHIP Workshop >>

</head> nelerine ulaﬂabilmemiz ve bu nesnelerin özelliklerini de¤iﬂtirebil-

<< CHIP Workshop • 167

Sol frame’deki dü¤meye bas›nca sa¤ frame’de bir mesaj görünecek

ﬁimdi frame.html sayfas›n› web taray›c›n›zda aç›n. Sol frame’de- <html>

Frame’leraras› JavaScript ifadelerinin ortaklaﬂa kullan›m› <html>

168• CHIP Workshop >>

Örnek için herhangi basit bir frameset kullanabilirsiniz, mesela

sol frame’de tan›mlanm›ﬂ bir JavaScript fonksiyonunu sa¤ frame

frame’deki sag.html sayfas› içindeki JavaScript kodu taray›c› tara-

parent.soldaki.tepkiVer(); <body bgcolor="#aaaaaa">

<< CHIP Workshop • 169

sat›rlar›ndaki ﬂart ile JavaScript kodumuzun bulundu¤u sayfam›- <script language="JavaScript">

sat›r› ile sayfam›z›, en üst frame objesinin yerine yerleﬂtiriyoruz. </script>

Sayfalar›n›z›n daima frameset içinde görünmesini garanti </head>

document.write(blok); kodlar›n› iﬂleme al›yor.

</script> if (top.location == self.location)

</html> sat›r›ndaki ﬂart bulundu¤unuz sayfa bir frameset içinde de¤ilse

170 • CHIP Workshop >>

var sayfa = "home.html";

Sat›rlar›nda önce url adres çubu¤unda bir parametre olup olma-

var blok = "";

sat›rlar› elde edilen sayfa de¤iﬂken de¤erine göre sayfaya yazd›r›-

‹ndex.html sayfas›ndaki script’imiz if (top.location == self.location){

blo¤unu yazmay› deneyebilirsiniz.

<< CHIP Workshop • 171

Her ofise ayr› bir Office

31• CHIP Workshop >>

deste¤i oldu¤undan dola-

<< CHIP Workshop • 32

1 Auto Replace: Devaml› yazd›¤›m›z söz- sel formülleri mesajlarda kullanabiliriz.

33 • CHIP Workshop >>

<< CHIP Workshop • 34

3DS Max ile fotogerçekçi

17• CHIP Workshop >>

<< CHIP Workshop • 18

8 Render Scene panelini kayd›rarak Luma

19• CHIP Workshop >>

<< CHIP Workshop • 20

You might also like