…‘’ölümcül hasta doğa’’ olarak insanın müdahalesiyle bozulduğu varsayılan ‘’doğal bir

denge’’olduğu fikrinin kendisini reddetmemiz gerekir. Lacancı ‘’Kadın yoktur’’önermesine

benzer biçimde, belki de Doğa yoktur dememiz gerekir : İnsanın dikkatsizliği yüzünden
yolundan çıkan periyodik,dengeli bir döngü olarak doğa yoktur. En nihayet, doğanın dengeli
döngüsü karşısındaki bir ‘’aşırılık’’ olarak insan anlayışının kendisinden vazgeçmek gerekir.
Son dönemdeki kaos teorilerinin verdiği ders şudur: ‘’Doğa’’zaten kendi içinde, çalkantılıdır,
dengesizdir; doğanın ‘’kuralı’’ sabit bir çekim noktası etrafındaki dengeli bir salınım değil,
kaos teorilerinin ‘’tuhaf çekimci’’(attractor) dediği şeyin, yani kaosun kendisini yönlendiren
bir düzenliliğin sınırlı içindeki kaotik bir dağılmadır.
Kaos teorisinin başarılarından biri, kaosun ille de karmaşık, nüfuz edilemez bir nedenler ağı
içermesinin gerekmediğidir :Basit nedenler’’ kaotik ‘’davranışlar üretebilir.Nitekim kaos
teorisi, klasik fiziğin, kendi başına bırakıldığında her sürecin bir tür doğal dengeye(bir durma
noktasına ya da düzenli bir harekete) ulaşacağını iddia eden ‘’sezgisini’’ alt üst eder.Bir
sistemin’’kaotik’’,düzensiz bir biçimde davranması, yani bir önceki duruma hiçbir zaman
dönmemesi ve yine de onu düzenleyen bir ‘’çekimci’’sayesinde formelleştirilebilmesi
mümkündür –‘’tuhaf’’bir çekimcidir bu,yani bir nokta ya da simetrik bir figür formunu değil,
belli bir figürün konturları içinde sonsuzca birbirine dolanmış yılanların’’anamorfotik bir
biçimde’’deforme edilmiş bir dairenin, bir ‘’kelebek’’in formunu alır.
Kaos teorisinin sanatı, tam da kaosun formunu görmemize izin vermesi, normalde şekilsiz
bir düzensizlikten başka bir şey görmediğimiz yerde bir örüntü, bir desen görmemize izin
vermesidir.
Böylece’’düzen’’ile’’kaos’’arasındaki geleneksel karşıtlık askıya alınır: borsadaki iniş
çıkışlar ve salgın hastalıkların gelişiminden girdapların oluşumu ve bir ağaçtaki dalların
yayılışına kadar kontrol edilemeyen bir kaos görüntüsü veren şey belli bir kuralı izlemektedir
: Kaos bir ‘’çekimci’’tarafından düzenlenir.Mesele’’kaosun ardındaki düzeni
saptamak’’değil,kaosun kendisinin,onun düzensiz dağılımının formunu,örüntüsünü
saptamaktır.

Slavoj Zizek
‘gerçek ve maruz kaldığı değişimler’
Yamuk Bakmak.
Çeviren: Tuncay Birkan