You are on page 1of 184

Ben Afrika'da kanat rpan kelebein Kuzey Amerika 'da yaratt kasrgay istiyorum. Ben kaos istiyorum!

Halk Sila lann!a "urruti #e $spanya Anar%ist "e#rimi Abel &az $ngiliz!eden 'e#iren( )*n +ileli Kitabn ,zg*n Ad( -n &ueblo de Armas .ree /ife 0ditions 1 2344 Basmndan 'e#rilmi%tir Kaos 5aynlar( 6 Kaos 7ari "izisi 2 2.Bask( 8isan 233) $stanbul 9fset Hazrlk( Kaos Kapak 7asarm( Ay%en Atalan Bask( :eylan ;atbaa!lk /td. <ti. H-( )*#en ;*!ellit anesi Kaos 5aynlar &iyerloti 9d. "ostlukyurdu Sk. 8o( = 'emberlita% > $stanbul 7el( ?@2@AB2= @B C@

DURRUT VE SPANYA ANARST DEVRM

HALKSLAHLANINCA ABEL PAZ


eviren: Gn Zi e i
!!!"i#$en%eri&e$'(')*+ne#i",-.

KD9S 5A5E8/ADE

$S5A8:E ?2=3C>23F2A

2.2@ 8-;ADA/E S08"$KA KAD7E n. AG-S79S 2324 EH. SHD)H8"08 A8AD<$+;0 EI. J/9S K-S7E:E0D9SJ I. "0I/07 70D,DH5/0 KAD<E KAD<E5A IE. +ADA)9+AL 23@@ IEE. J/9S S9/E"ADE9SJ IEEE. D0)H0DA/ I0 BA<&$SK9&9S S9/"0IE/A EM. &DE;9 "0 DEI0DA "$K7A7,D/HGH80 "9GDM. &AD$S70 SHD)H8 &$D080/0D'"0 )0D$//A ME. )0D$//A/AD )H805 A;0D$KA'"A MEE. MEEE. A/.98S9'5A KAD<E BA<ADESE+ S-$KAS7 )$D$<$;$ I0 &9E8:AD0'8$8 70S/$; 9/-<- Mm. AID-&A'"A )$+/08;0

;$/$7A8 ?23F2>23FCA

E. 26 8$SA8 23F2 EE. J89S97D9SJ :-;H-D$507 I0 :87 $/0 KAD<E KAD<E5A )0/$59D EEE. JB-089S A$D0SJ 5H+08 B$D HA&$SHA80 EI. JHA/KE;E+ $/0D$50 "9GD- A7E/E;"A8 5A8AJ I. "0ID$;:$ ",80; IE. J'070:$/$G0 HA5EDN K9//0K7$. 79&/-;SA//A<7ED;A5A 0I07J

IEE. 23FF S0'$;B95K97IEEE. ADA/EK 23FF A5AK/A8;ASE EM. $<'$ $77$.AKE .AKA7 7ABA8"A8 M. KA7A/985A'"AC0K$;I0AS7-D5AK9;H8H ME. HA/K :0&H0S$80 "9GDMEE. FO OOO S$5AS$ 7-7-K/MEEE. 2C <-BA7 23FC MEI. :87 EI. K98)D0S$ MI. S9S5A/$S7 59/"A</AD805$B0K/$59DS-8-+P MIE. A:E B$D HA.7A

DEVRMC /01234 E. BADS0/98A A/0I A/0I EE. .DA8:$S:9 AS:AS9'8-8 ,/H;H m @O 70;;-+ IV" ;0DK0+$ ;$/$S K9;$70S$ I. +ADA)9+A'5A"9GDVI" "-DD-7$ B$D/$G$ IEE. J50DA/7E "0ID$;$'' IEEE. K9/7S9I "-DD-7$ B$D/$G$'8$ +$5AD07 0"$59D I5" "0ID$; 'EK;A+"A M. /$B0D70DADA),8 5I" ;9SK9IA'5/A BADS0/98A ADASE8"A MEE. $S&A85A H+0D$8"0 S7A/$8 ),/)0S$ 5III" J5A<ASE8 HHKH;07S$+ ;A"D$"J MEI. H8$I0DS$70 ;AHA//0S$ 5V" J"-DD-7$ ,/"HJ 5VI" "0ID$;:$8$8 :08A+0 7,D08$

7*rke Baskya ,nsQz

$ki yl Qn!eL /ondra'danL Qren!i olduunu sQyleyen gen bir 7*rk'ten bir mektup aldm. /ondra'daL Buena#entura "urruti'nin biyografisi olan JHalk Sila lann!aJ adl kitabm okuma imkRn bulduunuL ok eye!anlandn #e kitabm e#iripL baslmas iin $stanbul'daki bir yayne#ine Qnermeyi d*%*nd**n* #e benim amdan bunun bir ma surunun olup olmadn soruyordu. Ierdiim !e#aptaL benim iin bunun ibir ma suru olmadn belirttim. 7am tersine yeni okurlar kazana!amL *stelik $spanya'ya em ok yakn em de uzak bir *lkede okurlarm ola!a fikri beni ok se#indirmi%ti. )en Qren!iyle yaz%malarm yarm kald. Bunun ilk defa ba%ma gelmediini d*%*nd*mL iyi niyetle yaplan giri%imlerin bazen arkas gelmiyorduL konu *zerinde fazla durmadm. An!akL $stanbul'daki Kaos 5aynlar'ndan gelen bir mektup yanldm ortaya kard. 7*rke e#irinin bittiiniL kitab basmak *zere olduklarnL kitaba konulmak *zere birka satrlk bir QnsQz yazp yazamaya!am soruyorlard. $spanyol "e#rimiL birok nedenden dolayL d*nyay ikiye bQle!ek Ql*de sarsan bir olay oldu( $spanya'daki areketi y*r*ten #e !um uriyeti $spanyollar tutkuyla sa#unanlarL o zamanlar Almanya #e $talya'ya egemen olan totaliter akma kar% bunun bir alkn karar olduunu sQyl*yorlard. Ayn zamanda da yar>feodal $spanya'y ileri!i #e modern bir *lkeye dQn*%t*rmek istiyorlard. Kar%larnda iseL alt snflardaki insanlara *kmedenL sQm*rge imparatorluunun bQyle bir geli%meye kapal olduunu sa#unanlar #ard. Bu iki ka#ram >otoriter #e liberter> $spanyol $ Sa#a% denen arp%mada kar% kar%ya geldiler. Bu Ji sa#a%J sQz!**L mu afazakRr tari iler okulu tarafndan uydurulmu% bir sQz!*kt*r. AmalarN $spanyol alknn F@ ay s*ren m*!adelesinin gerek nedenleri konusunda d*nyay yanltmaktr. Kitabmn deeriL Espanya'daki at%mann gerek nedenlerini akla ka#u%turmay edefleyen ara%trma! yannda yatmaktadr. <imdiye kadar bu t*r kitaplarn 7*rkiye'de okuyu!u bulduundan aberdar deildim. .akatL Kaos 5aynlar bQyle bir yayn ma!erasna giri%erek kendini riske atyorsa akl nedenleri olduunu d*%*n*yorum.

Kaos'a ba%arlar diliyorum. Bitmek *zere olan y*zylmzn bu en b*y*k olaynn gen nesiller arasnda da a iyi tannmas iin kitabm bir yarar salarsa ok mutlu ola!am. Sbel&az BarselonaL @O ;art 233C

2 "-DD-7$ $S5A8:E 2=3C>23F2

2@ 8-;ADA/E S08"$KA KAD7E

23@F ylnn 6 Haziran g*n*L Qleden sonraL +aragoza'nn kenar ma allelerinden Jel 7erminilloJ denilen yerdeL St. &aul adl okula girerken ya#a%layan bir otomobile iki yaban! tarafndan ate% ald. Arabadakilerden Kardinal>Ba%piskopos "on Kuan Solde#ila Domero olay yerinde Qld*. &iskoposun yeeni olan ba% kR ya kolundan yaraland. <ofQr ise afif yara alarak kurtuldu. Saldr bir anda olup bitmi%ti #e saldry yapanlar akknda en ufak bir ipu!u salaya!ak gQrg* tan bile yoktu. 9kulun ra ibeleri #e gQre#lilerL ya%lar belli olmayan iki adamn kar%ki tarlalarda kayplara kar%tklarn ileri s*rd*ler. &olisL arabaya ondQrt mermi isabet ettiiniL bunlardan birinin benzin deposuna geldiini saptayabildi. 5erel basnL ellerinde ba%ka bir bilgi olmadn belirterekL olayn Jbeklenmedik #e iren bir saldrJ olduunu yazyor #e kurbann fotorafn yaynlyordu. Desmi makamlar %a%knlk iindeydi. 9 ak%am saat sekiz !i#arnda iki telgraf gelmi%ti( Kral MEEE.Alfonso ba%sa nda bulunuyor #e ii%leri bakanL bu olayn derinlemesine ko#u%turulmas emrini #eriyordu. Ayn ak%amL :onfedera!ion 8a> !ional del 7rabaTo ?:87A bir bildiri yaynlayarakL eer yetkililer suikastla ibir ilgisi olmayan masum i%ileri sular #e apse atarsaL genel gre#e gide!ekleri te didinde bulunuyordu. Sendikalistler de *k*met mensuplar da uykusuz bir ge!e geirdiler. H*k*metL angi bask Qnlemlerini ala!a konusunda karar #eremiyorL Qte yandan sendikalistler basknn kurban olmaktan korkuyorlard. 0rtesi g*nL B Haziran'daL ulusal basn olay ele ald. J0l 22 Heraldo de ;adridJ gazetesiL suun mimarlar olarak anar%istleri gQsteriyordu. J/a A!!iQnJ adl a%r sa! gazeteL te likeli anar%ist "urruti tarafndan yQnlendirilen nam salm% terQrist etelerini edef gQsteriyor #e bu Jde %etengizJ ki%iliin korku #eri!i biyografisinin ardndanL artk bu JAlla n !ezasJnn eylemlerine bir son #ermek *zere *k*metin gereken Qnlemleri almasn talep ediyordu. Buena#entura "urrutiLOU 26 7emmuz 2=3C'daL Santiago "urruti ;algor #e Anastasia "umange Soler'in ikin!i oullar olarak d*nyaya geldi. "urruti'lerL .ransz Bask'ydL "uman>geler ise Katalan'd.?@A Ama er iki aile de /eQn'da ya%yordu. Bir ok Kastilya kenti gibiL /eQn'da daL tarm #e ay#an!ln yan sra az geli%mi% deri giyim #e y*n Qrme end*strisiyle geiniliyordu. 0ntellekt*el ya%amL ra ipler snfnn akimiyetindeydi. &olitik iktidarL ra ipler ile ordunun elindeydi #e bunlar em yerel ya%amL em de :ortes'teki ?yerel me!lisL .n.A temsili d*zeni kontrol altnda tutuyorlard. 9 srada $spanyaL ekonomiyi #e ayn zamanda politik>k*l>t*rel kurumlar etkileyen !iddi bir kriz dQneminden gemekteydi. 0lde kalan son sQm*rgeler de $spanya'ya kar% ayaklanm%lard. Kose ;arti liderliindeki K*ballar isyan ba%latm%lard #e SQm*rgeler Bakan :Rno#as del :astilloL )eneral Veyler'iL isyan bastrmakla gQre#lendirmi%ti. Ayn %ekildeL .ilipinler de kaynyorduL *k*met gQre#lilerine #e adalarn yQneti!isi durumundaki "ominik Da ipleri'ne kar% ayaklanm%lard. K*ba bir toplama kampna dQn*%t*r*l*rkenL .ilipinler youn bask altnda tutuluyorduL .ilipinli *nl* %air Kose Dizal kur%una dizilmi%ti.?FA5armadann kendisi de genel bir uzursuzluk iindeydi. ,zellikle 0nd*l*s'teL J!a!iWuismeJ denilen politik patronlar #e toprak sa ipleri tarafndan ezilen kQyl*ler gerek bir toplumsal sa#a%?6A biimine dQn*%en ayaklanmalara giri%mi%lerdi. Ayn %iddet ortamL 0nd*l*s #e Asturya'daki maden bQlgelerinde de

*k*m s*r*yordu. Katalonya #e Bask -lkesi'nin end*striyel bQlgelerinde i%iler durmakszn birbirini izleyen gQsterilereL gre#lere #e e%itli eylemlere giri%iyorlard. H*k*> 2@ met basky a!masz!a arttryorduN apis aneler militanlarla dolmu%tu #e idamlar s*rekli bir al alm%t. Artan uzursuzluk #e ekonomik krizL 2=3= ylnda son sQm*rgelerin de kaybedilmesini ?K*baL .ilipinlerL &orto Di!oA getirdi.?BA 23OO'de Buena#entura "urrutiL /eQn'un ;iseri!ordia So>ka'ndaki bir okula yazld #e burada dQrt yl okudu. Bu dQneme ili%kin ok az bilgiye sa ibiz. Bunlardan biriL Qretmeninin onun akkndaki raporudur( J"isiplinsiz bir Qren!iL fakat duygulan g*l* #e ok mer ametli.J "a a sonralar "urruti kz karde%i Dosa'ya %Qyle yaza!aktr( JK**kl**mde e#remde ilk farkettiim %eyL insanlarn a! ektiiydiL yalnz ailem deilL kom%ular da a! iindeydiler. Sezgisel olarak o zamandan itibaren bir asiydim zaten. Sanrm gele!eimi belirleyen bu olmu%tur.J'C' Bu aklama mu temelenL onu derinden etkileyen Qzel olaylara gQnderme yapmaktadr( "urruti en*z yedi ya%ndaykenL babasL 23OF ylndaki deri giyim i%ilerinin gre#inde aktif rol oynad iin tutuklanm% #e apse atlm%t. Bu gre#L /eQn'daki ilk Qnemli sosyal at%mayd #e dokuz ay s*rm*%t*. )ittike artan ala #e basknn %iddetine ramen i%ilerin kararllL i%i snfnn ilk ba%arsn #e bQlgede proleter Qrg*tlenmesinin ba%lang!n olu%turdu. /eonlu i%ilerL uyan%larnL ilk i%i Qrg*t*n* kuranL Bue>na#entura'nn am!as Egna!io "urruti'ye borludurlar.?4A 23OO'e kadarL /eQn'daki en ileri!i e#reL ideoloTilerinin lml #e bar%l olmas nedeniyleL yerel otoritelere #e ra iplere kar% m*!adelede yetersiz kalan !um uriyeti entellekt*eller grubuydu. .akat y*zyln ba%ndan itibaren durum dei%mi%ti. Ialladolid ile /eQn arasnda alan demiryolu sayesinde ilk sosyalist #e anar%ist yaynlarL bQlgede #e Asturya'nn?=A maden!i kesiminde dola%maya ba%lam%t. Egna!io "urruti'nin yolda%lar olan deri i%ileriL $spanya'yL Qzellikle Bilbao #e Barselona'y ba%tanba%a kaplayan politik aTitasyondanL onun sayesinde aberdar oldular. 9 sralarda sekiz saatlik i%g*n* talebi g*ndemdeydi #e ;adrid'deki terziler bu akk yeni kazanm%lard. /eQn'daki 2F deri i%ileriL *!retlerin y*kseltilmesini #e al%ma saatlerinin azaltlmasn talep ediyorlard. BuL patronlarn pazarlarn geni%letmek #e *retim metodlarn geli%tirmek istemelerinden bu yana makul bir talep aline gelmi%ti. 9 zamana kadarL i%i *!retleriL g*n doumundan g*n batmna kadar s*ren bir al%ma kar%l 2 peseta @B'ten 2 peseta 4B'e kadar dei%en * kategoriyi kapsyordu. Komite *yeleriL patronlara %u talepleri sunmu%lard( Herg*n iin yarm peseta da a fazla *!ret #e on saatlik i%g*n*. "elegelerL Egna!io "urrutiL Santiago "urruti ?Bu>ena#entura'nn babasAL Antonio Xuintin #e ;el! or Anton'du. 7alepler a%r bulundu #e reddedildi. $%iler gre# arsyla yant #erdiler. "eri i%i tek yerel end*striydi #e i%in durdurulmas b*t*n bQlgenin ar ar fel olmasna yol ayordu. Desmi makamlar bu ayaklanmann sorumlular olarak gQrd*kleri ki%ilerin epsini tutukladlar. HalkL d*r*st i%ilerinL kQt* insanlar gibi tutuklanmasna #e apse atlmasna dayanamazd #e bu y*zden der al dayan%ma gQsterdi. 7*!!arlarL gre#!ilere kredi atlar. /okanta sa ibi /orenzo "urrutiL lokantasn gre#!ilerin izmetine #erdi. Egna!io "urrutiL d*kkann satt #e parasn gre#!ilere #erdi. Bu dayan%mann yQneti!iler *zerinde etkili olduu anla%lyorN J&iskopos ? alk arasnda onunL basklarn k%krt!s olduu sQylentisi #ardA araya girerek tutuklananlarn sal#erilmesini salad. BuL onlarn 2B g*n apiste kalmasn engellemedi elbetteJ.?3A .akat dokuz ay s*ren gre# boyun!a alk i%i e#lerinde derinden issedildi #e buL isyan ru unu zayflatt. )re#!iler adm adm teslim oldular #e gre#L burTu#azinin b*y*k ba%arsyla sona erdi. Bununla birlikteL "urruti'nin babas gibiL teslim olmaktansa meslek dei%tiren i%iler de #ard. "urruti'nin babasL Kuzey "emiryollar <irke>ti'nin atQlyelerinde marangozlua ba%lam%t. "a a sonraki yllardaL kzkarde%i Dosa'ya bu olaylar anmsatan "urrutiL b*t*n bunlarn ailesinin gele!eini tayin ettiini belirtir. 9 zamana kadar "urruti'nin babas Santiago'nun az bir *!reti olmasna ramenL "urruti ailesiL dier i%ilerle kar%la%trldnda y*ksek bir ya%am standardna sa iptiL *nk* ailenin erkekleriL /orenzoL &edro #e Egna!io i% sa ibiy>

26

66 8 # 7
: i

.ra

y
"urruti ?ayaktaA karde%i Santiago ?oturanA ile birlikte ilkokulda. diler. Bundan sonra ise epsi iin ya%am dei%e!ekti. /orenzo lokantasn kapatt. Egna!io kimseye bir %ey aklamadan ortadan kaybolduL onun Amerika'ya gQ ettiine inanld. Santiago'nun kaynpederi &edro "umange yerel e%raf tarafndan uygulanan sistematik boykot sonu!unda tekstil ti!areti i%inin adm adm Qk*%e gittiini gQrd*. AileL Santiago'nun kazan! ile ya%amaya zorlanm%t. SantiagoL marangozluktan g*nde yalnz!a iki peseta kazanyordu. 2B Buena#entura'nn gele!ei iin yaplm% rsl proTelerden #azgeilmesi gerekiyordu. B*y*k babas &edroL onuL da a sonra tekstil ti!aretini yQnetebile!ek duruma gelmek *zere koleTe gQnderip !iddi bir eitim yaptrmak istiyordu. .akat bu ok pa al bir eitimdi. Buena#enturaL ailenin m*te#azi gelirine da a uygun olan Di!ardo .anTul'un okuluna gQnderildi. 9rta karar bir Qren!iydi ama okulu bitirdiinde .anTul onu Jedebiyata yetenekliJ bulmu%tu.?2OA "urruti 26 ya%na geldii zamanL ya%l &edroL onun Ialla>dolid'de okula de#am etmesi iin srar ettiL fakat "urruti bunu kabul etmedi. Buena#enturaL babas gibi i%i olmak istiyorduL torna! olmaya karar #erdi. 2326'te ;el! or ;artinez 0fen>di'nin atQlyesine rak olarak girdi. ;artinezL demir parmaklklarn arkasnda alenen J0l So!ialista'y okuduu iin !o%kulu bir de#rim!i olarak *n salm%t. )erekte ;artnez'in sosyalizmi belirsizdi #e da a ok !o%kuya dayanyordu. Bir zamanlar Bilbao'da iken militan bir i%iydi ama artk ya%lyd #e &ablo Eglesias'nO2U ayranydL

/eQn'da inzi#aya ekilmi%ti. ;artinezL bir makine #e demir!i atQlyesi am%tL bu atQlyede birka i%iL Sosyalist &arti'nin proTeleri #e geli%meler akknda ya%l adamla konu%mak *zere bir araya gelirlerdi. 9 srada /eon'daki i%ilerL biri J-nion )eneral de 7rabaTadores ?-)7AJL dieri J-nion .erro#iariaJ #e J-nion ;etalurgi!a'ya da il olan iki i%i sendikasna sa iptiler. )enler kilisenin etkisinden kurtulmaya ba%lam%lard. Buena#enturaL 2@ ya%ndan itibarenL er per%embe g*n* St. Anne !emaatinin ayinlerinde dini prensipler *zerine #erilen dersleri izlememeye ba%lad. Artk kiliseye gitmiyordu #e ertesi yl daL b*y*k bir skandala yol aarak paskalya ayinine katlmay reddetti. Bu da#ran% onunL bir inansz olarak tannmasna yol at.?2@A ;el! or ;artinezL bu o!ukla ayn fikirdeydi #e onu destekliyordu. Santiago'ya %Qyle demi%ti( J9lunu iyi bir torna!L ama ayn zamanda iyi bir sosyalist yapa!am.J 'o!uun Qn*ne d*%*p demir o!ana gittiL penseyi eline aldL kzgn demiri penseyle yakaladL Qrs*n *st*nde dQ#meye ba%lad #e %Qyle de> 2C di( J$%te senin i%in buL demir kzgnken onu istediin %ekle so>kun!aya kadar dQ#mek.J Buena#entura'y b*t*n g*n izledikten sonraL sQzlerini %Qyle tamamlad( J$yi bir demir!i ola!aksnL *nk* demire nasl #urula!an biliyorsun. .akat %unu unutmaL darbeler kesin edefe inmeli. 5alnz!a g* yetmezL darbeyi nereye indire!eini bilmek iin zekR da gereklidir.J ;el! orL rann entellekt*el geli%mesiyle de ilgiliydi #e onaL %e rin merkezindekiL J/os amigos del &aizJ adl ge!e okuluna kaydolmasn salk #erdi. ;artinezL iki yl sonra Buena#entura'ya %Qyle dedi( JArtk ne torna!la ne de sosyalizme ili%kin ba%ka bir %ey Qretemem sana.J )en adam ba%ka bir atQlyede al%maya ba%lad. Antonio ;iaTa'nn atQlyesinde bir yl al%tktan sonra Jikin!i snf bir torna i%isiJ kabul edildi #e 232@ ylnn 8isan ayndaL 2@ numaral?2FA sendika *ye kartyla ;etal*rTi $%ileri Sendikas'na kaydoldu. Bu onun militanlk #e sendika!lk ya%amnn ba%lang!yd. ;etal*rTi i%ilerinin toplantlarna da a ok bir gQzlem!i olarak katld #e ara sra tart%malarda yer ald. 9 zamanlar /eon'daki sosyalist teorisyenL * yl sonra %e irdeki ilk sosyalist dergi J0l So!ialista /eonesJi kura!ak olan Eglesias ;uniz'di. ;uniz bir militan #e eitmendiL Buena#entura gibi b*t*n i%iler onu bir peygamberi dinler gibi dinlerlerdi. Konu%malarndan birinde EglesiasL :87li i%ilerin mu alefetine ramenL partinin seim ba%arlar #e $spanya'da sosyalizmin geli%mesi *zerine bir yorum yapt. Bu kar%tlk konusunda Eglesias'n yeterin!e aklama yapmamas *zerine ?:87'li anar%ist i%ilerle lml sosyalistler arasndaki kar%tlkL .n.A "urruti da a fazla bilgi sa ibi olmak istedi. Sorularna #erilen yantlar m*p emdi #e onu ikna etmemi%ti. "urrutiL ksa bir s*re sonra ;uniz'in etkisinden kurtularak sorularnn !e#abn kendi ba%na aramaya ba%lad. Bundan sonra "urruti tart%malarda yer almakta ge!ikmedi #e liderlie mensup olanlarda ilgin tepkiler uyandrd. /iderler onun de#rim!i sabrszln ele%tiriyorlar #e lmllk #aaz ediyorlard. "urrutiL Jsosyalizm ya aktiftir ya da yokturJ diye yant #eriyordu. BurTu#aziye kar% kzgn bir 24 m*!adele #erilmeksizinL an!ak kapitalist sistem b*t*n*yle yok olduu zaman dura!ak olan de#rim!i eylem olmakszn i%i snfnn kurtulu%unun gerekle%emeye!eini ileri s*r*yordu. /iderler ona kar% kpL politik karlar iin gerekeler ileri s*rd*klerinde oL i%i snfnn eylemlerinin burTu#a politik karlara bal olamaya!an sa#unmaya de#am etti. "urruti ile liderler arasndaki at%ma s*rekli bir al alm%t. .akat onun sQzleriL Jko%ullarn en*z olgunla%ma>d?26Ad*%*n!esinde olanlar tarafndan #erilen Jbitmez t*kenmez lmllk ta#siyelerineJ kar% onunla birlikte isyan eden #e bir ayaklanma ba%latmak iin onun kadar sabrszlk gQsteren sendikadaki gen i%iler arasnda yank buluyordu. Bu tart%malarL 2326 ylnaL E. "*nya Sa#a%'yla birlikte $spanya'nn ekonomik ko%ullar dei%in!eye kadar de#am etti. Sa#a%an taraflarL tarafsz durumdaki $spanya'nn *retim maddelerine #e doal kaynaklarna b*y*k i tiya duyuyorlard. BurTu#azi em m*ttefik de#letlerle em de Almanya'yla kRrl bir ti!aret iine girmi%ti. 0nd*striL ti!aret #e deniz nakliyat da a zl bir tempoda b*y*meye ba%lam%t. ;etal*rTi #e maden end*strisi Qzellikle a#antaTl durumdayd. 0ski i%ler !anlanm%t #e madenler youn bir %ekilde al%yordu. Hretimin bu yeni ritmi fabrikalarda #e madenlerde i%i saysn artrm%t #e end*striyel bQlgelerde n*fusun kalabalkla%masna yol am%t. &roletaryann etkisi artyordu. Kitlesel bir gQle kalabalkla%an Barselona'da sendikalizm zla geli%iyordu. /eon'da #e Qzellikle /eQn maden o!aklarndaL *lkenin dier bQlgelerindeki gibi *retimin yeniden !anlanmas olgusu ortaya km%t. ;adenler tam kapasiteyle al%yordu #e Antonio ;iaTa'nn makine atQlyesiL *retimini * misline kartm%t. Bununla birlikte b*t*n sipari%leri yerine getirmek m*mk*n deildi. "uruma yardm! olmak iinL ;atallana del 7o> rio'nunL &onferrada #e /a Dobla'nn maden!i merkezlerine Jmekanik ykay!larJ monte etmek *zere i%i gruplar

gQnderildi. "urrutiL ;atallana'ya gQnderilen bir i%i grubundan so> 2= rumluydu. BQyle!e o #e yolda%larL me% ur Asturya maden!i>leriyle tan%m% oldular. $lk g*nlerL i%lerin younluu dolaysyla abuk geti. .akat bir s*re sonraL maden i%ileriL m* endislerden birinin kendilerine kar% olumsuz ta#rn protesto etmek *zere gre#e gittiler. ;* endisin i%ten karlmasn talep ettilerL yQnetim ise bunu reddetti. "ier madenlerdeki maden!iler de gre#!ilerle dayan%maya getiler #e madenlerin t*m*nde i% durmu% oldu. Bue>na#enturaL eer mekanik ykay!larn montesine de#am ederlerseL gre#in maden %irketine zarar #eremeye!einin farkndayd. Hatta bu ko%ullardaL madenlerin modernize edilmesine kadar *!ret Qdemekten kurtula!ak olan %irket da a da a#antaTl bir duruma gee!ekti. "urruti bu durumu grubundaki arkada%larna aklad( J;*%terilerin sipari%lerini reddederek #e i%i durdurarakL %irketiL gre#!ilerin taleplerini kabule zorlamalyzLJ 5QnetimL teknisyenlerin kontrata uymalarn istedi. Bue>na#erituraL teknisyenlerin maden!ilerle ayn zamanda i%e ba%laya!a yantn #erdi. 5Qnetim e%itli bask yollarn denediL fakat teknisyenlerin kararllyla y*z y*ze geldiL sonuta yQnetim talebi kabul etti #e m* endis i%inden atld.?2BA /eQn'lu gen i%ilerin ta#rL Qzellikle JgrandoteJ olarak arlan "urrutiL maden!ileri etkilemi%ti. $ki grup arasnda birbirine g*#enen bir ru ali olu%tu. ;aden!ilerL "urruti'yi ilk adyla armaya ba%ladlar. Buena!asa J"urrutiL Asturya'da pop*ler bir sa#a% slogan olduJ?2CA diye yazd. ;akinelerin kurulu%unu tamamlayan "urruti /eQn'a dQnd*. 9nu bir s*rpriz bekliyordu. ;iaTa onu ofisine ard #e maden o!aklarndaki ta#r akknda konu%tu. "urruti'yiL )u>ardia :i#il'in?YA kendisiyle ilgilendiini belirterek eye!ann dizginlemesi gerektii konusunda uyardL *nk* J/eonL Barselona deilJdi. Ayn tepki #e uyarlar ;etal*rTi $%ileri Sendikas yQnetiminden de geldi. ;aden!i gre#ine katlmasna gpta eden gen i%ilerse onu !o%kuyla kar%ladlar. 0ski Qretmeni ;el! or ;artinez de ayn %ekilde i tiyatl olmasn sQylemi%L atta Belediye Ba%kan Arlegui #e *k*met temsil!isiL )uar>dia :i#il )enel Komutan Kose )onzRlez Degueral'in a%rlara 23

/eon'daL 232BylndaL Antonio ;iaTa'nn atQlyesindeL "urruti ayaktaL i%i arkada%larnn arasnda.

*-;<=r <=#(er.e&e,e$ erini i eri #rere$ -n+ Le-n>' (er$e(?.e#ini #+ 8$ ver.i;(i" Eve %=n%@n%e A+A+#8n8 *+#(+ &+(+@8n%+ A' .';('" B+A+#8 -@ 'n+B K'Ce& De.ir&- +r8 ir$e(i>nin #e&&+r +(= &e erin%e -n'n iDin Air (-rn+,8 8$ i;i A' .'; - .+$(+n .'( ' - %'@'n' #=& e.i;(i" B'B D'rr'(i>nin A(n ) +n +r8n8 + (#( e(.i;(iB :+$+( +i enin iDin%e A' 'n%'@' $-;' +r -n+ A+;$+

EF

Air D8$8; &- ' A8r+$.8&-r%'B A' &C%en i;i $+A' e((i" B'B -?n'n n A@'#(-# 010G <revin%e &er + .+#8n8n &- 'n' +D(8"

897/AD 2. "-DD-7$ ismi Bask kaynakldr. -DD-7$ uzak anlamna gelmektedir. Anla%ldna gQreL ba%kalarndan uzakta #e izole edilmi% olarak ya%ayanlara bu ad #erilmektedir. Bu sQz!*kL mu temelenL oriTinal olarakL .ransz Bas>k'ndaki /abourd bQlgesinden gelmektedir. @. "urruti ailesi akknda bilgi edinebilmek iin "urruti'nin annesi Anastasia "umange'nin anlar bize yardm! oldu. "urruti'nin annesi bizeL b*y*k bir nezaket gQstererekL mektuplarn Qd*n #erdi. Bu mektuplardan birinde ka ynpederi /orenzo'nun /eQn'da ya%amaya geldiinde son dere!e zayf bir $s panyol!a's olduunu belirtmektedir. Babas &edro "umange'nin Katalonya'y bilinmeyen nedenlerle terkettiini #e /eQn'a yerle%tiini sQylemektedir. &edro burada bir tekstil atQlyesi am% #e Dosa Soler'le e#lenmi%ti. Anastasia 2=4B'te dodu #e 2C ya%ndayken Santiago "urruti ile e#lendi. F. KosZ DizalN .ilipinli %airL yazarL doktor. ;anila'da doduL FO Aralk 2=3C'da

E0

kur%una dizildi. .ilipinler'deki $spanyol sQm*rge!iliini sulayan iki roman yazd( J8oli ;e 7angereJ ?2==4A #e J.ilibustiersJ ?2=32A. )eorges .is erL Kose Dizal'n al%malarn ele alan bir kitap yazm% #e bu kitap ;aspero tarafndan 234O ylnda baslm%tr. 6. Sosyal ortam akknda da a fazla bilgi iin okuyu!ulara %u kitaplar ta# siye ederiz( Kuan "iaz del ;oralL JHistoria de las agita!iones !ampesinas andaluzasJ. Alianza 5. ;adrid 23C4 #e Denee /amberetL J;ou#ements ou#ri>ers et so!ialistes en 0spagne ?24BO> 23FCAJL 9u#rieres 5. &aris 23BF. B. 7urion de /araL J0spana en el siglo MMJL /ibraria 0spanola 5.&aris 23CC. C. "urruti tarafndanL 2O ;art 23@4 tari indeL &aris'in bir apis anesinden gQnderilmi% mektup. 4. Bu dernek akknda ok az %ey biliyoruz. Saint Anne bQlgesindeki :alle del Badillo'da bir merkezi #ard. 9rtakla%ma! bir politikaya sa ipti. Hyeleri ayda bir toplanr #e i% sorunlarn tart%rlard. Bu bilgiL "urruti'nin o!ukluk arkada% #e da a sonra da m*!adele yolda% olan .ran!is!o ;onroi tarafndan #erilmi%tir. =. ;onroi'ye gQreL Asturya maden!i bQlgesinin yaynlan( J.raternidadJ #e J/a "efensa del 9breroJ( Her ikisi de anar%ist yaynlard #e 23OO ylnda )iTon'da baslyorlard. Ayn %ekilde J0l :osmopolitaJ da Ialladolid'de baslyordu. 0l .errol'da baslan J0l Bien del 9breroJ #e Iigo'da ?)aliyaA baslan JSolida>ridadJ ise sosyalist yaynlard. 3. .ran!is!o ;onroi. 2O. Anastasia'nn mektupla%malarndan. 22. $spanya'daL ?2=C3A 0nternasyonal'e da il yerli grubun *yesi olan bir tipog>raf i%isi. 0nternasyonal bQl*nd** zaman oL reformist eilimin yannda yer alm%t. Bu eilime ;arks'n damad &aul /af'argue Qnderlik ediyordu. $ lesinPL 2==='de $spanyol i%ilerinin Sosyalist &arti'sini kurdu. 2@. .ran!is!o ;onroiL bize gQnderdii mektuplardaL "urruti'nin arkada% olarak o zamanki anlarn tazelemektedir. 2F. ,zel ar%i#lerden bir dok*man. "urruti'nin ya%amnn e%itli zamanlarnda yazd @O mektupL baslmam% fotoraflarL ki%isel dok*manlarL "urruti Birlii akknda dok*manlar bu ar%i#de bulunmaktadr. Bunlarn tarafmzdan kul lanlmasna izin #erilmi%tir. 22. .ran!is!o ;onroi. Ialentin Doi ?9robon .ernRndezA ayn %ekildeL 23@4de ?F@ sayfa olarakA Buenos Aires'teL Antor! a tarafndan baslan J"urruti>As!aso>do#erJ adl kitapta bu gereklere gQnderme yapmaktadr. 2B. Anastasia buna anlarnda deinmektedirL fakat olayn gerek Qyk*s* bize ;onroi tarafndan #erilmi%tir. 2C. ;anuel Buena!asa'nn yazara gQnderilmi% baslmam% not defterinden. ?[A FB OOO ki%iden olu%an g*l* sila larla donatlm% Tandarma Qzel komando birlii. J'etelerJ\N kar% sa#a% #ermek *zere kurulmu%tur. Kendi memleketlerinden olduka uzakta gQre#lendirilen )uardia. :i#il Tandarmalarnn yerli alktan ki%ilerle e#lenmesi ya da ili%ki kurmas yasaktr. K%lalarndan asla sila sz #e yalnz ba%larna ayrlamazlar. ?Bu bilgiL Ayrnt yaynlarndan kan Anar %inin Ksa 5az adl kitaptan alndL .n.A

EE

EE

AG-S79S 2324

$spanya'da end*strinin yaygnla%masna bal olarak proletarya b*y*yor #e g*leniyorduL artk bu snf gerek bir de#rim!i dQneme giriyordu. ;ays #e aziran aylar kendini bir de#rimin kysnda bulan $spanya'da bir dQn*m noktas olmu%tu. 5*zyln ba%ndan beriL Bask bQlgesinin #e Katalonya'nn sanayi burTu#azisiL geli%mesine ba%l!a engelin *lkenin politik #e ekonomik yapsndan geldiini net bir %ekilde anlam%t. &olitik iktidarL mu afazakRr #e geleneki blokun ?ra iplerL aristokrasiL orduA tekelinde olduu s*re!e $spanyaL iinde bulunduu bunalml durumdan kurtulamazd. BurTu#azinin bu sanayi!i kesimleriL nQbetle%e iktidara gelen partileri iktidardan uzakla%trmay edefleyen saldrlar ba%latm%lard. StrateTileri salam bir psikoloTik temele dayanyordu. Basklarn #e Katalanlarn derinden issettikleri bu temel zla milliyetilie #e ayrlkla dQn*%e!ek olanL otonomi duygusuydu. Bu duygularL ksa zaman sonraL ;adrid'deki merkezi iktidara kar% gerek anlamda meydan okuya!ak olan Katalan burTu#azisinin lideri .ran!is!o :ambo tarafndan ustalkla kullanla!akt. Birin!i "*nya Sa#a% srasnda burTu#aziL end*strinin modernle%tirilmesi iin kaynak kullanmad iin kolaylkla sermaye biriktirmi%ti. "% ti!aretin kaplar kapandnda ortaya ka!ak olan kanlmaz krize yQnelik Qz*m getiri!i

ibir adm atmam%t. Ayn zamanda de#let de umutsuz durumdaydL yalnz!a milyonlar!a peseta b*te a #ermekle kalmyorL .as'takiOU muazzam askeri #arln s*rd*rebilmek iin yeni masraflarla batyordu. Buna ramenL tekel!i burTu#azi gittike enginle%mekteydi. Bask #e Katalan sanayi!ilerinin net kRrlarnn bir ksmn E2 #ergi olarak de#let azinesine aktarmay edefleyen ;aliye Bakan Santiago AlbaL %irketlerin #e bamsz patronlarn olaan*st* kRrlar *zerinde dorudan #ergi anlamna gelen bir mali reform tasars ortaya koydu. .akat bu #ergi toprak sa iplerini etkilemiyordu #e bu da gQsteriyordu kiL feodal toprak sa ipleri de#letin kararlan *zerinde etkiliydiler. Bu olay kullanan sanayi burTu#azisinin sQz!*s* .ran!is!o :amboL yalnz!a tasary Qnlemek iin deilL ayn zamanda :onde de Doma>nones'i de#irmek *zere me!liste bu proTeye kar% bir saldr ba%latt. Ayn burTu#aziL sa#a%n sonunda d% ti!aretin azalmasyla birlikte b*y*k bir kriz iine girmi%ti. Bu da gQsterdi kiL burTu#aziL tpk mu afazakRrlar gibiL kendini ideoloTik #e uluslararas ko%ullarn empoze ettii zorunlu sonulardan kurtarma be!erisine sa ip deildi. 232C ylndan itibaren ya%am zorluklaryla bou%an i%i snfL akim snf b*y*k sknt iine sokanL ulusal apta Qnemli bir protestoya giri%mi%ti. :87 #e -)7 ilk kezL toplumsal de#rim konusunda net bir dil kullanmakta fikir birliine #arm%lard.?@A ,zellikle Katalan burTu#azisi buna kar% tepki gQsterdi #e i%i talepleri kar%snda inat bir tutum taknd. Bundan sonra m*!adelenin boyutlar gerek bir sosyal sa#a% gQr*n*m* ald. +aten karma%k olan bu duruma %imdi ok Qnemli iki olay da a eklenmi%ti. Birin!i olayL i%i snfnn #e kQyl* snfnn ilk kez kendi kaderlerini ellerine alma be!erisi gQstermi% olduu Dus "e#> rimi'ydi. $spanya'ya ula%an aberler bomba etkisi yaratm%t #e !o%kuL kentlerdenL Jya%asn So#yetlerJ sloganlaryla zaman zaman ayaklanan kQyl*k bQlgelere doru yaylyordu. "e#rim!i bir patlama iin obTektif %artlar biimleniyordu. ;ays 2324'de ko%ullarn el#eri%li ale geldii #e olgunla%t ortaya kt. $kin!i olayL ordunun bir kesiminde >piyade birliklerinde>dorudan politik olmayan nedenlerle ba% gQsteren isyanlard. 9rdudaL .as sa#a%nn sona erdirilmesine engel olan JAfrikaJ askeri kliini imaye eden monar%iye kar% bir tepki geli%> EH mekteydi.?FA "e#rim Qn!esi ko%ullarL merkezi sendikalarn liderlerini genel bir eylem planlamaya zorluyorduL neyse ki 232C'da birle%ik eylem paktn kurmu%lard. :87 iin a!il olanL burTu#a partilerinin Qz*n* aa karta!ak #e sosyal geli%menin yolunu aa!ak bir !um uriyet ilan etmek *zere monar%iyi ykmak iin ordu ile de#let arasndaki anla%mazl kQr*kleye!ek at%malarn a#antaTlarndan yararlanmakt. Sosyalist &arti liderliindeki -)7 durumun gerek toplumsal boyutlarn gQremiyordu. 9nun iin Qnemli olanL monar%iyi de#irmeksizin liberal bir *k*meti empoze ede!ek bir mu alefet blokunun biimlendirilmesiydi. Bu iki farkl bak% as iki i%i Qrg*t* arasndaki tart%malarda kar%kla yol ayordu #e ksa bir s*re sonra da aralarndaki anla%mann sona ermesini getire!ekti. Sosyalist &arti #e onunla balantl olarak -)7L alkn !o%kusunu dizginliyor #e kitle eylemini erteliyorlard. :87 sorumlularnaL -)7'nin bir genel gre# iin azr olmadn #e sokaklara dQk*lmenin bir erken douma yol aa!an sQyl*yorlard. Bundan sonra meydana gelen iki olayL de#rim partizanlarnn pozisyonunun zayfln ortaya koydu. Birin!i olayL 0duardo "ato'nun *k*mete girmesi #e aziran aynda piyade birliklerinin askeri %eflerini tatmin etmek iin a!ele etmesiydi. Bu yolla "atoL ordudaki disiplini yeniden kurabilmi%ti. $kin!i olay iseN parlamentonun toplantsnn b*t*n*yle ba%arszlkla sonulanmasyd. &arlamentoL gei!i bir *k*met kurmak iin Barselona'da topland. An!ak parlamento *yeleri Barselona'da i%ilerin barikatlar kurduklarn #e kzl bayraklar y*kselttiklerini duyun!a korkuya kapldlarL toplantlarn dattlar #e gQsteri!ilerin tepkisini bQyle!e Qnle>diler ?23 Haziran 2324A. 7oplant daldL Sosyalist &arti'nin politik r*yalar ykma urad #e -)7 s*rekli y*kselen politik aTitasyonun kar%snda belirleyi!ilikten yoksun kald. Sendika #e Sosyalist &arti liderleri bir Qz*me #arm%lard( $%i snfn sila szlandrmak. &ablo EglesiasL bar% bir gQsteriyle ya da kitleleri yat%tra!ak bir genel gre#le ba%ar salanabile!eini salk #erdi. Bundan EI

"urrutiL .ransa'daki ilk s*rg*n* srasnda ?2324>23@OA .ransz anar%ist yolda%larnn arasndaL %arap ierken. sonra :87'ye kar% bu d*%*n!eye dayanarak ta#r alan -)7L areketin tek sorumlusunun kendisi olduunu iddia etmeye ba%lad. -)7L genel gre#in ilanndan bir ka saat sonra polisin eline d*%en bir ulusal gre# komitesi kurmu%tu. BuL bir gQrg* tannn ele%tirilerine yol am%t( JHareketL kesin bir s*re belirlemeksizin ba%lad #e bir aftada sona erdi. Asturya i%ileri b*y*k ka ramanlk gQsterdilerL sekiz g*nden fazla bir s*re ayat fel!e urattlar. Bis!ay'da ok sayda kurban #erildi. HareketL d*nyada e%i gQr*lmemi% bir biimde b*t*n $spanya'ya yayld. 5armadann dQrt bir yannda y*zler!e insan Qld*.J Bir ba%ka gQrg* tan ). Brenan %Qyle yazyordu( JAskeri birlikler arldL gre#!ilerin *zerine makineli t*feklerle ate% ald #e barbar!a saldrld. )Qsterilere #e eylemlere kar% de#leti yalnz!a ordunun sa#unabile!eini gQstermek gerekiyordu. Ie buL ordunun ulusal politik sa nede g*l* bir imaT geli%tirmesini salaya!akt. Hlkede gerek iktidar sa ibi kraldr artk. J?6A E3 Birka ay sonraL sosyalist lider Endale!io &rieto sa kanat tarafndan partisine yaplan ele%tirilere !e#aben me!liste %Qyle diyordu( JHalka sila #erdiimiz dorudur #e m*!adeleyi de kazanabilirdik. .akat alka !ep ane #ermedik. Siz ne diye %ikayet ediyorsunuzPJ?BA 2324 Austosu'nda $spanya'daki sosyal #e politik areketin genel atlar i%te bu %ekildeydi. /eQn'da neler olup bitiyordu bu sradaP $spanya'nn er tarafnda olduu gibi orada da genel gre# olmu%tu #e bu gre#L Buena#entura "urruti'nin de aralarnda bulunduu isyan! gen i%ileri arekete geirmi%ti. Bu bir a#u gen insanL Asturya maden!ilerinin m*!adelesine katldktan sonra bu kez de arekette aktif bir rol alm%lar #e bQlgedeki tren ula%mn durdurmakta aktif bir rol alm%lard. &ek ok i%iL lokomotiflerde #e makine depolarnda yangn kartma #e demiryollarn sQkme gibi sabotaT eylemlerindeL onlarla dayan%tlar. )re#in karakterini #e i%i areketinin kontrollerinden ktn gQren sosyalist liderler i%ba% yaplmas iin a!ele ettiler. Ie alenen sabotaT sulamasnda bulunarak bu eylemlerin i%i snfna uygun olmadn belirttiler. Bu nedenleL %iddet eylemlerine de#am eden alkL polis basksyla y*z y*ze geldiinde kendini sa ipsiz #e te!rit edilmi% bir durumda buldu. Bu aktif eylem dQneminde )uardia :i#il'le birok kez kar% kar%ya gelindi. &olis g*leriL demiryolu atQlyelerinin kapsnda bir ok kez gre#!ilerin ta% yamuruyla kar%land. )re#!ilerin ba%ka sila lar yoktu. 0ylemin iindekiler yalnz!a gen i%iler deildi. Bir ok iyi i%i i%ba% yapmaya raz deildiL *nk* Asturya sokaklarnda gre#!ilerin makineli t*feklerle tarandklarn biliyorlard. )iderek eylemler g*!*n* yitirdi. AtQlyeler al%maya ba%ladL fakat demiryollarndaki sabotaT eylemleriL Asturya direni%inin sona erdiinin Qrenilmesine kadar de#am ettiL sonra bask ba%lad. J.erro#iaria <irketiJL i%ilerin toplu alde i%ten karldn #e i%e alnmalar iin teker teker yeniden ba%#urmalar gerektiini duyurdu. Bunun anlamL eski aklarn kaybedilmesiydi. Ayn zamanda bu yolla %irket istediini i%e EG ala!akt. Birok isyan! i%e geri alnmad #e onlarn arasnda Buena#entura "urruti de #ard. J.erro#iaria SendikasJ daL direni%in belkemiini olu%turan gen i%iler grubunu Qrg*tten atarak basky tamamlad. "urrutiL atlanlar listesinin ba%nda geliyordu. 5Qnetim kurulu ba%kan tarafndan okunan atlma kararnda %Qyle deniliyordu( JBuL i%i snfnn g*!*n* burTu#aziye gQsterenL disiplin iinde y*r*t*len bar% bir gre#di. Bu gen i%iler grubu tarafndan yaplan eylemlerL sendikann yQntemlerine aykrdr. Bu gen i%ilerL disiplinsizliklerinden dolay

sendikann saflarndan atlm%lardr.J )en i%iler grubu bu t*r sulamalara kar% kendilerini sa#unmaya frsat bulamadan atlm%t. SendikaL onlar kendine yQneltilen saldrnn nedeni olarak gQrm*%t* #e bu da polisin i%ini kolayla%trm%t. Bu durumda onlar iin bask g*lerinin eline d*%mekten ya da kenti terkedip da a iyi g*nleri beklemekten ba%ka bir yol kalmyordu.?CA
897/AD 2. 23OC Haziran'nda Alman Dei! tarafndan bir uluslararas konferans top lanm%tL konferans :ezayir'de yaplm%t. Burada .as $mparatorluu'nun kaderi akknda karar #erile!ekti. Konferansn kabul ettii anla%maya gQre .as'n b*t*nl** #e sultann .as *zerindeki otoritesiL buradan en fazla kan olan .ransa'nn #e $spanya'nn korumasna #eriliyordu. Almanya bu diploma tik yenilgiyi kabul etmedi #e isyan yoluna ba%#urdu. .asL sa#a% slogan Jsila a kar% sila J olan Abd>*l Kerim Qnderliindeki isyan!larla .ransa #e $span ya'ya kar% sa#a% ilan etti. $spanyaL bu sa#a%a alk desteinden yoksun olarak girdi #e .as sa#a%na katlmay reddeden askerlerin ba%kaldrsnn neden olduu kar%klk ortam iinde Barselona alk 23O3 ylnda ayakland. @. :87>-)7 anla%mas. 2@ ;art'taki 2@. -)7 Kongresi'nde ;adrid'de bir araya gelindi. Asturya i%ileri delegasyonuL ya%am ko%ullarnn kQt*ye git mesine kar% ulusal apta bir protesto d*zenlenmesine #e da a etkili protes tolar yapmak *zere :87 ile anla%ma yaplmasn Qnermeye karar #erdi. Kongre bunu onaylad #e 2C 7emmuz'da iki i%i Qrg*t* tarafndan anla%mann ayrntlar imzaland ?-)7 adna /argo :aballero #e KuliRn BesterioL :87 a>dna Angel &estana #e Sal#ador Segu]A. 2= Aralk'ta yaplan @6 saatlik genel gre# ars tam bir ba%aryla uyguland. .akat bu kitlesel protestoya ramen *k*met eski politikalarna de#am etti #e iki Qrg*t birlik anla%masna ballklarn s*rd*rmek zorunda kaldlar. F. &iyade bQl*kleriL *k*metin kendilerini a%aladn gQrerekL gizli askeri sa#unma !untas biiminde Qrg*tlenipL merkezi bir !unta tarafndan ulusal apta koordine edildiler. Kendilerine Albay ;arWuez tarafndan ba%kanlk ediliyordu. :unta!larn talepleriL ekonomik geli%meL reform edeflerine ula%l mas #e orduda tasfiyeler yaplmasyd. 2324 ;ays'nn sonunda *k*metL merkezi !unta *yelerinin yarglanmas #e apsedilmesi emrini #erdi. Bu karan protesto eden askeri !unta 2 Haziran'da bir manifesto yaynlayarak tutuklulann serbest braklmas #e bu talebine @6 saat iinde yant #erilmesi *ltimatomunda bulundu. H*k*met istifa etti. 5eni *k*metL mu afazakRr 0duardo "ato tarafndan kuruldu. 6. ;anuel Buena!asaL JHistoria del ;o#imiento 9brero 0spanolJ 23CC ylnda &aris'te basld. )erald BrenanL J7 e Spanis /abyrint ?$spanya /abirentiAJL 5aynlayan Duedo Eberi!oL s.BF. B. ;anuel Buena!asaL sQz* geen yerde. C. "urruti'nin bu eylemleri iin ;onroiL 9robon .ernRndez'in da a Qn!e sQz* geen ifadelerine #e ;anuel Buena!asa'nn kitabna ba%#urduk( 5ayn lanmam% notlar.

EJ @3

EEE SHD)H8"08 A8AD<$+;0


2324 0yl*l*'n*n ba%larnda "urrutiL Jel 7otoJ adl arkada%yla birlikte )iTQn'a snd. ;u temelen bQylelikle "urrutiL ;atallana olaylarnn ardndan Asturya maden!ile>riyle olan balarn yenilemi%tir. BQlgede ksa bir s*re kald. Aralk aynda ailesiL .ransa'daki Ardee! e'ten Ials>les>Bains damgal bir mektup ald. J;artinez adl bir $spanyol ailenin yardmlar sayesindeJ diye yazarak?2A ailesine g*#en #ermeye al%yordu. J0l 7otoJL gre#ler boyun!a de#am eden sabotaT eylemleri nedeniyle aranyordu. "urruti iseL gre#in krlmasndan birka g*n Qn!e San SebastiRn'a askeri topu olarak arldndan asker kaa durumuna d*%m*%t*. 9rduya austos sonunda kaydedilmi%ti. "a a sonra yazd bir mektubunda kz karde%ine %Qyle diyordu( JHlkeye izmet etme arzum zaten ok azd fakat bu k**k istek deL askere alna!ak olanlara sanki asker k%lalarndalarm%asna emirler yadrmaya ba%layan a#u% tarafndan ortadan kaldrld. Askerlik %ubesini terke>derken kendi kendime dedim kiL MEEE.Alfonso bir askeri eksikL bir de#rim!iyi fazla esaplasn.J?@A ;u temeldir ki Asturya maden!ileriL asker kaa olduunu Qrendikleri zaman onu gizlemeye karar #erdiler #e onun iin .ransa'ya gemek zor olmad. Baskdan kaanlar arasnda bulunan Buena!asaL bu dQnemde "urruti ile bulu%mu% olmaldr. Bu ilk ili%ki akknda Buena!asa %Qyle yazmaktadr( JBirbirimizden o%lanmam%tk. BenL da a ok okuyanL o iseL da a ok isyankar bir ki%ilie sa ipti. J?FA Buena!asa 23@O ilkba arna kadar bir da a "urruti'den aber alamad. San SebastiRn'da yeniden kar%la%> 2F tklarnda Buena!asaL "urruti'deki Jteorik d*zeyinJ geli%mesinden etkilenmi%ti. 5ine onun sQylediine gQreL San SebastiRn'da konfederasyona bal sendikay ziyaret ettiklerinde Buena!asaL "urruti'nin :87 kartna sa ip olduunu gQrm*%t*. Bu balant #e onun Jteorik geli%mesiJL Aralk 2324'den ;art 2323'a kadar .ransa'da s*rg*nde geirdii yllarn *r*n*yd*. Ailesi ile mektupla%malarndan da anla%lyor kiL "urrutiL kald yerleri s*rekli dei%tirmi%tir. 9L ;arsilya'daL Bezi>

ers'deL 7oulouse'daL Bordeau^'daL Biarritz'te #b. ortaya kabilmektedir. .ransa'ya #ard zamanL ;idi'de #e Qzellikle ;arsilya'da s*rg*ndeki anar%ist Katalan militanlardan bir ekirdek bulunuyordu. Bu %e ir ayn zamandaL :)7 de#rim!i sen>dikalizminin derinden etkiledii liman i%ilerinin bulunduuL Barselona ile aberle%me asndan ok Qnemli bir merkezdi. Bu militanlarn ba%ta gelen etkinliklerinden biriL $spanyol m*lte!iler arasnda yardm toplamakt. Bu yardmlarL $spanya'ya gQnderilen propaganda malzemesini ya da ?Beziers'de baslan J&rizmaJ gibiA .ransa'nn dQrt bir yanna dalm% $spanyol gruplarna ideoloTik re berlik yapan yaynlarn basmn finanse etmek iin kullanlyordu. 'e%itli kanallar bulmak #e bu yaynlar Barselona'ya yollamak gerekliydi ama bu ayn zamanda da ok zordu. B*t*n bunlarn anlamL s*rekli areket alinde olmakt. $lk ba%ta "urruti mu temelenL Basklar #e Asturyallar iin gizli bir merkezin kurulabile!ei uygun ba%ka bir limandan Bordeau^ limanyla ;arsilya arasnda mekik dokudu. Bununla birlikteL /eQn'daki arkada%laryla ili%kiyi s*rd*rebilmi%tir. 2323'a kadar Asturyallar arasnda ya%ayan Jel 7otoJL s*rg*n s*resin!e ondan aber alabilmi%tir.?6A Buena!asa'nn Jteorik geli%meJ olarak adlandrd "urruti'nin ideoloTik e#rimi akknda Kaminski %Qyle demektedir( JB*t*n kQpr*leri yakt. 9nun anar%izmi benimsediini duyurmas Bakunin'den da a az zaman ald.J?BA Kaminski bunuL "urruti'nin ki%iliinden etkilenerek 23FC 7emmuzu'nda yazm%t. )erekte iseL "urruti asndan sosyalizmden anar%izme gei% sQz konusu deildi. 9 er zaman potansiyel bir anar%istti. F2 $spanyol ;arksizmiL 2=4@ ylnda &aul /afargue'nin bu *lkeye geli%inden bu yana oport*nistti #e da a sonra da reformist oldu. Sosyalist &arti tarafndan b*t*n*yle unutulanL partinin son dere!e ortodoks nosyonu d%nda. 0er liderlerden biri i%i snfnn iktidar almas konusunda son dere!e ge!ikmi% bir konu%ma yaparsaL bu konu%ma g*#enilir #e inandr! olmazd. AndrZs 8in'in?CA grubunun katklar ari tutulursaL $spanyol ;arksistlerinin arasndaki geleneksel ideoloTik d*zey Alman #e .ransz sosyal demokratlarnn 23FO'lardaki d*zeyi kadard. "ier yandan taze #e #erimli bir zeminde anar%izm geli%mekteydi. Her %eyin zla desantralizasyona doru gittiiL i%i snfnnL parlamenter mane#ralara onaylamazlkla yakla%t bu *lkede de#letin reddedilmesinin ka#ran% m*kem>meldi.?4A "urruti anar%izmi Qn!e pratikte sonra teoride ka#radnda da a Qn!e /eQn'da da sa#unduu gibi bunuL de#rim!i sosyalizm olarak adlandrd. Bundan dolayL Kaminski'nin yazd gibi bir gei%tenseL Buena!asa'nn sQz*n* ettii Jteorik geli%meJ duruma da a uygundur. 2323 ;art'nda "urrutiL Burgos'taki askeri astanedeydi. Ailesine bir mektupta %Qyle yazar( JKendimi askere alnm% bulduum zaman sizi ziyaret etmeye azrlanyordum. Askeri komisyonun Qn*ne karldm #e .as'a se#k edildim. .akat tbbi muayenem srasnda ftk olduum anla%ld. <imdi astanedeyimL ama ksa bir s*re iin. Sizin de tandnz arkada%larm bir kere da a gQrmeden .as'a gitmek istemiyorum. 9nlarn gelip beni ziyaret etmesi ok a!il.J 7a min edile!ei gibi burada gerei ifade etmiyordu. 9nun tutuklanmasL Bordeau^'daki arkada%laryla birlikte $spanya'ya gemeye al%masyla ilgiliydi?=A 2 Haziran 2323'daL .ransa'daki eylemleri iin yapt planlan )iTQn'daki Qrg*te iletmek iin snr gemi%ti. )Qre#i bitmi%tiL bir s*re $spanya'da kalmaya karar #erdiL Asturya'daki ko%ullarn ne t*r eylemleri olanakl kldn gQrmek niyetindeydiL Jel 7otoJ bu srada ona /eon'daki son geli%meleri aktard. Ko#ulan gen i%iler grubu ?7eTerina da bu gruptaydA 2E

.ransa'da Ials>les>Bains'te s*rg*nde. anar%ist bir Qrg*t #e geni% alanlar kapsayan :87'ye bal farkl sektQrlerden olu%an bir sendika %ubesini ?Sindi!ato de 9fi!ios Iarios'uA kurmu%lard. $spanya'nn dier yerlerinde :87'nin yaylmas de#am ediyorduL Qzellikle Barselona'da burTu#aziyi terQrize eden sendi>kalizmL Sal#ador Segui #e Angel &estana etkinliinde ayata geiriliyordu. F4O OOO *yesi olan konfederasyonL Barselo>na'daki er iki i%iden birini b*nyesinde barndryordu. "urrutiL anarko>sendikalizmin son dere!e etkili olduu #e metal i%ilerinin eylem merkezi olarak bilinen ;ieres'te torna! olarak i% buldu. $lk :87 kartn orada ald. 9nun bu dQnemi ksa olmakla birlikte Qnemlidir. Bir s*re sonra /eon'daki maden o!aklarna dQnd*L *nk* la Dobla bQlgesinde sert bir at%ma km%t. 9 zamana kadar /eon'la ili%ki gQre#ini y*r*ten Jel 7otoJ * aydr Ialladolid'de bulunuyordu. A!ilen madenlerde sabotaT eylemlerinin gerekle%tirilmesi gerekiyordu. BQlgede en*z tannmad iin bu gQre#e "urruti uygun gQr*lm*%t*. /a :oruna'dan iki militan delege yardm! olmalar 22 iin "urruti'nin yanna #erilmi%ti. ,ngQr*ld** %ekildeL sabotaT gerekle%tirildikten sonra madenlerin yQnetimi i%ilerle bir anla%ma imzalad. "urruti eski arkada%larn tekrar gQrmek iin /eQn'a kadar gitmek istiyordu. Santiago de :ompostela'da bir toplant d*zenlenmi%ti. .akat "urruti yol!uluu srasndaL )uardia :i#il tarafndan ku%ku *zerine gQzaltna alnd #e /a :oruria'ya gQnderildi. Bir asker kaa olarakL da a Qn!e askeri komisyonun Qn*ne karld San SebastiRn'a se#k edildiL orada ftk astaln ba ane ederek zaman kazanmaya al%t #e kamay ba%ard. BunuL kz karde%i Dosa'ya gQnderdii mektup *zerine arekete geen arkada%larnn yardmyla yapabildi. Bir s*re dalarda gizlendi #e aziranda yeniden .ransa'ya s*rg*ne gitti. Bu defa zaman zaman Denault atQlyelerinde al%t &aris'e kadar gitti. Bu dQnemden bize son dere!e az mektup kalm%tr. Kastl olarak etkisiz #e masum bir a#ada yazlm% yalnz!a bir ka kartpostalda %Qyle demektedir( J5alnzL erkesten te!rit edilmi% bir ya%am. Burada bir torna! olarak al%yorum.J 'e#resinde arkada%laryla ekilmi% bu dQneme ili%kin fotoraflar bu sQzleri dorulamamaktadr. 9nun ne gibi al%malarda bulunduunu bilmiyoruz. Bildiimiz tek %eyL /e>on anar%istler grubunun sekreteri 7eTerina ile d*zenli aberle%meyi s*rd*rd**d*r. "urruti'nin ya%amn anlatan AleTandro )ilabert %Qyle yazmaktadr( J5olda%lar onuL $spanya'nn sosyal #e politik durumu akknda s*rekli bilgilendiriyorlard.J Haberle%menin ba%l!a edefiL Jaktif militanlklar sayesinde -lusal $% .ede>rasyonu'na ?:87A katlmay salaya!ak bir -lusal Konferansn d*zenlenmesini *zerine alan anar%ist gruplarn aldklar kararlarJ olduu kadarL J*lkedeki anar%ist gruplarn geli%mesiJ *zerine onu bilgilendirmekti.?3A )ilabert %Qyle eklemektedir( J)ruplarn bu kararL militan i%ileri Qld*rtmeyi planlayan *k*met #e polis tarafndan Qrg*tlenen pistolerosa kar% koyabilmek iin alnm%t.J )ilabertL "urruti'nin JAralk 2323'da ;adrid'de :87nin b*y*k bir kongre topladnN bu kongreninL emen emen bir milyon i%iyi temsil ettiiniN kongrenin H*n!* 0nternasyonali katlma karar aldn #e 23@O ylnda ;osko#a'da toplanan Kom*nist 0nternasyonal'in ikin!i kongresinde konfederasyonu Angel &estana'nn temsil ettiiniJ Qrendiini de belirtmektedir. )ilabertL "urruti'nin bu aberlerle iyi!e eye!anlandn #e 23@O ilkba arnda $spanya'ya

dQnmesinde bunlarn etkisinin olduunu belirtmektedir. "urruti gibi bir ok gen insan Dus "e#rimi'yle b*y*lenmi%ti. Bu Qylesine bir etkilenmeydi kiL bu genler yollarn bol%e#ik tarza gQre belirliyorlard. Bununla birlikte orada kullanlan yQntemlerden uzak duruyorlard. $spanyol "e#rimi'nin kendi oriTinal yolunu izlemesi gerektiini d*%*n*yorlardL *nk* tari i ko%ullar farklyd. Bunun doruluuL bol%e#ik diktatQrl**n otoriter #e b*rokratik karakterinin maskesi d*%t**nde bir kere da a ispatland. .akat o srada d*%*n!elerle duygular RlR kar%kt. )erekte Dusya'da neler olup bittii akknda tam olarak bir %ey bilinmiyordu. .akat de#rim!iler akknda b*t*n basnda burTu#azinin yayd bir iftira kokusu sezilebiliyordu. Bu nedenleL er *lkedeki karde%leri onlar sa#unuyorlard. Dus "e#rimi'ne yardm etmenin tek yolu iseL dier *lkelerde de de#rimi ba%latmakt. "urruti'nin $spanya'ya dQnmesine yol aan i%te bu kararllkt. 2H 2I

IV

897/AD 2. "urruti'den mektupL Aralk 2324. @. @B ;art 23@4 tari li mektup. F. ;anuel Buena!asaL liberter basnn editQr*L 232='de 987 -lusal Komitesi *yesiL sistemli Qrg*t*. )erideL dier al%malarnn yan sra m*kemmel bir al%ma olan J2===>23@4 Arasnda $%i Hareketi 7ari iJni brakm%tr. 23C6 ylndaL .ransa'da s*rg*nde Qld*. Anlarn bize brakarak "urruti'nin biyog rafisinin yazlmasna yardm! olmu%tur #e ona gQnderme yaptmz er yerde bu anlar sQz konusudur. 6. 7eTerina'nn olunun ifadesinden. Babasyla "urruti'nin o dQnemdeki a berle%meleri akknda bizimle konu%mu%tur. Bu uzun mektuplarL 23FC yln da fa%istler /eQn'u aldklar srada 7eTerina tarafndan saklanm%tr. Baba 7eTerinaL $spanya'da yllar!a sakland. /eon bQlgesinde bir yerlerde kendi setii snakta Qld*. B. KaminskiL J:eu^ de Bar!elonaJL s.B=. "enoelL &aris 23F=. C. AndrZs 8inL 2=3@ ylnda Iendrell'de ?7arragonaA dodu. 23F4 ylnda )&-Jnun suikastyla Qld*r*ld*. $spanya'da yaynlanan J/a &ubli!idadJda bir gazete!i olarak al%t. 2324 ylnda Sosyalist &arti *yesiN Sonraki yllarda :87ye bal Barselona &rofesyonel $%i Birlii *yesi oldu. 2323 ylndaki :87 @. Kongresi'nde bu sendikay temsil etti. 23@2 ylnda Dusya'ya gitti #e burada bulunduu srada bol%e#ik tezleriyle b*t*n*yle birle%ti. "a a sonra Dus i%i mu alefetine katld. 7roki'nin iktidarm kaybetmesinden sonra gQzden d*%t*. Dusya'dan ko#uldu. 23F2 ylnda $spanya'ya dQnd*. ?Sol kom*nistA "Qrd*n!* 0nternasyonal'in yaylmas iin al%t #e J/a BatallaJda ?9brero y :amperol *yesi olan ;aurin tarafndan kartlan gazeteA de#rim!i ;arksizm *zerine yazlar yaynlad. $spanyol Kom*nist &artisi'ne #e Sosyalist $%i &artisi'ne mu alefet etti. $nanlar #e eylemleri asndan AndrZs 8in'in en sekin $spanyol ;arksisti olduu d*%*n*lebilir. 4. .ranz BorkenauL J0l renidero espanolJL yaym!s Duedo Eberi!oL &aris 2342. =. Anastasia'nn anlarnda zaten sQz* edilmektedir. J2323'da :87 tarafndan Asturya'ya #e /eQn'a ?/a DoblaA gQnderildi.J ;art 2323'da Burgos askeri as>L tanesinden gQnderilen bir mektupta ek bilgi bulundu. 3. -lusal Konferans 232= Kasm'nda yapld. Bu zamana kadar bir ok anar %ist :87'ye da il deildi #e otonom gruplar olarak kendi ba%larna eylem y*r*t*yorlard. Bundan sonra b*t*n anar%istler :87'ye katldlarL genelde sendika temelinde fakat temsili sorumluluklar almakszn al%malarn s*rd*rd*ler. Bu konferans akkndaki bilgilerL da a Qn!e sQz*n* ettiimiz ;. Buena!asa'nn al%masnda #e AleTandro )ilabert'in J"urrutiJ ?BarselonaL 23F4A adl eserinde bulunabilir.

J/9S K-S7E:E0D9SJ

"urruti San SebastiRn'a #ard sradaL o zamana kadar Sosyalist &arti #e sendikas -)7'nin akimiyetinde olan bu bQlgeye :87 girmeye ba%lam%t. :87'nin ikin!i kongresine kadar anar%izm kendiniL Bask bQlgesindeki k**k bir grup tarafndan yaplan propaganda yaynlaryla snrlam%t. .akat Austos 2324'deki gre#den #e $spanya apnda anarko> sen>dikalizmin yaygnla%masndan sonra San SebastiRn #e Bil>bao'daki anar%ist gruplar dorudan eylemlere giri%tiler #e kendilerini da a salam bir %ekilde Qrg*tlediler. Ayn dQnemde -rumea "a'nda )rand Kursaal isimli b*y*k bir gazino in%aatna ba%lanm%t #e bu i% iin Aragon #e /ogrono'dan insan g*!* getirilmi%ti. San SebastiRn'daki anar%ist grupL ;oises Duiz'in fikirlerinden areketle gQmen i%iler grubunu sendikalla%trmaya ba%ladL fakat eski bir anar%ist militan olan ;oises DuizL yumu%ak sosyalist yQntemlere al%kn olan bQlge alknn bQyle keskin taktiklere kar% olduunu anlamakta ge!ikmedi. $deoloTik planda sosyalistlerle m*!adele edebilmek iin DuizL arkada% Buena!asa'nn Barselona'dan oraya gelmesi talebinde bulundu. ;*kemmel bir Qrg*t* #e teorisyen olan Buena!asaL yalnz!a militanlarn yeti%mesinin yetmeye!einiL ayn zamanda sendikann olu%turulmasnn gerektiini emen anlad. Bu fikir dorultusunda konferanslar #erdiL alk toplantlarnda sosyalistlerle tart%t #e etkili bir propaganda al%masna giri%ti. Sosyalist &arti militanlarL te likenin zla b*y*d**n* anladlar #e dier bQlgelerden da a deneyimli yolda%larn ardlar. Ie bQyle!e Bask bQlgesinde sosyalistlerle anar%istler arasnda etin bir m*!adele ba%lad. Bask burTu#azisi

iseL bu>
2G

23 nunL i%i snfnn g*lenmesini Qnlemede iyi bir frsat olduunu farkederekL bQl*nme #e zafer salama umuduylaL parlamenter sosyalizmi !esaretlendirmeye ba%lad.'2' JBir g*nJ diye yazar Buena!asa Jko!amanL g*l*L gen bir adam sendikann kapsndan ieri daldL ne%eyle kendini tantt. Sanki bizi Qn!eden tanyormu% gibi araretle selamlad. Hibir girizgR a gerek gQrmeksizin bize :87 kartn gQsterdiL %e re en*z geldiini #e i% aradm sQyledi. BQyle durumlarda er zaman olduu gibi onunla ilgilendik #e Denteria'da bir makine atQlyesinde ona i% bulduk. Bundan sonra er ak%am i%ten sonra sendikaya uramay adet aline getirdi. Bir kQ%eye otururL masadaki gazete yn arasndan bir dergi alr #e okumaya ba%lard. 7art%malara nadiren katlr #e ge!e olun!a pansiyon olarak kiralad e#ine geri dQnerdi.J Bu adam Buena!asa'y etkilemi%ti. Biraz d*%*nd*kten sonra onunla ilk kar%la%malarn anmsad. BuL * yl Qn!e )i> TQn'da tand o son dere!e uzla%maz gen adamd. JSonraJ diye de#am eder Buena!asa Jonu da a yakndan tanmak istedim #e arkada%lk kurmaya al%tm. $lk so betten sonra onunla ilgili Qrendiim tek %eyL yllar!a .ransa'da ya%ad oldu. .akat bana &ireneleri gei% nedenini sQylemedi #e ayn %ekilde )iTQn'daki ilk kar%la%mamzdan da sQz etmedi. Beni tandndan emindim #e bu kar%la%ma akkndaki suskunluu bende bir merak uyandrm%t. Anlarmzda o% olmayan bir %eyler mi #ardP )erekte ne oL ne de ben dorudan doruya bu konuya deinmiyorduk.J Kendisini daimaL kendi fa#ori sQz*yle Jinsanlar iyi tanyan biriJ olarak deerlendiren Buena!asaL %Qyle de#am ediyor( JKonu%maktan o%lanyorduL tart%maktan deil. So bet srasnda konudan ayrlmaktan kanyordu #e konuya younla%yordu. 8e inat ne de fanatiktiL ak bir insandL atasn kabul etmeye azrd. 8asl dinleye!eini bilen az rastlanr ki%ilerdendiL mu aliflerinin arg*manlar *zerine d*%*n*rd* #e mantkl gQr*n*yorlarsa kabul ederdi. Sendika al%mas sessiz fakat etkiliydi. "ier metal*rTi i%ileriniL bizim sendikamz olan Jde 9fi!ios IariosJa kaydetti #e keza J;etal*rTi Sendika> sJnda sesi duyulmaya ba%land. 9 sQz akk istediinde sosyalist liderler tela%lanmaya ba%lyorlard. 7oplantdaki yorumlarL da a sonralar olduu gibiL ksa #e kesindi. "*%*n!elerini basite ifade ediyordu #e o ekmekL ekmek dedii zaman bunu Qylesine g*l* ifade ediyordu kiL buna kar% kmak m*mk*n deildi.J "urruti'ye metal*rTi i%ileri komitesinde sorumlu pozisyona gemesi Qnerildi. .akat o bunu asla kabul etmek istemedi. 5olda%larnaL Jbu gQre#in Qnemli olmadJ yantn #erdi. ,nemli>olanL yukarnn y*k*ml*l*klerini yerine getirmesini salaya!ak olan tabann uyanklyd #e b*rokratla%maya izin #erilmemeliydi. JAylar geti. Arkada% olmu%tuk #e bana ya%amndan sQz etti. 9nu benim d%mdaL San SebastiRn'daki en iyi militanlarla tan%trmaya al%yordumL fakat bunu Qyle bir yoldan yapmalydm kiL benim araya girdiimden ku%kulanmamalyd. Bir s*re sonra onlarL bu /eQnlu sessiz adamla bir araya geldiler. J?@A Bu militanlarN madende ustaba% olan )regorio Suber> #ielaL bir Qretmenin olu olan du#ar! ;ar!elino del :ampoL bir istasyon %efinin olu olan Duiz #e Bilbaolu burTu#a bir aileden gelen #e anar%izme sempatisi nedeniyle aile balarn koparm% olan Albadetre!u'ydu. Bu ki%iler ayn zamanda birbirlerine balydlarL +aragoza #e San SebastiRn'da bamsz bir %ekilde faaliyet gQsteren J/os Kusti!ierosJ adl anar%ist bir grup kurmu%lard. Bunun yan sra bu grupL kuzeyde sk bir kQkle%me iinde bulunan madenlerde #e metal*rTi alannda da olu%turuluyordu. )re#ler bir salgn alinde birbirinin ardndan de#am ediyordu #e tabandaki i%iler artk liderlerini dinlemiyorlard. ;adrid H*k*metiL yaygnla%an propagandayla y*z y*ze gelmi%tiL bQlge *k*meti sila l birlikler kuruyordu #e Albay Kose DegueralL Bis!ay Ialisi olarak gQre#e getirildi. Bu ki%iL )eneral ;artinez Anido'dan ya da )uardia :i#il Komutan Albay Arleguf den farkl deildi. $lk yaptL bir basn toplants d*zenleyerek sendikalar zor yoluyla izaya getire!eini duyurmak oldu. Bu iddiasn te dit yoluyla destekledi #e ki%isel F= F3 Qfkesini kustu( J7utuklamalar yapla!ak #e "eten!iQn )ubernati#a uygulamasna geile!ek. J?FA Barselona'da durum da a da kQt*yd*. Sistematik bask sendika m*!adelesinin bir snf sa#a%na dQn*%mesine yol at. ;ilitan i%ilerL burTu#azi tarafndan kiralanan J&istolerosJ adl sila l eteler tarafndan kelimenin tam anlamyla sokakta a#lanyorlard. &olisL Jley de fugaJy?6A artk genel bir uygulama aline getirmi%ti. Katalonya proletaryasnn en eitimli militanlar apse atlyordu. Bu sert m*!adeleyeL en*z polis #e J&istolerosJ tarafndan tannmayan gen unsurlar dayanabiliyorlard.

:87 -lusal KomitesiL bu ko%ullarda m*!adeleye yeraltnda de#am ediyor #e Barselona'da polisin #e burTu#azinin basksna kar% $spanya'daki b*t*n militanlarn er t*rden yardmn talep ediyordu. Kzgn inat #e diktatQr!e basky sokaklarda polisin infazlar izledi. J0n iyi militanlarJ diye yazar Buena!asa Jbir ikilemle kar% kar%ya kalm%lard( ,l*mL kamak ya da apse girmek. <iddet yoluyla kendini sa#unanlar Qld*rd*lerN tedbirli olanlarsa !esur olanlar gibi arkadan #urularak Qld*r*ld*lerN korkaklar #e i tiyatllar saklanm%lardN i tiyatszlar apse atlm%lard.J?BA H*k*met #e patronlarn bu saldrlarL Barselona'da sendika!ln b*y*mesi #e proletaryann eri%tii olgunlua kar% yQneti!i snflarn kulland en sert sila lard. Aslnda 2323'>un sonundaL @OO OOO i%iyi kapnn Qn*ne koyan #e sonu olarak bu i%ilerin uyanmasna neden olan burTu#azininL bu utanmaz!a baskdan ba%ka bir seenei de yoktu. J/os Kusti!ierosJ Barselona'dan gelen arlara kaytsz kalmad #e Jyolda%larna en b*y*k yardmnL $spanya'y b*y*k bir Barselona'ya dQn*%t*rmek olduunuJ d*%*nd*ler. .akat JbuL strateTik bir plan yapmak demekti kiL o an iin bunu yapmak m*mk*n deildiL *nk* bir yandan da Barselona'ya gidip m*!adelede bo% kalan yerleri doldurmann gerekliliini d*%*n*yorlard.J?CA Buena!asa bir kere da a araya girdi. J9nlarn genlik dolu !o%kusu Buena!asa'nn moral etkisiyle dizginlendi. 9 genlereL Barselona'daki kadar Qnemli bir m*!adelenin HF s*rd** San SebastiRn'da kalmalarn salk #erdiL Barselona'daki kadar arp! olmasa da bQyleydi bu.J?4A Bu srada J/os Kusti!ierosJu derinden etkileyen bir olay meydana geldi Ialen!ia'da. BuL 6 Austos 23@O tari indeL eski #ali Sal#atierra Kontu Kose ;aestra de /aborda'ya kar%L anar%ist bir grup tarafndan d*zenlenen saldryd. /abordaL Barselona Ialisi iken otuz* sendika!ya kar% Jley de fugaJ uygulanmasna izin #ermi%ti. JKusti!ierosJ iin bu saldr Qnemli bir Qrnek olu%turmu%tu. Ksa bir s*re sonra onlar da Bilbao Ialisi Degueral'e kar% bir saldr planlamaya ba%ladlar. Bu azrlklar iindeykenL MEEE.Alfonso'nun B*y*k Kursaal tQrenlerine katla!an Qrendiler. JKraln Qld*r*lmesi giri%iminin proletaryann da#as iin da a b*y*k bir etki yapa!an d*%*nd*lerJ 0n pratik yolL konuklarn kabul edile!ei salonun altna bir t*nel kazmakt. Kom%u bir e#denL Suber#iela'nn sorumluluunda bir yeralt t*neli kazmaya ba%ladlar. "urruti'nin gQre#i patlay!lar bulmak #e onlar gizlemekti. $% zor #e yoru!uydu. ,n!elikle binann temellerine ula%ldL son dere!e ya#a% ilerliyorlard. 7*nelin kazld bQlge bir kQm*r deposu olarak kamufle edilmi%ti. .akat d%arya karlan ok saydaki toprak u#allarndan dolayL polis bir%eylerden ku%kulanm% olmalyd. S*rmekte olan i% ortaya kartld #e grupL ate% altnda kamak zorunda kald.?3A Bu olayL "urruti )iTQn'dayken meydana geldiL fakat bununla birlikte "urruti de Suber#iela #e ;ar!elino del :ampo ile birlikte suikast giri%iminin sorumlusu olarak deerlendirildi. JBu ko%ullar altndaJ dedi Buena!asaN JSan SebastiRn'da kalamazsnz. Barselona'ya gelmek *zere oray terketmeniz iin er %eyi azrladm.J San SebastiRn' terketmeleri kolay deildi. &olisL Jyerel basn tarafndan sulanan * te likeli anar%isf'i yakalamak *zere arekete gemi%ti. Buena!asa'nn yakn baz demiryolu i%ileriL * adamn +aragoza *zerinden bir y*k treniyle kamalarna yardm ettiler #e bQyle!e polisin elinden kurtuldular.?2OA 62
897/AD 2. )rubun *yelerinden :lemente ;angadoL kendi ki%isel ar%i#indeki yaynlan mam% anlarn bize #erdi. BuL bizim olaylar aydnlatmamza yardm! oldu. :. ;angadoL 23C= ylndaL .ransa'da s*rg*ndeyken t*berk*lozdan Qld*. Bu dok*manlara 7.:.;. ba%lyla gQnderme yapa!az. @. ;anuel Buena!asa'nn yaynlanmam% not defterinden. F. J"eten!iQn )ubemati#aJmn anlam ?#e RlR uygulanmaktadrA %udur( Bir bQlge #alisiL ku%kuland er angi bir ki%iyi * aylna apse atma yetkisine sa ipti. 9 sradaL bu uygulama sayesinde militan i%iler yllar!a apiste tutu>labiliyorlard. "a a sonraL .ranko'nun bask dQneminde ayn uygulama s*r d*r*ld*. ,rneinL 23FB ylnda ;adrid'de A#usturya Konsolosu olan Ale>Tandro +otterL 23F3 ylnda .ranko 'nun birlikleri tarafndan tutukland #e 23BO ylna kadar s*ren bu yasal prosed*re gQre tutuklu kald. Amerikan 0li>si'nin araya girmesiyle da a sonra serbest brakld. 6. J/ey de fugaJnn anlamL tutuklularn polis karakolundan apis aneye se#kedilirken Jkamaya te%ebb*s ettikleriJ gerekesiyle Qld*r*lmeleridir. B. Buena!asaL op. !it. C. 7.:.;. 4. Buena!asaL :a iers $nedits. =. 7.:.;. 3. 9robor .ernRndezL op. !it. 2O. Buena!asaL :a iers inedits.

HE

"0I/07 70D,DH5/0 KAD<E KAD<E5A


;ar!elino del :ampo #e )regorio Suber#ielaL +aragoza'da tannyorlard. .akat Buena#entura "urrutiL Aragon bQlgesine ilk kez geliyordu. 9nlara +aragoza'daki JKusti!ierosJlardan biri olan Eno!en!io &ina'nn adresi #erilmi%tiL fakat #akit erken olduundan doru Agustin Soka'ndaki sendika lokaline gittiler. BurasL "urruti'nin San SebastiRn'da gQrd** k**k b*rodan ok farklyd. Xuintanilla?2A tarafndan yQnetilen #e "urruti'nin i ziyaret edemediiL )iTQn'dakinin benzeri bir sosyal eitim merkeziydi. B*y*kL modern #e entellekt*el al%malarn olduu kadar b*t*n sendika faaliyetlerinin de y*r*t*ld** bir merkezdi. Burada Jgda i%koluJ iin bir bQl*mL bir Jmetal*rTiJ bQl*m* #e ayr!a JelektrikJ #e ba%ka bQl*mler de bulunuyordu. Ayn zamanda iyi d*zenlenmi% bir k*t*p aneN enternasyonal proletaryann sa#unu!ularnn #e bQlgenin sendikal i%ilerinin da#asnn takipisiL J0l :ommunistaJ adl bir gazeteN #e :87'nin bQlge sendikalarnn dergisi olan J:ultura y A!!ionJ da burada kuruluydu. )enler bu merkeze geldiklerinde orada yalnz!a Ba%kan SantolariaL J0l :ommunistaJnn yQneti!isi +enQn :anudo #e sendikann kap!sn buldular.?@A )regorio Suber#iela ilk ikisini tanyordu #e onlara yolda%larn tantt. "urruti'nin en*z tanmad As!aso akknda konu%tular. Bu gen adamL 23@O Aral'ndan beri &redi!adores apis anesinde tutuklu bulunuyordu #e idam edilmeyi bekliyordu. J0l Heraldo de Ara>gQnJun?FA ba% editQr*n* Qld*rmekle sulanyordu. 5eni gelenlerL da a sonra +aragoza'da m*!adelenin nasl gittiini sordular. 7am bu sradaL J0l :ommunistaJnn editQr* Kose : ue!a H2 odaya girdi #e onlara olaan*st* aberler #erdi. MEEE. Alfon>so'nun ayatna kastetmeye !esaret edenleri en*z Qrenmi%ti #e onlarn Qn*nde bu genlerin isimlerini #erin!e ka ka alarla kar%land. H arkada%ndan ayrlmadan Qn!e bir yerde Santolaria onlara %u ta#siyede bulundu( J/okale gelmeyinL buras gQzetleniyor olabilir. J?6A )e!e bastrn!aL $no!en!io &ina'nnL kentin d% ma allelerinde bulunan e#ine gittiler #e 7orres 0s!artin?BA ile gQr*%t*ler. ;anuel San! oL :lemente ;angado #e Albadet>re!u'nunL +agaroza'da?CA burTu#azinin gerek lideri #e JXuimi>!a'nn direktQr* Hilario Bernal'i Qld*rmeye te%ebb*sle sulanarak apse atldklarn Qrendiler. Bunlarn dQrd* de J/os Kusti!ierosJ grubunun *yeleriydiler. J9nlara Ql*m ya da Qm*r boyu apis !ezas #erilmesini QnlemeliyizJ dedi &inaL Ji%i snfn arekete geirmeliL burTu#azi #e otoriteleri durdurmalyz. )ruptan yalnz!a ikimizL 0s!artin #e ben kaldk bunu yapa!ak. Bu say son dere!e az. 5ol!uluunuza de#am etmek yerine burada kalmann da a iyi ola!an d*%*nmez misinizPJ J)erekteJ diye yazar ;angado J"urruti #e yolda%lar zaten kararlarn #ermi%lerdiL arkada%larn terketmek bizim adetlerimiz arasnda yoktu. "urrutiL +aragoza'ya geldii andan itibaren 'gen Asturyal' diye arld #e yolda%larL Aragon ba%kentinin de#rim!i areketinin tamamlay! bir paras oldular. J?4A Bu srada burTu#aziL tam bir yl Qn!eL y*k arabas i%ilerinin #e garsonlarn olduu gibiL gaz #e elektrik i%ilerinin gre#lerinin emen ardndan fabrikalar sat%a kartarak gizli bir loka#t uygulamas yoluyla intikam almaya giri%mi%ti.?=A 0konomik krizi ba ane eden burTu#aziL *!retleri kesiyor #e :omte de :oello y &ortugalL bQlge #alisi #e Kardinal Solde> #ila eliyle sistematik bir bask uyguluyordu. Bu durum * kaan i% bulmakta neden zorluk ektiklerini aklar. "urrutiL profesyonel yeterlilii sayesinde 0^!oriza torna atQlyelerinde kolay!a i% bulmu%tu. .akat dierleriL &ina'nn k**k mey#a #e sebze i%inin y*r*t*lmesine yardm etmek zorunda kalm%lard. +aragoza er %eye ramenL er iki taraf asndan da nefes almaya el#eri%liydiL burTu#azi #e i%iler bu durumdan kendilerini g*lendirmek iin yararlanyorlard. 23@O'deki baskya ramen i%ilerin g*lenmesi de#am ediyorL i%iler sendikalla>%yor #e sendikalarn *ye saylar artyordu. $%i basn bask altndaydL sans*r yoluyla engelleniyorduL buna ramen yayn s*r*yordu. 5a%amL artan i%sizlie ramen bar% bir gQr*n*m iinde de#am ediyordu. +aragoza'nn gQr*n*%teki bu s*k_netiL Barselona'daki si#il #ali ;artnez Anido'nun ba%latt ak m*!adele ile bir kar%tlk olu%turuyordu. Si#il #aliL orada sistematik bir !inayet politikas uygulamaktayd. Sendikalar yeraltna gemeye zorlanm%lardL militanlar apsedilmi%lerdi #e bunlarn arasnda SS:B'den yeni dQnm*% olan Angel &estana da bulunuyordu. )enler kendilerini polise kar% anar%ist gruplar iinde organize ediyorlard. Bu basklarL deneyim eksiklii iinde bulunan sQz* edilen militanlarn erken bir zamanda Qn plana gemelerine yol ayordu. :87 -lusal Komitesi 23@2 ylnda tutukland zamanL iki yldan da az bir s*re Qn!e :87'ye girmi% olan Andres 8in gibi yeni *ye militanlarn #e denenmemi% yeni *yelerin gQre# almas i tiya! domu%tu.?3A :87 )enel Sekreteri 0#elio Boal da tutuklanm%t. BoalL tutuklanmadan az Qn!eL o srada apis anede bulunan Angel &estafia'dan bir dok*man alm%t. BuL &estana'nnL Austos 23@O'de ;osko#a'da yaplan Komintern EE. Kongresi'ndeki

izlenimlerini #e bu kongredeki kendi al%malarn ieren bir rapordu. &estanaL bu raporda %una i%aret ediyordu( J'e%itli nedenlerleL Qzellikle yirmibir maddenin kabul edilmesi nedeniyle :87L 2323'da !o%kuyla kabul ettii EEE. 0nternasyonal'e katlma anla%masn yeniden gQzden geirmek durumundadr. J?2OA BoalL bu mesaT sendikalara ula%trma olana bulamadan tutukland. 8in tarafndan yQnlendirilen yeni yQneti!i komiteL bu dok*mann gereini yerine getirmedi. "ok*mann datmn engellediL konfederasyonun stat*s*n*n gerek yorumunu gizledi. KomiteL sendikalarn bir kongrenin kararlarn d*zeltme yetkisine sa ip olmad kararna #ardL dolaysyla HH HI yeni bir kongre sQz konusu olmadndan 2323 anla%mas zorunlu olarak geerliliini koruya!akt. 5eni liderlik #e onun bol%e#ik yanls yorumlarL bu sorunun bir entrika aline getirilmesi #e basknn yol at zorluklarL bunlarn epsi :87'>nin geli%mesini zayflatt. Bu sradaL +aragoza'da da issedildii gibiL b*t*n yarmadada anar%ist bir federasyon kurulmas i tiya! belirmi%ti. Bu sorunu tart%mak *zere e%itli anar%ist gruplarN JIia /ibreJL J0l :ommunistaJL J/os Kusti!ierosJL JIoluntadJ #e JEmpulsoJ bir konferans d*zenlediler. Bu gruplar g*neyeL *lkenin merkezindeki #e dousundaki fikirleri kar%la%trmak #e proTeler sunmak *zere bir delegasyon yollamak konusunda fikir birliine #arm%lard. "urruti bu misyonu y*klendi. $lk kez bQyle bir sorumluluk alyordu #e 23@2 <ubat'nda Kuliana /opez'le birlikte +aragoza'dan ayrld. 0nd*l*s'te militanlar bir temel olu%turmayaL er ma aldeki yerel gruplar arasnda dayan%ma anla%malar yapmaya ikna etti. BQlgesel d*zlemde b*t*n eylemleri koordine ede!ek Anar%ist $li%kiler Komitesi olu%turdu.O2U Son dere!e Qnemli bir saldrnn olduu g*nden bir g*n sonraL 3 ;art 23@2'de ;adrid'e #ardlar. &aseo de la $ndepen> den!ia'nn gQbeindeL bir arabal motosikletin iinde bulunan bilinmeyen baz ki%iler 0duardo "ato'nun otomobiline ate% am%lar #e onu Qld*rm*%lerdi. &olisL ba%kentte der al skyQnetim ilan etmi%L kenti terketmek isteye!ek olan terQristleri engellemek iin kentin giri% k%m kontrol altna alm%t.?2@A Bu ko%ullar altndaL ;adrid'deki anar%istlerle balant kurmaya al%mak son dere!e te likeli ola!akt. Bu y*zden "urruti #e /opezL kenti a!ilen terkettiler.?2FA Barselona'daL "omingo As!aso ileL onun er zaman yemek yedii restoranda uzun bir gQr*%me yaptlar #e da a sonra bir i%i bQlgesi olan &ueblo 8ue#o' daki bir e#de ayn gQr*%meyi s*rd*rd*ler. Son olaylar kapsaml bir biimde deerlendirdiler. "ola%an sQylentilere gQreL "ato'nun Ql*m*yle sarslan merkezi *k*metL ;artinez Anido'ya bir temsil!i gQndererek sendikalistlere kar% giri%ilen basky durdurmasn istemi%ti. H3 AnidoL merkezi iktidarn kendisini engellemesine izin #ere!ek miydiP Bu zor gQr*n*yordu?2 6A "omingo As!asoL iki yol!uya son g*nlerdeki bask olaylarndan sQz ettiN sendikalarn kapatlmasL militan liderlerin ?Segu]L &estanaL BoalL &eiroA #e d*zineler!e da a az tannm% militann apse atlmas. J&istolerosJlar polisin yardm!s gQre#ini yerine getiriyorlarL birbirlerini ma#i kimlik kart ara!lyla tanyorlard. Bunlar sendika temsil!ilerini korkutmak *zere fabrikalarn kaplarnda duruyorlar #e eer patron emrederse onlar #uruyorlard. ;u birler J&istolerosJlarla ortak bir al%ma iindeydiler. Bunlardan bazlar konfederasyon iinde bulunuyorlard. &olis tarafndan ya Ql*m ya i anet al>ternatifleriyle kar% kar%ya braklarak kQ%eye sk%trlyorL sonunda teslim oluyorlard. $eride #e d%arda bu te likelerle y*z y*ze gelen anar%istler dayan%may s*rd*r*yorL ku%kulu unsurlar d%lyor #e ;artinez Anido'nun taktiklerinin gerek k%krt!s "ato'ya kar% yaplan eylem gibi %a%knlk #eri!i eylemlerin yenilerini azrlyorlard.?2BA Bu ko%ullar altnda "omingo As!asoL "urruti'nin dikkatini proTesinin pratik olmad #e yaplmas gereken da a Qnemli i%lerin kendini dayatt noktasna ekti. JB*t*n bunlar +a>ragoza'daki yolda%lara rapor edebilir #e onlarL Barselona'da ok iyi bilinen J&istoleros'lar konusunda uyarabilirsinL belki onlar oraya da gQnderile!ekler #e eylemlerini orada da sa neye koya!aklardr. J?2CA Bir kere da a +aragoza'ya dQnen "urrutiL bu yol!uluu akknda bir rapor #erdi. SQz* geen bQlgelerde bamszlar arasndaki rekabetL i%leri g*le%tiriyordu. .akat genelde alkn b*y*k ounluuL s*rekli anla%malarn olu%turulmasna azrd. $lk admL yarmadada anar%ist bir federasyona doru ilerlemekti. +aragoza'daki gruplar a!ilen ortak al%maya giri%tiler. JIia /ibreJ grubuL ulusal d*zeyde anar%ist bir Qrg*t i tiya!n tart%mak *zereL ayn isimdeki gazetesinin bir tart%ma forumu ba%latmas sorumluluunu *zerine ald. .akat J/os Kusti!ierosJ fazladan bir gQre# alarakL Barselona'daki anar%ist gruplara destek olmak *zere para #e sila toplayp HG gQndermeyi *stlenmi%ti. Bu zor gQre# iinL Baskl militanlar gayet iyi tanyan "urruti #e Suber#iela'ya g*#enilmi%ti.

Kuzeye doru areket ettiler #e ilk ili%ki kurduklar yolda%larndan %unlar duydular( JDegueral'in Bilbao'ya geli%inden bu yana :87 yeraltndan kamad. Sendikalarn kasalar apis> anedekilerin ailelerine yaplan yardm #e ma keme masraflar dolaysyla bombo%. Bizim mali yardm yapabilmemiz Qylesine imkansz ki.J Buna ramen yine de yolda%larndan sila #e para yardm talebinde bulundular. SonuL emen emen sfrd. 'ok az miktarda para yardm #e bir ka tane d*%*k kalibreli sila salayabildilerL bu da Bilbao'da Jen iyi kimlik kartnn sila olduu bQyle bir zamanda sila larndan #azgeenJ yolda%larnn fedakRrl sayesinde oldu. BQyle!e )regorio o anda Jb*y*k skntlarn b*y*k imkRnlar gerektirdiiJ kararna #ard. "e#letL i%i Qrg*tlerinin kasalarn bo%altt iin baz bankalar soymalydlar. 7orres 0s>!artin #e "urruti bu d*%*n!eye katldlarL fakat deneylerinin olmadn sQylediler. )erekten de onlar polisle #e J&istole>ros'larla sila l at%maya girmi%lerdiL dinamitli saldrlar gerekle%tirmi%lerdiL fakat bir bankaya sila l saldrda bulunmam%lard. Bununla birlikte sorumlulua ortak oldular #e Bilbao Bankas'na saldr plan azrladlar. Beklendii gibi te%ebb*s ba%arszlkla sonuland. Kuzeyle aralarndaki aberle%meyi salayan +abarainL onlara J er e%it rszlklaJ yetinmelerini Qnerdi. 0ibar'n metal*rTi merkezlerinden birinin mutemedini soymay Qnerdi. Bu mutemetL bir %ofQr e%liinde Bilbao Bankas'ndan y*kl*!e bir paray fabrikaya ta%yordu. Beklenen g*n geldiL "urruti #e yolda%larL az sonra mutemedin arabasnn gee!eiL Bil>bao'dan 0ibar'a giden yolu kaza s*s* #ererek kapattlar. $ki adam etkisiz ale getirip arabann altna yatrdktan sonra paray alp katlar. 0rtesi g*n yerel basnL bu !esur soygunda FOO OOO pesetann alnd aberini #erdi. &olisL Jatra!adoresJ ad #erilen Ka>talan yol kesi!i etelerden ku%kuland. J/os Kusti!ierosJ /os Siete :alles bQlgesinde bir e#de gizlendi. Bu srada +abarainL 6= Star marka taban!alardan 2OO tane almak *zere 0ibar'a gitti. 9 zamanlar bu model Jsendikalistlerin taban!asJ olarak adlandrlrd. $kiye bQl*nen parann bir ksm Bilbao'ya brakld #e dier ksm da Kuliana /opez tarafndan +aragoza'ya gQt*r*ld*. Birka g*n sonra * arkada% /ogrofio'>dan ayrldlar #e +aragoza'ya dQnd*ler.?24A
897/AD 2. 0leuterio XuintanillaL :87'nin kuru!ularndand. Ayn zamanda )iTQn'da>ki Sosyal 0itim ;erkezi'nin kuru!usu #e Qretmenlerinden biriydi. Bunlarn yan sra aftalk A!!iQn So!ial'in editQr*yd*. :87'nin 2323'daki kongresinde Dus "e#rimi'nin otoriter karakterini da a o zamandan ele%tirmi%L :87'nin H*n!* 0nternasyonal'e katlmasna kar% olan gruba katlm%t. 23CB ylnda =O ya%ndayken Bordeau^'da Qld*. @. :87L kurulu% amalarna uygun olarakL memur al%trmaz #e i%ilere *!ret Qdemezdi. :87 lokallerinde genellikle bir gQre#li bulunurdu. Bu d*zen lemelerL sendika b*rokrasisiyle m*!adeleyi amalyordu. F. Bu giri%imL "omingo As!aso tarafndan yerine getirildi. 9nun erkek karde%i .ran!is!o'nun bu olayla bir ilgisiL yoktu. Kurbann Qld*r*lmesinin ba%l!a nedeni polisle i%birlii yapm% olmasyd. 23@O yl 9!ak aynnL ='ini 3'una balayan ge!e del :armen K%las'ndaki ayaklanmada yer alan askerleri sulam%t. ?Baknz( J0l :ommunistaJL <ubat 23@OA 6. 7rnak iindeki satrlar #e geneldeki gQr*%meL %imdi $spanya'da ya%ayan :.B. adl gQrg* tanna aittir. B. Hues!a doumluL iyi alli bir ailenin o!uuL bir Qren!iL anar%izmi &rofesQr DamQn A!in'den ?23FC'da fa%istler tarafndan kur%una dizildiA Qrendi. 2323'da )da $%ileri Sendikas'nda aktifti. 23F3 ylnda Barselona'da .ran>ko!u g*ler tarafndan kur%una dizildi. C. ;angado bu konuda %unlar yazar( J+aragoza'daki er i%i Bernal'e kar% bu saldry yapabilirdi. '*nk* oL Xuimi!a S.A.'da bir tiran gibi da#ranm%t #e :87li i%ileri sulam%t ?...A Bizim bu te%ebb*sle bir ilgimiz yoktu. )erekte bizL :onde de :oello adl si#il #aliye kar% bir eyleme azrlanyorduk. 9 #e

63

Kardinal Solde#ilaL J&istolerismoJ Qrg*tlenmesinin +aragoza'da da olu%masna Qn ayak olmu%lard #e Barselona'da ;art]nez Anido'nun kulland yQntemlerin aynsn kullanyorlard.J 4.7.:.;. =.kullan 0lektrik yorlard$%ileri SendikasL %irketiL sendika Qrg*tlenmesini tanmayaL *!ret leri `CO oran0lektrik$%ileriSendikasnda arttrmaya #e ya% me#siminde er i%iye bir yamurluk #ermeye zorladleri`COoran. 7ram#ay %irketindeL b*t*n kategorilerden i%ilere bir *!ret arttrm yapld. Ayn zamanda sendika Qrg*t* tannd. Baknz J0l :ommu>nistaJL 8o( 26>@O. 3. Bak( BQl*m FL C. dipnot. . a 2O. &estana bu konuda iki makale yaynlad( JKomintern EE. Kongresi'ndeki fa aliyetlerim akk&estanabukonudaikimakaleyaynda bilgiJ #e JH*n!* 0nternasyonal Hakknda "*%*n!elerJ. Bu makaleler 23@@ ylnda ;adrid'de J8ue#a SendaJ 5ayne#i tarafndan ba sld. 23C3'da +5M 5ayne#i onlar yeniden bast ?;adridA. ll.7.:.;. 2@. Bu saldll.7.:.;.nL Barselona'daki J;etalurgi!oJ adl bir anar%ist grup tarafndan yapld. Bu grubun * *yesi saldnLBarselona'dakiJ;etalurgi!oJadlry gerekle%tirmek *zere ;adrid'e gitti( &edro ;ateuL /uis 8i!olau #e DamQn ld.Bugrubun**yesisald:asanellas. ;ateuL ;adrid'de yaka landL dierleri kamay ba%ard. .akat 8i!olauL Almanlar tarafndan $spanyol makamlarLdina teslim edildi. :asaneerlerikamayllas iseL da a sonra bol%e#izmi benimsedii Dusya'ya kat. .

;ateu #e 8i!olau Ql*m !ezasna arptrldlar #e 23F2 ylnda !ezalan iptal edilerek serbest b;ateu#e8i!olauQl*m!ezasrakldlar. 9 srada Dusya'dan yeni dQnm*% olan :asanellas bir motor kazasnda Qld*. &edro ;ateuL .ransa'da s*rg*ndedir. 2F. "urrutiL ;adrid'e kndaQld*.&edro;ateuL.ransa'das*rg*ndedir.sa ziyareti srasnda %*p e altndayd. .akat resmi makamlan Jiyi bir aile o!u"urrutiL;adrid'eku olduuL ;adrid'de bir kadn arkada%yla birlik te olmak iin bulunduu #e eer bu Qrenilirse ailesinin %erefi asndan kor kun sonular doura!aJ konusunda ikna etti. JKomiser onun iyi ta#rlarL doal eki!iliiL %k #e yaban!ura!a a#as kar%snda ikna oldu. B*y*k bir kefalet Qdedi #e kadaleki!ilin arkada% da serbest brakld.J Buena!asaL :a iers EnZdits. 26. 0duardo "ato'nun yerine geen Ailende SalazarL narkada$i%leri Bakan Bagallal'aL ilk ad0duardo"ato'nunyerinegeenAilendeSalazarLm olarak Barselona'daki terQrizmin sona erdirilmesi emrini #erdi. "a a sonra Barselona Ialisi ;art]nez Anido'yu ikna etmek *zere bir temsil!i gQnmolarakBarselon do'yuiknaetmek*zerebirtemsil!igQnderildi. ;artinezL bu temsil!iyle %u yant gQnderdi( J0%yann tabiat i!abL at lan admlan dei%tirmek m*mk*n deildir.J Ie ekledi( JH*k*met benimle ay m izgide yer almak zorunda oldumlandei%tirmekm*mk*ndeu gibiL er birimiz de sorumluluumuzu bil meliyiz.J . L Bu konuda dier kaynaklar arasnda KosZ &eirats'a J/os anarWuistas y la !risis politi!a 0spanolaJ #e Alberto Bar!ell'e J0l Sindi!alismo en Bar!elonaJ baBukonudadierkaynaklararas%#urulabilir. 2B "omingo As!aso J&istolerosJlann karargR na Barselona'daki sekiz a> nar%"omingoAs!asoJ&istolerosJlannkarargR ist grup tarafndan ortakla%a organize edilen saldn te%ebb*s*n* ima etmektedir. 2C. Bu gQr*%me iin( 7.:.;. 24. 7.:.;.'nin ifadesi.

IF

VI

+ADA)9+A 23@@
Bu srada $spanya'da yeni bir politik kriz geli%mekteydi. Halkn desteBusinden yoksun .as sa#arada% bir felakete dQn*%m*%t*. 26 OOO $spanyol askerinin Qld*indenyoksun.assa#a* Annual ;u arebesi'nde Abd>*l Kerim'in ordusu )eneral Sil#estre'nin birliklerini ezmi%ti. 23@2 ylnn 22 Austosu'nda son yenilgi duyurulduunda $spanyol alk23@2y Qfkeyle doldu #e yalnz!a sa#a%n sona erdirilmesini talep etmekle kalmadspanyol alkL ayn zamanda Afrika'daki arekRtn #e katliamn sorumlusu politika!larn ma kemeye karlmasn istedi. SQz* geen bQlgelerde sosyal aTitasyon ayaklanma biimini ald #e b*t*n sanayi bQlgelerinde b*y*k gre#ler patlak #erdi. )uardia :i#il'in sila lan protestolar boamad #e Ba%bakan Ailende Salazar iyi!e sarslm% bir #aziyette kraln sarayna giderek istifasn #erdi. JAyak takmnJ er zaman k**mseyen MEEE.AlfonsoL yaz geirmek *zere "eau#ille'deki sarayna gitme azrlklar iindeydi. KralL ;aura'y arp ondan g*l* bir *k*met kurmasn istedi. ,yle kiL bu *k*met .as seferinin esabKralL;aura'yn sorma taleplerini b*t*n*yle bastrmalyd. Ie kral ondanL .as'ta .asllara kar% deilL $spanya'da $spanyol i%ilerine kar% sa#a% kazana!ak bir sa#a% bakan atamasspanya'dan istedi. ;aura be!erikli #e deneyimli bir adamdL MEEE.Alfonso'nun ondan J$spanya'y izaya getirmesiniJ istediim anlam%t. ;aura bir *k*met kurdu #e eski +aragoza Ialisi Kont de :oello y &ortugal'n ii%leri bakam olduu +aragoza H*k*me> t'n gQre#lendirdi. &olitikas i%i snf *zerinde bask kurmak #e burTu#aziyiL Qzellikle de ;adrid'deki merkezi iktidara derin bir nefret duyan Katalan burTu#azisini memnun etmekti. B2 ;auraL sokak infazlarL $spanya'nn yollar boyun!a akp giden sonu gelmez ma k_m dizilerini yaygnla%trmak?@A #e apis aneleri i%ilerle doldurmak yoluyla ulusun Jpasifikasyo>nunuJ salad. .akat Katalan burTu#azisini kazanma te%ebb*s* b*t*n*yle ba%arsz oldu. Katalan burTu#azisi maliye bakanlm almak istediL ba%aramayn!a da yeni *k*meti d*%*rmek *zere arekete geti. BQyle!e 23@@ ;art'nda ;aura istifa etti. MEEE.AlfonsoL ;ussolini #e Ii!tor>0mmanuel'i Qrnek ald. Bu i%i yapa!ak ki%i *lkeyi kontrol ede!ek #e MEEE.Alfonso'nun *lkeyi s*k_net iinde yQnetmesini salaya!ak fa%ist eilimli bir general olmalyd. Bu d*%*n!elerle San! ez )uerra'y gQre#lendirdi. .akat sonunda anla%ld kiL )uerraL *k*mette yalnz!a ksa bir s*re iin kalabile!ektiL *nk* kendini snfsal uzla%ma #e @@ 8isan 23@@'deki anayasal garantilerin restorasyonuyla snrlandra!akt. Bu sradaL +aragoza'daL Kont de :oello #e Ba%piskopos Sol>de#ila tarafndan Barselona'dan it al edilen J&istolerismoJ traTedisi ya%anyordu. 5erel otoritelerL ;aura'nn ba%arsz bulunarakL yerine San! ez )uerra'nn gQre#lendirildiini Qrendikleri zaman saldrya gemeye karar #ermi%lerdi. ,n!eL s*rmekte olan da#alarn bir an Qn!e sonulandrlmasL Bernal'e kar% komplo #e gazete!i )utierrez olayna katlanlarn m*mk*n olduu kadar abuk #e en ar %ekilde !ezalandrlmalar konusunda ma kemeleri !esaretlendirdiler.

Barselona #e ;adrid'den gelen a#ukatlarn da desteini alan J/os Kusti!ierosJ a!ilen sa#a% durumuna geti. Ba% sa#unma a#ukat #e :87'nin yasal dan%man 0duardo Bar>rioberoL ma k_mlara yardm komitesineL kendi bak% asn sundu( JSan! ez )uerra H*k*meti'yle birlikte politikalar dei%e!ek #e anayasal garantilerin restorasyonu sonu!uL t*m mu alefetle birlikte :87 de yeraltndan ka!aktr. .akat da#alar bu liberalizasyondan Qn!e tamamlanr #e ma k_mlar !e>zalandrlrsa ate%kes politikasna ramen da#alar yeniden ele alnmaya!aktr #e bu ma k_miyetler yllar!a uygulana!aktr. Bu ko%ullarda kazanmannL ma k_mlar serbest braktrma> nn #e +aragoza alknn m*mk*n olan en iyi sa#unmasn Qrg*tlemenin yoluL sokaklarda onlarn masumiyetini aykrmaktr. 5alnz!a alk basksL olaylar bizim le imize e#irebilir.J Anar%ist gruplarn temsil!isi de ayn komiteye fikirlerini aklad. 0n iyi sa#unmann genel gre# #e sokaklarda %iddetli gQsteriler olduunu d*%*n*yordu. :87 temsil!isi burada bir ekin!e koydu( JSendikalar kapatlm% olduu iinL i%iler genel gre# arsna uymayabilir.J Bu ekin!e *zerine anar%ist gruplarL eer :87 genel gre# arsnn sorumluluunu almaya!ak olursaL b*t*n sonularyla birlikte bu sorumluluu almaya karar #erdiler. "urruti sorunu Qzmek *zere seilen delegasyonda yer ald. +agaroza'da taknla!ak ta#r belirlemek *zere :87 yerel komitesi sendikalarn temsil!ilerine arda bulundu. 5a i%i snf gre# arsna uya!ak #e bu :87 ile tutuklular asndan bir zafer ola!akt. 5a da gre# genel bir kabul gQrmeye!ek #e bu :87'nin zayfln ortaya kara!akt ki bQyle!e otoriteler basky arttrmakta ibir sakn!a gQrmeye!eklerdi. "urruti gre# arsnn anar%ist gruplarla i%iler arasnda tart%lmasn Qnerdi. Ba%arszlk durumunda :87 bu gruplar Jma!era!lklaJ sulayabile!ektiL eer gre# ba%arl olursa :87 yardm! ola!ak #e kitleleriL areketi g*lendirmek *zere etkileye!ekti. ,neri kabul edildi. Anla%mann a!ilen yaplmas gerekiyorduL *nk* Bernal'e komplo da#asnn ayn @O'sinde ba%laya!a duyurulmu%tu. 23 8isan'da da#ann ieriiniL geli%mesini aklayan #e genel gre# ars yapanL kitleleri apis ane #e ma keme binas Qn*nde gQsteri yapmaya aran bildiriler datld. 0rtesi g*n )uardia :i#il kentin Qnemli noktalarn tutupL apis ane #e ma keme binasnn etrafn sararak youn bir yaylm ate%le kitleyi datt. ;angado %Qyle anlatyor( J;a k_mlar sila sesleriyle #e sar edi!i g*r*lt*lerle uyandlar. Ate% sesleriL ma k_mlar ma kemeye karln!aya kadar iki saat boyun!a de#am etti. Sokaa karldklarnda b*y*k bir kalabalk onlar Jya%asn susuz ma k_mlarL ya%asn :87J sloganlaryla IE I2 selamlad. $%ilerin !esareti polisin korkutmak iin at ate%le krlmad #e ma keme salonuna kadar ma k_mlara e%lik eden gQsteri!iler buray da ksa zamanda doldurdular.J HakimL !elsenin aldn duyurduunda gQsteri!iler ayaa kalkarak ma k_mlar alk%ladlar. Sokaktan da y*kselen benzer alk%lar ayak takmn datmaktan #azgemeyen polisin a#aya at ate%le yarda kesildi. Herkes #e Qzellikle sa#unma a#ukatlar o anda anladlar kiL mu temelen #alinin basks altnda bulunan ma kemeL da#ay ksa zamanda bitirmek istemektedir. +aferi Qn!eden ta min etmi%lerdi! 0duardo Bar>riobero sa#unmasna %u basit sQzlerle ba%lad( J;*#ekkillerimin susuzluu muP Bunu gQstermek iin abalamam gereksiz. Sokakta aykran alk bunun ispatdr!J Kalabaln aykr%lar bu sQzlere e%lik ediyordu. Ie emen ardndanL saldrnn edefi BernalL eylemi yapanlar olarak sulananlar i bir zaman tanmadn itiraf etti. Bir saat sonra akimler sanklarn susuzluunu duyurdu. Sanklar apis aneye geri gQt*r*l*rken kalabalk polis kordonunu yard. Her taraftan zafer nidalar y*kseliyordu?FA @@ 8isan 23@@'de San! ez )uerraL anayasal garantileri restore etti. +aragoza alkL sendika binalarnn resmen almasn beklemeden sendika faaliyetlerini der al ba%latt. Anayasal garantilerin restorasyonuL Qzellikle Barselona'da gerek bir snfsal bayram a#as yaratt. Sendika binalar ald #e Jdetenidos )ubernati#osJlar ?siyasi tutuklularA yeniden Qzg*rl*klerine ka#u%tularL yaynlarn yeniden yaynlamaya ba%layarak seslerini yine duyurabildiler. Barselona'da b*t*n sendikalarL bir s*re iin kiralanan sinema ya da tiyatro salonlarnda genel toplantlar d*zenlediler. Bunlarn en Qnemlilerinden biriL Aa $%ileri Sendikas tarafndan Ii!toria 7iyatrosu'nda yapld. $spanya'nn en b*y*k tiyatro salonlarndan biri olan bu tiyatronun n!a n dolduu toplantL :87'nin J&istoleros'lar tarafndan katledilen 2O4 *yesinin isimlerinin bulunduu uzun bir listenin /iberto :alleTa ?;ar!o .loroA tarafndan okunmasyla ba%lad. 0#elio BoalL Antonio .eliuL DamQn Ar! 'n isimleri de bu liste de bulunuyordu?6A IH "ier Katalan sendikalarnda da benzer genel toplantlar artan saylarda yapld. Sorumlu sendika!lar seildi #e yeralt dQneminin kanlmaz sonu!u olan demokratik olmayan prosed*rler sona erdirildi. :87 eski *yelerini zla

yeniden buldu #e atta saflarn da a da g*lendirdi. .akat ksa s*re sonra H*n!* 0nternasyonal'le?BA ili%kiler :87'yi zor bir problemle y*z y*ze getirdi. Buna ramen bu bulankl gidermek iin yeni seilmi% -lusal Komite #e sekreteri Kuan &eiro yeni bir kongre toplamaya karar #erdiler. .akat sendikann legalitesi>ne ramen *lke apnda Qrg*t illegal durumdayd. Kongre toplamak nasl m*mk*n ola!aktP Bu zor duruma -lusal Komite kurnaz!a bir Qz*m buldu. 22 Haziran 23@@'deL kendilerine *lke apnda i%ileri yeniden Qrg*tleme izni #eren +aragoza Ialisi'nden $spanya'nn sosyal sorunlarn tart%mak *zere bir toplant izni talep etti. 7oplanty AragQn i%ileri adna Ii!>toriano )ra!ia at. Ardndan Kuan &eiro konu%tu #e $spanya i%i snfn selamlad. H*k*met temsil!isiL ksa s*rede kongrenin yapsn #e bir olay gereke gQstererek toplanty datmaya al%t. )ra!ia ona %Qyle dedi( J+aragoza'da i%i snf bQylesi ak bir i%birlikilie o%gQr* gQstermeye azr deildir.J Ie genel gre# ars yapmakla te dit etti. H*k*met temsil!isi boyun emek zorunda kaldL bQyle!e toplant de#am etti. KonferansL 7oros ;eydan'ndaki bir mitingle sona erdi. Bu konferans srasnda EEE. 0nternasyonal sorunu enine boyuna in!elendi. Hilario Arlandis?CAL /erida &lenumu tarafndan seilen delegasyonun gerek bir delegasyon olduunu iddia etti. )aston /e#al #e &estana ;osko#a'daki al%malarna ili%kin ayrntl bir rapor sundular. Sonra JKonferansL 8inL ;aurin #e Arlandis delegasyonunun :87'nin g*#enini istismar ettiineL :87'nin yeraltna itilmesinden yararlandklarna karar #erdi.J /ogrono Konferans'nn kararlar #e Angel &estana'nn raporu onayland. :87'yi Kzl 0nternasyonal Birlii'nde temsil eden Andres 8in bu gQre#den geri alnd. Hnl* J@2 ;adde'yi gQzden geiren konferans bu 0nternasyonal'de yer almaya de#am etmenin olanaksz olduuna karar #erdi. "ier yandan konferansaL yakn bir s*re Qn!e II Berlin'de yeniden Qrg*tlenmi% olan -luslararas $%i Birlii'ne katlma Qnerisi yapld. Konferans bu sorun *zerine bir karar #eremedi #e sorunuL da a Qn!e Kom*nist 0nternasyonal'e katlm% sendikalarn seimine brakt.?4A Konferansn g*ndemi #e sonular +aragoza'da 7oros ;eydan mitinginde akland. )enel sekreter seilen Sal#ador Segui ate%li bir konu%mayla *k*metin basklarn yerdi. J23@O>23@@ yllar arasnda estirilen terQrden *k*meti sorumlu tutuyorum.J Bundan sonra konu%an Ii!toria>no )ra!iaL polis %efi &edro Apari!io'nun entrikasnaJ kurban giden .ran!is!o As!aso'nun serbest braklmasn talep etti. BasnL toplantnn politik Qneminden sQz etti. Barselona'da yaynlanan JSolidaridad 9breraJ %u ba%l att( J,l*lerimiz bizimle ya%yorJ I3
897/AD 2. J;eter a 0spana en !inturaJL aralarnda Alberto Bar!ell'in de bulunduu ok sayda tari i tarafndan kullanlan bir ifade biimidir. @. Hapsedilen bu ma k_mlarL )uardia :i#il e%liinde ayaklarndan birbirleri ne balanarak y*r*t*l*rlerdiL kayna Jma k_mlarn balanmasJ terimine dayanr. F. Bu noktada :lemente ;angado'nun ifadesini izledik. Bir J/os Kusti!ierosJ *yesiL Kose Bernal'e kar% yaplan saldrnn san #e bir ma k_m olarak onun katks deerlidir. 6. Ialentin DoiL op. !it. B. :87 )enel Sekreteri 0#elio BoalL -lusal Komite'yle birlikte tutukland. Dus "e#rimi'nin !o%kun destekleyi!ileri olan AndrZs 8in #e KoaWuin ;aurin -lusal Komite'ye katldlar. Ayn zamanda bu ki%iler Haziran 23@2'de yaplan Kzl Sendikalar 0nternasyonali'nin kongresine da#et edildiler. Bir grup mili tanL 8isan'da Barselona'da topland ? atal bir %ekilde /eida &lenumu olarak adlandrlrA #e &estana'nn raporunu gQz Qn*ne almakszn Andres 8inL KoaWum ;aurin #e Hilario Arlandis'in de aralarnda bulunduu B ki%ilik bir delegasyon setiler. Anar%ist gruplar delegasyonaL Katalan anar%ist gruplar iinde aktif bir rol alan gen .ransz )aston /e#al'i gQzlem!i olarak kattlar. :87 -lusal Konferans Austos 23@2'de /ogrono'da topland. Bu konferansL plenumu geersiz sayarak reddetti. &lenum kararlara aykrydL $spanya'da artk gizlilik bir zorunluluktu. Bol%e#ik yanllarnn b*t*n e#esiL /enin #e 7roki'nin b*t*n abas :87'nin Qrg*t*n* ele geirmektiL b*t*n bunlar :87 saflarnda b*y*k bir karga%aya yol am%t. C. AndrZs 8in #e KoaWuin ;aurin Dusya'da kaldlar. ESD 0nternasyonal Sekreterlii'ndeki gQre#lerini s*rd*rd*ler. DuizL Hilario Arlandis #e )aston /e#ab dQnd*ler. 4. )aston /e#al'in raporlar iin "aniel )uerin tarafndan kaleme alnan J8i "ieuL 8i ;a]treJ okunabilir. "elp es 5ayne#i tarafndan yaynlanm%L &aris 23C6L s.B4. &estana iin ba%#urula!ak makaleden da a Qn!e sQz edilmi%ti #e genel olarak Kose &eirats #e ;anuel Buena!asa'nn al%malarna baklabilir. 'al%malarnda bu problemden sQz etmekte #e 2323 Kongresi'ni enine boyuna in!elemektedirler.

IG

IEE

J/9S S9/E"ADE9SJ

.ran!is!o As!asoL i%ilerin youn destek kampanyas sayesinde ksa bir s*re sonra apisten kt. Serbest brakldktan sonra bir toplantda Apari!io #e kliinin polis mane#ralarn sulayan bir konu%ma yapt. BurTu#aziL

As!aso'yu aklarndan men ederek intikam ald. $%iler bu durumu Jgei!i olarak a brakmaJ %eklinde adlandrdlar. As!asoL er zamanki enerTisiyle ilan edilen bu sa#a%a kar% m*!adele etti. Serbest brakldktan sonra JKusti!ieros'larn toplantsna ilk kez katlan As!aso burada "urruti #e 7orres 0s!artin ile tan%t. 7art%lan sorunlar Qnemliydi. Bunlardan biriL grubun ideoloTik birliini gQzden geirmekti. "urruti #e &inaL iki farkl bak% a%n temsil ediyorlard. &inaL bol%e#ik de#rim!i Qn!*l*e inanyordu. 5olda%larnaL kendilerini Jprofesyonel de#rim!ilerJ olarak Qrg*tlemeleri Qnerisini getiriyordu.?2A "urrutiL em Qn!* rol oynama em de Jprofesyonel de#rim!ilikJ fikirlerine b*t*n*yle kar%yd. 9nun iinL proleterler de#rimin gerek Qnderleriydiler #e eer anar%ist gruplar b*y*k bir etkiye sa ip ol>mu%larsa bu yalnz!a i%ilerin radikalizmiyle olmu%tu. J,nemli teorisyenlerJ diyordu "urruti Jfikirlerini proletaryann yasanmdan alm%lardrL *nk* proleterler zorunlu #e ig*d*sel olarak bir isyan iindedirler. $inde bulunduklar snfsal sQ>L m*r* ko%ullarL onlarn kendi kurtulu%lar iin m*!adele etmeleri gerekliliini dourur.J Bu Qzg*rl*k m*!adelesiL ba%l!a d*rt* olan dayan%mann yol at bir Qrg*tlenme temelinde y*r*t*lmeliydi. "urruti'ye gQre $spanya'nn sosyal tari i gQsteriyordu kiL teorisyenler proletaryaya Qz*mlerini ya da direktiflerini sunmadan Qn!e deL bu snfL kendi kurtulu%u iin gerekli olan fabrika gruplar #e IJ atQlyeler federasyonu t*r* aralar ke%fetmi%ti. Ie Jprofesyonel de#rim!iler'in m*da alesi yalnz!a %u olumlu sonu!a yol aardN o da proletaryann doal olgunla%masn politik olarak etkilemekti. Bu y*zdenL bir anar%istin edefiL bu doal geli%meyi anlamakt. 8e zaman birisiL proletaryaya da a iyi izmet etmek ba anesiyle kendini i%i snfndan ayrrsaL bunun anlam i anet #e b*rokratla%mann ba%lamasL bir ba%ka deyi%le egemenliin yeni bir biimde ortaya kmas demekti? As!asoL "urruti'nin ki%ilii #e d*%*n!eleriyle b*y*lenmi%ti. Kendi bakAs!asoL"urruti'ninki% asnL JIoluntadJda yaynlanan J&arti ya da $%i ,rg*t*J?FA adl makalesiyle ortaya koydu. 9nun d*%*n!eleri "urruti'ninkilerle uyu%uyordu. BirlikteL bol%e#ikle%meyi #e Dus "e#rimi'ndeki yanl% d*%*n!elerin ortaya kard ta rifat dizginlemeye al%tlar. 7oplantdan sonra g*#enlik nedeniyle iki%er iki%er ayrldlar. "urruti #e As!aso birlikte km%lard. BuL zaman iinde gittike salamla%a!ak g*l* bir arkada%ln ba%lang!yd. Karakterleri arasndaki farkllklar yalnz!a iki adam arasndaki benzerliin da a iyi #urgulanmasna izmet ediyordu. As!asoL ufak tefekL zayfL sinirliL "urruti ise atletik yapl #e soukkanlyd. As!aso gergin #e ku%ku!u bak%laryla ilk anda o% bir izlenim brakmyorduN "urruti ise tersineL e#resine sempati yayyordu. Birinde buz gibi esapllkL akl!lk #e g*#enmezlikN dierindeL gQr*n*%teki soukkanlln ardnda iyimserlik #e tutku. "urruti da a ilk andan itibaren As!aso'ya b*t*n dostluunu #erirkenL Qb*r* da a ekingen kalm% #e "urruti'yi da a yakndan tanmay beklemi%ti. .akat ilk andan itibaren tam bir g*#en ortam kurulmu% #e iki de#rim!i arasndaki bu ili%kiden b*y*k proTeler domu%tu. Bir g*nL .ran!is!o As!aso'nun karde%i "omingo'dan Bar>selona'daki ko%ullar anlatan bir mektup aldlar( J"urgunluk gQr*n*%tedir #e traTedinin yakla%t aktr. &istolerismo yeni bir biimde Qrg*tlendiL &istoleros'un Bra#o &ortillo tarafndan yeniden Qrg*tlenmesinin yan sra ayn ayr!alklardan o%nut olan *yelerden olu%an sar sendika!ln ortaya kmas da fazla eski deildir. :87 liderleri bu s*k_nete inansalar bile B3 anar%ist gruplarL kanm!a sendikalizme kar% yaknda ba%latla!ak yeni bir saldrnn azrlandn gQremeye!ek kadar aptal deildirler. Bu yeni m*!adele belirleyi!i ola!ak #e yolda%larmzdan bir ou bu uurda !ann #ere!ektir. .akat m*!adele engellenemeye!ektir.J Karde%iL .ran!is!o'yaL Bar>selona'daki durum b*t*n*yle dei%in!eye kadar +aragoza'da kalmasn salk #eriyordu.?6A .akat BarselonaL "urruti #e As>!aso'yu bir a%k gibi ba%tan kartm%t. Bu durumu grupta konu%tularL kararlar oraya gitmekti. 7orres 0s!artinL )regorio Suber#iela #e ;ar!elino del )ampo onlara katlmaya karar #erdiler. Be% arkada%L 23@@ Austosu'nda J:risQlJ adyla yeni bir ya%ama ba%ladlar. Barselona'ya #ardklar zamanL J&istolerosJlarn *nl* bir anar%iste saldrdklarn Qrendiler. Birka saat Qn!e yaplan bu saldr Angel &estana'y edef alm%t. 9layL Barselona'daki atmosferiL 23@@ Austosu'nun o s!ak g*nlerini da a da stm%t.?BA $%ilerL bir kar% saldr olarakL Katalonya'da genel gre#e gitmeye karar #erdiler. Katalan entellekt*ellerinden bir grupL burTu#azinin liderlerini sulayan #e bu eylemlerini knayan resmi bir duyuru yaynlad. :ortes'te ?me!listeAL sosyalist temsil!i $ndale!io &rietoL ayn %ekilde sulamada bulunarakL ;artnez Anido'nun *k*met tarafndan gQre#den alnmasn talep etti. Ba%kan San! ez )uerraL :ortes #e Qfkeli alk kitleleri tarafndan duruma m*da ale etmesi iin zorland. Bundan sonra J;artnez Anido'nun yldz sQnd*. J?CA Bununla birlikte J&istolerismoJ #arln s*rd*rd* #e patronlar tarafndan man*ple edildi. Ayn zamanda Katolik sendika!l etkili klmaya al%an kilise tarafndan korundular. Bu sendikalar :87'ye rakip olarak Qrg*tleyen DamQn Sales'ti.

J&istolerosJlarn bu eski lideriL bu sendikalarn kendi istedii yQnde da#ranmalarn salamaya al%yordu. $%#erenlerL i%ilerinden bu yeni sendikalara *ye olmalarn #e :87'den ayrlmalarn istiyorlard. J&istoleros'larL Damon'un al%malarnL sokaklarda #e fabrika Qnlerinde uyguladklar terQr yoluyla destekliyorlard. BurTu#azi bu yolla anarko> sendikalizmi ezmeyi umuyordu. ;artnez Anido'ya gelin!eL merkezi *k*me> 3F tin uygulad politik ate%kese ramen konfederal sendikalara bask uygulamaya de#am ediyordu. B*t*n bunlar a!masz bir sa#a% durumu yaratyordu. Katalan aydnlarnn ounluunaL i%lerin bu %ekilde y*r*mesine kar% olan #e bir kere da a Jotonomi'yi sa#unmaya ba%layan .ran!is!o ;a!ia?4A tarafndan liderlik ediliyordu. )Qzaltnda tutulan #e %iddete maruz braklan :87 iin el#eri%li bir durum yaratyordu bu. :87'nin en aktif sendikasL en radikal militanlarnL anarko>sendikalistlerin toplandL San L &ablo Soka'ndaki Aa $%ileri Sendikas'yd. Bu sendikadaki Katalan militanlarla "urruti #e yolda%lar arkada%lk kurmu%lard. "a a sonraL 0kim 23@@'de bu militanlarla birlikte *nl* JSolidariosJ grubunu kurmu%lard.? Bu militanlar * nedenle bir araya gelmi%lerdi( J&istoleris>moJya kar% m*!adeleL :87'nin sendikal in%asn s*rd*rmek #e birbirine ideoloTik olarak yakn olan fakat yarmadann dQrt bir yanma salm% b*t*n gruplar bir araya getirerek anar%ist bir federasyon kurmak.?3A 9nlara gQre Qrg*tlenme sorunu ba%ta geliyordu #e de#rimin zaferi iin bu zorunlu ko%uldu. BurTu#aziye #e terQrizme kar% m*!adele bile ikin!i srada geliyordu. BQyle!eL aftalk bir dergi olan J:risQl'* karmaya ba%ladlar #e bir .ransz m*lte!isi olan Bart e ile .elipe AlaizL /iberto :alleTaL 7orres 7riboL .ran!is!o As!aso ba%ndan itibaren dergiyi yQnetip yazlarn yazdlar. )rupL i%ilere kar% y*r*t*len politikalardan sorumlu olan ;artnez Anido #e Arlegufye saldrmaya karar #erdi. Bu militarist ki%ilere kar% saldr planlamakla me%gulkenL onlarnL ;adrid'in gQz*nde terQr politikalarn akl ale getirmek iin kendilerine kar% sa te saldrlar planladklarn Qrenmi%lerdi. Katalan basnndan bir gazete!iL me!lis ba%kanna telefon ederek J;artnez Anido'nun sa te bir saldr d*zenleyerek militan sendikalistlere kar% yeni bir Saint>Bart olomec katliam d*zenlediiniJ sQylemi% #e komployu aa #urmu%tu. Barselona'da meydana gelen olaylardan endi%elenen San! ez )uerraL @F 0kim saba ;artnez Anido'ya telefon ederek J;adrid'e ula%an g*#enilir bilgilere gQre Albay Arlegui bu C2 olanlardan sonra gQre#ine de#am edemezJ demi%ti. )uerraL Anido'nun polis %eflii gQre#ini )uardia :i#il komutanna de#retmesi emrini de #ermi%ti. J;adrid'in emirlerine uymaya!aJ yantn #eren ;artinez'e kendisinin gQre#den alnd #e bQlgedeki yetkilerini ba% yarg!a?2OA teslim etmesi sQylendi. $ki a>damn *zerinde San! ez )uerra'nn zor yoluyla kurduu denetim sonu!u meydana gelen dei%iklikL Katalonya'da anayasal garantilerin ayata geirilmesinin yolunu at. Bu durumL politik #e sendikal ya%amn normale dQnmesini getirdi. J/os SolidariosJ bu durumdan yararlanarak Katalan>Ba>leari! bQlgesinin anar%ist kongresini d*zenledi. Kongre iyi d*zenlenmi%ti #e bQlgesel gruplarn J:risolJde sa#unulan J/os SolidariosJun Qrg*tlenme yQntemleri konusunda farkl d*%*nmedikleri ortaya km%t. Birka yl sonra kurula!ak olan $berya Anar%ist .ederasyonu'nun embriyonu olan bir Anar%ist $li%kiler BQlge Komisyonu olu%turuldu. )ruplar yeni politik durumu gQzden geirdiler #e %u sonu!a #ardlar( J$spanya'daL Qzellikle Katalonya'da s*ren politik geli%me te likededirL bu s*k_net dQneminin sonuna gelinmi%tir. Katalonya'daki baskL ;artinez Anido'nun bir kaprisi deilL snf uzla%mazlnn doal bir sonu!udur. ;artinez Anido burTu#azinin yalnz!a ma%asdr #e gerekte bu %a sn politik sa neden ekilmesi burTu#azinin bask yQntemlerinden #azgetii anlamna gelmez. "ei%iklikler gQr*n*%tedir #e burTu#aziL geri!i doas gerei terQrist taktikleri kullanmaya de#am ede!ektir. J?22A 7oplantdaki gruplar San! ez )uerra'nn snf uzla%masJ politikasnnL sa! klikler tarafndan gQn*ls*z!e kabul edildiini saptadlar. "in adamlar #e toprak sa ipleri tarafndan desteklenen orduL gergin ortamdan de#let iktidarn ele geirmek iin yararlanyor #e askeri bir diktatQrl** empoze ediyordu. ;onar%i bu darbe!i eilimi dizginleyemiyorduL *nk* kaderi 2324'den beri dei%mez bir %ekilde ulusun ba% rol*n* oynama niyetinde olduunu aka gQsteren ordunun elinde bulunuyordu. 5akn bir askeri darbeyle y*z y*ze bulunduklarnn farknda olan gruplar end*striyel #e krsal alanlarda bir propaganda 3E al%mas geli%tirerek de#rim!i Qz*m* zlandrmaktan ba%ka Qz*m bulamyorlard. Anar%ist $li%kiler BQlge KomisyonuL yarmadadaki plan #e eylemleri koordine ede!ekti. Katalonya'daki liberter propagandann yayn organlarL

J:risQlJL J.ragua So!ialJ #e J7ierray /ibertadJd. KongreL o zamana kadar y*r*rl*kte olan anti>militarist taktii gQzden geirdi. Bu taktikL militanlarn saysnda Qnemli bir azalmaya yol am%t. Bir ou askerlik gQre#ini reddettikleri iin s*rg*ne gitmek zorunda kalm%lard. )enlerin askere gidip orada de#rim!i *!reler kurarak k%lalarda eylemde bulunmalarnn da a gereki bir taktik olduuna karar #erildi. 9rdudaki Janti>militaristJ komiteler yerel anar%ist gruplarla temasa gee!eklerdi. Askerler arasnda de#rim!i d*%*n!eleri yaymak *zere JHiTos del &uebloJ ?Halkn 'o!uklarA adl Qzel bir b*lten yaynland. Anar%ist $li%kiler BQlge Komisyonu'nda JSolidarioslardan ** yer alm%t( .ran!is!o As!asoL Aurelio .ernRndez #e Bue> na#entura "urruti. Birin!isi genel sekreterdiL ikin!isi anti>militarist komiteleri Qrg*tleme gQre#ini alm%t #e **n!*s* de bir sila #e patlay! deposu kurma gQre#ini *stlenmi%ti. Ba%ka bir metal*rTi i%isiyle birlikte "urruti el bombas yaplan bir yeralt atQlyesi kurdu #e bu amala imalata ba%ladlar. "ier bQlgelerde de ba%ka sila depolar kuruldu. Ksa bir zaman iinde alt bin el bombas stok etmeyi ba%ardlar. Aurelio .ernRndez ordu saflarnda al%maya ba%lad #e de#rim da#asna ok sayda onba%L a#u%L atta bir takm subaylar kazandrd. Anti>militarist komite Katalonya d%ndaki askeri birlikler arasnda da zla yaylmaya ba%lad. .ran!is!o As!asoL $spanya'nn geri kalan bQlgeleriyle balantlar geli%tirdi. Bir yl Qn!eki "urruti'nin yol!uluundan beri ortaya km% otonom anar%ist bQlge komisyonlaryla ili%ki kurdu. ilk giri%imlerin ardndan ortaya kan sonular gQsterdi kiL da a geni% bir faaliyet alanna almak iin ko%ullar olgunla%m%tr. Bu youn al%ma #e #erimli faaliyet ortamndaL 2O ;art 23@F g*n*L $spanya anar%izminin en yetkin beyinlerinden biri olan Sal#ador Segui'nin bir suikast sonu!u Qld*r*l> 32

BarselonaL 2O ;art 23@F. :87 -lusal Komitesi Sekreteri Sal#ador SeguiL MEE/ Alfonso'nun polisi tarafndan Qld*r*ld*. 5ukardaL *st arka fotoraf !inayetin i%lendii yeri gQsteriyor. d** aberi bomba gibi patlad. $%#erenler .ederasyonu Ba%kan .eli^ )raupera'nn parayla tuttuu adamlarL onu #e yolda%L arkada% &aronas'L :adena Soka'ndaL g*peg*nd*z #e 3H &istoleroslar tarafndan terQrize edilen b*t*n bir ma allenin gQz* Qn*nde soukkanllkla #urarak Qld*rm*%lerdi.

Halk kitlelerini korkun bir Qfke kaplad. Kurbanlarn i%iler #e Barselona aydnlar arasndaki prestiTleri b*y*kt*. :87L Katalan militanlar der al bir toplantya ardL er anlamda eski basknn !anlanmasn QnlemeyeL J&istolerismo'ya #e liderlerine artk dur deme kararna #arm%t. Ayn zamanda konfederasyonL resmi makamlar tarafndan s*rekli bo%altlan kasalarn yeniden doldurmak *zere bir fon kurma gereini duyuyordu.?2@A JSolidariosJL politik terQrizmden dorudan doruya sorumlu olan kar%>de#rim!i ki%ileri ortadan kaldrmaya karar #erdi( Bagallal #e :onde de :oello'nun eski yQneti!ileri ;artinez AnidoL Albay ArleguiL Bilbao Ialisi Kose Degueral #e +ara>goza'nn Kardinal Ba%piskoposu Solde#ila. Birok geri!i i%#erenin topland #e J&istoleros'larn snd A#! Kl*b*'ne yaplan saldrya Barselona'daki e%itli anar%ist gruplar katld. Bu saldr son dere!e Qnemli bir psikoloTik etki yapt( $nanlmaz bir !esaretle onbe% ki%i salona dalm% #e at% pistin>dekileri yaylm ate%ine tutmu%tu. Kapitalistler e#lerinde korunmak *zere polise ba%#urdular #e birok JpistolerosJ Barselona'dan kat. Bu olaylarn yol at karga%a b*y*kt*. A!masz sa#a% ba%lam%t. "urruti #e arkada%lar bu srada ya%amlarnn en dramatik bQl*m*n* ya%yorlard. Bu dQnemi bir gQrg* tan %Qyle anlatyor( JBununL Dus de#rim!ilerinin 23OC ile 232F arasnda ya%adklar dQnemden ba%ka bir benzeri yoktur. $ tiyatl b*y*klerinin nasi atlarn bir kenara atan bu gen insanlarL kendilerini $spanya'nn dQrt Qnemli noktasnda adalet #e intikam iin ortaya koymu%lard. "e#letin bask! g*leri tarafndan s*rekli ko#alanan bu insanlarn de#rim!i inanlarndan ba%ka dayana!ak bir %eyleri yoktu.J?2FA 3I

IEEE
897/AD 2. Aktr kiL &ina'nn durumu istisna deildi. Birok anar%istL bol%e#ik yQn temleri taklit etmeye ba%lam%t. @. ;ektuplarnda ;angadoL tart%malarn ta lilini yapar( J"urruti yalnz!a profesyonel de#rim!ilie itiraz etmiyorduL ayn zamanda yeni bir b*rokrasinin to umu olan kzl sendika!la da saldryordu.J ;angado %Qyle ekliyor( J"a a sonralar da "urruti bu yakla%mn s*rd*rd*.J F. J)*nl*k m*!adeledeL i%i snfL de#rim azrlndan kopartlamaz #e bu m*!adeleler i%i snfnn ekonomik #e politik kurtulu%unun kendi i%i oldu unu gQrmesini salaya!ak deneyler elde etmesini salar.J JIoluntadJL no.F ?232=>2323A. 6. 7.:.;. B. Bu olayL ;anresa'da @B Austos g*n* oldu. Saldrda dikkat eken noktaL J&istolerosJlann onuL yoldan geenlerin araya girmesi *zerineL sularn ta>mamlayamadan yaral olarak brakmalardr. .akat per#asz!a astaneye gi rerek yaral adamn i%ini orada bitirmeye kalk%m%lardr. Hastane personeli J&istolerosJlan oradan uzakla%trm%tr. C. Kose &eirats( J/os anarWuistas en la !risis politi!a espanolaJ. 0dit. AlfaL ;onte#ideo 23CFL s.FB. 4. .ran!is!o ;a!ia 2=B= ylnda /erida'da dodu. &iyade albay iken ordudan ayrld. 23OB'te Katalonya'nm otonomi kazanmas iin m*!adeleye ba%lad. 9L Katalanizmin romantik ru unu temsil eder. C= ya%ndayken Katalonya'y &ri>mo de Di#era'nn diktatQrl**nden kurtarmak *zere bir gerilla grubu Qrg*tle>di. Bu konu *zerine Henri 7orres'in JA!euses ors serieJ adl kitab okunabilir. Bu kitap )allimard tarafndan &aris'te 23B4 ylnda baslm%trL s.F6 23F@ ylnda J)eneralitat de :atalunyaJ mn ba%kanyken Qld*. =. J/os SolidariosJ Katalan gruplarnn J:risQl'de birle%meleriyle olu%tu. Bu grup %u ki%ilerden olu%uyordu( .ran!is!o As!asoL garsonN "urrutiL torna!N ;a>nuel 7orres 0s!artinL frn i%isiN Kuan )ar!]a 9li#erL garsonN Aurelio .er>nRndezL torna!N Di!ardo SanzL tekstil i%isiN Alfonso ;iguelL kabin gQre#lisiN )regorio Suber#ielaL torna!N 0usebio BrauL ama%r ane i%isiN ;ar!elino ;a>nuel :ampo ?7omas ArrateAL marangozN ;iguel )ar!]a Ii#an!osL %ofQrN An>tonio deb 7otoL g*ndeliki i%i. 3. Aurelio .ernRndez'in ifadesinden. 2O. Kose &eiratsL op. !it. 22. Aurelio .ernRndez'in ifadesinden. 2@. Ayn yerde. 2F. Dobert /efran!L /ibertaire'deki makaledeL Kasm 23F4.

D0)-0DA/ I0 BA<&$SK9&9S S9/"0IE/A


"urrutiL Jprofesyonel de#rim!ilieJ inanan arkada% &i>na'ya kar% km%t. <imdi ise olaylarn seyriL onu olduu kadar yolda%larn da &ina'nn sa#unmasn yaptna benzer bir liderlie s*r*kl*yordu. BuL JSolidarios'lar iin ya%am tarzlarnda kQkl* bir dei%iklii gerektiriyordu. <unu kaydetmek gerekir kiL "urruti #e yolda%larL b*rokratlardanL JgQre#liJ sosyalistlerdenL kom*nistlerden #e sendikalist Qrg*tlerden farkl olarak ibir zaman *!retli de#rim!iler olmam%lard. 0n Qnemli zorluklardan biriL onlarn y*z y*ze gelmek zorunda kaldklar mali problemdiN b*t*n me#!ut fonlar sila #e patlay! satn almak iin kullanlm%t. <imdi onlarnL yeni eylemlerine giri%irken kendi geimlerini salamaya gereksinimleri #ard. Bu y*zdenL Barselona'daki i%#eren merkezinin para transferi yapan mutemetlerine saldrmaya karar #erdiler. B*y*k bir riski gQze alarakL bankadan bir ka adm Qtedeki .ernando Soka'nn bul#arla kesi%tii yerde aniden saldrya geipL polisi #e e%liindeki mutemetleri etkisiz ale getirerek basnn 2OO OOO pesetas olarak

ta min ettii ganimete elkoydular.?2A "urrutiL bu olayn emen ardndanL JIia /ibreJ?@A grubu tarafndan 8isan 23@F'de toplanan anar%ist kongreye katlmak *zere a!ilen ;adrid'e areket etti. Ba%bakan 0duardo "ato'ya saldr d*zenlemekle sulanan &edro ;ateu #e /uis 8i!o>lau'nun da#as de#am ediyordu #e "urruti masraflar iin mali yardm getirmi%ti. Bu srada Barselona'da olaylar zlanm%t.J/os SolidariosJL i%birliki sendikalarn lideri Sales'in sa koluL J&istoleros'larn 3G 33 en *nl*lerinden biri olan /anguia'nn sakland yeri ke%fetmi%ti. Bu adamnL Sal#ador Segui'ye yaplan suikastta parma olduundan ku%kulanyorlard. As!aso #e )ar!ia 9li#er onun saklanmakta olduu ;anresa'ya ula%tlar. /anguia'nn . * J&istoleros'u yanna almadan asla bir yere gitmediini #e zamannn ounu bir barn arka bQl*m*nde adamlaryla kat oynayarak geirdiini saptadlar. +aman kaybetmeksizin ona bir s*rpriz yapmaya karar #erdiler. BQyle!e barn arka bQlmesine bir anda dalarakL dorudan oyun!ularn *zerine yaylm ate%i atlar #e %a%knlktan yararlanarak olay yerinden zla uzakla%p Barselona'nn yolunu tuttular. Ak%am gazeteleriL Jsaygdeer #atanda%J /anguia'nn bir saldr sonu!u ya%amn kaybettiinden sQz ediyorlard. Bu *nl* J&istoleroJnun Ql*m* Barselona'daki J&isto>lerismo'nun yeralt d*nyasnda b*y*k bir sansasyona yol at. SalesL ku%kulanlan erkesin Qld*r*lmesi emrini #erdi. Her zaman olduu gibiL saldrnn ertesi g*n*L )ar!ia 9li#erL As!aso #e "urruti'nin isimleri ortaya atld. Bu sulama #e takipL bundan sonra J/os Solidarios'u illegal bir ya%am s*rmeye zorlad. J&istoleros'larm arama #e tuzaklarndan kamak artk s*rekli olarak onlarn altn! issine balyd. Bununla birlikte J/os SolidariosJL basknn ba%l!a sorumlularn im a etmeye yQnelik plann s*rd*rmekte RlR kararlyd. BQyle!eL ksa bir s*re sonra ;artnez Anido #e Kose Degue>ral'in saklandklar yerleri kesin olarak Qrendiler #e arekete getiler. )regorio Suber#iela #e Antonio Jel 7otoJL Degueral'in snd /eQn'a giderlerkenL As!asoL 7orres 0s!artin #e Aurelio .ernRndezL ;artnez Anido'nun sakland yere doru yola ktlar. ;artnez AnidoL San SebastiRn yaknlarnda zenginlerin oturduu bir merkez olan 9ndarreta'dayd. 9rada nereye giderse gitsin onunla birlikte gezen iki polisle bir #illada kalyordu. .akat er g*nL ;ira!ou! a'y 9ndarreta'dan ayran t*nele gidiyor #e la :on! a sa iline uzanan yolda uzun bir y*r*y*% yapyordu. 5*r*y*%L ak%am askeri gazinoda ya da )rand Kursaal'da sona eriyordu. Bu bilgiyi dorulamak isteyen * anar%istL yolu gQren bir kafede beklemeye ba%ladlar. Bir s*re sonra d%ardan ierideki m*%terileri tanmaya al%an birisini farkettiler. ;eraklanan 7orres 0s!artin d%ar kt #e )eneral Anido ile y*z y*ze geldi. 'aresizL Anido'nun oradan ayrlmasna gQz yummak zorunda kaldL ne yazk kiL sila larn otelde brakm%t. H adam sila larn almaya gittilerL ona nerede rastlarlarsa orada Qld*rmeye kararlydlarL fakat aramalar sonusuz kald. 9nlaraL generalin mu temelenL onlarn San SebastiRn'daki #arlndan aberdar olduu #e /a :oruna'ya gitmek *zere kenti alela!ele terkettii sQylendi. 9raya ayr ayr gitmeye karar #erdiler. As!aso Qn!elikle sila larn )aliya'dan Barselona'ya nakledilmesi iin Qn ke%ifte bulunmak zorundayd. Bu y*zden oL 7orres 0s!artin :87 ile temas kurarken Aurelio ile birlikte doru limana gitti. <e ir merkezindeki bir !afede Qlenleyin bulu%tular. /imann e#resini ara%trrlarken As!aso #e Aurelio polis tarafndan e#rilip sorguya ekildiler #e limann karakoluna gQt*r*ld*ler. &olis onlar uyu%turu!u kaakl ile sulad. <iddetli sorgulama srasnda onlar polisiL teknelerin e#resinde Amerika'ya ilti!a etmek iin dola%tklarna ikna etmeyi be!erdiler. Bunun *zerine sal#erildiler #e kenti der al terketmeye karar #erdiler. Bu uyu%turu!u tuzanL d*%manlarn bu i%e bula%trmak ama!yla ;artnez Anido kurmu%tu. 8e #ar kiL %*p elilerin sorguland polis karakoluna geldii zaman QfkeyleL onlarnL kimlikleri tespit edildikten sonra brakldklarn Qrendi! KomisereL bunlarn gerekteL kendisini Qld*rmek ama!yla adm adm izleyen iki azl anar%ist olduunu sQyledi. Ie bu tali siz inisiyatifinin komiserin polislik mesleinin sonu ola!a konusunda yemin etti.?FA &olis onlar yeniden

yakalamaya al%tL otellerde arama yaptL %*p elileri tutuklad. .akat onlarL polisin ku%atmasn yararak /a :oruna'y terkettiler. 8e yazk kiL Barselona'ya #ardklarnda "urruti'nin ;adrid'de tutuklandn Qrendiler. "urruti'nin anar%ist bir kongreye katlmak iin oraya gittiini belirtmi%tik. "urruti ba%kente #ardnda kongrenin sekiz g*n ertelendiini Qrendi. 9 C= C3 g*ne kadar sabrla beklemekP Bu d*%*n*lemezdi bile. "urrutiL iki yolda%n da#asna mali yardmda bulunmak *zere Buena!asa'y gQrmeye gitti. Buena!asa onu tanyamad( J$ngiliz stili elbiseler giymi%L kaln gQzl*kler takarak gQr*n*%*n* dei%tirmi%ti.J "urrutiL apisteki yolda%larn ziyaret etmek istiyordu #e Buena!asa onu m*mk*n olan er yollaL bu d*%*n!esiz a!ele!iliin a maklk anlamna geldiine ikna etmeye al%yordu. "urrutiL onun ziyaretinin tutuklu yolda%larnn moralini y*kselte!eini ileri s*r*yordu. Sonunda Buena!asaL bir yaban! klna girmi% olan "urruti'nin kendisiyle birlikteL mu afzlarn onu egzantrik bir turist olarak gQrmelerini salaya!ana ikna oldu.?6A "urrutiL ziyaret odasndaL tutuklulardan yalnz!a biriniL gazete!i ;auro BaTatierra'y?BA gQrebildi. Ie gazete!inin sarl dolaysyla onunla ileti%im kuramad. 9radan ayrln!a kentte tek ba%na y*r*meye karar #erdi. Al>!ala Soka boyun!a y*r*rkenL bir polis onu durdurduL dierleri ise der al etrafn sardlar #e etkisiz ale getirip bir arabaya sokarak polis karakoluna gQt*rd*ler. Kimlii ortaya karld #e * saldrda bulunmakla suland( San Sebasti>Rn'da i%adam ;endizabal'i sila zoruyla soymakL MEEE. Alfonso'nun ayatna kastetmek #e Burgos'taki askeri astaneden katndan beri asker kaa olmak. BQyle!e apsedilmek *zere bu sularn i%lendii San SebastiRn'a gQt*r*ld*. Bu tutuklama ;adrid #e Barselona basnnda e%itli yorumlara yol at. )azete!ilerL "urruti'yi $spanya'nn ba%ta gelen terQristlerinden biriL olaan*st* bir ki%ilikL eksiksiz bir JsuluJL tren soygun!usuL anadan doma ete!iL akli dengesi yerinde olmayan birisiL ksa!aL subilim!i /ombrQsonun anar%istler *zerine yapt kanun d%lk akkndaki al%masnda tanm yaplan bir tip olarak takdim ettiler.?)A "urruti'nin arkada%larL onun apse atldnL Qzellikle Ar>legufnin ;adrid )*#enlik Kurulu'nda olduunu Qrendikleri zaman psikoloTik olarak sarsldlar #e yolda%larn kaybettikleriniL ona $spanya'nn er angi bir yerinde Jley de fugaJnn uygulanabile!eini d*%*nd*ler. .akat As!aso tela%a ka> GF

"urruti'ninL 23@F;art'nda;adrid'de tutukland srada ekilmi% fotoraflar. plmad. A#ukat Dusinol'la birlikte yasal durumu yakndan in!eledi. H sulama iinde en kQt*s* sila l soygundu. Krala kar% komplo d*zenleme konusunda gerekte er angi bir delil yoktu. Asker kaaklna gelin!eL bu onun a#antaTna kullanlabilirdi. Bu y*zden en Qnemli %eyL ;endizabal'iL "urruti'yi saldrganlardan biri olarak te% is etmekle J!iddi bir ataJ i%leye!eine ikna etmekti. .ran!is!o As!asoL 7orres 0s!artin #e a#ukatL gruba ait yetersiz kaynaklarla San SebastiRn'a gittiler. .irma sa ibiyle bir gQr*%me yapma talebinde bulundular. .irma sa ibi onlara "urruti adl bir ki%i akknda %ikayette bulunmadn #e akimin Qn*nde de bu konuda yemin etmeye azr olduunu bildirdi. J;endizabal'in onun masumiyetini aklamasL onun krala kar% komplo d*zenledii sulamasna da ku%ku d*%*rd* #e a#ukatL y*kl* bir kefalet kar%lnda m*#ekkilinin

serbest braklmasn talep etti. 5arg bunu kabul etti. .akat **n!* sulama en*z #arln koruyordu. J?4A 42 9naL izlenen a%amalar bildiren a#ukatnn ziyareti sonrasnda "urrutiL kz karde%i Dosa'ya %Qyle yazyordu( J7a liye kararm geleli iki g*n oluyorL fakat anla%lan birileriL "urruti adl adamn ismiyle b*y*lenmi%ler #e beni bilmediim bir nedenle tutmaktadrlar... Sana bu mektubu ge!e mum %nda yazyorumL *nk* apis anenin du#arlarna #uran okyanus dalgalarnn kartt g*r*lt*den uyumak m*mk*n deil... Annemi San SebastiRn'a yapa!a yol!uluktan #azgeire!eine g*#eniyorumL bQyle bir yol!uluk onun iin ok yoru!u ola!aktrL onu parmaklklarn arkasndan gQrmek de bana olduka zor gele!ektir. Kadn!az zaten bitkin durumda olmal. 9na salmn yerinde olduunu #e sal#erilmemin g*nL belki de saat meselesi olduunu sQyle.J?=A "urrutiL ta liye olmasn beklerkenL doum yeri olan /eQn'>da erkes kendi usul*n!eL yQresel bir festi#al olan #e Saint &atron .esti#ali de denilen .iesta ;ayor'u kutluyordu. +enginlerL g*lerini er zaman olduundan da a fazla gQsteriyorlard. .akirlerL biriktirdikleri paralanL pa al yiye!ekler #e e%itli e%yalar satn almak iin ar!yorlard. Krk yln ba% iyi %eyler yiyebile!eklerdi. $%i bQlgelerinde a#ai fi%ekler atlyordu. 0n Qnemli etkinlikler ise kent merkezindeydiL gazinoda geleneksel yllk dans yaplyordu ya da tiyatro gQsterileri sa neleniyordu. 9 yl ;adrid'eL Jkuduza yakalanan kralJ adl oyunu sa neye koyan bir tiyatro topluluu gelmi%ti. Bu oyun /eon'daL kentin b*t*n tannm% ki%ilerinin Qn*nde ilk olarak 24 ;ays 23@F g*n* sa neye kondu. 0ski #ali Degueral de polis korumalaryla birlikte bu temsilde bulundu. DegueralL bilinmeyen bir nedenden dolay oyun bitmeden tiyatrodan ayrlmak istedi. BuL meydandaki kalabaln iinde gizlenen #e onu gQzaltnda tutan )regorio Suber#iela #e Jel 7otoJ iin iyi bir frsat yaratt. Degueral'in merdi#enlerin ba%nda yannda polisleri olduu alde bir ka saniye ayakta durduunu gQrd*ler. $ki JSolidariosJ d%ndaL festi#al alanndaki i kimse bu %a siyeti farketmemi%ti. Ha#ai fi%eklere #e atapatlara kar%an iki el sila patladnda Degueral merdi#enlerden a%a doru yu#arlanmaya ba%lam%t bile. 5aras GE Ql*m!*ld*. Korumalar ileri atldlarL fakat nereden ate% edildiini anlayamadlarL i%i snfnn nefretini kazanm% bu a!masz adamn !ansz bedeninin Qn*nde kalakaldlar. ;eydana gelen panikten yararlanan Suber#iela #e Jel 7otoJ lk #e yldzl ge!enin iinde kayplara kar%tlar. 0rtesi g*n basn olayn aberleriyle doluyduL fakat bu aberler ayal *r*n*yd*L *nk* gerekte i kimse ne olup bittiini bilmiyordu. "urruti adl ba%ta gelen liderleri apiste olan /eQnlu anar%ist bir grubu suladlar. Bir ksm da suikastn d*zenleyi!ilerinin /eQn polisinin elinde olduunu iddia ettiler. )erekte polisL durumu akla ka#u%turmaktan uzakt. KQr>lemesine #e rastgeleL ku%kuland erkesi tutukluyordu. 7utuklananlar arasnda "urruti'nin karde%i Santiago da #ard. "urruti'nin babasn bile ieri almak istemi%lerdi. Adam!az asta yatanda yatyorduL kars #e kom%ular bu durumu %iddetle protesto ettiler. "urruti'nin b*t*n arkada%lar ieri alnm%tL aralarnda :87 5erel Komite Sekreteri Ii!ente 7e>Terina da #ard. .akat @6 saat sonraL er angi bir delil gQsterilemediinden epsi serbest brakld. Soru%turma kapandN su !ezalandrlamad. SuikastlarL katedralin yaknndaki bir e#de gizleniyorlard. Bir afta sonraL J/eQnlu birer kQyl* gibi tarlalara doru yola ktlarL bir saba Ialladolid'e sndlar. J?3A Bu olay resmi makamlar "urruti'nin da#asnn *zerinde da a titiz durmak #e ta liyesini Qnlemek noktasnda k%krtt. HRlR San Se>bastiRn'da arkada%larnn sal#erilmesini bekleyen 0s!artin #e As!aso %e irde da a fazla kalmalarnn akll!a bir da#ran% olmaya!ana karar #erdiler #e a#ukatn da onayn alarak tekrar +aragoza'da bulu%may kararla%trdlar. Bununla birlikteL basnda ete!i olarak adlar getiinden buras da onlar iin iyi bir snak deildi. Bir Katalan anar%isti olan "almauL onlara gizlenmeleri iinL kentin d%ndaki kendiL e#ini teklif etti. 9radaL 0nd*l*s'e yoru!u bir yol!uluk yaptktan sonra dinlenmekte olan ya%l propagandist 7eresa :laramunt'a rastladlar. 7eresa onlar yalnz!a isim olarak tanyordu #e +aragoza'da meydana gelen %iddet olaylarn onay> G2 lamadndan son zamanlarda onlara kzgnd. 7eresaL onlarn son g*nlerde bir g*#enlik gQre#lisiyle bir gre# kr!nn Qld*r*lmesinin sorumluluunu ta%dklarnL bu iki adamn da aileleri olduunu sQyledi. 9na gQre bu eylemler yalnz!aL bu t*r %eyleri ma k_m eden i%i snfnn ideallerine zarar #erirdi. 0er %iddet uygulana!aksa bu yalnz!a de#letin ba%nda bulunan *nl*lereL bakanlaraL piskoposlara uygulanmalyd. 5oksa bu t*rden gre# kr!lar gibi za#alllara deil.?2OA $ki adam dinledilerL 7eresa onlar azarlarken iyi!e ser>semlemi%lerdi. 7eresa sakinle%in!e ona kendi %iddet anlay%larnn onunkiyle tam tamna uyduunu anlattlar #e aralarnda ya#a% ya#a% insani diyalog kuruldu. 9nlar da

+ara>goza'daki durum akknda 7eresa'ya sorular sordular. "urum Barselona'dakinin benzeriydi. Barselona'dan kaan J&istoleros'lar buraya snm%lard #e liderlerinden biri olan &allas'n emri altnda %iddet eylemlerine giri%mi%lerL rszlkL atta suikast yapmaya ba%lam%lard. 5erel burTu#a basnL b*t*n bu istenmeyen eylemleri sendikalistlerin srtna ykyorL kamuoyunuL 7eresa gibi bilgili insanlar bile etkiliyordu. Bununla birlikteL akt kiL bQyle bir atmosferin !anlanmasnda sendikalistlerin i%ledikleri tali siz atalarn rol* de #ard. "urum da a da kQt*ye gitmeden m*da ale etmek gerekiyordu. +aragoza'daki militanlarla tek Qz*m yolu konusunda anla%yorlard. 7ek bir psikoloTik eylemL yalnz!a yerel kurulu%lar sarsmakla kalmaya!akL aynJ zamanda de#let kurulu%larn bile sarsa!ak #e bu eylem en dengeli beyinleriL en akl ba%nda insanlar bile *r*tmekle te dit eden terQr dalgasn durdurabile!ekti. <imdi %e irde ;akya#elizmi b*t*n*yle temsil eden tek bir ki%i #ard( Ba%piskopos>Kardinal Solde#ila. J&istoleros'lar kente getirten #e koruyan oydu. Herkes bir manastrdaki aftalk alemlerden sQz edip duruyordu.O2U 9nun Qld*r*lmesi m*kemmel bir sosyal temizlik de ola!akt. As!aso #e 0s!artin bu sorumluluu almaya karar #erdiler. 6 Haziran 23@F g*n* Qleden sonra saat * !i#arnda siya bir araba +aragoza'nn ba%piskoposluk binasndan ayrld. GH Ara!n bir kafesle ayrlm% arka bQl*m*ndeL biri krkndaL dieri sekseninde olan iki ra ipL akrabalarnn sal akknda konu%uyorlardL birin!isi annesindenL ikin!isi kz karde%inden sQz ediyordu. Kadn!az akli dengesizlik belirtileri gQsteriyordu. Kentin merkezinden geen araba kentin d%ndaki las "e>li!ias bQlgesinde bulunan #e Jetraf ye%il bitkilerle e#riliL ne%e dolu San &ablo Kimsesizler 9kulu'nunJ kurulu bulunduu Jel 7erminilloJya doru ilerliyordu. Araba okulun d% kapsna gelin!e ya#a%lad. J9 srada iki ya da * metre ilerde iki adam taban!alarn arabada bulunanlara doru ate%lediler. 9lay yerinde on* mermi bulundu. Bu mermilerden biri ba%piskoposun kalbine saplanarak onun annda Qlmesine yol am%t. SaldrganlarL sanki bir ru gibi ortadan yok oldular. Kimse olayn ayrntlarn ya da saldrganlar tam olarak tanmlaya!ak bir bilgi #eremedi.J Haber zla yayld. Ak%am saat be%teL Kardinal Solde#ila'y y*ksek d*zeyde onurlandrm% olan kralL bir ba%sal telgraf ile birlikte sekreterlerinden biriniL traTik olay m*mk*n olduu kadar ksa s*rede aydnlatmak *zere bQlgeye gQnderdi. B*t*n basn olayn aberleriyle doluydu. J0l Heraldo de AragQn'un man%eti %Qyleydi( JBeklenmedik #e iren saldr( "*n +aragoza Ba%piskoposu Kardinal "on Kuan Solde#ila Do>mero bir suikasta kurban gitti.J Kurbann fotorafnn yan sra uzun Qzgemi%i de yaynlanm%t. 9lay *zerine yaplan yorumlar #e polis soru%turmas * sayfa tutuyordu( J&olisL suikastlarn kat ta min edilen yolu izledi #e JAlkarJ tipi bir taban!a buldu. Sila n *zerinde )uerni!a'daki bir sila fabrikasnn i%areti olan JAlkartoJ yazs #ard. Sila dokuz kalibreliktiL iinde mermi yoktu. &olisL onlarn izini tarlalarn iindenL i%i bQlgesi olan /as "eli!ias'a kadar s*rd*. 5oldaL suikastlar akknda en ufak bilgi #eren kimse kmad.J ;adrid'de yaynlanan JA!!ionJ %u yorumu yapyordu( JBu olay $spanya'nn iinde bulunduu durumu aka yanstmaktadr.J Ie J0l Heraldo de ;adridJ ayrntlara giriyordu( JBu su sendikalistlerin deilL ama anar%istlerin i%idir. J?2@A &olisin 6 #e B Haziran ge!esi yapt t*m ara%trmalar so> GI nusuz kald. Bununla birlikteL ayn zamanda ;u afazakRr &arti'nin $i%leri Bakan Senor de la :ier#a #e +aragoza Si#il Ialisi Senor .ernRndez :obosL Ba%komiser Senor .emRndez'e soru%turmay derinle%tirme emri #erdiler. &olisL ara%trmay b*t*n*yle anar%ist #e sendikalist e#renin *zerinde younla%trdL onlara kar% bir da#a amakta #e %*p elileri apse atmakta kararl olduu anla%lyordu. .akat +aragoza'da :87'ye bal yerel sendika federasyonunun genel sekreteri Ii!toriano )ra!iaL si#il #aliyi Jeer olayda ibir sorumluluu olmayan bir tek i%i bile tutuklanrsa resmi makamlarL +aragoza'da meydana gele!eklerin sorumlusu ola!aklardrJ diyerek uyard.?2FA :87'nin genel protestosu #aliyi korkuttu #e darbenin per#aszln azaltt. Bunun *zerine #aliL delilsiz tutuklama yaplmamasn emretti #e yalnz!a bir %*p eliler listesi yaynlamakla yetindi. 7utuklananlar teker teker sal#erildiler( ,n!eL ;adrid yolu *zerinde i%e giderken tutuklanan 24 #e 2= ya%ndaki genler Santiago Alonso )ar!]a #e Kose ;artfnez ;a>gordaL ardndan da Sil#ino A!itores #e "aniel ;endoza sal#erildiler. 26 Haziran g*n* Barselona'daki J/a IanguardiaJda yaynlanan bir aberde +aragoza Ialisi'ninL ii%leri bakannaL Solde#ila suikastna kar%an bir ki%iye kar% da#a ama azrlklarnn s*rd**n* sQyledii yazlyordu. .akat ayn gazetede @F Haziran tari inde ma kemeninL Kardinal Solde#ila da#asn b*y*k bir dikka le in!eledii #e bir sonu!a #aramad duyuruluyordu.

@= Haziran'da ;adrid'deki resmi makamlarL sulu olup olmadna bakmakszn bir kurban bulmaya karar #erdiler #e genel bir toparlama emri yaynladlar. &estana #e dier anarko>sen>dikalist liderler terQrizm sulamasyla tutuklandlar. SulamaL asker k%lalarnda datlan #e askerleriL komutanlarnn bir diktatQrl*k reTimi kurmak *zere uyguladklar mane#ralar akknda bilgilendiren gizli bir bildiriye dayandrlyordu. AskerlerL alkn da#asyla dayan%maya arlyorlard bu bildiride. @= Haziran basknndaL +aragoza polisi .ran!is!o As!aso'yu G3 da tutuklad. As!asoL kardinal'e yaplan saldr srasnda nerede olduunu ispatlaya!ak durumdayd. 9 srada &redi!adores apis anesinde baz ma k_mlar ziyaret ettiine dair gQrg* tanklar da #ard. Buna ramen suland. -lusal basn aberin *zerine atlad. Solde#ila'nn katiliL *nl* "urruti tarafndan yQnetilen mal_m eteye da ildi #e tutuklanm%t. Bu aberin yan sraL basnda mu afazakRr politika!larn yaynlad duyuru da yer alyordu( JBarselona'da er g*n tekrarlanan saldrlarL 'Atra!oslar !ezasz kalmakta #e sulular bulunamamaktadrN Iergi 7oplama B*rosundaki sila l soygun ya da y*ksek frnlarn a#ukatna kar% d*zenlenen saldr olaylarnda olduu gibi. Hlkemizin temsil!isi olan *k*meteL bu terQr eylemlerine son #erip #eremeye!eini sormalyz.J?26A +aragoza'da *k*met otoriteleri *zerindeki kilise basks b*y*yordu #e bu baskL iki tannmayan anar%istinL 0staban Salamero Bernard #e Kuliana /opez ;aimar'n tutuklanmasyla dosyann kapatlmas sonu!unu #erdi. 0stabanL polisler onu tutuklamak iin geldiklerinde e#de yoktu. &olisL onun yetmi% ya%ndaki annesiniL olu teslim olana kadar re in ald. 7*berk*lozdan ra atsz olan KulianaL asta yatandan s*r*klenerek gQt*r*ld*. 9niki saat sonraL 0staban Salamero +aragoza'da polise teslim olurken J ibir %eyden korkmadanJ adalete teslim olduunu duyurdu #e annesinin Qzg*r braklmasn talep etti. AnnesineL serbest braklmadan Qn!e i%ken!e yapld #e kadn!az olunun gQzleri Qn*nde dQ#*ld*. 0staban Salamero bu manzaraya dayanamad #e suikaste katldn kabul etti. ;a keme g*n*L polisin kendisini nasl gerek d% ifade #ermeye zorladn aklad. .akat yargL Salamero #e Kuliana /opez'iL suikast suundan yarglad..?2BA GG

897/AD 2. Di!ardo SanzL J0l sindi!alismo y la politi!aJL 7oulouse 23C4L yazan tarafn dan baslm%tr. @. J:ulture y A!iQnJ koleksiyonlarna baknzL +aragozaL 23@@>23@F. F. Aurelio .ernRndez'in ifadesinden. 6. ;anuel Buena!asa tarafndan yazara gQnderilen not defterlerinden. B. Kendisi snf sorununu temel alan bir ok roman #e oyunun yazardr. Anar %ist basnla #e dergilerle birlikte al%m%tr. :87 #e JSolidaridad 9breraJ iin ;adrid !ep esindeki sa#a%n ?23FC>23F3A g*nl**n* kaleme alm%tr. Sa#a%n sonunda ?8isan 23F3A kendisini tutuklamaya gelen polise kar% direnmi% #e bu m*!adele srasnda =6 ya%ndayken Qlm*%t*r. C. Basn "urruti'nin tutuklandn duyurduunda ;adrid'de bir ba%ka ikR ye dola%maktayd. ;adrid'in bir banliyQs*nde bir kont #e onun k**k kz ara bayla giderlerken Jete!ilerinJ saldrsna uram%lard. Basna gQreL saldr ganlardan biri de "urruti'ydi. "Qrt ya da be% ya%ndaki k**k kz alamaya ba%lad. "urruti onu yat%trmaya al%arak %Qyle dedi( JSana bir zarar #erme ye!eizL yalnz!a babann ok paras #ar #e bizim ise i yok. Biz bu paralan data!az.J Ie %efkatle onun gQz ya%larn sildi. Bu Qyk*L &aris'te s*rg*nde ya%ayan bir ressam olan )ar!]a 7elia tarafndan yazara anlatlm%tr. 4. Di!ardo SanzL op. !it. =. ,zel ar%i#den mektup. 3. Halen $spanya'da ya%ayan gQrg* tannn ismini #eremeye!eiz. 2O. Bu t*r olaylar yazara +aragoza'daki :87'de yer alm% ok sayda militan tarafndan aktanlm%tr. 22. J7iempos 8ue#osJtan. &arisL @ 8isan 23@BL say 2OL S*rg*ndeki anar%ist lerin bir yayn. 9rada Kardinal Solde#ila'nn bir biyografisi bulunmaktadr. "a a sonraL 2342'deL olay srasnda JDegistro de la &ropriedadJ da al%an +aragoza BQlge K*t*p anesi memurlarndan biri %u aklamada bulundu( Kardinal'in Ql*m*nden sonra onun #asiyeti okundu #e m*lkiyetindeki ok sayda gayrimenkuluL da a sonra manastr ya%amndan aynla!ak olan bir ra ibeye brakt Qrenildi. Bu olay +aragoza Katolik !amiasnda b*y*k *z*nt* yaratt.J 2@. JHeraldo de AragonJL B Haziran 23@F #e takip eden g*nler. 2F. ;anuel Buena!asaL J:a iers !itesJ 26. J/a IanguardiaJL BarselonaL ayn tari . 2B. J7iempos 8ue#osJL &arisL @ 8isan 23@B.

4=

I5

&DE;9 "0 D7I0DA "$K7A7,D/HGH80 "9GD-

+aragoza'da burTu#azi Kardinal Solde#ila suikastnn zanllarn ele geirmek ama!yla basknn er e%idini uygulam%t. Bu sradaL erkesin olayn ba% aktQr* olarak gQsterdii Jkorkun aydut "urrutiJ San SebastiRn'daki apis aneden serbest braklm%t. Adalet mekanizmasnn tutarszl! "urrutiL /eon'da ailesiyle birka g*n geirmeyi planlam%t. .akat As!aso #e arkada%larnn tutuklandn Qrenin!e bu planndan #azgeti #e der al Barselona'ya areket etti. &olitik durum gibi toplumsal durum da kar%kt. :87'de birbirine kar% * ayr eilim #ard( ;ilitanlar de#rim!i %iddet taraftarydL &estana #e &eiro gibi dierleri bu t*r eylemlerde :87'nin kamuoyu Qn*ndeki sorumluluunu Qn plana karyorlardL son olarak yeti%mi% bol%e#ikler ?8inL ;aurinA :87 sendikalari iinde de#rim!i sendikalist komiteler kurarak bu sendikalar bQl*yorlard. &olitika!lar arasndaki kar%klk da a da b*y*kt*. Solde#ila suikastndan beri kilise tarafndan aka desteklenen ordunun etkisi b*y*rken partiler derin bir kriz iine girmi%lerdi. H*k*metteki zayf #e korkak )ar!ia &rietoL .as sa#a% gibi patlamaya azr bir bombann *zerinde oturuyordu. B*t*n maddi deliller gQsteriyordu kiL tannm% Qnemli ki%iler #e kraln kendisi de Annual katliamndan sorumluydular #e bir komplodan korkuyorlard. )ar!ia &rietoL baz Qnemli olaylarn onu istifaya zorlamasn umuyorduL kQle!e ball krala aka kar% koymasn ,nl*yordu. )erekte MEEE.AlfonsoL *k*metin de#rilip yerine ;ussolini tipi bir diktatQrl**n gemesi iin entrikalar e#iriyordu. )e> 43 neral &rimo de Di#era'y arm% #e bQyle bir reTim kurmak *zere onunla al%maya ba%lam%tL kralL Ji%i etelerineJ kar% a!ilen m*!adele edilmesi gerektiini ileri s*r*yordu. Bu yQndeki mane#ralar kabinedeki !iddi eki%meler y*z*nden iyi!e kolayla%yordu. "onanma Bakan Sil#elaL .as sa#a%n sona erdirme abas iindeydi. )eneral :astro )erona'y Abd>*l Kerim'in temsil!isi Edris bin Said ile ban% gQr*%meleri yapmak *zere gQndermi%ti. Sa#a%n de#am etmesinden kRr elde eden gruplar tarafindan desteklenen Sa#a% Bakan Al!alR +amora ate%kes yaplmasn istemiyordu. Bu iki adam arasnda %iddetli bir m*!adele geiyordu #e +amoraL Sil#ela #e :astro )erona tarafndan bar% yQn*nde atlan admlar Qrendii zamanL Sil#ela'nn istifa etmesi talebinde bulundu. Sil#ela'nn yerine geen bakanL selefinin JpasifistJ mane#ralarn da a fazla s*rd*rmeyerek )eneral ;art]nez Anido'yuL $dris bin Said'e kar% suikast d*zenlemek *zere ;e>lilla'ya gQnderdi. MEEE. Alfonso #e &rimo de Di#era iin izlene!ek yol belliydi. B*t*n bu sorunlarL "urruti Barselona'ya geldiinde J/os SolidariosJ tarafndan d*zenlenen toplantda tart%ld. Bar> selona'daki k%lalarla ili%kiyi s*rd*ren 5*zba% San! o da toplantda azr bulundu. San! o onlaraL subay salonundaL )eneral &rimo de Di#era tarafndan liderlik edilen bir askeri darbeden ak ak sQz edildiini bildirdi. Ie askerlerin ou politik bir eitimden gemediklerinden ordu iinde b*y*k bir direni% beklememek gerekirdi. Anti>militarist komiteler yeni kurulmu%lard #e birouL k%lalarda artan gQzetim nedeniyle %imdiden de%ifre olmu%lard. $%i kitlelerinin giri%e!ei birtakm protestolar sonu!u askeri birliklerle sokak arp%malarna giri%ilmesi alinde k**k de olsa bir umut doabilirdi. $syan!larla az sayda da olsa askerin i%birliine giri%mesi alkla askerin kader birlii etmesi anlamna gele!ek #e d*%mann g*ten d*%mesine yol aabile!ekti. BQyle!e de#rim!i bir gre# azrlamaktan ba%ka are kalmam%t. Bunu yerine getirmekL burTu#azinin #e *k*metin e%itli terQr dalgalaryla dalm% olan :87 Qrg*tleri ile anar> =O %ist gruplarn yeniden Qrg*tlenme konusunda anla%maya #armalarna balyd. .akat er %eyden Qn!eL bQyle geni% apl bir eylem iin para #e sila sorununun alledilmesi gerekiyordu. B*t*n gruplar ellerinde ne #ar ne yok t*ketmi%lerdi.?2A Bu y*zden )iTQn'daki bir bankaya saldrmaya karar #erildi. 7orres 0s!artin #e Buena#entura "urruti bu eylemin azrlanmas i%ini *stlendiler. 5ak! g*ne%in altndaL buday tarlalarnda yanan ate%lerin arasnda ilerleyen bir tren AragQn 9#as'n geerek )i> TQn'dan Qn!eki son urak yeri olan +aragoza'ya doru ilerliyordu. 5ol!ular arasnda 7orres 0s!artin #e "urruti de #ard. &en!erenin kenarnda oturan "urrutiL ka#rulup kurumu% #e beyaz bir toz bulutuyla Qrt*lm*% Aragon krlarn seyrediyordu. Birka yl sonraL ayn topraklarda oL burTu#aziyi #e kar%>de#rimi malup eden g*l* bir de#rim!i ordunun ba%nda kQy kQy ilerleye!ekti. As!aso'nun RlR +aragoza'da apiste olduunu d*%*n*yordu. Birlikte y*r*tt*kleri m*!adeleyi d*%*n*yordu. Barselona'daL er kQ%ede Ql*m*n onlar bekledii g*nleri anmsyordu. Santa>:atalina'nn eski bir semtinde k**k bir yeralt matbaasnda J:risol'* basyorlardL matbaadan ktklarnda ok sayda J&istolerosJ tarafndan izlendiklerini farkettik>lerinde yanlarnda sila yoktu... Korkularn bastrarak ani bir areketle geri dQn*p pe%lerinden gelenleri

%a%rtmaya al%m%lard. ;ane#ra ba%arl olmu%tuL J&istoleros'lar kendilerini e#redeki e#lerin kapsndan ieri zor atm%lardL onlar da bundan yararlanarak tabanlar yalam%lard. Ie As!aso %Qyle demi%ti( J"uyduumuz korkuyu onlar %ok etmekte kullandk... J?@A "urruti #e 0s!artinL sade!e apis anedeki yolda%lar As!aso'nun kaderi akknda emin olun!aya kadar +aragoza'da kaldlar. :87 )enel Sekreteri iyimserdi #e onlara %Qyle dedi( JBurTu#aziL As!aso'nun asldn gQrme ze#kini tadamayaeak>tr.J?FA BQyle!e kuzeye doru yol!uluklarna de#am ettiler. Bil>bao'dan t*fek satn aldlar. )iTon'a #arr #armaz $spanya Ban>kas'nn %ubesine saldrma planlarn metodlu bir %ekilde ge> =2 li%tirmeye ba%ladlarL onlar i kimse ra atsz etmiyorduL *nk* tannmyorlard. Bu srada MEEE.Alfonso'nun diktatQrl*k planlarL politik mu alefet olarak adlandrlan areketin ibir direni% gQstermemesi sonu!unda te likeli bir biimde trmanyordu. Hareketlilik iindeki tek Qrg*t :87'ydi. Anar%ist gruplar adna arlan )ar!]a 9li#er :87 -lusal Komitesi'yle genel bir gre# olana *zerine tart%t. .akat ba%ar g* gQr*n*yorduL :87'>nin militan kadrolarnda b*y*k kayplar #ard #e %imdi yalnz!a baz sendikalarn sembolik #arlklarndan sQz edilebilirdi. Bask yllar i%i areketinin Qrg*tsel bakmdan dalmasna yol am%t. &estanaL )ar!ia 9li#er'e %Qyle dedi( J"e#rimL Qrg*tlenme gerektiren bir faaliyettir. Bu faaliyette kendiliin>denlik yalnz!a k**k bir yer tutar. Ba%ar an!ak y*zde doksan Qrg*tlenmeyle m*mk*nd*r #e biz bug*n y*zde ellilik bir Qrg*tlenmeden bile uzaz.J Bunun yan sraL Sabadell gibi baz bQlgelerde militanlarn kafasn b*t*n*yle kar%tran bol%e#izmin yaratt bunalm konusunda konu%tular. $%i snfnn m*!adelede kullana!a enerTinin b*y*k bir ksm yolda%lar arasndaki a! polemiklerle ar!anp gidiyordu. "ier yandanL -)7 proletaryann askeri darbeye kar% direnmesi #e g*!*n* denemesi d*%*n!esine ibir %ekilde ilgi gQstermiyordu. &estanaL bu Qrg*t*n *yeleriyle gQr*%t*kten sonra %u ak gerei kabul ediyordu( :87 kendini diktatQrl**n kar%snda tamamen yalnz ba%na bula!ak. JBununla birlikteJ diye sQz* balam%t &estana Jaskeri darbe *lkenin bilinen de#rim!i g*lerine kar% yapla!aktr #e bu g*ler :87'nin koruyu!u kanatlar altna gire!eklerdirL anarko>sendikalizm de#rim gelenei iinde prestiT kazana!aktrL er zaman olduu gibi. J?6A Anar%ist gruplar #e Qzellikle J/os Soli>dariosJ beklenen saatin geldiini anlam%t #e 23@F Austosu'nda faaliyetlerini iki misline kartm%lard. "urruti #e 7orres 0s!artinL )iTQn'da onlara yardm edebile!ek erkesin yardmn talep ettiler. Bu bankaya yapla!ak saldrnn ba%arl olmas ok Qnemliydi. Bir grup anar%istL onlarla 0ibar'daki sila yapm!s )arate y Anitua arasnda ara> =@ !lk yapan +ulueta ile bir anla%ma yapm%lard. 'ok sayda sila n salanmas iin pe%in paraya i tiyalar #ard. 2 0yl*l g*n* Qlen #akti bir grup adam ellerinde taban!alarL bankaya saldrdlar #e memurlardan yere yatmalarn istediler. ;emurlar #e bankada bulunanlar kontrol altnda tutulurken kasa ald #e yakla%k CBO OOO pesetaya el konuldu. Aralarndan iki ki%i paralar zla arabaya ta%dlar. "ierleri ka% kolayla%trmak iin bir s*re orada kaldlar. .akat planlarn tamamlamaya az kalm%t kiL kom%u bir d*kkandan uyarlan )uardia :i#ille y*z y*ze geldiler #e onlarla at%arak ganimeti gQt*renlerin kamasn salamaya al%tlar. $ki gruba ayrlarak polisle at%maya giri%tiler. Birdenbire birisi Jiriyar olanL iriyar olanL i%te "urruti oJ diye bard. Bu ba>r%L at%anlar bir an iin duraksattL sonra da a %iddetli bir at%ma ba%lad #e )uardia :i#ilL "urruti'yi youn bir ate% altna alm%t. BuL dierlerinin kamasna yardm! oldu. Baz yolda%larL "urruti'yi iinde bulunduu zor durumdan kurtarmak iin siper aldklar kQ%elerden polise ate% atlar. "urruti arkada%larnn koruma ate%i altnda binann *st katlarna doru trmanmaya ba%lad. A%adaki kalabalkL bir adamn atdan kamakta olduunu aykryordu. "urruti yandaki e#in at%na atlamay ba%ardL kenti terketti #e dalarda kayplara kar%t. Binler!e zorluktan sonra Barselona'ya ula%t #e kendisi gibi kam% olan )regorio Suber#iela'y buldu. 7orres 0s!artin #e 0usebio BrauL takipilerinden kamay ba%aramadlar #e ertesi g*n 9#iedo?BA yaknlarnda onlarla at%mak zorunda kaldlar. Bu soygun srasnda )uardia :i#il bir ka adamn yitirdi #e alnan b*y*k miktardaki paray aramak ama!yla bQlge apnda arekete geti. 0s!artin #e Brau'nun izini s*rerek yerlerini ke%fettiler #e ku%attlar. 0s!artin #e Brau saatler!e direndiler. Sonunda !ep aneleri azaldL iyi!e yaknlara gelmi% olan polisin sila larn ele geirmeye al%tlar. .akat Brau #urularak Qld*r*ld* #e 7orres 0s!artinL ba%na #urulan bir taban!a kabzasyla bayltld. )uardia :i#il'in elinde fiziki olarak iyi!e rpalanm% bir durumda saatler!e kald. 9nu 9#ie> J2

do'daki apis aneye gQt*rd*lerL apis anedeki yolda%lar tarafndan yaplan doal teda#inin d%nda er angi bir bakm gQrmeden orada kald. Basn bu ikRyeyi ele ald #e "urruti'yi dile dolayarak onunla Kardinal Solde#ila suikast arasnda balant kurdu. +aragoza'daki polis de ayn ta#r iindeydi. Birka g*n iinde 7orres 0s!artin'in da#as azrland #e soygun yapmakla suland. ;a k_mlarn kente se#k azrlklar yaplrken ma k_m yolda%larndan bazlarL ona kama planlarna katlp katlmaya!an sordular. BQyle bir ma!era iin yeterin!e iyile%mi% deildiL fakat Qte yandan kendisini Ql*m beklemekteydiL bu durumda %ansn denemeye karar #erdi. Ka% srasnda bir du#ardan atlarken ayak bileini in!itti #e polis i%ken!esinden dolay bitkin olduu iin de areket edemedi. 5olda%larnL onu kaderiyle ba% ba%a brakmalarna ikna etti. Bir kilisenin merdi#enlerine yld. &apaz d%ar ktnda ondan ku%kuland #e polise aber #erdi. Hapis aneye gQt*r*ld* #e 23@B ;art'ndan akl astanesine konulduu 26 8isan 23F2 tari ine kadar orada kald.?CA Bankaya saldr olay burTu#a basnnda geni% yanklar yapm%t. J"urruti'nin *nl* etesiJ *zerine geni% apl aberler yaynland. /eQn basn "urruti'nin fotoraflarn ?onu &epe diye adlandryorlardA #e sularnn uzun bir listesini yaynlad. "urruti'nin papaz klna girerek kamay ba%ardn #e papaz !*bbesinin altna saklad taban!asyla kilise papazn teslim aldn yaza!ak kadar ileri gittiler14A BuL Santa Ana bQlgesindeki ba% so bet konusuydu. "urruti'nin ya%l annesi Anastasia /eQn'un en *nl* kadn olmu%tu. 9luna kar% yaplan sulamalara defalar!a yant #ermi%ti. &epe'nin rsz #e ete!i olduu sulamalarn %Qyle yantlyordu( J9lumun milyonlar ele geirip geirmediini bilmiyorum. Ama bildiim bir %ey #arsa o da /eon'a er geli%inde ba%tan ayaa onu giydirdiim #e dQn*% parasn da#erdiimdir.J?=A Halk #e !ellatlar zla bir g* gQsterisine doru s*r*klenirken b*t*n $spanya bu olaylarn yorumlaryla alkalanyordu. +amanL askeri darbeden Qn!e sila lanmay uman JSoli> JH dariosJun le ine al%myordu. &olitika!larn alakl sayesinde MEEE.Alfonso'nun planlar i bir engelle kar%la%madan ilerliyorduL atta er%ey Qylesine kolay olup bitiyordu kiL kral dorudan kendi diktatQrl**n* ilan etmeyi d*%*nmeye ba%lam%t. ;aura onu bundan #azgeirmi%ti. Bu y*zden kralL 4 0yl*l 23@F'te &rimo de Di#era ile gQr*%mesi srasnda askeri darbe planlarn son kez gQzden geirdi. "arbe tari i olarak 2B 0yl*l'* kararla%trdlar. .akat baz nedenlerden dolay darbeyi bir g*n Qne aldlar. +aragoza Askeri Ialisi )eneral SanTurTo plann da a zl uygulanmasn istiyordu. "ier yandan me!lis tarafndan gQre#lendirilen komisyon .as sa#a%ndaki sorumlular akknda bir dosya azrlyorduL komisyonun bulgular 23 0yl*l'de yaynlana!akt #e bunun kraln prestiTini sarsmasn engellemek gerekiyordu. 2F 0yl*l g*n* saba a doru saat ikide &rimo de Di#eraL J alka bir bildiriJ yaynlayarak ordunun yQnetimi ele aldn duyurdu. Bu bir erkekler ?maolarA areketiydi. Her kim erkekliinden %*p e ediyorsaL yeni Qnderliin yol gQsteri!iliinde olaylarn uygun bir yQne doru geli%mesi iin yaplan m*da alede yer almaktan kanmaldr. HarekRt g*#enlik nedenlerine dayandrlyorduN artk din adamlarnnL eski #alilerinL polis %eflerinin #b. suikastla kar% kar%ya gelmelerine seyir!i kalnamazd. Hlke politik partiler olmadan da a iyi yQnetile!ekti. Sonu olarak burTu#azinin ordunun yardm!s olarak ta#r geli%tirmesinin #e kendini milis g*leri biiminde Qrg*tlemesinin zamanyd. Bildiriyi duyan i%i snf Qfkeyle ayaa kalkt fakat Qfkesi fa%ist arekete kar% bir %iddet eylemine dQn*%emedi. Askeri darbe b*t*n*yle saray d*zleminde yer alyordu. Sokaklarda gQr*len ibir %ey yoktu. 5az tatili iin San SebastiRn' terketmeden Qn!e MEEE. Al>fonso g*#enilir adamlarndan birine baz talimatlar #ermi%ti. "arbe der al 7emsil!iler ;e!lisi'ni kontrol altna aldn ilan ede!ek #e JsorumlularJ dosyasna el konula!akt. ;adrid'deki *k*metL Bakanlar Kurulu'nu toplayp isyan nasl bastra!an tart%t esnada isyan! generallerin Qnemli sinir mer> JI kezlerini ele geirmelerine izin #ermi% oldu. S*rekli me!lisi toplayan *k*met gQre#ine de#am ede!eine #e kendi yQnetim karargR nda kala!ana sQz #eren bir duyuru yaynlad. Bu gQre#iL yalnz!a eylemlerinin b*t*n sonularn gQze alm% olan ayaklanmann mimarlarnn %iddetiyle y*z y*ze gelmeleri engelleyebilirdi. Ayn duyuruda maTesteleri kraln ayn g*n ;adrid'e dQnd** bildiriliyordu. Ie kral gerekten de gelmi%ti. $stasyonda *k*met onu dimdik ayakta kar%lad. Ba%bakan )ar!]a &rietoL krala &rimo de Di#era'y gQre#den almasn Qnerdi. Kral yant olarak ba%bakann kendisinin gQre#ine son #ermeyi d*%*nd**n* sQyledi. Saraya gelen MEEE.Alfonso gele!ein diktatQr*ne bir telgraf ekerek ona kan dQk*lmesinden endi%e ettiiniL iktidar ona teslim ettiini sQyledi.

26 0yl*l'de :87 bir genel gre# ars yapt #e bir bildiri yaynlad( JKorkaklarn iktidara getii #e si#il iktidarn m*> !adelesiz bir %ekilde orduya brakld %u anda i%i snf #arln issettirmelidir. -zun #e etin m*!adelelerle elde ettii kazanlm% aklarnn elinden alnmasnaL b*t*n yasal biimlerin la#edilmesine al%an bu adamlarn kendisini ezmesine izin #ermemelidir.J .akat :87 -lusal Komitesi bu anti>fa%ist kar% amlenin etkililii konusunda yanlmam%t. KomiteL :87'nin gerek bir direni% iin gerekli Qrg*tlenmeden ok uzak #e fazlasyla te!rit edilmi% olduunun farkndayd. Ie i%i snfnn toplu!a areket etmesini gerektiren kar%> amleL gerekten ka raman!a o>lanL ama kitleleri ayaa kaldrmayan bir ka k%tan ibaret kalm%t. H*k*metin bir kanadn olu%turan -)7 #e Sosyalist &artiL partinin ba% #e sekreteri olan &ablo Eglesias tarafndan imzalanan #e *k*meti destekleyen !esaretsiz bir bildiri yaynlad. :87'nin arsna kulak aslmyorL yalnz!a Jisyann desteklenmemesiJ salk #eriliyordu. Ie emen ertesi g*n de ba%ka bir duyuruyla diktatQrl** kabul ettiklerini #e alk Jbaskya ba ane olu%tura!ak te!rit edilmi% areketlere kar%J uyardklarn aklyorlard. Bildiri Jkendi ba%na inisiyatif J3 gQstere!ek er angi bir komitenin faaliyetiniJ reddediyordu?3A )re# ba%arsz oldu. :87 #e anar%ist gruplar ba%ka bir seenekleri olmadndan yeraltna ekildiler. J/os SolidariosJ 0ibar'da satn alnan #e en*z ellerine gemeyen sila lar iin g*#enlikli bir yer aramaya ba%lad. "urruti'yeL .ransa'da de#rim!i bir e%g*d*m komitesi Qrg*tleme gQre#i #erilmi%ti. :87 #e anar%ist gruplar gizli Qrg*tlerini olu%tururken askeri liderlik de *k*metini kuruyordu. &rimo de Di#eraL bakanlklarn adn dei%tirmekle #e epsine kendi adamlarn yerle%tirmekle ura%yordu. )eneral ;artinez Anido'yu ii%leri bakan yardm!s yapt #e Albay Arlegui'yi generallie y*kseltip ona genel g*#enlik direktQr* payesini #erdi. .akat bu #itrin s*sleme sindeki dei%iklik onu tatmin etmemi%ti. )erekte i%i snfnn desteini istiyordu. ;ussolini Qrneini izleyerek tek parti olan 5urtse#er Birlii yarattL JKara 7aburlar sadk bir %ekilde kopya ederek JH*!reler'i olu%turdu. .akat diktatQr*n alk kazanmak yQn*ndeki t*m abalar kar%lksz kald. "iktatQrl**n kilden ayakl bir de# olduu aka gQr*l*yordu. /iberal anayasay bask altna alarakL me!lisi kapatarakL politik partileri #e i%i Qrg*tlerini illegal ilan ederek bu diktatQrl*kL $spanya proletaryasnn de#rim!i geleneini silip s*p*rebile!eini sanyordu. FO Aralk 23@F #e @6 ;ays 23@6 tari lerindeki son yar>legal toplantlarndan sonra :87 legal #arlna son #erip gizli al%maya geti.?2OA -)7 ise diktatQrl*k altnda a%alay! ko%ullara boyun edi #e gerekte onunla i%birliine gitti. .akat bQyle bir politik ta#r onun sonu oldu. 0n aktif *yeleri yeraltna gemi% #e anar%ist gruplarn al%malarna katlm%lard. Katalonya genlik gruplar da ayn %ekilde anar%istlere katlyorlard. "iktatQrl*k Jp*r*zleri gidermeyiL Katalanizm ile sendikalizm arasndaki uzla%mazlklar dostlua dQn*%t*rmeyiJ ba%arm%t. BQl*nm*% olan de#rim!i gruplarL alkn basksyla bir araya gelerek bir !ep e olu%turmu%lard. B*t*n bu unsurlar arasnda dayan%ma #e g*#en iklimi geli%meye ba%lad. ;*!adeleyi koordine etmek *zereL b*t*n eilimlerin JG temsil edildii de#rim!i bir komite biimlendi. J/os SolidariosJ erkeseL de#rim!i Qrg*tlenme iin gerekli ko%ulun kar%lkl g*#en ortam olduunu aklayarak bu komitenin olu%turulmasnda Qnemli bir rol oynad. 5alnz!a komitenin yarat! ru u olmakla yetinmeyipL bu komiteye grubunun de#rim!i mekanizmasn da.?22A J/os SolidariosJ bu arada .ran!is!o As!aso #e 7orres 0s>!artin'i karmak iin de bir plan yapt. )ar!ia Ii#an!os apis anede gQre#li askerlerin g*#enini kazanarak 0s!artin'in 9#iedo'daki apis aneden ka%n d*zenledi. Askerleri konuyla ilgili olarak bir araya toplad #e ka% planna yardmlar konusunda onlardan sQz ald srada garnizondaki askerler dei%tirildi. )ar!iaL psikoloTik ikna g*!*n* yeni askerler *zerinde bir kere da a denemeye al%t fakat kendisinden ku%kulanld #e apsedildi. Buna ramenL Qnemli bir Katalan tekstil kurulu%unun ti!ari temsil!isi olarak gQre# yaptn ispatlamay be!erdi. 9nun 9#iedo'da kalmasnn uzamasnda bir yarar olmadna karar #erildi. Barselona'ya dQnd** zamanL Qrg*tte kendisini yetenekli gQrmesine ramen gQre#ini ba%aramadn rapor etti. 9na As!aso'nun kamay ba%ard sQylendi.?2 @A Barselona'da JSolidarios'un durumu kQt*ye gidiyordu. ;artinez Anido'nun J"urruti 'etesiJ ile ki%isel esab #ard #e bu y*zden "urruti ile As!aso'yu bulmak *zere Qzel bir polis timi gQndermi%ti. JSolidariosJ bunu abu!ak aber ald #e yk! eylemleriyle Barselona'daki gruba yardm! ola!ak de#rim!i bir alt komite Qrg*tleme talimatn .ransa'daki s*rg*nlere ula%tra!ak iki anar%ist gQndermeye karar #erdi. Ayn zamanda .ransa'da bir yayne#i kurula!akt. Bu

al%malar gerekle%tirmek *zere )iTon'daki soygundan kalan Qnemli miktarda bir para onlara teslim edildi.

897/AD 2. Di!ardo Sanz( J0l Sindi!alismo y la &oliti!aJ. @. Hikaye Dudolf Do!ker tarafndan aktarlm%trL op. !it. F. Buena!asaL :a iers !ites. 6. Aurelio .ernRndez. ,n!eden alnt yaplan ifadeden. B. Di!ardo SanzL op. !it. Ayr!a yazarn konu%tuu dier tanklar. C. )eneral .ranko'nun birlikleri @C 9!ak 23F3'da 7orres 0s!artin'i astaneden alp kur%una dizdiler. 4. Ayn zamanda onun /eon'da bir )uardia :i#il komutannn e#indeL a olarak al%an alalarndan birinin sayesinde gizlendii de sQylentiler arasn dadr. Ie Burgos'ta bir okkabazn elbiselerini #e maymunlarn satn alm%t. Bu %ekilde klk dei%tirmesi sayesinde polisin elinden kamay ba%arm%t. =. Hikaye /iberto :alleTa tarafndan anlatlm%tr. Ayn zamanda Solidaridad 9brera'da ?&arisL 8o(6L 2366A yaynlanan bir makalede de bulunabilir. 3. ;. Buena!asa. op. !it. ?Ayn zamanda bak( 7unon de /araL /a 0spana en el Siglo MM'deA 2O. Buena!asaL al%ma notlarnda :87'nin bu oturumlar akknda m*kem mel bilgiler #erir. 22. Aurelio .ernRndez #e Di!ardo Sanz'n ifadelerinden. 2@. As!aso'nun ka%L o srada Aragon 987 Sekreteri ;anuel Buena!asa tarafndan organize edilmi%tir.

=3

&AD$S'70 SHD)H8 &$D080/0D'"0 )0D$//A


Aralk 23@F'te .ransz anar%izminin ba%l!a mekRn &aris'teL /aumiere #e rue :rime metrolarndan ok uzak olma>yan 23. BQlge'deki 26 rue &etit'deydi. K**k bir d*kkRnn #itrinine yaynlar konulmu%tu. Aralarnda .ransz Anar%ist Bir> lii'nin yayn organ olan /e /ibertaire de #ard. $erisi er angi bir basit kitap gibi gQr*n*yorduL fakat aslnda ok sayda insann kendini eye!anl tart%malarn iinde bulduu bir yerdi buras. Arka bQl*mde yalnz!a dergi yQnetimi #e yaz kurulu barnmyorduN buras ayn zamanda birliin iindeki e%itli gruplarn #e ba%ka *lkelerdeki federasyonlarn balant yeriydi. As!aso #e "urruti'nin .ransz militanlarla gerekli ili%kileri kurduklar #e onlarla birlikte -luslararas Anar%ist 5ayn> e#i'ni kurmak *zere bulu%tuklar yer de burasyd. "urruti #e As!aso'ya teredd*tle yakla%lm% #e paraszlk gerekesiyle proTeleri reddedilmi%ti. "urruti onlara yarm milyonluk bir katkyla i%birliine azr olduklarn sQyledi #e paray masann *st*ne koydu. Bunun *zerine toplantdakilerL basm #e yQnetim i%lerini y*r*tmek *zere uluslararas bir komisyon olu%turulmasnda fikir birliine #ard.?2A Bundan sonra As!aso #e "urrutiL s*rg*ndeki $spanyollar arasnda anar%izmin nasl yayld *zerinde al%maya ba%lad. $spanyol unsurlarL $talyanlar gibi baskn bir karakter gQsteriyorlard. $spanyollar )*ney .ransa'nn bir ok yerine dalm%lard. Bunlardan bazlar bir kQ%eye ekilmi% pasif bir %ekilde da a iyi g*nlerin gelmesini bekliyorlard. "ierleri ise sabrszlkla m*!adeleye atlmak istiyorlard. Bu unsurlar af> 3O talk /iberion'u yaynlamaya ba%lam%lard. BunlaraL kendisi de bir s*rg*n olan /iberto :alleTa gibi gen insanlar tarafndan Qnderlik ediliyordu. "urruti #e As!aso onlarla bir e%g*d*m komitesi kurmak *zere temasa gemi%lerdi. "urruti ile As!aso &aris'e #ardklar srada Barselona'da bulunan yolda%larndanL komiteye a!ilen i tiya olduunu atrlatan bir mektup alm%lard.?@A .akat bu i% ok ya#a% gidiyordu #e kullanlan fonlar zla t*kenmi%ti. Bu y*zden "urruti #e As!aso ya%amlarn kazanmak iin bir yol aramaya ba%ladlar. "urruti Denault atQlyelerinde torna! olduL As!aso ise bir kur%un fabrikasnda al%maya ba%lad. Due Belle#ille'de bir oda tuttular. Bu srada &arisL politik faaliyetlerin kar%klk iinde bulunduu bir merkez durumundayd. Her biriL ounlukla :)7'nin etkisi altnda olan i%i snfnn Qnderliini kendi tekellerine alabilmek iinL birbiriyle ate%li bir m*!adele #eren i%i areketinin e%itli eilimleri birbirine dolanm%t. Deformist sosyalizmin ?sosyal demokratA liderliiL Sosyalist &arti'nin #e onun adamlarnn rezilliine ramen :)7'de RlR ok etkiliydi. .akat da a sonra resmi liderlikleL i%ilere sosya>list>sendikalist b*rokratik aygtn gelirini olu%turan sendika aidatlarn Qdememelerini salk #eren yeni Kom*nist &arti'nin ?eski sosyalistlerden #e anarko>sendikalistlerden olu%anA liderlii arasnda %iddetli bir polemik patlak #erdi. ;ilitan anar%izmL son zamanlarda Dus "e#rimi'nden esen r*zgRrdan son dere!e etkilenmi%ti. Anar%izm kabuuna ekilmi%L bol%e#ik diktatQrl**n b*rokratik karakterini knayarak sa#unmada kalyordu. Anar%izmin teorik analizleri derin gerekleri ifade etmesine ramen ne kitlelere malolmay ba%arm%t ne de /enin #e 7roki'nin parlak ki%ilikleri #e Dus "e#rimi'nin prestiTiyle b*y*lenmi% anarko>sendikalistlerin bol%e#izm tarafndan kazanlmasn engelleyebilmi%ti.

"urruti #e As!aso iin Dus deneyi derslerle doluydu. 9nlarn fikrin!e er #i!dan sa ibi de#rim!i bu deneyin %nda de#rimin sorunlarn kendi ba%na analiz edebilirdi. Birok alanda de#rimin ekonomik Qrg*tlenmesi #e politik yQnetimi olarak bol%e#ik Qz*mler uygulamaya konmu%tuN bu kritik 32 sna# daima ayn kmazla sonulanmaktayd( "e#rimin kaderi daima Bonapartizm #e b*rokrasinin elleriyle boulmak m ola!aktP Baz anar%istlerL ele%tirel mu alefete de#am etmek iin eylemlerin eitim al%malaryla snrlanmasn ta#siye etme noktasna #aryorlard. 7eorisyenden da a ok eylem adamlar olanL enerTiyle #e !o%kuyla dolup ta%an "urruti #e As!aso bu bak% asn payla%myorlard. 9nlar de#rimin Ql*m*n*n kanlmazlna inanmyorlard. Dus "e#rimi'nin tari sel ba%arszlnn kitlelerin de#rim!i pratiklerinin eksikliinden deilL bol%e#iklerin proletaryaya iktidar tekelini empoze etmelerinden kaynaklandn d*%*n*yorlard. Bir de#rimdeki bozulmannL i%i snfndaki sorumluluk duygusunun er d*zeyde akti#itelerle uyandrlmas yoluyla engellenebile!eine inanyorlard. "urruti'ye gQre bir de#rim!inin i%iL yalnz!a>elde sila L %iddet ieren isyanlarda bulunmak deilL fakat Qzellikle de#rimi s*rekli beslemekti. "orudan payla%m pratii sayesinde i%i snf kendi iinden geli%e!ek olan de#rim!i teorisini yarata!akt. Ie kollektif eylem an geldii zaman bu geli%mi% #e dizginlenmemi% bilin Qn!eden tasarlanm% Qzg*r toplumu yeniden yaplandra!akt. "urruti er bir bireyin aktif bir *!resini olu%turduu #e !o%kuyla dolup ta%an bu yeni toplumun sonsuz bir %ekilde ilerleye!eini d*%*n*yordu.'F' &aris'teki Qrg*tlenme al%malar de#am ederkenL $spanya'da i%ler iyi!e kQt*ye gidiyordu. ;artinez Anido JSolidariosJ grubunu ykmaya azmetmi%ti. Bir aTan %ebekesiL Barselo>na'daki politik #e sosyal durum akknda onu gayet g*zel bilgilendirmekteydi. Anido'nun ilk ba%arsL Barselona'nn &ueblo Se!o bQlgesindeki gizli bir ma zende grubun sila larn ele geirmesi olmu%tu. Kom%ular arasnda bir aTann #arlndan ku%kulanan JSolidariosJ oray der al terketmi%ti. .akat e#relerindeki a yeniden daraltlm% #e @6 ;art 23@6 tari inde polisL )eorgia Suber#ielaL ;ar!elino del :ampoL Aurelio .er>nRndezL )regorio Ko#er #e "omingo As!aso'nun e#lerini sarm%t. 3@ )eorgia Suber#iela kamaya al%t #e sokaa kmay ba%ardL fakat er kQ%ede pusuya yatm% olan polisin mermileriyle #uruldu. ;ar!elino del :ampo'nun e#ine polisL takip edilen bir Jyolda%J klnda geldi. :ampo onlara inanm% gibi yapt #e yolda atlatmak umuduyla onlara Jg*#enlikli bir yerJ sunmak *zere yola d*%t*. .akat d%arda e#resi iyi!e sarlm%t. Kamaya al%tL yannda bulunan polisleri Ql*m!*l bir %ekilde yaraladL fakat polis say!a *st*nd*L ba%edemedi #e orada Qld*r*ld*. Aurelio .ernRndez'in e#i Qylesine etkili #e %a%rt! bir baskna urad kiL ne oL ne erkek karde%i :eferino ne de Adolfo Ballano sila larn kullanmaya frsat bulamadan yakalandlar #e apse atldlar. Ayn sa ne )regorio Ko#er'in e#inde de tekrarlandL fakat oL mu afzn bir anlk gafletinden yararlanarak pen!ereden atlad #e kat. "omingo As!aso'ya gelin!eL onu yakalamaya gelen polisi farketti #e oturduu dQrd*n!* kattan a%a bir ip sarktarak kamay ba%ard. 0rtesi g*n gazetelerde polisL "urruti'nin korkun etesini ni ayet tarumar etmekte gQsterdii abadan dolay tebrik ediliyordu. JHalk sularn daima !ezalandrla!ana #e otoritelerin sonunda d*zeni kura!ana ikna olduJ deniliyordu. Bununla birlikte ;artinez Anido ba%arsn en*z tamamlamadnn farkndayd. )erekte JSolidariosJlardan birka baskndan kurtulmu%tu #e i duraksamakszn Di!ardo Sanz #e Alfonso ;iguel ile birlikte "e#rim!i Komite'yi yeniden in%a etmeye #e bo%alan yerlere ba%ka militanlar yerle%tirmeye giri%mi%lerdi. "omingo As!aso arkada%larnn yanna snm%tL fakat kimseyi te likeye atmak istemiyorduL bu y*zden sk sk gizlenme yerlerini dei%tiriyordu. Sonunda &ueblo 8ue#o mezarlnda ge!e bekisi olarak al%anL tand ya%l bir Ara>gon'lunun yanna snd. Bir ka g*n sonra )ar!]a 9li#er'le temas kurmay ba%ard. 9nunL .ransa'ya gidip "urruti'ye #e karde%i .ran!is!o'ya de#rim!i Qrg*tlenme al%malarnda yardm! olmasnn da a iyi ola!ana karar #erdiler. 7am bu sradaL Katalan politika! .ran!is!o ;a!iaL de#rim!i bir ayaklanma ba%latmak *zere Katalonya'daki &irene 3F "alar'nda gerilla areketi Qrg*tleme al%malar iindeydi. ;a!iaL Barselona'daki JKatalan "e#letJ adlL gen akti#ist #e anar%ist gruplarla ili%ki kurmak isteyen bir grup tarafndan destekleniyordu. "iktatQrl**n kat basks altnda bu iki grup gittike da a yakn balar geli%tirmi%ler #e sonunda Katalan ayrlk grupL anar%istler tarafndan kurulan "e#rim!i Komite'ye katlm%t. Katalan!larla anar%istlerin birlikte eylem yapmaya karar #erdii ilk kez gQr*l*yordu. Katalonya'daki de#rim!i ayaklanma iin d*%*n*len plan anar%ist gruplar #e yerel :87 Qrg*tleri tarafndan tart%ld.

Sonunda Buena!asa'nn .ransa'ya gitmesine #e orada dorudan Albay .ran!is!o ;a!ia ile ayaklanma plan *zerine ortak bir al%ma yapmasna karar #erildi. .ont>Domeu denilen yerde yaplan bu gQr*%me olumlu sonular #ermedi.?6A BQyle!e :87 #e anar%istler gerilla Qrg*tlenmelerini kendi ba%larna olu%turmaya karar #erdiler #e bu Qrg*tlenmenin ba%latla!a yerlerden biri "ou &irenelerL dieri ise Bask bQlgesindeydi. .ransa'ya gelen "omingo As!asoL yanndaL ;a!ia ile birlikte ya da onsuz uygulana!ak bu gerilla eylemini koordine ede!ek talimatlar da Barselona'dan getirmi%ti. Karde%i #e "urru>ti ile er %eyi gQr*%t*. Bu plan iki s*rg*n* m*t i% eye!anlandrm%t. $spanyol m*lte!ileri arasndaki youn Qrg*tlenme faaliyetlerine yeniden ba%ladlar. "e#rim!i plan Barselona'da da olumlu bir yank bulmu%tu. 0ibar'dan satn alnm% olan #e RlR birilerinin teslim alp ta%masn bekleyen sila larn nakli iin somut admlar atlm%t. +uluetaL sila lar sanki ;eksika'ya gQt*r*yormu% gibi yaparak bir gemiye y*kleme talimat ald #e bu talimat yerine getirdi. )emi ak denize geldiinde sila larL "e#rim!i Komite tarafndan kiralanan k**k bir gemiye aktarlarak depolanmak *zere Barselona'ya gQt*r*ld*. Bu srada ;a!ia gizli!e %e ire gelmi%ti. Komite ona de#rim planlarnn ne durumda olduunu sordu. ;a!ia'nn !e#aplar RlR kaamakt #e ayaklanma ba%layn!aya kadar sila larn limanda tutulmasn teklif etti.?BA .akat bu s*re iinde y*k iin Qdenen depozitin kanuni s*resi geti #e kargoL gQnderi!isine geri yolland?CA Ie bu 36 nedenle ayaklanmann patlak #ermesi aylar!a ge!iktiL en b*y*k frsat karlm% oldu. Bu arada 6 ;ays 23@6'te toplanan -lusal Kongre'de :87'nin legal ya%am sona erdirildi. -lusal Komite'nin tam kadroyla katld bu kongredeL ba%ka bQlgelerden gelen delegelerin yan sra Katalan sendikalarndan da @F4 delege azr bulundu. 0n Qnemli konu RlR H*n!* 0nternasyonal *zerine s*ren tart%mayd. Bol%e#izm tarafndan kazanlm% birok militan >Qrnein ;aurin> sendikalarn ounluunun referandumla ald karara #e +aragoza Kongresi'nin #ard sonu!a ramen sorunun bir karara balanmamas fikrine yap%m%t. 7art%maL :87'nin ama!nnL sila l ayaklanma yoluyla liberter kom*nizmi ayata geirmek biimindeki ayn sonu!a ula%t. Karar bire kar% @FC delegenin oyuyla alnd. .arkl oy kullanan delegeL Sabadell Sendikas'ndan tarafsz sendikalizm yanls ;oi^ adl birisiydi. KongreL polisin toplant salonunu ku%atma altna almasyla dramatik bir biimde sona erdi. 8eyse ki bir ok delege kamay ba%ardL fakat )ar!ia 9li#er tutuklandL sulu bulunarak apse atld. Burgos'ta 26 8isan 23F2 tari inde afla kana kadar apiste tutuldu. Bundan sonra :87 yeraltna geti. "iktatQrl*k yQnetimiL bu Qrg*t*n yeni d*zenin yasalarnaL -)7'nin tersine boyun emediini ileri s*rerekL b*t*n konfederal komitelerin pe%ine d*%t* #e sendikalist basn yasaklad. BQyle!e :87 #e anar%ist areket taktiklerini dei%tirmeye zorlanm%t #e bu durum alt uzun yl boyun!a s*rd*. $lk olarak b*y*lt bir saldr plannn uygulanmas konusunu oylamak *zere gizli bir kongre topland. Bu plana gQreL &irene !ep esinin iki uzak noktasndan saldrlara ba%land esnada anti>militarist komitelere dayanan anar%ist gruplar da k%lalara saldra!aklard. KongreL )regorio Ko#er'eL b*t*n eylemlerin iyi bir %ekilde koordine edilmesi iin .ransa'ya gidip "e#rim!i Komite'yi aldklar kararlar konusunda bilgilendirmesi talimatn #erdi. 23@6 7emmuzu'nun sonunda &aris'e #aran )regorio Ko#erL k**k bir toplantda s*rg*ndeki militanlarla bulu%tu. Ko#erL s*rg*nlere $spanya'daki durumu #e Barselona'daki kongrede 3B alnan kararlar anlatt. Bu militanlarn epsi sila l bir ayaklanmaya katlma konusunda emfikirdiler. "urruti #e As!aso genel bir ayaklanmann ba%latlmas iin youn bir azrla giri%tiler. Sila iinL erkesin de#riye kollarna katlmasnaL kendiL sila #e !ep anesi iin belli bir Qdeme yapmasna karar #erildi. "ier QdemelerL ounlukla J$berionJu yaynlayan ?.ransz polisi tarafndan kapatlan J/iberionJdan de#ralnm%tA JekirdekJ grubun al%malarn kar%lamak *zere yaplyordu. 2OO kur%unuyla birlikte er bir sila FO franktan satan Belikal bir sila sat!s bulundu #e bu adamdan bir miktar sila satn alnd.?4A 0yl*l sonlarna doru snrdaki iki noktadan saldr ba%latmak iin genel bir plan *zerinde anla%maya #arld( ,nemli saldr noktalarndan biri Katalonya &ireneleriydiL dieri yalnz!a d*%man Iera de Bidasoa'ya yQnlendirme noktas olarak kullanla!ak olan Bask bQlgesindeki 8a#ara &ireneleriydi. .akat bu srada Barselona'da i%ler kar%m%t. Ayaklanma!larla i%birlii yapa!ak olan askerlerde bir duraksama ba%lam%t. Ayn %ekildeL Barselona limannda tutulan sila lar de#ralmak m*mk*n olmam%t. Hst*ne *stl*kL i%i snfndan kitlesel bir destek gele!einden b*t*n*yle emin de deillerdi. ;ilitanlarL sade!e kendi de#rim!i !o%kularna g*#eniyorlard. B*t*n zorluklara ramen plan olduu gibi uygulayabile!eklerine inanyorlard. )regorio Ko#erL s*rg*n gruplarna ta#siyelerde bulunmak #e iki *lke arasndaki aberle%meyi salamak iin snr geti. Saldr g*n* #e saatiL Barselona'dan ekilen iki telgrafla duyurula!akt. Birin!i

telgraf onlar alarma geire!ekL ikin!isi ise eylemin ba%latlmas i%aretini #ere!ekti. &aris'teki atmosfer ok !anl deildi. "urruti de#rim inan!n !anlandran bir konu%ma yaparak ayaklanmaya !o%ku #ermeye al%t( J"e#rim ini% #e k%larla ilerleyen s*rekli bir faaliyettirL Qn!eden ta min edilemeye!ek faktQrleri ierir. 9nun kaderine aslnda bu bilinmeyen faktQrler!e karar #erilir. StrateTik bir planda bu bilinmezlikler esaba katlmaldr. Ko%ullar bir de#rim iin gizlilii gerektirirkenL per#asz bir eylem kollektif bir eylemin ale# almas iin yeterlidir. $nsann 3C #+Ar8n8n #-n'n+ <e %i@i C+.+n8 Ai .e$ n+#8 ..$n - 'r9 n#+n +$ 8 %evri. iDin '&<'n <n ve #++(i n+#8 Ai eAi ir9 B'n+ i i;$in Air $'r+ &-$('r" K-;' +r8n ,i%%i Air in,e e.e#i &+)8 .+ 8 ve #-nr+ %+ -n+ +n +.8n8 ver.e$ Cere <ere$ i .i$(+r%+ #AKe$(i: =@e $+(8 .+ 8%8r" A# 8n%+ %evri. er *e.en *e.en *er C+.+n $i( e eri *+re$e(e <eDir.e&e D+ 8;+n .+,er+,8 ve )erv+#8C <iri;i. er e A+; +.8;(8r" M.$n%r $iB AiC *+(+ &+)8&-r'CB Ae $i #+v+;(+ &eni e,e@iC" B' sa#a% #-n - .+&+,+$(8r +.+B )r- e(+r&+ (+ri*in%e$i #+&:+ +r%+n Air &eni#i - +,+$(8r" Bi inD i %evri.,i er - +r+$ AiCi. <=revi.iCL %evri. <erDe$ #-n','n+B in#+n &+;+.8n%+$i A(n#e %e@i;i$ i@e ' +;8n,+&+ %e$B -n' #re$ i Air e& e. *+ ine <e(ire,e$ - +n $- e$(i: )+( +.+&+ $+%+r :i(i <=revi #( enere$ Air $ereB i$i $ereB <ere$ir#e &ir.i $ere )+( +.+ &+r+(.+$(8r"M B' $-n';.+ ne((i ve *er$e#in #(r+(eKi$ $-n'. +r+ &=ne .e#in%e A' $-n';.+ ;' ve&+ A' ;e$i %e Ae ir e&i,i&%i/J4 Bir$+D <n #-nr+ A' <r'A'n .-r+ iB en(e e$(e er +r+#8n%+$i Air +&+$ +n.+ %+ <+#8& + &eni%en + ev en%i" Mi<'e %e Un+.'n- ve R-%ri<- S-ri+n-B %i$(+(=r $ (+r+:8n%+n *+)#e%i %i$ eri N'en(even('r+ /K+n+r&+4 A%+#8>n%+n in+n8 .+C Air ;e$i %e $+D+r+$ P+ri#>e <e .i; er%i" Nr+n#+>n8n A+@8.#8C en(e &en#i&+#8 A' $+D+$ +r8 A&$ Air ,-;$'& + $+r;8 +.8;(8 ve MLe O'-(i%ienM <+Ce(e#inin e%i(=r -n +r+ %i$(+(=r @e $+r;8 .,+%e e erini +n +(.+ +r8 iDin Air $=;e =ner.i;(iB +&n8 C+.+n%+ E%'+r%- Pr(e<+ & G+##e(>in %e %e#(e@ini $+C+n.8; +r%8" S-n - +r+$B r-.+n,8 B +#,- IA+neCB inCiv+&+ De$i %i@i &er%en ME#)+: +B N+,i=n Se,'e#(r+%+M +% 8 Air Ar-;r &+&8n +%8" B' Ar-;rB &+ n8C,+ Air &+C+r. $i;i#e e($i#i &Cn%en %e@i B :+$+( +&n8 C+.+n%+ <erDe$ eri +D8@+ v'r%'@' iDin %e A&$ Air *+re$e( en.e&e yol +D(8" #)+n&- -(-ri(e eri Nr+n#8C H$.e(i>ne E Di O'in-ne# %e Le=n e i& e +,i en Air )r-(e#(- De$ere$ M)r-)+<+n%+&+ gQsterilen tolerans dost bir ' '#'n +%8n8 e$e e&e,e$ ni(e i$(e%irM %e%i er/114#)+n&+ A=& e,e ' '# +r+r+#8 )- i(i$+n8n -%+@8n+ &er e;(i@i iDin <eri + sa#a%nn A+; +.+#8B Pri.- %e River+ ve 5III"A :-n#- %i$(+(=r @ne veri e,e$ &i@i(De Air !e#ap ola!aa benziyordu. 34 Sonunda uzun s*redir beklenen telgraf geldi. .akat gelen metinL *zerinde anla%maya #arld gibi deildi. Aslnda yalnz!a uyarda buluna!ak olan ilk telgraf deilL saldr emrini #eren ikin!i telgraf gelmi%ti. Bu ilk kar%klkt. &aris'teki "e#rim!i KomiteL farkl gruplaraL a!ilen operasyon bQlgelerine gitmeleri gerektiini bildiren bir telgraf gQnderdi. As!aso karde%ler &erpignan'aL "urruti Iera de Bidasoa'ya gitti. 5erlerine #arr #armaz *zerinde anla%maya #arlan gerilla tekniiyle arekete getiler. .akat onlarL yalnz!a Barselona'daki giri%imin ba%arsz kaldnn deilL alarma geen *k*metin snra birlikler ydnn da farkna #armam%lard.?=A BQyle!e Iera de Bidasoa'daki gruplar snr geer gemez )uardia :i#il'in g*l* bir direni%iyle kar%la%tlar. )erillalarL iki polisi Qld*rmeyi #e dierlerini bozguna uratmay ba%ardlar. Ie bundan !esaret alarak da a sonra g*l* bir direni% noktasna dQn*%t*re!ekleri bir yere doru ilerlediler. 0le geirmeyi d*%*nd*kleri bu yere #ardklarnda ise youn bir yaylm ate%iyle kar%la%tlar. $ki gerilla orada Qld*. "ierleri %a%knlk iinde iki gruba ayrld. Birin!i grup etrafndaki emberi yarmak iin a!eleyle saldrya geti. Bir gedik amay ba%ardlar #e kendilerini sa#unmak iin da a el#eri%li olan dalara ekildiler. .akat da a b*y*k olan ikin!i grup ilerleyemedi #e arkadan kendilerini ku%atarak #e .ransa'ya doru ekilme yollarn kesmi% olan embere saldrd. "urruti de bu gruptayd. "urumun felakete gittiini gQrerek er %eyi gQze alan bir giri%imin gerekli olduuna karar #erdi #e enerTik bir yarma arekRt ba%latt. ;ane#ra ba%arl oldu #e ikin!i grup kap snr geerek geri gelebildi. .akat birin!i gruptaki gerillalar geri ekilirken snrda yeniden ku%atldlar. $ki g*nl*k bir direni%ten sonra kendilerinden *st*n bu g*lere yenildiler. Hepsi Qld*r*ld* ya da apsedildi. 9laylarL As!aso karde%lerle onlarn gruplar iin da a az traTik sonular #erdiL ama yenilgi da a da sars!yd. 9nlar en*z .ransz topraklarndayken alarma geirilen yerel polisin gittike artan ku%kusunu *zerlerine ekmi%lerdi. )erillalarn bir ou &erpignan treninden inerken tutuklandlar. 3= 5alnz!aL ilerinde As!aso karde%lerin de bulunduu elli ki%ilik bir grup polisten yakasn syrabildi #e $spanya'ya girmeyi planladklar bQlgeye ula%abildi. De ber ;arti'nin getirdii aberlerle b*t*n*yle demoralize oldular.

Barselona'daki giri%im ba%arszlkla sonulanm%tL Katalonya snrL b*t*n snr kQylerini i%gal eden ordu tarafndan korunuyordu. Bunun yan sra Qnlem olarak pek ok i%iyi tutuklam%t. Bu ko%ullar altnda gerilla proTesi inti ard. Katlanlardan biri %u yorumu yapm%tr( J"Q*%meksizin yenilmi% olmaktan dolay yklm% #e Qfkeden alayarak ba%ladmz yere geri dQnm*%t*k. Bununla birlikte tek bir d*%*n!e ayakta tutuyordu bizleriL geri p*sk*rt*lm*%t*k ama ezilmemi%tik. Bu er alde bizim ni ai yenilgimiz deildiL sonunda kazana!aktk.O2U Sa#a% alanndaki bu ak yenilgiye ramen eylemlerin ;adrid'de gittike b*y*yen yanklar olmu%tu. "iktatQrl*kL .ransa'daki m*lte!i gruplarnn yk! eylemlilikleri konusunda .ransz H*k*meti'nin dikkatini ekmi%ti. Ayr!a ;artinez Anido'nun Qnerisiyle .ransa'ya bir aTan grubu gQnderilmi% #e bunlara en tannm% militanlarn de#rim!i d*r*stl*kleri konusunda ku%ku yarat! sQylentiler yayarak gQmen topluluunun birliini ypratma talimat #erilmi%ti. .akat bu mane#ra pek etkili olmadL aTanlar ksa zamanda de%ifre oldular. &rimo de Di#era'nn .ransz H*k*meti'nden talebi ise da a te likeliydi. 9 sralarda .ransz H*k*metiL $spanyol H*k*meti'nin kar% kar%ya bulunduu .as sorunu konusunda kararszlk iindeydi. &rimo de Di#era #e ;are%al &etain'in at%malarn yat%trlmas konusundaki planlar uyum iindeydi. $spanya'nn ba%#urusuna .ransa ate%li bir iyi niyet gQsterisiyle yant #erdi. $spanya B*y*kelisi Xuinones de /eQn $spanyol m*lte!ilerineL Qzellikle As!aso #e "urruti'ye kar% karalama kampanyas iin b*y*k miktarda para Qdedi. Bu ikisi +ara>goza'da ba%piskoposa d*zenlenen suikasttan dolay sulandlar. BurTu#azi #e basn bu kampanyay *stlendiL b*y*keli tarafndan ileri s*r*len iddialar kullandlar. &olis baskya giri%tiL bir ok m*lte!i tutukland #e snr d% edildi. 'ounlukL Hem "ay #e /eo :ampion adl Belikallarn Qnderlik ettii 33 -luslararas Anar%ist "ayan%ma Komitesi'ne katlmak *zere Br*ksel'e gitti. Bu Qrg*tL onlarn Belika'da yerle%mesini salyor ya da Antcerp liman i%ileri ara!lyla onlar )*ney Amerika'ya gQnderiyordu. As!aso #e "urruti iin Belika yeterin!e g*#enlikli deildi #e onlarL Barselona'da karar #erilen yeni eylem planlar akknda bilgi sa ibi olmadan Amerika'ya gQ etmeyi d*%*nm*yorlard. BeklerkenL baz .ransz anar%istlerinin &aris'in bir semti olan St. "enis'te onlar iin azrladklar k**k bir e#de gizleniyorlard. Bir ay bekledikten sonra aber!i olarak )regorio Suber#iela'nn yerine geen Di!ardo SanzL $spanya'dan aber getirdi. SanzL basknn da a da artarak de#am ettiini #e paralar suyunu ekerken apis anelerin militanlarla dolduunu anlatt. Bununla birlikte m*!adele de#am ediyordu #e areketeL anar%istlerin de#rim!i dinamizmi sonu!u yeni gruplar katlyordu. Bu gruplardan biri Katalan areketinden geliyordu #e grubaL MEEE.Alfonso'ya kar% suikast d*zenlemeye karar #ermi% olan genler Qnderlik ediyordu. "e#rim!i Komite onlara paraL sila #e patlay! #ermi%ti.?2@A Di!ardo Sanz ayn zamanda Barselona'daki komitenin mali destek talebini de bildirmi%ti. Bunun yan sraL )*ney Amerika'da ya%ayan $spanyollar arasnda bir aTitasyon #e propaganda kampanyas ba%latabilirlerdi. BQyle!e Amerika turuna azrlanmaya ba%ladlar. ,n!e K*ba'ya gide!eklerL ardndan ;eksika'ya geip orada As!aso'larn en gen!i olan AleTandro ye $spanya'dan gelen )regorio Ko#er'le bir grup olu%tura!aklard. "omingo As!aso Antcerp'e yerle%e!ek #e gemi!ilerin bu limanla ;onte#ideo arasnda Qrg*tledii %ebeke sayesinde onlarla ileti%imi salaya!akt. 23@6 Aral'nn sonuna doruL sa te pasaport temin eden As!aso #e "urrutiL Antillere doru yola kan bir Hollanda kargo gemisiyle /e Ha#re'dan ayrldlar.?2 FA 2OO
897/AD 2. J/e De#eil of )ene#aJL 2= Haziran 23@6L bu uluslararas anar%ist yaynn olu%turulmasndan ba sediyor. @. /iberto :alleTa'nn ifadesinden. F A.).5. 6. ;anuel Buena!asaL op. !it. B. Di!ardo SanzL op. !it. C. EE. :um uriyet ilan edildii zaman "urruti #e As!aso $spanya'ya dQnd*ler. As!aso bu sila lar yeniden bulmaya al%tL fakat bu srada ;iguel ;aura si la lar yeni Katalonya 9tonom H*k*meti'ne gQndermi%ti. Sila lar Katalonya ,zerk :um uriyeti'nin m*%a#iri olan "en!as'tayd. 23F6 0kimi'nde J0stat :atalaJnn *yeleri bunlarla sila lanm%lard. .akat ayaklanma ba%arsz olduN sila lar sokaklara terkedildi #e :87'li i%iler bu sila lar topladlar. 23 Haziran 23FC'da :87'liler bu sila lar askeri'darbe!ilere kar% sa#a%ta kul landlar. Ie Aurelio .ernRndez %Qyle balamaktadr( JSonu olarak bu sila lar satn alnma amalarna uygun olarak kullanlm%lardr.J 4. Bilgi )ar!ia Ii#an!os tarafndan salanm%tr. =. /iberto )alleTa'nn ifadesinden. 3. I. 9robon .ernRndezL op. !it. 2O. A.).5. ll.A.)b5. 2@. Bu saldr F Haziran 23@B'te yapla!akt. &olisL Barselona'daki :ostas de )arra yaknlarnda bir kamyonda y*z kilo bomba buldu. Bu bombalarn

Bar selona'dan dQne!ek olan MlEl.Alfonso'ya kar% kullanla!a d*%*n*ld*. Sal drnn gen KatalanistlerL ;iguel Badia #e Kaime :ompte tarafndan d*zen lendii ileri s*r*ld*. 2F. Di!ardo Sanz #e 9robon .ernRndezL op. !it.

2O2

ME

)0D$//A/AD )H805 A;0D$KA'"A

"urruti #e As!asoL sermayeye #e de#lete kar% anar%ist areketin sert bir m*!adele #erdii ArTantin'e giderken ksa bir s*re iin K*ba'da mola #erdiler. .akat onlar aralarna alan i%iler toplumsal durum akknda Qyle bir manzara izdiler kiL bir s*re orada kalmaya karar #erdiler. 9 srada *lkenin diktatQr* olan )erardo ;a! ado b*y*k Amerikan patronlarnn #e toprak sa iplerinin karlarna sk skya bal bir pasi>fikasyon program uygulamaktayd. Ha#ana'daki ba%bo% l*ks #e sefa atL yoksulluk #e yolsuzluun kat gereklerini gizliyordu. &olis snrsz yetkilere sa ipti #e sQm*r*len i%i snf arasnda s*rekli y*kselen tansiyonu zor yoluyla kontrol altnda tutuyordu. Halk ayaklanmas gizli!e mayalanyordu. Buna kar%n K*ba'da anar%istlerL toplumsal de#rim iin kendilerine gQre tek doru yol olan sabrl #e bozgunlara uramayan uzun bir strateTiyi sa#unuyorlard. As!aso #e "urruti'yi Jsabrsz eylem!ilerJ olarak deerlendirdiler. Ie Jsizin tutumunuz ba%arszla ma k_mdur. $spanyol i%ilerL yemekleri olmasa da size son kuru%larn #ere!eklerdirL ama sQm*r*!*ler sizi polise teslim ede!eklerdirJ diyorlard. "urruti #e As!aso limanda kendilerine dok i%isi olarak i% buldular. $%te #e kantinde dur durak bilmeden liman i%ilerine Qrg*tlenmelerininL bir araya gelmelerininL dayan%ma yapmalarnn gerekliliini anlattlarL onlar sendikalardaki b*rokrat>la%maya kar% uyardlar. JKaderinizi #e sorunlarnzn Qz*m*n* asla profesyonel politika!larn ellerine brakmayn #e aranzdan liderler kmasna izin #ermeyin. Her ikisi de size i anet ede!ektir #e kQlelikten kurtulamaya!aksnz. Kendi m*!adelenizi kendiniz y*r*tmeyi ba%ardnz zaman Qzg*r ol> 2O@ maya ba%laya!aksnz.J Bir s*re sonra liman i%ileri kendilerini g*l* bir sendikada Qrg*tlediler #e Ha#ana'daki dier sendikalarla bir federasyon olu%turdular( Destoran $%ileri Sendikas #e 7*t*n $%ileri anar%istlerin etkisi altndaydOU Bu dQnemL "urruti'ninL i%ilere yapt g*nl*k konu%malarda kendisinin iyi bir atip olduunu gQrmesi asndan Qnemli bir dQnemdi. 9nun sade konu%malar Qyle derin bir s!aklkla doluydu kiL ksa zamanda ad yayld #e tannd. 'ok gemeden %Q reti polisin kulana gitmekte ge!ikmedi. &olis onu takibe ald #e tutuklamak iin aramaya ba%lad. "urruti #e As!aso tedbirli da#ranarak ba%kenti terkettiler #e gen bir K*bal onlar Santa :lara'ya geirdi. Burada &almira ile :ru!es arasndaki bir plantasyonda %eker kam% kesme i%i buldular. $%e ba%ladklarndan bir ka g*n sonraL %eker kam% i%ileri bir gre# ba%latmaya al%tlar. <eker fiyatlarnn d*%t** ba anesiyle i%ilerin *!retleri kesilmi% #e i%iler de bunun *zerine al%may reddetmi%lerdi. -staba%L i%ileri te dit ederek patronun e#inin yaknndaki alanda toplanmaya zorlad. &atron alana geldi #e isyan!lara bir konu%ma yaparak %iddetle azarlad. Aralarndan rastgele * ki%iyi i%aret ederek onlar ayaklanmaya liderlik etmekle sulad. &atronun adamlar onlar yakaladlar #e yanlarna sila l nQbetiler katarak en yakn Tandarma merkezine gQt*rd*ler. Bir saat sonra bir grup mu afz gre# alannaL RlR !anl olan #e korkun i%ken!eyle kendilerinden gemi% * adamn #*!utlarn geri getirdiler. 9nlar topran *zerinde frlatldklar esnada patron uyarlarn s*rd*r*yordu. &atron onlar gQstererek %Qyle dedi( J"er al al%maya ba%lamazsanz ayn %ey sizin de ba%nza gele!ek. Ayr!aL al%madnz saatler nedeniyle da a d*%*k *!ret ala!aksnz.J Korku *st*n gelmi%ti. $%iler yeniden al%maya ba%ladlar. "urruti #e As!asoL yanlarndaki gen K*bal arkada%laryla olay tart%tlar. Sonunda patronun Qld*r*lmesi gerektiine karar #erdiler. 5erinde adalet #e annda intikam dier toprak sa iplerine !iddi bir i tar ola!ak #e i%i snfnn ufkundaki k**k bir engeli aa kara!akt. 0rtesi g*n patronun !esedi 2OF bulundu. 5annda %u not #ard( J)ezginlerin adaleti.J &olis * adamn pe%ine d*%t*L fakat onlar :amaguey bQlgesine oktan ula%m%lard. &atronun Qld*r*lmesi aberi &almira'dan :ru>!es'eL Santa :lara'dan Ha#ana'ya kadar yayld. HikRye abartlarak bir efsane aline getirildi( J)ezginlerJ denilen bir $spanyol etesi yarm d*zine %eker kam% patronuna kar% suikast d*zenlemi%ti. B*t*n askerlerL krsal alan Tandarmalar #e patronlarn adamlar kaaklar yakalamak *zere seferber edilmi%lerdi. 9nlar gizlediklerinden ku%kulandklar kQyl*leri te dit edip da a fazla bilgi elde etmek iin i%ken!e yapyorlard. 5aplan aramalarL KolWuin bQlgesinde patronun adam olan bir ustaba%nn Qld*r*lmesiyle #e yannda ayn t*rden bir notun bulunduunun Qrenilmesiyle iyi!e karma%k bir al ald. Bu eybetli

etenin ayn anda er yerde ortaya kabilmesiL yQneti!ileri %a%rtt #e toprak sa iplerini korkutup e#lerinde Qnlemler almaya %e#ketti. "urruti #e As!aso Ha#ana'ya ula%arak ;eksika'ya gitmeye al%tlar. KQrfezde kiraladklar bir gezi teknesiyle aklarda demirlemi% olan bir balk teknesine kadar gittiler #e zor kullanarak bu tekneye getiler. Kaptandan demir alarak tekneyi al%trmasn istediler. 8eyseki onlarn te likeli misyonuna katlmaktan memnun olan kaptan onlar 5u!atan'a kadar gQt*rd*. Karaya ktklarnda iseL kendilerinin kaak olduklarndan ku%kulanan #e &rogreso liman yetkililerine teslim etmek isteyen g*mr*k gQre#lileri tarafndan sorgulandlar. J"urruti onlara yoldaL serbest braklmalar iin para teklif etti. )*mr*k gQre#lileri bu paray kabul ettiler #e onlara ;eri>da'ya nasl gide!eklerini gQsterdiler. Iera :ruz'a gitmek *zere &rogreso limanndan ayrlmadan Qn!e bir afta kadar orada kaldlar. J?@A AleTandro As!aso #e )regorio Ko#er bir aftadr "urruti #e As!aso'yu bekliyorlard. 9nlar :)7'nin merkezi olan F &laza de la Iiz!aina'da kar%ladlar. Buras eski J-luslararas $%iler 0#i'ydiL fakat eski areketliliinde bir d*%*% #ard. ;eksika "e#rimi ibir !iddi etki gQstermeksizin Jresmile%tirilmi%tiJ. Birka yl Qn!e bir 5ankee apis anesinde Qlen .lores ;agonL 2O6 ;adero'ya %Qyle demi%ti( J5asa bir dizgindir #e Qzg*rl*k yasayla bada%amaz. 5asa adm etmektirL adm edilmi% bir alkla insanlk d*zeyine ula%lamaz. Kamula%trma yasay ezerek gerekle%tirilirL yoksa onun omuzlarna basarak deil.J Ayn zamanda %unu da belirtmi%ti( J5asa tutu!udurL de#rim ise yenileyi!i. Bu nedenleL yenilik isteyen biri yasay ykmakla ba%lamaldr. )erek de#rim!i daima kanun d%dr. J?FA Bu d*%*n!elerin miraslar olan anar%istler kQ%eye sk%trlm%t. "ierleri ise de#let reformizmine doru sa#rulmak *zere kendilerini koy#ermi%lerdi. "urruti #e As!asoL ;eksika'dayken $spanya'daki durumu ara%trdlar. "urum RlR endi%e #eri!iydi. Bununla birlikte yol!uluklar srasnda gQrd*ler ki de#rimin #atan yoktur. $%te bu inanlarn da a da g*lendirmi%ti. BQyle!e /atin Amerika liberter areketi iin ellerinden geleni yapmaya karar #erdiler. Basm i%ilerinin mali g*l*kleri *zerine tam da anar%ist areketle :)7 sorumlular arasnda sert bir tart%ma s*rd** esnada oraya #arm%lard. B*t*n paralarn aidat olarak onlara #erdiler. Bir ka afta sonra "urruti aylk olarak yaynlanan JDegenera!iQn'un b*rosuna geldi. 9radakilerL "ur>ruti'ye yayn akknda olduu kadar konfederasyonun geli%mesi akknda da bilgi #erdiler. "ergi sokakta satlyorduL fakat okuyu!ularn istenen paray Qdeme al%kanl olmadndan g*l*kle ya%amn s*rd*r*yordu. "urruti %a%rm%t. ;asann *st*ne ko!aman bir banknot destesi koydu #e %Qyle dedi( JBu parayla biraz olsun ra at nefes alabilirsinizL fakat i%ilerinL i%i yayn iin para Qdemeleri gerektiinde srar etmelisiniz.J Komite *yeleri ortaya konan paraya ku%kuyla baktlar. "urrutiL !ebinden Sebastien .aure'den gelen bir mektubu karp gQstererek onlarn teredd*tlerini giderdi. .ransz anar%isti J0ditorial Enterna!ional'e yardm olarak Qnemli bir ba%ta bulunduu iin "urruti'ye te%ekk*r ediyordu. "urruti onlara J)ezginler'in sessiz!e al%tklarn #e idealleri uruna ya%amlarn te likeye atmaya azr olduklarn aklad. JSiz de#lete kar% legal alanda m*!adele ediyorsunuzL biz ise illegal alanda sa#a%yoruz #e ona boyun emeyi reddediyoruz. .akat 2OB sonuta siz #e biz ayn edefte birle%iyoruz.J )erekteL onlarn son g*nlerde bankalara d*zenlenen soygun eylemlerinin ba% aktQrleri olduklar akt. J)ezginlerJ illegal ya%ama #e i% gQrme yolunu semi%lerdi. 5alnz!a karakterlerinden gelen Qzellikleri nedeniyle deilL eski #e yeni ktann anar%ist gruplarnn yaynlarn s*rd*rmek iin b*y*k miktarda paraya gereksinim duyduklarn gQrd*kleri iin bu yolu semi%lerdi. Bundan da QteyeL 23OC'da $spanya'da .ran!is!o .errer tarafndan kurulan rasyonel okullarn Qrg*tlenmesine al%an sendikalarn da paraya i tiyalar #ard. &etrol $%ileri Sendikas %imdiden ikiy*zden fazla Qren!inin bulunduu bu okullardan birini am%t. Destoran $%ileri de bQyle bir okul amak istiyorlard. Bu sendikann ba%kanL "urruti'denL kendisiyle Qle yemei yemek istediini bildiren bir mektup alm%t. Sendika ba%kannn da a sonradan #erdii bilgiye gQre "urruti ondanL gide!ekleri restoran 'kibar insanlarn' geldii bir yer olduu iin %k giyinmesini istemi%ti. JBen reddettim bunuL salt #i!dani adan deilL fakat bu dekor bir militan olarak benim ideallerimeL ya%am tarzma kar% olduu iin. "urruti bir mektup da a yazarak srar etti #e bana gelmem gerektiiniL beni basit bir restorana da#et edemeye!einiL *nk* 7ampi!o'da zengin bir adam olarak tanndn belirtti. )ittimL o%nutsuzluumu bastrarak da olsa gittimL onun bana Qnemli %eyler sQyleye!eini d*%*n*yordum. Bana sQyledii %uydu( '&etrol $%ileri Sendikas'mn at gibi y*zler!e okul ama fikri konusunda ne d*%*n*yorsunP' <Qyle yantladm( 'Harika bir r*ya...' ;iguel >buL "urruti'nin ;eksika'da kulland add> %Qyle yantlad( 'D*ya deil gerek. Bu i% iin

y*z bin peso ala!aksn yaknda.'J Ie "urruti'nin ;eksika'daki dQrt aylk konukluu srasnda bankalara yaplan saldrlarda bir art% ba%gQstermi%ti. &olis er seferinde da a a%in toparlama areketlerine giri%iyordu. .akat polis genellikle yoksul ma allelerde arama yapyorduL oysa "urruti #e As!asoL kendilerini ;endoza adylaL &erulu zengin maden sa ipleri olarak tantp ;eksika'nn en 2OC l*ks otellerinde kalyorlard. JBir g*nL yanlarna i ba#ul almadan #e !eplerinde yalnz bir ka peso para olduu aldeL esab J;endozaJ *st*ne yazdrarak otelden ayrldlar #e ba%kentten karak ktann g*neyine yollandlar. J?6A Her yandan takip altndaydlar #e b*t*n Amerikan polisi J)ezginler'e ya da J;eksika 'etesiJ adn #erdikleri bu insanlara kar% alarma gemi%ti. Kamak iin b*t*n !esaret #e zekRlarn kullanyorlard. ArTantinL Qzellikle ;ussollini iktidar ele geirdiinden beri $talyan siyasi m*lte!ilere geleneksel olarak en fazla kaplarn aan *lke durumundayd. J)ezginlerJ bu *lkeye #armadan birka g*n Qn!e bu s*rg*nlerden biriL anar%ist fikirlerin sa#unu!usuL ayaklanmann !o%kulu #e duygulu gen anti>fa%ist Qretmeni olan Se#erine di )io#anni m*t i% bir eylemle me% ur olmu%tu. @C Haziran 23@B g*n* $talyan 0lisi /uigi Aldro>#ando ;ares!ottiL El.Ii!tor 0mmanuel'in ta giymesinin @B. yldQn*m* %erefine mu te%em bir %enlik d*zenlemi%ti. $talyan kolonisinin b*t*n *yeleri da#etliydi. :olon 7iyatrosu'nda #erilen partiyi ArTantin :um urba%kan ". ;ar!elo 7. de Al#ear #e e%i de %ereflendirmi%lerdi. )*#enlikL b*y*kelinin fa%ist sila l birlikleri tarafndan salanyordu #e bu birlikler giri%i de kontrol altnda tutuyorlard. 0n zengin $talyanlarL Qnemli ArTantin yQneti!ileriL *lkenin Qnde gelen akim snf temsil!ileri partide azr bulunuyorlard. ;illi mar%n ardndan $talyan kraliyet mar% i%itildii srada erkes balkondan gelen g*r bir sesle irkildi( JKatiller! Hrszlar! 5a%asn ;atteoti!J "i )io#anniL b*y*kelinin kara gQmleklileri tarafndan abu!ak susturuldu. .akat yakalanmamay ba%ard #e $talyan diktatQre kar% sQzl* saldrlarn s*rd*rd*. 'e#resini saran #e sloganlar atan arkada%laryla birlikte yakalann!aya kadar sQylemediini brakmad. &olis arabasna gQt*r*ld*lerL fakat arabaya bindirilmeden Qn!e di )io#anni askerlerin y*z*ne t*k*rerek Jya%asn anar%iJ diye bard?BA "urruti #e As!aso ArTantin'e #ardktan birka g*n sonra J/a Antor! aJ dergisinin yQneti!isi "onato Antonio Dizzo onlara bu eylemden #e eylem!inin ki%iliinden ba setmeden ede> 2O4 medi. Hu gen adama kar% b*y*k bir sempati duydular. "i )io#nani'nin yayne#i olan #e ayn zamanda J/a Antor! a'nn nn yaynland J:ulmineJde onunla kar%la%malar olasyd. .akat belki de onunla Qn!eden belirlenmi% bir bulu%ma m*minin olamaya!aktL *nk* s*rekli takip altndaydlar #e bu y*zden anar%ist e#relere fazla giremiyorlard. 9 srada anar%ist e#rede bulunan er t*rden anar%ist birbiriyle sonu gelmez polemiklere tutu%mu%tu. Bununla birlikte "urruti #e AsasoL Barselona'dan s*rg*n gelmi% ki%ilerden olu%an bir gruplaL Qzellikle bunlarn iinden ikisiyle ili%ki kurmay ba%arm%lard. Bu iki ki%iL 23@F'ten beri militan olan &edro Boada Di#as #e 7eodoro &ena'yd. 9nlarla birlikteL liberter areketi paralayan farkllklar gidermeye karar #ermi%lerdi. Ba%l!a iki grup *zerinde younla%tlar. $lk grup J/a &rotestaJ adl derginin e#resinde toplanm%t #e bu derginin editQr* "iego Abad de SantillRn ile 0milio /opez ArangoL eylemde e#rim!i izginin ate%li sa#unu!ularydlar. "ier grup iseL J/a Antor!> a'y yaynlayan Dodolfo )onzales &a! e!o #e 7eodore Antilli gibi ArTantinlilerin etrafndakilerden olu%uyordu. Bunlar dier grubu reformist pratik iinde olmakla ele%tiriyorL sila l m*!adelenin #e ayaklanmann sa#unu!uluunu yapyorlard. J/a &rotestaJL areketteki en fazla sayda insan iinde barndran .9DA ?.edera!ion 9brera Degional de ArgentinaA *zerinde etkiliydi. J/a Antor! aJnm iseL anarko>sendikalist eilimli bamsz sendikalardan bir ksmnn *zerinde etkisi #ard. Bu sendikalar ArTantin Sendikalar Birlii adl sendika platformunu olu%turmu%lard. )*l* ki%iler tarafndan yQnlendirilen #e %iddet eylemlerine giri%en bir ka marTinal grup iki temel grup arasndaki polemikleri k%krtyordu. "i )io#anni bu gruplardan birinin mane#i Qnderi durumundayd #e traTik bir %ekilde ortadan kaybolmadan Qn!e iki fraksiyon arasndaki en !iddi at%malardan birine neden olmu%tu.?4A "urruti bu at%malarn durdurulmas iin b*t*n etkisini kullanmaya al%tL fakat bu yalnz!a polisin dikkatini *zerine ekmesineL ar bir bask #e gQzetimine yol at. "urruti #e As!asoL "omingo As!aso'nun Antcerp'ten gQnderdii bir mek> 2O= tupla yayn iin para talep etmesine ramen bir s*re iin b*t*n illegal eylemleri durdurmaya karar #erdiler. "urruti kendine limanda Damon :ar!ana :aballero adyla i% buldu. )regorio Ko#er mobilya! olarak al%maya ba%larken As!asoL 7eodoro &i! ardo adyla son dere!e yetenekli bir kuyu kaz!s olmu%tu. &olisL i%iler *zerindeki basksn iki misline

karm%t. Bir ok i%i %u ya da bu ba aneyle tutuklanarak *nl* /a 7erre de .eu'daki -s uaia apis anesine atlm%lard.? Anar%istlerL $talyan fa%ist gruplarn aka desteklemeye ba%layan ArTantin polisinin saldrgan da#ran%n protesto ettiler. Bu fa%ist gruplar arasndaki J/iga &atrioti!aJ aka kendiniL sendikalistlere #e kQyl*lere kar% er t*rl* saldry yapmaya adam%t?3A $%iler b*t*n bu pro#akasyonlaraL m*mk*n oldukaL Q alma eylemleriyle ya da kendini sa#unma yoluyla yant #eriyorlard. J;a k_mlar #e Snrd% 0dilenler KomitesiJ adl bir komite olu%turulmu%tu. Bu komiteL ma k_mlarn ailelerine yardm ediyorL a#ukat masraflarm kar%lyorL kaaklara mali yardm yapyordu. &ara gereksinimi b*y*kt* #e bunun organizasyonundan sorumlu olan ;iguel Angel Dos!igna Jko%ullarn zorunlu olarak dayatt illegal aralarJ kullanmak zorunda kalyordu.?2OA "urrutiL As!aso #e Ko#er'in politik ya%amlar farkl bir alandaL ideoloTik m*!adele alannda geli%me gQstermekteydi. 'ok sayda m*kemmel militann bask altnda tutulduu yeralt d*nyasna girmek zorunda kalmadklar iin baskdan korkmalarna gerek yoktu. .akat bu uzun s*rmedi. Bir g*n &alerme bQlgesinde /as Heras tram#ay istasyonunun biletileri * adam gQrd*lerL bunlardan biri maskeliydi. Birdenbire biletilerin kar%sna kan bu * ki%iL onlar me#!ut olan paray #ermeye zorladlar. Alman ganimet Qnemsiz bir miktard. 9lay yerinde bulunanlar polise saldrganlarn $spanyol olduunuL bunu olay srasnda sQyledikleri bir ka sQz*n $spanyol aksanna almasndan anladklarn sQylediler. Bir ay sonraL ayn sa neL 24 Kasm 23@B tari indeL :aballi>to'daki &rimera Kunta yeralt istasyonunda tekrarland. Bu 2O3 olay srasndaL g*l*n miktarda bir ganimet iin bir polis Qld*r*ld*. &olis bu olaylarlaL ;eksika #e <ili polisi tarafndan #erilen bilgileri birle%tirdi. Iarlan sonu!a gQre J)ezginler adl ete ArTantin'e snm%tJL J$spanyolL ;eksikal ya da K*bal olduklar sanlan ete mensuplar bu yln 2C 7emmuz g*n* <ili Bankas'nm ;ataderos <ubesi'nden 6= 3@F <ili pesosu kaldrm%lard.J <ili polisinin elinde onlarn fotoraflar #ard #e %u ayrntlar #eriyordu( JBu ete be% ki%iden meydana gelmektedirL bunlardan biri .ransa'nn Ialparaiso limanndan yola km%tr. Bunlarn <ili'de Santiago'da bir pansiyonda ya%adklar tespit edilmi%tir. &ansiyon sa ibiL bu iyi yeti%mi% insanlarn s*rekli olarak sosyal m*!adelelerden konu%tuklarn #e kendileriniL $spanya ;onar%isi'ni de#irmek *zere para toplamak iin Amerika turuna km% olan $spanyol de#rim!ileri olarak tanmladklarn belirtmektedir. Bu ki%ilerin adlar %Qyledir( DamQn :ar!ana :aballeroL ;eksikalN Kose ;anuel /abradaL K*balN ;anuei Serrano )ar!iaL Ialen!ialN #e son olarak 7eodoro &i! ardo DamosL ;eksikal. J?22A Ie bQyle!e Buenos Aires polisi iz pe%ine d*%t*. DesimleriL saldrya urayan tram#ay biletilerine gQsterildi. Hibir yerde bulunamyorlardL geit yerlerine posterleri asld. Ba%kentte yaynlanan J/a &rensaJ %u ayrntlar #erdi( J$yi gQr*n*ml*L kimsenin kendilerinden ku%kulanmaya!a kadar kibar giyimli ki%iler. "a a da Qtesi bu gangsterleri d*n gQren ki%ilere gQre eki!i bir d% gQr*n*me sa ipler.J BQyle tanmlanan #e dikkatleri *zerine eken bu k**k anar%ist grup ba%kentten kaarak gizlenmek zorundayd. B*t*n*yle izlerini kaybettirebilmek iin 2= 9!ak 23@C'ya kadar ortadan kayboldular. 9 g*n San ;artin Bankas'nn /a &ro#in!ia <ubesi saldrya urad( JSan ;artin sakinleri g*ne%ten #e s!aktan korunarak Qlen yemeklerini yerlerken t*feklerle sila lanm% bir grup ete!i &laza &rin!ipal'in kar%sndaki la &ro#in!ia <ubesi'nden ieri girdiler. "Qrd* maskeli bu yedi me ul ki%i polis karakolundan iki blok Qtede Belgrano Sokann kQ%esindeki bir arabadan inmi%lerdi. $lerinden dQrd* ieri girdilerL dierlerini 22O sokakta nQbeti braktlar. Bunlar yoldan geen yayalarn soygun alanna girmelerini engelliyorlard. Bu srada ieridekilerL C6 O=B pesoyu toparlamakla me%guld*ler. $erde al%an memurlara sert bir sesle %Qyle seslendiler( 'Kim kprdarsa onu dQrt mermi durdura!ak!' Bundan sonra soygun!ular ganimetlerimle birlikte bir arabaya atlayarak katlar. Kaarken takip edildilerL fakat ka%larn kolayla%trmak iin kuru sk sila sktlar #e kamay ba%ardlar.J Soygunun sa neye koyu!usunun "urruti olduundan polisin ku%kusu yoktu. .akat bu seferL %ofQr esaba katlmazsa eylemi gerekle%tiren yedi ki%iydi. 'ok sayda %*p eli tutukland #e sorguya ekildiL fakat sonu sfrd. $spanyol polisi alarma getiL b*t*n ku%kular "urrutiL As!asoL Ko#er *zerinde younla%yordu( JBuL Barselona'da uzun bir s*redir faaliyette bulunan #e saysz eylemL saldrL soygun #e suikastta bulunan korkun bir anar%ist etenin i%idir.J Ie t*m* Kardinal Solde#ila'nn Qld*r*lmesinden sorumlu tutulan As!aso'nun adyla anldlar. ArTantin polisi J/a &rensaJda bu JeteJnin gemi%iyle ilgili bildiklerini aklarken %Qyle de#am etti( J:aroline Bankas'ra soyduklar )iTon'dan ;eksika'ya getiler. Sonra K*ba'da ba%arl bir banka soygunu yaptlar. Ha#ana'dan '9riana' adl bir tekneyle <ili'nin Ialparaiso bQlgesine 3 Haziran 23@B'te geldiler. 9rada 22 7emmuz'a kadar al%tlar #e bu srada

Santiago'da <ili Bankas'n soydular. Austos ba%na kadarL amele olarak al%tklar i%lerine geri dQnd*ler. Austos ba%nda trenle Buenos Aires'e gittiler.J Artk polis b*t*n ara%trmalarn anar%ist e#re *zerinde younla%trm%t. .akat er zamanki gibi abalar sonusuzdu. Bir ka ay sonraL $spanya kral MEEE.Alfonso ya kar% suikast azrlayan "urruti #e As!aso'nun tutuklandna ili%kin aberler geldi .ransa'dan. "urrutiL As!aso #e Ko#er .ransa'ya FO 8isan 23@C'da #arm% #e : erbroug'da karaya km%lard. "urrutiN Doberto :oteloL As!asoN Sal#ador Are#aloL Ko#er iseN /uis Ii!torio DeTetto adm ta%yorlard. Bu isimlerL * *nl* ArTantin anar%istine aitti #e bu arada polis ummal bir ara%trmaya giri%mi%ti. "urrutiL poliseL -ruguay pasaportunu birka 222 saat Qn!e kaybettiini sQyledi. &olisin basksna ramen bu da i!e aklamay srarla s*rd*rd* #e yarg onu serbest brakt. ArTantin'inL .ransa'danL ispanyol anar%ist grubunu serbest birakmamasn istemesine ramen.

897/AD 2 9laylarL "urruti'yi tanyan ya%l bir anar%ist militan tarafndan anlatlm%tr. Kendisi %u anda K*ba'da ?234OA ya%amakta olup isminin yaynlanmasn istememektedir. @. J"urruti entierras de Ameri!asJ J0l amigo del &uebloJdan bir makaledir.

22@

Say @L @O Kasm 23F4. F. ;eksika Anar%ist .ederasyonu'nun yayn organ JDegenera!iQnJ da .lores ;agon tarafndan yaynlanm% bir makale. 8isan 234O. 6. J0l amigo del &uebloJdan Qn!eden alnt yaplm%t. JDutaJ ?KarakasL Ie>nezuelaAL say F=L "urruti'nin ;eksika yol!uluunu anlatan makale Ii!tor )ar!a tarafndan yazlm%tr. B. 9s#aldo BayerL JSe#erino di )io#anniL el idealista de la #iolen!iaJL 5ayn layan )alernaL Buenos AiresL 23C3. C. &edro BoadaL 7eodoro &ena #e Agust'n )ar!'a :apde#ila .ransa'ya s*rg*ne gittiler. Bidasoa'ya yaplan gerilla saldrsnn ardndan Amerika'ya getiler. $spanya'da bulunduklar srada Qzellikle askerdeyken anti>militarist komite lerde aktif al%malarda bulundularL skyQnetim ma kemesi tarafndan askeri apis aneden kamakla sulandlar. 'ok sayda dinamitli saldr d*zenlediler. $spanya'y terkettikten sonra gyaplarnda Ql*m !ezasna arp trldlar. 4. Bu polemik ne yazk kiL di )io#anni'nin eylemi nedeniyle da a da kQt* bir duruma girdi. Bu gen adamn %iddete kar% bir doas #ard. .akat Ame rika'da Sa!!o #e Ianzetti'ye kar% geli%tirilen da#a onu taktiklerini dei% tirmeye zorluyordu. Birle%ik "e#letler'in ekonomik karlarna kar% dorudan bir saldn d*zenlenirse Amerika'da Ql*m !ezasyla yarglanan iki $talyan a> nar%istine kar% ta#rda bir dei%iklik meydana gelebile!eini d*%*n*yordu. "i )io#anni Amerikan bankalarna e%itli Qld*r*!* bombalar yerle%tirdi #e Buenos Aires'teki $talyan Konsolosluu'na dinamitle saldrd. .akat dinamit yanl% zamanda patlad #e edeflenen ki%iler yerine masum birinin Ql*m*ne yol at. ArTantin polisi anar%ist arekete saldrmak iin bunu frsat bildi. Sa ysz militan snrd% edildi ya da apsedildi. J/a &rotestaJ bu taktii sulad #e di )io#anni'nin grubunun anar%ist arekete yaban! olduunu ileri s*rerek bu grupla olan b*t*n ili%kilerini kopartt. J/a Antore aJ #e $talyan S*rg*nler Kolonisi di )io#anni'yi sa#undu. Bu tart%ma areketi iki kampa bQld* #e ki%isel at%ma noktasna #ara!ak Ql*de %iddetli bir polemie giri%ildi. 9s#aldo Bayer'in kitab bu dQnemi ok iyi anlatmaktadr. =. Bask 23O3'da korkun boyutlara ula%m%t. Bir albay olan .al!onL gre# #e direni%leri sona erdirmek iin y*zler!e kQyl*y* katletmekle si#rilmi%ti. Bun dan sonra bask da a da artt #e traTik Buenos Aires Elaftas'yla ?9!ak 2323A sona erdi. Her %eyL *k*metinL polis #e ordu g*lerinin korumas altndaki gre# kr!larn kullanarak Qkertmeye al%t metal*rTi i%ilerinin gre#iyle ba%lad. $lk #a %i!e saldrda i%ilerden Qlenler oldu. .akat bu Qlen i%ilerin !enazesinde en kanl olaylar meydana geldi. Burada 2 BOO ki%i Qld*L B OOO'den fazla ki%i yaraland #e BO OOO ki%i tutukland ?B 9!ak 2342 tari li J&anoramaJdaL bu olaylar akknda uzun bir rapor bulunmaktadrA. H*k*metL i%ilerin baskya kar% ba%lattklar bu ayaklanmay zapdetmekte ba%arl olamad. 'at%maL patronlarla i%iler arasndaki ili%kinin karakteristik anlamn ortaya koyuyor>

22F

du. Bu m*!adeleL "urruti #e arkada%lar Buenos Aires'e #ardklar srada de#am etmekteydi. 3. J)uardia :i#i!aJnn mirass olan J/iga &atrioti!aJ burTu#azinin gre#leri kr mada kullanmak ama!yla olu%turduu bir Qrg*tt*r. J/iga &atrioti!aJ da a sonra donanma #e kara ordusu subaylarnn olduu kadar *lkenin en zengin ailelerinin o!uklarnn da *ye olduklar fa%ist bir Qrg*te dQn*%t*. Bu Qrg*t*n kuru!usu #e yol gQsteri!isi "r. ;anuel :arles'tir ?Bak( "ier kaynaklarn yan sraL J/os 8a!ionalistas ArgentinosJL 9s!ar 7ron!osoL 0d. Saga. Buenos AiresL 23B4A 2O. Kamula%trma #e sila l soygun ArTantin'de seyrek gQr*len olaylard. 9lanlar da anar%istlerin i%i deildi. Bu t*r olaylarn gerek sa neye koyu!usu nun 2=4C doumlu )erman Boris Vladimiro#i! olduu anla%lmaktadr. Kendisi bir Dus aristokratdr #e sosyal e#resiniL @O'sindeki de#rim!i i%i bir kzla e#lenerek ykm%tr. Bundan sonra ya%amn Dusya'daki snf m*!a delesine adam%tr. Bir ara +*ri 'te biyoloTi Qretmenlii de yapm%tr. Sosyal "emokrat &arti'de aktif olarak yer alm%L Dusya delegesi olarak 23O6'te :eno#a'da yaplan Sosyalist 0nternasyonal Kongresi'nde bulunmu%L burada /enin'le at%m%tr. Bundan sonra anar%izm saflarnda yer alm%tr. Salk nedenleriyle 232='de Buenos Aires'e giden )erman burada JtraTik afta'y #e J/iga &atrioti!aJnn Dus kolonisine kar% saldrlarm ya%ad. :arles'in parti zanlarL Dus "e#rimi'ne yant olarak ArTantin'de ya%ayan Duslar edef alm%lard. )erman Boris #e Dus arkada%larL bir yandan Dus "e#rimi'nin anlamn aklaya!ak #e bu konuda ArTantin alkn aydnlata!akL dier yandan da J/iga &atrioti!a'nn #a %i saldrlarn snrlamaya izmet ede!ek bir gazete karmay d*%*nd*ler. &ara salamak iin bir kuyum!u d*kkanna saldrmaya karar #erdiler ?23@OA. BuL de#rimin karlar iin Jkamula%trmaJ pratiinin ilk Qrneiydi. Ayn %ekilde J;a k_mlara 5ardm KomitesiJnin *yesi Angel

Dos!igna da gittike saylar artan ma k_mlarn gereksinimlerini kar%lamak iin ayn yola ba%#urmu%tu. 22. J7odo es istoriaJ. Bir Buenos Aires dergisi. J/os anarWuistas e^propi>adoresJ adl makalede 9s#aldo BayerL "urruti'nin ArTantin yol!uluu konu sunda ku%ku gQt*r*r bilgiler getiriyor ?FF. #e F6. saylarA. 2@. Bizim bilgilerimiz 9s#aldo Bayer'den yaptmz alntlar tutuyor. Bu nunla birlikte kesinlik i tiya! sQz konusu. J/os SolidariosJ grubunun *yele rinden ibirisi )iTon #e ;eksika'daki olaylar aydnlatmaya yardm! ola!ak bir aklamada bulunmuyorlar. .akat s*rekli olarak K*ba #e Buenos Aires'te ki olaylarn sorumluluunu reddetmektedirlerL bir tek %eker kam% gre#i a ri. Bizim yorumumuza gQre "urruti #e yolda%larnn ArTantin'deki faaliyetleri J$spanya i%leriJ ile snrlyd. 9nlar yalnz!a J apis ane ka%larndaJ yer alm%lard. ;onte#ideo apis anesinden t*nel kazlarak ka% i%ini organize etmi%lerdi. ArTantin apnda polis onlar ararken onlar bu %e irde gizlen mi%lerdi. Bu ka% i%ine katlan Doberto :otelo'nun ifadesi de kesin bilgilerden uzakln belgesidir ?:otelo -ruguay'da 2342 ylnda Qlm*%t*rA.

226

Mni A/.98S97A KAD<E BA<ADESE+ S-$KAS7 )$D$<$;$ I0 &9E8:AD0'8$8 70S/$; 9/-<MEE

San ;artin Bankas'na yaplan saldrdan sonra polis b*t*n snrlar #e Qzellikle Buenos Aires limann kontrol altna ald. Buna ramen J* te likeli anar%istJ ;onte#ideo'ya doru yola kmay ba%ardlar. .ransa'ya gidin!eye kadar orada saklandlar. $spanyol limanlarna uramayan bir gemiyle areket ettiler. .akat yol!uluk srasnda deniz!ilik %irketinden Kanarya Adalar'na demirlemeleri yQn*nde bir emir geldi. 5ol!uluk planndaki bu dei%iklikL aa karldklarn #e $spanyol H*k*meti'ne teslim edile!eklerini d*%*nen * adam derin bir %ekilde endi%elendirmi%ti. .akatL m*rettebat arasnda bulunan anar%ist bir gemi!iden bu dei%ikliin yalnz!a motorda kan bir arzann a!ilen tamir edilmesi iin yapldn Qrendiler. 5at%tlar #e #apuru ele geirmeye yQnelik planlarndan #azgetiler. Santa :ruz'da yol!ularL onlar /a Ha#re'ye braka!akL %irkete ait ba%ka bir #apurun gelmesini beklerken bir otele yerle%tirildiler. B*t*n bu aksilikler onlar iyi!e endi%elendirdi #e bQyle!e yola bir $ngiliz teknesiyle de#am etmeye karar #erdilerL $ngiltere'den : erburg'aL oradan da &aris'e gittiler. &aris'te A#enue de :li! y yaknndaki rue /egendre'da yerle%tiler. Ksa bir s*rede .ransa'da durumun dei%mi% olduunu farkettiler( 'ok sayda $spanyol anar%ist s*rg*nL Dus #e $talyan s*rg*nlerin de kendilerine katlmasyla Br*ksel'e gitmi%lerdi. BQyle!e onlar da Br*ksel'e gitmeyi planladlar. .akat bu arada $spanya Kral MEEE.Alfonso #e Ba%bakan &rimo de Di#era'nn .ranszlar tarafndan da#et edildiklerini #e er 22B an resmi bir ziyaret iin .ransa'ya gelebile!eklerini Qrendiler. BuL tam da onlarnL MEEE.Alfonso'yu #e &rimo de Di#era'y ortadan kaldra!akL kayda deer bir eylem iin ne zamandr gQrd*kleri r*yann gerekle%mesi demekti. 0n aktif anar%istler %imdi Br*ksel'de bulunduklarndan gerekli aralar #e yolda%lar yoktuL Qte yandan zaman da azd. Bunlar suikastn azrlanmasnda g*l*kler douruyordu. Buna ramenL polis aniden gelip "urruti #e As!aso'yu #e ardndan da )regorio Ko#er'i tutuklad zaman er %ey azrd. &olisinL onlarn suikast planlarnn kokusunu nasl olup da aldn ibir zaman Qrenemediler. @B Haziran 23@C saba apsedildiler. 9layn basn tarafndan alka aklanmasna an!ak @ 7emmuz'da izin #erildi( J.ransz polisiL .ransz H*k*meti tarafndan 26 7emmuz kutlamalarna da#et edilen MEEE.A2>fonso'ya kar% d*zenlenen bir komployu ortaya kard.J Basn ayn zamanda isim #ermeden J$spanyol gQmenlerinin tutuk>land'n da bildiriyordu. Bu srada diplomatik e#reler b*y*k bir areketlilik iine girmi%lerdi. $spanyaL tutuklular soygun!uluk #e suikastlkla sulayarak iade edilmeleri iin bask yapyordu. ArTantinL ayn %ekildeL bu ki%ilerinL ArTantin Bankas soygunundan #e San ;artin Bankas olayn d*zenlemekten ku%ku altnda bulunduklarn ileri s*rerek kendisine #erilmesini talep ediyordu. .ransz H*k*meti kulaklarn bu t*r taleplere tkad #e tutuklularla ilgili normal prosed*r* i%leterek onlar akkndaL isyana kalk%makL sa te pasaport kullanmakL sila ta%mak #e yaban!lar yasasn i lRl etmekten da#a at. 24 0kim g*n* ma kemeye karldlar. ;a kemede $spanyol "iktatQrl*>*'n* ara #ermeksizin de#irmeye al%ma aklarn gururla sa#undular #e kral Qld*rmekL monar%iye son #ermek istediklerini kabul ettiler. Sa#unma a#ukatlar Henry 7orresL da#ay .ransz ukuk d*zleminde ele ald #e onlarn .ransz yasalarna saygl ola!aklar konusunda sQz #ermelerini salad. BQyle!e onlarL gei!i de olsaL $spanya #e ArTantin'in iade taleplerinden korumay ba%ard.?2A "urrutiL sonradan ailesine %Qyle yazyordu( J$spanyol poli> 22C

sinin .ransa'da etkisi sQz konusu deildir #e yakndaL bana yaplan adaletsizliin d*zeltilmesiyle yeniden Qzg*rl**me ka#u%a!am umut ediyorum. J?@A 7emyize ba%#urma akk olmakszn alt ay apis !ezasna arptrldlar. Bununla birlikte $spanya #e ArTantin B*y*kelileriL ma k_mlar ellerine geirmek iin mane#ralarn s*rd*r*yorlar #e da a etkili olabilmek iin g*lerini birle%tiriyor>lard. $spanya 7emsil!isi Xuinones de /eon #e ArTantin 7emsil!isi Al#arez de 7oledoL .ransz burTu#a basn tarafndan destekleniyor #e bu te likeli etenin kendi *lkelerinin adaletine teslim edilmesi gerektii fikrini empoze etmeye al%yorlard. Bu olay Buenos Aires'te eylemlerin y*kselmesine yol aarkenL bundan yararlanan polis *lkedeki anar%istlere kar% gQr*lmemi% bir da#a at. .9DA #e Alianza Sindi!al /iber>tariaL basky protesto ederekL masum olduklarn ileri s*ren "urruti #e As!aso ile genel bir dayan%ma ba%lattlar. BurTu#a diplomasisi de snrdan snra genel bir dayan%ma iine girmi%ti #e kendilerini .ransz apis anelerinde alt ay iin gQre!e g*#enlikte isseden * adamn da#as yeniden in!elemeye alnm%t. .ransz yetkilileri &oin!are H*k*meti'ni en az skntya soka!ak %ekilde ma k_mlar teslim etmek iin yasal ileler aryorlard. Adalet Bakan /ouis Bart ouL ArTantin'inL ma k_mlarn kendisine iade edilmesi yolundaki talebini yeniden in!elemeye aldrm%t?FA Henri 7orres %Qyle yazyor( JBundan sonraL * ma k_mun iadesi talebi dolaysyla da#a !iddi bir a%amaya girmi%ti. .ransz H*k*meti $spanya'dan gelen talebi reddetti fakat ardndan ArTantin'in talebi geldi. 5eni kan yasaya gQre $spanyollarn yeni bir ma keme Qn*ne karlarak !ezalandrlmalar gerekiyordu. Bu ikin!i da#a fe!i sonular dourabilirdi. J?6A Bundan sonraL Anar%ist BirlikL olaya dorudan m*da ale ederekL al%malarn ma k_mlarn g*#enliinin salanmas noktasnda younla%trd. .ransz kamuoyunun arekete geirilmesi i%inde /ouis /e!oin'ya g*#eniliyordu.?BA /e!oinL da#a ba%lad sradaL dosyalar in!elemeye emen emen i za> 224 man bulamam%t. 9 g*n adalet saray #e e#resi youn koruma altna alnm%tL fakat bu g* gQsterisi * $spanyol de#rim!isini etkilemedi bile. A#ukatlardan biri olan Bert ou?CA bu J* #a %i aydut'un sa#unmasn yaparken ma kemeye %Qyle seslendi( J$spanyol Qzg*rl*k mu alefetinin en Qn saflarnda yer alan bu ki%ilerin sa#unmasn *stlenen meslekta%larmla %eref duyuyorum.J .akat sa#unmann b*t*n abalar bo%unaydL ma keme tutuklular ArTantin'e iade etmeye karar #erdi. A#ukatlar yenilgiyi kabul etmediler #e zaman kazanmak iin ba%ka bir ba%#uruda bulundular. .akat yarglarn kurallar de#letlerin karlarna gQre belirleniyordu. $spanya'da basn J0l "iario de /eQn'da %u yorumu yapyordu( J&aris'teki ArTantin B*y*kelisi Senyor Al#arez de 7oledoL ;. Aristide Briand ile bir araya geldi #e terQrist "urrutiL As!aso #e Ko#er'in Buenos Aires'e iadesinin son ayrntlarn gQr*%t*.J ArTantin'deL anar%istleri a#lamada Qzel olarak uzmanla%m% polis memurlarndan ** dan%man olarak &aris'teki b*y*keliye gQnderildiinde burTu#a e#relerinin se#in!i iyi!e artm%t. Bu polislerin talebi *zerine ArTantinL * anar%istin *lkeye getirilmesi iin JBa ia Blan!aJ adl sa#a% gemisini gQnderdi. "urruti'nin Buenos Aires'te kur%una dizilmesi yalnz!a g*n meselesiydi. ArTantin anar%istleri bu aberlerle de %ete d*%m*%lerdi. .akat korkudan uzaktlarL bu aberler *lke apnda m*t i% bir kampanya ba%latmak konusunda olaan*st* bir kararllkla bilenmelerine yol am%t. 7eodoro Al#ear H*k*metiL Buenos Aires polisi ara!lyla * $spanyol'u destekleye!ek b*t*n kitle gQsterilerini #e toplantlar yasaklama yoluna gitti. .akat buL anar%istlerin frn!larL boya!larL %ofQrlerL marangozlar #b. bamsz sendikalara dayanarak Qrg*tlenmek #e yayn yapmakL &ro>&resos Komitesi ?ma k_mlara yardm komitesiL .nA #e J/a Antor! aJ e#resinde g*lerini yeniden toparlamak yQn*ndeki azrlklarn zayflatmad. ;eydanlarda bilgi #ermeye yQnelik eylemler yapld. J)erekten al%lmam% yQntemler kullandlar. ,rnein bir meydanda yapla!ak gQsteriyi duyuruyorlard. &olis bu meydan 22= saryor #e Qnemsiz bir kalabal datyordu. Sonra anar%istlerden biri bir yerlerden ortaya kyor #e bir parmakla dayanyorL dier iki anar%ist de abu!ak onu bu parmakla zin!irliyorlard. Artk oradan uzakla%trlmas olanaksz olan anar%ist y*ksek sesle konu%maya ba%lyorN y*zler!e kitle gQsterisinden deneyim kazanm% olan bu aTitatQr er angi bir mikrofon #e ses d*zeni olmadan sesini kalabala ula%trabiliyordu( JBuraya gelin #e bizi dinleyin. Biz anar%istizL "urrutiL As!aso #e Ko#er akkndaki gerekleri anlata!az size!J &olisL bu arm a gerilmi% #e bir makineli t*fek zyla konu%an adama kar% inanlmaz bir per#aszlkla saldrya geiyordu. ,n!e onu dQ#erek susturmay deniyorlard. .akat alkL sa#unmasz bir insann dQ#*lmesine b*y*k tepki

gQsteriyordu. Ie anar%istL konu%masn s*rd*r*yorL konu%maL y*zler!e insan bir araya getiriyordu. Bu sa neL emen emen er zaman bir saatten da a fazlaL bir ilingir getirilin!eye kadar s*r*yordu. B*t*n bu s*re boyun!a konu%ma! durmadan konu%uyordu( 5alnz $spanyollarn da#as akknda deilL ayn zamanda Sa!!o #e Ianzetti da#asndakiL Dadocitzki da#asndaki Amerikan adaletinin rezaleti #e Al#ear H*k*meti'nin bask! politikalar akknda da.?4A .ransa'da bu da#a #e sonu!u b*t*n liberal aydnlar alt*st ettiL onlar da Sol basnla birlikte "urruti #e yolda%larnn ArTantin'e gQnderilmesini yasa d% bir da#ran% olarak ilan ettiler #e der al serbest braklmalar talebinde bulundular. B*t*n bu aTitasyonun merkezinde bulunan yorulmak bilmez /ouis /e!oinL $nsan Haklar "ernei'nin desteiyle yeni protestolar Qrg*tl*yordu. /e!oin Qn!eL adalet bakan tarafndanL J* sulu $spanyol'unJ da#asna burnunu sokmasnn doru olmad sQylenerek korkutulmaya al%ld. .akat /e!oinL endi%elerini ;mes sayesinde yenmeyi ba%ard. Se#erine #e ;es>nard>"orianL Ii!tor Bas! 'L "urruti #e As!aso'nun anar%ist olmakla beraberL dier anar%istlerle bir ilgilerinin olmadna #e bu ideoloTiyi yalnz!a ya%amlarn s*rd*rebilmek iin sa#unduklarna ikna ettiler. &rotestolarL e%itli sosyalist millet#ekillerinin de sanklarn iadesi yasasnn dei%tirilmesi yQ> 223 n*nde Qnergeler #erdikleri millet me!lisine dek ula%t. .ransz H*k*metiL zemininL altndan kaymaya ba%ladn #e belirli yasal ko%ullar yerine getirmeksizin iadeyi gerekle%tiremeye!eini anlamaya ba%lad. /e!oin #e dier destekleyi!iler iin bunun anlam erteleme iin bir frsatn domas demektiL %imdiL ka#gay sokakta kazanmak iin kamuoyunu #e i%ilerin desteini arekete geirmenin zamanyd. Sol basnL 23@4 8isan'na kadar de#am eden youn bir kampanya s*rd*rd*. 5ardm Komitesi gQsteri #e toplantlar d*zenledi. .akat yine de er %ey muallaktayd. Bu srada "urruti tarafndan ailesineL derin endi%elerini ifade eden bir mektup yazlm%t. $%te bu eye!ann tam ortasndaL 8isan aynda .ransz H*k*meti * anar%istin ArTantin H*>k*meti'ne teslim edilmesi kararn onaylad?=A BuL /e!oin #e arkada%lar iin beklenmedik bir darbe olmu%tu. Buenos Aires'te J/a Ant or!aJ umutsuzluklarn %u sQzlerle yanstyordu( J.ransa #a %i ay#anlarn Qn*ne et attL .ransa *r*d*L insanlarn ya%amlaryla oynuyor.J Ie %Qyle de#am ediyordu( JHer t*rl* bireysel #e toplumsal garantilerden uzakL barbar #e uygar olmayanL yukardan gelen er t*rl* istismar #e %iddete akL t*m bunlar iin er zaman gerekeler bulunabilen bir *lke. BuL ArTantin'dir. Burada yalnz!a yQnetimlerin y*z kzart! korkusuL da as a%alk bir itaat etme korkusu #ardr. Burada sade!eL korkaklk iinL yalan!lk iinL pislik iin g*#enlik ortam #ardr.J &aris'teki $spanyol B*y*kelisi Xuinones de /eQnL ArTantin B*y*kelisi'ne araya girerek .ransz H*k*meti'niL sanklarn iadesi yQn*nde etkilemesi iin bir kere da a srar etti. BurTu#a basnndaL ArTantin'in yollad sa#a% gemisinin yaknda /a Ha#re'a #ara!aL ardndan da Jkymetli e%yayJ alp gQt*re!ei duyuruluyordu. .ransz #e ArTantin anar%ist basnL er iki b*y*keliye %iddetle saldrarak yant #erdi. J/a Ant or!aJ *lkede kesin bir kar%klk ortaya ka!a te didine kadar gitti #e Ba%kan Al#ear'm J* anar%iste kar%lk olarak bir dou fa i%esinin gemiyle yollanmas'sayesinde .ransa'nn gQz*ne girdiini bile yazd. SonundaL Sa!!o #e Ianzetti ile "urruti'nin 2@O sa#unmalarn ortak olarak y*r*tmek #e bir kitle areketi ba%latmak te didinde bulunma noktasna #ardlar. Bu te dit beklenen etkiyi yapt. Al#earL $spanyol ;onar%isi'ni memnun etmekle ArTantin'deki durumun kQt*ye gitmesi korkusu arasnda duraksamaya ba%lad.?3A ArTantin Ba%kan uygun bir k% yolu bulmaya al%rken $spanyol diplomasisi er zamankinden da a kararl bir %ekilde .ransz H*k*meti'ni inelemeyi s*rd*r*yordu. Artk .ransa'da protesto areketleri genel bir al alm%t. /e!oinL umutsuz da olsa saldrlarn son snrna getirmi%ti( J7iranlk zafer se#in!i iinde tutuklularn insani Qzg*rl**n* talep eden kamuoyunu k**ms*yor.J Bununla birlikte kendine %Qyle soruyordu( JBu meydan okuma .ransz H*k*meti'ne pa alya mal ola!ak mPJ Sonra bir skandal yaratmaya karar #erdi( J'al%ma arkada%larnn arasndayken Adalet Bakan /ouis Bart ou'yu tokatlamak.J 0lysee Saray'nda bu eylemi yerine getirmek iin bir yol bulduL gazete!ilerin arasna kar%t #e bakanlar kurulunun toplantsna girdi. Bir polis onu tand #e izin belgesi sordu. /e!oin ona J/ibertaireJ yQneti!i kartn gQsterdiL fakat polis bunun Jgerek bir gazete!i kartJ olmadn sQyleyip onu toplant salonundan kard. JBu aksilik beni uyardJ diye yazar /e!oin JBart ou'yu madden tokatlamak yerine onu politik olarak yprata!aktm.J Ie yeniden bir aTitas>yonL toplant #e ba%kaldr kampanyasna giri%ti.?2OA Bullier'deki bir toplant esnasnda &ainle#e #e Herriot'ya #erilmek *zere #atanda%larn gQr*% birliiyle azrlanan bir dilekede onlardan %u soruluyordu( JB*y*k bir !iddiyetle $spanya'ya yol 'yok' ama ArTantin yoluyla olabilir demek gerek yurtse#erlikle ne Ql*de uyu%uyor.J &ainle#eL beklendii gibi ibir %ey yapmad *nk* Jo tamamen saf d%J

kalm%t. "ier yandan HerriotL gele!ek bakanlar kurulu toplantsna sunmak *zere dosyay istedi. /e!oinL Herriot'nun tutumunun Qnemini farketti. 0er bu sorunu millet me!lisine getirirse *k*meti g* duruma sokabilirdi. "olaysz bir soru Qnergesi ileri s*rmeye !esaret etti( &oin!are kamuoyunu dikkate almyorL o zaman kamuoyu da tepkisini y*kseltmeyi s*rd*re!ektir. Denaudel 2@2

&arisL 26 7emmuz 23@4. Tds!asoL "urr*i #e KoeerL apis aneden sal#erildikten sonra J/e /i bert a neJ in b*'o.mnda. isimli bir parlamenter iseL /e!oin ile birlikte adn bu soru Qnergesine koymaya karar #ermi%ti. Basna bu yQnde bir aklama yapt. Ba%l!a Sol gazeteler bu aklamay tam olarak yaynladlar. Asl %a%rt! olan da .ransz Kom*nist &arts'nn ?* ispanyol'un da#asn biraz ge de olsa farket>m%tA yayn organ JHumanite'de de aklamann b*t*n*yle yaynlanmas #e altnda Denaudel'in imzas yerine Iaillant>:outurier'in?22A imzasnn bulunmasyd. Herkesin bu soru Qnergelerini desteklediini anlayan /e!oinL millet me!lisindeki &as &erdus salonunda karargR kurdu. &artileri adna konu%ma yapa!aklarna sQz #eren radikal sosyalist "urafour #e Dene Di! ard'm g*#enini de kazand Bamsz sosyalist ;oro>)iafferri de onlara katlmay kabul etti. /e!oin @BO millet#ekilinin imzasn toplamay ba%ard fakat bu kadar yeterli deildiL *nk* artk ama yalnz!a tutuklularn Qzg*rl**n* kazanmak deilL ama ayn zamanda &oin>!are'y d*%*rmekti. Bunun iin yalnz!a elli millet#ekiline gereksinimi #ard #e bunlar ba%bakann partisinin iinde bile aryordu. Bu arada tutuklular da alk gre#ine ba%ladlar #e basn er g*n onlarn fiziki durumlar akknda kamuoyuna rapor yaynlad. 5etkililer er yolu deneyerek onlar alk gre#inden #azgeirmeye al%tlarL fakat onlar kararllkla

s*rd*rd*ler Hapis ane yQneti!ileri /e!oin'ya .resnes'deki apis ane re#irine girerek onlar alk gre#ine son #ermeye ikna etmesi iin giri% izni #erdiler. .akat tutuklularL serbest brakln!aya kadar alk gre#ine son #ermeye!eklerini yinelediler. Soru Qnergesinin parlamentoya geldii 2F 7emmuz 23@4 gunu Qleden sonra saat ikide tansiyon son addine #arm%t 9 gunun saba &oin!areL adalet bakanyla /ouis /e!oin da#as *zerine gQr*%t*. ;al#y'yi ona arabulu!u olarak gQndermeye kadar #erdiler. ;al#yL ba%bakann ki%isel arkada% #e ayn zamanda maliye komisyonunun ba%kanyd. J8e istiyorsun /e!oinP &oineare'nin d*%mesi seni bu kadar ok mu ilgilendiriyorPJ > JHi de deil! Bizim t*m g*!*m*zle istediimiz tek %ey As!asoL "urruti #e Ko#er'in Qzg*rl*kleridir!J ;al#yL
2@F

/e!oin'ya bakanlar kurulu ba%kanyla konu%a!ana dair sQz #erdi #e onun dilekesinin sonu!unu Qrenmek iin bir saat zaman tanmasn istedi. Bu bir saatin sonunda soru Qnergesi me!lise sunula!akt. Soru Qnergesinin me!lise sunulmasndan Qn!e yant geldi( &oin!are #e Bart ou teslim oluyorlard. H yasa d% $spanyol ertesi g*n serbest brakla!aklard.?2@A Ak%am gazeteleri b*y*k ba%lklarla onlarn serbest brakla!an duyurdular. 0rtesi g*n basn olay yorumlad. ;au> ri!e "elepine J/e &opulaireJde %Qyle yazd( JBu * masum insan iin apis ane kaplarnn aralanmas i%i snf iin bir zaferdir.J J/e XuotidienJde Huguette )odin serbest braklan tutuklularla son dere!e duygulu bir rQportaT yaynlyordu( J&eki %imdi...PJ "urruti g*l*mseyerek bana bakt( J<imdi miP ;*!adeleye kald yerden de#am... fakat bu sefer $spanya'da.J Ie gazete!i %Qyle balyordu( J<u bir gerek kiL onlar apis aneden ktlar ama onbe% g*n iinde .ransa'y terketmek zorundalarL belki de ayn %ekilde baskya uraya!aklar ba%ka bir *lkeye snr d% edile!ekler. J?2FA 2@6
897/AD 2. Henri 7orresL op. !it. @. "urruti'den mektupL 24 0yl*l 23@CL Qzel ar%i#den. F. $spanyol monar%isiL bu mane#ralarna %unu da ekledi( J;adrid'de ulus lararas karakterde geni% apl bir anar%ist komplo ortaya karlm%tr. Bu anar%istlerL &rimo de Di#eraL &oin!are #e ;ussolini'yi Qld*rmeye azrla yorlard. &rimo de Di#eya'ya kar% d*zenlenen saldn 5*ksek Adalet Kurulu Ba%kan Senyor 7ornos'un !enaze tQreninde gerekle%tirile!ekti.J J/a IanguardiaJL @ Aralk 23@C. ispanyol H*k*meti bu ilenin &oin!are'yi korkuta!an #e onu ma k_mlar serbest brakmamaya zorlaya!an d*%*n*yordu. Bu iddiann inandr!ln peki%tirmek iinL Jkomplonun ortaya karlmasJ *zerine komplonun d*zenleyi!isi olarak )ar!ia 9li#er suland. Ie Burgos'taki !ezae#inden sorguland &amplona'ya nakledildi. 6. Henri 7orresL op. !it. B. /ouis /e!oinL J/e !ours d'une #ieJL 0d. /iberteL &arisL 23CC. /e!oin 2342 ylnda &aris'te =F ya%nda Qld*. Kendisi ok tannm% bir .ransz anarko>pasi>fistidir. 5a%amn apiste #e d%arda ban% iin m*!adeleye adam%tr. C. Adalet Bakan Bart ou ile kar%trlmamaldr. 4. 9s#aldo BayerL ra#. !it. 8o.F6L <ubat 234O. =. /ouis /e!oinL op. !it. 3. 9s#aldo Bayer'den alnm%trL op. !it. 2O. /ouis /e!oinL op. !it. )*nl*k gazeteler da a ok bu olaylara eilmi%lerdir. J/e &opulaireJL J/e XuotidienJ #e Jl'9eu#reJ. 22. /ouis /e!oinL op. !it. 2@. Ayn yerde. 2F. J/e &opulaireJ #e J/e XuotidienJL 2B 7emuz 23@4. 2@B

MEEE

AID-&A'"A )$+/08;0
J"'asl KomitesiJL $spanyol anar%istleri "urruti #e As!aso iin #ize almakta b*y*k g*l*klerle kar%la%t. Hibir *lke onlar istemiyordu. Hatta SS:B'yle bile ili%ki kurdularL fakat &aris B*y*kelisi ;osko#a'ya ba%#urduu alde oradan ibir yant gelmedi & Bununla birlikte bu iki adam !esaretlerini yi>tirmediler #e )*ney Amerika'ya atta $spanya'ya dQnebilmeyi umut ettiler. Anar%izmL 23@4 7emmuzu'nda $berya Anar%ist .ederasyonu ?.AEA kurulduundan beri prestiT kazanm%t.?@A "urruti #e As!aso'nunL serbest brakldktan sonra &aris'te geirdikleri onbe% g*n iindeL ya%amlarnda dQn*m noktas denilebile!ek iki olay meydana geldi. Bunlardan biriL -luslararas K*t*p ane'de Sendikalist )enlik Hareketi'nden iki gen .ransz kadnL 0milienne ;orin #e Bert e .a#ert'le tan%malaryd. Aralarnda kurulan yakn dostlukL giderek 0milienne ile "urruti #e Bert e ile As!aso arasnda uzun s*reli bir ayat arkada%lna dQn*%t*.

"ieri iseL ayn zaman dilimi iindeL o srada s*rg*ndeki Dus yolda%laryla a! bir polemik ya%ad iin derin bir ru sal sarsnt iinde bulunan -kraynal gerilla 8estor ;ak no ile tan%malardr.?FA ;ak noL genel olarak kimseyle ili%ki kurmak istemiyorduL fakat iki $spanyol'un ma!eral ya%amlarndan aberdar olduundanL ya%ad m*te#azi otel odasnda onlarla bulu%may kabul etti. JDusya'da anar%ist ideallerin ya%ama gemesi iin m*!adele eden b*t*n de#rim!ilerin sembol* olarak sizi selamlamaya geldik. Ayn zamanda -krayna'nn zengin deneyimlerine olan saygmz sunmaya geldik.J "urruti'nin bu sQzleriL umutsuzluk iindeki militann *zerinde derin bir etki yaratm%t. Sonradan As!aso %Qyle yazar( JBuL son 2@C dere!e ksa boyluL tknaz adama sanki yeniden !an gelmi%ti. .ersiz gQzlerinde birdenbireL asta #*!udunda gizlenen youn ayatiyetin ie i%leyenL g*l* anlam net bir %ekilde parlad.J ;ak no onlar %Qyle yantlad( J$spanya'da bir de#rim iin gerekli olan anar%ist QzL Dusya'dan da a iyi durumdadr. 9rada i%ilerin #e kQyl*lerin iinde bulunduu de#rim!i gelenek #e politik olgunluk onlara gQsterilen reaksiyondan anla%lmaktadr. Sizin de#riminizin %u dQnemde Dus "e#rimi'nin deneylerinden yararlandn #e anar%izmin !anlln gQrmek beni er %eyden ok memnun eder. Bizim Dusya'da eksikliini duyduumuz Qrg*tlenme anlay%na siz $spanya'daL sa ipsiniz. ,rg*tlenmeL b*t*n de#rimlerin derinden ba%arya ula%masnn garantisidir. Bu benimL yarmadadaki anar%ist arekete neden ayran olduumu aklarL fakat ayn zamanda %imdi inanyorum kiL $spanyol "e#rimiL ba%ndan beri b*rokrasi te likesi tarafndan te dit edilen Bol%e#ik "e#rim'den da a salam bir %ekilde ilerlemektedir. Bu Qrg*tlenme duygusunu s*rd*rmek iin m*!adele edin #e anar%izminL gerek ayatta ibir i%e yaramayan bir doktrin aline getirilerek yklmasna izin #ermeyin. Anar%izmL sektarizmin #e dogmalarn mu alifidir. Anar%izm kendisini eylem iinde m*kem>melle%tirir. 9 kendini doktrinle snrlamaz. 9 b*t*n kollektif insan toplumlarnda doal olarak ortaya kan bir olgudur. Hatta oL tari i geli%meyi temsil eden #e tari i ileriye doru iten g*t*r.J ;ak noL kendini .ransz!a olarak ifade etmek iin b*y*k aba gQsteriyordu fakat sonunda anlatmak istediklerini tam olarak ifade edebilmek iinL arkada% "ocisky'nin e#irisiyle de#am etmek zorunda kald. 'e#irmen $spanyol!a konu%urken ;ak noL sQz!*klerinin bu gen insanlarda yapt etkiyi b*y*k bir dikkatle gQzlemliyorL zaman zaman sert bir %ekilde araya girerek ate%li bir %ekildeL d*%*n!elerinin yanl% aktarlmasndan duyduu korkuyu ifade ediyordu. "urruti #e As!asoL de#rim!i -krayna'daki olaylarn deerlendirmesiniL )ulyai>&olye anarko>kom*nist grubunun #e Qzg*r So#yetlerin faaliyet gQsterdikleri bQlgelerdeki de#rimin ikRyesini saatler!e dinlediler. 2@4 JBizim tarm kom*n*m*z toplumsal sistemimizin ekonomik #e politik ayati merkeziydi. Bu topluluklar bireysel egoizm temelinde deilL esas olarak bQlgeselL yerel #e kom*nal dayan%ma temelinde geli%iyorlard. 7opluluk *yelerinin kendi aralarnda dayan%ma alinde olmalarna benzer bir %ekilde topluluklar da federasyon %eklinde birbirleriyle dayan%ma alindeydiler. -krayna pratiimizL kQyl* sorununun bol%e>#izm tarafndan dayatlandan son dere!e farkl bir %ekilde Qz*lebile!eini net bir %ekilde gQsterdi. 0er bizim deneyimimiz Dusya'nn dier bQlgelerine de yaylsaydL krlarla %e irler arasnda meydana gelen Ql*m!*l bQl*nme olmaya!akt. Alk yllarndan saknlabile!ekti #e i%ilerle kQyl*ler arasndaki yersiz m*!adeleler olmaya!akt. Ie da a da QnemlisiL de#rim b*y*ye!ek #e ok farkl bir yolda geli%e!ekti. 5alnz!a kQyl* temeline dayand ileri s*r*lerek bizim -krayna'daki sistemimizin gele!ei olmad sQylenmi%tir. Bu gerek deildir. Bizim topluluklarmz tarmsal #e end*striyel bQlgelerin kar%mndan olu%uyordu #e atta bunlarn bazlar yalnz!a end*striyel bQlgelerde kurulmu%tu. BizlerL epimiz sa#a% #e>i%iydik. Kararlar genel alk toplantlarnda alnyordu. Sa#a% alannda ise sa#a% komitesiL eylemdeki b*t*n gerilla m*frezelerinin delegelerinden olu%uyordu. ,zet olarakL erkesin kollektif al%mada yer almasylaL iktidar tekelle%tiren bir yQneti!i snfn domas engelleniyordu. Ie biz bunu ba%arm%tk. Ba%ardk #e bol%e#ik b*rokratik pratiin yanl%ln gQsterdik. 7rokiL bol%e#iklerle -kraynal sorumlular arasnda yaplan anla%maya i anet etti. Bizimle sa#a%mak *zere Kzl 9rdu'yu gQnderdi. Bol%e#izmL -krayna'da #e Kronstadt'da askeri zafer kazand ama de#rim tari i bir g*n bizim akl olduumuzu ortaya koya!ak #e galipleri Dus "e#rimi'nin mezar kaz!s kar%>de#rim!iler olarak sulaya!aktr.J )Qr*%me srasnda ;ak noL Qzellikle a! dolu anlar atrlarken sk sk yorgunluk belirtileri gQsteriyordu. Bir an iini ekerek %Qyle dedi( J-marm zaman geldiinde siz bizim yaptmzdan da a iyisini yapa!aksnz.J AyrlrlarkenL iki $spanyol'aL iyimser bir g*l*msemenin ardndan %unlar sQyledi( 2@= J;ak no ibir zaman ka#gaya ayr demedi. Ba%ladnzdaL eer ayattaysamL sizlerle birlikte ola!am.J?6A

.ransaL "urruti #e As!aso'yaL topraklarnda snrl bir s*re iin kalma izni #ermi%ti #e bu iki adama A#rupa'nn b*t*n kaplar kapalyd. Serbest brakldktan alt g*n sonra "urrutiL ailesine yazd bir mektupta yaknda yeni bir yol!ulua ka!aklarn #e gezintilere zorlandklarn belirtti. @3 7emmuz 23@4'de .ransz polisi onlar Belika snrna gQt*rd*. 7raTikomik olan %uydu( .ransz polisi onlar snr d% etmi%tiL Belika ise giri% izni #ermiyordu. Bu y*zden .ransz polisi onlar kom%u topraklara gizli!e sokmay be!ermi%ti. Belikal anar%ist Hem "ay'in konukse#erlii sayesinde Austos ayn Br*ksel'de geirdiler. .akatL Belika polisi tarafndan rastlant eseri tutuklandlar #e snrdan .ransa'ya geri gQnderildilerL em de .ransz polisinin yaptndan farksz bir biimde! Bir kere da a &aris'e gittilerL polis ok s*rmeden izlerini buldu. 9nlar barndra!ak b*t*n e#ler gQzetleniyordu. &asi> fist bir militan ara!lyla 5onne'de barna!ak bir yer buldular. .akat orada da e# sa ipleriL arama yapmaya gelen bir polis %efine onlar i tanmadn da i sQyleyerek iknaya al%rken kaa!ak zaman zar zor bulabildiler. ?BA 0n aktif liberter militanlar da ?Qzellikle 0milienne #e Bert eA yakndan gQzleniyorlard. Bu durumL iki kaak iin ya%amay olanaksz ale getiriyordu. "e#rim!i $ttifak Komitesi?CA son g*nlerdeL A#rupa'da de#rim iin yeni bir plan olu%turmaya al%an J/os Solidarios'un da katlmasyla yeniden !anlanm%t. ;*ttefikler onlaraL saklanmas da a kolay #e yeni olu%turulan de#rim planlarnda yer alabilmeleri iin da a el#eri%liL da a sakin bir yer olan /yon'a gitmelerini salk #erdiler. Bu y*zden kendileri iin sa te belgeler d*zenleyerek /yon'da a!ilen i% buldular. .akat burada da ksa s*rede aa ktlarL tutuklandlar #e yaban!lar yasasn i lRl etmekle sulandlar. .ransz anar%istleriL .ransz polisinin mu temel mane#ralarna kar% kamuoyunu uyarmak *zere yeniden kampanyaya ba%lad. H*k*metL ortaln fazla kar%mamas iin onlar a!eleyle alt ay apse ma k_m 2@3 etti. Bundan sonra bir kere da a Belika snrn gizli!e gemeye zorlandlar. 9nlarn bu son ma!eral yol!uluunun *zerinden bir yl gemesine ramen b*y*keliler tutumlarnda diretiyorlard. Hi kimseL bankalara saldran #e din adamlarna suikast d*zenleyen bu adamlara ilti!a akk #ermeye!ekti. -zun s*ren karar dei%ikliklerinden sonra S.S.:.B. "urruti #e As!aso'yu kabul etmeye azr olduunu duyurdu. Dus anar%istlerinin b*t*n uyarlarna ramen bu %ans kullanmaya karar #erdiler. Bir arkada%na yazd mektupta "urruti %Qyle diyordu( JSen bu mektubu aldn srada aramza uzun bir mesafe girmi% ola!ak. $spanya'dan uzaklara gitmekten dolay ne kadar b*y*k bir keder duyduumu ta min edemezsin. Dus H*k*meti tarafndan kabul edildik #e bu b*y*k ma!era iin ba#ulumu azrlam% bulunuyorum. J?4A "urruti yol!uluk iin kararn #ermi%ti. .akat bu karar ksa Qm*rl* oldu. Br*ksel'deki So#yetler Birlii KonsolosluuL ba%#urularnn &aris'te yaplm% olmas dplaysyla pasaportlarnn da oradan alnmas gerektiini sQyledi onlara. .ransa'ya girmelerinin yasak olduunu anlattlar ama So#yet gQre#lileri tutumlarnda srar ettiler. BQyle!e iki $spanyol bir kere da a illegal olarak &aris'e gitmeye zorlanm% oluyorlard. Konsoloslukta b*y*kelinin yanna ktlar. 9radaL Dusya'da kalmak istemelerindeki niyetlerinin ne olduu konusunda sert bir %ekilde sorguya ekildiler. 9nlardanL So#yet "e#le>ti'ni sa#una!aklarL ona zarar #ermeye!ekleriL onu alkn gerek temsil!isi olarak tanya!aklar konusunda sQz #eren bir form doldurmalar istendi. Bu ko%ullarn dayanlmaz olduunu d*%*nd*ler #e yol!uluktan #azgetiler.?=A Bu iki adam yeniden ba%#urduklar .ransaL BelikaL $s#ireL Almanya #e /*ksemburg'dan da ayn olumsuz yant aldlar( Hibir yerde istenmiyorlard. Sistematik olarak b*t*n yasalar #e politik bloklar reddeden bu adamlarL an!ak bir yerlerde illegal olarak ya%ayabilirlerdi. SonundaL Almanya'ya gitmeye karar #erdiler. 23@= 0ki>mi'nde Berlin'e #ardklarnda Agust]n Sou! y tarafndan kar%landlar. Sou! yL onlarn problemlerine bir Qz*m bulmak 2FO *zereL Qnemli bir Alman anar%isti olan Dudolf Do!ker'a ba%#urdu. ,n!elikleL iki $spanyol'un Almanya'da bulunduklarnn gizli tutulmasna karar #erildi. Berlin'de bir i%i semtinde dikkat ekmeyen bir e#e yerle%tirildiler. Sonra Do!kerL liberter bir %air olan 0ri! ;* sam'la?3A balant kurdu #e onunla birlikteL sonradan Sosyal "emokrat &arti'ye katlm% eski bir m*!adele arkada%larndan yardm istemeye gittiler. Kampfmeyer adl bu adamn yQneti!i e#relerle Qnemli balantlar #ard. '*nk* kendisi de bir yQneti!iydi. "a a Qn!e 0mma )oldman #e 8estor ;ak no iin Qnemli arabulu!uk gQre#leri yapm%t. "urruti #e As!aso iin de ara!lk yapmay kabul etti. 9nun arabulu!uluk i%lerinin sonulanmas iin onbe% g*n beklemek zorunda kaldlar. Bu s*re iinde iki Alman anar%istiL $spanyol yolda%larnn aa kma te likesi olduunu bildiklerinden endi%eli g*nler ya%adlar1Bununla birlikte "urruti #e As!aso s*k_netlerini korudular. Alman!a Qrenmeye #e kaldklar e#deki ailenin o!uklaryla konu%maya al%tlar.

Ak%amlan ;* sam onlardan g*l*kle ayrlrken Do!ker #e Sou! y e#i ziyarete geliyorlard. 9nlara ki%isel deneyimlerini anlatyorlard. $spanyollar uluslararas anar%ist areketten ba sederken Almanlar'da Ba#yera $%i Konsey>leri'ni #e Ba#yera de#rimini anmsyorlard. BQylelikle aralarnda g*l* #e salam dostluk balan da kurulmu%tu. Sonunda KampfmeyerL Do!ker'aL $spanyollar iin ibir %ey yapamadn sQyledi. 0er onlar $spanya Kral'na suikast yapm% olsalard i%leri yoluna koymak m*mk*n olabilirdi. .akat Katolik kilisesinin y*ksek r*tbeli din adamlarndan birini Qld*rm*%lerdi. ;erkez!i Katolik &arti baz %eyleri affetmezdi #e o srada Sosyal "emokrat &arti bu partiyle ayn koalisyon iinde yer alyordu. "urum !iddiydi. 0er $spanyollar tutuklana!ak olurlarsa kesinlikle $spanyol polisine teslim edilirlerdi. Sosyal "emokrat &artiL politik ortaklklan nedeniyle bunu Qnlemek iin ibir %ey yapmazd. "urruti #e As!aso'nun Qn*nde e%it dere!ede te like ieren e%itli alternatifler #ard( Her angi bir *lkede gizlenmekL $spanya'ya gitmekL )*ney Amerika'ya geri dQnmek. 2F2 9kyanusu gemeye karar #erdiler. .akat bu srada Qnemli mali problemlerle y*z y*zeydiler. Alman Anar%ist Sendikalar ?.SAA sekreteri olan Do!kerL dier yolda%larna bilgi #ermeden dayan%ma fonunu kullanamyordu. Bir yandan da bo%boazlktan saknmak gerekiyordu. ;* samL arkada%larndan gerekli paray toplamaya karar #erdiL bunlarn arasnda fedakRr #e !Qmert film yldz Alman Ale^ander )rana! da #ard. )rana! sorunu Qrendii zaman yakla%k 6OO mark olan !ebindeki b*t*n parasn #erdi. Bu paraya dier ba%lar da eklendi #e "urruti ile As!aso ;eksika'ya gitmek *zere arekete gee!ekleri Antcerp'e doru yola ktlar.?2OA 8eyse kiL 23@3 ba%larndan itibaren BelikaL yaban!lara kar% izledii o%gQr*s*z politikasn dei%tirdi. Hem "ay bir kere da a iki $spanyol'a yardm etmeye al%t #e polis onlara sa te kimlikler kullanmalar ko%uluyla Belika'da kalma izni #erdi. B*t*n yasalara kQkten kar% olan iki adam bu durum kar%snda b*y*k bir %a%knlk geirdiler. Burada illegalite legaliteye dQn*%m*%t*. As!aso %u yorumu yapyor( JBuL ayatmda ba%ma gelen en tu af %eydir. J?22A Do!ker'e der al bir mektup yazarak planlarndaki dei%iklie dikkat ektiler #e onlar iin toplanan paray gele!ekteki $spanya yol!uluu iin mu afaza edilmek *zere geri gQnderdiler. Bir kere da aL ne kadar m*mk*nse o kadar dengeli bir ya%am kurmaya al%tlar. "urruti bir fabrikada torna! olarak i% buldu. As!asoL boya! olarak bulduu i%leri bir ka kez dei%tirdi. '*nk* sinirli bir karaktere sa iptiL sk! bir ya%ama katlanamyordu. 0milienne #e Bert e ksa bir s*re sonra onlara katldlar. "a a Qn!eki s*rg*n dQneminden baz deneyimlere sa ip olan bu dQrtl* s*rg*nlerin olu%turduuL genel #e ki%isel eki%melerin ya%andL ill*zyon #e r*yalarla yanp tutu%an bu e#relerden m*mk*n olduu kadar uzak durdular. As!aso e%itli alanlarda al%maya ba%lad. "urruti iseL bo% zamanlarnda &aris'teki 0nternasyonel 5ayne#i ile birlikte geni% apl propaganda materyali yaynlayan -luslararas Anar%ist Komite'yle al%t.?2@A Bu srada $spanya'daki de#rim!i anar%ist areketL al%ma> 2F@ larn mey#e #erdii #e :87'nin sendika kadrolarnn yeniden toparland bir dQneme giriyordu. -lusal KomiteL s*rg*ndeki gruplara e%itli mesaTlar gQnderdi. ;esaTlardaL 23@3 ylnda i%i areketinde ayati bir geli%me ola!a belirtiliyordu. $spanya'dan gelen bu raporlar okuyan "urruti #e As!asoL monar%inin temelinin sarsldn anladlar. Kral MEEE.Alfonso'nun kendi e#resi bile bunu kabul etmekte duraksamyordu. &olitika!larL itibar kaybeden monar%iden uzakla%yorlard. K%lalarda ise bir kere da a darbe Qrg*tlenmelerine giri%iliyordu. 8i!eto Al!alR +amora #e ;iguel ;aurR bile kralla?2FA olan ili%kilerine son #eriyorlar #e i%i snf ile entellekt*eller arasnda yeniden bir ili%ki kuruluyordu. 23FO ylnn s*rg*nler asndan *lkeye dQn*% yl olmas mu temeldi. -lusal Komite bunu garanti ediyordu. 23FO 9!a'nda kralL eski diktatQr &rimo de Di#era'y i%ba%ndan uzakla%trd #e yerineL @O 9!ak 23FO'da anayasal garantileri restore eden )eneral "amaso Berenguer'i getirdi. 2C <ubat'ta ilan edilen afL i%ileri kapsamyorduL yalnz!a krala kar% askeri komploya giri%en profesyonel politika!lar ?Haziran 23@3'daki askeri komplonun mimar San! ez )uerra gibileriA kapsyordu. Bununla birlikteL ok sayda s*rg*nL sanki af kendileri iin km% gibi da#ranarak $spanya'ya dQnd*ler. J"emirin ta#nda dQ#*lmesiJ gerektii d*%*n!esiyle :87 -lusal KomitesiL yeraltndan kt #e si#il otoritelerden sendikalarn yasalla%trlmasn talep etti. Barselona gibi b*y*k %e irlerde i%ilerL lokallerinin almas iin karar kmasn bile beklemediler. Katalonya :87'si der al ak bir kongre d*zenledi #e bir bQlge komitesi seti. Seilenler arasnda ;ayo .erran ?;etal*rTi $%ileri SendikasAL ;anuel Hemandez ?Aa $%ileri SendikasAL /uzbel Duiz ?Salk &ersoneli SendikasAL Kuan )uillen ?)da $%ileri SendikasAL Kuan : i#a ?7ekstil $%ileri SendikasA #e 0milio Bassous da ?:am $%ileri SendikasA #ard. Bu kongreL Barselona'daki 8ue#o de &aralelo 7iyatrosu'nda yaplan b*y*k bir toplantyla sona erdi. 7iyatroda b*y*k bir kalabalk toplanm% #e alk sokaklara kadar ta%m%t. Konu%>

2FF ma!larL Angel &estafiaL Kuan &eiro #e SebastiRn :lara'nn monar%iyi alk Qn*nde yarglamalar *k*met temsil!isinin protestolarna yol at. .akat onun protestolarna kimse kulak asmad #e kimse korkmadL *k*met temsil!isi toplanty durdurmaya !esaret edemedi. Austosla birlikte ba%l!a sendikalar d*zenli olarak al%maya ba%ladlar. Katalonya'nn tamamnda bQlge komiteleri #e yerel federasyonlar zaten eylem alindeydiler. Ba%ka bir bQlge kongresi JSolidaridad 9breraJy yeniden yaynlamaya karar #ermi%ti. $lk say F2 Agustos'ta kt. "ergiyi Kuan &eiro yaynlyordu #e derginin editQrleriL 0usebio :arboL SebastiRn :laraL &edro .oi^L DamQn ;egre #.d. idi. Konfederasyon ya#a% ya#a% !anlln kantlyordu. Barselona'daki &alais des Be>au^ Arts'ta &ro>&resos ?;a k_mlar "estekleme KomitesiA tarafndan bir toplant d*zenlendi. Konu%ma!larL Angel Sam>blan!atL /uis :ompanysL Do#ira i Iirgili #e Kose Alberola genel af talebinde bulundular. K*bal anar%ist "omingo )erminal'in konu%tuu bir dier toplant da Deus'ta d*zenlendi. )erminalL "iktatQr ;a! ado'nun apis anelerinden ksa bir s*re Qn!e kam%t.?26A Birbirini izleyen eye!anl toplantlar aralk patlamasna kadar de#am etti. San SebastiRn Antla%mas'nn?2BA ardndan olu%turulan "e#rim!i Komite 2F Aralk'ta genel bir ayaklanma konusunda fikir birliine #arm%t. Son anda bir kar%>emir geldi. .akat iki y*zba%L .ermin )alan #e )ar!ia Hernandez kendi birlikleriyle ayaklanmay ba%lattlar #e $kin!i :um uriyet'i ilan ettiler. Bu darbe abu!ak bastrldL yarmadann ibir yerinden destek salayamad. SkyQnetim ;a kemesi isyan! subaylar Ql*m !ezasna arptrd. 0rtesi g*n kur%una dizildiler. 26 Aralk tari i !um uriyet yQneti!ilerinin gele!ekteki korkaka da#ran%larnn ilk i%aretini olu%turur.?2CA :87 ayaklanma anla%masna bal kalm%t. .akat bQlge komitesiL Barselona'daki &rat de /lobregat a#aalann ele geirmeye al%t srada tutukland #e genel gre# gerekle%tirilemedi. Hapis aneler bir kere da a de#rim!i i%ilerle dolduL fakat bu artk monar%inin son bask uygulamasyd. )*!* t*> 2F6 kenen MEEE.AlfonsoL Amiral AznarJa bir *k*met kurmas #e 2@ 8isan 23F2 tari inde genel seimleri d*zenlemesi emrini #erdi. Seimler monar%iyi de#irdi. 0ibar'da ?)uipuz!oa Iila>yeti'ne balA 2F 8isan 23F2 tari inde !um uriyet ilan edildi. 0rtesi g*nL !um uriyetin ilan b*t*n $spanya'da resmiyet kazand. KralL :artagena'dan $spanya'y terketti #e kan dQk*lmesini Qnlemek iin *lkeyi terkettiini aklad. ;arsilya'da akettii resepsiyonu ald. J7ebasndanJ biri olan dok i%isi 0s!udero onu alkn Qn*nde erkesin nefretinin bir ifadesi olarak tokatlad. Kral'n b*t*n taraftarlarL alkn Qfkesinin patlamasndan korkarak ni ayetinde .ransa'ya katlar. 9nlarn trenle getikleri yollardanL uzun s*redir d%arda bekleyenler $spanya'ya geri dQn*yorlard. Bu eye!anl s*rg*n kalabalnn arasnda "urruti #e As!aso da #ard.
897/AD 2. $lerideki sayfalara bak. "urruti'nin ailesine yazd mektup. @. J0l &rodu!torJL Anar%ist aftalk dergiL JAnar%ist ,rg*tlenmePJ konulu bu makalenin basm 23@C'da Blanes'te yapld. 7am da o yl .ransa'daki $span yol anar%ist gruplar bir kongre topladlar. .ransa'ya yaylm% b*t*n *! relerin J$spanyol S*rg*nleri Anar%ist .ederasyonuJ ad altnda yeniden topar lanmasna karar #erdiler. Bu kongreL 23@4 7emmuzu'nda Ialen!ia'da ?0l :abanalA toplanan -lusal Anar%ist )ruplar Kongresi'nin Qn!eliydi. Hemen emen t*m $spanyol gruplarndan delegeler geliyorduL bir delege s*rg*ndeki gruplar>temsil ediyordu #e iki delege de &ortekiz anar%istlerini temsilen gelmi%ti. "elegelerL $spanyol anar%istlerinin bir federasyonda b*t*nle%mesinde gQr*% birlii alindeydiler. 5aplanma iinL anar%ist gruplarn yerel federasyo> nuyla benzer gruplarn ilk biimlenmelerini benimsiyorlard. 'e%itli yerel federasyonlar bQlge federasyonlarm biimlendire!eklerL sonradan yarmada komitesi adn alanL yanmada komisyonu tarafndan koordine edile!eklerdi. Bu toplantnn tutanaklarL komisyonun *yelerinden biri tarafndanL Se>#illa'da tutuklanmadan Qn!e im a edilmi%tir. .AE tarafndan baslan ilk dok*man Kose &eirats tarafndan tutanaa alnan manifestodur. $lk bQl*mde onun al%mas zaten alntlanm%tr. "ok*man tari i 23 Aralk 23@3'dur.

2FB

K9SG &eirats'a gQre .AE J"e#rime esin kayna oluyor. $spanyol liberter areketinin gerek ru unu korumaya Qnem #eriyor #e sapma te likesinden kanmaya al%yordu. Bu te likeL da a sonraki diktatQrl*k yllarnda :87nin belli liderlerin!e zaten farkedilmi%ti.J F. BuL Qrg*t *zerine olan bir polemiktir. ;ak no #e Ar! inoffun aktif olarak iinde yer aldklar anar%ist grupL kendilerinin JQrg*tsel platformJ dedikleri anar%ist Qrg*tlenme iin bir taslak yaynlad ?23@4A. -luslararas anar%ist areketin #e Qzellikle Dusya'daki areketin Dus "e#rimi'nden ders karmas gerektiini d*%*n*yorlard. Ioline'in iinde bulunduu grup iseL Qrg*tlenmeye kar%yd #e aka polemik yapyordu. 7eorinin d%na kayan polemik ki%isel ele%tirilerle dorua ula%t. 6. Bu gQr*%me iin %unlara dayanyoruz( E. JSolidaridad 9breraJnn F2 7emmuz tari li saysndaki imzasz bir ma kale. Aslnda 8estor ;ak no'nun Ql*m* *zerine .ran!is!o As!aso tara fndan yazlm%tr. EE. @@ Kasm 23FC tari li JSolidaridad 9brera'daki "urruti'nin biyografi tasla. EEE. Aurelio .ernRndez #e /iberto :alleTa tarafndan bize #erilen bilgiler.

EI. ;ak no Hareketi'yle ilgili olarak %unlara ba%#urulabilir( J/a De#o>lutiQn En!onnueJL Belfond tarafndan yaynland. &aris 234O. JHistorie du ;ou#ement ;ak no#isteJ &. Ar! inoff tarafndan yaynland. 0d. BelibasteL &aris 234O. J/a De#olutiQn Dusse en -kraineJ ?232=>23@2AL 8estor ;ak no'nun anlanL Belfond tarafndan yaynland. &aris 234O I. Dudolf Do!kerL op. !ifte %Qyle yazar( J$spanyollar de#rim!i bir ayaklan ma plan yapm%lard #e ;ak no bu ayaklanmada yer almay kabul etmi%ti.J B. 9nlar ieri alan 0mile Bouget'in ifadesi. 9kuyu!unun da farkede!ei gibi "urruti apisten ktndan beri Ko#er'den i sQz etmedik. Ko#er sa te bel geler d*zenleyerek .ransa'nn Beziers bQlgesine yerle%ti #e bu dQnemde "ur ruti #e As!aso ile birlikte bulunmad. C. Bu "e#rim!i $ttifak Komitesi 23@6'te kurulanL Iera de Bidasoa #e &er>pignan'da gerilla eylemleri organize eden eski "e#rim!i Komite'nin de#amdr. :Csar ;. /orenzo J/es Anar! istes 0spagnols et le &ou#oirJ adl kitabnn B=. sayfasnda bu "e#rim!i $ttifak Komitesi'nden sQz ederek %Qyle yazar( J$ttifakn *yeleri *k*mete katlm!l sa#unan ilk liberterlerdi.J )erekte /orenzo bu komiteyleL $spanya'da J9laslk SendikalistlerJ adyla ortaya kan re#izyo nist fraksiyonu birbirine kar%tryordu. J/os SolidariosJ onlarla ibir ortak yana sa ip olmad gibiL gerekte onlar ba% d*%man olarak deerlendiriyor du. "ier yandan /orenzo 23@C'lann sonuna doru &aris'te tek konu%ma!snn )ar!ia 9li#er olduuL bol%e#ik anar%izm teorisini geli%tiren #e Jiktidarn ele geirilmesininJ sa#unusunun yapld gizli bir toplantdan sQz etti. /orenzo bilgi kaynan belirtmemektedir. Bizim bilgilerimize gQre )ar!ia 9li#er 23@6'ten itibaren Burgos'ta apisteydi. 23@C'da bir ma k_mken MEEE.Alfon>

2FC

so'ya d*zenlenen bir suikast te%ebb*s*ne ad kar%trld. Bu iddiadan yarglanmak *zere &amplona'daki St. : ristop e Kalesi'ne gQt*r*ld*. )ar!ia 9li#erL 26 8isan 23F2'de $kin!i :um uriyet'in ilanndan sonra serbest brakld. Bu y*zden )ar!ia 9li#er 23@C'da &aris'te bulunamazd. Bu srada As!aso #e "urruti de apisteydi. )rubun geri kalan iseL Barselona'dayd #e yalnz!a )ar!ia Ii#an!os gizli olarak &aris'te ya%yordu. 4. "urruti'nin Br*ksel'den postalanm% mektubu. 0kim 23@=. =. BilgiL /iberto :alleTa tarafndan #erilmi%tir. ;artin )udell J:ampo'da ?@O Kasm 23F4A J"urruti Dusya'daJ adl makalede ayn olaylar #erdi. 3. 0ri! ;* sam ?2=4=>23F6A de#rim!i %air #e Alman anar%isti. 4 8isan 2323'da anar%ist )usta# /andauer'in ?2=4O>2323A de yer ald Ba#yera So#yet areketini anlatan J;arseillaise des :onseils 9u#riers'in yazandr. /an>dauerL aralannda JEn!ita!iQn al So!ialismoJnun da bulunduu bir ok al%ma n yazandr. /andauerL 8oske'nin askerleri tarafndan #a %i!e Qld*r*l m*%t*r. ;* sam askeri ma kemeye karld #e 2B yl apse ma k_m oldu. 23@6'te affedildi. @= <ubat 23FF'te 8aziler tarafndan tutukland #e 23F6 yl 7emmuz aynn 3'unu 2O'una balayan ge!e SS'ler tarafndan Qld*r*ld*. ?Doland /ecinL 0ri! ;* samL J/e ;onde /ibertaireJdeki eklerL Haziran 23C=A 2O. Almanya iin biz Dudolf Do!ker tarafndan yazlan metni dikkate aldk. 22. HikRyeL o srada Br*ksel'de s*rg*nde bulunan /iberto :alleTa tarafndan anlatlm%tr. 2@. Br*ksel dQnemi olaylanL Eda ;ettL 0milienne ;orinL Bert e .a#ertL Kuan ;anuel ;olina ?KuanelAL "olores Eturbe #e /eo :ampion'un JAs!aso>"urrutiJ adl ?0dit. 0man!ipateurL Br*ksel 23FOA bro%*r*nde aktarlmaktadr. 2F. Bak( JAsi :ayo Alfonso MEEEJL ;iguel ;auraL 0dit. Ariel. BarselonaL 23C=. 26. Bemardo &ou #e D. ;agrina o srada Katalan :87 Qrg*t*n*n BQlge Ko>mitesi'nin iki *yesi olarak J-n ano de !onspira!ionJ adlL 23F2 ylnda Barse lona'da baslm% bir kitapta faaliyetlerini yazyorlard. Biz bu metniL :87nin bu srada yeniden Qrg*tlenmesinin iza asndan dikkate aldk. 2B. JSan SebastiRn Antla%masJL 23FO 5az'nda San SebastiRn'da bir araya ge len e%itli politik bloklann liderleri tarafndan alman kararlara #erilen isim dir. &artiler #e bu toplantda yer alan ki%ilerL bir !um uriyet kurulmasnaL bir askeri darbe yapmaya #e alk ayaklanmas yaratmaya karar #erdiler. Bu ey lemleri Qrg*tlemek *zereL karargR ;adrid'de olan bir "e#rim!i Komite ku ruldu. Bu komitenin *yeleri Al!alR +amoraL ;iguel ;auraL $ndale!io &rietoL ;anuel AzanaL ;ar!elino "omingoL Al#aro de Albornoz #e .ernando de los Dios'tu. 2C. .ermin )alan Dodriguez ?6 0kim 2=33>26 Aralk 23FOA kendisiL ;ont>Tui! 'de ?BarselonaA apisteyken anar%izm *zerine J8ue#a :rea!iQnJ adl ?ed. :er#antes 23FOA bir kitap yazm%tr. Bu kitabn 8ue#a 0ra tarafndan 23F4 ylnda ikin!i bir basks yapld. Kose ArderiusL onun akknda JIida de .ermin )alanJ adl ?BarselonaL 23F2A bir biyografi yazd. ;ektuplann bir ks m J/ogue se ignoraba de .ermin )alanJ adl Antonio /eal #e Kuan Antornio Dodriguez tarafndan yazlan ?BarselonaL 23F2A bir makalede topland.

2F4

@ "-DD-7$ ;$/t7A8 23F2>23FC

26 8$SA8 23F2
<uras akt kiL 23F2 de *lke monar%st reTimin Qz*l*%*ne doru gidiyordu. Ka!a ayaklanmasnn ba%arszl >#e Albay .erm]n )alan ile Albay )ar!ia Hernandez'in idamlarndan>iki g*n sonra patlayan genel gre#L gei!i *k*metin kral #e kilise tarafndan tannarak bir t*r ikin!i g* aline gelmesine neden oldu. San! ez )uerraL )regorio ;arafion #e Kont DomanonesL 8i!eto Al!alR +amora'dan kral adna !um uriyetin ilan iin azrlk yapmasn istediler. 5eni *k*metin dine kar% ta#r konusunda garanti aray% iinde olan kiliseL gei!i *k*mete ba%kan ola!ak 8un!io'nun bizzat kendisini apis anede ziyaret etmek *zereL ;onsignor 7edes! ini'yi gQnderdi. Al!alR +amora #e ;iguel ;aura'nnL kral #e din adamlarnn elilerine #erdii g*#en!elerL iktidarn el dei%tirmesini #e ulusal alk oylamasnn sonularn kabul eden kraln gQre#inden feragat ederek *lkeyi terk etmesini kolayla%trd. 2@ 8isan seiminin sonular %a%rt!yd. 5irmidQrt saat iinde tari yQn*n* dei%tirmi%ti. 5alnz!a politik bir yumu%ama saylabile!ek #e *lkenin iinde bulunduu astalklara gerek bir are olamayan San SebastiRn Birlik Antla%mas kabul edildi. $lan edilen !um uriyet sokaklarda !o%kulu gQsterilerle selamland. DeTim dei%iklii direni%siz gerekle%mi%tiL bQyle!e alk %iddete ba%#urmakszn yeni bir tari sel d*zeni kabul ettirmeninL i%i snfnn de#rim!i gelenei iindeki anla%mazlklar bir kenara atmann m*mk*n olduunu d*%*nd*. $kin!i :um uriyetin ilan edilmesiyle birlikteJ "urruti'nin ya%amnda Qnemli #e belirleyi!i bir dQnem ba%lad. 9 zamana kadar sabotaTla snrl kalan de#rim!i akti#itesiL bundan bQyle 262 kitle eylemine uzana!akt. Ayn zamanda i%i snfnn y*kselen sa#a%yla adm adm %iddetlenen de#rim Qn!esi durumun yaratt zor sorunlarla y*z y*ze gelmek gerekiyordu. "urruti 2B 8isan 23F2'de Barselona'ya geldii zaman 26 8isan'n !o%kusu RlR ok g*l*yd*. Ba%arsz Ka!a ayaklan> masyla #e genelL ksmi saysz gre#le Qn!eki yl ortal sarsan i%i snfnn ta#rnn tam tersineL alk kitleleri yeni reTime ate%li bir %ekilde balanm%lard. )erekteL $spanya'nn politik sorunlarnn Qz*m* olmas asndan !um uriyet Ql* domu%tu. $spanya'nn sorunu krallk sorunu deilL toplumsal bir sorundu #e buL radikal bir Qz*m* gerektiriyordu. An!ak seilen yolL tari sel dQn*%*m* gerekle%tirmek iin bir program olmayan #e i%i snfn temsil etmeyenL bada%mazL eteroTen g*ler arasndaki g*s*z bir politik ittifaka dayandrlm%t. Anayasal #e yasal kurulu%lar *lkenin sorunlarna bir Qz*m getiremeye!ekti. Bu ko%ullar altndaL alkn !o%kusu son bulur bulmaz !um uriyetL eski reTim gibi kendini ayn sosyal problemlerle y*z y*ze bula!akt. ;ilyonlar!a alt #e orta d*zeyde emeki #e tarm i%isinden olu%an #e politik bamllk kadar ekonomik esaret iinde de bulunan kQyl*l*kL ulusun yapsn biimlendiriyordu. $spanya'nn ba%l!a zenginliini olu%turan feodal yaplarL dier yandan da *lkenin ekonomik #e end*striyel geli%mesini engelliyordu. Bu a!na!ak ko%ullar a!il bir reformu gerektiriyordu. 7opraksz kQyl*lerL kelimenin tam anlamyla alktan Ql*yorlard. 5ln *te ikisinde al%p kar%lnda birbuukla * peseta aras bir *!ret alyorlard #e bu *!reti alabilmeleri iin g*nde 2@>26 saat ?g*n doumundan g*n batmna kadarA al%malar gerekiyordu. "ierlerine gelin!eL bir a#u topraa sa ip olanlar da yoksulluk iinde alkla bou%uyorlard. $spanyol asilleriL i%lenebilir topran `B F'*nden fazlasna sa ip olan efendilerL geni% topraklar *zerinde sQz sa ibiydiler. Bunlarn arasnda F4 OOO dQn*m ?Kont Domanones gibiA ile 23B OOO dQn*m ?"*k ;edina!elli'ye aittiA arasnda topraa sa ip on kadar ki%i #ard. B*y*k m*lk sa iplerinin bQylesine g*l* olan toplumsal egemenlikleri bir Qr*m!ek a gibi b*t*n 26@ krsal ayat sarm%t. Bu ki%ilerL ko%ullarn tek belirleyi!ileri idiler. BunlarlaL *lkenin topraksz kitleleri arasndaki toplumsal ili%kilerL efendilerle kQleler arasndaki en bilinen #e en %ematik diyalektii m*kemmel bir %ekilde aklar. ;onar%i iinde kendine gQre ideal bir yu#a bulan bu yQneti!i snfL ekonomik #e politik iktidann keyfini s*r*yordu. Hlkenin ilerlemesi de geri kalm%l da bu akim snfa balyd. ,yle kiL ulusal politik ya%amL bu toprak aristokrasisi d%nda kimsenin karlarna izmet etmiyordu. B*t*n dei%iklik giri%imleri ister istemez bu ekonomik>politik grupla kar% kar%ya geliyordu. 7opran kamula%trlmas #e planlanmas Qn!elikle bu m*lkiyet d*zeninin ykmndan geiyordu. Bu problemin Qz*m* iin dier b*t*n yollar kmazd #e *lke iin ba%ka k% yolu yoktu. 7opraksz kQyl*lerin #e genellikle @B dQn*mden da a az topraa sa ip olan k**k m*lk sa ibi kQyl*lerin iinde bulunduu kQt* durumun yol

at ekonomik durgunluk toplumsal durumu bir patlama noktasna getirmi%ti. 5lda en fazla 2=O g*n al%abilenL * milyon kadar topraksz kQyl*n*n al%ma s*resiL tarmda sk sk meydana gelen periyodik krizler srasnda da a da azalyordu. Bu dQnemlerdeL Qzellikle 0nd*l*s'te kQy meydanlar i% arayan insanlarla dolup ta%yordu. $%ilerin durumu da a az dramatikti. .akat $spanyol kapitalizmi ge domu%tu #e ok ya#a% e#rimle%iyorL orduL din adamlar #e /atifundia sa iplerinin ?$spanya'da zengin toprak sa ipleriA olu%turduu en geri!i g*lerin ittifak tarafndan temsil edilmeye de#am ediyordu. Bu durumL toplumsal snflar arasndaki kar%tl y*kseltiyor #e al%ma d*nyasnda k**k bir olay bile %iddetin ortaya kmasna yetiyordu. 0%itsiz end*striyel geli%meL i%ilerin belli merkezlerde toplanmasn getiriyorL Katalonya #e $spanya'nn kuzey bQlgelerinin ?Bis!ay #e AsturyaA yaygn toplumsal m*!adele iin da a g*l* merkezler aline gelmesine neden oluyordu. 23FO'da $spanyol proletaryas iki milyonu buluyorduN bunlarn FB OOO'i metal*rTiL @@@ OOO'i tekstilL 223 OOO'i k**k imalat end*strisiL @6 FOO'* metal end*strisiL F4F FB2'i in%aat end*strisiL F4= OOO'i dier i%lerde #e BOO OOO'i de ula%trma alannda al%yordu. 26F 5alnz!a ulusal bir kongre :87'deki krize Qz*m olabilirdi. BuL i%i snfnn en Qnemli fraksiyonu olarak oynamas gereken rolde bir andikap yaratyordu. )eri :87L bir manifestoda !um uriyete ili%kin ta#rn aklam%t( JBiz bir burTu#a !um uriyeti iin !o%ku duyuyor deilizL fakat yeni bir diktatQrl** kabul etmeye!eiz. 0er !um uriyet kendini g*lendire>!ekseL konfederasyonun Qrg*t*ne g*#enmelidir. 0er bunu yapmazsaL ayakta kalamaya!aktr. J?2A Bol%e#iklerden esinlenen #e Kom*nist 0nternasyonalle balantl olan da a k**k ba%ka gruplar da #ard. Bunlardan biriL 23@2 8isan'nda kurulan Kom*nist &artisi'ydi. 9 zamandan beri ok k**k ilerlemeler gQstermi%tiL Stalinizm altnda ya%ayan Dusya'daki krizin yansmas olan !iddi bir krizin kurban olmu%tu. 23F2'de b*t*n $spanya'ya dalm% an!ak bin kadar *yesi #ard. :um uriyet *k*meti kar%sndaki tutumu akt( J:um uriyet *k*metini ibir %ekilde sa#unmamak ya da desteklememek. J?@A . Ba%ka bir gruba iseL kQken olarak bol%e#iklerden esinlenen KoaWuin ;aurin tarafndan liderlik ediliyordu #e faaliyetlerini /erida'da ?KatalonyaA younla%trm%lard. AdL $%i KQyl* Bloku ?Blo! 9breri :amperolA olan bu grupL zamanla &9-;'a dQn*%e!ekti. 5ineL gei!i *k*met iindeki politik g*leri tem silen imza!larn ama!nnL kitleleri politik oyunun d%nda tutmaktan ba%ka bir %ey olmad #e tam bir politik mane#ra saylabile!ek San SebastiRn &akt'na ?8isan 23FOA geri dQnelim. Aslnda onlar iinL kamu d*zenini bozmadan ya da toplumsal yapy dei%tirmeden bir durumdan bir dierine geebilme sorunuydu bu. &lanlarL alkn federalist karakterde bir !um uriyet fikrinden !o%kuya kaplmas sayesinde ba%arl oldu. )erekte 2@ 8isan 23F2'deki belediye seimleri b*y*k bir !e#ap olu%turdu. .akat 23FO Austosu'ndan 23F2 8isan seimine kadarL gei!i *k*met ola!ak "e#rim!i Komite tek bir konuda ba%arl oldu( Birlik. .akat buL politik programdan yoksun eteroTen bir birliktiL bu birlik iindeki sosyalistler adm adm anayasaya dayanan !um uriyetilere gereksinim duyuyorlard.?FA 26C Her ikisi deL seimin ba%arsn sQm*rmek #e o zamana kadar ibir #arlk gQstermeyen politik partilerini kurmak iin soukkanl bir ili%kiye i tiya duyuyorlard. Ayn %ekildeL San SebastiRn &akt'nn tek bir edefi #ardN kamu d*zenini g*#enlie almakL monar%iye #e monar%iyi destekleyen gruplara de#rimin olmaya!a garantisini #ermek. DeTimdeki dei%iklikL er t*rl* alk desteinden yoksun olan #e monar%inin ykm>n?6A salamaktan da a Qnemli tari sel rolleri olmayan soukL b*rokratik parlamenterlerin i%iydi. ;ar!elino "omingo'nun Dadikal Sosyalist &arti'si Al!alR +amora #e ;iguel ;aura'nn ?geri!ilii temsil edenA liberal :um uriyeti &arti'si iin temeller keza San SebastiRn'da atlm%t. Ayr!a /errou^'un Dadikaller'i #e ;artinez Barrio #e Aza a'nn :um uriyeti 0ylem'iN )allega BQlge ,rg*t* #e 0s>Wuerra :atalana da #ard. Bu farkl grup #e partiler ile Sosyalist &artiL 26 8isan 23F2 gei!i *k*metini olu%turuyorlard. A%a yukar er defasndaL !um uriyete g*#enmeyen alkn apis anelere saldrsyla serbest kalan s*rg*nler #e ma k_mlar kendilerini eli%kili bir durumla y*z y*ze buluyorlard( bir tarafta seimlerin !o%kusundan doan !um uriyeti akm #ardL dier yanda ise a%r iyimserlikle at%an :87 yer alyordu. 2B 8isan 23F2'den beri Solidaridad 9brera ma k_mlarn serbest braklmasn #e gei!i *k*metin a!ilen kQyl* sorununu ele almasn talep ediyordu( JBu a! #eri!i soruna ili%kin gei!i *k*metin niyetinin ne olduunu bilmiyoruzL fakat eminiz kiL eer !um uriyetL monar%inin metodlarn kullanmay planlyorsa sorun de#am ede!ek #e buL kQyl* yolda%larmz tarafndan o% gQr*lmeye!ektir. J?BA Solidaridad 9brera'nn tekrarlad talepler kafa kar%kl iinde bulunan kamuoyunu ya#a% ya#a% uyaryordu. Barselona'da iseL yerel sendikalarn i%ileriL yeni *k*metin i anetini ta min ediyorlard.

:87 #e en Qnemli militanlarL *lkenin isel sorunlarna bir Qz*m aramaktansaL kendini anarko>sendikalist g*lerle at%maya adamaktan ba%ka bir%ey yapmayarak kabine politikalar #e *k*mete katlan sosyalistler *zerinde younla%m%lard. Barselona'da birbiri ardndan militan toplantlar yaplyorL 264 komisyonlar Qrg*tleniyor #e Katalonya apnda sendikalar yeniden Qrg*tlemeye gQnderiliyorlard. $spanya'nn geri kalan yerlerinde de sendikalarn da a b*y*k bir birlik iinde g*lendirilmesine #e i%i snfnn politik ta#rnn netle%tirilmesi>ne z #erildi. 2= 8isan &azar g*n*L :87 bQlge komitesi en tannm% militanlarnL Barselona'da #e ta%rada propaganda Qrg*tlemek *zere bir araya getirdi. Ayn zamanda ertesi g*n iin onlar!a toplant ars yapld. 7emalar dei%mez biimde aynyd( ;a k_mlarn Qzg*rl** ?beklenen af durmadan erteleniyorduAN i%i snfnn #e kQyl*lerin i tiyalarN )uardia :i#il'in datlmasL orduda #e kamu yQnetiminde tasfiyeN eitim sorunu #e kilise ile de#letin ayr%mas bunlardan en Qnemlileriydi. 23 8isan &azar g*n*L saba dokuzdan itibaren toplant salonlar tamamen dolmu%tu. Sans bQlgesi i%ilerinden olu%an kalabalkL J&roye!!iones 7iyatrosunda toplanm%tL )ra!ia'l i%iler DomZa 7iyatrosu'na gelmi%lerdi #e tekstil i%ileri J;eridinaJ Sinemas'naL :lot #e J7riunfoJ bQlgesinden olanlar &ueblo 8ue#o 7iyatrosu'na gelmi%lerdi. "urruti'nin sert sesi Barselona'da ilk kez nlad. J0er !um uriyetilerin yerinde olsaydkL ileri s*r*yoruz kiL gei!i *k*metinL alk tarafndan ellerine #erilen zaferi ba%arya dQn*%t*rmekten a!iz kaldn dorulardk. .akat biz gerek i%ileriz #e kendi admza sQyl*yoruz kiL bu yol izlenmeye de#am edilirseL yarn *lke kendini bir i sa#a%n e%iinde bulduunda %a%rmaya!az. :um uriyet bizim umurumuzda bile deilL an!ak onun toplumsal demokratikle%me iin bir ba%lang noktas olduunu kabul ediyoruz. An!ak !um uriyetin Qzg*rl*k #e sosyal adaletin bo% sQz!*kler olmadklarn garanti etmesi ko%uluyla. 0er !um uriyet i%i snfnn bu isteklerini !iddi biimde yerine getirmekte ba%arsz olursaL i%ilerin ondan elde ede!ekleri k**k karlar bir i derekesine ine!ektir. '*nk* bu kurum snfmzn 26 8isan'da ortaya konan beklentilerini kar%lamaya!aktr. J?CA "ier toplantlarda da ayn %ey oldu. Her yerdeki tart%malar gQsterdi kiL eer *k*met erteleme yoluyla alkn istekleri> 26= ni zayflatabile!eini d*%*n*yorsa aldanyordu. Beklemekten bkp usanm% olan i%i snfL kendi problemlerine Qz*m bulmaya azrd. JAnar%istler olarak aklyoruz kiL bizim faaliyetlerimiz ibir zaman de#letin ya da ibir politik partinin izmetinde olmad #e olmaya!aktr. Sokaktan gelen baskdan destek alarak t*m de#rim!ilerle birle%mi% olan anar%istler #e :87li sendikalistlerL *k*metin ba%ndakileri zorlayarak taleplerinin gerekle%tirilmesi ama!ndadr. J?4A JSolidariosJun bQyle!e alkla balant kurmu% olmas olduka Qnemliydi. As>!aso'nun kendinden emin bir a#as #ard #e iyi bir konferansyd. $yi bir atip olan )ar!ia 9li#erL Qnemli bir konu%ma! ola!ann i%aretlerini #ermi%ti. Bir gQrg* tannn %u sQyledikleri "urruti'nin portresini ortaya koymaktadr( JBirer darbe gibi nlayan ksa !*mlelerle doatan bir konu%ma!yd. "urruti'yle alk arasndaL onun konu%maya ba%lamasyla kurulan ileti%im konu%ma bitin!eye dek s*rm*%t*. Hatip #e dinleyi!iler tek bir #*!ut aline gelmi%lerdi. 9nun enerTi dolu sesi #e eybetli gQr*n*%*L keskin #e berrak karakterineL g*l* ele%tirilerine katkda bulunuyordu. Bu niteliklere onun alakgQn*ll* ki%ilii ekleniyordu. K*rs*ye yalnz!a konu%a!a zaman kyor #e emen ardndan sanki ep tan%k olduu i%ilerle konu%maya de#am etmek *zere alkn arasna kar%>yordu.J?=A Bu aTitasyon aftasnL Barselona'da 2 ;ays gQsterisi iin Qrg*tlenen #e da a az Qnemli olmayan ba%arl bir ba%ka afta izledi. :87L bu gQsterinin Qzel bir anlam ola!an umut ediyordu. Bu onbe% g*n iinde * Qnemli olay meydana gelmi%ti. Birin!isiL .ran!is!o ;a!iaL merkezi *k*metin kararn beklemeksizin JKatalonya "e#letiJni ilan etmi%ti. $kin!isiL da a sonra sa#a% bakan olan AzanaL ordu komutanlarnn #e subaylarn !um uriyete ballk yemini etmelerini talep eden #e orduda ada%la%maya yQnelik reform getiren bir Qneri azrlam%t. $mza atmay reddeden er subay ordudan karlyorL fakat r*tbesine uygun tazminatn tamamn alyordu. Ie **n!*s*L 2O OOO'den fazla subay #e kdemli astsubaydan olu%an ad km% !um uriyet kar%tlar imza atmay reddetmi%> 263 ler #e en kat ispanyol geri!iliinin sna aline gelen J-lusal 0ylemJ adl politik grubu olu%turmu%lard. Bu grubaL g*nl*k 0l "ebate gazetesinin direktQr* Angel Herrera tarafndan liderlik ediliyordu. Sermaye sa ipleriL toprak sa ipleriL aristokratlarL emekli ordu mensuplar bu grupta kendi faaliyetleri iin legal bir klf bulmu%lard. $ftira kampanyalarL sermaye karmalarL ekilmemi% topraklara da i zarar #ererek terket>mekL taktiklerinin tipik Qrneklerini

olu%turuyordu. J-lusal 0ylemJ ;adrid'deL i%ilerle at%ma srasndaL J5a%asn $saL 5a%asn KralJ diye slogan atlan !um uriyet kar%t bir saldrnn Qrg*tlenmesini te%#ik eden $i%leri Bakan ;iguel ;aura tarafndan legalle%tirildi. Ba%tan a%a monar%ist olan )uardia :i#ilL ta%rada alka ate% aarak ilk kurbanlarn aldnda durum da a az de %et #eri!i deildi. &roletaryann bayram olan 2 ;ays'a bu gergin ortam iinde girilmi%ti. 7utkularn tutu%tuu Barselona'da anar%ist gruplar der al toplanm%L gQsterinin korunmas iin Qnlemler alm%lard. +aten sendikann yeniden Qrg*tlenmesiyle me%gul olan JSolidariosJL Qzellikle "urruti #e As!asoL yeni bir i% *stlenmek zorunda kalm%lard. :87 bQlge komitesiL onlaraL Barselona'ya gelerekL 2 ;ays gQsterilerinde azr buluna!ak #e yeni reTimin niyetini gQzleye!ek olan uluslararas anar%ist areketin delegelerini kar%lama gQre#i #ermi%ti. Alman Anar%ist .ederasyonu Agustin Sou! y'u gQndermi%tiN Dus anar%istlerini Ioline #e Eda ;ett temsil ediyorduN $talyanlar :amilo BerneriN $s#e anarko> sendikalistlerini D*digerN .ransz Anar%ist Birlii'ni /ouis /e!oin #e 9deon temsil ediyordu. 9 aftaL As!aso #e "urrutiL zamanlarnn b*y*k ksmn delegelere ayrdlarL yakn bir ba iinde olduklarn issettikleri .ransz delegasyonuna Qzel bir Qnem #erdiler. 2 ;ays 23F2 :uma g*n*L saba saat dokuzdaL Beau^ Sanat Saray t*m*yle dolmu%tu. :itadelle &ark ile +afer Bul#ar arasndaki alandaL youn bir kalabalk Ar! de 7riomp e'ye doru akyor #e b*t*n e#re sokaklara yaylyordu. Afi%lerde %u sloganlar okunuyordu( JKa rolsun )uardia :i#ilJL J.abrika 2BO $%ininJL J7oprak KQyl*n*nJL J5a%asn :87JL J$berya Anar%ist .ederasyonuJ... :um uriyeti sulayan b*t*n ksa konu%malarda alkaL sorunlarnn Qz*m* iin bir tek yol gQsteriliyordu( J.abrikalar i%gal edin #e i%letinL topraklar ele geirin. $%i snf bunun *stesinden gelebilirN eksik olan tek %ey de#rim!i !esaret.J Bir dizi ksa konu%madan sonra :87 bQlge komitesi J:ortes :onsti>tuyentesJ ?Kuru!u ;e!lisA sorunu kar%sndaki konumunu aklad( JBizim i%imiz burada bitmiyor. 5*r*meliyizL y*r*me>liyizL azimleL i%i snf iin tek anlamL de#letin #e kapitalizmin ykm olan gele!ein fet ine doru. 'Snfsz' toplumun kurulabilmesi an!ak bunun ardndan m*mk*n olabile!ektir. J?3A Buna ramen gQsterinin nitelii bar%yd. )QsteriL merkez boyun!a yaplan bir y*r*y*%ten sonraL alk tarafndan oylanm% Qnerilerin bir delegasyon tarafndan yetkililere #erile!ei )eneralitat Saray'nn Qn*nde sona erdi. 5*r*y*% korteTinin ba%nda * kamyon #ard. 9nlarn arkasnda sendikalar adna gQsteriye Qnderlik eden #e Sandiago BilbaoL .ran!is!o As!asoL Buena#entura "urruti #e Kuan )ar!ia 9li#er'den olu%an komisyon geliyordu. 9nlarn emen arkasndaL Qzel bir d*zenleme iinde olmaksznL burTu#a basnnn y*z binden fazla olduunu ta min ettii b*y*kL youn bir kalabalk sk%k d*zende ilerliyordu. )Qsteri!ilerL merkezin ana !addelerinde ilerleyerek :atalu>na ;eydan'na ula%t #e Dambles yoluyla .i#aller :addesi'nin *st ksmna geldi. :addeye en*z bir kamyon #e komisyon *yeleri girmi%lerdi. )Qsterinin Qn!* kollarL meydann giri%ine barikat kurmu% olan polisle kar% kar%ya geldiinde saat Qlen birdi. Bir )uardia :i#il subay bir adm Qne kt #e elindeki taban!ay komisyon *yelerine dorultarak onlara geri dQnmelerini emretti. Arkasndaki )uardia :i#il b*t*n*yle y*r*y*%*lere kar% me#zilenmi%ti. .ran!is!o As!asoL subayla gQr*%mek iin ilerlediL fakat subay ibir %ey dinlemiyordu #e gQsterinin der al dalmas emrini tekrarlayp duruyordu. As!asoL bir #uru%ta subayn 2B2 elindeki sila yere d*%*rd*. Sila nn d*%t**n* gQreri subay geriye kat #e )uardia :i#il birlikleri de geri ekildiler. Bundan sonra "urrutiL kzl>kara bayra dalgalandrarak keskin bir sesle J.AE'ye yol anJ diye bard. Sokak der al ald #e kalabalk ilerlediL Anayasa ;eydan bir anda kitleler tarafndan i%gal edilmi%ti. Komisyon *yeleriL toplantda belirlenen talepleri iletmek *zere saraya doru ilerlediler. .akat giri%i en*z gemi%lerdi kiL kaplar bir uyar yaplmakszn sert bir %ekilde yeniden kapand. Binadan bir el ate% edildiL bunu ba%ka sila sesleri izledi #e ardndan gQsteri!ilerin *zerine edef gQzeten bir yaylm ate%i ald. Bir ok insan kendini yere atarken kalabaln iinden frlayan kadnlar barmaya ba%ladlar. Sila at%laryla karga%alk gittike b*y*yordu #e kalabalktan kayplar #erildii gQr*l*yordu. )eri kalabaln iinde sila l i%i gruplar #ard #e eer onlar sila laryla *k*met g*lerine kar%lk #erselerdiL bir katliamn olmas kanlmazd. Komisyon *yeleriL yapla!ak tek %eyin i%ilere zarar #ere!ek bir at%madan kanmak olduunu anlam%lard. "urruti'nin ani #e kararl ta#r felaketi Qnlemi%ti. ;ermilere ramen bir lamba direine trmandL sila l gruplara

seslenerek soukkanl olmalarn #e ta riklere kaplmamalarn istedi. Bu dramatik atmosfer iinde bu da#ran% gerekten takdire deerdi. Bir mermi gQs*n* syrd #e gQmlei kana bulandL fakat soukkanlln korudu. Bir anda olay durulduL sila at%lar kesildi #e alan bo%almaya ba%lad. <imdiL "urrutiL kt lamba direinin tepesinden otoritelere sesleniyordu. 5an ba%ndaL kolundan yaralanm% olan As> !asoL onun iin endi%elenen Eda ;ett'i yat%tryordu. As!asoL "urrutiL 9li#er #e Santiago Bilbao'nun etraflarnda bir bo%luk olu%mu%tu #e yeniden ate%e ba%landnda m*kemmel bir edef olu%turmu%lard. Bundan sonra sila l i%i gruplar kendilerini da a fazla gemleyemediler #e *k*met ku##etlerinin saldrsna yant #erdiler. :aribineroslar Degomir Soka'nda me#zilenmi%lerdi. Bir piyade birliine kumanda eden y*zba% 2B@ ;irandaL gQsteri!ilerin yannda yer aldn aklad #e bu birlik az sonra .i#aller Soka'nda gQz*kt*. "urruti yeniden lamba direine trmanarak birliklereL ate%e de#am eden )uardia :i#il'e #e :arabineros'lara yQnelik bir konu%ma yapt. "urruti'nin lamba direinin tepesindeki dikkat eken gQr*n*%*yle y*z y*ze gelen birlikler durakladlarL o srada 5*zba% ;iranda askerlere )uardia :i#il #e :arabineros'larn *zerine ate% amalar emrini #erdi. Alanda muazzam bir J urraJ sesi yanklandL )uardia :i#il #e :arabineros'lar bir anda b*t*n meydan askerlere #e gQsteri!ilere brakarak ortadan kayboldular. .akat gQsterinin faturas ard( )Qsteri!ilerden onbe% yaral #e bir Ql*L )uardia :i#il'den ok sayda yaral #e iki Ql*.?2OA )e!e olun!a anar%ist gruplar olay akknda bir rapor ya> ' ynladlar( J$%i komisyonuL toplantnn sonularn bildirirkenL * leTyoner Jya%asn din adamlarJ diye slogan atmaya ba%ladL bu leTyonerlerin sila lar dorudan delegeleri edef alyordu. BuL Qn!eden d*zenlenmi% bir plann parasydL ayn %ekildeL Degomir Soka'ndaki :arabineros'lar ate% etmeye ba%ladlar. BuL erkesin bildii #e !um uriyete ballk yemini etmemi% olan :arabineros'larn bir pro#akasyonu muyduL yoksa )uardia :i#il'in miP BuL kamu d*zenini salamakla y*k*ml* otoritelerin aklamas gereken bir durumdur... J?...A Halk adnaL Qzg*rl*e #e bar%a kar% komplo d*zenleyen suikast etelerinin datlmasn talep ediyoruz. J?22A 2BF
897/AD 2. Solidaridad 9breraL 2B 8isan #e 2= 8isan 23F2. @. Kose BulleTosN 0spana en la Segunda Depubli!aL s.BF. F. San SebastiRn &akt iin :esar .al!on'un kitabna baklabilir( :ritigue de la De#olition 0spagnole. 6. )ei!i *k*metin oynad rol akknda ;iguel ;aura'nn kulland bu kelime kesinlikle dorudurL op. !it. B. Solidaridad 9breraL @2 8isan 23F2. C. A)5. 4. A)5. =. AleTandro )ilabertL "urruti. Ayn temaL -mbral ?23 Kasm 23F=A dergisinde yaynlanan )onzalez Enestal'in bir makalesinde tart%lm%tr. Hatip "urru>ti'nin ya%amndaki e%itli anekdotlar anmsatyor. 3. Solidaridad 9breraL @ ;ays 23F2. 2O. Konfederasyonun militanlar olan gQrg* tanklar 7omRs &erez #e Kuan ;olinaL bizimle bu gQsteri akknda konu%mu%lardr. "olores EturbeL "urruti'nin lamba direine trman% srasndaki izlenimlerini %Qyle yazmaktadr( J9 andaL onun ta#r epimizi etkilemi%ti. -zunL karmakar%k salarylaL kur%unlara gQ*s gererek kalabala soukkanl ol> . malarm sQyl*yordu.J Ie bize gQnderdii bir mektupta bayan 2da ;ettL As!aso akknda %unlar yazyor( JBir y*zyln *te birinden da a fazla zaman gemi% olmasna ramen o RlR gQzlerimin Qn*ndedir. Hareketli #e e#ik #*!uduylaL zeka #e kinle dolu gQzleriyleL biraz alay! #e bildik g*l*%*yle kendini ka#gann ortasna atmaya azrdL *nk* !esareti onu buna zorluyordu.J 22. /ibertaire'den alnm% rapor. 2= ;ays 23F2L &aris.

2B6

II

J89S97D9SJ :-;H-D$507 I0 :87 ]gp KAD<E KAD<E5A )0/$59D

2 ;ays gQsterisinden sonraL :87 iinde bir arada bulunan farkl eilimler birbirleriyle da a keskin bir at%maya giri%tiler. DeformistlerL kendilerini !um uriyetin ortaya kard yeni duruma adapte etmek #e :87 sendikalarnn %iddet ieren Qz*mlere ba%#urulmakszn yeni g*l* yaplara ka#u%turulmas i tiya!n issediyorlard. Dadikaller olarak adlandrabile!eimiz .AE fraksiyonu iin bQyle bir uzla%ma ta#rnn anlam m*!adeleyiL atta atta anarko>sendikalizm idealini terketmekti. Bu arada !um uriyet legalitesinin iinde yer almak iin al%ma bakan tarafndan karlan = 8isan yasasmn kabul edilmesi gerekiyordu. :87'nin #ard sonu iseL bunun azrlanmasnn ibir %ey getirmeye!ei %eklindeydi. Bu yasaL ?i%ilerle i%#erenler arasnda arabulu!uluk yapanA al%ma bakan

ba%kanlnda karma bir T*ri kurulmasn QngQr*yorL ileri bir adm olarak gre#i tanyor ?gre#in yasalla%trlmasA #e toplu sQzle%meyi ?i%ilerle i%#erenler arasndaki at%mann d*zenlenmesiA getiriyordu. 7ek kelimeyle bu yasaL sendikalizmle de#let arasnda entegrasyonu amalyorduL sosyal>demokrasi Almanya #e .ransa'da bunu zaten yapm%t. 'abuk areket etmek gerekiyorduL bQyle!e :87 eski dinamizmine #e i tutarllna yeniden ka#u%abilirdi. J8osotrosJ grubu?2AL Haziran 23F2'de yapla!ak olan :87 EEE. Kongresi dQneminin bu toparlanma al%malar iin uygun bir zaman olduuna inanyordu. $%i toplantlarndaL lmllar tarafndan Qnerilen #e kabul*L sendikalizmin Ql*m* anlamna gelen izginin ele%tirilmesi gerekiyordu. 2BB Barselona'da sendika ayatnn son dere!e youn olduuL mitinglerin #e toplantlarn birbirini izledii bu dQnemdeL AE7'i temsilen Dudolf Do!kerL :87 -lusal Komitesi'nin da#etlisi olarakL kongreye katlmak *zere Barselona'ya geldi. Anlar'nda Do!kerL o sralar As!aso #e "urruti ile yapt konu%may dile getirir( J$spanya anar%ist areketinin perspektifleri akknda konu%uyorduk. 7oplumsal bir areket Qn*ndeki zorluklarn bilin!inde olarakL er ikisi de b*y*k umutlar besliyorlard. ;onar%inin *lkeyi s*r*kledii karga%alk durumu esaba katldnda bu ta#r da a da anla%lrd. "urrutiL srarl #e yap! bir al%mayla #e sosyal yap iin salam yeni bir temel yaratlarak duruma akim olunabile!eini d*%*n*yordu. As!aso'ya gelin!eN oL !um uriyetin doumundan Qn!eki dQnemin da a zor olduunu #urguluyordu. Bu ko%ullar altndaL ekonomik #e toplumsal alanlarda QrneinL $spanya'da Qzellikle Qnemli olan tarm sorununun Qz*m* gibi belirleyi!i dei%ikliklerL de#rimin uzun azrlk dQnemi sonrasna kadar m*mk*n deildi #e bu i% ibir *k*mete g*#enerek Qz*lemezdi. As!asoL azirandaki seimlerin durumu aydnla ka#u%tura!an #e :87'nin Qnemli bir rol oynamasna olanak tanya!an d*%*n*yordu. JBu konu%madan sonraJ diye yazar Do!kerL Jayrldk #e pazar saba bQlge komitesinin sergi salonlarndan birinde yaban! delegasyonlar kar%lamak ama!yla d*zenledii toplantya katlmaya gittik. J?@A Bu toplant Do!ker iin bir s*rpriz olmu%tu. '*nk* Almanya'da bQylesine de#asa bir kitle gQsterisine al%kn deildi. BurTu#a basnna gQreL 2B OOO'den fazla insan konu%ma!lar dinleyebilmek iin tiyatroyu #e e#reyi tklm tklm doldurmu%tu. "urruti konu%masn bitirdikten sonra biraz konu%mak iin Do!ker'in yanna oturmu%tu. JBir %ey beni ok %a%rtm%tJ diye sQz eder Do!kerL J alk konu%ma!lar b*y*k bir dikkatle dinliyorduL sanki kitle konu%ma!larla b*t*nle%mi%ti. .akatL dier *lkelerde olann tersineL burada ne alk% ne de !o%kuyu gQsteren ba%ka bir %ey #ard. "urruti sert sQz!*klerle konu%uyorL laf dolandrmadan er %eyi adyla anyorduL insanlar !o%turmaya al%myorduL ama akas kala> 2BC balkta da ibir kprt yoktu. Konu%mann ardndan "urru>ti'yle bir ka kelime konu%mak frsat dodu #e ona alkn neden alk%lamadn sordum. )*ld* #e %Qyle dedi( J.akat Dudolf arkada%L ok iyi biliyorsun kiL anar%istler ki%iye biat etmezler. Alk% #e !o%turma yoluna giden atiplerL kendini beenmi%lik kurdunu !anlandran u!uz m*zik paralarna benzerler #e sonunda lider denilen %ey ortaya kar. Bir yolda%n yeterliliini tanmak dorudurL ama onun *st*n birisi olduunu d*%*nmek liderlik k*lt*n*n pratiidir #e anar%istler arasnda bQyle bir al%kanlk yoktur! J?FA EEE. Kongre per%embe g*n* Qleden sonra ;adrid Konser>#atuar'nn b*y*k salonunda ald. =OO OOO $spanyol i%isini temsilen 4OO delege salonda azr bulunuyordu. Say!a en kabark #e en Qnemli delegasyonlardan biri olan 0nd*l*s delegeleri kongreye i% giysileriyle gelmi%lerdi. '*nk* i%ilerin giye!ek ba%ka %eyleri yoktu. 9 bQlgedeki i%iler ekonomik olarak Qylesine b*y*k bir sefalet iindeydiler kiL -lusal Komite bu bQlgedeki *yelerini aidat Qdemekten muaf tutmu%tu. Bu kongre tarmsal #e end*striyel kriz ortamnda yaplyordu. Bir s*re sonra farkl eilimlerin at%mas ba%lad. :87'nin !um uriyetin legalitesine adapte olmasn isteyen &estana> &eiro eilimiL Jsertlik yanls eilimJle kar% kar%ya gelmi%ti. Bu iki kar%t gQr*% arasndaki m*!adele tart%mann odak noktasn olu%turuyordu. Sendikalarn end*striyel federasyonlarda yapsal bir dei%iklie gitmeleri problemi g*ndemdeydi. Baz end*striyel federasyon sa#unu!ular m*!adelenin bu federasyonlarda da a etkiliL da a tutarl ola!an ileri s*r*yorlard. Bunlarn d%nda kalanlar iseL tersineL bunda sendikal b*rokratla%ma #e i%i dayan%masnn krlmas te likesini gQr*yorlard. Bu nedenleL de#rim!i i%iler !ep esinin koordine edilmesi yoluyla kapitalizme kar% m*!adeleyi genelle%tirmek iin sendikalarnL yerel Jlon!aJ eylemi d*%*n!esine *st*nl*k tanmalarnn zorunlu olduunu d*%*n*yorlard. Bu noktada en inat srar gQsteren delegasyonL aralarndaL o srada #er>niki olarak al%an )ar!ia 9li#er'in de bulunduu Barselona Aa $%ileri temsil!ileriydi. 2B4 "ier tart%ma konular :87'nin takna!a ta#r #e Kuru!u ;e!lis'e sunula!ak taleplerle ilgiliydi. -lusal Komite'nin ounluu bu i%inL :87'nin kurulu% ama! olan sila l m*!adele yoluyla liberter kom*nizmi kurma ta#rna aykr olduu

d*>%*n!esindeydi. Kongrenin baz *yelerine gQreL i%ileri aptalla%>tran #e onlar yalnz!a ya%am standartlarn iyile%tirmek edefiyle m*!adeleye inandran reformist sendikalizme yardm etmek anarko>sendikalizmin i%i deildi. Bu gQr*%e gQreL m*!adeleyi zayflatmak kapitalizmin Qmr*n* uzatmakla kalmaya!akL fakat ayn zamanda onu g*lendire!ek #e i%i snfnn mezarn kaza!akt. :87'ye gQre kapitalizmi yalnz!a de#rim ykabilirdi. Kongre'de ibir karara #arlamad #e erkes bu kar%t eilimlerin eninde sonunda bir i krize yol aa!ana inand. Bu krizL ;iguel ;aura tarafndan kQr*klenen sistematik baskyla da a da kz%a!akt. 7elefon i%ilerinin gre#e gittiini Qrendiklerinde kongre *yeleri e#lerine en*z dQnm*%lerdi. 7elefon #e Haberle%me $%ileri Sendikas'nn talepleri i% ko%ullaryla ilgiliydi. "iktatQrl*k dQneminde i%ten karlan i%ilerin yeniden i%e alnmalarnn yansraL kadn i%ilerin e#lenme aklarm #e o!uk doumu srasnda geen aftalarn *!retlerinin QdenmesiniL *!retlerin d*zeltilmesini #e :87'nin sendikal Qrg*tlenmesinin tannmasn talep ediyorlard.?6A ii%leri bakanL gre#in kanunsuz olduunu ilan etti #e )uardia :i#il'i i%ilerin *zerine yollad. ,zellikle ok ar bir bask uyguland #e @ OOO'den fazla gre#!i apse atld. 7elefon i%ileriyle dayan%mak iin der al ba%ka gre#ler patlak #erdiL bunlara sabotaTlar e%lik etti. Huzursuzluk iinde olan ok sayda bQlge #ard( 0nd*l*s'teL &asages'in ?San SebastiRnA balklarnda #e ;ieres'in ?AsturyaA metal*rTi i%ilerinde #b. b*y*k bir uzursuzluk gQze arpyordu. Se#illR'da ba%layan genel gre# temmuzda en y*ksek noktasna ula%t. 7eslim olma eilimi gQstermeyen ;iguel ;auraL m*mk*n olan er yolla bu d*zensizliin durdurulmasn emretti. )uardia :i#il :87'nin Se#illR'dakiL J:asa de :ornelioJ denen yerel federasyon merkezine zor kullanarak el koydu. Bu 2B= olayda yirmi i%i Qld*r*ld*. 22C temsil!iyle sosyalistlerin ounlukta olduu Kuru!u ;e!lis'te &S90'nin de onayyla ;iguel ;aura %u duyuruyu yapyordu( JBenim gQre#im :87 #e .A$'ye %unu belirtmektirL anla%lyor kiL onlar i% ayatn yQneten yasalar kabul etmiyorlarL yu#arlak masa komisyonlarnL karma T*rileri #e Qzellikle *k*metin otoritesini umursamyorlarL onlara gQre toplu sQzle%meL ne yasa ne de onlar koruyan bir garanti ola!aktr. 9nlar toplumsal yasamay kabul etmeliL *k*metL i%#eren #e i%iler arasndaki ili%kileri d*zenleyen yasaya sayg gQstermelidirler. An!ak bQylelikle onlar *k*metle normal ili%ki iinde ya%am akkna sa ip ola!aklardr.JfA Bu bask! politikayaL +aragozaL )ranada #e Santander'de ba%layan genel gre#le yant #erildi. Barselona'da yeniden apis anelere doldurulan politik ma k_mlarla dayan%mak iin @O OOO metal*rTi i%isi gre#e gitti. Barselona Ialisi Anguera de SoToL Saldr Birlikleri'neL $n%aat $%ileri Sendikas'na kar% JskyQnetimJ ilan etmeleri emrini #erdi #e sendika binasnda .AE'nin gizli toplant yapt ba anesiyle binaya saldr d*zenlendi. Ku%atma saatler!e s*rd* #e kar%lkl ate% ald. SonundaL sendikalistlere sempatiL duyan 5*zba% ;edrano tarafndan yQnetilen birlikler araya girdiler. $%iler askerlere teslim oldularL fakat askerler onlar polise de#rettiler #e ok sayda i%iL polis merkezinin kapsnda kur%una dizildi. "ier tutuklularL polis ma zenlerinde #a %i!e dQ#*ld*lerL ;odel apis anesinde yeterin!e yer olmadndan J;anual /opezJ adl kullanmda olmayan bir gemiye kondular. 7utuklularn arasndaL ilk kez anarko> sendikalist bir eylemde gQr*len @2 ya%ndaL ;ariano Dodriguez IasWuez adl bir gen de #ard. Bu genL yakn bir zamanda J;arianetJ takma adyla *nlene!ekti. Bu sradaL 0nd*l*s'teL /a ;an! a'daL Qzellikle :Qrdoba #e 7oledo'da kQyl*lerin durumu dayanlmaz ale gelmi%ti. 7oprak sa ipleriL ;iguel ;aura'nn onayyla yasay inemi%lerL topraklarn ektirmeyerek nadasa brakm%lard. KQyl*ler bunaL topraklar ele geirerek !e#ap #erdiler #e austosla eyl*l arasnda bu kollektif kamula%trma eylemi genel bir al ald. 2B3 ;onar%ist olarak tannanL )uardia :i#il Komutan )eneral SanTurToL kQyl*lerin topraklardan karlmas emrini #erdi. -)7'ye akim olan sosyalistler kendilerini *k*met politikalarna alet ederkenL :87 #e anar%istler gre#leri #e toprak i%gallerini desteklediler. :87 iindeki lml mu alif fraksiyon J9tuzlar?CA adyla anlan bir manifesto yaynlayarak bu politikaya tepki gQsterdi. Bu manifesto .AE'yi diktatQrl*kle suluyorL :87'nin radikalizminden onu sorumlu tutuyordu. Bu manifestoL sosyalist 'al%ma Bakan /argo :aballero tarafndan sa#unulan snf i%birlii politikalarn #e Jkontrol edilemeyen unsurlarJ a kar% y*r*t*len basky akl karyordu. BurTu#a basnL Qzellikle Katalonya'da manifestoyu tam metin olarak bast. ;anifestonun yap! karakterini #urguladL frsattan istifadeN )ar!ia 9li#erL "urruti #e As!aso'dan da rszlar #e alaklar diye sQz etti. .ederi!a ;ontsenyL !esur bir makale kaleme alarak bu karalama kampanyasna kar% koydu #e :87'nin liberter pozisyonununL .AE'den kaynaklanmayp onun anar%ist ilkelerinin tari sel ifadesi olduunu aklad.?4A .AE birdenbire e# kadnlarn #e i%ileri olduu kadar politika!lar da me%gul eden bir konu olu#ermi%ti. Bu Qrg*t*n etrafnda ya#a% ya#a%

bir efsane olu%uyordu. Bu sradaL bir takm insanlarL .AE'nin eski m*ttefikleriL Qrnein ;a!iaL :ompanys #e ;iguel Badia gibi Ka>talan politika!larL .AE'nin itibarn ykmaya al%makla me%guld*ler. 23@B'teL en*z bir delikanl iken MEEE.Alfonso'ya kar% suikastta bulunan ;iguel BadiaL %imdiL 23F@'de %u *nl* !*mleyi kullanabiliyordu( J:87 kartn kullanan ete!iler.J Bu karalama kampanyas b*t*n zyla s*rerken "urru>ti'nin kz karde%i onu ziyaret etti. Dosa bu ziyareti %Qyle anlatyor( JAbimin ya%ama ko%ullan beni *rk*tm*%t*. :lot bQlgesinde .reser Soka'ndaki e# bombo%tu. Bir ka para e%yaL %ilte>siz bir yatakL yaylarn *zerinde bir battaniyeL abimin #e :olet>te'e amile olan yengem ;imi'nin tek konforu bunlard. 9nuL bizden para istemedii iin azarladm. 9muzlarn silkti #e %akayla %Qyle dedi( 'Biliyorsun 0milienne ok yiyor. )Qre!eksin ne g*zel bir o!uumuz ola!ak.' 9 ifla olmaz bir iyimserdi. J?=A 2CO $ krizin #e basknn sonu!uL :87'nin etrafndaki ku%atmann g*nbeg*n da a da sk%trlmas olduL Qzellikle Katalonya'da sendikalar bQlgesel bir kongre toplamaya karar #erdiler. "ayan%ma anla%masn bozan aznln sulamalarL burTu#a basnnn Qrg*te aktif bir %ekilde saldrya gemesine neden oldu. KongreL manifestonun imza!larndan manifestolarn kamuoyu Qn*nde geri ekmelerini istedi. Ie Solidaridad 9brera'nn?3A editQr* Kuan &eiro'nun yerine .elipe Alaiz getirildi. Bir kez da a saldrya uram% olan aznlktakiler dayan%ma anla%masn bozupL J.AEistasJ olarak adlandrdklarna kar% ak bir m*!adeleye giri%tiler. Bu dikkat eki!i saldrnn ierdeki #e d%ardaki etkilerinin ardndan 0sWuerra :atalana ?Sol Kanat KatalanA :87'den kopanlar kendisine ekmek iin a!ilen Katalan $%i .ederasyonu ?.9:A isimli bir i%i Qrg*t* olu%turdu. .akat :87'den kopanlar .9:'u kabul etmedi #e onlar da kendilerini federasyonla ba olmayan mu alif bir sendika olarak Qrg*tlediler. :87L enerTisinin b*y*k ksmn bu bQl*nmeyle ura%arak ar!a>d.?2OA 2C2

897/AD 2. JSolidariosJL Barselona'nn anar%ist gruplarnn ilk toplantsnda diktatQr l*k srasnda ayn ismi alm% olan dier grupla kar% kar%ya geldi. Kar%kl Qnlemek iin eski JSolidariosJL J8osotrosJ adn ald. @. Dudolf Do!kerL op. !itL !ilt 22L s. 2C@. F. Ayn yerde. 6. :Rno#as :er#antesL Apuntes istori!osL Bkz. ayn zamanda !ilt 22L &ei>rats'm da a Qn!e sQz* edilmi% olan al%mas. B. ;iguel ;auraL op. !itL s.@=3. C. Bu manifestonun tam metni &eirats'n da a Qn!e sQz* edilen kitabnn E. !ildinde bulunabilir. 4. 0l /u! adorL 2= 0yl*l 23F2. =. Dosa "urruti tarafndan yazara yazlm% mektup. 3. .'elipe AlaizL -mbral dergisinin Kasm 23F= saysnda .ran!is!o As!aso *zerine yazd bir makalede %Qyle der( J.ran!is!oL )ar!ia 9li#er ile birlikte geldi #e benimle konu%tular. 'Solidaridad 9brera'nn editQr* sen olmalsnL *nk* ;a!ia'dan da a ok oy aldn. :87 Katalan .ederasyonu seni 6OO OOO oyla seti' dediler.J BuradaL FOO OOO semen tarafndan oy kullanlan #e Katalonya'da yaplan bir plebisite gQnderme yaplmaktadr. 2O. Bu mu alif sendikalar Katalonya'nn sade!e bir bQlgesindeL Sabadell'de kQk salabildi. +aten bir ka yl Qn!e ;oi^'in de militanlk yapt bu bQlgede tarafsz bir sendika yaratlmak istenmi%ti. 23@@>@6 yllarndaki bol%e#ik yanl s kampanya onun sayesinde yaplm%t. Bu sendikalarn ayn %ekilde Ialen!ia #e Huel#a'da ?0nd*l*sA da belli bir g*!* #ard. 9nlarn iinden Kuan /opezL Kuan &eiroL Angel &estanaL Di!ardo .arnells #b. gibi ok sayda dikkat eki!i ki%i km%t. .akat Angel &estanaL .ornells #e dierleri bir s*re sonra Sen>dikalist &arti'yi kurdular #e &estana 2C <ubat seimlerinde millet#ekili oldu.

2C@

EEE JB-089S A$D0SJ 5H+08 B$D HA&$SHA80

Bu dQnem boyun!a "urrutiL b*t*n dier yolda%lar gibi son dere!e me%guld*N konferanslarL kongrelerL toplantlar emen emen erg*n birbirini izliyordu. Bu dQnem :87 #e anar%izmin ta#rnn netle%tii #e *k*metin i%i snfna yQnelik uygulamalarnn aka ele%tirildii bir dQnem olmu%tu. "urruti bu m*!adelenin Qn saflarnda yer aldL politika!lar #e burTu#aziL onu #e .ran!is!o As!aso'yu *lkenin bir numaral d*%manlar olarak ilan ettiler. Her t*rden kQ%e yazar onlara kar% ta#r ald. BurTu#aziL onlarL karga%adan ze#k aldklar iin %iddete ba%#uran insanlar olarak resmetti. :um uriyetiler #e iktidardaki sosyalistlere gQre iseL kendilerini geri!ilie satm% #e !um uriyet d*zeninin mezar kaz!lar olmu%lard. "iktatQrl*e kar% m*!adelenin eski m*ttefikleri olan Katalan politika!larL "urruti #e As!aso'yu J;ur!uia'lJ #e JKastilyalJ olarak tantp alkn bQlge!i duygularn arekete geiriyor #e bu y*zden onlar yeni Katalonya'nn d*%manlar olarak ilan ediyorlard. Bunlarn epsi

birden i%i snfn bu insanlara kar% srt e#irmeye zorluyorlardL fakat bu t*r politikalar b*t*n*yle etkisiz kalyordu. Solidaridad 9breraL As!aso'nun keyfi tutuklan%n #e polis karakolunda dQ#*lmesini knad zaman alk toplu!a tepki gQstererek As!aso'yla ak bir dayan%maya girdi. 5olda%lar ise gre# ilan edip onun der al serbest braklmasn talep ettiler. Bu protesto areketine destek olarak :87 BQlge Komitesi bir bilgilendirme kampanyas *stlendi #e Katalonya apnda toplantlar Qrg*tledi. "urrutiL bu kitle gQsterilerinin iinde yer aldL s*rekli olarak *k*metin bask! politikalarn sulad konu%malarn> 2CF da %Qyle diyordu( J$ktidardaki politika!lar bir kere da a kendi g*s*zl*klerini gQsterdiler. 9nlar alka kQkl* sosyal reformlar yapma sQz* #ermi%lerdi #e bu #aadlerL alkn onlara aziran seimlerinde oy #ermesinin nedeniydi. Ama onlar sQzlerini tutmadlarL temsil ettikleri insanlara i anet ettiler. Sanki monar%i de#rinde ya%yor gibiyiz! Hibir %ey dei%medi. )eri!i unsurlar b*rokratik me#kileri i%gal etmeye de#am ediyorlar #e alka kar% aka komplolara giri%iyorlar. 9rdunun #e polisin ba%ndaL Qn!eki dQnemin %efleri #ar #e sonu da Qn!eki dQnemden farkszdr( A kQyl*lere #e gre#!i i%ilere kar% )uardia :i>#il #e Saldr Birlikleri tarafndan d*zenlenen katliam... Bu ko%ullar bir %eyler yaplmas gerektiini gQsteriyor. HalkL kurtulu%unu parti politikalarnn d%nda aramal #e kendi eylemini sokakta geli%tirmelidir. $%i snf iin de#rim!i m*!adele d%nda etkili olabile!ek ba%ka bi bir politika yoktur.J'2' "urruti bu toplantlardan birinin ardndan Jyetkililere akaret etmekJten dolayL *k*metin emriyle tutukland. 7utukluluu ksa s*rd*L ama buL aTitatQr "urruti'nin apsedilmesi akknda basnn propagandasn engellemedi. Ailesine bir mektup yazan "urruti %u yorumu yapyordu( JAnnemizi ok endi%elendire!eine inandm tutuklanmam akkndaki yazyL ;adrid'de kan /a 7ierra'dan okumu% olmalsnz. Bu yazy kimin yazdn bilmiyorum ama gerek %u kiL kimseye aldrdm yok. 5a%amm normal seyrinde de#am ediyor. $%ime er g*n d*zenli gidiyorum #e sendikaya g*nl*k ziyaretlerimi yapyorum. As!aso apiste fakat %u g*nlerde ka!ak... Solida>ridad 9breraL onun serbest braklmas iin g*l* bir kampanya s*rd*r*yor. J?@A Birka g*n sonra ise "urruti %Qyle yazyordu( JBug*n i%e gitmedimL *nk* b*t*n yolda%lar apisten kt #e aralarnda As!aso da #ar. Bug*nlerde onlarn ta liye edilmesiyle son dere!e me%guld*m. Barselona apnda b*y*k bir skandal yarattm. Sanrm birka g*n apse girmekten kurtulamaya !am.J?FA "urruti'nin bu endi%esiL yerel sendikalar tarafndan )ero>na'da d*zenlenen bir toplant srasnda doruland. Bu toplan> 2C6 da konu%ma yapmak *zere oraya giden "urrutiL trenden iner inmez polis tarafndan tutukland #e karakola gQt*r*ld*. 9radaL &aris'teL MEEE.Alfonso'ya kar% komplo d*zenlemekle suland. $%iler emen bir gQsteri d*zenleyip belediyeye y*r*yerek "urruti'nin der al serbest braklmasn talep ettiler. Belediye ba%kamL alknL aylar!a Qn!e snr d% edilmi% krala kar% komplo gibi bir samal kabul etmeye!eini anlad #e tutuklunun serbest braklmas emrini #erdi. Barselona'ya dQnen "urrutiL kz karde%i Dosa'ya %Qyle yazd( J)Qrd*n m* DositaL ig*d*lerim beni yanltmad. :um uriyet otoriteleri beni monar%iye komplo yapmaktan tutuklamak istediler. "a a b*y*k bir aptallk d*%*nebiliyor musun... .akat brak da da a !iddi %eylerden sQz edelim. 2324'deki demiryolu gre#i srasnda keyfi olarak i%ten karldm iin bana @ COO peseta tazminat QdendiL bu bize b*y*k bir yardm oldu. :olette doduundan beri ilk kez ;imi d*n arkada%larla d%ar ktL ufaklk #e e# iin gerekli bir %eyler satn ald.J Ie bir ka g*n sonra( J:olette ok o%L %imdiden g*lmeye ba%lad. 7*m arkada%larmzn mutluluk kayna olduL :olette'in arika olduunu sQyl*yorlar #e ben de m*%#ik baba edasyla g*l*ms*yorum. Annesinin s*t* ok iyi geliyor #e o da s*t*n* i%ta la emiyorL ufakln sal ok iyi. Bir ok %ey satn aldk( )ardropL %ilteL battaniyeL be%ikL ayakkab... Buraya gel DositaL onlar beni apse atmadan Qn!e karar #er. 0er gelirsen senin iin bir yatak yapa!azL artk bir %iltemiz de #ar.J'6' Bu mektuplarda "urruti'nin ki%ilii net bir %ekilde yansmaktadr( 9nun b*y*k duyarllL m*!adele arkada%lar tarafndan bile ok az bilinen karakteristik bir yandr. Bu dQnemden kalan bir ka mektupL de#rim!ilerin g*nl*k sorunlarnn aynasdr. 23F2 Aralk aynda >23@2'den beri ilk kez> /eon'a gitti #e annesini ku!aklayabildi. Aslnda bu yol!uluuL oraya #ara> madan Qlen babasnn salk durumu nedeniyle yapm%t. :enaze tQreniL iyi bir insann !enazesinde yer almak isteyen %e ir proletaryasnn gQsterisine dQn*%t*L fakat bu aslndaL b*t*n burTu#azinin gazabn *st*ne ekmi% olan oula kar% 2CB proletaryann sempati #e dayan%masn gQstermesinin de bir yolu olmu%tu. 7Qren bittikten sonraL :87 yerel sendikalarL gele!ek pazar /eQn'un 7oros ;eydan'nda d*zenleye!ekleri bir

mitingde bulunmas iin "urruti'den ziyaretini bir ka g*n da a uzatmas isteinde bulundular. ;iting yalnz /eon'da deilL b*t*n maden!i bQlgesinde duyurulmu%tu. BurTu#azi #e kilise )uardia :i#il komutannn toplanty engellemesi iin bask yapyorlard. 'abu!ak bir ba ane bulundu( "urruti )iTQn bankasna yaplan saldrya kar%maktan dolay tutukland. )uardia :i#il komutannn odasnda ge!e ge saatte trene binip Barselona'ya dQnmesi teklif edildiindeL "urruti g*lmeye ba%lad. Komutana )iTQn'dan alnan pesetalarn nasl kullanldn anlattktan sonra %Qyle sordu( JSiz yarnki mitingde konu%mamn iyi bir %ey olduunu d*%*nm*yor musunuzP 5oksa /eon'da genel bir gre#i mi ter!i edersiniz.J 0rtesi g*n 7oros ;eydan tklm tklm doluydu. :87 5erel Sekreteri 7eTerina'nn Qn!*l**nde d*zenlenen mitingde "urruti uzun bir konu%ma yapt. Basit terimlerle #e er iddiasn esprili Testlerle destekleyerekL !um uriyetinL $spanya'nn toplumsal #e politik sorunlarna Qz*m bulmakta neden aresiz kaldn gerekeleriyle aklad. Konu%masn %Qyle tamamlad( J$ddia ediyorum kiL bizler de#rim Qn!esi bir dQnemi ya%yoruz. "e#rimL al%anlar d*nyasnn iinde filizlenmektedir. )*n de#rimin patlak #erme g*n*d*rL g*n tart%ma ya da politik toplantlar yapma g*n* deilL burTu#a d*nyasn onun enkaznn altna gQme!ek olan gerek bir toplumsal de#rim g*n*d*r. Ie bu de#rim ba%ka bir d*nya yarata!aktrL bu d*nyada i%iler be!erilerini ispatlaya!aklarL end*striyi #e tarm geli%tire!ekler #e bQyle!e erkese ekmek #e Qzg*rl*k salana!aktrL ayr!alkllarnL parazitlerin d%nda kalan erkese. Bu de#rim gerekle%ebilirL *nk* erkesin i tiya!dr. Birlikte al%an b*t*n uyanm% i%ilerin i tiya!dr #e epsi faaliyetlerini tek bir edefe younla%trmaldrlarL bir i%inin tek bir edefi #ardr( +in!irlerini krmak #e onurunu bir kere da a kazanmak. Sonra da toplumsal de#rime doru ilerlemek. J?BA 2CC "urruti'nin /eQn'daki !o%kusu o ana Qzg* deildiL de#rim!i ta#rnn dei%mez sonu!uydu. 9L i%ilerin kar%sna bir demagog olarak deilL samimi bir militan olarak km%t. Bununla birlikte de#rime olan inan! "urruti'yiL i%i snfnn iinde bulunduu eli%kiler konusunda kQrle%tirmiyordu. BuL :87 iin Qzellikle kritik bir andaL "urruti'yle yapt gQr*%meyi nakleden &ablo &ortas'n ifadesinde ak bir %ekilde gQr*lmektedir. "urrutiL de#rimin er yQne dinamik bir %ekilde yaylmasna i tiya olduundan #e bQyle sarsnt anlarnda bir militann genel bunalm psikoloTisinin kendisini yenmesine izin #ermemesi gerektiinden sQz ediyordu. 7am tersine de#riminL bu frsat genel bir sarsnt durumuna getirmeye gereksinmesi #ard. &ortas'a gQreL anar%ist areket Jen kQt* bask dQnemiyleJ y*z y*zeykenL "urruti kendini tam da bu an deerlendirmeye zorluyordu. J"ier yandan i%ilerin bir ksmL #a %i ay#anlar gibi izlenen anar%istleri #e anarko>sendikalistleri b*t*n*yle unutup zamanlarn spor #e elen!eyle geirmektedirler.J Bu ta#rla y*z y*ze gelen "urruti tekrarlamakta srar ediyordu( J)Qre!eksinizL durum ya#a% ya#a% kQt*le%eek #e i%i snf duruma nasl tepki gQstere!eini bile!ektir. <u anda gerekli olanL durumumuzu salamla%trmaktr... Ku%ku yok kiL bu dQnem iinde i%i snf en aktif #e en dayankl alini ala!aktr. .akat bu m*!adele kar%lksz deildir. BuL gele!ein kazanmlar iin Qdenen bir kefaret ola!aktr. 'ok sayda kurban #erilmeyen de#rim Qn!esi dQnem yokturL fakat sonunda zafer kesindir. J?CA :ardona'nn ?BarselonaA kQm*r maden!ileriL Ii!ente &erez :ombinaL Arturo &arera #e Buena#entura "urruti'nin konu%ma! olduklar bir toplant d*zenledilerL bu toplantya .igolsL Suria #e Sallent kQm*r madenlerinden de y*zler!e i%i geldi. "urruti konu%masnda bir de#rime i tiya olduuna dikkat ektiL burTu#a demokrasisi yery*z*ne yaylmaktayd fakat i%iler burTu#azinin reformlarndan ya da er g*n itibar kaybetmekte olan sosyal demokrasiden ibir %ey ummuyorlard.?4A Bu toplantdan birka g*n sonra bQlgeL !esur de#rim!i eylemlerin yapld bir merkez aline geldi. 23 9!ak 23F@'de si> 2C4 la l bir ayaklanmayla liberter kom*nizm ilan edildiL Qzel m*lkiyet #e para ortadan kaldrld.?=A H*k*metin buna !e#ab ge!ikmedi. Bakanlar Kurulu Ba%kan #e Sa#a% Bakan ;anuel AzanaL Katalan BQlgesi )enel Komutan'na ayaklanmann Jonbe% dakika iindeJ bastrlmas yQn*nde resmi bir emir #erdi. Azana'nn Jonbe% dakikalkJ i%i be% g*nl*k bir m*!adeleyle geekle%ebildi #e y*zler!e i%i tutuklandL ayaklanmaya Qnayak olanlar Barselona limannda demirlemi% JBuenos AiresJ adl bir gemiye gQt*r*ld*ler. Bununla birlikte tutuklamalar ayaklanma bQlgesiyle snrl deildiL yarmadann bir ba%ndan Qb*r ba%naL Qzellikle BarselonaL Ialen!ia #e 0nd*l*s gibi son dere!e sorunlu bQlgelere yaylm%t. 7utuklamalarL @O 9!ak'ta ba%lad. Barselona'daL %afakla g birlikte polis :87nin militan liderlerinin e#ine baskn d*zenledi. $lk tutuklananlardan biri &rofesQr 7omas :ano Duiz'di. &rofesQr %Qyle yazyor( J7utuklandm #e polis

merkezinde bir te!rit *!resine kapatldmL emen farkettim kiL bu baskn ;artfnez Anido zamanndaki basknlarndan farkszd. &olis merkezinin *!releri er e%itten J%*p elilerleJL anar%istlerleL komite *yeleriyleL atQlye #e fabrika delegeleriyle ya da sradan sendika *yeleriyleL QzetleL kendilerine pa alya malolan da#a uruna seferber olan i%ilerle tka basa doluydu. J?3A @2'i saba As!aso karde%ler #e "urruti tutuklandlar. @@'si Qleden sonra b*t*n tutsaklarL 7ransatlantik firmasnn *k*metin kullanmna #erdii JBuenos AiresJ adl gemiye bindirildiler. Sa#a% gemisi J:ano#asJ bu tu af ti!ari JmallaraJ toplarn e#irmi%ti. )emi!ilerL parmaklar tetikteL gemiye bindirilen tutsaklar gQzl*yorlard. 7utsaklar %iltesiz #e battaniyesiz olan ambarda yerle%meye ba%ladlarL yalnz!a en alttaki k**k lum>bar deliklerinden a#a almalarna izin #erilmi%ti. Su #e yemek son dere!e ktt. BuL kQle ti!aretini anmsatan bir y*kt*. :um uriyetL kQle t*!!ar aline gelmi%ti. Ayr!a ne ziyaretiyle gQr*%me ne de posta #e mektup alma aklan #ard. 7utsaklar bu ko%ullar altnda 3 <ubat saba na kadar kaldlarL bu tari te er angi bir si#il ya da askeri makam tutsaklar sorgulamadanL JBuenos AiresJL bilinmeyen bir yQne doru demir ald.?2OA 2C= /imanda yakla%k yirmi kadn *z*nt*yle yola ka!ak gemide bulunanlar uurlamak iin bekliyordu. Aralarnda bulunan As!aso'larn annesiL Qfke iindeL oullarna !esaret #eriyordu. 2O <ubat 23F@ g*n*L "urruti'nin e%iL anar%ist sendikaya yazd bir mektuptaL snr d% edilme olayn %Qyle anlatyordu( J0#de *z*nt* iindeyizL *nk* bu saba saat 6'te JBuenos Aires' $spanya )ine'sineL belki de Bata'ya gitmek *zere yola kt. )emide 22O tutsak #ar #e gemi Ialen!ia #e :Rdiz'e urayp dier tutsaklar ala!ak. Bizim onlar uurlamak iin gemiye kmamza izin #erilmedi. 5alnz!a o!uklarL gemi!ilerin nezaretinde babalarn ku!aklamak *zere gemiye bindiler. Bizim iki buuk aylk k**k :olette gemiye ta%nd #e "urruti en azndan onu ku!aklayabildi. H afta Qn!e tutuklandndan beri gemi lum>bannn d%nda onu ne gQrebilmi% ne de konu%abilmi%tik. J)emi limanda demirliyken "urruti #e As!aso Qn!*l**nde bir alk gre#i ba%lam%t. Bundan sonra "urrutiL As!asoL ;asanaL &erez .eliuL snr d% edilmek *zere dier yolda%larndan ayr bir yere konuldular. J/a 7ierra d%ndaki *lke gazeteleri ii%leri bakannn ta#rn kQle!e onayladlarL en sama yalanlarL en adi!e iftiralar kabul ettilerL bu iren snr d% etme olayn onayladlar. Solidaridad 9brera yasakland. $spanya'daki gerek paradoks i%te buradadr( 22O tutsak yarglanmakszn Buenos Aires ile snr d% edilirken ?ki bunlarn ouL son g*nlerdeki Katalonya ayaklanmasnda yer almam%lardA monar%ist komplo!ular ellerini kollarn sallayarak serbeste dola%maktadrL m*lk sa ipleri topraklar i%lememekte #e kQyl*ler alktan Qlmektedir. Hnl* ':um uriyeti Sa#unma 5asas' reTim kar%tlarna kar% deilL tek sular ideallerine inanla balanmak olan i%ilere kar% uyguland. JAmaL &rimo de Di#era'yla i%birliine giren sosyalistlerin yoksulluk iindeki alkn karlaryla ilgilene!eklerini nasl bekleyebiliriz. )Qze gQzL di%e di%L bizim yasamz bu olmaldr. 9nlar yeniden gQr*p gQrmeye!eimizi bilmeksizin #e erkeklerimizin snr d% edilmesine ramen yenilmeye!eimizi ilan ediyoruzL ba%mz emeye!eiz. J?22A 2C3 )emiL dier Jy*kleriJ almak *zereL kent ali!inin saldrmas korkusuyla limandan uzak durarak :Rdiz'e geldi. Bundan sonraki durak Kanarya Adalar'yd. 7utsaklarn arkasndanL *k*metin eylemine yant olarak $spanya'y bir gre# dalgas kaplad. 26 <ubat 23F@'deL Barselona yaknlarnda bir end*stri kenti olan 7arrasa'nn anar%ist gruplarL snr d% etme olayn protesto etmek *zere de#rim!i bir genel gre#in ilan edilmesine karar #erilen bir toplant d*zenlediler. 2B'ini 2C'sna balayan ge!e bu gruplar taban!a #e t*feklerle sila lanarak kentin ba%l!a strateTik noktalarn ele geirdiler. $lk eylemleriL bir komutann emri altnda toplanan 2CO askerin bulunduu )uardia :i#il k%lasn ku%atma altna almak oldu. Ba%ka bir grupL *k*met merkezini teslim ald #e kzl>ka>ra bayrak ekti. 2C's saba sekizden itibaren polisL Sada> bell'den gelen g*lerle tak#iye edildi. Bir s*re sonra m*!adele yaygnla%t #e de#rim!iler an!ak g*leri t*kendikten sonra teslim oldular. Benzer eylemler 0nd*l*sL +aragoza #e /e#ant'>ta da yapld. 5*kselen geni% apl propaganda kampanyas kar%snda kendini kmazda bulan *k*metL d*zeni yeniden salamak *zere me!liste alnan tedbirleri mazur gQstermeye giri%tiN bask QnlemleriL sosyalist ounluun da katklaryla parlamentoda onayland. .akat b*t*n bu politik oyunlarnL b*t*n bu bask Qnlemlerinin yaylan alk ayaklanmas kar%snda etkisiz kald ortaya kt. 5enilmelerine ramen iki ayaklanma da edefine ula%m%t( &roletaryann kurtulu%u olan liberter kom*nizm *zerinde dikkatlerin younla%mas. $spanyol aydn kesimi bu fikir e#resinde bir polemik ba%latt #e Sal#ador de ;adariagaL entellekt*ellerin i%i snfnn gerek isteklerini anlamaktan yoksun olduklarn #urgulad( J '/iberter kom*nizm' ideali nasl gerekle%e!ektirP )enellikle bu soruya i%i snfnn

eitimsizlii #e $spanyol okumam% kesimleri akkndaki al%lm% nakarat e%lik ederL bunlar kendilerini i%i snfnn !a illii kar%snda kesinlikle *st*n gQr*rler. .akat sosyal kurtulu% iin m*!adele eden bu liberter "on Ki%ot'larL /a 24O ;an! a %Q#alyelerinin r*yalarn gerein yerine koymalar gibi bilgisizlere yol #ermemeye al%yorlar. 0ntellekt*eller kitap okuma be!erisine sa ip olduklar Ql*de !e aleti sularlarL fakat farkllk %uradadr kiL !a il denilenlerL kalem efendisi d*%manlarndan ok da a b*y*k bir yarat! yetenee sa iptirler. Birok bilgi k*t*p anelerindeki konforlu snaklarna kskanlkla snrkenL onlar kendi deerlerini yaratarak ayata geirmeyi ter!i ederler. J?2@A 5armadada durum patlama noktasna gelirken JBuenos AiresJ Kanarya Adalar'ndan ayrlarak )ana KQrfezi'ne doru d*men krd. "akar'da gemiye muz y*klendiL geminin alt ambarnda yol!uluk yapan tutsaklara #erilen tek yiye!ek buydu. .akat yiye!ek sknts #e a#aszlk nedeniyle ok sayda kan ze irlenmesi olay ba%gQsterdi. Bunun *zerine gemi a!il astane m*da alesi iin St. Esabel de .ernando &o'ya geldi. Bu ko%ullar altndaL )eneral .ranko'nun kuzeni olan gemi komutanL ;adrid'eL "onanma Bakan )iral'e telgraf ekti #e Bata'ya doru yola kma talimat ald. Hastalar a!ilen yeniden gemiye bindirildiler #e JBuenos AiresJ yine sa#a% gemisi J:ano#asJn e%liinde Bata'nn bulunduu Dio ;uni'ye doru yola kt.?2FA .akat genel bitkinlikL kQt* yol!uluk ko%ular #e sk sk dei%en emirler sonu!uL gemide isyan kt. 0llerine beklenmedik frsatlar geti #e s*rg*nler geminin kumandasn ele geirdiler. "*zenin yeniden salanmas durumuyla y*z y*ze gelen kaptanL tutsaklarn ko%ullarn iyile%tirmeyi kabul etti. Bundan sonra gemidekilere da a insan!a da#ranld #e yemekler d*zeldi. 7utsaklara uyumalar iin sedye #erildi #e g*#erteye kmalarna m*saade edildi. 8i ayetL .ernando &o'dan ayrlan gemiL astalarn karaya karld /as &almas'a #ard. )eminin geri kalan Jy*k*J Dio de 9ro'ya gide!ekti. .akat bu bQlgenin komutanL /eon'da Qld*r*len eski Bilbao #alisinin olu Degueral'di #e "urruti'yi kendi komuta bQlgesine kabul etmedi. "urrutiL yedi yolda%yla birlikte te!rit edildi #e &uerto :abras de .uerte#entura'ya gQt*r*ld*ler. "ierleri bir kere da a Afrika Ktas'na doru 242 yola ktlarL iki ay sonraL Atlantik 9kyanusu'ndaki uzun yol!uluun sonunda Iilla :isneros'a #ardlar. H*k*metL resmi bir gazete!iye bu tu af sefer akknda bir aber yazmas #e *lkeyeL s*rg*nlerin ya%amndan endi%e ede!ek bir %ey olmadn anlatmas gQre#ini #erdi. .akat a#a! DamQn .rankoL bu smarlama abere tepki gQsterdiL duruma m*da ale etti #e s*rg*nleri ziyaret ederek onlara bir gemiyle kama plan Qnerdi.?26A ,nerisi kabul edilmediL fakat DamQn .ranko $spanya'ya dQnd**nde *k*metin politikalarn sulayan #e s*rg*nlerin ya%amn anlatan bir dizi makale kaleme ald. "urruti bizeL bu a! deneyimin !anl bir anlatmn brakm%tr( J"eniz *zerindeki yol!uluum ni ayet bitti #e %imdi bu kayp adadaym. Sonunda kendimden aber #erebiliyorum. Barselona'dan ayrldmdan beri ilk kez d*n mektup aldmL biri ;imi'denL biri &eri!o ?erkek karde%iA #e dier arkada%larmdan. "a a d*ne kadar sabrszlkla ;imi'ninL :olette'in #e ailenin geri kalan bireylerinin akbeti akknda aber bekliyordum. :um uriyet *k*metiL bizi en azl sulularn ko%ullarnda s*rg*n etmi% olmakla yetinmiyorL bizimle ura%maya de#am ediyorL bizi en kat te!rite boyun edirmeye al%yor. Bu beyler Qylesine barbardrlar kiL onlara gQre biz de#rim!ilerin isleri yoktur #e ailelerimiz bizim tali sizliimize kar% kaytszdrlar. JBasndan bizim ma!era dolu yol!uluumuzu ksmen i%it>mi%sinizdir. Bizim snr d% edilme traTedimizi yazabilmem iin ok miktarda kada gereksinmem #ar. :um uriyet donanmasnn sar o% subaylar tarafndan *zerimize ate% ald zaman dramatik anlar ya%adk #e b*y*k a!lar ektik. 9lanlardan abersiz askerlerL subaylarn te ditleri #e emirleriyle y*z y*ze geldiklerinde bizi kur%unlamaya azrdlar. J5oksul bi gemi!iyle konu%ma frsat buldum. 'Buenos Aires'teki konumu dolaysyla utan iindeydi. 0er biz size sila larmz e#irdiysek buL subaylarn sizin bizi Qld*rmek istediinizi sQylemelerindendir. Kendimi sa#a% gemisinde buldum #e bana s*rg*nlerin karde%lerimiL gemi!ileri Qld*rmek istedikleri sQylendi #e bizim de korkak olmamamz gerekiyordu. "irenmemiz *ze> 24@

9!ak 23F@. S*rg*n edilen militanlardan bir grup Iilla :isneros'ta ?AfrikaA. 9rtada .ran!is!o As!aso.

9!ak 23F@. Iilla :isneros. S*rg*n edilen militanlardan bir grup sQm*rge o!uklaryla birlikte. "a a sonra "urrutiL .uerte#entura'dan ba setmektedir( JAda sefalet iindeydi #e b*t*n*yle terkedilmi%ti. Bir barakada kaldk #e bize kendimizi beslememiz iin g*nde 2.4B peseta #erildi. Bu beylerL bizimL -namunoL Soriano #e dier s*rg*nler gibi ki%isel ser#ete sa ip olduumuzu d*%*n*yor olmalydlar. .akat bizimL b*t*n dier i%iler gibiL ellerimizden ba%ka bir

246 ser#etimiz yoktu. Bir %ikayetler listesi sunduk #e ;adrid'den yant bekliyoruz. Adann !i#arndaki alkL biz gelmeden Qn!e kendilerine 'bizim ayatta kalmak iin k**k o!uklar !anl !anl yediimiz' sQylendiinden korku iindeydi. 8eyseL onlar bizimle ili%ki kurar kurmaz bunun yalan olduunu anladlar. <imdi onlarla gerek bir duyguda%lk ba kurulmu% durumda #e o!uklar bizimle oynamak iin yanmza geliyorlar( <imdiye kadar ibirini yemedik! JBeni da a ne kadar bQyle tuta!aklarn bilmiyorumL *nk* bana ne gerekeleri ne de bu ayrln s*resi konusunda ibir %ey sQylemediler. Beni Barselona'da tutukladklarndaL benim birka g*n Qn!e uluslararas bir toplantda sQylediim birka sQzden dolay tutuklandm sQylediler... Ie i%te buradaymL eylemimin ne olduu aklanmadan ya da aklama yapmam iin er angi bir soru sorulmadan. '5armadaya dQnd**m*z zaman bu sosyalist beyler >eer sosyalizmin anlamn biliyor idiyseler deL oktan unutmu% olanlar>bizim snr d% edilmemiz le inde oy #ermelerinin esabn i%i snfna #ermek zorundadrlar. Ie ayr!a banaL sQz*m onaL monar%istlerle i%birlii yaptm #e onlara kalrsa milyonlar kazandm ikayesinin esabn #ermek zorunda kala!aklardr.?2BA J0er onlar !um uriyeti !um uriyetiler olmadan ya%ata!aklarn d*%*n*yorlarsa kendilerini aldatyorlarL *nk*L bizL er saba i%e gitmek iin kalkan #e kQleler gibi fabrikaya dolu%an sorun yarat!lar bir g*n o fabrikalara efendiler gibi gire!eizL *nk* b*t*n toplumsal zenginliklerin biri!ik sa ibi i%i snfdr. J?2CA 5armadada i%i aTitasyonu de#am ediyorduL end*striyel bQlgelerde olduu kadar krsal alanda da gre#siz geen tek bir g*n bile yoktu. 7oplantlar birbirini izliyor #e konu%ma!larL *lkeyi batakla s*r*kledii iin *k*meti suluyorlard. 7utuklularn serbest braklmas #e toplumsal reformlarn yaplmas taleplerine kulaklarn tkayan *k*met bir karma%aya yol ayordu. Bu ko%ullar altndaL 2@ Austos 23F@'de $spanya'da fa%izmi 24B kurmak iin ilk giri%im gerekle%ti. Komplonun ba% )eneral SanTurToL ayakland. ;adrid'de ba%arszla uradL fakat Se#illR'da g* kazand. Bu durumla y*z y*ze gelen Se#illR'nn anar%ist gruplarL de#rim!i bir komite kurarak i%i snfn arekete geirdiler. Halka m*!adele ars yaparak isyan!lar bozguna urattlar. Ie bQyle!e :87 !um uriyeti kurtarm% oldu. 9 !um uriyet kiL bir ka g*n Qn!e i%ileri &are de ;aria>/uisa'daL Arnedo daL :astiblan!o'da #e ba%ka birok yerde ezmi%ti. Bununla birlikte :87 Barselona'da yeraltna gemek zorunda kalm%L yaynlar yasaklanm%L k*lt*r merkezleri kapatlm% #e y*zler!e militan apse atlm%t. $i%leri Bakan :asares Xuiroga'nn politikasL ;auraL Azana #e Al!alR +amora'nm politikalaryla aynyd. Bu y*zden askeri isyan!lar *k*met tarafndan o%gQr*yle kar%landlar. Snr d% edilme bunlardan ok azna uyguland #e bu ki%ilerin Iilla :isneros'a gQnderilmeleriL anar%istlerin .uerte>#entura'ya ?KanaryalaraA s*r*lmeleriyle kar%la%trldnda son dere!e ra at bir deniz gezisiydi. Bunun emen ardndanL eyl*lde tutsaklarn serbest braklmasna ba%land. $lk serbest braklanlarL $spanya'ya liber> ter kom*nizmi ilk kez tantan /lobregat'n JkorkunJ maden!ileriydi. &almas'tan Barselona'ya b*t*n limanlarda b*y*k proletarya gQsterileriL dQnen tutsaklar ya%asn naralaryla selamlad. As!asoL "urruti #e :ano DuizL &uerto>:abra'dan en son ayrldlar. "ier s*rg*nleri kar%lamak iin yaplan gQsterilerden ders karan yetkililer yeni gQsterileri engellemek istediler. Bu nedenle onlar /as &almas'tan alan JIilla ;adridJ gemisiL ibir yerde durmakszn Barselona'ya #ard. .akat Barselona'daL da a Qn!e :Rdiz #e Ialen!ia'da s*rg*nler iin yaplan etkili gQsterilerin tekrarn engellemeleri m*mk*n olmad. Bir yl iinde :87 *yeleri =OO OOO'den 2 @OO OOO'e y*kselmi%ti. 24C
897/AD 2. AleTandro )ilabertL op. !it. @. "urruti'den mektup. F2 0kim 23F2. F. "urruti'den mektup. 26 Aralk 23F2. 6. "urruti'den mektup. 2C Aralk 23F2. B. Solidaridad 9breraL @F Aralk 23F2. Bu bilgiyi bizeL o zaman :87 *yesi olan #e bug*n ;adrid'de ya%ayanL "urruti'nin /eQn'daki kom%ularndan biri #erdi. C. SembradorL &uig!erda'da kan liberter aftalk bir yaynL @@ Kasm 23FC. ;akalenin yazan &ablo &ortas. 4. J"urrutiL &igols maden!ilerine son m*!adeleye azrlanmalarn salk #erdi #e onlara konser#e kutusundan nasl el bombas yapla!an Qretti.J AleTan dro )ilabertL op. !itL s.ll. =. "e#letin yklmas #e snflarn ortadan kaldrlmas ayn areketten dodu( &arann #e m*lkiyetin ortadan kaldrlmas. 3. 7omas :ano DuizL 23@4 ylnda .AE'yi kurmu% olan ki%ilerden biri. Kendisi tarafndan yazara anlatlm%tr.

2O. Ayn yerde. 22. /ibertaire'de yeniden baslan mektup. 26 <ubat 23F@. 2@. Sal#ador de ;adariagaL 0spanaL s.634. 2F. BataL $spanyol )inesi'nde Dio ;uni bQlgesindedir. 9 srada n*fusu y*z ki %iye an!ak #aryordu. 9rada yalnz!aL askeri #alinin kald binann yan sra bir k%laL bir depoL bir astane #e bir katolik misyon merkezi bulunuyordu. 26. 7omas :ano Duiz'in ifadesi. Damon .rankoL $spanya diktatQr*n*n karde %idir. 9 srada Damon sol iinde aktifti. Hn*n* #e be!erisini !um uriyetin iz metinde bir a#a! olarak kazanm%tr. Kendisi ayaklanmaya katldktan son raL Barselona'y bombalamaya azrlanrken bir uak kazasnda 23FC ylnda Qlm*%t*r. SQylentilere gQreL karde%i .ran!is!o .rankoL Damon'u saf d% bra kan komplodan abersiz deildi. Ayn sQylentilere gQre kazaL )eneral ;o>la'nn da ayatna malolmu%tu. 2B. Snr d% edilme le inde oy kullanan sosyalistlerL bunu mazur gQstermek iin e%itli iftiralar uydurmu%lardr( Bunlardan biri de "urruti'nin kendini monar%istlere satt iddiasdr. 2C. "urruti'den mektup. &uerto de :abra. 2= 8isan 23F@.

244

IV

MHALKIMIZ LERYE DPQRU YRRRYRR DESTEKLYPRM

burg*nler Barselona ya dQnd*klerinde toplumsal ortamn ne kadar kQt*le%mi% olduunu farkettiler. :um uriyeti sosyalist *k*met bu durumun farknda gQr*nm*yordu. 5eni $i%leri Bakan :asares XuirogaL istifa eden ;iguel ;aura'nn i%ini s*rd*r*yorduOU Bu istifalar ?#e Al!ala +amora da buna da ildiA !um uriyeti koalisyonu monar%ist ipotekten kurtarsa da *k*metin politikasnda bir dei%iklik gQze arpmyordu. 2O Aralk 23F2'de kurulmu% bu *k*metL em geri!iler em de i%iler tarafndan mu alefet edilen #e sularda s*r*klenen bir gemiden ba%ka bir %ey deildi. 9 g*n sosyalist ounluklu me!lisL geri!iliin gerek temsil!isi 8i!eto Al!alR +amora'y FC@ oyla !um uriyetin ba%kan ilan etti. 7ek g*#enlikli yol alka dayanmak #e saa kar% sa#a%makkenL bu teslimiyet !um uriyetilere #e sosyalistlere gQreL !um uriyetin Qmr*n* uzatmay salyordu. Al!alR +amora'nn ba%kanla getirilmesini kutlamak *zere *k*met bir askeri geit tQreni d*zenledi. Bu esnadaL i%iler +aragoza'da #e ?metal*rTi i%ilerinin fabrikalar i%gal ettikleri ;ieres'in bulunduuA Asturya'da genel gre#e gittiler. ;adridL ba%kann %erefine urralarla nlarken J0duardo "atoJ sa#a% gemisiL metal i%ilerini fabrikalarndan karmak *zere )iTon sa illerini bombalyordu. Bu bombardmanda alkn #erdii kayplarL alkla *k*met arasnda b*y*yen ayrl da a da derinle%tirmi%ti. S*rg*nlerL toplumsal m*!adelenin yeni karakterini abuk ka#radlar. .akat anar%ist areketin iindeki anla%mazlklar b*t*n inisiyatifleri engelliyordu. :87'de #e .AE'ninbaz grup> 24=

Gn $ *+&+((+n Air #+*ne" Bir <=#(erinin S+ %8r8 Bir i$ eri (+r+:8n?%+n %+@8(S.+#' larnda * eilim ortaya km%t. Birin!i eilimL bir a#u JeskiJ militan kapsyorduL bunlar Qrg*tle balarn koparm%L teori yapmakla me%guld*ler #e durumun %u anda de#rime yQnelik garantiler sunmadn d*%*n*yorlard. 9nlara gQre Qnemli olanL sendikalarn tabanlarn salamla%trmakt #e bu y*zden *k*metin koyduu toplumsal kurallara uymay kabul ederekL *k*metle bir e%it bo% kada imza atmaya benzeyen bar% antla%mas imzalamaya azrdlar. )enliin dinamizmiyle da a etkin olan ikin!i eilimL diktatQrl*k altnda biimlenmi% bir ku%aktan olu%uyordu. Bu eilimin taraftarlarL birin!i grubun y*zseksen dere!e zdd tezleri sa#unuyor #e ni ai sonu iin m*!adeleye de#am

etmek istiyorlard( :um uriyet *k*metiyle Ql*m*ne sa#a%. Son olarak **n!* eilim teorisyenlerden meydana geliyordu. &arlak politik analizlerine ramen bu grup kendi doktriner katlnn kurban olmu%tu. 243 J8osotrosJ grubu ? atal olarak anarko>bQl%e#ik olarak adlandrlrA ikin!i eilimin en radikal kanadyd. Bu eilim Qne kmay ba%ararak anar%izmin ayaklanma! e#resi olarak adlandrlmaya ba%land. J8osotrosJ grubunun dikkat eken * ki%isi )ar!ia 9li#erL .ran!is!o As!asoL Buena#entura "urruti idi. ;u alif mizalarna ramen bu * adam grubun i tutarlln #e dengesini salyorlard. H* de %u iki temel gQr*%* ;i! ael Bakunin'den alm%lard( $%i snfnn yarat! g*!*ne tam g*#en #e bir de#rim!i Qrg*tlenmenin gereklilii. .ran!is!o As!asoL teorik tezlerini Qzellikle JteorisyenlerJ olarak adlandrlanlara seslendii bir makalede ortaya koymu%tu( JHareketimiz sk sk ideoloTik Qz eksikliinden dolay ele%tirilir #e bu itiraz belki de b*t*n yapy ilgilendirmektedir. Bununla birlikte bizler anlay% eksikliinin #e aksz yorumlarn kurbanyz. J0er areketimizi dier *lkedekilerle kar%la%tra!ak olursakL samimiyetle inanyorum kiL areketimizin JteorileriJ pek parlak deildir. .akat $spanyol proletaryasL A#rupa d*zeyinde eitimli deilse bileL onda bir ka#ray% zenginlii #e *st*nl*kten uzak bir toplumsal sezgi #ardr. BenL pratik d*zleme ibir zaman yansmaya!ak olan felsefi gQr*%lerin ya da ok saydaki teorik form*l*n mantki toplamyla entellekt*el geli%me problemine Qz*m bulunabile!eini kabul etmiyorum #e buna asla inanmyorum. 0n m*kemmel teorilerL yRlnz!aL eer pratik ayatn deneyimleri iinde kQk salm%larsa #e bu deneyimleri bir yenilik yolunda etkiliyorlarsa deer kazanrlar. BuL bize nasl al%a!amz #e areketimizden ok %ey bekleyebile!eimizi gQstermektedir. J9rtalama entellekt*ellikten uzak olmann a#antaT olduunu iddia etmiyorum. 7ersineL er proleterinL er yolda%n er bilgi kaynandan !o%ku duymasn isterim. <u anki durum bu olmad iin bizL er ki%inin gerek olanaklarn dikkate alarak areket etmeliyiz. JAnar%izm tari i boyun!a e%itli a%amalar geirmi%tir. Hen*z embriyon dQnemindeykenL bir elit idealiydiL ya%adklar reTimi keskin bir %ekilde ele%tiren birka k*lt*rl* ru un eri%e> 2=O bile!ei bir %eydi. ,n!ellerimiz asndan bu kQt* deildi #e bug*n bulunduumuz yerde olmamz onlarn sayesindedir. .akat yolda%lar ele%tiri zaman deildir. Biz in%a s*re!indeyiz #e bu ayn zamanda kol g*!*m*z* gerektirirL belki de d*%*n!elerimizi ayata geirebilmemiz iin akli faaliyetten da a ok gereklidir bu. Birisinin ne yapmak istediini bilmeksizin in%a edemeye!eini kabul ediyorum. .akat sanrm $spanyol proletaryasL anar%istlerin yaynladklarn okuyarak deil amaL da a ok onlarn yaratt pratii gQrerek Qrendi. JB*t*n faaliyetlerimizin teorik Qz*n* m*mk*n olduu Ql*de y*kseltmeye al%malyzL fakat bunu m*lk sa ipleriyle m*lks*zler arasnda !ereyan eden a!masz sa#a% s*rd*ren yolda%larmzn son dere!e yap! eylemlerini ksmen ta rip edebile!ek 'kuru #e pQrs*m*% doktrinizm'den uzak durarak yapmalyz. Halkmz ileriye doru atlmdan yana. 5olda%larmz ileri atlrkenL 'en m*kemmel teorileri' Qretme pa asna da i onlar geriye ekmeyin. J?@A J8osotrosJ grubunun bu ta#r almasndan sonraL :87 -lusal Komitesi *k*metin basklarna kar% alna!ak ta#r tart%mak *zere bir ulusal plenum arsnda bulundu. BQlge delegeleri ayn fikirde birle%mi%lerdi( "e#letin %iddetine de#rim!i %iddetle yant #erilmesi gerekiyordu. Bu amalaL gQre#i ulusal d*zeyde b*t*n yerel sa#unma gruplarn koordine etmek olan bir -lusal Sa#unma Komitesi olu%turulmasna karar #erildi. J8osotrosJ grubunun *yesi olan Antonio 9rtizL komitenin sekreterliini *stlendi. BQyle bir Qrg*tlenmenin olu%turulmasyla teorinin Qtesinde pratie gidildiiL J8osotrosJ grubuyla ortak bir !ep e kurularak onun ilkeleriyle birle%ildii anlamna geldii akt. .akat da a Qn!e sQz*n* ettiimiz farkllklar nedeniyle baz militanlar Sa#unma Komitesi'nin prestiTini krma edefiyle bir polemik ba%lattlarL onun Qzg*n karakterininL otoriterlik te likesine kapy amak demek olduunu iddia ettiler. Hatta bu komitenin ayr bir ordunun genel kurmay olduu bile ileri s*r*ld*. Bu noktada "urruti sQz* geen yanl% anla%lmalar ortadan kaldrmak istediL Sa#unma Komitesi'nin faaliyeti #e gQre#inin 2=2 koordine etmekten ba%ka bir %ey olmadn net bir %ekilde ifade etti. 0k olarak bu komite anar%ist areketin temel kurallarn uygulaya!akt( A%adan federasyonL erkes iin inisiyatifL er d*zeyde ?yerel alanlarL ksmlarL bQlgeler ya da ulusal aptaA toplant #e kongreler d*zenlemek. BQylelikle karar #erme g*!* liderlere deilL tamamen federal gruplara ait ola!akt.

Bu i polemie ramen gruplarn ulusal apta koordinasyonu temel bir gereklilikti. Ie an toplumsal ko%ullarna gQreL ulusal d*zeyde teoriden pratie gei% i tiya! de#rim!i eylemler iinde geli%mek zorundayd. 9 zamana kadar iktidarn ele%tirisi toplantlardaL basnda #e datlan bro%*rlerde yaplyordu. .akat deneylerL eylemlerin da a etkili olduunu gQstermi%ti. ;aden!iler .igols'ta li>berter kom*nizmi kurmaya giri%tiklerinde bu eylemleri i%i snfn gemi% altm% yllk propagandadan da a fazla areketlendirdi. J8osotrosJ grubu iin anar%istlerin gQre#i bu andan itibaren burTu#a a lRk #e bask! yasalarnn Jkutsal ilkeleriJ olarak takdim edilen mitlere saldrarak zl bir geli%me salamakt.?FA ;ilitan faaliyet b*t*n kasm ay boyun!a de#am ederek anar%ist gruplarn iinde bulunduklar te!ritten kmalarna olanak salad. H*k*metin basklarn knayarak .AE'nin ta#r konusunda alk bilgilendirmeye yQnelik bir propaganda kampanyas ba%latld. 2 Aralk 23F@'deL Barselona'da "ekoratif Sanatlar Salonu'nda bir kampanya toplants d*zenlendiL bu toplantnn * konu%ma!s "urrutiL As!aso #e 7omas :ano Duiz'di. Salonun giri%i #e 0spana ;eydan'nn bir taraf polis tarafndan sarlm%t. )*#enlik g*leri sa#a% d*zeni alm% gibiydi( )uardia :i#il yandaki parkta #e bul#arda at srtnda de#riye geziyordu. Saldr Birlikleri dQrt grup alinde b*t*n meydana yaylm%larL yalnz!a meydana bakan sokaklarn giri%lerini ak brakm%lard. ;eydann Qn ksmnda Hotkins makineli t*fekleri toplant salonuna doru e#rilmi%ti. ;etronun merdi#enlerinden kan i%iler sarlm% alam gQr*n!e Qn!e duraksadlarL ku%atldklar korkusuna kapldlar. .akat ksa 2=@ s*rede bunun kendilerini korkutmak *zere d*zenlenmi% bir g* gQsterisi olduunu anladlar. Bundan sonra i%iler kol kola girerek kenetlenmi% gruplar alinde )uardia :i#il saflarnn arasndan ilerlediler #e salonun dier yerler gibi sarlm% olan ba esine girdiler. Saba dokuzdan itibaren er yer tka basa doldu #e birok grup d%arda kald. 7oplant J/as Barri!adasJ %arksyla ba%lad #e konu%ma!larn .AE adna AleTandro )ilabert tarafndan tantlmasndan sonra :ano DuizL Atlantik'e yapt yol!uluun ayrntlar akknda bir konu%ma yapt. Bundan sonra sra "urruti'ye geldi( JSizin bu toplantdaki #arlnz #e benim bu k*rs*deki #arlm burTu#aziye ak bir %ekilde :87 #e .AE'nin basklarla da a da b*y*yen g*ler olduunu gQstermektedir. Son zamanlardaki b*t*n darbelere ramen :87 #e .AE de#rim!i amalarndan #azgemiyor. Bu gQsteriL burTu#aziyiL *k*meti #e sosyalist yolda%lar uyarm% olmaldr. Anlamaldrlar kiL anar%istler apis anelerden ylgnlkla kma>dlarL tersine da a !esurL da a Qfkeli #e da a g*l* ktlar. J:um uriyeti sosyalist *k*met y*zler!e i%iyi snr d% ederek :87'ye boyun edire!eini sand. H*k*met bQyle yapmakla toplumsal gereklik #e anar%izmin #arlk nedenleri akkndaki !a illiini bir kez da a gQstermi% oldu. BurTu#a basnL *k*metin snr d% etme #e areketin Qnde gelenlerini s*rg*ne gQndererek koyunlar ala tkma politikasn alk%lad. Bir ba%ka deyi%le kuduzu ortadan kaldrmak iin kQpekleri Qld*rmeyi denedi.' BurTu#a yazar bozuntular tpk *k*met gibi yanlg iindeydi. Bu baylarn ibiri RlR anlayamam%lardr kiL $spanya i%i snf boynunu uzatan kurbanlk koyun s*r*s* deildirL tersine teslim olmaktansa Qlmeyi ter!i eden !esur insanlardan olu%maktadr. JSnr d% edilen yolda%larm akknda olduu kadar benim akkmda da korkun %eyler uydurularak itibar kaybede!eime inanldL fakat *retilen bu %eyler tam tersi bir etki dourdu. "urruti'nin bir alak olduuna i%iler inandrlamaz. $%iler kendileri de alaklarn saba n altsnda kalkp alnlarnn teriyle ekmeini kazanmaya gitmediini biliyorlar. Bize 2=F kar% ka#gada en kQt* sila lar kullandlar. :87'nin 'liderleri' adlandrmas . A.'nin 'alaklar' teorisinin bir benzeridir. JBurTu#azinin liderlerJ dedikleri b*t*n d*nya!a bilinen i%ilerdir #e onlarn ya%am yolu er tali siz i%ininkiyle ayndr. 9nlarn tek farkL m*!adelede en zor konumlar seme !esaretini gQsterip mermilere kar% !ep enin en Qn*nde yer almalar ya da apis aneleri doldurmalardr. )erek ete!ilerL gerek alaklarL i%ileri aptalla%trmak isteyen #e millet#ekili seilip i%ilerin aln teriyle parazitler gibi ya%amak d*%*n!esiyle i%ilerden oy koparmak iin uzun #adeli sQzler #ererek uyutmaya kalk%an politika!lardr. '5olda%larN sosyalist millet#ekilleri bu korkaklar g*ru uyla birlikte seslerini y*kselttikleri zamanL bize gerek y*zlerini gQstermi% oldular. '*nk* onlarn sosyalistlikleri #e i%ilikleri ok eskilerde kalm%t. 9nlar yalnz!a millet#ekillii faaliyeti gQstererek ya%yorlar. J?...A S*rg*ne gQnderilmemiz *k*met iin politik bir ataydL *nk* onlarn Qdedii yol!uluk masraflaryla Kanarya Adalar'na gidip anar%ist propaganda yapabildik. "e#letin i%ilerden ald para ilk defa de#rim!i da#aya izmet etti.

JBize kar% kullanlan bir dier iddia da bizim monar%istler>le i%birlii yaptmzL !um uriyete kar% sa#a%arak geri!ilerin oyununa geldiimizdir. :87'nin Se#illR'daki ta#rnn da gQsterdii gibi bu iddia da aptal!adr. :87 ikin!i kez !um uriyetin ya%amn kurtarm%tr. Artk !um uriyetiler budalal brakmaldrlar. SanTurTo Janar%istler ba%ar kazanamaya!aklarJ dedi ama anar%istler ba%ar kazandlar #e SanTurTo J ap yuttu'. Artk !um uriyetiler %unu farketsinler( :87L San>TurTo'ya ayr dedii gibi !um uriyete de ayr demesini bilir. J:um uriyeti sosyalistler bilmelidirler kiL toplumsal problemlere ya onlar Qz*m bula!aklar ya da alk bu i%i kendisi yapa!aktr. Biz !um uriyetin toplumsal problemleri Qzemeye!eini d*%*n*yoruz. Ayn zamanda net olarak ifade ediyoruz kiL i%i snf %imdi yalnz!a tek bir ikilemle y*z y*zedir( J;odern an kQleleri olarak Qlmek ya da toplumsal de#rim yolunda onurlu insanlar gibi ya%amak. 2=6 JSizL beni dinleyen i%ilerL artk sizi nelerin beklediini biliyorsunuz. 5a%amnzn yQn*n* dei%tirmek sizin elinizde> dir.J?6A
897/AD 2. 2F 0kim 23F2 tari li B3'a kar% 24= oyla kabul edilen anayasann @C. mad desiL kilisenin iktidarn kstlad iin *k*met asndan ilk krizi dourmu% tu. ;iguel ;auraL bunun $spanyol katolik geleneine kar% bir komplo olduunu sQyleyerek istifa etti. @C. madde kilise ile de#let arasna net bir ayrm koyuyordu. Kiliseye #e din adamlarna de#letin para yardm kaldrlyordu. 0itimL kilisenin elinden almyor #e !iz#it d*zeni kaldrlyordu. KrizL Ba%bakan Azana'nn bu gQre#inin sona ermesine yol at. Ie ona sa#unma bakanl gQre#i #erildi. :asares Xuiroga ii%leri bakan oldu. @. .ran!is!o As!asoL .AE 5armada Komitesi tarafndan yaynlanan bir bro%*rL 23F4L makalenin ad J8uestro AnarWuismoJ. F. Bu polemiin yanklar dQnemin basnnda bulunabilir( Solidaridad 9breraL 7ierra y libertad #e 7iempos 8ue#osL De#ista Blan!a adl dergilerde. "urruti iin /iberto :alleTa #e AleTandro )ilabert'in ifadelerini izledikL op. !it. 6. Solidaridad 9breraL F Aralk 23F@L A. )ilabertL op. !it.

2=B

"0ID$;:$ ",80;

Bu deney :87 #e anar%ist arekete gQsterdi kiL sistematik baskBudeney:87#eanarnn kurbanlar olsalar da i%%i snfnn m*!adeleden uzakla%mas SrlS tam tersine gQre!e durgunluk dQnemlerine ramen ale geliyordu( Sendika kapatmalarL keyfi H*k*metinzulm*yle biimlenen bu ortam gittike da a dayan!esaretiartm%t.lmaz apsetmelerL konfederasyon basnna sonu gelmez !ezalar. $%sizlik iseL em ekonomik krizden dolay em de innasonugelmez!ezalar.%ileri sefalete s*r*klemek isteyen burTu#azinin esapl ta#r y*z*nden

art%ilerisefaletes*r*klemekisteyenburTu#azinin esaplyordu. B*t*n bu nedenlerden dolay Katalonya BQlgesel $% .ederasyonu?2Ayordu.B*t*nbunedenlerdendolay durumu deerlendirerekL de#lete gereken !e#ab #ermeye zorlanyordu. Bu dedurumudeerlendirme Qn!e gizli sendika toplantlarnda #e konfederasyon gruplaryordu.BudeerlendirmeQn!egizlisendikatoplant iinde yapldL da a sonra 23F@ Ara lndaki genel bQlge toplantsnda ele alnd. Hazr bulunan b*t*n delegelerL ;iguel ;aura me!liste :87' nin #arlnn ortadan kaldrlmas

gereini akladndan beri :87' nin durumunun te likeye d*%t**n*n farkna #ardlar. iki yol #ardna#ardlar.( Bir yandaL i%i snf temelinde Qrg*t* in%a etmeye de#am etmek #e bu d*zeni sona erdirmek *zere alkikiyol#ard(BiryandaLin tepkisini umu etmek. ,te yanda iseL da a radikal #e belki de da a sabrsz bir yol olanL b*t*n sonularn gQze alarak sila l bir ayaklanma ba%latmak. .a%ist darbe te likesi ok Qnemliydi #e bQyle bir durumda baskngQzealaraksila lL aySnmamn b*t*n olaslklarm ortadan kaldrabilirdi. Bu darbeden Qn!e da#ranmakL de#rim sorununu alka gQt*rmekL RlR sosyalistnb*t*nolas fraksiyonu izleyen i%i kitlelerini eitmek #e liderleri reformist oport*nizmden #azgemeye zorlamakN i%ikitlelerinie%te bunlar bir ayaklanma ba%latlmas iin Qnemli sebeplerden birkayd.' ' 2=C

"e#rim!i bir komite seildi. "urrutiL )ar!ia 9li#er #e .ran!is!o As!aso da *yeler arasndaydlar. Belli bir tari belirlenmemi%ti >ayaklanmaL ko%ullarn uygun oldundaydu anda ba%latla!akt>. Buna paralel olarak .AE #e konfederal gruplar faaliyetlerini da a iyi koordine etmek *zere e%itli toplantlar d*zenlediler. Bu gruplarn #e sendikalarn kararlan sonu!unda 0nd*l*s #e /e#ant bQlge Qrg*tleri%itlitoplant tarafndan da kabul edilen bir eylem plan geli%ti. "e#rim!i Komite'den olan #e aynndandakabuledilenbireylemplan zamanda :87 -lusal Ko>mitesi'nde de gQre# alm"e#rim!iKomite'denolan#eayn% bulunan "urrutiL Kerez de la .ron>tera'da ?:RdizA o!ak aynda yapla!ak bir kongreye kat%lmak *zere 0nd*l*s e gitti. 0nd*l*s'te olandayapan*st* bir polis denetimi #ardla!akbirkongreyekatL poliseL bu bQlgesel toplantya katan*st*birpolisdenetimi#ardlmak *zere gelen b*t*n delegeleri tutuklama emri

#erilmi%ti. .akat delegeler polisi atlatmay yakatlmak*zeregelenb*t*ndelegeleritutuklamabildiler. IeTerliL ;edinal #e :asas IieTasl%ti..akatdelegelerpolisiatlatmay delegeler :Rdiz'e %e rin kenar ma allelerinden y*r*yerek girdiler. Se#illR'dan Ar!as karde%lerL Dafael &enaL Ii!ente BallesterL plenumun ta#siye ettiSe#illR'danAr!askardei ayaklanma plan *zerinde al%tlar. Barselona'da ayaklanma baiayaklanmaplan%lar ba%lamaz radyo istasyonu. h geirile!ek #e sokak sa#a%nn ba%lad duyurula!akt. 0nd*l*s bQlgesindeki geri!i g*ler etkisiz ale getirile!ek #e zl bir %ekilde Kerez de la .rontera *zerine y*r*ne!ekti. Bu geri!i merkez kontrol altna alndktan sonraL oradan :Rdiz *zerine y*r*ne!ek #e bu %enn elde tutabilmek iin elektrikL su #e yaknaalndktansonraLoradan:Rdizt ikmali kesile!ekti. B*t*n ayaklanma planlar Barselona'da alna!ak sonu!a balyd. 0er orada m*!adele genelleB*t*nayaklanmaplanlar%tirilirse 0nd*l*s der al eyleme gee!ek #e arderoradam*!adelegenellendan Aragon ile *lkenin kuzeyi onlar izleye!ekti. .akat eer Barselona bandanAragonile*lkeninkuzeyionlar%arsz olursa ulusal apta bir areket gerekle%emeye!ekti.%ars?6Azolursaulusalaptabir areket Ayn %ekilde Barselona'nn e#resindeki bQlgeler %%emeye!ekti.e irdeki giri%Aynimlerin sonu!unu bekleye!eklerdi. Barselona * bQl*me ayr%e irdekigirilm%t( Birin!i bQl*mdeki grup 7arrassa Hastanesi'niL Sans' "istrito Xuinto'yu ele geirmenin yan sraL ayaklanmaya destek #ere!ek bazL"istritoXuinto'yuelegeirmeninyan asker #e 'a#u%larn bulunduu Atarazanas 7opu K%las'n da teslim ala!aklardasker#e'a#u. Bu bQlgenin temsil!isi )ar!ia 9li#er'di. 2=4 $kin!i grup San AndresL &ueblo 8ue#oL San ;artin'in a%a ksmlarn *stlenmi%ti #e San Andres K%las'nL :itadela &ark'n #e &ueblo 8ue#o'yu ele geire!ekti. B*t*n bu g*leri .ran!is!o As!aso koordine ede!ekti. H*n!* grubun edefi Horta>:armeloL )ra!ia #e San ;artin'in yukar ksmlarydL :lot'un #e 7ra#esera de )ra!ia'nn )uardia :i#il k%lalarnn yan sra /eponto S*#ari Birlikleri' nin k%lalarn i%gal etme gQre#i de bu gruba #erilmi%ti. Bu bQlgenin sorumluluunu "urruti *zerine alm%t. <e ir merkezindeki gerilla gruplarna resmi binalar ele geirmeleri talimat #erilmi%ti( 7elefon santraliL postaneL radyo istasyonunu ele geirmek #e polis karakollar ile merkezi polis karargR n areket edemeye!ek %ekilde b*t*n*yle fel etmek. Hibir %ey %ansa braklmaya!ak %ekilde titizlikle organize edilmi%ti. .akat ayaklanma!lar kararla%trlan saatten Qn!e sokaa dQk*lmeye zorlayan bir olay meydana geldi. Hilario 0steban #e ;eler'in sorumlu olduklar :lot bQlgesinde sila depolarndan birinde bir patlama meydana geldiL el bombalarnn patlamas e#redekilere korku sald #e sonuta bu olay polisin depoyu ke%fetmesine yol at. Bu ke%if polis m*d*r*n* arekete geirdi #e polis %efi bQlgede %*p eli ne #arsa ara%trlmas #e tannan en iyi militanlarn tutuklanmas emrini #erdi. 8e yaplmalydP BeklemeninL sila depolarnn birbiri ardndan polisin eline d*%mesi riskini gQze almak olduu akt. "er al bir saldr ba%latmak iseL ba%ar %ans olmadan b*y*k riske girmek ola!akt. Sonuta bu s*rprizin etkisini le e e#irmek iin ayaklanma tari i = 9!an saba na alnd. 4 9!ak g*n* #e ge!esi plann zl bir %ekilde er yere iletilmesi #e sila larla bombalarn ba%ka yerlere aktarlmasyla geirildi. "e#rim!i Komite'nin delegeleri son saatleri ni ai talimatlar #ermekte kullandlar #e onlarn arasnda As!aso da #ard. $syan!lardan biri birdenbire araya girerek sordu( J&lan m*kemmel ama ya ba%arsz olursaPJ As!aso %Qyle yantlad( J0er ba%arsz olursak >ki arzumuz bu deildir> yiite Qle!eiz.J Ie konuyu kapatt. .akat soruyu soran militan sQz*n* %Qyle s*rd*rd*( JBir yiit gibi Qlmektense bir kQpek gibi ya%a> 2==

B+r#e -n+ 0122" Nr+n,i#,- A#,+#->n'nB J P,+$>(+$i A+;+r8#8C +&+$ +n.+n8n +r%8n%+n #+$ +n%8@8 &er%e De$(ir%i@i :-(-@r+:B may ter!i ederim.J As!aso onun *zerine y*r*yerekN JBen de#rim!i bir toplantya arlm%tm #e burada bu eylemin sonuna kadar gQt*r*lmesine inanan insanlarn #arolduundan emindim. Burada bulunmamn nedeni budur. Benim gQre#im kimseyi ya%amn te likeye atmaya ikna etmek deildirL ayaklanma planm aklamaktr. "ier arkada%larla #arlan anla%ma noktalarn korurken plan da a da geli%tirmek *zere d*zeltmeler yapmak mantkldr. .akat birisi karar #erilen %eyleri yerine getire!ek mi yoksa getirmeye!ek mi tar> 2=3 t%masna giri%mek samadr #e lgnlktrL %u anda buna zaman yoktur. 0er de#rim bir %ark sQylemeL ya%ama ya da bir bardak bira ime i%i olsayd dier militanlar da beklemeksizin oktan yaparlard bunu. .akat dostlarL de#rim bu deildir. "e#rim bilinmeyene doru uzun #e zor bir y*r*y*%t*rL edefe ula%madan Qn!e en iyilerin d*%*p Qld** bir y*r*y*%. $%te de#rim an!ak bunlar pa asna m*mk*nd*r. 0er bu bedel bazlarna y*ksek gQr*n*yorsa brakn onlar kendilerini ezenlerin ayaklarn yalamaya de#am etsinL fakat onlarn bizim ilerlememizin Qn*ne kmasna izin #ermeyin.J Ie plann geri kalann aklamak *zere karata taya geri dQnd*.?BA Birka saat sonraL Barselona'nn dier bQl*m*ndeL &laza de 7oros de San ;artin'in du#arlar yaknnda "urrutiL bQlge gruplarnn temsil!ilerine el bombalarn #e taban!alar datmakla me%guld*. Hasta gQr*n*%l*L *rkekL uzun salL boynuna siya e%arp balam% bir gen "urruti'ye yakla%t( JBen de sila istiyorumJ dedi. Bu genL )ra!ia bQlgesinde anar%ist gruplarn at akl! okuldan gen bir Qretmendi #e "urruti'yi ok iyi tanyan liberter bir ailenin oluydu. :87 Qretmenlerden yana zengin deildi #e onun bQyle bir g*nde m*!adeleye katlmas mantki olmazd. Bunun yan sra bu genL yap olarakL %iddete dayanan bir m*!adeleye uygun gQr*nm*yorduL onun talebi yalnz!a bQyle m*t i% bir m*!adelede Qlme gereine inan% #e Qzentisinden kaynaklanyordu. "urruti ona %Qyle dedi( J<imdi Qlmek deilL ya%amak zamandr. ;*!adelemiz yalnz!a sila larla yaplmyor. :ep e gerisi de sa#a%n Qn saflar kadar Qnemlidir. Senin yerin buras deilL okuldur. J?CA = 9!ak 23FF saba saat B.OO'teL /ayeTana'daki merkezi polis karargR nn kaps yaknlarnda bir patlama oldu. &en!erelerin !amlan #e kaldrm parampara oldu. "u#arda iseL ierideki mu afzlarn gQr*lmesine olanak #ere!ek Ql*de ko!aman bir delik ald. Ayaklanma ba%lam%t. Barselona'nn farkl bQlgelerinde patlamalar duyuluyordu. S*rpriz bir arekRt olarak kararla%trlan saldr ba%arszla urad. Her taraftan kan #e Saldr Birlikleri tarafndan desteklenen yaya 23O

#e atl )uardia :i#ilL isyan! gruplarn yollarn kapatarak onlar yenilgiden korkup pasif kalan askerlerin bulunduu k%lalara ula%amadan durdurdu. &ueblo 8ue#oL San ;artin #e :lot ;eydan bQlgelerinde atl )uardia :i#il'le kanl bir at%ma #e #a %i bir m*!adele oldu. Saba =.OO'de merkezin yukar ksmlarndan youn sila sesleri geliyorduL at%malar 7ra#esera de )ra!ia ile /e )ui>nardo #e Horta arasnda de#am ediyordu. Sans'n yaknlarndaki 7orrasa #e Santa 0ulalia'da durumL kent binasn ele geirip kzl>kara bayra binaya diken de#rim!iler asndan da a iyi gQr*n*yordu. ;erkezde sila sesleri yanklanyorduL fakat gruplardan ibiri edeflerine ula%amam%lard. Desmi binalar iyi korunuyorduL buralarda de#rim!iler p*sk*rt*lm*%>lerdi. Dadyo istasyonuna gelin!e afif te izat )uardia :i#il birlikleri er t*rl* ilerlemeyi Qnlemi%ti. ,leye doru ayaklanma bastrlm%t. $syan!lar iin gizlenmekten ya da kamaktan ba%ka yapa!ak bir %ey kalmam%t. &olis merkezinin ma zenleri %imdidenL yenilgilerineL Kuan )ar!ia 9li#er'in ge!e yars bir taksi dolusu el bombasyla <ans bQlgesine giderken yakalanmasnn neden olduunu Qrenen tutuklularla azna kadar dolmu%tu. 5a aberle%me eksikliinden ya da militanlarn sabrszlndan doan Barselona'daki ayaklanmann yenilgisine ramen /e#ida'da alkn uzursuzluu de#am ediyordu. $syan!lardan BurilloL )ouL 0n!ina #e )esio'nun Qld** J/a &aneraJ K%las de#rim!iler tarafndan ku%atlm%t. Barselona'nn ta%ra bQlgelerinde de#rim!iler zafer kazanm%lar #e 7arrasaL Sar>danola #e Dipollet'te liberter kom*nizmi ilan etmi%lerdi. /e>#ant'taki ayaklanma BeteraL BugarraL Disaro #b. krsal alanlara kadar yaylm%t. .akat ayaklanmann en %iddetli olduu bQlgeler 0nd*l*s'teydi( Ar!os de la .ronteraL -treraL ;alaaL /a Din!onadaL Sanlu!ar de BarramedaL :RdizL Al!ala de los )azulesL ;edinasidonia #e :asas IieTas bQlgesi. Ie ayaklanma buralarda da #a %i!e bastrlm%t. $spanya'nn er yerinde insanlar apsediliyor #e i%ken!eye maruz kalyordu. BaskL baz de#rim!ilerinL Betera ?/e#antA #e :asas IieTas' 232 ta ?:RdizA *zerlerine gaz dQk*l*p yaklmalaryla iyi!e traTik bir al alm%t. Bu !inayetler g*l* bir alk Qfkesinin #e protestosunun y*kselerek me!lise kadar ula%masna yol at. :or>tes'te :asas IieTas konusu gQr*%*ld**nde Kabine Ba%kan ;anuel Azana'nn 5*zba% DoTas'tan bQlgeyi yerle bir etmesini istedii apak ortadayd.?4A Barselona'da da basklar ayn yolu izlemi%ti. :87 sendikalar kapatld #e apis aneler i%ilerL sendikalistler #e militanlarla dolup ta%m%t. Bununla birlikteL aralarnda "urruti #e As!aso'nun da bulunduu baz ki%iler baskdan kaabildiler. Ba%larna bir kere da a para Qd*l* kondu. Horta bQlgesinde sna!ak bir kr e#i buldularL yeniden Qrg*tlenen anar%ist gruplarla #e yeraltna geen sendikalarla etkili bir i%birliine giri%tiler. A!il sorunlarla ilgili olarak d*zenlenen gizli toplantlara katldlar. Bu toplantlarda %unlar tart%lyordu( 7utuklulara destekL ailelere yardmL gizli propagandaL /a Ioz :onfe>deral ?.ederasyonun SesiA adl o dQneme ili%kin bir yayn >karma.?=A Belki deL "urruti tarafndan yazlm% tek makaleL bu dQnemde :87nin yeralt yaynnda gQr*ld*. Burada "urrutiL o!ak ayaklanmasn ta lil etmektedir. <u yazdklar dikkat eki!idir( J<uras kesindir kiL ko%ullar olgunla%mam%t. 0er ko%ullar olgunla%m% olsayd %u anda apiste olmaya!aktk! .akat %uras da kesindir kiL de#rim Qn!esi bir dQnemde ya%yoruz #e burTu#azinin de#let iktidarn g*lendirerek akimiyetini peki%tirmesine izin #eremezdik. Ayn %ekildeL de#letinL baz eski yolda%larmzn #e sosyalistlerin rslaryla sendikalizmi kontrol altna alp kendini g*lendirmesini Qnlemeliydik. J= 9!ak de#rim giri%iminin anlamn bu perspektifle aklamalyz. Biz de#rimin bir aznlk tarafndan iktidarn ele geirilip alk *zerinde diktatQrl*k uygulanmas olduuna asla inanmadk. Bizim de#rim!i #i!danmz bu taktiin kar%snda>dr. Biz alk iin #e alk tarafndan yaplan bir de#rim istiyoruz. JBu anlay% olmadan de#rim m*mk*n deildir. Bu olsa olsa *k*met darbesi olur. .abrikalarnL madenlerin #e krlarn i%i 23@ #e kQyl*leri olan bizler iseL etkili bir toplumsal de#rimi geli%tir>. mek istiyoruz. Bunun ne BlanWuizmle ne de 7rokizmle bir ilgisi #ar. .akat ak #e kesindir kiL de#rimL uruna er g*n al%lmas gereken bir %eydir. Bu bilinmez ni!elikten dolaydr kiL de#rimin ne zaman patlak #ere!eini i kimse asla bilemez.J "urrutiL bu makeledeL ayn zamanda kQyl*lerin iinde bulunduklar a! ko%ullara #e topraklarn i%gal edilmesi olgusuna deindi. 9na gQreL an!ak bu t*r eylemler kQyl*ye neyi ykmas gerektii bilin!ini #eriyordu. JBu yollaJ diyordu "urruti JSallent maden!ileri ayaklanmasndan itibaren kapitalist #e de#leti sistemin tam da kalbini edef alan #e onu Ql*m!*l bir %ekilde yaralayan saldrlar gerekle%tirildi.J

)ar!]a 9li#er ayn fikri Barselona'daki ;odelo Hapis ane>si'nde d*zenlenen bir toplantda ifade etti #e bu iki adamn ta#r sendikalarda geni% yank yaratt?3A )ar!ia 9li#er'in ta#r o!ak eylemini sulamaktan uzaktL yalnz burTu#aziden deilL :87'yle .AE arasnda ayrlk yaratmaya al%an :87'deki lml eilimden de gelen saldrlara kar% bu giri%imi sa#undu. As!aso bir makalesinde JSendikal bamszlkPJ diye soruyor #e ileri s*rd** ba%ka baz %eylerin yan sra sendikal bamszlk ba anesiyle :87'nin t*m liberter>kom*nist ieriinin bo%altlmas yQn*nde giri%imler yapldn #e sendikann tarafszL biim siz bir yapya dQn*%t*r*ld**n* #urguluyordu. .AE'nin :87 *zerinde diktatQrl*k kurmu% olduu masal uydurulmu%tu. As!aso buna kar%lk %Qyle yazyordu( JSendika i%lerine kar%an bir tek .AE militan bile yoktur. Ben al%yorumL bu y*zden ben sQm*r*len bir ki%iyim. Sendikaya aidatm Qd*yorum #e ben sendika toplantlarnda konu%tuum zaman bunu sQm*r*len bir ki%i olarak yapyorum #e buna .AE'li olan ya da olmayan dier militanlar kadar akkm #arL *nk* benim de dier *yeler gibi *yelik kartm #ar.J?2OA Bu polemik s*r*p giderkenL 8isan 23FF'te Horta'da gizlenen iki adam gittikleri bir toplantda polis tarafndan yakalandlar. J9!ak ayaklanmasnn Qrg*tleyi!isi iki korkun .AE'!i>nin polisin eline d*%t**J duyurulduundaL bu tutuklama Ka>talan politika!lar arasnda b*y*k bir memnuniyete yol at. 23F

:aaas IieTas ?:RdizA 9!ak 23FF. Saldr Birlikleri kQyl* ayaklanmasn bastryor.

H
K2 i >t >

$t

>

i >[

I<?

T""TPELU UUUUUUU UUUUUUU UUUUU


NMMM
9!ak 23FF. :asas IieTas kQyl*lerinin yanm% !esetleri. &olis %efi ;iguel Badia #e $i%leri Bakan "r. "en!RsL .AE' nin Jb*t*n*yle QkertildiiniJ duyurdular. BadiaL onlar ilk sorgulayan ki%i olmak istedi. '*nk*L onlarn kendi mer ametine terkedilmi% olmalarndan memnuniyet duyuyordu. $ki adam da diktatQrl*k g*nlerinden beri tanyordu. 9nlarn A#rupa #e Amerika'daki ma!eral ya%amlarn biliyorduL fakat onlarla y*z y*ze gelin!eL elinde g* olmasna ramenL kendini etkisiz issetti. )enliinde de#rim ate%iyle yanan Badia %imdi sosyal stat*s*n* dei%tirmi%tiL iki anar%istin ondan nefret ettiinin tamamen farkndayd. )Qr*%me topyek*n sa#a% ilanyla zl bir %ekilde sona erdi. "urruti #e As!asoL polis merkezinin bodrumundaki *!relere kondular. Burada @6 saat kaldlarL da a sonra Barselona'daki ;odelo Hapisanesi'nde geni% bir kou%a alndlar. As!aso ilk kez bir polis merkezinden dQ#*lmeden kyordu. Her zaman ay#an!a muamelelere uram%tL bu ta#r gerekten %a%rt!yd.
897/AD 2. :87'yi destekleyen er bQlgeL BQlge Konfederasyonu adn alrd. @. Bu raporuL plenumda azr bulunan .ran!is!o Esgleas adl delegeden aldk. F .ederi!a ;ontsenyL ;aria Sil#aL la /ibertariaL Bro%*rL yaynlayan :87L 7oulouse 2364.

23B

F. .ederi!a ;ontsenyL ;aria Sil#aL la /ibertariaL Bro%*rL yaynlayan :87L 7oulouse 2364. 6. ;ontsenyL bro%*r*nde %Qyle demektedir( J0er ayaklanma ba%arl olsayd ya da isyan!lar *k*met merkezini #e radyoyu ele geirselerdi azrlklarn tamamlam% olan dier taraflar da m*!adeleye atla!aklard. Bununla birlikte kQyl*lerL ko%ullar uygun olmad alde de#rime giri%tiler. '*nk* kQylerde elektrik #e aberle%me balants yoktu. Barselona'daki ayaklanmann ba%arl olup olmadn aber #ere!ek delegeleri ise beklemeye sabrlar kalmam%t. :asas IieTas'taki ayaklanma bQyle meydana geldi. B. Bu toplantda azr bulunan :87 militan 7omRs &erezL federasyonun bu ayaklanma akknda ayrntlar #eren bir raporunu bize gQnderdi. ). BenTamin :ano Duiz bu olay 7ierra y /ibertad'da ?;eksikaL Kasm 23CCA yaynlanan bir makalede aklam%tr. 4. )azete!i 0duardo de )uzman'n :asas IieTas akknda gQrg* tanklna dayanan raporu 7ierra'da ?9!ak 23FFA yaynlanm%tr. &eirats bu makalenin b*t*n*n* kitabn birin!i !ildinde yaynlam%tr. ;e!listeL bu bQlgeyi ykan g*lere kumanda eden 5*zba% DoTas'tan aklama istendi. DoTasL genel g*#enlik direktQr*n*n emirlerine uyduunu sQyledi. )*#enlik direktQr* duraklamaksznL emirleri ii%leri Bakan :asares Xui>roga'dan aldn belirttiL $i%leri bakan ise emirlerin dorudan doruya *k*metin ba% olan ;anuel Azana'dan geldiini ileri s*rd*. 0mirler %Qyleydi( J5aralamak yokL apis aneye atmak yok. ,ld*re!eksiniz.J Solidaridad 9brera'da yaynlanm% bir makalesinde 5*zba% DoTas'n ifadesini yorumlayan As!aso %u ba%l koymu%tu( JSana emir #ermi% olsalar bileL 5*zba%J. =. Bu yeralt dergisinden ayr olarakL /a Ioz :onfederal olarak bilinen bir der gi da a #ard. .AEL bu dergiden BO OOO kopya oaltp datmay ba%anyordu. 3. Bu makale anonim olarak basld #e /iberto :alleTa'ya gQre bir ba%yaz gQre #i yapt. "e#rim!i dQnemle ilgili olarak bunlarn d%nda 23FC +aragoza Kongresi'ndeki "e#rim!i Komite'nin raporuna baklmaldr. Konferans bu raporu bekliyordu #e )ar!ia 9li#er bunu yalnz apis anede deilL ayn zamanda da a sonra militanlarla yaplan toplantlarda da ele%tirdi. A!tas :ongreso de la :87( ;ayo 23FCL basm :87L 7oulouse 23BC. 2O. .ran!is!o As!asoL Solidaridad 9brera ?23 ;art 23FFA. 23F@ 9!ak olayla rnn ardndan Ialen!ia'da kan 0studios adl dergideL bir program olu%turma idealiyle liberter kom*nizmin teorisi *zerinde deerlendirmelerde bulunan makaleler gQr*lmeye ba%land. Bu al%malar arasnda m* endis Higinio 8oTa DuizL m* endis ;artinez DizoL doktor Esaa! &uenteL doktor Al!rudoL doktor DemartinezL ekonomist )aston /e#al #e ekonomist "iego Abad de SantillRn'm yazdklanylaL 9robon .ernRndez tarafndan yaplan e%itli teorik al%malar anmalyz. "a a sonraL 0l :ommunismo /ibertario'da ;ays 23FC +aragoza Kongresinde tart%ma konular iin bir dayanak gQre#i yapa!ak olan lsaa! &uente tarafndan yazlm% bir bro%*r yaynland.

23C

J'070:$/$G0 HA5EDL K9//0K7$. 79&/-;SA//A<7ED;A5A 0I07!J


IE
"urruti #e As!asoL Barselona'daki ;odelo Hapis anesi'ne girdiklerinde basknn sert olduu bilgisine sa iptiler. .akat buradaki zulm*n d*%*nd*klerinden ok da a ar olduunu gQrd*ler. :87 kart ta%mann d%nda ibir su i%lememi% y*zler!e i%i Jpresos gubernati#osJ ? *k*met tutuklusuA olarak ieri alnm%lard. H*k*mete gQreL bu esasl bask

i%ileri :87'den uzakla%tra!aktL ama yanlyorlard. )enellikle anar%izmin temellerinden bile abersiz olan bu i%iler apis aneye gelir gelmez sk bir teorik eitimin iine giriyorlard. Hapis aneler de#rim!iler iin birer okul aline gelmi%lerdi. As!aso #e "urruti tart%malarda Qnemli rol oynuyorlard. Hapis anede bir araya gelenler snf dayan%masn geli%tiriyorlar #e *!relerde kom*n ya%am kuruluyordu( paraL yemekL er %ey payla%lyordu. 23FF 7emmuzu'nda "urruti #e As!asoL Jpresos gubernati#osJ olarak Santa ;aria Kalesi'ne ?:RdizA se#kedildiler. 9nlarn #ar%ndan bir s*re sonra ma k_mlar arasnda kQt* ko%ullar nedeniyle bir ayaklanma patlak #erdi. "urruti bu isyan karsna bir mektubunda %Qyle anlatr( J$nsann dayanmasnn bir snr #ar #e Santa ;aria Hapis anesinin ma k_mlar austostaki ayaklanmann Qn!esinde dayanmann snrna geldiklerini b*t*n*yle ortaya koymu%lardr.J Asgari i tiyalar da i kar%lanmayanL yalnzlk iindeki *!re ya%am gen /una'nn Ql*m*ne neden oldu. ;a k_mlar ayaklanmaya karar #erdiler #e apis aneyi ele geirdiler. Korku iindeki apis ane yQneti!isi *k*metten yardm istedi. Bir Saldr Birlii gQnderildi #e bu birlik sila kullanarak apis aneyi i%gal etti. ;a k_mlar kendilerini derme atma sila larla 234 sa#undular. Birlikler ise sila lyd. )Q*s gQ*se #a %i bir at%ma oldu. JSonunda #a %i g* kazand. 5enilen ma k_mlar te!rit edildiler. KQt* muameleyeL akarete maruz brakldlarL dQ#*ld*ler. ;a k_mlar buna onbe% g*nl*k bir alk gre#iyle yant #erdiler. Sonunda apis ane yQnetimi geri adm attL fakat zafer ok sayda kurban pa asna kazanlm% oldu.J "urruti %Qyle balyor( Jinsanlara kar% bQyle yQntemler kullanan bir toplum kendini uygar olarak adlandramaz. Bu sistem yklmal #e yerini insann kQle olmadL tersine e%it olduu #e insann kendisini b*t*n kapasitesiyle geli%tirebildii bir toplum almaldr. BQylesine basklar yery*z*nde olduu s*re!e bar% sQz konusu olmaya!aktr. +ulm* ykmay gQre# edinmi% de#rim!iler bu yaplanlar unutmamaldrlar. J?2A 0er ma k_mlara yaplan muamele da a insan!a bir ale geldiyse buL burTu#a adaletine ramen olmu%tu. 0yl*l aynda bir g*nL "urrutiL er angi bir sula sulanamayan #atanda%lar apse atmak iin !um uriyet yQnetimi tarafndan i!at edilmi% adli bir form*l olan JserseriJlikten yarglandn Qrendi. Bu yasaL kald belli bir adresi olmayan #e geim aralar bilinmeyen yersiz yurtsuz insanlar iin karlm%t. BuL i%ilere yaplabile!ek en kQt* akaretti. "urruti iinL surata indirilen bir tokattan farkszd. JBana serserilik yasasn uygulayanlar beni al%maktan bitkin d*%*renlerdir! BeniL nefret ettiim #e onaylamadm bir d*zeni m*mk*n olan er arala dei%tirmeye al%maklaL polise ate% etmekle sulayabilirlerdi. .akat serserilikle asla! $%i "urruti'yi ibir yarg!n bir serseri olarak yarglamaya akk yoktur. Bunu amirlerinize sQyleyin.J Birka g*n sonraL ma k_mlarn serbest braklmas talebiyle d*zenlenen gQsteri #e gre#lerin *lkeyi ba%tan ba%a kap>. lamas *zerine "urruti serbest brakld. H*k*met geri adm atarak dier b*t*n ma k_mlar da ya#a% ya#a% serbest brakt. 0kim ba%nda .ran!is!o As!aso da ta liye edildi. 7a liye sonras ;adrid'e urad srada :87' nin gazetesine yapt aklamadaL Santa ;aria Kalesi'ndeki ma k_mlara kar% !um uriyet yQneti!ilerinin uygulad #a %i muameleyi %iddetle knad.?@A 23= $% arayan "urruti #e As!aso iin durum i de el#eri%li gQr*nm*yordu. $%sizlik ad saf adayd #e J!um uriyet d*%manlarnaJ patronlar tarafndan sistematik bir boykot uygulanyordu. "urruti'nin ayat arkada% 0milienne ;orin de ayn zorluklarla kar% kar%yayd. Sonunda ;orinLbir sinemada ka>siyerlik i%i bulmu%tu. Bir metal*rTi atQlyesine * gei!i i%i arandn Qrenen #e bu konudaki be!erisine g*#enen "urrutiL iki yolda%yla birlikte ofise ba%#urdu. Beklendii gibi onu i%e almak istemediler. $ki yolda%L atQlyenin sendika temsil!ilerinin bilgilendirilmesi konusunda srar ettiler. .akat "urruti onlaraL bununL atQlyenin i%ilerinin gre#e gitmesi te likesini doura!an i>za etti. JSendika bu konuda bir %ey bilmemeli. 5arn siz i%e ba%laya!aksnz. Hen*z demiri dQ#menin zaman deil. "emir souk. )re#L i%iler onu istedikleri zaman ilan edilmelidir. 0er bug*n metal end*strisinde bir gre# patlak #ere!ek olursaL burTu#azinin oyununa gelmi% oluruz. Hibir zaman mu aliflik oyunu oynamadm #e bug*nL kendimi d*%*nmeyi bir yana brakmal #e bir gre#in patlamasna yol amamalymL *nk* ibir %ey kazanamaya!azL tersine ok %ey kaybede!eiz. J?FA 23FF ylnda ekonomik bir krizin belirtileri gQr*lmeye ba%lad. BuL uluslararas krizin bir yansmasyd #e Qzellikle i%ilerin youn olarak bulunduu Barselona'da ko%ullar patlama noktasna getiriyordu. Kitlesel i%ten karmalar emen emen b*t*n end*stri sektQrlerinde uygulanyordu #e i%sizlik pratikte er i%i ailesini etkiliyordu. Bu ko%ullardaL i%siz kalanlar de#letten bir tazminat alamyorlard #e :87'nin i%sizlere yardm etmek iin olu%turulabildii bir fonu yoktuL i%sizler iin bir t*r sendika kuruldu. :87L fazla mesaiye gereksinim duyan b*t*n patronlarL bu gereksinimlerini yeni i%iler alarak gidermeye zorluyordu. $%siz gruplarL %e rin lokantalarna girip oldu bittiye getirerek yemek yiyiyorlard.

Kadn gruplar al%#eri% yaptklar bakkallardan #eresiye talep ediyorlard. B*t*n bu eylemler genel bir kira gre#iyle taland. Her e#deL sokakta #e bQlgede Qrg*tlenmi% olan komitelerin talepleri etkili olduL 233 e#den karma da#alarnda polise kar% bir kamuoyu !ep esinin domasna yol at. 0k olarakL Barselona'daki telefon #e tram#ay %irketinde kronik bir al alan gre#L gre#!ileriL m*!adelenin keskinlii nedeniyle telefon atlarna bombal saldlar yapmaya ya da tram#aylar yakmaya itiyordu. Ie toplumsal tansiyonun bQyle olduu bir ortamdaL alkn umutsuzlua d*%mesiL bir Qz*m olarak insanlarn sila l soygunlara bile giri%mesi %a%rt! deildi. ;ilitan anar%istlerden bir ksm bu tuzaa d*%t*lerL fakat .AE bu yolda%larn m*nferit eylemlerini durdurmak iin elinden gelen er %eyi yapt #e kollektif eylemlere Qn!elik #erdi. Bu sorunlarn tart%ld ok sayda toplant yapld. Bu toplantlardan birinde "urrutiL bu t*r eylemlerde bulunduu iin kendisini de knayan birini yantlarken durumunu aklad( J<uras bir gerektir kiL ben banka soygunu yaptmL yalnz $spanya'da deilL d*nyann bir ok yerindeL fakat... bunu daima genel bir da#a uruna yaptm. Alman milyonlar der al Qrg*t fonlarna gitti. Hi kimse bir sent bile !ebine atmad. Soygundan birka saat sonra eyleme katlan militann kendisini yiye!ek yemekten bile yoksun bulduu sk sk gQr*len bir durumdu. Bu metod kullanldL *nk* ko%ullar bug*nk*nden farklyd.J JBir milyon sendikal i%i #e b*y*k bir de#rimi gerekle%tirmek *zere uygun an bekleyen bir alkL kitle eylemleriL fabrikaL maden #e topraklarn toplumsalla%trlmas gibi dier taktikleri gerektirir. Bir fabrika kapand zaman i%iler onu i%gal etmelidirler #e biz militanlarL b*t*nsel toplumsalla%trmann yolu olarak bu de#rim!i kamula%trmann ilk pratiine katlmalyz. 'ete!ilie ayrL kollektif toplumsalla%trmaya e#et! 7ari in y*r*y*%* d*n*n Qtesine gemi%tir #e onu Jya%ama akkJ kalkanyla yeniden !anlandrmak isteyen bunu yapmakta Qzg*rd*r. .akat bunu yapmak isteyenL saflarmzn d%na kmalL militan un#anndan #azgemeli #e kendi eyleminin sorumluluunu *stlenmelidir. Hareketin ne #arln ne de i%i snf iindeki prestiTini te likeye atmakszn yapmaldr bunu.J?6A Son karar %uydu( Anar%ist saflarda Jete!ilieJ son. Ie bQy> @OO le!e .AEL burTu#a basnnn kampanyalarnL bu e%it eylemlerde kendi militanlar bulunmadL kar%mad iin gQ*sle> yebile!ekti. Barselona'da kanL tannm% sa kanat gazetesi /a Iangu>ardia'da anar%izmi ete!ilik olarak ele alan bu t*r karalama kampanyalar Qzellikle youn bir %ekilde s*rd*r*l*yordu. As>!aso #e "urrutiL bu gazetenin editQr*n* ziyaret ederek bu t*r kampanyalarn sona erdirilmesini istemeye karar #erdiler. 0ditQre giderek %u aklamay yaptlar( JBiz .AE'nin temsil!ileriyiz. )azetenizi kamuoyuna yaptmz %u aklamay duyurmas iin setik( '.AE liberter kom*nizmi kurmann #e toplumsal de#rimin aralar olarak $spanya'da kollektif toplumsalla%trmann Qrg*tlenmesini Qnermektedir. Kullanla!ak yQntemler kitle eylemi #e de#rim!i genel gre#ler ola!aktr. 'ete!ilik olarak anlanL bireysel soygun t*r* benzer eylemler anar%izmin de#rim!i pratiine aykrdr #e sonu olarak anar%izm bu yQntemleri geersiz ilan eder.' <unu talep ediyoruz( Bu gazetenin editQr* olarakL dier %eylerin yan sra bir sila l soygun aberi aldnz zaman basit gerein gazeteye aktarlmasnda kendinizi kontrol edinL :87 ya da .AE'nin sQz*n* etmeyinL *nk* bu Qrg*tler bu e%it eylemleri ibir %ekilde yapmaya!aklardr. -mut ederiz kiL bu konuda gereken dikkati gQstere!eksiniz #e mu abirlerinizin !iddiyetten uzak aberlerini sans*r ede!eksiniz. BiziL )rafik Sanatlar Sendikas'nn kullanmaya azr olduu JKzl Sans*rJ pratiini yeniden !anlandrmak zorunda brakmayn. J?BA @O2
897/AD 2. "urruti'den e%ine mektup. Son paragrafL be% militann ?As!asoL "urrutiL &Zrez :ombinaL &aulino "iaz #e /ordaA serbest braklmas kampanyas sra snda propaganda malzemesi olarak kullanlan #e ili%ikte gQnderilen Santa ;aria'daki ma pusluk fotoraflar *zerine bir aklamadr. ?;ektup #e fo toraf Qzel ar%i#dedir.A @. :87L F Kasm 23FF. F. -mbral dergisindeki bir makale. Kasm 23F=. "urruti'nin ya%amn dile ge tiren )onzalez Enestal tarafndan yazlm%tr. 6. Kuan ;anuel ;olina ?KuanelA bu srada anar%ist aftalk yayn 7ierra y /i>bertad'm editQr*d*rL o toplantda #e bu olaylarda bulunmu%tur. B. J:ensura roTaJL 2323 Aral'nda Barselona'daki genel gre#de tiporafi i%i leri tarafndan kullanlan yQntemdir. $%ilerL *k*metin gre# areketine zarar #erebile!ek b*t*n aberlerini sans*r etmi%lerdir. Barselona )rafik Sanatlar SendikasL JKzl Sans*rJ e boyun emeyen gazete editQrlerine !eza bile kese bilmi%tir. Konu%ma /iberto :alleT a tarafndan aktarlm%tr.

@O@

IEE

23FF S0'$; B95K97-

/errou^'un ba%bakan olduu dQnem 6 Kasm 23FF'te sona erdi. Al!alR +amoraL ;artinez Barrio'yu -lusal ;e!lis'i fes ede!ek #e yeni seimleri azrlaya!ak bir *k*met kurmak *zere gQre#lendirdi. Sosyalist>!um uriyeti *k*met miadn doldurmu%tu. Seim kampanyas ba%ladL sa kanat bir blok olu%turdu #e tek aday gQsterdi. San seim sloganL 2O Austos 23F@'de mo>nar%ist )eneral SanTurTo tarafndan Qrg*tlenen !um uriyet kar%t ayaklanmaya katlm% olan JSanTurTadaJ tutuklularna af ilan edilmesiydi. Bundan ba%ka iki konu da a i%lenmekteydi( Anti>;arksizm #e kilisenin sa#unulmas. :um uriyetilerle sosyalistler arasnda bQl*nen SolL propagandasn !um uriyetin salL yolsuzluk yapan radikallerin ?/errou^A tasfiyesi #e kilisenin egemenliinden kurtulma ?)il DoblesA *zerine temellendirmi%ti. 7emel problemler olan JsiyasiJ tutuklular iin genel afL i%sizlikL tarm reformunun Qn!eliiL yaban! sermayenin elindeki tekellerin #e madenlerin ulu>salla%trlmas b*t*n*yle bir kenara atlm%t. :um uriyetin kurtarlmas i%i snfna ibir %ey ifade etmiyordu. :um uriyeti kurtarmakL ama niinP :87L bQlge komitelerini ulusal apta bir toplantya ard. 7aknla!ak ta#r duyuruldu( JKimse oy kullanmasn... &olitika!lar yalnz!a i%i snfnn ni ai kurtulu% yolundaki isteklerini unutturma pe%indedirler... .akat bizL erkesin %iddetle azrlanmasn salk #eririzL biz kapitalizme #e de#lete direnmeyeL k**k bir ba%ar olasl da olsa direnmeye azr ola!az.J Ayn zamanda san zaferi alinde de#rim!i bir genel gre#in ba%latlarak bunun sila l de#rim m*!adelesine dek gQt*> @OF .akat "urruti'ye gQreL sol le ine bir kampanyaya giri%mek ya da areketsiz kalmaktansa yenilgi ter!i edilir bir %eydi. Ayr!a g*n*n ko%ullarnn = 9!ak'taki ko%ullardan da a iyi olduunu d*%*n*yordu. '*nk* o srada areket yalnz!a anar>ko>sendikalizmden esinleniyorduL %imdi ise areket da a alka yQnelik bir Qrg*tlenme iindeydi. BununL RlR sosyalistlere #e !um uriyetilere riayet eden i%i kitlelerini ekme olasl #ard. 23 Kasm 23FF yenilgisinin i%i kitleleri *zerinde ku%ku gQt*rmez bir a!s #ard. 0n kQt* olaslkla Jbu de#rim!i areketL *k*mete bir uyar olarak izmet ede!ektir. $spanya'da :87'ye kar% bir yQnetimin y*r*meye!eini gQstere!ektir.J "ier bir deyi%leL "urrutiL iktidardakilere er %eye azr insanlarn g*!*n* gQstermenin bir gereklilik olduunu sQylemek istemektedir. JKo%ullar #ardrJ diye balar "urruti Jku%kuya yer #ermeye!ek kadar aktr bu.J "urruti'ninL durumun de#rim!i bir yQnelimden ba%ka yol brakmad %eklindeki gQr*%* benimsendi. BuL :87'nin o zamana kadar ald en !esur kararlardan biriydi. <u bir gerektir kiL :87'nin en iyi militanlar apis anede areketsiz durumdayd. 0nd*l*s kanl bir baskdan yeni kurtulmu%tu. Ka>talonya'da bar% ortam yoktuL alk yeralt ya%amndan legal ya%ama geiyorduL legal olanla olmayan arasndaL bir admlk mesafe kalm%t. AragQnL konfederasyonun tek kalesi durumundayd #e mu temelen ayaklanma yaylarak Asturya'ya #e )ali!ia'ya ula%abilirdi. Bu nedenle AragQnL ayaklanmann odak noktas ola!akt. AyaklanmaL b*t*n bQlgelerin Qnemli kentlerindeki #e kQylerdeki gre#lerle desteklene!ekti. "urrutiL $saa! &uente #e :ipriano ;era'dan olu%an de#rim!i bir ulusal komite seildi. KomiteL yerle%meyi setii kent olan +aragoza'daki militanlar tarafndan desteklene!ekti. ;ilitan eksiklii nedeniyle "urruti ikin!i bir gQre# da a almak zorunda kalm%t( &ropaganda kampanyasn s*rd*ren bir grup konu%ma!nn arasnda yer ald #e birok toplantda konu%ma yapt. Bu toplantlarn en Qnemlilerinden biriL Barselona'da 2OO OOO'den fazla insann izledii 7oros ;eydan mi> @O6 r*lmesine #e -)7 kontrol*ndeki i%ilerin de bu m*!adeleye kazanlmasna karar #erildi. :87 ba%yazsndaL ulusun sQz!*s* olarak %unlar aklad( J/iberter kom*nizmin temel ilkesi kom*nd*r. "e#let merkeziyetilii $spanya'daki bu alk geleneini ykma g*!*ne sa ip olmam%tr. Halkmzn tari i istekleri bu gelenekte kQk salm%tr #e bu gelenekL sosyal #e liberter bir yaplanma iin gerekli temeli salam%tr. 5erel *k*met kontrol*n* ele geirip Qzg*r kom*n* ilan etmekL liberter de#rimin ilk admdr. 5erel *k*met kom*ne dQn*%t**ndeL b*t*n fonksiyonlar alkn elinde kollektifle%e!ektir. HalkL e%itliiL gQre#leri #e aklar d*zenleye!ekL yQnetim organ olarak arekete gee!ek #e alk me!lisleri yQneti!i g* ola!aktr. J?2A Seim kampanyas %iddet alRmetleri gQstererek ald. A!>!ion :atoli!aL mekanizmasn ba% toplama areketinin izmetine #erdi #e er kQy*n J:a!iWuesJleri ?toprak aalarA tarafndan korunan gerek bir seim pazar Qrg*tledi. Bu

geri!i i%adamlar blokunaL :0"A'ya liderlik eden )il DoblesL y*zyllardr *lkenin ileri doru y*r*y*%*n*n Qn*ne dikilen sermaye sa ipleriniL toprak sa ipleriniL b*y*k burTu#aziyi #e orduyu bir araya getirdi. :0"A'nn tam kar%snda yer alan yoksullarL sila l ayaklanmadan ba%ka bir yol gQrm*yorlardL *nk* onlarn sQzde temsil!ileri sosyalistler #e !um uriyetiler iki yldr iktidardaydlar #e yoksullarn politikaya kar% nefretle dolmasna yol am%lard]. .a%ist sa ile sol arasnda iseL liberal burTu#azi yer alyordu. :87 tek bir yol belirlemi%ti( "e#rim!i ortam beslemekL tari i ko%ullarn a!masz!a gQsterdii mantki sona giden yolda i%i snfn yQnlendirmek. J8osotrosJ iinde ilk kezL Katalonya bQlge toplantsnda bir ayrlk patlak #erdi. "urruti #e As!aso d%nda erkes sila l bir ayaklanmann g*n*n ko%ullar nedeniyle yenilgiyi getire!eini d*%*n*yordu. Bu areketi Qrg*tlemek iin zaman yoktu. Ayr!aL )ar!ia 9li#er'e gQreL bu i% iin askeri bir Qrg*tlenme zorunluydu. SonutaL kimse :87'nin iinde bulunduu bitkin durumu unutmamalyd. @OB tingiydi. )ranadal A#ukat Benito &abonL 5azar Ii!toriano 9robon .ernRndezL tpa fabrikas i%isi .ran!is!o Esgleas #e metal i%isi Buena#entura "urruti birbiri ardndan k*rs*ye ktlar. Son konu%ma! olan "urruti %Qyle dedi( J"emokrasinin yenilgisiyle #e fa%izmin meydan okumasyla y*z y*ze gelen :87 de#rim yapma akkn ilan ediyor. Sosyalistler #e kom*nistler seimleri boykot etmenin fa%izme izmet ede!eini sQylemektedirler. .akat biz er zaman de#letin bir snfn izmetinde olan bask ara! olduunu sQylemi%izdirL biz daima kendimizle tutarl kaldk. Ie daima de#lete kar% olunmas gerektiini d*%*nen Qzg*rl*k areketi olarak aktif seim boykotunu sa#unmamz doaldr. Aktr kiL bu a maka seimlerden uzak durarak fabrikalarda #e sokaklarda aktif durumda kalmaktayz. JAlmanya Qrneini d*%*nelimL proletaryaya kar% er e%it %iddetle elele olan fa%izmin zaferi nerede salanm%tr. .a%izmL iktidar ald ana kadarL alka saa oy #ermesini salk #erdi. Sosyalistler #e kom*nistlerL Hitler'in seimler yoluylaL fa%izmin Qnlenemeyen geli%mesini salamla%trmay amaladn biliyorlard. Seim zaman deildiL sila ele alma zamanydL ikilem akt( 7a de#rim ya fa%izm.' Ba%ka bir k% yolu yoktu. JBug*n ayn durumu ya%yoruz. .a%izmL 'yurnruklarn #e sila larn' diyalektiini uygulaya!an sQyl*yorL i%ilerL bu sQzleri anmsayn! 'Qz*lm*% yumruklar sklmal #e fa%ist sila lara proletarya da sila larla kar% koymaldr. $spanya d*nyann b*y*k umudunu temsil etmektedir. 0er fa%izme kar% bir barikat kurarsakL "*nya #e A#rupa tari inde bir dQn*m noktas olu%tura!az. 7ari L basit eylemleri ya da i m*!adeleleri kaydetmeye!ektirL o yalnz!a yaratabildiimiz gQrkemli areketleri dikkate ala!aktr. J?@A 2C Kasm 23FF g*n*L seim kar%t kampanya .AE tarafndan "ekoratif Sanatlar Salonu'nda d*zenlenen #e Ii!ente &e> rez :ombinaL .ran!is!o As!asoL Buena#entura "urruti #e .ransz militan Sebastian .aure'nin katld b*y*k bir toplantyla sona erdi. .ran!is!o As!asoL konu%masn bir ka !*mleyle kstl tuttu( J"e#rimL barbar!a bir eylem deilL ama onur> @OC larn yeniden kazanmak isteyen alklar iin tari i bir zorunluluktur. Boyun eme ya da reformlaL zul*m #e kQlelik ayakta kalr. An!ak etin #e inat bir m*!adeleyle kQleler zin!irlerini krabilirler #e yeni bir d*nya yaratabilirler. $%ilerL seiminizi yapn! Bunu yapmak size d*%er #e kazanm da yalnz!a size ait ola!ak.J Son konu%may "urruti yapt( J$%ilerL frtna yakla%yor. Her t*r te likeyle kar% kar%ya olan .AEL :87 i%ilerine fabrikalar #e *retim alanlarn kontrol altna almalarnL oralar terketmemelerini Qnerir. ;akinelere yakn olmaldrlar. )elin i%i me!lislerini kurmaya ba%layalmL yeni toplumsal #e liber>ter ekonomiyi temel ala!ak olan yQntemi kullanalm. Anar%istlerL er zaman olduu gibiL m*!adeleye Qn!e kendilerini atarak gQre#lerini yapa!aklardr. $talya'da fabrikalarn i%gali bize ders olmaldr. $%gallerL b*t*n ayaklanmalarda olduu gibiL d%a yaylmalL saldr alinde olmaldr. Her ayaklanmada sa>#unma!lk daima Ql*m anlamna gelirL bu y*zdenL d%aryla ili%kili olmayan fabrika i%galleri te!rit ola!andan Ql*m anlamna gelir. $%ilerin zin!irlerinden ba%ka kaybede!ekleri bir %eyleri yoktur. 5a%asn toplumsal de#rim. J?FA
897/AD 2. :87L ;adridL F Kasm 23FF. @. Solidaridad 9breraL 4 Kasm 23FF. F. Solidaridad 9breraL 24 Kasm 23FF.

IEEE

ADA/EK 23FF A5AK/A8;ASE

23 Kasm 23FF genel seimlerinin sonulan i kimse asndan %a%rt! olmad. SolL !um uriyetilerin #e sosyalistlerin *k*met politikalaryla ayal krklna uram% olan i%i snf #e Jseimleri boykotJ eden :87 arasnda bQl*nd**nden saL zafer kazand.?2A .ederasyonun boykot karan ` F@ orannda yant buldu #e buL Katalonya'da ` 6O'a ula%t. Sosyalistler #e !um uriyetiler bu seimlerde b*y*k kayplara uradlarL durum onlar asndan tam bir ykmd. BuL $spanyol Bamsz Sa .ederasyonu' nun ?:0"AA ba% Kose ;aria )il Dobles iin b*y*k bir zaferdi. San bu zaferiL geri!i g*lerin etkili bir intikamnn m*mk*n olduu anlamna geliyordu( ,n!eki dQnemde ba%lanlan *rkek sosyal reformlara kar% saldn #e basknn artmas. B*t*n seim kampanyas boyun!a :87 seimleri ele%tirmekten geri kalmadL i%i snf iin tek de#rim!i k% yolu olan sila l ayaklanmann sa#unusunu yapt. Sosyalist liderlerL :87'nin arlarna kar% adeta kulaklarn tkam%lard. .akat iktidardan d*%en #e Alman yolda%larnn kaderinden ders alm% olmas gerekenlerL de#rime kalk%an anarko> sendi>kalistlere artk katlmaya!aklar mydP Bu soruL o srada ayaklanma azrl iinde bulunan :87'de sorulmu%tu. -lusal "e#rim!i KomiteL @F Kasm'dan beriL +aragoza'da :alle de :on#ertidos'ta bir binann ikin!i katna yerle%mi%ti. Burada :87 kongresi tarafndan seilen militanlar "urrutiL $saa! &u>enteL :ipriano ;eraL .AE #e .EK/'in ?$berya /iberter )enlik .ederasyonuA sorumlulan #e KoaWuin As!aso'nun katlmylaL ayaklanma iin plan yapyorlard. $spanya aritasL er birinin ayaklanmada Qzel bir karakte>
@O=

re sa ip olduu farkl renklerde bQlgelere ayrlm%t. JKrmz bQlgeJde ?AragQnL DioTa #e 8a#arraA ayaklanma %iddetli ola!akt. Buna ramen J;a#i bQlgeJde ?KatalonyaA genel gre#L ter!i edilen sila olmu%tu. Son olarakL sosyalistlerin etkili #e akim olduu J5e%il bQlgeJ ?;erkez #e KuzeyA anarko>sendi>kalistlerinL -)7li i%ilerin kazanlmasyla bir destek genel gre#i yapla!an umduklar bQlgeleri temsil ediyorduL ikili bir karaktere sa ip bQlgeler krmz #e ma#iye boyanm%t( 0nd*l*s #e /e#ant. "e#rim!i KomiteL ayaklanma bQlgelerinde datlmak *zere propaganda malzemesi azrlamay da i mal etmedi. Bildiriler i%ileriL fabrikalarL atQlyeleri #e madenleri i%gal etmeye #e *retimin kontrol*n* ele almaya aryordu. KQylerL kom*nler biiminde Qrg*tlenip datm d*zenlemeye arlrkenL i%ilerL yerel d*zeydeki me!lislerde Qrg*tlenip federasyon olu%turmaya da#et ediliyordu. Her kom*nde olu%turula!ak sila l alk milisleri de#rimin sa#unmasn *stlene!ekti #b. #b.?@A Bu bildiriler :87'nin b*t*n sa#unma komitelerine #e areketi koordine eden anar%ist gruplara gQnderilmi%ti. Her %ey azr gQr*n*yordu #e eylem ann beklemekten ba%ka bir %ey kalmam%t geriye. .akat son anda AragQn'lular ku%kuya d*%t*ler( 9nlarn ayaklanmay *stlenmelerinden #e Qn!*l*k etmelerindense Katalanlarn bu durumda olmas da a iyi deil miydiP $saa! &uente #e KoaWuin As!asoL AragQn'lu>lan oriTinal plan izlemeye ikna edemediler. "urrutiL onlar ikna etmeye al%t. +aragoza'da AragQn'un de#rim!i arekette yer alp almaya!an Qrenmek iin d*zenlenen karar toplantsna katld. Bu toplantdaL sorun **n!* kez tart%lyordu. ,n!eki iki toplantda ne &uente ne de KoaWuin As!asoL AragQn' lular' etkilemeyi ba%arabilmi%ti. AragQn'lularL ayaklanmann ba%latlmasnda da a g*l* dier bQlge federasyonlarnn rol almas gerektiini ileri s*r*yorlard. 5*k*ml*l*klerine balydlarL fakat ayaklanmann odak noktas olmak istemiyorlard. "urrutiL uzun zamandr tand bu deerli #e !esur insanlaraL b*t*n ko%ullarn Aragon'u proletarya de#riminin merkezi aline getirdiini anlatt. = 9!ak ayaklanmasnn sonunda mi> @O3 utanlarn !iddi kayplara urad Barselona'daki durumun ayrntlarn #erdi. 0nd*l*s'teki ko%ullar da da a iyi deildi. ;erkeze #e ;adrid'e gelin!eL onlarn militanlar daima Qnemli bir yardm! ku##ettiL fakat -)7 nedeniyle genel bir gre#de belirleyi!i rol oynayamazlard. Ie bu y*zden :87'nin i%i snfina #erdii sQzleri tutabile!ei yerler yalnz!a Aragon #e +aragoza'yd. 0er AragQn'lular ta#rlarn dei%tirmezlerse :87 yine de ayaklanmaya kalk%a!aktL fakat buL basit bir de#rim!i genel gre#in Qtesine geemeye!ekti. ,te yandanL eer AragQn'lular kararlarn dei%tirirler #e eylemde yerlerini alrlarsaL ayaklanma krsal alanlara bile yaylabile!ekti. "urrutiL aralarnda birlik olmakszn de#rimin asla ba%arl olamaya!a ak olan i%ilerle kQyl*lerin dayan%masnn ok Qnemli olduunu issediyordu. "urrutiL ate%li doasnn yol at !o%kusunuL kendini zorlayarak snrlayp analizlerini soukkanllkla sundu. <unlar ekledi( J?...A bir sa#a%n kaybedilebile!ei gereiL bir da#a iin sa#a%mann nedenlerini ortadan kaldrmamaldr. "e#rimin sila L kesinlikle da#aya inantr.J Ie sonra eylem sorununaL b*t*n sosyal geli%melerin iti!i g*!* olan eylem sorununa dQnd*. "urruti bu noktada doasna -ygun tonu kulland. Bu toplantya katlan bir gQrg* tan( J"urruti'nin

de#rim!i ate%liliiL = Aralk Aragon %anl ayaklanmasnn temellerini atmak *zere d*zenlenen o unutulmaz toplantya katlan +aragoza' mn ;etal $%ileri Sendikas'nn b*t*n militanlarn b*y*lemi%ti. J?FA Ie "urrutiL AragQn'lular eylemde yer almalar gerektiine ikna etmi%ti. = Aralk 23FF g*n* saba saat 2O.jj'da bQlge #alileri tarafndan uyarlan *k*metL Jku%atma aliJ ilan etti. ;*!adeleL zaten yarmadann yarsnda ba%lam%t. +aragozaL BarselonaL Hues!aL Ialen!iaL Se#illRL :QrdobaL )ranadaL :RdizL BadaToz #e )iTQn'da gre#ler yaygnla%m%t. Bu gre#ler yalnz!a sosyalistler tarafndan kontrol edilen Asturya #e Bilbao'da ksmi kalm%t. ;adrid'de #e bQlgenin dier Qnemli kentlerinde b*y*k bir karga%a *k*m s*r*yordu. Hlke ba%tan ba%aL polisle at%maya dQn*%en genel bir gre#> @2O le kar% kar%yayd. Ayaklanma!lar e%itli kQpr*leri a#aya uuruyorlar #e kamu binalarnn bir ounu dinamitliyorlard. "e#rim!ilerin kontrol*ne geen alanlarda yaplan alk toplan>tlarndaL Qzel m*lkiyetin kaldrlmas #e polisle ordunun datlmas yQn*nde oy kullanlyordu. BQyle!e snf egemenliine son #eriliyor #e de#rimin sa#unulmasL strateTik noktalara yerle%en sila l milisler!e de#ralnyordu. .akat bu g*zel r*yaL bu eylem merkezlerinin ou te!rit edildii iinL yalnz!a birka g*n s*rd*. "urruti'nin umut ettii de#rim!i salgn gerekle%medi. Bu y*zdenL d*zen g*lerininL isyan bQlgelerini zamannda kontrol altna almas zor olmad. +aman zamanL Alfafar'da ?Ialen!ia'nn bir bQlgesiA olduu gibi sendika merkezleri toplarla im a edildiL sendikay sa#unanlar ykntlarn altnda kalp yandlar. 'ok sayda ki%i tutuklandL AragQn'un k**k bir kQy* olan Be!eite gibi bir yerde 2@@ ki%i tutukland. Belli kQylerin alk meydanlarnda bulunan i%i k*t*p anelerinin kitaplarn yaka!ak kadar ileri gittiler?6A 2B Aralk'taL sQz* geen %e irlerde genel gre# de#am etmesine ramen m*!adele sona erdi. Ayaklanmadan etkilenen bQlgelerde Jku%atma aliJ ilan edildi #e +aragoza da ku%atma altndaki %e irler arasndayd. Ka#gann s*rd*r*lmesi imkRnsz ale geldii iin ta min edile!ei gibi bask son dere!e sert oldu. "e#rim!i Komite polisin eline d*%e!ei ana azrlanyordu. Komitenin *yeleri baz dok*manlar im a ettiler #e ar%i#lerinin en Qnemli ksmlarn g*#enlikli bir yere yerle%tirdiler. B*t*n sorumluluu *stlenmeye karar #eren komite *yelerini polis kolaylkla ele geirdi. ;a kemeler alka akt #e sulamaL kapitalist sisteme kar% i%i snfnn de#rim akkn talep etme olay aline geldi. 7utuklamann ilk saatlerinde tutuklulara ifade #ermeleri iin bask yaplmadL arkada%lar en kQt* %eylerden korkuyorlardL Qrnein *nl* J/ey de .uga'nn ?Kama 5asasA uygulanmasndan endi%e ediyorlard. ;artinez BarrioL ;adrid'den +aragoza Si#il Ialisi 9rdiales'e telefon etti #e ona tutuklularn ya%amlar konusunda dikkatli olmas emrini #erdi. Ie #ali du>raksayn!aL bakan onuL ayaklanmann Qnde gelen liderlerinin @22 ya%amlarndan ki%isel olarak sorumlu tuta!an sQyleyerek te dit etti. &olis onlar Qld*remediL fakat sert bir sorgulamaya tabi tuttu. $saa! &uente #e :ipriano ;eraL birka kez souk suyla ay ltldlar.?BA H*k*metL +aragoza'daki ti!aret ma kemesinin salonunda Qzel bir ma keme kurdu. $lk ak ma keme sorgusu iin b*t*n deliller toplanm%t. Katalonya Sa#unma Komitesi'ne son talimatlar #erdii srada Barselona'da tutuklanan "urrutiL "e#rim!i Komite'nin dier *yeleriyle birlikte yarglana!a +ara>goza'ya gQnderilmi%ti. 5*zler!e i%i de sulanm% #e tutuklanm%tL tek sular ise :87 *yesi olmalaryd. $fadeleri genellikle i%ken!e altnda alnm%t. ;eraL &uente #e "urrutiL &redi!adores Hapis anesinin a#lusunda #olta atarlarken durumu gQzden geiriyorlard. "urrutiL karla!aklar ilk ma keme esnasnda aklarnda azrlanm% iddianamenin alnmas Qnerisini getirdi. 0er plan ba%arl olursaL karlaryla da a fazla uyum iinde olanL sulamada olaylarn yeni bir #ersiyonuna olanak tanya!ak yeni bir yap kurmak gereke!ekti. H yolda% bu proTeyi yerine getirmeye #e apis aneden ma kemeye bir saldn d*zenlemeye karar #erdiler. Bir afta sonra gazeteler olay %Qyle #eriyorlard(J?...A +aragoza'daki ti!aret ma kemesinde faaliyet gQsteren #e son ayaklanma olaylar *zerine delilleri azrlayan Qzel ma kemeye kar% inanlmaz bir per#aszlkla %a%rt! bir saldr d*zenlenmi%tir. 7amam yedi ki%iden olu%an bir grupL taban!alarla sila lanm% olarak ma kemenin al%t salona girmi%lerL ma keme eyetini sila larla etkisiz ale getirdikten sonra Aralk Hareketi akknda ilk !else iin azrlanm% olan t*m delilleri gaspetmeyi ba%arm%lardr. J?CA 5eni sorgulama srasndaL -lusal "e#rim!i Komite'nin *yeleriL eylemde ba%l!a sorumlular olarak yer aldklarn kabul ettiler. 5*zler!e i%iL bu strateTi sayesinde apisten kabildi. $%ilerin da a b*y*k zla ta liye edilmesi iin +aragoza'daki sendikalar dQrt ay s*re!ek bir genel gre#e gittiler. Bu gre# an!ak bu i%ilerin sonun!usu da ta liye

edildiinde sona erdi. Bu @2@ yeni g* gQsterisiyle y*z y*ze gelen *k*metL 23F6 <ubat'nn sonundaL eylemin sorumluluunu *stlenen liderler grubunu Burgos Hapis anesi'ne gQnderdi.
897/AD 2. Seimlerde solun yenilgisi #e san zaferiL bu yenilginin sebeplerini ara%tr may gerektirir. ,rnek olarakL bize Qnemli gQr*nen iki gQr*%ten alnt yapyo ruz( &eirats( J$nsanlar solun yenilgisinden kadn oylarn sorumlu tutmak istedilerL fakat kadnlar kesinlikle er iki taraf da desteklediler. "ier yandan seime katlmayanlarn etkisi Qnemliydi. :87'nin sa#unduu seim boykotu proletaryay ku##etle etkiledi.J ?/a :87 en la re#olu!iQn espanolaL !ilt 2L s.C6A )erald Brenan( JSol kanat partilerinin yenilgisinin temel sebebiL sosyalistlerin seimlerde Sol :um uriyetiler'le i%birlii yapmay reddetmeleridir. :a>sas IieTas olay *zerine ortaya kan skandaldan bu yana gittike kQt*ye gidiyorlard. Ba%arszlklarL tarm reformu konusunda ibir !iddi adm atmamalar #e parti liderleri arasnda artan o%nutsuzlua yol aanL takipileri arasnda pop*lerliklerini kaybetmeye gQt*ren *k*mete katlmaya de#am etme gibi !iddi faktQrlerden kaynaklanmaktadr.J ?$spanya /abirentiL :am>bridge -ni#ersty &ressL 236FL s.@CB>CA 7ek gerek de#rim!i areket olan :87'nin Qzellikle seime katlmama kararL ;aurin #e 7roki'ye gQre solun #e sosyalistlerin yenilgisini aklaya!ak tek %eydi. Sa kanadn ba%ansna gelin!eL bu kolay!aL orta snf #e burTu#azi tarafndan dile getirilen de#rim korkusuyla akland. BuL fa%izm yanls )il Dob> les'in geri!i kampna s*r*kleni%inin de sebebidir. @. = Aralk 23FF'*n bildirisiL .AE 5anmada Komitesi tarafndan baslm%tr. Se#illRL 23FB. F. ;anuel Salas bu toplantda bulundu #e 23FC'da :87 tarafndan @O Kasm tari li bro%*rde ona atfta bulunuldu. Biz +aragoza'dan e%itli militanlara #e dier bir tank olan -lusal "e#rim!i Komite *yesi :ipriano ;era'ya ba%#ura rak da a fazla bilgi saladk. B*t*n bu ifadeler sayesinde olaylan yeniden ya plandrmak m*mk*n olabildi. 6. Bu olayda =4 Ql* #e ok sayda yaralN 4OO'* !ezalandrlan C OOO tutuklu sQz konusudur. B. :ipriano ;era'nn ifadesi. C. /a Ioz de AragCnL @B 9!ak 23F6.

@2F

I5

$<'$ $77$.AKEL .AKA7 7ABA8"A8J


Burgos bQlge apis anesineL kurulduundan beri i siyasi tutuklu gQnderilmemi%ti. Bu y*zden .AE liderlerinden #e militanlarndan olu%an k**k grup kente #ardnda youn bir merak yaratt. "in adamlarL pazar #aazlarn bu olaylara ayrdlarL sila l ayaklanma esnasnda bu kRfirlerin yapt gaddarlklarn *rk*t*!* yorumlarn yaptlar. Burada tutuklular saran durgunlukL onlarn +aragoza apis anesinde al%k olduklar aTitasyonla ilgin bir kar%tlk olu%turuyordu. "% d*nyayla ileti%im son dere!e yetersiz #e zorduL fakat gazetelerL tutuklularnL politik dalgalanmalar #e sosyal ya%amn geli%imini izlemelerine olanak salyordu. Bununla birlikteL bu te!rit ya%am onlar iin yararl olmu%tuL militan ya%amdan uzak olmalar e%itli sorunlar *zerinde s*k_netle d*%*nmelerine olanak salam%t. Ie bQyle!e = Aralk ayaklanmasnn politik sonular #e de#rim sorunu *zerine ayrntl bir deerlendirme yapabildiler. Aslnda anar%ist aTitasyon !um uriyetin ilan edildii g*n ba%lam%t #e Aralk 23FF olaylarL :87 #e .AE'nin o tari ten beri de#rim Qn!esi olarak adlandrdklar bu dQnem dikkate alnmakszn anla%lamazd. 0er aralk ayaklanmasL o!ak ayaklanmasndan da a radikal bir karakterde olduysa bunun sebebi da a Qn!e meydana gelen olaylar #e yeni militanlarn de#rim!i saflara katlmalaryd. Anarko>sendikalistlerin kulland dorudan eylem propagandasnn sonu!u olumluydu. $%ilerL *lkelerinin politik ya%amnn dar bir %ekildeL sosyal aTitasyon tarafndan %artlandrldn anlam%lard. :87 tarafndan sa#unulanL seimlerin boykot edilmesi taktii San zaferine yol am%t. Artk iktidarda olan Sa gQr*> @26 n*rdeki birliini kaybetmi%ti #e politik izgi olarak :87 snf m*!adelesine younla%yorL de#rim iin yeni sa#a%lar yeti%tiriyordu. SaL #a %eti dayatmakta ba%arl olmu%tu #e bunu yaparken ne sosyalistleri ne de !um uriyetileri ayrt etmi%ti. San zaferiyle ortaya kan durum *zerine sosyalistlerin yorumu %uydu( J?...A $lk g*nden itibaren /errou^ H*k*metiL sadaki partiler tarafndan talep edilen kar%>de#rim yQn*nde areket etti. Anayasal garantiler tekrar askya alnd. Kar%>de#rim kendini er zamankinden da a saldrgan bir %ekilde gQsterdi. H*k*metL !um uriyet d*%manlarn affettiL monar%ist generaller gQre#lerine geri dQnd*ler #e din adamlarnn *!retleri Qdenmeye ba%land. Iatikanla ili%kiler yeniden kuruldu #e bir kere da a eitim kilisenin kontrol*ne geti. :um uriyetin b*t*n toplumsal yasalar iptal edildiL sosyalist #e !um uriyeti belediye me!lisleri datldL yerel belediye iktidarlar

reTim d*%manlarnn eline geti. $%i Qrg*tleri a!masz!a takibat altna alnd( )azeteleri yasaklandL lokalleri kapatldL Qte yandan fa%ist gruplar Qrg*tlendiler #e yetkililerin %e#katli bak%lar altnda sila landlar ?...AJ?2A Anar%istler ise ayrntl olarak %u analizi yapyorlard( J?...A Azana H*k*metiL monar%ist yasalar i%iler *zerinde %iddetle uygulayarak !um uriyete i anet suu i%ledi. 5eni anayasa y*r*rl*e girdiindeL liberterler J!um uriyeti sa#unmaJ yasalarnn basks altna alndlar. Bu yasalar i%ilerin takibat altna alnmasnaL i%i basnnn boulmasna #e lokallerin kapatlmasna olanak salyordu. Ayn yasalar Dadi>kal>:0"A H*k*meti'nin eline getii zamanL sosyalistlerL me!listen gemesine yardm ettikleri bu yasalarn amansz %iddetinin ya#a% ya#a% farkna #ardlar. ,zel ma kemelerin kurulmasna #e olaan*st* ma kemeleri s*rekli klmaya izin #eren *nl* J9rden &ubli!oJ yasas %imdi politikann bir !il#esi olarak kendilerine kar% kullanlyordu. J?@A Sonunda San bu zaferi durumu netle%tirdi. 0n Qnemli iki i%i Qrg*t* :87 #e -)7 arasnda ittifak er zaman olduundan da a gerekli gQr*n*yorduL fakat -)7 Sosyalist &arti'nin @2B politik kararlarna fazlasyla bal kalyordu. Ama artk sosyalistlerin kendileri de bask altnda bulunduklarndan :87'li anarko>sendikalistlerle de#rim!i bir ittifaka girmeyi d*%*nmeye ba%lam%lard. Burgos'taki tutuklular arasnda 9robon .er>nRndez gibi en iyimser olanlarL sosyalistlerin uzun bir s*redir uzanda kaldklar J?...A de#rim!i m*!adelede er zaman Qn saflarda olan i%i Qrg*tlerinin ?...AJ tarafn tutmaktan ba%ka bir k% yollarnn kalmadn d*%*n*yorlard. Ie bu anar%ist militan %Qyle ekliyordu( J?...A Bu ittifakL :87'nin daima kendisinde #arolduunu kantlad de#rim!i temelde kurula!aktr #e sosyalistlerin burTu#a demokrasisiyle ba%arsz i%birliklerinin ezilmesinin ardndan bug*n g*ndeme gelen bir seenek ola!aktr. J?FA "urrutiL 9robon .ernRndez'in analizine yant olarakL :87 tarafndan sa#unulan seim boykotunun gerekte sosyalistlerin #e !um uriyetilerin iktidardan uzakla%trlmalaryla Solun #e San pozisyonlarnn berrakla ka#u%masn saladn belirtti. .akat "urrutiL bu berrakla%mann yalnz!a i%i snfna yararl olduunu d*%*n*yorduL *nk* sosyalist liderlerL burTu#a demokratlaryla ittifaklarnn bo%una olduunu anladklar iin iktidar brakm% deillerdiL alk onlar iktidardan att iin brakmak zorunda kalm%lard. Ie bug*n iktidar kaybettikleri iin %ikayetiydiler. "urrutiL b*y*k ittifakn %imdiden salandn d*%*nenlereL sosyalistlerin sQzdeki %iddetlerinin g*#enilir bir de#rim!i sa#a% ru una doru geli%e!eine samimi olarak inanp inanmadklarn soruyordu. "urruti ittifakn nasl olmas gerektii konusunda ok netti #e bunu /iberto :alleTa'ya bir mektupta %Qyle aklam%t( J?...A "e#rim!i olan ittifakL gerekten i%i snf ittifak olmaldr. BuL sade!e i%i Qrg*tleri arasndaki bir anla%ma sonu!unda olmalyd. Bu ittifak partiyle olmazL sosyalistlerL i%i m*!adelesinin olduu yerdeL tabandan in%a edilen bir i%i ittifaknn iinde yer alabildikleri oranda onlarla m*ttefik olabilirler. Bu ittifakn sorumlu ki%ileri kQylerdeL atQlyelerdeL madenlerdeL fabrikalarda seilmi% i%i komiteleri olmaldr. Biz ulusal d*zeyde ulusal komiteler arasndaki er t*rl* anla%may reddet> @2C meliL fakat i%ilerin kendileri tarafndan tabanda gerekle%tirilen ittifaklar ter!i etmeliyiz. An!ak ondan sonra de#rim ayata geebilirL geli%ebilir #e kQk salabilir.?6A :87L i%i ittifak konusundaki ta#rnn belirlene!ei <ubat 23F6'e kadar ulusal kongresini toplayamad. Bu sradaL etkili bir konu%ma! olan /argo :aballeroL /errou^ yQnetimi altnda RlR legal stat*ye sa ip olan Kom*nist &arti %emsiyesi altnda i%i ittifak tezini aniden sa#unmaya ba%lad. .a%ist te like %ekilleniyordu #e Katolik 0ylem'in genleri kendilerine y*!e lider olarak )il Dobles'i semi%lerdi. :87 plenumu toplanr toplanmazL e%itli eilimlerin kendini gQsterdii ittifak sorunu g*ndeme geldi. Katalonya delegasyonuL ittifak eiliminde olan ;adrid #e Asturya temsil!ileriyle da a ba%tan at%maya ba%lad. Katalonya i%ileri ittifaka kar% deillerdiL fakat i%ilerin tabandan ittifaka girmesini istiyorlard #e direkmen Sosyalist &arti ile #arla!ak anla%maya ya da Katalonya :87'sine kar% olan J0sWuerra Depubli!ana de :atalunaJ ?Katalonya Sol :um uriyetileriA ile er t*rl* uzla%maya kesinlikle kar%ydlar. ' -zun tart%malardan sonra plenum oybirliiyle a%adaki karar ald( J-lusal $% KonfederasyonuL -)7nin de#rim!i amalarn net bir %ekilde #e aka ifade etmesini talep eder. "e#rimin bizim iinL 26 8isan 23F2'deki gibi basit bir *k*met dei%iklii olmadn ilan ediyoruz. BizL kapitalizmin #e de#letin topyek*n ortadan kaldrlmasn istiyoruz. J?BA -)7L :87'nin bu arsna yant #ermedi. +aten plenumda :87L er ne pa asna olursa olsun ittifak taraftan olanlar!aL -)7' den de#leti ideallerini b*t*n*yle terketmesini istemekleL i%i Qrg*tleri arasndaki gQr*%meleri Qnledii yolunda sulamalar alm%t. .akat gerekteL -)7 tamamen Sosyalist &arti'nin taktikleriyle ko%ullanm%t. 23F6 9!a'ndaL Sosyalist &artiL edefi

radikalleri uzakla%trmak #e iktidar almak olan de#rim!i bir eylem tasla azrlad. 'ok sonralara kadar dikkate alnmayan bu planL ibir yQn*yle de#rim!i deildi. 7ersineL ba%ndan sonuna kadar reformist bir programd. :aballero tarafndan sa#unulan i%i snfnn birliiL yalnz!a bir yemdi. Sosyalist prog> @24

J&uerto Santa ;ar*tJ apis anesiL :RdizL 23FF. Soldan saa( &aulino "iazL .ran!is!o As!asoL Ii!ente &erez :ombinaL "urruti #e Bartolome /orda. ram Qrnein %Qyle diyordu( J?...A "e#rim zafere ula%tndaL iktidar ele geiren Sosyalist &arti #e )enel $%i SendikasL de#rim iin dorudan al%ma iinde bulunmu% unsurlarn yeni *k*mete katlmasna izin #ere!ektir. J?CA Bu y*zden Sosyalist &artiL ya kendisini iktidara getire!ek de#rimi yapmak iin i kimseye gereksinimi olmadna inanyordu ya da de#rim istemiyordu #e de#rimi Qnlemenin en iyi yolu olarak tabanda olu%abile!ek bir i%i ittifakn baltalyordu. )erek bir i%i ittifaknn yaratlmas iin m*!adele eden :87'nin tabandaki militanlarL sosyalistlerin taktiklerinden abersizdiler. SosyalistlerL Sosyalist &arti tarafndan kurulan yerel Qrg*tlerle er t*rl* temas dikkatli bir %ekilde engelliyordu. Bunlar er %eyden Qn!eL -)7'li i%ileri kontrol altnda tutarak :87'nin de#rim!i propagandasndan etkilenmemeleri iin kurulan i tiyat komiteleriydi. ;aystaL i%i kitlelerinin basks altndaki *k*met Aralk olaylar srasnda tutuklanan son siyasi tutuklularn da serbest braklmas emrini #ermek zorunda kald. "urruti #e yol> @2=

& i


<ubat 23F6L +aragoza'daki &rea! ers apisanesinde. Soldan saa( "urrutiL 0TarWue DamQn Al#arezL "r. Al!rudo ?= Aralk 23FF "e#rim!i Komitesi *yeleriA. da%lar Burgos bQlge apisanesinden ktlar. "urrutiL Barselona'ya geldi. $ttifak sorunu *zerine a!ilen bir toplant d*zenlendi. 9L bu toplantda Barselona sendikalar yerel federasyonunu temsilen yer ald. 7art%madaL -)7 ile ittifak zorluklan Qn!elikle ele alnd. .akat bu tart%malar %ubat ayndakine gQre da a az ate%liydi. '*nk* artk militanlar Sosyalist &ar>ti'nin de#rim!i aklamalarnnL seimleri kazanma arzularn za#all!a gizlemeye yarayan taktikler olduunu farketmeye ba%lam%lard. Ie -)7'nin sessizlii yeni bir uzla%ma umudu kalmadn gQsteriyordu. )enel toplant ilk ta#rn yeniden onaylad( -)7 ile tabanda bir ittifak gereklilii. :87 ulusal plenumundaL delege olarak seilen 0usebio :. :arbo #e "urruti'nin katldklar bir toplant da a oldu. Bu Qnemli toplantL @F Haziran 23F6'teL ;adrid'de yapld. &le>numL -)7'nin sessiz kaldn tekrarlad #e tart%ma ba%ladnda Asturya delegasyonuL -)7 #e Asturya Sosyalist .ederasyonu ile @= ;art 23F6'te bir ittifak anla%mas imzalam% olduklarn aklad.?4A Asturya BQlge .ederasyonun'nun bQyle bir adm atmasyla :87 bir oldu bittiyle y*z y*ze gelmi%ti. &lenumL %ubatta -)7 ile antla%ma imzalamak yoluyla de#rim!i realizm adna da> @23 yan%ma anla%masn #e grup disiplinini bozduklar iin As>turyallar sulad. Asturya delegasyonuL aklln kantlamak iin elinden geleni yapt. Asturya sosyalizminin de#rim!i karakteri konusunda srar etti #e ittifaknL Sosyalist &arti liderliinin m*da alesi olmaksznL yalnz!a tabandaki militanlarn basksyla gerekle%tirildiini iddia etti. Asturyallarn aklamalar doru olsa bileL $spanya Sosyalist &artisi'nin geri kalan ksmnn kQkten reformist #e de#rim d*%man olduu da bir gerekti. )il DoblesL ;e!lis'te Enda>le!io &rieto'ya seslenerek %Qyle dememi% miydi( JSiz asla de#rim yapamazsnzL *nk* ondanL bizim korktuumuz kadar siz de korkuyorsunuz.?=A &lenumun tutumuna ramen Asturya delegasyonuL yapt anla%maya balln s*rd*rd*L -)7 ile imzalad paktn sorumluluunu *zerine ald. :87 #e -)7 arasnda olu%turula!ak i%i ittifaknn ilk giri%imi bu %ekilde sonuland.
897/AD 2. Dodolfo /lopisL 9!tubre F6L ;adridL 23FBL s.FF @. Kose &eiratsL op. !it.L !ilt 2L s.C3. F. 9robon .ernRndezL makale /a 7ierra'da basld. 6 <ubat 23F6L bkz( tam me tin iin Kose &eiratsL op. !itL !ilt 2. 6. 5azara sQz* edilmi%tirN /iberto :alleTa'nm ifadesi. B. ,neriL <ubat 23F6 &lenumu'nda kabul edildi. C. Bu program 0l /iberal'de basld. 22 9!ak 23FC. 7am metinL &eirats'n kita bnda bulunabilir. 4. Anla%ma metni iin bkz( &eirats'n kitab. =. ). ;unisL Kalones de derrota( promesa de #i!toria ?0spana 23FO>23F3AL /u!> a9breraL ;eksikaL 236=.

M8

(M

@@O

KA7A/985A'"A C 0K$; I0 AS7-D5A K9;H8H

Kose ;aria )il Dobles iktidara gelmeden Qn!e * a%amann olu%masna karar #erdi( ,n!e /errou^ H*k*metiN sonra

:0"A #e Dadikal &arti temeline dayanan bir gei% *k*metiN #e son olarak da o srada %u parolay %iar edinen Qzel bir geri!i *k*metin kurulmas( B*t*n iktidar lidere. Birin!i a%amaL 6 0kim 23F6'e kadar s*rd*L buL :0"A'nn * bakannn /errou^ H*>k*meti'ne girdii tari tir. Ie )il Dobles'in plannnL C 0kim "e#rimi'ni k%krtan ikin!i ksmnn ba%lang!dr. @ 0kim'den itibaren olaylar zla geli%ti. 9 g*n )il DoblesL radikal Samper'in ba%kanlk ettii *k*mete saldrd #e Sam>per istifa etti. .akat kimse )il Dobles'in mane#rasna aldan>madN erkesL sorunun :0"A'nn *k*mete girmesi sorunu olduunu anlad. :0"A !um uriyeti bir parti deildiN kendini monar%ist olarak adlandryordu. :um uriyeti partiler bu durumu araretle protesto ettiler #e Sosyalist &artiL eer :0"A *k*mete girmeye kalk%rsaL iktidara gelmesini Qnlemek iin ayaklanma yoluna gide!eini bir kere da a aklad. 0yl*l ayndan beri sosyalistlerle ittifak alinde olan Kom*nist &arti iseL %u aklamay yapt( JSosyalistler sanyorlar kiL koyduklar ta#rL Al!alR +amo>ra'nn olaylar *zerinde d*%*nmesine #e :0"A ile ayn *k*mette yer almay reddetmesine yol aa!aktr. Aslnda sosyalist liderler geri!ilereL gele!ekteki ayaklanma iin uygun tari konusunda ?...A karar #ermeleri iin %ans tanmaktadrlar. Sosyalist &arti ?...AL de#rim!i areketin d*%*n!esine gQreL yalnz!a iktidar almay edeflemektedir. Bu nedenledir kiL bu parti ne :87 ile birlik olu%turmayL ne Katalonya'daki *k*metle bir @@2 eylem koordinasyonuna girmeyi ne de kQyl*leri arekete geirmeyi denemektedir. ?...A Sosyalist liderler bir miktar sila salam% olsalar da iL er t*rl* teknik azrl #e ayaklanmay Qrg*tlemeyi b*t*n*yle i mal etmi%lerdir. ?...AJ?2A 6 0kim'de *k*met kuruldu. H*k*mette :0"A'nn * bakan yer alyordu. Sosyalist &arti'nin emriyle B 0kim'de genel bir gre# ilan edildi. Bis!ayL /eQnL &alen!ia'nn krsal kesimleriyle ;adrid #e Katalonya'da sila l at%malar meydana geldi. "e#rim!i ayaklanma Asturya'da zafere ula%t. ;adrid'deL %afak sQker sQkmezL sosyalist #e kom*nist gruplar C. Alayn k%lasn ele geirme te%ebb*slerinde ba%arsz oldular. )re#L ba%kentte 2F 0kim'e kadar de#am etti. .akat areketL ba%l!a edeflerine ula%mada ba%arsz kalm%L de#rim!i atlm krlm%t. "ier kentlerde m*!adeleL gre#!ilerle polis arasnda geen birkaL kanl at%mayla snrl kalm%t. B*t*n bunlarL areketin belli bir Qnderlikten uzak olduunuL Qrg*tlenme eksiklii iinde bulunduunu gQsterdi. -)7 #e :87 arasndaki anla%mazlk bu eksiklikleri yalnz!a da a da kQt*le%tiriyordu. Konfederal Qrg*t ?:87A gre#i desteklerkenL sosyalistlerin #e kom*nistlerin de#rim!i bir yolda olduklarn aklamamalar *zerine kendi militanlarn sokaa dQkmeyi reddetti. Ayaklanma * temel alanda geli%ti( Bask bQlgesiL Katalonya #e Asturya 0uzkadi'de J-lusal Bask &artisiJ ?&8BA ekimserlik politikasn sa#undu #e &8B'nin merkezi sendikas JSo>lidaridad de los 7rabaTadores Ias!osJ da ?S7IA bu pasif ta#r benimsedi. Ie bQyle!eL inisiyatifL i%i areketinin liderliini te>kelle%tirmi% olan Sosyalist &arti'nin #e -)7'nin elinde kald. )re# genel bir al alm%t. Bilbao'nun merkezinde Qnemli ibir %ey olmadN an!ak Bis!ay'n merkezinden uzak bQlgelerde sila l i%ilerle polis g*leri arasnda #a %i at%malar meydana geldi. &ortugalete'deL Hernani'deL 0ibar'da... ittifak komiteleriL ksa s*reler iin buralar ele geirmede ba%ar kazandlar. .akat kendilerini destekleye!ek de#rim!i bir salgn olmam%t ya da eylem fel olmu%tu. San SebastiRn #e e#resinde :87 militanlar -)7 ile ili%ki kurmaya al%tlarL fakat sosyalist @@@ sendikalarn yerel liderleriL :87'nin arekete m*da alesini ne pa asna olursa olsun Qnlemek %eklindeki temel ta#rlarn s*rd*rd*ler. Katalonya'daL B 0kim'de i%i ittifak tarafndan genel bir gre# ilan edildi. Bundan bir ge!e Qn!e polisL ilerinde "urruti de olmak *zere ok sayda :87 militann tutuklad. Solidari>dad 9breraL C 0kim g*n*L sans*r edilmi% %ekliyle birka saat ge kmak zorunda kald. Bu durum kar%snda :87 BQlge Komitesi bilgi #ermek #e Katalan i%ilere direktiflerini ula%trmak *zere yeralt bildirdileri karmaya karar #erdi.?@A .akat bunu yapmak kolay deildi. '*nk* Katalonya ayaklanmas sorumlularndan biri olan Katalonya H*k*meti $i%leri Bakan Kose "en!Rs kesin bir %ekilde emretmi%ti( J)Qz*n*z* .AE'nin *zerinden ayrmayn. J?FA :87'nin etkinliinde olan Katalan i%i tabannn ounluu iin er %ey akt( ;erkezi *k*metin politikalarn izliyormu% gibi yapan isyan!lar aslnda :87'yi ykma eylemini y*r*t*yorlard. Ayr!a onlarL i%i snfna darbe indiren geri!i areketle nasl i%birlii yapabilirlerdiP C 0kim 23F6 Katalan ayaklanmasnn paradoksu burada yatyordu. B 0kim ge!esinin sonunda H*k*met Ba%kan /uis :om>panys %Qyle bir aklama yapt( JKatalan "e#letiL .ederal $s panya :um uriyeti'nin iindedir.J Vin! ester t*fekleriyle si la lanm% kQyl* gruplarL Saldr Birlikleri #e b*y*k bir

kala balk *k*met saraynn Qn*nde topland #e :ompanys'i aklamasn !o%kuyla destekledi. Bir saat sonraL bQlgenin askeri lideri )eneral BatetL :om panys'nin meydan okuyu%una yant olarak sa#a% durumu ilan etti. &artisinin merkezini sa#unurken Qlen gen Kaime :omp>te'nin liderlik ettii a%r milliyeti fraksiyon JKatalonya &roletarya "e#letiJnin sila l gruplaryla askeri birlikler arasnda kar%lkl olarak ilk sila at%lar yaplrken ordu birlikleri sokaklarda de#riye gezmeye ba%ladlar. H*k*met binas top ate%ine tutuldu. Ayaklananlarn saflarnda moral Qk*nt*s* ba%lad. 'ou sila larn #e *niformalarn sokaklarda brakarakL sa#a%tan katlar. )*n aardnda erkes tarafndan @@F terk edilmi% olan :ompanys ideoloTik ayrm yapmakszn b*t*n #atanda%lara dokunakl bir konu%ma yapt. Aktr kiL o anda yardm!s Kose "en!Rs'n polis merkezinin ma zenlerinde tuttuu :87 militanlarna da sesleniyordu. Barselona'nn #aro%larna girmeye al%an kQyl* gruplarL Katalonya'nm ba%kentine giri%i kontrol altna alan askerler tarafndan etkisiz ale getirildiler. $lk top at%lar *zerineL dokuma!larn yardmyla kaan $i%leri Bakan "en!Rs d%nda :ompanys H*k*meti teslim oldu.?6A Benzer kar%klklar bQlgenin b*t*n kentlerinde #e b*y*k kasabalarnda ba%gQsterdi. $ttifak artk dalm%tL fakat sokaklara terkedilen sila lar :87'li i%iler tarafndan topland #e g*#enlikli yerlere sakland. Katalonya'nmL )ranollers gibi bir ka k**k kasabasnda :87 areketin liderliini ele alm%L arekete tam bir de#rim!i karakter kazandrm%t. H*k*met yetkilileri bu eylemleri frsat bilerekL :87 #e .AE'ye kar% sistematik basklara giri%tiler. Sendikalar s*resiz olarak #e Solidaridad 9brera iseL be% ay s*reyle kapatld.?BA 5armadann bat ksmnda Asturya maden!ilerinin ka raman!a m*!adelesi ba%larkenL /errou^ C 0kim'le birlikte Barselona'da yeniden Jd*zeniJ salad. B 0kim'i C'sna balayan ge!e Asturya'nn belli ba%l maden bQlgelerinde )uardia :i#il k%lalarndan yirmi ** i%ilerin eline getiL i%iler er geen saat yeni zaferler kazanyorlard( ;ieresL DobelladaL SantallanaL Sama... Her yerde i%i milisleri Qrg*tleniyordu. 5eni bir sosyal sistemin etkili aber!ileri olan komiteler olu%uyordu. :87L )iTon'da iyi Qrg*tlenmi%ti #e i%iler der al ok sayda barikat kurdular. ;*!adeleL bu bQlgede Qzelikle sert gee!ee benziyordu. '*nk* bu bQlgeL Sa#a% Bakanl'n!a gQre#lendirilmi% olan )eneral .ranko'nunL ayaklanmay ezmek *zere .as Birlikleri'nin karaya ka!a yer olarak setii strateTik bir bQlgeydi. A#iles'te i%iler gaz fabrikasn #e merkezi elektrik istasyonunu i%gal ettiler. /a .elguera'da makine atQlyeleriL a!ilen sila fabrikalarna dQn*%t*r*lmek *zere :87 tarafndan ele ge> @@6 irildi. B*t*n 7uron #adisinde sosyalist bir !um uriyet kuruldu #e 7uron kQm*r o!aklarnn merkezi elektrik istasyonundaki radyo #eri!isi ilk de#rim!i duyurular yaynlamaya ba%lam%t. 9#iedo'da i%iler sokaklarda sa#a%tlar. Ie bQlgenin maden!ileri ayaklanma!lar kurtarmaya geldilerL kentin kilit bQlgelerini ele geirdiler. H*k*met ku##etleri &elayo K%las'ndan p*sk*rt*ld*ler #e katedrale sndlar. Sila fabrikasL iindeki @2 OOO t*fekL FOO otomatik t*fek #e birok makineli t*fekle birlikte i%ilerin eline geti. ;etal *zerine al%an i% merkezleri ge!e g*nd*z sila *rettiler. /a .elgueraL g*nde FO OOO kadar t*fek mermisi *retebile!ek kapasitedeydi. )eri bu de#asa abaL %imdiden .asl birlikler tarafndan ku%atlm% Asturya Ko>m*n*'n*n sa#unulmasn *stlenen 6O OOO ki%ilik proletarya ordusunu donatmak iin yeterli deildi. Bu m*!adeleler srasnda Qrg*tlenme de zla de#am ediyordu. 9#iedo'da yerle%mi% BQlgesel "e#rim!i Komite tarafndan koordine edilen m*!adeleyi s*rd*re!ek komiteler i%iler tarafndan seiliyordu. Halk milislerine kaydolup sila l birliklere katlan erkekler #e kadnlar zla eitime tabi tutuluyorlard. Hemen emen er yerde doktorlar de#rimi destekliyorlardL fakat ok saydaki yaralnn bakmnda tbbi malzeme ikmali yetersiz kalm%t. $%i ayaklanmasna kar% m*!adeleyeL Sa#a% Bakanl' ndan )eneral .ranko liderlik ediyordu. B 0kim'deL .rankoL BC. &iyade Birlii Komutan )eneral Bos! 'a Asturya *zerine y*r*me emri #erdi. Bu ku##eteL Iega del Dio'da bir tabur #e &a>len!ia'dan gelen bir makineli t*fek birlii de katld. .akat )eneral Bos! L Iega de Dio'da de#rim!i birlikler tarafndan ku%atld. Ayn %ekildeL )aliya'da bulunan /opez 9! oa da Asturya'>y ele geirmek *zere der al arekete geme emri ald. .akat isyan!lar &enaflor'daki da geidini kapattlar. Bundan sonra )eneral .rankoL Asturya'nn sa#unulmas asndan zayf nokta olan )iTQn'a kar% saldrya gemesi iin donanmaya emir #erdi(J?...A )iTon'da durum umutsuzdu. 'at%malar %e rin er @@B

yerinde s*r*yordu. $%iler denize bakan ma alleleri sa#unuyorlard. 'ok az miktarda sila #ard #e sosyalistlerL ayaklananlara sila salaya!aklar konusunda #erdikleri sQz* tutmam%lard. /a .elguera "e#rim!i KomitesiL bir grup sa#a%L sila #e te izatla birlikte )iTQnlulara yardma yeti%ti. ?...AJ?CA ;adrid H*k*meti gazete!ilere %Qyle diyordu( J?...A Asturya'da kara #e deniz birlikleri edeflerini ele geirmek *zereler. ?...A $syann sona erdirilmesinin tamamlanmasna yalnz!a saatler #ar.J 4 0kim'de J/ibertadJ kru#azQr* )iTon'u bombalamaya ba%lad #e bir deniz piyade birlii karaya kmay ba%ardL fakat bu birlik Serin'de ku%atld. <afakla birlikte sila lar yeniden konu%maya ba%lad #e alkn direni%i s*rd*. 2O'unda 9#iedo *zerinde uan uaklar isyan!lar teslim olmaya aran bildiriler attlar. JKaime EJ #e J;iguel :er#antesJ isimli iki sa#a% gemisi da a J/ibertadJa katld. 5oun topu ate%iyle korunan JBandera de 7er!ioJ ?5aban!lar /eTyonuA #e Afrika Ku##etleri =. 7aburu karaya kmay ba%ard. Komutan onlara J!arte blan! eJ ?d*%mana dizginsiz!e istediini yapabilme akkA #erdi #e #a %i bir m*!adele ba%lad. "e#rim!iler !ep ane sknts ekiyorlard #e sa#a% alannda onlar!a Ql* #erdiler. Ha#adan iseL %u !*mlelerin yazl olduu bildiriler atlmaya de#am ediliyordu( JAsturya'y erkes terketti. ,l*m emberi daralyor.J 2@'sindeL .as Birlikleri Komutan 5agueL 9#iedo'yaL 5aban!lar /eTyonu'nun J7abor de DegularesJ adn ta%yan birliiL Afrika 7aburu'nun bir bQl*m* #e bir topu bataryasyla saldrd. Saldr uaklarla desteklendi. Korkun bir m*!adeleden sonra ak%am B.OO'teL .asllar #e leTyonerler sila fabrikalarn ele geirmeyi ba%ardlar. $syan!lar geri ekildilerL fakat sokak sokakL e# e# m*!adeleyi s*rd*rd*ler #e buL 24 0kim'e kadar s*rd*. B*t*n alkL kadnlar #e o!uklar da da ilL de#rim!ilerle birlikte direndi. 2='inde durum umutsuzduN b*t*n direni% Qkm*%t*. )e!eL "e#rim!i KomiteL direni%e son #ermek *zere topland. Asturya BQlge Komitesi i%ilere %u duyuruyu yapt( @@C J?...A &roletaryann burTu#aziye kar% %anl ayaklanmas B 0kim g*n* patlak #ermi%ti. $%i kitlelerinin de#rim!i kapasitesini dikkate alan bizlerL m*!adelenin sona erdirilmesi #e kayplardan kanmak iin sila braklmasn gerekli gQr*yoruz. B*t*n de#rim!i komiteler arasnda bir anla%ma salanm%tr. Bu anla%ma sizdenL sistemli bir %ekildeL soukkanl!a #e !iddiyetle yeniden i%e ba%lamanz istemektedir. 5olda%lar! Biz bu kararn %erefli #e kanlmaz olduunu d*%*n*yoruz... '*nk* *k*metin g*l* bir sa#a% makinesiL bizim ise yalnz!a !o%kumuz #ar. An!ak bu sade!e bir ertelemedirL *nk* proletarya rpalanabilir ama asla zaptedilemez.J?4A 23 0kim'de )eneral Aranda'nn birlikleri maden bQlgesini i%gal ettiler. "e#rim!i Komite *yeleriL en ok Qne kan militanlarn bQlgeden ta liyesi i%lemini yerine getirdikten sonra sa#a% alann en son terketti. Birok maden!iL ku%atmadan Qn!e dalara kp m*!adeleyi gerilla gruplar olu%turarak s*rd*rme yoluna gitmi%lerdi. "e#letin !e#ab a!maszd. "e#rim!i KomiteL maden bQlgesinin teslim olmas iinL .as Birlikleri'nin #e leTyonerlerin bQlge alkna bask yapmamasn %art ko%mu%tu. )eneral Aranda bu %art kabul etmi% fakat uygulanmasn salayamam%t. .asllar #e leTyonerler isyan bQlgesine ilk girenler oldu. Ia %i bir bask b*t*n bQlgeyi kapladN yerinde infazlarL yamalarL te!a#*zler birbirini izledi. "o#al tarafndan komuta edilen Qzel )uardia :i#il 7ugaylarL bQlgeyi JtemizledilerJL ;adrid'deki *k*met adna areket eden Qzel bir yarg bu keyfi uygulamalarL isyan!lara kar% alnan Qnlemlerin tamamen insan!l olduunu aklayarak yasalla%trd. Bu dQnemde %iddet b*t*n bQlgeye yayld. &aris'teki g*nl*k gazete /e 7empsL @6 0kim tari li saysnda %Qyle yazyordu( J?...A y*z maden!i bir maden o!ana diri diri gQm*ld*.J Desmi duyurulara gQre bQlgede 2 FFB ki%i Qlm*%L @ 3B2 ki%i yaralanm%t. H*k*metL Asturya'da J uzur #e g*#eninJ egemenliinin yeniden salandn se#inle duyurdu. Bununla birlikteL sa kanat lideri :al#o SoteloL me!liste onlar ala silip s*p*rebile!ek J?...A Asturya Kom*n*'n*n de#rimin ilk adm olduunuJ sQyledi #e basknn younla%trlmasn talep etti. @@4 SaL kelle isterken sol RlR esap yapyordu. SolL Asturya'y sarsan olaylarn anlamn ka#ram% gQr*nm*yordu. Sosyalist &arti'ye gelin!eL oL Halk :ep esi'ne #ara!ak olan yolda al%masn s*rd*r*yordu. Bununla birlikte :87L bu ka raman!a sa#a%tan belirli sonular kardL :87'nin tari isi Kose &ei>rats %Qyle yazyor( JC 0kim areketinin temel zayflklarndan biriL ulusal d*zeyde !iddi bir plann #e koordinasyonun olmamasyd. Asturya d%ndaL areketin sosyalist liderleri konfederal Qrg*tlenmeyle ?:87A tam bir ili%ki iinde olmaktan kandlar. :87'nin 2F <ubat 23F6'te yaplan BQlge Komiteleri )enel 7oplants'nn Qnerisi -)7 tarafndan yantlanmad.J'=A J0er sosyalistlerL $spanya'da gerekten de#rim!i bir areket ba%latmak istiyorduysa >ki bu ispatlanmam% olarak duruyor> :87'nin destei zorunluyduL en azndan -lusal $% Kon>federasyonu'nun Katalonya'daL AragQn'daL /e#ant'ta

#e 0nd*l*s'te etkili bir kapasiteye sa ip olduu akt. Bu gerei inkRr eden bir ta#r soruna tu af bir biimde yakla%ld anlamna gelir( Sosyalistler yaL *k*metin istifasna yol aa!ak bir at%madan ba%ka bir %eyin pe%inde deillerdi ya da areketin liderliini s*rd*rmek istiyorlard. 5eri geldiindeL !um uriyet>i unsurlar #e alk kitleleri tarafndan desteklene!ek g*leriyle zafer kazana!aklarna inana!ak kadar kendilerini g*l* gQr*yorlard.J J$lk ipotezdeL sosyalistler *k*metinL polisin #e ordunun mu temel tepkileri konusunda kendilerini aldattlarL ikin!i ipoteze gQreL de#rim!i giri%imin ierdii riskler ok fazlayd. Her iki durumda daL J0stat :atalaJ #e Katalonya J0sWuerra Depubli!anaJ askerlerinin sa#a% g*!*ne #e proTelerine addinden fazla g*#eniyorlard.J JSosyalistler #e Katalan milliyetileriL Katalonya'da :87' ye bask yaplmasnda de#letle i%birlii yaptlar. J0sWuerraJ #e Sosyalist &artiL Aralk #e 9!ak 23FF ayaklanmalarnn ezilmesine katldlar. 9 nedenle sosyalistlerin #e Katalan milliyetilerinin ittifakL yalnz!a dier b*t*n areketleri :87'nin politik karakterinden uzakla%trma eilimindeydi.J Ie &eirats de#am ediyor( J:87L @@ OOO Qrg*tl* i%isiyle @@= Asturya'da direniyordu. Ba%l!a konfederal merkezler )iTQn ?2F OOO *yeA #e /a .elguera ?6 OOO *yeA idi. Ayaklanmann arifesinde )iTQn'daL konfederasyonun bir kongresi topland. Bu kentin #e /a .elguera'nm militanlar Sol'la ittifak sorunu konusunda bQl*nd*ler. /a .elgueraL sosyalistlerin de#rim!i samimiyetinden ku%ku duyuyordu #e onlarla er angi bir ittifaka kar% kyordu. Bu tart%malar bir yanaL sosyalistlerL deniz yoluyla bir gemi dolusu sila getirmi%lerdi. 8iyetleri areketin tek akimi olmakt. )erekteL :87 tarafndan imzalanan ittifak anla%masn i lRl ederek kendi ba%na ayaklanma emrini #eren sosyalistlerdi. "e#rim!i KomiteL Qzellikle sosyalistlerL 9#iedo'da gizli bir karargR a sa iplerdi. JBununla birlikte ayaklanmann ilk saatlerinden itibaren :87 kendiliinden duruma m*da ale etti #e sonuna kadar sa#a%t. )iTQn'daL konfederal g*ler ?:87A sila i tiya! iindeydiL g*lerini kentin #aro%larnda konu%landrmak zorundaydlar. Anarko>sendikalistler 9#iedo'yaL sila salamak #e "e#rim!i Komite'yle balant kurmak iin bir ok te likeli yol!uluk yaptlar. :ep ane ktl iinde olan )iTQnL /a .elguera' dan tak#iye gelmesine ramen 2O 0kim'de d*%t*L Jll'inde "e#rim!i KomiteL ayaklanmann ba%arsz olduu kararna #ard #e geri ekilme emri #erdi. Bu kararL sa#a%lar arasnda youn bir o%nutsuzlua yol at. An!ak bu tari ten itibaren sosyalistlerL konfederasyon g*leriyle i%birliine karar #erdiler. Asturya ittifakndaki en Qnde gelen eylem!ilerden biri olan Kose ;aria ;artinez ?:87A 2@ 0kim'de Sotiello'da "e#rim!i Komite'nin #erdii bir gQre#i yerine getirirken Qld*r*ld*. JBuna ramen sosyalistler b*t*n g*leriyle areketin liderliini ellerinde tutmaya al%tlarL bunun iinL er isyan bQlgesindeki akim g*lerin durumuna gQreL farkl yollar izlediler. Asturya "e#rimi'nin ekonomik #e politik sonularna gelin!eL sosyalistlerin #e kom*nistlerin en g*l* olduklar bQlgelerde otoriter eilimler son dere!e belirgindi. J"ier yandan anar%istler /a .elguera Qrneini izledilerL er yerde liberter kom*nizmi ilan ederekL otoritenin temeli olan Qzel m*lkiyeti ortadan kaldrdlar. J?3A @@3

897/AD 2. &.:.0. ?$spanyol Kom*nist &artisiAN )uerra y re#olu!iQn en 0spana. @. &eiratsL op. !it.in iinde. Bu manifestonun b*t*n* yeniden baslm%tr. F. Barselona'daki 0kim Hareketi *zerine )erald Brenan #e &eirats'n kitap larna ek olarakL ;anuel :ruells'in al%masna ba%#urulabilir. 0l C de 9!>tubre a :ataluna. 6. Age. B. ;anuel IillarL 0l anarWuismo en la insurree!ion de Asturias. C. &eiratsL op. !it. 4. &eiratsL op. !it. =. Bu manifestoL ulusal plenumda alnan kararlarn ardndan :87'nin alka deklerasyonudur. Son zamanlardaki durumun teferruatl olarak gQzden gei rilmesinin ardndan %una karar #erilmi%tir( J-lusal 0mek KonfederasyonuL -)7den de#rim!i tutkusunu net bir %ekilde #e alk Qn*nde gQstermesini iste mektedir. .akat de#rim *zerine sQylenenlerL 26 8isan'daki gibi basit bir ikti dar dei%ikliine deilL kapitalizmin #e de#letin ortadan kaldrlmasna i%aret etmelidir.J &eiratsL op. !itL !ilt. EL s.43. 3. &eiratsL op. !it. SQz* edilen al%malarn yan sraL %unlara da ba%#urulabi lir( 0spanaL Sal#ador de ;adariaga. Historia de 0spanaL Damos 9li#eira ?sosyalist bir yazarAN Historia de la Segunda DepublieaL Iietor AlbaN /a De#olu!iQn de 9!tubreL Solano &ala!io ?bu ayaklanmada yer alan anar%ist bir eylem!iAN A!tas del :ongreso de la 987 de +aragosaL ;ays 23FCN 9!tubre F6L Dodolfo /lopisL ?bir sosyalistA. /lopis'in kitabnda Sosyalist &arti'nin program baslm%tr. Bu program zafer g*nlerinde azrlanm% #e Bilbao'daki 0l /iberal tarafndan 2 9!ak 23FC'da baslm%tr.

@FO

5I

HA/K :0&H0S$80 "9GD'V


Asturya Kom*n* $spanyol i%i #e kQyl*leri iin Qrnek olu%turdu( "e#rim artk bir *topya deildiL tersineL yalnz!a i%iler arasnda olu%turula!ak bir birlikle ula%labile!ek bir %eydi. .akat i%i snf #e kQyl*ler de#rim!i s*re!i bu %ekilde ka#rayabi>liyorkenL -)7 Sendikas'nn merkezi reformist politika!lar #e sendika yQneti!ileri bunun tam tersine inanyorlard. $%ilerin birle%ik eylemi politik anla%malara balyd. Kitlelerle liderler arasndaki onulmaz eli%ki b*t*n netliiyle ortaya km%t. Ie de#rimL bu liderler!e semer #urulan i%i snfyla ilerleyemiyordu. $%i snfL liderlerinin reformist politikalarn izleyerek kendini Qzg*rle%tirebilir miydiP :87 i%ileriyle -)7 arasnda yaplan saysz gQr*%melerL onlarn eilimlerini net bir %ekilde ortaya koymu%tu. Deformist liderler durumun !iddiyetini anlam%lard #e durumun da a da kQt*ye gitmesini Qnlemek iin i%i snf *zerindeki b*t*n etkilerini kullanarakL FO OOO tutuklunun serbest braklmas gibi duygusal temalar i%leyerek dikkati gerek edeflerden ba%ka tarafa ektiler. Bu strateTinin en Qnemli nedeni %u %ekilde aklanabilir( :87'ninL -)7 ile politik partilere inisiyatif #eren bir anla%ma yapmasn salayarak anti>parlamenter m*!adele taktiini dei%tirmeye zorlamakN ya da :87'yi te!rit edip ona mu alefet eden bir koalisyon olu%turmak #e bQyle!e i%i snfn parlamenter ill*zyon iinde tutmak. Bu strateTiL *lkenin sosyal #e politik tari inde yeni saylmazd. Sosyalist &arti tarafndan yQnlendirilen e%itli partiler bunu 2324 Austosu'nda da uygulam%lard. Benzer ko%ullarL ayn olaylarn tekrarlanmasn getiriyordu #e buL i%i snfn m*!adelesinde Jradikalle%meye zorluyorduJ. Bu de#rim!i frsat deerlendiren sQzde San SebastiRn &akt i%i snfn edeflerinden uzakla%trm%t. @F2 Asturya ayaklanmasndan sonra gQr*ld* kiL i%i snf yenilmemi%L tersineL m*!adelenin izleye!ei yolu gQrm*%t*. Sosyalist &arti tarafndan yQnlendirilen ayn partiler iseL domakta olan de#rim!i imkRnlara zarar #eren yeni komplolara ba%ladlar. 8e yazk kiL belirli ko%ullar onlarn ekmeine ya s*r*yordu. Ie :87L diktatQrl**n kurulmas iin ak komplolara giri%en geri!iliin oyununa seyir!i kalp sosyalistlere kar% sa#a%amazd. )il Dobles liderliindeki San politika!larL :87'ninL Almanya'da Kom*nist &arti'nin da#rand gibi da#rana!an umut ediyorlardL 0er :87L benzer bir taktii Sosyalist &arti #e -)7'ye kar% pratie koya!ak olursaL Hitler'in iktidar ele geirmesine izmet eden benzer ko%ullar $spanya'da da yaratlm% ola!akt. Kaderinin bal olduu mu alefet g*leri ?sosyalistler #e a>nar%istlerA arasndaki dengeyi zorunlu olarak boza!ak bQyle bir atann riskini :87 gQze alamazdL 0er sosyalist tabanL liderliini izlemeye de#am ederseL :87 tarafsz konumda kala!akt. +aten karma%k olan bu durumaL bir de uluslararas politikadaki belirsizlik eklenmi%tiL *nk* kendisini Jproletaryann ana #atanJ olarak adlandran *lke sade!e kendi sorunlaryla ilgileniyordu. HikRyemize de#am etmeden Qn!eL $spanya'da Halk :ep esi'nin ortaya k% *zerinde ksa!a durmalyz. So#yetler Birlii'nin yeni d% politikasnn taktiksel yQn* neydiP Bir kereL Hitler SS:B'ye kar% saldrgan ta#rn belir> ginle%tirmi%ti #e Hitler'in &olonya ile @C 9!ak 23F6'te yapt pakt A#rupa "e#letleri arasndaki strateTik ili%kilerin doasn b*t*n*yle dei%tirdiL Stalin demokratik>kapitalist de#letlerleL Qzellikle .ransa #e $ngiltere'yle ittifaklar arayan yeni bir d% politika olu%turdu. 7emel kozu Kom*nist 0nternasyonal'di #e propaganda temasL son zamanlarda taktik nedenlerle da a dolayl bir %ekilde ifade edilen Jfa%izme kar% sa#a%Jt. Stalin'in bu politikasL Hitler'in saldrgan ru u tarafndan te dit edildiini isseden .ransa'nn istekleriyle uyum iindeydi. :orafi belirleyi!ilik yeniden ortaya km%t. &olitik zorunluluklarL uluslararas sa nedeki liderlerin farkl nitelik> @F@ leri artk Qnemsenmiyordu. Stalin ya da arL i farketmezdi. .ransz #e Dus H*k*metleriL bu !orafi belirleyi!iliin b*t*n*yle bilin!indeydiler. Her ikisi de kar%lkl karlarm sa#una!ak ortak bir politikadan yoksundular. 5eni politikann ad JHalk :ep esiJydi. .ikirL uzun zamandr de#rimi reddeden partilerin olu%turduu Sosyalist 0nternasyonal tarafndan ortaya atld. ,zetle reformistler kendileriniL kapitalizmden sosyalizme dQn*%*m* reformlarla gerekle%tirebile!eklerine inandrm%lard. $%i snf tarafndan iktidarn ele geirilmesiL onlarn propaganda bir %ey ifade etmiyordu. 9nlar iinL burTu#a partileriyle antla%ma yoluyla sorumluluklarn payla%ld bir yQnetim uygundu. Bu ta#rn izgisi netti( Snf i%birlii. Bu izgiL aileL *lke #b. burTu#a k*lt*r #e deerleriyle beslenen politik bir ideoloTiye dQn*%t*.

Hitlerizm'in zaferinden #e Alman sosyal demokrasisinin ortadan silinmesinden sonra A#rupa'da 2326 Kutsal Birlii'nin mirass .ransz Sosyalist &artisi'nden ?S.E9A da a g*l* bir parti kalmam%t. Alman te likesiyle y*z y*ze gelen .ransz Sosyalist &artisiL .ransz yurtse#erlii #e liberal burTu#aziyle olan balarn yenilemek zorunda kald. BuL <ubat 23FF Sosyalist 0nternasyonal Anla%mas'nda Qnemli bir arlk olu%turdu. Antifa%ist politikann ba%arsL Kom*nist 0nternasyonal!e y*r*t*len polemiin sona erdirilmesini gerektiriyordu. Sosyalist 0nternasyonalin b*t*n d*nya i%ilerine seslenen manifestosu Qnemliydi( ;anifestoL fa%izme kar% genel bir eyleme giri%mek iin Kom*nist 0nternasyonal!e ak m*zakerelere girmeye azrd. Bunun kar%lnda manifestoL iki enternasyonal arasndaki kar%lkl sulamalara son #erilmesini talep ediyordu. Kom*nist 0nternasyonal yant #ermediL da a sonra bu sessizliin sebeplerini anlaya!az. Sosyalist 0nternasyonalL fa%ist saldrlara kar% genel bir !ep e olu%turmay edefleyen yeni izgiyi benimseyen S.E9 #e &S90'nin ?$spanyol Sosyalist $%i &artisiA katlm!lar olduklar bir konferansn ardndan 23FF Austosu'nda yeni bir arda bulundu. $%i snfnn tek seenei iktidar iin m*!adele etmekti. Sosyalist 0nternasyonal asndan bu iktidar m*!a> @FF delesi sila l m*!adele anlamna deilL parlamenter m*!adele anlamna geliyordu elbette. B*t*n bunlarn nedeniL Almanya'daki fa%izmin gerek niyetiyle y*z y*ze gelen sosyalistlerin korkusuydu. Bu konferans srasndaL er iki *lkenin de toplumsal ko%ullarndan kaynaklanan farkl bak% alar arasndaki at%ma net bir %ekilde ortaya kt. BuL /argo :aballero ile /eon Blum'u kar% kar%ya getirmi%ti. :aballero'nun konumuL temel perspektifleri arasndaki farkll ortaya koyuyordu. .ransz reformistleri arasnda de#rim!i ru un k**k bir k#l!m da i kalmam%kenL Asturya'da gQrd**m*z gibiL $spanyol Sosyalist militanlarnn saflarndaL zayf da olsa de#rim!i bir ru RlR ya%yordu. Sosyalist 0nternasyonal'in kabul ettii ni ai konumunL :aballero'nun konferanstaki #arlnn sonu!u olduu d*%*n*lebilir. :aballero'nun aklamasL Sosyalist 0nternasyonal'in politikasnn de#am niteliindeydi( J&arlamenter aralar kullanarak i%i snfnn iktidar ele geirmesi.J .ransz Sosyalist &artisi iin temel engelL Alman Kom*nist &artisi'nin sosyal demokrasiye ili%kin belirledii Jsosyal demokrasi k sosyal fa%izmJ politikasn benimsemi% .ransz Kom*nist &artisi'nin anti>militarist konumuydu. 7ek yolL sosyalist lider Blum'unL *k*metin yQnetilmesinde Jsorumluluklarn kendilerine kabul ettirerekJ Kom*nist &artisi'yle bir anla%ma yapp iktidar g*#enlie almasyd. BuL Blum iin er %eyden da a a!ildiL *nk* :)7'li i%ilerin saflarndaL i%i snfnn birlii konusunda g*l* bir akm ortaya km%tL bu akmn sonu!u olarak Kom*nist &artisiL ittifak komiteleriyle balant kurmaya ba%lam%t. Bu durumL Kom*nist 0nternasyonalL politik taktiklerini dei%tirmedii s*re!e Qz*me ka#u%amazd. Bu re#izyonun ilk duyurusu F2 ;ays 23F6'te yapld. 9 g*nL .ransz Kom*nist &artisi'nin yayn organ HumaniteL &ra#da'dan J.ransz sosyalistleriyle eylem birlii Qnerisi kabul edilebilir niteliktedirJ ba%lkl makaleyi aktararak yaynlad. 9 g*nden ba%layarak .K& taktiklerini zla dei%tirdi #e ayn yln temmuzundaL iki parti arasnda antla%ma imzaland. @F6 So#yetler Birlii'nin bu direktifleri yalnz!a .ranszlar tarafndan izlenmekle kalmadL ayn zamanda $spanyol kom*nistleri deL Sosyalist &arti tarafndan Qrg*tlenen $%i $ttifak' na girdiler. "ier bir deyi%leL direktifL Kom*nist 0nternasyonali bal b*t*n partiler iin balay!yd. ;osko#a'nn politikasndaki bu ani dQn*% nasl aklanabilirdiP Kom*nist 0nternasyonal er angi bir konferans ya da kongre toplamad>na gQreL makalenin esin kaynann Stalin'in kendisi olduunu d*%*nmek mantklyd. 23FF 9!a'ndan 23F6 9!ak ayna kadar StalinL So#yetler Birlii'nin d% politikasyla ilgili basn aklamalarnda Almanya konusunda ok i tiyatl da#ranm%t. 8edendi bu sessizlikP 9lgular net bir %ekilde ortaya koyuyordu( JHitler iktidara geldiinden beriL So#yet H*k*meti demokratik kapitalist de#letlerle aktif bir %ekilde ittifak aryor.J .akat bu aray%ta ilk net duraklama Hitler'in zaferi ile 23F6 ba% arasndaki Dapallo Du u'nu?@A korumak yolunda ba%arl abalar gQsterip birlik arama dQneminde olmu%tur. Hitler'in ba%bakan olmasndan * ay sonraL 23@C Alman>So#yet &akt'nn yeniden uzatlmas antla%mas imzaland. Bu paktL Dapallo Anla%mas'nn uzatlmas #e tam bir kopyasyd. Bu srada ;oloto# %Qyle bir aklama yapt( JSo#yet H*k*me>ti'nin Almanya'ya kar% politikasn dei%tirmesi iin er angi bir neden yoktur.J .akat @C 9!ak 23F6'te iki Qnemli %ey ortaya kt( Bunlardan biriL So#yet Kom*nist &artisi kongresinin toplanmasL dieri ise Almanya>&olonya antla%masnn imzalann asyd. Stalin ilk kez uluslararas politik durum akknda aklamada bulunuyordu. Sa#a% te likesinin kapda olduunu biliyorduL ayn zamanda burTu#azinin dikkatini %una ekiyordu( J0er sa#a% ka!ak olursa buL b*t*n *lkelerde at%malarn yol at de#rim!i *!reler yarata!aktr #e bu *!reler abalarn de#rimin

yaylmasna younla%tra!aklardr.J StalinL proletaryann ana#atanna kar% sa#a% ilan alinde So#yet i%i snfnn saysz dostunun saldrganlara kar% sila larn y*kselte!eklerini #e saldrganlar arkadan #ura!aklarn daL sQzlerine ekledi. 8azilerle ili%kileri konusunda ise Stalin %unlar sQylemi%ti( JAlmanyaL So#yetler Birlii ile kendisi ara> @FB sndaki antla%may s*rd*ren eski politikasn iptal etmedii s*re!e durumu bozmak iin bir neden yoktur.J "oal olarak Stalin %Qyle de#am ediyordu( JAlman reTimi konusunda !o%ku duymaktan uzaz. .akat burada sorun fa%izm deildirL nitekim italya'da fa%izmin #arlL SS:B ile bu *lkenin ili%ki kurmasn engellememi%tir.J Ie Stalin %Qyle balam%t( JSo#yetler Birlii bar%tan yanadrN sa#a% istemiyorL fakat sa#a% te didinden de korkmuyor #e sa#a% k%krt!larna dersini #ermeye de azrdr. Her kim bizimle bar% #e ekonomik ili%kiler kurmay isterse daima bizden olumlu yant ala!aktr. J?FA ;osko#a'nn bu sk%masna ek olarakL ittifaklar politikas iflas eden .ransz H*k*meti *zerinde Alman>&olonya &ak> t'nn belirli bir etkisi olmu%tu. .ransz diplomasisi @B ;ays 23F6'te arekete geti. Bart ouL 7emsil!iler ;e!lisi'nde Dusya'nn "emokratik -luslar 7opluluu'na girmesinin A#rupa bar%ma bir katk olduunun d*%*n*lebile!eini duyurdu. Be% g*n sonraL &ra#daL yukarda alnt yaptmz makaleyi yaynladL bu makalede .K&'nin .ransz Sosyalist &artisi'yle anla%ma yapmas gerektiinden sQz ediliyordu. Bu anla%maL kendini SS:B'nin politik gereksinimlerine adapte etmi% olan .K&' nin politikasnda radikal bir dei%iklie i%aret ediyordu. Bu mane#rann sonu!u olarak @ ;ays 23FB'te ;osko#a'da .ran>sa>So#yet]er antla%mas imzaland. /a#al>Stalin gQr*%melerinin sonu raporlarnda Stalin'inL .ransz dostuna yeni talimatlar #erdii okunabilir( JStalinL .ransa'nn ulusal sa#unma ama!yla ordusunu geli%tirmeL g*#enlii gerekli d*zeye y*kseltme politikasn anlamakta #e b*t*n*yle onaylamaktadr.J Bu aklamaL .K&'nin anti>militarist politikasn b*t*n*yle s*p*r*p atyordu. .K&'nin !e#ab azrd( JStalin akldrJ. Ie Humanite bu ani dQn*%* aklamak iin youn aba gQsteriyordu( J-lusal sa#unma ulusal sa#unmadrL ordu ordudurL demokrasiyi sa#unmak iin sa#a% demokrasiyi sa#unmak iin sa#a%tr.J So#yetler Birlii'nin sa#unulmas sQz konusu olduu andan itibaren er %ey dei%e!ekti. :laudin'in #urgulad gibiL de#rim!i bir parti iin zorlukL genel aklamalardan belli bir politikann belirleyi!iliine geildii anda ba%lyordu. BuL bul> @FC ma!ann iki u!unu birle%tirmek gibi bir %eydi( Bir yandan So#yetler Birlii'nin sa#unulmasna katkda bulunmak #e dier yandan da SS:B'nin sa#unulmasna yaraya!ak pakt imzalam% olan burTu#aziye kar% m*!adele etmek sQz konusuydu. 0er .ransz Kom*nist &artisi gerekten de#rim!i bir parti olsaydL :laudin'in fikri doru ola!akt. .akat aktr ki .K& yalnz!a SS:B'nin d% politikasnn bir ara! olabilirdiL oL Kom*nist 0nternasyonal'in yQnetimi altndayd #e Kom*nist 0nternasyonal de So#yet "e#leti'nin yQnetimi altndayd. Bu nedenle .K&L bu ku%kulu durumundan syrlmak iin bir k% yolu aramak zorunda deildi. .K&L bunu an!ak Kom*nist 0nternasyonal'de yapabilirdi #e buL 23FB Austosu'ndaki IEE. Kom*nist 0nternasyonal Kongresi'nde yapld. Kom*nist 0nternasyonal'in So#yet "e#leti'nin karlarna uyarlanm% yeni taktiiL *r*nlerini da a .ransa'da form*le edilmeden Qn!e #ermi%ti. Halk :ep esiL * Jkilit adamJ olan 7 orezL Blum #e "aladierle zaten arekete gemi%ti #e doktriniL 26 7emmuz 23FB'te Bufalo Stad'nda sa#unulmu%tu( JDadikallerL sosyalistler #e kom*nistlerL fa%ist birlikleri etkisiz>le%tirip datmakL demokratik Qzg*rl*kleri yaygnla%trmak #e sa#unmakL d*nya bar%n garanti altna almak iin birlik alindedirler.J Bu em yurtse#er em de burTu#a bir doktrindiL i%ilerin birlii belirsizlik *zerine in%a edilmi%ti( Antifa>%izmL en gQn*ls*z burTu#aziyi olduu kadarL So#yet "e#leti'nin m*ttefiki olan $ngiliz #e .ransz burTu#azisinin emirlerini ala!ak kadar radikalizmini yitirmi%L burTu#azinin en de#rim!i kanadn da kapsyordu. IEE. KongreL kongredeki asilerin mu alefetini yat%trmak iin SS:B'nin bu taktiksel dQn*%*n*L ;akya#elist mantkla aklamaya al%t. Kom*nist 0nternasyonal'in "imitro# #e 7ogliatti gibi ar toplar bu gQre#i *stlendiler. JBaz yolda%lar .ransa'yla yaplan paktn sonu!unda A#rupa'da de#rim perspektifinin yitirildiini d*%*nm*% olabilir. 9nlar bu paktL d*%mann darbeleri altnda geri ekilen bir g*!e toplu yardmla kyaslyorlar. )eri ekilme sQz konusu deildirL bu bir ilerle> @F4 medir #e bu ki%iler bu tezlerin derin i tutarlln anlamyorlarL olaylardan kan gerek diyalektik akknda daL de#rim!i diyalektik akknda da ibir %ey anlamyorlar.J diye aklyordu 7ogliatti. B*t*n kom*nist partilere #erilen emir %Qyleydi( JBar% #e SS:B'yi sa#unmak iin m*!adele et.J Bunun anlamL kom*nist partilerin b*t*n faaliyet #e politikalarnn bu *st gQre#e bal olmasyd. Kom*nist partilerL bar%n korunmasna yQnelik

en geni% !ep eyi yaratmalydlar. 9nlarn en Qnde gelen taktik gQre#leri daima g*leriniL temel sa#a% k%krt!larna kar% bu !ep eyi olu%turmaya younla%trmaktr( 9 srada sa#a% k%krt!larL AlmanyaL &olonya #e Kaponya anlamna geliyordu. Kom*nist partilerin geni% !ep ede birle%ebile!ekleri bar%a istekli bu g*ler kimlerdiP Bunlar alk kitleleriL fakat ayn zamanda bar%a ilgi duyan er t*rl* yQneti!i snfn yan sra benzer karlara sa ip olan b*y*k #e k**k de#letlerdi. &artilereL geni% bir alk !ep esine katlabile!ek er t*rl* grubu saflara ekme yolunda emir #erildi( Asla a%r bir tutum taknlmaya!ak #e bQyle!eL politik bakmdan kendilerini izlemeye ba%layan insanlarn korkup uzakla%masna yol almaya!akt. 8i ai #e zorunlu edef orta snflar kazanmakt. Bu y*zden orta snfn g*ndeminden ok uzak olan konular Qne karlmaya!akt. &rogram * bQl*mden olu%uyordu( Deformist parti #e sendikalarn #arlyla tam olarak uyu%an ekonomik #e sosyal taleplerL burTu#a demokratik Qzg*rl*klerin #e kurumlarn restorasyonundan #eya sa#unulmasndan Qteye gemeyen politik taleplerL fa%ist etkinliklerin bask altna alnmasn amalayan talepler. BuradaL Kom*nist 0nternasyonal'inL kapitalist *lkelerdeki kom*nist partilerin yeni edeflerine eri%meleri iin dikte ettii temel ilkelerden #e teorik izgiden sQz ettik. $spanyol Kom*nist &artisi'ne gelin!eL bu partinin izgisiL yukarda #e $spanya' daki durumun teorik analizinde akladmz %ekildeL Kom*nist 0nternasyonal tarafndan belirleniyordu. .akat $spanya'da bir analizi dieri izliyorduL olaylar ise paldr k*ld*r geli%iyordu. ,yleyse braktmz yerden ikRyemize de#am edelim. @F=

897/AD 2. 9kuyu!ular iin ok fazla not koymaktan kandmz iin bu bQl*mdeki alntlarn a%adaki kitaplardan yapldna dikkat ekeriz( /a !rise du mou>yement !ommunisteL yazan .ernando :laudinL :ilt EN Histoire du &arti :o>muniste .ranaisL yazar Kae!Tues .au#etN /'lnternationale :ommunisteL yazan "ominiWue "esanti. @. Dapallo Antla%mas 2C 8isan 23@@'deL sa#a%n iki b*y*k malubuL Almanya #e SS:B arasnda imzalandL bu iki de#letL sa#a% tazminatlarn reddettiler #e olaan*st* bir uzla%ma gQstermeyi #adettiler. Bu anla%mann en ilgin so>nulanndan biri SS:B'nin Almanya'yaL Iersay Anla%mas'yla yasaklanm% olan sila lar ?tankL uakL ar topL gazA Dusya'da deneme izni #ermesiydi. Bu nun kar%lnda Kzl 9rdu 5*ksek Komutanl oriTinal modelleri SS:B'de tuta!ak #e bunlar deneme iin kullana!akt. Britanni!a Ansiklopedisi. F. 'e%itli alntlar .ernando :laudin'in al%masndan yaplm%tr.

@F3 23FB ba%nda $spanyaL politik rslar #e entrikalardan olu%an bir

MEE FO OOO S$5AS$ 7-7-K/bulma!a durumundayd. <uras tart%maszdr kiL )eneral .ranko'nun emriyle .as'tan gelen askerlerL an!ak er t*rl* yQntemi kullanarakL Asturya bQlgesini JpasifizeJ edebilmi%ti. .akat protesto eylemlerinin genel bir al ald da kesindi( $%iler yQneti!ilerin basklarna lanetler yadryorL dullarL Ql*leri iin gQzya% dQk*yordu #e binler!e e#L ailelerin ba% durumundaki FO OOO siyasi tutuklunun apis anelere tklma>syla er t*rl* ekonomik destekten yoksun kalm%t. Sadaki protestolar da da a az %iddetli deildi #e SaL *k*metin ibret #eri!i bir zul*mle kendini kantlamasn istiyordu( J"e#rimin to umlarn yok edinL ana ra minde olanlar bile.J Sada geerli olan bu sloganL onlarn snf nefretini>gQsteriyordu. ;e!liste politik ya%am sona ermi%ti. DeTime burTu#a demokrasisi gQr*n*m* #erebilen birka gQstermelik Qzg*rl*kten ba%ka bir %ey kalmam%t. Sendika #e i%i merkezleri kapatlm%tL toplant akk askya alnm%tL i%i basn yasaklanm%tN sade!e burTu#azi #e JQzelJ insanlar ayr!alklarn keyfini s*rebiliyordu. "in adamlarL k*rs*lerden ate% p*sk*>rerekL Asturya maden!ilerini karalyorlard. 7oprak sa ipleriL iftlik i%ilerinin *!retlerini d*%*r*yorlar #e topraklarn nadasa brakyorlard. <imdiden 0nd*l*s'te #e 0stremadura'da kronik al alan alk b*y*yordu. Subay yemek anelerinde #e k%lalarda aka askeri komplo azrlklar yaplyordu. +aten son dere!e karanlk olan bu tabloyuL Iatikan gazetesi 0l "eba>te'nin para iin yazan kQt* yazarlarnnL iyi Hristiyanlar iin azrlanm%L anarko>;arksist ateizmin zaferi korkusunu yayan sonu gelmez makaleleri da a da karartyordu. Bu saldr> @6O larL i%i snf yalnz!a ata sQz* kader!iliiyle kar% koyabiliyordu( J,rs olduun zaman katlana!aksnL eki olduun zaman #ura!aksn!J Bu sralarda i%i Qrst* #e ta amm*l ediyorduL ama ayn zamanda da direniyordu kiL bu beklenmedik bir durumduL boyun emeksizinL kendini yenilmi% issetmeksizin g*n*n*n gelmesini bekliyordu. $%i snfL sendikalarn yeniden in%a ediyorL sabrla Qrg*tleniyorL apistekilere #e zulme urayanlara yardm ediyorL alk #e yoksulluk iindeki e#lere mali destek salyordu. Bunun yan sraL k**!*k yeralt gazeteleriyle *k*metin terQr*n* d*nyaya

duyuruyordu. AlkL yoksullukL akszlkL s*rekli bask iki ta#r yaratabilir( 5a insanlktan kp koyunlar gibi boyun emek ya da ayaklanmakL ki o zaman zalim #a %i bir ay#an olur. Bazlar birin!isini setiL dierleri iseL tam tersine %iddet yolunu benimsedi. BunlarL Asturya dalarnda birer yarg gibi ortaya kp )uardia :i#il k%lalarna saldrarakL *k*metin apis ane *!relerinde i%ken!e gQren m*!adele karde%lerinin intikamn aldlar. 5a da )*ney 0nd*l*s'te toprak sa ibi J:a>!iWuesJleri soyarak alktan krlan tali sizlere #e yoksullara yardm ettiler. 9rdunun kendi kurallarn dayatarak zapdetti>i $spanya'da insann kendini Qzg*r issetmesinin tek sembol*L gerillann ana yollarda adeta klasik bir ete gibi da#ranma>syd. J/errou^istJ Di!ardo Samper ba%kanlndaki *k*metL a%adakilerin nefreti #e yukardakilerin o%gQr*s*yle s*r*kleniyordu. Bu H*k*metL 23FB ;art'nda istifa etmek zorunda kald. ;e!lis'te ounluk durumunda olan SaL sQz!*leri konumundaki )il Dobles'in iktidar sorumluluunu *stlenmesi iin zamann geldiine inanyordu. .akat :um urba%kan Al!alR +amoraL yeni *k*meti AleTandro /errou^'un kurmasnda srar etti. /errou^ bu sorumluluuL er angi bir !o%ku duymakszn *stlendiL *nk* kendisinden beklenen tek %eyinL yarglar tarafndan #erilmi% idam !ezalarnn yerine getirilmesi olduunu farkediyordu. &olitik bir ki%i olarakL politik ya%amn dalgalanmalarna al%kndL frtnalardan saknmaya dikkat ederdiL FO Ql*m !ezasnn ='ini affetti #e ;anuel @62 Azana'y serbest brakt. Bu yolla bir yandan kamuoyunun protestolarn yat%trmayL dier yandan Sa mu alefeti o%nut etmeyi umuyordu. .akat bu yanl% bir esapt. $%iler yalnz!a Ql*m !ezalarnn iptal edilmesini deilL ayn zamanda dier ma k_mlarn da serbest braklmasn talep ediyorlard. SaL /errou^'un politikalarndanL Samper'in politikalarna kyasla ok da a fazla ra atsz olmu%tu #e yeni bir kriz kanlmazd. Bu defa kriz ok da a keskindi. Ie B ;ays 23FB'te )il Dobles sa#a% bakan olarak *k*mete girdi. )eri!i blok iin )il Dobles'in sa#a% bakanl #e monar%ist &ortela Ialladares'in ii%leri bakanl darbeyi garantiliyorduL arekete gemek iin karar #ermekten ba%ka ibir %eye gerek kalmam%t. $%te bQyle bir ortamda :al#o Sotelo #e )eneral ;ola artk sabrszlanarak :0"A lideriyle gQr*%t*ler. .akat )il Dobles ?bu er zaman bir giz olarak kala!aktrA kararszlk geirdi #e gerekli adm atamayp sade!e askerlerin taleplerini kar%lamakla kendini snrlad. )enel Kurmay Ba%kan .ran>ko'nun gQre# s*resini uzattN Kurmay Albay 5ague'ye Asturya' daki Jba%arlarndan dolay madalya #erdi. ;onar%ist eilimli generalleri kilit gQre#lere atad #e !um uriyeti gQr*%teki> lere de baz Qnemli gQre#ler #erdi. Haziran'da mu alefetin uyanmaya ba%lad gQr*ld*. <uras bir gerekti kiL ok sayda -)7 *yesi apisteydiL fakat Sosyalist &artiL liderlerinden bazlarnn apiste olmasna ramenL me!listeki *yelerinin imayesi altnda normal eylemlerini s*rd*r*yordu. Sosyalist &arti liderlerininL Qzellikle /argo :aballero'nun lml basksL partinin 0kim "e#rimi srasnda sa#unduu politik izginin sonu!uydu. &artiL ayaklanmay d*%manlarn !um uriyeti *k*mete girmesine kar%lk kendiliinden geli%en bir protesto olarak deerlendirdi. :aballeroL askeri yarg tarafndan sorulan soruya %Qyle yant #erdi( JBu de#rim!i areketin lideri ben deilim ?...A Bu yalnz!a i%i kitlelerinin kendiliinden patlamasdr ?...A &artinin genel gre#in Qrg*tlenmesine katldn kesinlikle reddediyorum. J?2A Bu aklama sosyalist liderin serbest braklmasna katkda bulundu. /argo @6@ :aballero'nunL alka ak bu ilk ifadesiL alk iktidar idealinde olu%an dei%imini ortaya koydu. Hi ekinmedenL proletarya diktatQrl**n*nL i%ilerin kurtulu%unda zorunlu bir adm olduu yQn*nde konu%malar yapyordu. &artinin Sol kanadn olu%turan gen sosyalistler :aballero'yu re ber olarak kabul ediyorlard. +aten Sosyalist &arti'yle bar% yapma talimat alm% olan kom*nistlerL ona gerek bir de#rim!i militan #e i%i snfnn lideri olarak Q#g*ler d*zmeye ba%ladlar. Sendika *yeleri ya apiste olan ya da saklanan :87'nin anarko>sendikalistleri ar basklara maruz kalm%lard. Anar> ko>sendikalistlerL kendi yQntemleriyle kendilerini sa#unuyorlard. H*k*metin %iddetine de#rim!i %iddetle yant #eriyorlard( )enel gre#lerleL sabotaT #e boykotlarla. $spanyol falanTL burTu#a kampn unsurlarn #e azlL %iddet yanls Qren!ileri kendi tarafna ekiyordu. Bu Qren!ilerin yardmyla $spanyol falanTL ;adrid'de $spanyol Hni#ersitesi Birlii ?S0-A adyla Qrg*tlendi. Bu Qrg*tL en radikal Qren!ilerin Qrg*t* olan $spanyol Hni#ersitesi .ederasyonu'na ?.-0A *ye Qren!ilere saldrarak *ni#ersitede g*#ensizlik ortam yaratm%t. Hapis ane *!relerinde durum farklyd. Kendilerini b*t*n*yle durumun deerlendirilmesine adayan tutuklulara gQre 0kim'in de#rim!i deneyimi geerliliini koruyordu. .arkl bak% alaryla birok ders karlm%t. Kom*nistlerL 0kim'in

emein birliine doru Qnemli bir adm olduunu d*%*n*yorlarL geni% bir demokratik !ep enin kurulmasn QneriyorlarL seimler ara!lyla iktidar ele geirmeyi kurguluyorlard. SosyalistlerL seimler konusundaL kom*nistlerle ayn bak% asn payla%rlarkenL er g*n reformist sosyalizmden biraz da a uzakla%an i%i snf arasndaL Asturya ayaklanmasnnL prestiTlerini y*kselterek kendilerine kar salaya!an d*%*n*yorlard. Anar%istler iinL 0kimL parti #e politika kar%t fikirlerinin doruland bir eitim dQnemiydi. 7abana dayanarakL i%iler iinde de#rim!i m*ttefikler kazanmakL i%ileri liderlerinden kurtarmakL de#rimi m*mk*n olduun!a ileriye ta%mak iin m*!adele ediyorlard. C 0kim'de Barselona'da apse atldn bildiimiz "urrutiL @6F Ialen!ia'daki J;odel Hapis anesiJne nakledildi. Ie ne Ia>len!ia'ya nakli srasnda ne de da a sonra bu apis aneden kamay ba%aramad. "urrutiL ne pa asna olursa olsun de#rim isteyen biri deildiL oL de#rimi a%ama a%ama gerekle%en bir %ey olarak d*%*nm*yorL bir b*t*n olarak ele alyordu. Bu y*zden Asturya ayaklanmasndan yararl sonular kard. 9na gQre de#rim s*re!i ba%lam%tL kanlmaz olarak en y*ksek noktasna ula%a!akt #e de#rim %imdiden zla edefe doru ilerliyordu. Hapis anede yolda%larna net bir %ekilde sa#unduu analizinden bir paray buraya alyoruz( J:ep ane bo% yere ar!anmamaldrN Qn!elikle m*!adelenin ekonomik kaynaklarn idareli kullanarak salam de#rim!i bir Qrg*tlenmeye son %eklini #ermek gereklidir. HRlR d%arda olan militan kadrolar ne kendilerini aa karmaldrlar ne de gereksiz gre#lerle areket zayflatlmaldr.J .akat "urruti'nin bu ta#rL baz militanlarL Qzellikle de m*!adelenin doruk noktasnda y*r*t*lmesi gereine inanan gen militanlar tarafndan reddedildi. Bu polemikL militanlar arasnda uzursuzlua yol atL fakat "urruti serbest kalp Barselona anar%ist gruplarnn bir toplants iin ar yapln!aya kadar beklemek gerekiyordu. Bu plenumdaL "urrutiL onun Jgereksiz aba ar!amamakJ strateTisine kar% kan b*t*n tezleri yerle bir etti. 9na gQreL bu i de m*!adeleyi #e gre#leri b*t*n*yle askya almak deildiL fakat gereksiz yeni at%malar pro#oke etmeye gerek yoktu. ;*!adelenin bir b*t*n olarak ele alnmas gerektiini #e bunun y*k*n*n de anar%istler tarafndan ekile!eini d*%*n*yordu. 0er %u anda apis aneler militanlarla doluysa #e depolarda sila yoksaL de#let g*leri tarafndan desteklenen #e iyi sila lanm% d*%manla nasl kar% kar%ya gelinebilirdiP 5enilgi 9!ak'la atta Aralk 23FF'le kar%la%trlamazd bile. Bu defa b*t*nsel bir yenilgi sQz konusuydu. "e#rimin gele!ei sQz konusuydu #e ni ai esapla%ma iin en iyi frsat beklemekL basky akl klmaya al%an geri!i g*lerin k%krtt ikin!i snf abalarla Jkendini zayflatmaktanJ da a
/E4

L /E4

"urruti'nin de#rim!i ig*d*s* doruydu. Kasm 23FB'te komplo patlak #ermek *zereydi. 9rduL sokaa kmadan Qn!e iki @66

K+#8. 012IB Le=n" D'rr'(iB Air +ren+%+ d*zenlenen anar%ist mitingde konu%ur en. son azrlklarn yapyordu #e mu alefet politika!larL Halk :ep esi ara!lyla i%i de#rimini bomaya azrlanyorlard. "urrutiL Kom*nist 0nternasyonal'in aTan olan Ka!Wues "u!los'un $spanya'da /argo :aballero ile bulu%tuunu

bilmiyordu. :aballero iki *lke arasndaki ekonomik #e politik farkllklarn bilin!indeydi #e bu nedenle politik Qz*mlerin ayn olamaya!an biliyordu. .akat "u!los onuL .ransa'da geli%en Halk :ep esi modelinden areketleL $spanya'da bir Halk :ep esi kurmann uygun olduuna ikna etmek zorundayd. Stalinist aTanL :aballero ile yapt gQr*%meler srasnda anlad kiN iyi bir destekisi #ar. Bu destekiL :aballero'nun kader arkada% #e iyi bir sosyalist olarak deerlendirdii sosya>list>kom*nist Al#arez del Iayo'dan ba%kas deildi. "el IayoL "u!los iin zemini azrlamayL da a sonra da kom*nist #e sosyalist genlik arasnda birle%meyi salaya!ak e%itli kurumlar olu%turmay kabul etmi%ti. Bu gQr*%meler * g*n s*rd* #e "u!los mu atabn ikna etmek iin elinden gelen er %eyi yapt. J:aballero'yuL i%i snfnn m*ttefiklereL Qzellikle kQyl* kitlelerineL kentlerdeki orta snflara #e entellekt*el e#re> @6B lere ?biz bunu .ransa'da gerekle%tirmi%tikA gereksinimi olduuna ikna etmek istedim. Bu sorununL ayn %ekilde olamasa bile benzer biimde $spanya'da da g*ndeme geldiiniL ayn dQnemde olmasa da eninde sonunda benzer bir yola girile!eini kabul etmiyor musunuzPJ?FA :aballeroL bu gQr*%e katlmyordu. 9na gQre $spanya'da tek de#rim!i snf i%i snfyd. :abellero'nun bu d*%*n!esi yanl% deildi. 9laylara bak%L *lkede #ar olan toplumsal ko%ullarla uyum iindeydi. "u!los'un pozisyonu ise farklyd( 5a koltuunu kaybetmemek iin gQn*ll* olarak geree gQzlerini kapamaktayd ya da $spanya'nn sosyo>politik tari inden b*t*n*yle abersizdi. $spanya'da burTu#azinin asl Qz*n* orta snflar ile kr ?Qzellikle kr k**k burTu#azisi *!retli emek g*!*n* sQm*r*yorduA #e kent k**k burTu#azisinin Qnemli bir ksm olu%turuyordu. Ie bu snflarL toprak sa ibi aristokrasiyleL orduylaL memur kesimiyle #e son zamanlarda da fa%ist gruplarla ittifak alindeydiler. $lk ortaya kt zamana oranla ok da a eteroTen olan bu blokL yakla%makta olan de#rim korkusuyla birle%mi%ti. Korkunun olu%turduu bu birlik Qzel m*lkiyetiL burTu#a d*zeniniL aileyiL *lkeyiL dini kurtara!ak genel bir !ep e olu%turmak *zere %imdiden yukarda ba sedilen snflar zorluyordu. 7ek kelimeyle ayr!alklarn b*t*n deerlerineL ebediyyen kal! gQz*yle baklmaktayd. $%i snfnn g*l* de#rim!i dinamiine kar%lk bu blokun sa#unma! geri!ilii #ard. :um uriyetin bo!alamasnn ardndan i%i snf u noktaya geldiL artk kimseye g*#enmiyorduL yalnz!a kendine #e ona toprak sa iplerinin ?sade!e b*y*klerin deilL ayn zamanda orta b*y*kl*kte olanlarn #e zengin kQyl*lerin deA #e kapitalistlerin sQm*r*s*nden b*t*n*yle kurtulu%u getire!ek olan snf Qrg*t*ne g*#eniyordu. +engin kQyl*ler akkndaki duygular aklanabilirL *nk* tarm proletaryasnn b*y*k ksm orta snf #e k**k i%#erenler tarafndan sQm*r*l*yordu. "u!los bu durumu i mal etmi% gQr*n*yordu. Bir kere da aL :aballero'yu ikna etmek umuduyla ataa geti #e %ok taktikler uygulayarak ba%ar salad. J&a> @6C ris'ten dQnd*kten sonraL ;osko#a'ya gide!eimi sQyleyerekL Kom*nist 0nternasyonal liderlerine ne sQyleyeyim diye sordumL :aballero'nun yant %Qyleydi( JHalk :ep esi $spanya'da olu%turula!aktr. JL?6A Kom*nist 0nternasyonalL :aballero'yu saflarna katar katmazL olaylar zla geli%meye ba%lad. <uras bir gerektir kiL Sosyalist &artiL Kom*nist 0nternas>yonal'in IEE. kongresinin kararn takiben $K&'nin birle%me Qnerisini kabul etmemi%ti. .akat dier yandan :)7-'nun bir blok'a girmesini kabul etti ?Aralk 23FBAL -)7 saflarndaki kom*nistler tarafndan yQnlendirilen bir operasyonla kom*nistlerinL Sosyalist &arti'nin ana gQ#desine szmalarna izin #erildi. ;u alefet iinde politik anla%malar geli%irkenL sadaL olaylar belirlenen yQnde gitmiyordu. Kendisine bel balayan din adamlarnL arkada%larn #e +amora'y d*% krklna uratan DoblesL sa iktidara getirme d*%*n!esini ayata geirememi%ti. )erekte Dobles #e +amoraL geri!ilerin *k*meti ele geirmelerini engelleyerek i%i legal yoldan tamamlama umudunu ortadan kaldrmak istiyorlard. /egal yol kapatldndan dolayL tek olanak askeri darbeydi. .akat orduL genel kurmay ba%kann semede fikir birliine #aramam%t. Komplo pratikte Qlm*%t*. Bu srada i%i snf tarafndan sokaklarda y*r*t*len aTitasyon s*r*yordu. )re#ler yeniden patlak #erdiL falanTlarn te%#ik ettii politik saldrlar da i%i snfnn sa#unmaya yQnelik eylemleri de g*nl*k bir al ald. $%ilerin !ep esinde durum katlanlamaz bir noktadayd. "ier kampta iseL AleTandro /errou^'un zaten zayf olan politik prestiTi b*t*n*yle yklm%tL *nk* Streperlo mali skandali .ransa'daki Sta#isky olayyla kyaslanabile!ek d*zeydeydi. Bu durumda Ba%kan +amoraL me!lisi datmaya karar #erdi #e &ortela Ialladares'denL genel seim ars yapa!ak bir *k*met kurmasn istedi. Seim tari i 2C <ubat 23FC olarak belirlendi.

Hlkedeki siyasi g*ndem seim kampanyas etrafnda younla%m%t. Sol gruplarL Halk :ep esi'nin bayra altnda birle%tiler. Halk :ep esiL yalnz!a ;anuel Azana'nn #e ;artinez Barrio' @64 nun temsil ettii iki burTu#a demokratik partiden olu%muyorduL ayn zamanda ;arksist teorinin sunduu politik e%itlilii de ieriyordu( SosyalizmL kom*nizm #e 7rokizm ?&9-;A. B*t*n bu mu alefet gruplar son dere!e lml bir program *zerinde anla%m%lardL bunun yan sra b*t*n adli #e siyasi tutuklular iin af sQz* de #eriyorlard. :87L *lke apnda bir propaganda kampanyas ba%latarak alkL Halk :ep esi'nin te likeli aldat!lna kaplmamas konusunda uyardL fakat bu propaganda FO OOO tutuklunun sorunuyla bir eli%ki olu%turuyordu. Hen*z apisten km% olan "urruti bir s*redir yeraltna ekilmi% olan As!aso ile birlikte Barselona'da bir toplantya katld. 7oplantL )uardia :i#il'e kar% koymak #e bir grup ma k_mu karmakla sulanp Ql*me ma k_m edilen gen li> berter KerQnimo ;isa'nn desteklenmesi iin d*zenlenmi%ti. "urruti #e As!aso'nun platformda gQr*nmeleri :ir!o 9lym>pia'daki kalabal derinden etkilemi%ti. "urruti en son konu%ma!ydL fakat konu%amad. As!aso konu%masnaL er insann ya%ama akk konusunda felsefi #e insani ideallerden sQz ederek ba%lad. .akat gen ;isa'nn da#asna gelin!eL *k*mete kar% %iddetli bir saldrya geti. 7oplanty izlemeye gelen *k*met gQre#lisi?BA onuL *k*mete akaretten tutuklamak istedi. &latformda bir karga%a ba%lad. "urrutiL As!aso'yu kolundan yakalad #e polisin arama yapt alann d%na karmay ba%ardL toplantya katlanlarn da yardmyla kurtuldular. Bir kere da a iki anar%ist yeraltna ekilmi%ti. Barselona'nn #aro%larna sndlar. .akat ksa s*re sonra "urruti yine bir ikilemle y*z y*ze geldi( /eQn'da Asturyallarn d*zenledikleri mitingde konu%ma! olarak yer almal mydP $inde bulunduu zor duruma aldrmayarak gitmeye karar #erdiL nasl olsa er al*kRrda tutuklana!akt. ;itingL /eQn'un arenasnda yaplyordu. Arena tklm tklm doluydu. BQlgenin er tarafndanL /a :oruna'dan bile i%iler gelmi%lerdi. "urruti'nin beklenmedik geli%i b*y*k s*rpriz yaratm%t. "urruti konu%masnda yer yerL er zamanki ate%li> @6= ligini de a%t. Esrarla durumun !iddiyetini #urgulayarak i%ilerin kendilerini kontrol etmeleri #e pro#akasyonlara gelmemeleri gerektiini belirtti. J)erekli olanL alarm durumunda bulunmak #e :87'nin ilk i%aretinde sokaa dQk*lmeye azr olmaktr. <imdi sabrszlk gQsterme zaman deilL fakat zeki!e bekleme #e d*%mann mane#ralarn gQzleme zamandr. "*%man aa kmaya zorlamalyz #e zaman geldiinde a!masz!a sa#a%ma yz.J?CA Bu konu%may kendiliinden bir gQsteri izledi #e bu arada "urruti'ye bundan yararlanarak kamas Qnerildi. .akat "urruti kamay reddetti #e gQsteri!ilerle beraber belediye sarayna doru ilerledi. Her angi bir olay olmadL fakat "urruti ayrla!a sradaL *stlerinden "urruti'yi tutuklama talimat alm% olan bir )uardia :i#il subay tarafndan alkonuldu. Subay ona /eQn'da kalamaya!an #e kendi gQzetimlerinde Barselona'ya gQt*r*le!eini sQyledi. "urruti' nin tutukluluu bu defa ksa s*rd*L 2O 9!ak 23FC'da *k*mete akaretten ma kemeye karldktan sonra sal#erildi.
897/AD 2. .ran!is!o /argo :aballeroL ;is re!uerdosL s.2F= #e 2B3. @. BilgiN plenumda bulunan Kose &eirats tarafndan yazara #erilmi%tir. F. Ka!Wues "u!losL ;emoires ?23FB>23F3AL s.2O4>22O 6. Age. B. B*t*n genel toplantlarda *k*met tarafndan sans*r gQre#lisi olarak atanm% bir polis memuru bulunurdu. 0er konu%ma! *k*mete akarette bulunursa bu gQre#li karar yetkisine sa ipti #e bQyle bir durumda toplanty sona erdirebilirdi. C. Solidaridad 9breraL 2O Aralk 23FB

@63

MEEE 2C <-BA7 23FC

"urrutiL seim kampanyasnn tam ortasnda serbest brakld. 5oun politik ya%amnn konfederasyon saflar *zerinde derin bir etkisi #ard. Sa ile solun birbirlerine kar% propagandalar #e bask nedeniyle pek ok i%inin kafas kar%m%t. Ha#ann traTik atmosferi ile gQr*n*rdeki sakinlii ztlk olu%turuyordu. Sanki mu!ize#i bir %ekilde sila l saldrlarL patlayan bombalarL polisle at%malar durmu%tu. "urrutiL serbest braklmadan bir g*n Qn!e Katalonya BQlgesel $% .ederasyonu ?:87A gQr*%lerini belirlemek *zere bir plenum d*zenlemi%ti. 7art%mann Qn!elikli iki konusu

#ard( ;*ttefiklere kar% taknla!ak ta#r #e seimlerden Qn!e gerekle%tirile!ek eylemler. "elegeler kendilerini bir ikilemle kar% kar%ya buldularL ya tabann onlardan Qzmelerini istemedii problemleri Qze!eklerdi ya da toplanty data!aklard. SonundaL tart%lmakta olan iki nokta *zerinde zaten #arolan bir anla%may teyit eden plenum da a Qn!eki kararlar yeniden onaylad #e i%i ittifak akknda bir Qnerge azrlad( J-)7L i%ilerin kurtulu%unun yalnz!a de#rim!i eylemle m*mk*n olabile!eini kabul etmelidirL bunun kabul* politika!larlaL parlamentoylaL burTu#a reTimiyle i%birliinin paralanmas anlamna gelir. 7oplumsal de#rimin etkili olmas iin $spanya'da sosyal #e ekonomik ya%am yQneten me#!ut reTimin b*t*n*yle im a edilmesi gerekir. "e#rimden ka!ak olan yeni Qrg*tlenmeL i%iler tarafndan Qzg*r!e geli%tirile!ektir. 5eni de#rim!i Qrg*tlenmeyi sa#unmak iin erkes kendi karn bir yana brakp ortak abalar koordine etmelidir.J Bu son dQrt noktayaL :87 -lusal Komitesi'ne seslenen bir not da eklenmi%tiL bu nottaL -)7 ile bir pakt olu%turmak *zere aralar @BO #e olanaklar ara%tra!ak ulusal bir sendika kongresinin nisanda toplantya arlmas isteniyorduOU &lenumun seimler akknda benimsedii ta#r iseL :87'nin er zaman sa#unduu Jklasik boykotu izgininJ onaylanmas sonu!u ayn kald. Bu sonularL teorik olarak :87'nin geleneksel ta#rna uygunduL fakat gerekte insanlar oy kullanma d*%*n!esine souk bakmyorlard #e bu y*zden kararlar er militan kendi de#rim!i bilin!ine gQre yorumluyordu. Bu durumL "urrutiL BQlge Komitesi tarafndan bQlgesel propaganday *stlene!ek militanlarn yeniden toparlanmas i%ine arld zamanL iyi!e belirginle%mi%ti. 7oplantya .ran!is!o As!asoL )ar!]a 9li#erL "urrutiL .ederi!a ;ontsenyL Arturo &areraL ;anuel IillarL .ran!is!o EsgleasL "iego Abad de SantillRn #e dierleri katldlar. SantillRnL toplantda a%adaki yorumu yapt( J0er bizL ibir ku%kuya yer brakmaya!ak %ekilde boykot ta#rm onaylaya!ak olursak )il Dobles'in istedii diktatQrl**n zaferine yol am% #e legal yoldan fa%ist bir dQneme girmi% oluruz. 0er solun zaferinin salanmas iin seimlerin le inde tutum aldmz aklarsak ?Soldaki insanlar tarafndan bileA ilkelerimizi afife almakla sulanrz.J SantillRn'n bu sQzleri militanlarn ounun iinde bulunduu kararszl yanstyordu. 7am boykot taraftarlar iinL Dobles'in ba%ars sosyalistleriL konumlarn Jradikalle%tirme>yeJ zorlaya!akt #e bu de#rim!i s*re!i zlandra!akt. "ierlerine gQre iseL tersine bQyle bir ta#rL de#rimin zaferi iin zorunlu ko%ul olan :87'yle -)7 arasndaki ittifakn Qn*nde bir engel olu%tura!akt. Ayn zamanda Solun iktidara getikten sonra bir af ilan ede!ei #e bu affn :87'ye binler!e tutuklu militann geri getire!eini sa#unanlar da #ard. '5llardan beri ilk kezJ diyordu SantillRn Jaka konu%maya !esaret ettikL azr sloganlardan kanarak. "urum akknda karara #armak iin QngQr*m*z* kullandkL durumu b*t*n !iddiyetiyle Ql*p bitik. Hepimiz ya da emen emen epimiz Solun ykmnn bizim de ykmmz olduunuL biliyorduk! 23FF'teki seim kampanyasn engellemi%tikL ama i%ilerin . saduyusu onlar seim sandklarna itiyorduN yalnz!a fa%ist> @B2 leri *k*metten atmak #e ma k_mlar apisten kurtarmak istemeleri nedeniyle.J 5ine deL yapla!ak mitinglerde sa#unula!ak bir tutum belirlemek gerekiyordu. "urruti Qnerisini ortaya att( JSol blokL eer Sa ba%arl olursaL de#rimi ba%lata!an iddia ediyorN buna kar%lk Sa blokL eer Sol zafer kazanrsa i sa#a% ba%lata!a %eklinde yant #eriyor. Bu y*zden biz ya bir de#rimin ya da i sa#a%n kysndayz. $%ilere net bir %ekildeL seimlerin bir Qz*m olamaya!an anlatmalyz. 9y kullanan #e ondan sonra da sessiz!e e#inde oturan bir i%i kar%>de#rim!idir. Ayn gerekL oy kullanmayan iin de sQz konusudur! Bu ikilem yalnz!a sokaktaL b*t*n*yle sila lanm% olarak Qz*lebilir.J )ar!ia 9li#er iseL %Qyle bir Qneri yapyordu( J-)7'deki ;arksistler #e :87'deki anar%istlerL bu iki Qrg*t sermayeye kar% m*!adelede m*ttefik olmaldrlar. J?@A "urruti'nin #e )ar!ia 9li#er'in QnerileriL propaganda iin temel alnd. Bu QnerilerL seimlerden birka g*n Qn!e :87 tarafndan baslan bir manifestoda yer ald. JBu durumu gQ*sleyebilmek iin a!ilen de#rim!i bir pakt yaratmak gerekiyorL *nk* ister kazanlsn ister kaybedilsin SaL legal yoldan ya da i sa#a% ba%latarak iktidar ele geire!ektir. Bu y*zden oy akknn ibir anlam yokturL gerekte oy akk en Qnemsiz %eylerden biridir. )erekli #e ya%amsal olan iseL uyank bulunmak #e ka#gaya azr olmaktr! $lerlemeye !esaret etmek ?yanl% bile olsaA yaplmas gerekenleri i mal etmi% olmaktan dolay sonradan a #a etmekten da a iyidir. Ayaa kalkn yolda%lar! J?FA 2C <ubat 23FC'da $spanya seimlere gitti #e son genel seimlerde olanlarn tersine d*zensizlik #e seim sandklarnn krlmas gibi %eyler i gQr*lmedi. /a Ianguardia adl g*nl*k mu afazakRr gazete seimlerle ilgili olarak %Qyle bir yorum yapt( JSeimler m*kemmel bir disiplin a#asnda gerekle%ti. $spanyol alk ne istediini gQsterdi.J Halk :ep esi zaferi kazand. 6 24C 2BC oy ald #e me!lise @C3 sandalye soktu. Sa blok F 4=F OOO oy ald #e @O@

millet#ekillii kazand. Halk :ep esi'nin m*ttefikleri arasnda olan Sosyalist &arti == sandalye aldL 23F2 seimlerine gQre destei azalm%t. Semenlerinin bir ksm bu kez 24 sandalye kaza>@B@ nan Kom*nist &artisi'ne kaym%t. Azana'nn :um uriyeti &arti'si #e ;artinez Barrio'nun :um uriyeti Birlik'iL liberal burTu#azinin oylarn topladlar #e 224 millet#ekillii aldlar. Ayn durum Katalonya'da da ortaya ktL burada 0sWuerra :atalana Qndeydi #e @3 sandalye kazand. Sada /errou^'un partisi en fazla g* kaybeden parti durumundayd. =O millet#ekilliinden = millet#ekilliine d*%m*%t*. :0"AL @O millet#ekillii kaybetmesine ramen RlR 36 sandalyeye sa ipti. $spanyol .alanT'L kuru!usu Kose Antonio &rimo de Di#era'y tek aday olarak gQstermi%L fakat Di#era ne :Rdiz'de ne de ;adrid'de tek bir millet#ekillii da i kazanamam%t. Seim zaferinden bir g*n sonraL 24 <ubat'ta :al#o Sotelo #e .rankoL anayasaya gQreL seimi kazananlar iktidar almadan Qn!e bir ay da a gQre#inde kalmas gereken &ortela Iallada>res'i ziyaret ettiler. )Qr*%me pek samimi bir a#ada gemediL Ialladares'ten skyQnetim ilan etmesini istediler #e bu istekleri reddedildi. :al#o Sotelo #e .ranko taleplerinin akllm 9#iedoL BarselonaL ;adrid #e ba%ka yerlerde patlak #eren karga%alklara dayandrm%lard. )erekte seimlerin kazanlm% olmasna g*#enmeyen isilerL %imdiden ma k_mlar serbest brakmaya ba%lam%lard. &ortelo ile yapt gQr*%me ibir i%e yaramayan )enel Kurmay Ba%kan .rankoL Sa#a% Bakan )eneral ;olero'ya #e )uardia :i#il ;*fetti%i )eneral &ozas'a askeri bir ayaklanmay desteklemeleri arsnda bulundu. $ki general de bu talebi reddettiler. .akat .rankoL ba%arsz abalarn s*rd*rd*L ba%arszd *nk*N askeri bQlgelerdeki ordu komutanlarnda istek yoktu. Seim sonularn dikkate alan Al!alR +amora #e &ortela Ialladares yasal s*renin dolmasn beklemeden ;anuel Aza> na'y yeni *k*meti kurmakla gQre#lendirdiler. Sol !um uriyetilerden olu%an Azana H*k*meti 23 <ubat'ta kuruldu. )Qsterilere giri%en #e ma k_mlar serbest brakan alk bir kere da a *lkede yeni bir ya%am d*zeni kura!an #adetmi% olan *k*metine g*#enini ifade etti. @BF Halk :ep esi'nin zaferini salayan politik gruplar fa%izmi dizginleye!ek bir g* olarak Halk :ep esi'ni ortaya s*r*yorlard. 9ysa :al#o SoteloL )il Dobles #e .ranko oyunlarn yeterin!e ak oynamalarna ramenL yeni *k*met onlara kar% er angi bir yaptrmda bulunmayp komplo kar%snda sessiz kald. 5anda%lar tarafndan zla terkedilen )eneral .rankoL kendisini bir komplo!u olarak tutuklaya!a yerdeL !um uriyete balln onaylayan ii%leri Bakan Amos Sal#ador'u ziyaret etti. Azana da iL komplonun dier *yesi )eneral )oded'e Bale>ari! Adalar'ndan birinin komutanln #erirkenL .ranko'yu Kanarya Adalar'nn J:ommanda!ia Komutan J olarak taltif etti. BQyle!eL *k*met /errou^'un politik izgisini izlediini gQstermi% oluyordu. B*t*n temel sorunlar askda kalm%t. 5aplan tek %eyL @2 <ubat'ta kitleler tarafndan zaten pratik olarak ba%latlm% bulunan affn resmen ilan edilmesi olmu%tu. H*k*metin politik #e politik olmayan sular arasnda ayrm yapmakla yasay inediine ku%ku yoktur. &olitik olmayanlar diye nitelendirilenler :87 *yesi tutuklulard. H*k*metL sosyal #e politik sular i%lemedikleri iin bu tutuklularn af d% brakldn duyurdu. Halk :ep esi'nin zaferinden @O g*n sonra C ;art'taL "urrutiL &rens 7iyatrosu'nda yaplan bir toplantda bu durumu protesto eden bir konu%ma yapt( JBiz Halk :ep esi'nin sorumlulularnaL zaferlerinin i%i snf sayesinde olduunu #e i%i snfnn ayn %ekilde durumu tersine de e#irebile!einiL *nk* i%i snfnn sabrnn bir snr olduunu #e artk bu snra dayanldn sQylemeye geldik. J?6A Hlkede gergin olan durumL ok sayda toprak sa ibinin topluklarn terkederek kamasyla da a da kQt*ye gitmi%ti. Bu toprak sa ipleri de#rim korkusuyla ya da Halk :ep esi'ne kar% olduklarndan dolay kam%lard. Kamayanlar iseL 0kim "e#rimi olaylar srasnda keyfi olarak i%ten attklar i%ileri geri almay reddediyorlard. H*k*metin @4 <ubat'taki istisnasz b*t*n i%ilerin i%e geri alnmalar yolundaki emrine uymamakta srarlydlar. &atronlarn bu direni%iL tarmda olduu kadar end*stride de sQz konusuydu. @B6

BarselonaL <ubat 23FC> "urrutiL kz :olette #e ayat arkada% 0milienne ;orinle birlikte.

@BB

"urruti'nin #urgulad gibiL end*striyel sektQrde patronlarL fabrikalara de#rim!i bir el koyusu Qnlemek iin bir uzla%maya #armay umuyorlard. .akat kQyl*ler arasnda durum ok da a !iddiydi. H*k*metin Qz*m bula!andan umutlarn keserek kamula%trmalara ba%lam%lard. ;adrid yaknlarndaki :eni!ientos'un kQyl*leri en !esurlaryd. J0n!inar de la &arraJ adl b*y*k iftlii i%gal etmeye karar #erdiler #e bu iftlii kollektif olarak i%letmeye ba%ladlar. Bundan sonra -)7'ye bal 7arm SendikasL tarm bakanna durumu aklayan bir rapor gQnderdi( J'*nk* bizim iin artk i% yokL atlarmz #e o!uklarmz aL yapabile!eimiz tek %ey topraklar ele geirmekti. Ie ele geirdik. 'al%mamz sayesinde Qn!eden asla *retilmedii kadar ok *rete!eiz. BuL yoksulluumuza son #ere!ek #e ulusal refa da y*kselte!ektir. Kimseye zarar #erdiimizi sanmyoruzL yalnz!a durumun yasalla%trlmasn #e ayr!a uzur iinde al%maya de#am etmek iin i tiya duyduumuz kredinin #erilmesini talep ediyoruz.J $ki afta sonraL Salaman!a bQlgesindeki =O kQy*n?BA i%ileri de aym %eyi yapt. "Qrt g*n sonra 7oledo yaknlarndaki baz k**k kQylerin sakinleri de kamula%trma yoluna gittiler. Ie @B ;art'n %afanda :a!eres #e BadaTos bQlgesinden =O OOO iftiL topraklar ele geirerek i%lemeye ba%ladlar. 0strema>dura'daki bu toplu ayaklanma *k*met e#relerinde korkun bir panik yaratt. 8itekimL birka g*n Qn!e )uardia :i#il'i ;ur!ia bQlgesine gQndererek @4 iftinin Ql*m*ne neden olan *k*met bu kez de )uardia :i#il'i bu kQyl*lerin *zerine gQndermekten ekinmeye!ekti. H*k*metL yasal bir kamula%trma yapa!a izlenimini #ermek iin 7arm Deformu 0nstit*s*'n>den bir grup m* endis gQnderdi. 23FC ;ays'yla birlikte fa%ist bir darbenin kapda olduu iyi!e ortaya kt. Komplonun bir parasn din adamlar olu%turduundanL alkn gQzleri kilisenin *zerindeydi #e alk d*zeni sa#unmak iin bol bol %iddeti k%krtan din adamlarnn #aazlarn dinliyordu. HalkL din adamlarnn yoksulun d*%man olduunu anlam%t. Bu kutsal yerlerde sila

#e m* immat bile bulunmu%tu. Birok din adam kam%t. Bu durumL al> @BC kiri tepkisine yol am%tL istatistiklere gQreL 2C <ubat'tan 2B Haziran 23FC'ya kadar 2CO kilise yaklm%L @C3 ki%i Qld*r*lm*%L 2@=4 ki%i yaralanm%L @2B saldn olmu%L 22F genel gre#L @@= ksmi gre# gerekle%mi% #e 26B bomba patlam%t. &olitik g*lerin dalm konusunda eski ii%leri Bakan ;iguel ;aura tarafndan sunulan manzara %Qyledir( SoldaN -)7 2 664 OOON :87 2 B44 OOON kom*nistler 2FF OOO Sada e%itli gruplara dalm% B63 OOO ki%iN @O>FO OOO ordu mensubuN BO OOO falanTistN BO OOO din adam #e ra ibeN #e milyonlar!a peseta.?CA :87 EI. -lusal KongresiL +aragoza'daki $ris 7iyatrosu'nda 2 ;ays 23FC g*n* toplandnda $spanya'da durum bQyleydi.
897/AD 2. K9Sl &eiratsL op. !itL :ilt 2. @. "iego Abad de SantillRnL op. !it. F. K9SG &eiratsL op. !it. 6. Solidaridad 9breraL 4 ;art 23FC. B. Burnett BollotenL op. !it. C. ;iguel ;auraL op. !it.

@B4

MEI

:87EIL K98)D0S$ ?;ays 23FCA


"urrutiL o!ak sonunda apis aneden ktnda de#rim!i ya%amnn en #erimli dQnemi de ba%lam% oldu. ;*!adelenin farkl biimleriyle dolu al%malar etkileyi!iydi #e bu onun de#rim!i ya%amnn son e#resi ola!akt. J8osotrosJ grubunun *yeleri m*!adeleye sade!e dinamizmlerini katmakla kalmaypL ayn zamanda de#rim!i !o%kularn da katyorlard. )eli%mekte olan durumL onlarn eylemliliinin doruk noktasna kmas anlamna geliyordu. Kendilerini b*t*n*yle da#aya #ermi%lerdi #e eylemleri basanlarla Qd*lleniyordu. Ku%kusuz grubun *yeleri anar%ist areketi etkiliyorduL fakat areket kendini er angi bir yQneti!i g*!e dayandrmad #e i%i kit>leleriyle g*ndelik ya%am ili%kileri kurarak g*lendi. As!aso d%ndaL J8osotrosJ grubunun *yelerinden ibiri er angi bir komitede kal! bir gQre#e sa ip deildiL onunki de ksa s*rd*. "urruti'nin :87 #e .AE'nin ekirdeindeki fonksiyonu er zaman gei!i gQre#lerle snrlydL Qrnein o!ak #e aralktaki ayaklanmalar Qrg*tlemek *zere seilen -lusal "e#rim!i Komiteyi yQnetmek gibi gQre#ler. 9nun temel al%mas daima tabanda olmu%tur. BuL kskanlk iindeki ki%iler #e oport*nistler tarafndan ona yQneltilen ele%tirilerin fazla ileri gidememesine neden oluyordu. Bu noktada "urruti daima srarla %unu belirtirdi( JAnar%istler sendika tabannda yer almyorlarsa komitelerinde yer alamazlar. Bu komitelerdeL patronla bir anla%mazlk durumundaL militan anla%mak ama!yla uzla%tr! admlar atmak zorundadr. Bu durumda olmaktan kaynaklanan ili%kiler #e etkinlikler militan b*rokrasiye doru iter. Bu te likenin bilin!inde olan bizler bunun gerekle%mesini istemeyiz. Bizim rol*m*zL bizimkiler gibi @B= sendika Qrg*tlenmelerine zarar #erebile!ek e%itli te likeleri da a a%adan gQrebilmektir. Hibir militanL er angi bir komitedeki gQre#ini kendisine #erilen s*reden da a fazla s*r>d*rmemelidir. Kal! #e #azgeilmez ki%ilere ayr. J?2A 9L erkesin sendikal gQre#lerde yer almas gerektiine inanyordu. BuL sendikal gQre#lerde memuriyete son #ermenin tek yoluydu. Ki%i k*lt* asla te%#ik edilmemeliydiL ama ne "urruti ne de )ar!]a 9li#er #e .ran!is!o As!aso gibi yolda%larL iradeleri d%nda etkilerinin yaylmasndan kanamadlar. Bu etki ok te likeli olabilirdi #e "urruti erkesten ok ekiyordu bunun san!sn. 5olda%larnn onu b*t*n al%malarda kendilerinden *st*n gQrd**n*n farkndayd( Bu onun bilmeden yayd farkl a#adan ileri gelmiyorduL fakat yolda%larnnL onun kendini i%e b*t*n*yle #ermesinden dolay duyduklar ayranlktan kaynaklanyordu. .akat "urruti bu t*r saygya kar%ydL bu bir insann kurtulu%unu deilL tersine iradenin yaban!la%masn getirirdi. "urruti %Qyle demi%ti( J$radesi yaban!la%m% bir ki%iL ibir zaman kendini Qzg*r!e ifade edemez #e er angi bir sendika toplantsnda kendini en silik konu%ma!nn da i etkisi altnda issederL kendi ki%isel d*%*n!elerini geli%tire>mez. Bir insan kendi ba%na d*%*nemedii #e kendi sorumluluunu *stlenemedi s*re!e insanln gerek kurtulu%u m*mk*n olmaya!aktr.J "urruti'nin ak sQzl*l** bazen gruptaki arkada%larnda bileL Qzellikle )ar!a 9li#er'de ayret uyandryordu.

9li#er'in kendi yarglarna olan Qzg*#eniL fikirlerine kar% ibir mu alefeti o% gQrmemesine ramenL bazen onun istediinin tersi sonular yaratyordu. BuL :87 Kongresi srasnda "urruti #e 9li#erL de#rim konusunda ki%isel bak% alar y*z*nden at%tklarnda ortaya kt. 9li#er kar%de#rimin yakla%tn d*%*n*yordu #e yar>askeri bir Qrg*tlenmenin gerektii fikrini ortaya atm%t. BununL kar%de#rime direnmenin #e proletarya zaferinin garantiye alnmasnn tek yolu olduunu d*%*n*yordu. "urruti iseL etkililik ba anesiyle bile olsaL bu militarist tasarnn desteklenemeye!ei fikrindeydi. "urruti JAskeri bir bak% asyla bakldnda )ar!a 9li#er'in QnerisininL benim @B3 sa#unduum gerilla sa#a% fikrinden da a kabul edilebilir olduu dorudurJ diyordu. J.akat bu yar>askeri Qrg*tlenme fikriL de#rimi ykma gQt*re!ektir. '*nk* bu mekanizma kendini dayatmaya ba%laya!ak #e etkili olmak adna kitleler *zerinde kendi otoritesini #e iktidarn olu%tura!aktr. Bol%e#ikler Dus "e#rimi'nii bu %ekilde bodular. Biz ne pa asna olursa olsun bunu istemiyoruz. Brakn de#rimimiz kendi ilkelerine gQre geli%sin. J?@A Bu i anla%mazlkL er ikisinin de aktif olduklar 7ekstil SendikasL EI. Kongre programn tart%maya ba%lad zaman ortaya kt. 9li#erL sendika toplantsnda bak% asn ortaya koydu. "urruti ise kendi d*%*n!esini sa#undu. 4O OOO *yeL )ar!a 9li#er'in a%ada Qzetlenen Qnerisine oy #erdi( JKon>federal sa#unma gruplar #e anar%ist gruplar proletarya ordusunun ana *nitesi olan bQl** kurmak *zere ayr bir Qrg*t kura!aklardr.J :87L alk adna sorumluluk *stlendiinden dolay kongre program ok kapsaml #e Qnemliydi. :87 yalnz!a a!il problemlerle y*z y*ze gelmekle kalmaypL ayn zamanda liberter kom*nizmin genel izgisini sa#una!ak olan bir program azrlamak zorundayd. 7art%malar araretlendi #e emen ardndan Qzel bir konuda younla%t. 9 zamanlar i%ilerin inan! o kadar b*y*kt* kiL de#rimin kapda olduunu d*%*n*yorlard. &ratie geirilebile!ek fikirler *zerinde yeniden d*%*nerek bunlar a!ilen form*le etmek gerekiyordu. &olemik son dere!e !anlyd #e ortama tam bir de#rim!i !o%ku akimdi. Bu atmosfer yalnz 7ekstil $%ileri tarafndan issedilmiyorduL :87'nin b*t*n sendikal i%ilerine yaylm%t. Haftalar boyun!a toplantlar birbirini izledi. Baz Qzg*n sonularn oylama yoluyla belirlenebilmesi iin geni% i%i topluluklarnn katlmn salamak gerekiyordu. Bu toplantlara paralel olarakL mesai saatlerinde fabrikalarda konferanslar da #eriliyordu. :87 militanlar Qylesine youn bir al%ma iindeydiler kiL doru d*r*st uyku uyumuyorlarL a%r yorgunlukla an!ak !o%kular sayesinde ba%edebiliyorlard. "urrutiL apisten ktktan sonraL +aragoza'daki kongreye @CO

23FC'da anar%ist dergileri tantan afi%ler. delege olarak katld tari e kadar dinlenmek iin k**k bir %ans elde etmi%ti. KzL be% ya%ndaki :oletteL babasn ok az tanyordu. :um uriyetin kurulu%undan bu yana "urruti zamannn dQrtte **n* apiste ya da yeraltnda geirmi%ti. Bu onun iin artk olaan ale gelmi%ti. Bu ko%ullar altnda ne aile ya%am ne de e# ya%am olabilirdi. 9!ak'tan beri an!ak birka ay iin aile ortamnda kalabilmi%tiL fakat o kadar az militan #ard kiL seim Qn!esi ulusal apta ba%latlan propaganda kampanyas nedeniyleL :87 epsini arekete geirmi%ti. Ardndan kongre azrlklar iin de onlarn yardm gerekmi%ti. "urruti'nin uzun s*ren yokluu zaman zaman e%iyle arasna soukluk girmesine neden oluyordu. 0milienneL k**k :o>lette'in yeti%mesiyle ilgilenmenin yan sraL o!uu #e kendini ya%ata!ak paray da

kazanmak zorundayd. '*nk* :87 merkezinde sendika faaliyetlerinde gQre# alan propaganda!lar #e militanlar *!ret almadan al%yorlard. :87 EI. -lusal Kongresi 2 ;ays 23FC'da +aragoza'da ba%> @C2 lad.?FA Bu belki de :87'ninL da a Qn!ekilere gQre ok da a geni% delege gruplarn bir araya getirdii en Qnemli kongresiydi. 7art%lan sorunlar arasnda Jde#rim!i dQnemJ sorunu da #ard. )ar!]a 9li#erL faaliyetleri akknda bir rapor #erdiL kendisiL 23FF 9!ak ayaklanmasnda "e#rim!i Komite'nin eski bir *yesi olarak konu%uyordu. J23F2'deL$spanya'da politik reTim dei%tii zamanL gerekte uzun zamandr kafalarmzda olan farkl iki eilim net bir %ekilde ortaya kt. )eree bak%taki bu farkllktan bQl*nme dodu. J23F2 'deki durum proletaryann liberter de#rimi yapmas #e bu de#rim dorultusunda me#!ut toplumsal d*zeni ykmasna uygundu. 9 zamandan sonra ko%ullar bir da a ayn %ekilde #e ayn dere!ede uygun olmad. DeTim paralanm%tL de#let zayflam%tL orduda disiplin eksiklii ad saf adayd. )uardia :i#il Birlikleri k**lm*%t*L d*zen g*leri son dere!e zayf bir Qrg*tlenme iindeydi. BuL de#rimimiz iin m*kemmel bir and. Bug*nL 23F2'de bir de#rimin m*mk*n olduunu sQyleyebiliriz. .akat %imdi g*l* bir de#letL disiplinli g*lerL kibirli bir burTu#azi #ardr ?...A Bug*n de#rimin gerekle%tirilmesi. :87'nin yan sra dier de#rim!i g*leri de gerekli klmaktadr. Bu kongrede bizL -)7 ile ortak eylemde bulunmann yollarn ara%trmalyz. .akat eer :87'nin de#rim!i izgisi gemi%tekinden farkl olsayd bizim iin ne bug*n ne de gele!ek sQz konusu olurdu. 7ari in ak% bizi akl karyor. J:87'nin ayata geirdii de#rim!i yQnelimL yolu netle%tirdi. Bu eylemlerin ilki olan :asas IieTas olaynn ardndan Sol b*t*n*yle ezilmi%ti. BuL kitleleri #e Sosyalist &arti'nin kendisini bile de#rim!i yola sokmaya ba%lad. Her %eyi arekete geirdi #e politik ill*zyonun maskesini d*%*rd*. Ba%arsz olduumuz gerektiL buna ramen bu deneyim bize ilk kez :87' nin ok geni% apl ulusal bir m*!adeleyi *stlenebile!eini gQsterdi. Biliyoruz kiL :87 %imdiye kadar daima patronlara kar% sendikal m*!adeleyi s*rd*ren bir Qrg*tt*. :87 d% d*nyada tannmazd. .akat artk biz *lke apnda tannyoruz #e d*nyaya kom*nist liberter bir toplum umudu #eriyoruz. Biz i%i snfna bir bayrak #e bir sembol #erdik. @C@ J;u alefetteki yolda%lar #e dierL aznlklar akl olduklar s*re!e ba%arl olurlar. Bizim de yaptmz gibi erkes ounluu ikna etmek iin m*!adele etmelidir. Kongre kararlar erkes ama erkes tarafndan tannmal #e epimiz kongrede birle%meliyiz. J?6A ;u alif sendikalarn delegasyonlar kabul edildi #e bunlarn CO OOO *yesi :87'ye kaydoldu. KongreninL tarm reformu konusundaki ta#rn belirlemesi gerekiyordu. Bu konuyla ilgili Qnerge uzun bir giri% yazsyla #erildi. Bu giri% yazsnda *k*metin %u anki aliyle kQyl*ler iin olumlu #e etkili bir tarm reformunu y*r*tmeye muktedir olmad sonu!una #arlyordu. Bir Qrg*tlenme #e propaganda plannn yan sra a%adaki program kongreye Qnerildi( J> 2@6 dQn*m #e da a fazla b*y*kl*kte olan topraklarn bedelsiz kamula%trlmas. J> 7oprak sa iplerinin m*lkiyetindeki to umL makine #e i% aletlerinin toplanarak m*sadere edilmesi. J> Kom*nal topraklarn gQzden geirilmesi #e bu topraklarnL kollektif ekiminin #e kullanmnn kQyl* sendikalarn!a gerekle%tirilmesi. J> 7arm okullar kurulmasnn yan sra sulamaL kanal #e aalandrma proTelerinin gerekle%tirilmesi. J> )erektii gibi ekilmeyen #e bQyle!e *lke ekonomisini sabote eden topraklara kQyl* sendikalann!a dorudan el konulmas.J Kongrenin sonundaL alnan kararlar konusunda alk bilgilendirmek ama!yla +aragoza'daki 7oros ;eydan'nda bir miting d*zenlendi. Bu tari i gQsteride bulunmak iin i%ilerL ;adrid'denL Barselona'dan #e kuzeyden Qzel trenlere dolu%arak gelmi%lerdi. 5akn kQylerde oturanlar arabalarla geldiler. @6 saat iin +aragozaL $spanya de#rim!i proletaryasnn ba%kenti oldu. Hlkenin b*t*n gazeteleri bu kongrenin Qnemi *zerine yorumlar yaptlar. :um uriyeti bir gazeteL bu toplantnn millet#ekilleri toplants iin Qrnek te%kil etmesini ta#siye etti. BurTu#a basn iseL kongreyi okuyu!ulanna Jde#rimin ilk a%amasJolarak takdim etti. @CF :87'nin Katalonya'daki yayn organ Solidaridad 9brera ba%yazsn %u !*mlelerle bitiriyordu( JKongre bittiL fakat %imdi konfederal yeniden yaplanma iin de#rim!i azrlk ba%lyor. Kongreye ki%isel Ql*tler deilL kollektif d*%*n!e akim oldu. Kararlar oy birliiyle #erildiL oy birliiyle ayata geirilmelidir. B*t*n d*nya i%ilerine bir de#rimin nasl yapldn gQstermeyi bilelim. J?BA

897/AD 2. /iberto :alleTa'nn ifadesi. @. Ayn yerde. F. E. Kongre 2323'daL EE. Kongre 23F2'de yapld. .akat eer 232O'da Barselona'daki Kurulu% Kongresi de olursa bu kongre EI. Kongre oluyordu. 6. A!tas del :ongreso de la :87 de +aragoza. ;ays 23FCL 23B6'te 7oulouse' daki :87 tarafndan yaynlanm%tr. B. Solidaridad 9breraL ;ays 23FC.

esaba katla!ak

5V

JS9S5A/$S7 59/"A</AD 805$ B0K/$59DS-8-+ PJ

:87 Kongresi boyun!a isteklerini ifade eden birbuuk milyon i%i *topya iinde mi ya%yorduL yoksa bu i%iler dQnemin de#rim!i potansiyelinin net bir %ekilde farkna m #arm%lardP Bir So#yet tari isi bu durumu %Qyle aklyor( JHalk :ep> esi'nin seimleri kazanmasyla birlikte bir patlama meydana geldi ?...A H*k*mette yer alan !um uriyeti partilerL k**k burTu#azi #e burTu#aziL dei%mediklerini abu!ak kantladlar. &olitikalarL 23F2 ile 23FF arasnda uyguladklar politikalarn kelimesi kelimesine aynsydN alk aldatan #e geri!iliin yolunu aan politikalar. Sade!e kitleler kendi ba%larna dei%mi% #e artk g*lerinin farkna #arm%lard. Halk :ep esi'nin programm der al a%adan #e de#rim!i yQntemlerle ayata geirmeye ba%ladlar( b*t*n siyasi tutuklularn serbest braklmasL politik faaliyetlerinden dolay i%#erenler tarafndan i%inden karlan b*t*n i%ilerin tekrar i%e alnmas. 23FC ;art'nda ba%layan toprak i%gali. J2B ;art'ta fa%ist pro#okasyonlarL i%sizlik #e aln yol at gre#ler ba%lad. Hareket g*n be g*n yayldL atQlyelerL fabrikalar #e madenler fel oldu. Haziran #e 7emmuz 23FC'da g*nde ortalama on>yirmi gre# kaydediliyordu #e bunlarn ` 3B'inde i%iler zafer kazanyorlard. "e#rimin ni ai zaferi iin arda bulunan i%i kitleleriL Qnemli kentlerin !addelerine akyordu. Bu dQnemde onbinler!e insan mitinglerde bir araya geldiL ilk end*striyel kollektifler dodu #e i%ilerL sa ipleri tarafndan terkedilen i%yerlerini i%gal ettiler. )re#lerleL fabrika #e toprak i%galleriyle yaygnla%an bu tabandaki kontrol sayesinde proletarya ekonomikL sosyal #e politik #b. alanlardaki $s> @CB panyol realitesinin b*t*n alarn dikkate alan bir program in!elikle y*r*rl*e koyuyordu.J "ier tari ilerin de dorulad So#yet 5azan ;aidanik'in bu tanmL .ernando :laudin'in yakalad bir tek ata ieriyordu. "e#rim!i patlamann nedeni ne J?...A fabrikalar i%gal etmeye ne de kapitalizmi tasfiyeye aran Halk :ep esi programnn uygulanmas deildi. 7ersineL Halk :ep esi'nin program er anlamda Qzel m*lkiyeti koruyordu. Ku%ku yok kiL ;aidanikL olaylarn asl geli%mesiniL Kom*nist 0nternasyonal politikalarnn doruluuyla bada%tra!ak aklamalar sunmak zorundayd. J?lA Bu durum tas#irinden alk kitlelerinin kendi inisiyatifiyle arekete geerek *k*meti ie saydn karabiliriz. $%ilerinL Halk :ep esi'ne politik ill*zyonlar nedeniyle deilL ma k_mlarn serbest braklmas #e da a uygun bir zeminde m*!adeleyi Qrg*tlemek gibi somut nedenlerle oy #erdiklerini anlayabiliriz. Ie bQyle!e i%i snfnn de#rim!i d*zeyiL :87 Kongresi'nin ayaklanmay yelemesi #e $spanyol realitesinin b*t*n yQnlerini kapsayan bir plan geli%tirmesi b*t*n*yle anla%labilir. KitlelerL iktidar ele geirerek bir *topyay ayata geirmeye azrlard. )erekte iktidar sorunuL anarko>sendikalistlerin !um uriyetin ilanndan beri geli%tirdikleri strateTinin temeliydi. 0er ). Brenan'n notlan doruysaL anar%istler s*rekli olarak bir ayaklanma Qn!esi ortam yaratmalarna #e geli%tirmelerine ramen $spanya'da de#rimi yapamam%lard?@A Ayn %ekilde ;aurin de %unun farkndayd( J&aradoksal gQr*nse deL iktidarda ister )il Dobles ister Azana olsunL er %ey "urrutiL )ar>!]a 9li#er #e As!aso'yaL balyd. J?FA :87 tarafndan sokaklarda ortaya konan bu de#rim!i eylemler *lkenin politik g*ndemini belirledi #e kanlmaz olarak de#rime doru ilerlemeyi edefledi. H*k*meti ta!iz eden anar%istler alkaL de#leti iinde bulunduu g*l*klerden #e zayflndan yararlanarak ykmasn #e i%i snfnn de#rim!i bilin d*zeyini yeni ortamda da a da arttrmasn ta#siye ediyorlard. @CC Haziran #e temmuzda m*!adele kapitalist yapnn bir ksmn zaten ykm%t. $ktidar son dere!e g*ten d*%m*%t*L birbiriyle uzla%maz eli%kilere sa ip saysz grup arasnda bQl*nm*%t*. Kar%larnda iseL i%ilerin g*!*L partileriL er geen g*n g*lenen sendikalar #ard. Ayn zamanda kar%>de#rim kendini yalnz ba%l!a liderleri olan )il DoblesL K. A. &rimo de Di#era ya da K. :al#o Sotelo'nun sQzl* %iddetiyle deilL fakat ayn zamanda saldrlarla #e ekonomik

sabotaTlarla ?fabrikalarda elektriklerin kesilmesiL topraklarn ekilmemesiA ifade ediyordu. Ayn zamanda fa%ist gruplar tarafndan k%krtlan at%malar #e artk ordunun aktan aa i%lenen komplosu da #ard. Bu y*zden :87'li i%iler tek k% yolunun de#rim olduunu ilan ettikleri zaman demagoTi yapmam%lard. )eri bir sorun kongrede bQl*nmeye yol am%t. $spanyol "e#rimi tek ba%na geri!i g*lere kar% zaferi gerekle%tirebilir miydiL yoksa d*nya kapitalizmi de#rimi boa!ak mydP Bu te didi gQz Qn*ne alan baz ki%iler $spanya'da demokratik bir e#rimin da a uygun ola!an d*%*n*yorlard. 0n radikal unsurlar iseL bu seenein reformizme #ara!an biliyordu #e "urruti %Qyle diyordu( J?...A 0er yllardr uruna sa#a%tmz de#rimL bizim arzu ettiimiz gibi %imdi patlak #erirseL duraksamasz areket etmemiz gerektiini anlamalyz. .akat %imdiden de#rimin bize sunduu er olanaktan yararlanarak enternasyonalle%tir>meyi d*%*nmeliyiz. J?BA Bu polemik fazla uzamadL *nk* zaman gerekten de teori yapmaya uygun deildi. "e#rim sokaklarda patlak #ermi%ti #e onu kimse durduramazd. $spanya'dan iki ay sonra .ransa'da da Halk :ep esi seimleri kazand. &ratik olarak sQylene!ek olursa sosyalistler #e kom*nistler iktidara geldiler. $spanya'da burTu#a demokrat ;anuel Azana *k*mete liderlik ederkenL .ransa'daL dQrtte ** sosyalist #e kom*nistlerden olu%an -lusal BirlikL bir sosyalisti *k*met ba%kanlna seti. $spanyol i%ileri ok iyi biliyorlard kiL sosyalistler iktidara geldiiL kom*nistler ise -lusal Birlik'te sandalyeye sa ip olduu iinL de#let alkn talebi olan de#rimi gerekle%tirmeye!ektir. .ransz proletaryasnn @C4 fabrikalar i%gal etmeye ba%lamaL sk bir kararllkla areketi de#rim!i eyleme dQn*%t*rme ta#r da a !iddi gQr*n*yordu #e bu ta#r de#rim!i !o%kularn y*kseltiyordu. $spanyol alkL m*!adelesini .ransz alknn m*!adelesiyle bulu%turarak de#rimi A#rupa apnda yayabile!eini d*%*n*yordu. "urruti bir mitingde %Qyle demi%ti( J0er .ransa'da gre# areketi radikalize olursa #e i%ilerL politika!larnn #e sendika liderlerinin emirlerinin Qtesine geerlerse A#rupa de#rimi kazanlm% olur. 5olda%lar! 9laylar yaygnla%tralm!J ,te yandan )ar!]a 9li#erL :87 -lusal Konitesi'ndeL :87 Kongresi'nde de#rim!i bir m*ttefik olarak seslenilen -)7 liderlerinin sessizliinin #e pasifliinin komuoyu Qn*nde knanmas iin kendisine izin #erilmesi konusunda srar ediyordu. As!aso %u sQzlerle sosyalistlere arda bulunmu%tu( JSosyalist yolda%larL .ransz i%ileriyle dayan%ma gQstermek iin neyi bekliyorsunuzPJ?BA )erekte .ransa'daki #e $spanya'daki olaylar birbiriyle balantlyd #e aka gQr*l*yordu kiL bu iki areket arasnda benzerlik #ard. 9tomobil end*strisindeki i%iler &aris'te i%i durdurmu%lard #e .ransa'da end*striyi fel etmi%lerdi. Birka g*n sonra Salaman!a bQlgesindeki seksen kQy b*y*k toprak sa iplerinin m*lklerini i%gal etti #e kollektif Qrg*tlenmeye gitti. 0stremadura'da =O OOO kQyl* b*y*k m*lklere yerle%ip kollektif Qrg*tlenmeye giderken bu inisiyatif zla 7oledo bQlgesine yayld. <e irlerdeki i%iler krsal alandaki de#rimi aktif bir %ekilde desteklediler #e bu dQnemin gQsterileriL snf m*!adelesinin uluslararas bir karakter kazandn aka gQsterdi. .akat $spanyol alk !o%kuyla tutu%urken .ransa'da i%iler teslim olmaya ba%lam%lard. &artide politik planlarn kazand g*nd*L /eon BlumL proletarya de#riminin liderliini reddetmi%ti #e ;auri!e 7 orez i%ilere bir gre#in nasl sona erdirile!eini bilmenin gerekli olduunu sQyl*yordu. Halk :ep esi'nin imayesi altnda .ransa yeniden burTu#a d*zenine geri dQnd*r*ld*. 0%i .ransz olan "urrutiL .ransa'daki militanlarla yakn ili%kiler iindeydi. $%ilerin nasl yenildiklerini anlayan "ur> @C= rutiL Barselona'ya urayan .ransz militanlardan ra atszln gizlemedi. "urruti onlarL de#rimlerini yat%trdklarL tutarllktan uzak olduklarL i%i areketini kar%kla s*r*kleyen fraksiyon ka#galar konusunda ele%tirdi. "urrutiL ortamdaki bu dei%iklii anlayamyorduL *nk* .ransa'da anarko>sendikalist areket gerekten g*l*yd*. 8asl oluyordu da anarko>sendikalizmL i%i snf *zerindeki b*t*n etkisini kaybedebiliyorduL nasl oluyordu da gre#lerde en ufak bir rol bile oynayamyorduP <uras akt kiL "urruti #e .ransz yolda%lar de#rim sorununu farkl biimlerde gQr*yorlard. Keza $spanya'da Qrg*tlenme youn saldn altndayd #e anarko>sendikalizmL reformist Qz*mlere kaydrlmas giri%imlerine kar% direnmi%ti. .akat "urrutiL $spanyol militanlarn .ransz militanlardan farkllna i%aret ederken %unu belirtiyordu( .ranszlar alk kitleleriy>le ili%kilerini kesip de#rimi kendi felsefi e#relerinde ele alrlarkenL $spanyollar de#rimin gele!eine sarslmaz bir inanla m*!adelelerini pratik *zerinde younla%tryorlard. "urrutiL de#rimL diye ekliyorduL teoriye gerek duymazL fakat pratikte srar etmeyi gerektirir. 7eoriler de#rim!i eylemi *retmezL teorileri yaratan eylemlerdir. .ransz militanlara seslenen "urrutiL alka dQn*p m*!adele etmelerini sQylediL *nk* dediL .ransa i%ileri

bir yenilgi ya%adlarL an!ak pek yaknda yeni bir areket ortaya ka!aktr( $spanya de#rime gitmektedir. "urruti #e J8osotrosJ grubunun *yeleri saldn plann tasarlarkenL azrlklar da aziran #e temmuz ba%na kadar s*rd*. J8osotrosJ %e ir gerillas taktiini benimsiyordu. Sa>#a%larn dokuma!lar arasnda gizlenebile!einiL farkl ayaklanma bQlgelerinden yardm edebile!eklerini ya da d*%mana arkadan saldrabile!eklerini QngQr*yorlard. Her askeri k%laya Qnemli askeri liderlerin faaliyetlerini gQzleye!ek bir #eya da a fazla aber!i yerle%tirdiler. Ayn %eyi )uardia :i#il #e Saldn Birlikleri karargR larnda da yaptlar. Bomba imal ettilerL sila satn aldlar ya da k%lalardan aldlar. 0ski JSoli>dariosJ bu ni ayi karar saatine azrlksz yakalanmaya!akt. @C3
897/AD 2 .ernando :laudinL op. ot. @. )erald BrenanL 0l /aberinta 0spanol. F. KoaWur ;.aurin. De#olu!ion y !ontra>re#olu!ion en 0spana. 6. /iberto :alleTa'nn yazara #erdii ifade. B. As!aso #e "urruti'den alntlarL ;ays 23FC'daki mitinglerden Qzetlenerek alnm%tr. Bkz( Solidaridad 9broraL ;ays>Haziran 23FC.

@4O

MIE

A:E B$D HA.7A ?2F>23 7emmuz 23FCA

H*k*met Ba%kan :asares Xuiroga #e maysta Al!alR +a>mora'y !um urba%kan olarak atayan ;anuel AzanaL $spanyol gereine b*t*n*yle yaban! gQr*n*yorlard. 9rdu bQl*nm*%t*L birlikler artk sa#a% bakanna itaat etmiyorL kendi komutanlarnn emirlerine gQre areket ediyorlard. ;u aliflere )eneral ;ola liderlik ediyordu. "arbe sQylentileri kesinlik kazanm%t. .alanTlarL terQrist faaliyetlerini bir g*#ensizlik ortam yaratmak ama!yla yaygnla%tryordu. ;e!lis ba%kan yardm!ln yapan sosyalist a#ukat Kimenez de Asua'ya suikast d*zenlemi%lerdi. $syandan Qn!eki afta saldrlar iyi!e artm%t. .alanTistlerL Saldr Birlikleri'nden 5*zba% .araudo'ya suikast d*zenleyerek Qld*rd*ler. 7am anlamyla ayaklanmann politik beyni olan monar%ist millet#ekili :al#o SoteloL aka bu suun sorumluluunu *stlendi #e me!liste !um uriyete kar% isyann bir gQre# olduunu aklad. J/a &asionariaJ lakapl kom*nist millet#ekili "olores Ebarruri onaN bununL me!liste yapt son kabadaylk ola!a !e#abn #erdi. Ayn zamandaL Barselona'da falanTlara akan bir sila trafii #e t*men komutam bir general tarafndan imzalanm%L sa#a% ali ilan eden propaganda bildirileri ke%fedildi. Katalan yetkililerL bu olaylar der al ;adrid'e bildirdiler an!ak :asares Xuiroga bu olaylar kayda deer bulmad. 0rtesi ge!eL 2@ 7emmuz'daL falanTist bir grup JDadio Ialen>!iaJy ele geiripL sonu '5a%asn .alanTJ diye biten bir duyuru yaparkenL dier bir grup da ;adrid'deki Saldr Birlikleri Komutan :astillo'ya suikast d*zenledi. Saldr BirlikleriL Qld*r*len subaylarnn intikamn almaya karar #erdi. 2F 7em> @42 muz ge!esi :al#o Sotelo'yu e#inden aldlar #e Sotelo'nun !esedi %afakta "ou ;ezarl'nda bulundu. 26 7emmuz'da Ka!Wues "u!los .ransz i%i snfnn J0nternasyonalinin J;arsilyaJ olduunu #e .ransa'y bir i sa#a%tan an!ak ulusal uzla%mann kurtarabile!eini ilan etti. 2B'in>de ;adrid a! iinde uyand. :al#o Sotelo #e :astillo gQm*le!ekti. Ba%kentin sokaklarnda askeri *niformalar iindeki gQsteri!iler !um uriyet kar%t sloganlar atarken !enazeler omuzdan omuza geiyordu. At srtndaki )uardia :i#il onlar koruyordu #e bir albayL komutan :astillo'nun naa%na e%lik ediyordu. Bu srada )eneral .rankoL Kanarya Adalar'nn ba%kenti Santa :ruz de 7enerife'de yaynlaya!a bildiriyle ilgili son d*zeltmeleri yapyordu. 24 7emmuz'daL pilotu bir ingiliz ma!era!s olan Qzel uayla .as'a geldi. Burada $spanya'nn amili>indeki b*t*n bQlgelerde leTyonerler ta min edile!ei gibi Qnemli yerleri i%gal etmi%lerdi. .akat ba%l!a b*y*k %e irlerde i%ileri kar%larnda buldular. Aslnda sa#a% zaten ba%lam%t. $spanya kendini iki kampa ayrlm% buldu. Bir taraftaL Almanya'nnL $talya'nn #e dierlerinin totaliter reTimleri tarafndan desteklenen fa%istler #ardL dier tarafta iseL .ransz H*>k*meti'ninL sila destei konusunda sQz #erdii alk bulunuyorduL *nk* sa#a%n sonu!u sila lanmaya balyd. Barselona'da 2F 7emmuz'dan itibaren :87 #e .AE kendi sa#unma planlarn olu%turmu%tu. Her al%ma g*n*nden sonra militanlarL zaman geldiinde isyan ba%lata!aklar e%itli yerlerde toplanyorlard. Ayn 26'*nde sal g*n* "urruti bir ameliyat iin yatt astaneden kt. :87>.AE'nin olu%turduu Sa#unma Komi> tesi'nin )enel Kurulu'nda yer ald. /uis :ompanysL g*#enilir sQz!*lerinden &erez .arrRs' gQndererek :87'ye fa%ist

bir ayaklanmaya kar% takna!a tutumu sordu. :87 bQyle bir duruma kar% sa#a%a!a yantn #erdi. "urrutiL &erez .ar>rRs'a %Qyle dedi( JBiz ordunun sila larna kar% militanlarmzn bedenleriyle direnemeyiz. Adamlarmz sila landra>bilmek iin nasl bir plannz #arPJ &erez .arrRs kararsz @4@ durumdaki :ompanys'e dan%t. Halen sila stoku olmadnn bilinmesi gerektiini sQyleyen :ompanysL buna ramen son anda militanlar donatmaya al%a!aktOU Bu beyanatL :ompanys'in planlarn ta min etmeye al%an "urruti'yi iddetlendirdi. :ompanys :87 #e .AE'yi etkisiz ale getirmeye mi al%yorduP "urruti C 0kim olaylarndan beri kesin olarak biliyordu kiL i%i snfnn i%in iine girmesi zorunluydu #e bu snfn destei olmakszn )eneralitat yalnz ba%na fa%istlerin saldrlarna kar% direnemezdi. ;adrid'de meydana gelen kanl at%malar :ompanys'i esapla%ma g*n*n*n yakla%t konusunda uyarm%t. 2C 7emmuz ge!esi :87'nin bir bQlge toplants yapld. ;ilitanlarL fa%istlerin k%krtmasyla #e kendi aralarndaki farkllklarn gittike artmasyla te likeye giren b*t*n proletarya g*leri arasndaki yakn i%birliini olu%turmaya karar #erdiler. :87 bir kez da a )eneralitat'a sila istemeye gittiL fakat :ompanys'in yant bir kere da a ayrd. JAdamlarmz iin gerekli olan otuz bin t*fei istemedikL fakat i olmazsa sa#a%a katlmamz #e fa%ist ayaklanmay ezmemizi salaya!ak bin t*fek #erin bize. Ama bize ibir %ey #erilmedi. Bizim iin %uras akt kiL politika!lar sila lanm% bir alktanL fa%izmden korktuklarndan ok da a fazla korkuyorlard. 24 2= 7emmuz g*nleri :87>.AE delegasyonu ile Katalan ii%leri bakan yaptklar gQr*%melerde Barselona'nn sa#unulmasnda anla%m%lar #e konfederal gruplarL %imdiden kenti gQzetim altnda tutmaya ba%layan sila l i%i birliklerine katlm%lard. Bununla birlikteL )eneralitat'n polisi bizim de#riyelerimize saldrd #e bize ula%an saysz telefondan yolda%larmzn sila ta%maktan tutuklandklarn Qrendik. "er al araya giriyorduk #e er defasnda polisle anla%maya #arabiliyorduk. .akat 23 7emmuz'un arifesinde RlR b*t*n abamzL sa ip olduumuz birka sila elde tutmaya ar!admz farketme>miz *z*nt* #eri!i bir durum deil miydiPJ?@A 5etkililer i%ilereL sila larn uygun zamanda #erile!ei konusunda sQz #erdiler. H*k*met basnn #erdii aberleri dik> @4F katli!e kontrol ediyorduL *nk* alknL yQnetimin er %eyi kontrol altnda tuttuunu d*%*nmesini istiyordu. 24 7em> muz'da sans*r kuruluL Solidaridad 9brera'nnL i%ileri ayaklanmaya aran bir manifestoyu basmasna izin #ermedi. ,leden sonra .AE BQlge Komitesi metni bildiri alinde basp Barselona sokaklarnda #e b*t*n bQlgede datarak ta#r koydu. 8e istenildii akt( Anar%ist gruplar #e liberter genlikL ortak bir !ep e kurmak *zereL :87 Sa#unma Komitesi'ne katlmalydlar. $%ilerL Katalan H*k*meti'nin alka ibir zaman sila #ermeye!eini anlam%lard. Bu y*zden ibir aklama beklemeden arekete getiler. Bu inisiyatifL liman yaknlarndaki Dambla de Santa ;oni!a'da yerle%ik olan -la%m $%ileri Sendikas tarafndan konuldu. Bir gemi!i olan Kuan 5agueL da a fazla beklemenin sama olduunu #e zla arekete geerek gemilerde tutulan ikiy*z t*fein ele geirilebile!eini duyurdu. J;arWues de :omillasJ #e J;agallanesJ isimli iki gemiL frtna zyla ele geirildi. Bu.ikiy*z t*fek ula%m #e metal*rTi sendikalarnn militanlarna datld. Bu eylemi Qrenen polis %efi 0s!ofet Saldr Birlikleri'nin bir komutanna sila larn geri alnmas emri #erdi. -la%m i%ileri Sendikas'na giden komutanaL Sendika Sekreteri BenTamin San! ez %u yant #erdi( J)eneralitatL elde sila yokmu% gibi yaparak alka sila #ermeyi reddetti. .akat i%iler bu sila larn olduunu ispatlad zaman da *k*met i%ilerden sila lar geri almak istiyor. Sila lar emin ellerdedirL isterseniz i%ilereL sila lar size geri #erip #ermeye!eklerini sorun. J?FA 0lbette i%ilerin epsi bunu reddettiler. Bir at%ma kmasnn kanlmaz gQr*nd** bu esnada "urruti sendika karargR na geldi #e y*zba%yla %u konu%may yapt( JHayatta Qyle anlar #ardr kiL bir emri yerine getirmek olanakszdrL emri #eren ki%inin ne kadar y*ksek bir me#kide olduu da Qnemli deildir. Bu itaatsizliktir kiL ki%iyi uygarla%trr. Sizin durumunuza gelin!eL alkn da#asna ortak olarak kendinizi uygarla%trn. Artk *niformalarn bir anlam yoktur. "e#rim d*zeninin d%nda ba%ka bir otorite yoktur #e de#rimin gerektirdii %eyL sila larn i%ilerin ellerinde @46 kalmasdr. ?6A KomutanL "urruti ye inand #e gQre#ini yaptn ispat etmesine yaraya!ak bir d*zine i%e yaramaz taban!ayla oray terketti. Solidaridad 9brera 2= 7emmuz'da sans*r*n yaynlamasna izin #erdii tek aber olan .as'taki olaylar #ererek

yaynland. .akat dier gazetelerL *k*metin durumu m*kemmel %ekilde kontrol altnda tuttuunu bildiren aberlerle ktlar. Ayn g*n Qleden sonraL fa%ist ayaklanmann !umartesiyi pazara balayan ge!e ba%laya!a Qrenildi. Bu aberlerL :87' nin askeri k%lalara yerle%tirdii isti baratlardan gelmi%ti. Ayr!a i%ilerL Qnemli ayaklanma emirlerini ta%yan bir )uar>dia :i#il subayn yakalam%lard. Bu emirlerdenL ayaklanmann 23 7emmuz saba saat B.OO'te ba%laya!a anla%lyordu. :87 BQlge Komitesi * Qnemli miting iin arda bulundu #e binler!e i%i bu mitinglere katld. Katalonya )eneralitat Ba%kan /uis :ompanys'e gelin!eL J2. "a 7opu Alaynn Qnde gelen isyan! subaylarn gQre#den ald. Askerlere artk subaylarna itaat etmeleri gerekmedii sQylendi. Bu QnlemL isyan! subaylar uyarmaktan ba%ka.bir i%e yaramam%tL *nk* askeri birlikler b*t*n*yle te!rit durumdaydlar #e d%aryla ileti%imleri yoktu. :um uriyeti subaylar ise isyan!lar tarafndan zaten tutuklanm%lard. )e!e ll.FO'da :87L Katalan H*k*meti'ne %e irdeki b*t*n sila lar ele geire!einiL bunun yan sra farkl bQlgelerdeki komiteler arasnda yapla!ak i%birlii #e aberle%me iin gerekli otomobillere de el koya!an bildirdi. BarselonaL %imdiden J:87>.AEJ arflerini ta%yan arabalarla dolmu%tu bile. )*#enlik iin sendika kartlar #e Sol partilerin kartlar kullanlyordu. )e!e yarsna doruL )uardia :i#il Komutan )eneral ArangurenL )eneralitat Ba%kan'nn ikametgR na geldi. 9rada :ompanys'iL Saldr Birlikleri'nin yarsnn sila larn alpL bu sila lar i%ilere #ermesini talep eden bir :87 delegasyonu ile gQr*%*rken buldu. :ompanysL mu afzlarnn g*#enilir olduunu sQyledi #e bir kere da aL zaman gelin!e sila lar data!ana sQz #erdi. "urruti onun sQz*n* kesti( J+aman nutuk @4B zaman deilL eylem zamandr. Bir politika!nn inatl y*z*nden fa%izmin kurbanlar olmay reddediyoruz. :87 #e .AE %u andan itibaren m*!adelenin liderliini *zerine ala!aktr. J?BA .ran!is!o As!asoL der al $n%aat i%ileri Sendikas'na giderek i%ilere m*!adeleye azr olmalar arsnda bulundu. "urruti iseL San ;artinL San Andres #e &ueblo 8ue#o bQlgelerinde i%ilere %unlar sQyl*yordu( J5olda%larL sila lar fa%istlerin ellerinde. 9nlar ele geirmeliyiz.J )ar!ia 9li#erL SansL Hospitalet #e /a 7orrasa bQlgelerindeki i%ileri bulmaya gitmi%ti. Solidaridad 9breraL a%adaki man%etlerle baskdan km%t( JSe#illR'da fa%istler karde%lerimizi #uruyorlar! :Qrdoba'da ordu ayakland! .as'ta sokaklarda sa#a% oluyor! "e#rim!i gQre#ini yerine getirmeyen ki%i alkn da#asna i anet etmi% demektir!J J5a%asn liberter kom*nizmJ Saba a kar% saat @.jj'de )ar!ia 9li#er #e "urrutiL ;erkezi &olis KarargR 'na giderek 0s!oseften bir kere da a Saldr Birlikleri'nin sila larn istedilerL 0s!osef bunu reddetti. San>tillRn #e As!aso'ya gelin!eL onlar da $spanya $i%leri Sekreteri' ne gittiler #e sila talep ettilerL fakat bir sonu alamadlar. Bu srada &edralbes piyade k%lasnda Komutan /opez AmorL albay apsederek isyan! alayn liderliini ele geirdi. Askerler k%lann a#lusunda toplandlarL etraflar k%laya giren #e asker *niformas giyen falanTistler tarafndan sarlm%t. /opez Amor askerlerine %Qyle seslendi( J.a%istler !um uriyeti ykmak iin ayaklandlar. 9rdu sila la duruma m*da ale etmeli #e ballk yemini ettii reTimi sa#unmaldr. 5a%asn !um uriyet! J?CA $syan! birliklerin faaliyetlerini )eneral )oded'in yokluunda )eneral Burriel koordine ediyordu. :alle /epanto'daki Santiago S*#ari Alay arekete gemeye azrd. Bin kadar falanTistin katld &ar! :entral de San Andres 7opu Birlii :ataluna ;eydan'nda toplarn me#zilendirmeye azrlan> @4C yordu. HRlR tarafsz kalm% gQr*nen tek birlikL saflarnda birok !um uriyeti subay bulunan BadaToz &iyade Alay'yd. Atarazanas ;erkezi 7opu Birlii'ne gelin!eL o emen emen b*t*n*yle isyan!larn elindeydi. )eri son anda ;anzana #e )ordo adl a#u%lar gizli bir kapy amay #e alka sila #ermeyi ba%arm%lard. Atarazanas K%las'nn kar%sna d*%en le#azm binalarnda yalnz!a birka birlik )eneral ;ola'nn karde%i 5*zba% ;ola'nn kumandas altndayd. Ie burann konumu QnemliydiL *nk* buras Sans bQlgesinden ya da limandan gele!ek i%ilerin yolunu kontrol altmda tutuyordu. ;ontTui! Kalesi iseL toplaryla kente akimdi. "onanma *ss* kararszd. &rat Ha#a Birlii !um uriyete bal kalm%tL fakat baz a#a!lar kuzeydeki )eneral ;ola'nn birliklerine katlmak *zere en iyi uaklarla kam%lard. KarargR lardan /lano de la 0n!omien>da'da askeri bQlge #alisi kendiniL isyan!larn

safnda yer alan subaylar tarafndan apsedilmi% buldu. $syan!lar ona sa#a% ali ilan eden belgeyi imzalatmay ba%aramadlar. 0n ni ayetL manastr #e kiliselerde sila l din adamlar alka ate% amak iin i%aret bekliyorlard. Saba @'deki durum buydu. Saat F.OO'te JDadio Bar!elonaJ .ransz alknaL $spanyol alk kitlelerinin te like altnda bulunduunu bildiren bir duyuru yapt. :87 Sa#unma KomitesiL iki kamyon sila lanm% gQre#linin bulunduu &ueblo 8ue#o karargR nda topland. Bu kamyonlarda J8osotrosJun bir d*zine *yesi de bulunuyorduL aralarnda "urrutiL As!asoL )ar!ia 9li#erL )regorio Ko#erL Aurelio .ernRndez de #ard. &edralbes K%las'ndaki piyade alaynn #e ;ontesa S*#ari Birlii'nin arekete getiini Qrendikleri zaman kzl>kara :87>.AE bayraklarn dalgalandran iki kamyonL ilerlemeye ba%lad. Kamyonlarn getii yol boyun!a yer alan i%i de#riyeleri zamann geldiini anladlar. :87 #e .AE t*m g*!*yle artk sokaklardayd. Kamyonlar ;erkezi &olis KarargR 'nm balkonundan kendilerini izleyen 5*zba% 0s>!ofet'in bak%lar altnda Iia /ayetana'ya geldiler. 9 sradaL liman i%ileriL "urruti'nin QnerisiyleL )eneralitat Saray e#re> @44

2 DURRUT DEVRMCW 0123

BADS0/98A A/0I A/0I


/04

:um uriyeti liderler fa%ist darbenin etkisini snrlamak #e bar% bir Qz*m bulmak iin ellerinden geleni yapm%lard. .akat bir bakanlk da a fazla #eya da a azL yolun yarsndaki bir *k*met bir %ey ifade etmezdi. $syan!lar bu kadaryla ye>tinemezlerdi.?@A 9nlar er%eyi istiyorlard. An!akL d*%manlar olan i%i snfnn sa#a% g*!*n* k**mseyerek #e dikkate almayarak fazlasyla kibirlenmi%lerdi. ;adrid'deki merkezi *k*met #e Katalonya H*k*meti 0kim 23F6 yenilgisinden ibir %ey Qrenmemi%ti #e %imdi de mu alefette tek aktif sa#a% konumunda olan alka sila #ermeyi reddederek fa%istlerin oyununa katlyordu. Artk karar an gelmi%tiN elinde sila olmayan ama zafere olan inan! sarslmam% bir alkL tepeden trnaa sila lanm% askeri bir g*le kar% kar%yayd. 23 7emmuz 23FC g*n* saba saat B'teL alka karar annn geldiini bildiren kulaklar sar edi!i fabrika sirenlerinin sesine kar%an makineli t*fek #e sila sesleriL de#rimde yeni bir sayfa aldn bildiriyordu. 5edin!i 7opu AlayL San Andres &ark'ndan ayrlm%L iki ayr yoldan ba%kentin merkezine ula%maya al%yordu. .akat taban!a #e el bombalaryla sila lanm% bir grup i%iL JsnrJ geen ilk m*frezenin Qn*ne dikildi. Barselona'ya ilerleyen ikin!i m*freze :laris #e :ortes :atala>nas !addelerinde durduruldular #e edefleri olan :ataluna ;eydan'na ula%amadlar. $lk kez gerilla taktikleri gerekten m*!adelenin sonularn belirleye!ek %ekilde kullanlyordu.

;ontesa S*#ari Alay'nn birlikleri tarafndan korunan &edralbes K%las'nn piyadeleri Hni#ersite ;eydan #e :ataluna ;eydan arasnda bQl*nd* #e *ni#ersiteyiL :olon 9teli'niL @=2 ;erkezi 7elefon Santrali'ni #e ba%ka birok binay i%gal etti. Bu birlikL Dambla *zerinden )eneralitat Saray'n ele geirmede ba%arsz olduktan sonra me#zisini g*lendirerek limann giri%ini kontrol eden isyan!larla s!ak temas salamak *zere arekete geti. Barselona'nn 0spana ;eydan yaknndaki bat ksmnda i%ilerleL topu birliklerin!e desteklenen ;ontesa S*#ari Alay'nn birlikleri arasnda etin bir m*!adele *k*m s*r*yordu. Saldr Birlikleri'ni sersemleterek alan ele geirmeyi ba%aran i%ilerL J5a%asn :um uriyetJ diye aykryorlard. ;akineli t*fekleri #e afif top bataryasn Hostafra! s Belediye Saray yaknnda bulunan Sans bQlgesine yerle%tiren Saldr Birlikleri i%ilerin kurduklar barikatlara saldryorlard. .akat buL onlarn tek ba%ars ola!aktL *nk* alk tarafndan ku%atlan askeri birlik b*t*n sokak sa#a% boyun!a ne ilerleyebile!ek ne de geri ekilebile!ekti. ;ontesa Alay'nn bir bQl*m*L Qnemli askeri m* endis birimleriyle birlikte ;arWuez del "ueroL &aralelo>A#anue'ye szmay ba%ardL fakat Aa $%ileri Sendikas'nn kurduu salam barikatlar onlar durdurdu. $syan!lar kendilerini salama almak iin esir aldklar i%ileri etraflarnda kalkan gibi tutarak ilerliyorlard. Soka kontrol altna alarak makineli t*feklerini yerle%tirmi%ler #e bQlgeyi temizlemi%lerdi. $syan!lar tam zafer kazanmak *zereyken Barselona'nn eski semtlerinin dar yollarndan geip Damblas'tan kagelen sila l i%i gruplar direni%i yeniden g*lendirdiler. )ar!ia 9li#er Qnderliinde bir kar% saldr ba%latld. Bir s*#ari onba%sL arkada%larna seslenerek onlarn kendi subaylarna ate% amalarna #e bQyle!e askeri birliin bozguna uramasna yol at.?FA Bu sralardaL &ala!io ;eydan yaknlarnda Bar!eloneta bQlgesinin dok i%ileriL E!aria A#enue'deki dok k%lalarndan kan ;ontana 7opu Alay'n yenilgiye uratt. 'arp%malar son dere!e %iddetliydi. BadaToz &iyade Alay tarafndan korunan topular *k*met binasna ?$i%leri Bakanl'naA saldrmak *zere toplarn yerle%tirdiler. .akat yu#arladklar kRt balyalaryla korunan Bar!eloneta i%ileriL b*y*k bir direni% @=@ g*!* gQstererek saldrya getiler #e topularn ellerindeki sila lar ele geirdiler. Baz subaylar apsedildiL geri kalan birlikler iseL i%iler tarafndan zla ku%atma altna alnan k%lalarna geri ekildiler. Barselona'nn merkezinden :ataluna ;eydan'nn kuzeyine geilen snrda #e &aseo de )ra!ia'da J:in!o de 9rosJ denilen bQlgede Santiago S*#ari Alay areketsiz kalm%t. $lerlemenin imkansz olduunu gQren albayL birliklerine :armelite ;anastr'na doru geri ekilme emri #erdi. )uardia :i#il m*frezelerinin bulunduu yere sndlar.?6A Kandarma birlikleriL /a &az denilen liman bQlgesini sa#unan fa%istlere katlrken son direni% odaklarL :olQn 9teli e#resinde younla%m%t. Dambla Santa ;oni!a bQlgesiL tam kar%da yer alan askeri *k*met karargR ndan #e Ataraza>nas K%las'ndan alan apraz ate% altndayd. Bu ate% attnn merkezinde Kristof Kolomb eykelinin tepesine isyan!larn makineli t*fekleri yerle%tirilmi%ti. Saba saatlerinde youn at%ma alanlar buralard. Her yerdenN kiliselerdenL manastrlardan #e k%lalardan ate% ediliyordu. "Qrt saatlik sa#a%n ardndan Qleye doru isyan!larn yenildii ortaya kt. B*t*n direni% alanlar teker teker alkn eline geiyordu. Saat 2O.OO !i#arnda ilk olarak doklardaki topularL liman i%ileri tarafndan teslim alndlar #e yakla%k ayn sralarda San Andres K%las'nn topular alka katlmaya ba%ladlar. :aspe :addesi'ndeki radyo istasyonunu i%gal etme emriyle BadaToz K%las'na gQnderilen iki piyade birlii geri p*sk*rt*ld* #e Ditz 9teli'ne me#zilenen baz birlikler emen embere alnd. Bundan sonra sa#a%makta olan i%ilerin morali y*kseldi. Ayr!a Qnemli miktarda sila ?t*fek #e makineli t*fekA i%ilerin eline gemi%ti. Barselona yeni bir gQr*n*m kazanmaya ba%lam%t( Sradan alkn arasna kar%an askerlerL da a iyi sa#a%mak iin *niformalarndan kurtulmu% Saldr Birlikleri #e !o%kulu i%i kitleleri. Her yerde en yetenekli i%i militanlar m*!adeleye Qnderlik etmi%lerdi. )ar!ia 9li#erL Bre! a de San &ablo'da "urruti iseL @=F :ataluna ;eydan'ndayd. As!asoL JkarargR ndanJ Ar!o 7eatro ;eydan'na kadar kendi ileti%im sistemiyle m*!adeleyi izliyor #e alk direni%inin zayf noktalarna tak#iye birlikleri gQnderiyordu. Karar #ermede #e direni%te gerek g* artk resmi *k*met merkezleri ya da polis karargR lar deilL sokaklar #e kendiliinden ortaya km% merkezlerdi.
897/AD

2. Bu bQl*m* yazarkenL bu olaylar ya%am% birisi olarak kendi anlarm kul landm. .akat ayn zamanda /uis Domero'nun 7res dias de Kulio'sunuN "iego Abad de SantillRn'n &orWue perdimos la guerra'snN .ran!is!o /a!ruz'un 0l AlzamientoL la re#olu!iQn y el terror en Bar!elona'sn da kullandm. Ayn zamanda Kuan ;anuel ;olinaL "olores EturbeL /iberto DoigL .ran!is!o Esg>leasL Aurolio .ernRndezL &ablo Duiz #b.'nin ifadelerinden de yararlandm. @. Bkz( BQl*m EE. F. .ran!is!o /a!ruzL op. !it. B*t*n bu ayrntlar onun kitabnda #erilmektedir. .a%ist bir yazar olarak onun ifadesi g*#enilir kabul edilebilir. 6. BuradaL 23 7emmuz saba Santiago S*#ari Birlii ile bulu%ma emri alan )uardia :i#il Komutan De!as'a gQnderme yaplmaktadr. .akat De!asL &aseo de San Kuan'da onlar bulduu zamanL birlikleriyle fa%istlerin *zerine y*r* m*%t*r. Bundan /a!ruz'un kitabnda da sQz edilmektedir.

@=6 li

.DA8:$S:9 AS:AS9'8-8 ,/H;H

$syana komuta etmek *zere ;allor!a'dan gelen )eneral )oded karargR a gitmeden Qn!e Barselona'daki durumun ne olduu konusunda bilgi edinmek istedi. Ie bQyle!e kentin *zerinde on dakika kadar utuktan sonra birliklerinin ku%atldn Qrenmi% oldu. 8eler olup bittiini #e JBarselona'nn bir tuzak olduunu anlayan Binba% /azaroL )oded'e *zerine ald gQre#i brakmasn salk #erdi. J?2A Buna ramen )eneral )oded fa%istlerin elindeki deniz *ss*ne indi. )eneral )oded'in karargR a #ar%L mu alif generallereL Qzellikle bQyle kQt* tali li bir m*!adeleye o zamana kadar liderlik etmi% olan Burriel'e !esaret #ermi%ti. Burriel yenilgiden #e ayn zamanda askeri birliin %efliindeki )eneral /lano de la 0n!omienda'y kazanamamaktan dolay sorumluluk duyuyordu. )eneral /lano de la 0n!omiendaL !um uriyete bal kalma !esareti gQstermi%tiL inanyordu ki Jb*t*n sonulan ile birlikte alkn zaferini gQrmek fa%istlerin zaferini gQrmekten da a ter!i edilebilir bir %eydir. J?@(A )eneral )oded'in yapt ilk i% )eneral /lano de la 0n!omienda'y gQre#den uzakla%trmak #e tutuklamak oldu. "a a sonra iseL durumu m*mk*n olduun!a d*zeltmeye al%t. An!ak yalnz!aL k%lalarnda kapal kalan )uardia :i#il'e #e San &ablo K%las'nda alkn saldrlar sonu!u ma sur kalan Tandarmalara g*#enebilirdi. )oded b*t*n g*!*yle )uardia :i#il'i sila larn alka kar% e#irmeleri iin ikna etmeye al%t. HemenL 7er!ios )uardia :i#il )enerali Aranguren'e telefon etti. )eneral Aranguren J:um uriyet tarafndan #erile!ek emirler d%nda ibir emre itaat etmeye!eini' bildirdi. Bu yant )oded'i lgna e#irdi( @=B

BarselonaL @O 7emmuz 23FC. JAlmanJ anar%ist grubu tarafndan kullanlan kamyon. Bu kamyonL Barselona'daki otuzalt saatlik m*!adelede ta%ma i%lerinde kullanlm%t. J$spanya bir ykmla kar% kar%yadrL sQyleyebile!ein tek %ey bu muPJ H*k*met Saray'ndan konu%an Aranguren ayaklanmann ba%arszla uradn #e !um uriyeti *k*metin durumu kontrol altna aldn anlad.?FA "a a sonraL )eneral )oded o zamana kadar tarafsz kalm% olan Albay Doldan komutasndaki Al!antara Alay'n kullanmay d*%*nd*. J> Doldan ben kar% saldrya gee!eimL ne kadar askerin #arP > Hemen emen bir alaym #ar generalL fakat k%lalar alk tarafndan ku%atlm% durumdaL bu ku%atmadan kmaya

al%an iki birlik ku%atmay geri p*sk*rtmeye al%yor. Askerler !um uriyet iin sa#a%tklarn sanyorlar fakat bu durum uzun s*re de#am edemez #e birlikler !um uriyete kar% ayaklandmz Qrendikleri zaman ne ola!an tanr bilir.J @=C Saat Qleden sonra @.2B'ti #e )oded tam anlamyla yenildiini anlam%tL yardm!s Binba% /azaro'ya %Qyle dedi( J7amamen aklydn. 7erkedildik.J?6A )oded'in komutanl yakla%k altm% dakika s*rd*kten sonra sona ermi%ti. Sokaklardaki kalabalk gittike b*y*yordu. 0rkeklerL kadnlar #e o!uklar i%e yaraya!ak bir %eyler yapabilmek iin rpnyorlard. Bazen gereksiz yere barikatlar kuruluyorduL fakat buL alkn !o%kusunun yaratt bir eylemdi #e baz askerlerin yardmyla .AE gruplarnn &edralbes K%las'na yapt saldrlar t*r*nden iyi aberler yldrm zyla yayld zaman alkn ru u !anlanyordu. Halk artk salt taban!alarla sila lanm% deildiL insanlarn elinde gerek t*fekler de gQr*l*yordu. Bundan bQyle Bakunin K%las adn alm% olan &edralbes K%las'nda bir sa#a% komitesi kurulmu%tu. &rat'tan a#alanan k**k uaklar kentin semalarnda uarak k%lalaraL askerlere m*!adelenin geli%imini bildiren #e onlar fa%ist ayaklanmay bozguna uratmayaL subaylarnn emirlerine uymamaya aran bildiriler atyorlard. Dadyo d*zenli olarak durum akknda bilgi #eriyordu. Baz kafelerin b*y*k salonlar ak lokantalar aline getirilmi%ti. Bu kollektif mutfaklarda barikatlarda arp%an insanlar iin a!ilen yemek azrlanyordu. BQlge komiteleri de al%maya ba%lam%lard. 5eni bir ya%amn binler!e yoldan y*r*rl*e girdii g*n gibi a%ikard. ;*!adele #e i%ilerin birlii i tiya! ideoloTik ayrlklar silip s*p*rm*%t*. Birka saat Qn!e i%ileri ko#alayan Saldr Birlikleri'nin erleri *niformalarm karp atm%lar #e alkn arasna kar%m%lard. :o%ku er yana yaylm%t #e erkes :87'ye g*#eniyordu. "urrutiL )ar!]a 9li#er #e As!aso adlar azdan aza dola%yordu. ;*!adelenin dinamizmi nedeniyle :87'nin liderlik rol* tart%lmazd. )uardia :i#il'in rol* konusunda RlR ku%kular #ard( )u>ardia :i#il ne yapa!aktP 7utumlarn Qrenmek iinL onlara k%lalarndan kp Katalonya>Hni#ersite ;a allesi'ni kontrol altna almalar emri #erildi. Bu gQre# Albay 0s!obar liderliindeki J23. 7er!ioJya #erilmi%ti. "urumdan %*p elenen i%ilerL @=4 birlikleri ku%atma altna alrkenL !um uriyete bal bir birlik 2. #e @. )uardia :i#il Kolordular arasna yerle%tirildi. Korunmasz #e ift sra alindeki )uardia :i#il y*r*y*%e geerek /ayetana yoluyla -rWuinnoma ;eydan *zerinden *ni#ersite #e :ataluna ;eydanna doru ilerlemeye ba%lad. :ataluna ;eydanL metro giri%lerinde #e aalarn arkasnda me#zilene!ek bir yer bulmaya al%an i%ilerle dolup ta%yordu. Ba%ndan itibaren isyan!lara kar% saldry destekleyenler onlard. Hesapla%ma an gelmi%ti. )uardia :i#il youn bir ate%e ba%lad. $syan!larn snd :olon 9teli'nden makineli t*fekler aralksz mermi kusuyorlard. .akat )uardia :i#il'in de saldranlarn arasnda olu%u isyan!lar teslim olmaya itti. &en!erelerden beyaz bayraklar gQr*nd* #e birlikler oteli teslim almak *zere ilerlediler. .akat alkL otele gire!ek olan )uardia :i#il'in isyan!lara tak#iye #e !ep ane salaya!andan endi%e ediyordu. BQyle!eL &9-; militan olan Do#ira tarafndan komuta edilen #e gQre# alan Donda de San Antonio olan Qnemli bir grup duruma m*da ale ederek oteli i%gal etti?BA Bu sralarda ;erkezi 7elefon Santrali'ne son saldr yaplyordu. "urruti saldranlarn Qn*nde y*r*yordu. AralarndaL alnndan #urularak QlenL anar%ist gruplarn sekreteri 9bre>gon'un?CA da bulunduu ok sayda ki%i orada ya%amn yitirdi. )Q*s gQ*se #a %i bir at%ma sonunda santral i%ilerin eline geti #e "urruti durumu %Qyle duyurdu( J$%ilerL ;erkezi 7elefon Santrali'niL kanlarn dQkerek ele geirdiler #e bu santral artk onlara aittir. J?4A $%ilerin m*!adelesi yeni bir gQr*n*m kazanm%tL artk burTu#azinin iktidarn s*rd*rmesi iin sa#a%myorlarL i%i iktidar iin sa#a%yorlard. :olon 9teli'nin #e ;erkezi 7elefon Santrali'nin d*%*%*nden emen sonra isyan!larn son g*l* kaleleri olan &laza de -ni#ersidad'da da teslim oldular. 9 saba isyan!lar tarafndan ele geirilen #e re in olarak tutulan i%iler %imdi alk tarafndan serbest braklyorlard. HRlR durumun le ine dQne!eini umut eden )eneral )o>dedL Aranguren'in #e )uardia :i#il'in saduyusuna seslendiL @== fakat )uardia :i#il bu arya kaytsz kalarak ta#rn dei%tirmedi #e onu %Qyle yantlad( J)eneral )odedL isyan ba%arszlkla sonulanm% bulunuyor #e sizden bo%una kan dQk*lmemesi iin sa#a% durdurmanz bekliyoruz. SizeL teslim olmanz iin yarm saat s*re tanyoruz. Bundan sonra topularmz karargR bombalamaya ba%laya!aktr.J ,leden sonra saat 6.FO'da baraT ate%i ba%lad. )eneral Bur>rielL kendisini ku%atanlara telefon etti #e beyaz bayrak ekti. Albay 8eira #e Albay &erez .arrRsL )eneralitat'tan )eneral )oded'i yakalama #e Ba%kan :ompanys'e getirme

emri ald. .akat kalabalk onlarn bu kadar u!uz kurtulmasn istemiyordu. BQyle!e erkesin yakndan tand militan i%iler ieri girdiler #e )oded'i teslim alp :ompanys'e gQt*rd*ler. :om>panysL generalden isyan! birliklerle konu%up sa#a% durdurmasn istedi. Bir an d*%*nd*kten sonra )oded *nl* aklamasn yapt( J<ansm ya#er gitmedi #e esir d*%t*m. Bu y*zdenL sizL benimle birlikte sa#a%an askerlerL eer kan dQk*lmesini istemiyorsanzL %u andan itibaren artk ibir emre itaat etmek zorunda deilsiniz. J?=A ,leden sonra saat B.FO'du. &arWue K%las'nda ma sur kalan Al!antara Alay'nn askerleri ayaklandlar. Kendi liderlerini tutukladktan sonra alka kaplar atlar. Santiago K%las'nda #e doklardaki topu k%lalarnda da benzer olaylar meydana geldi. &rat de /lobregat a#aalannda asker #e i%i konseyiyle temasa geen a#a *ss*ndeki yedek askerler de ayn %eyi yaptlar. Ayn sa nelerL isyan!lar tarafndan tutuklanan komutanlar )il :abrera'nn askerler tarafndan kur>tanlmasyla ;ontTui! Kalesi'nde de meydana geldi. B*t*n k%lalarda i%i #e askerlerden olu%an komiteler kuruluyordu. )erekte emen emen b*t*n komitelerde :87'li i%iler durumu kontrol ediyorlard. B*t*n g*n boyun!a isyan!lar ezenL be%y.*z Ql* #ererek ni ai saldry gerekle%tiren onlard. )eneral Kusto /egorburu #e b*t*n subaylarL birok falanTistL #e San Andres K%las'ndaki topu DeWuete'ler ge!e yarsna kadar direndiler. &azartesi g*n* saba n erken saat> @=3

BarselonaL @O 7emmuz 23FC. .ran!is!o As!asoL Atarazanas bQlgesindeki saldr srasnda Qlmeden bir saat Qn!eL kuzeni KoaWuin ile konu%urkenL ]erinde RlR direnen isyan!larL ku%atma altndaki askeri *k*met karargR ile apraz ate% sayesinde direnmeyi s*rd*ren Atarazanas K%las'ndakilerdi. Barselona i%ileriL 23 7emmuz'daki zaferlerinden eminkenL ;adrid'de #e $spanya'nn geri kalan yerlerinde ne olduu konusunda bir fikre sa ip deildiler. .akat buL Katalonya'nn ba%kentinde de#rimin g*l* bir kale kazand gereini dei%tirmiyordu. Sila larn omuzlarna alm% insanlar sokaklarda de#riye geziyorlarL %e rin i #e d% ksmlarndaki barikatlar g*lendiriyorlard. 7ek parola J:87L :87L :87'ydi. Bazen isyan!lar arabalarn kullanarak barikatlara yakla%yorlar #e i%ilere ate% ayorlard. Saldrlarn arttrm%lard. +aman za> @3O man keskin ni%an!lar alkn J&a!osJ dedii e#lerde pusuya yatyorlar #e yoldan geenlere ate% ayorlard. HalkL isyan!larn son direnme noktalarn sard #e onlarn i%ini bitirmek iin g*ne%in domasn bekledi. Ayn durumL son anda d*%man safna geen #e direnmeyi s*rd*ren yedek )uardia :i#il birlikleriyle Santiago S*#ari Alay kalntlarnn bulunduu /auria :addesi'ndeki :armelite ;anastr e#resinde de de#am ediyordu. Bu durumL Santa ;oni!a Bul#ar e#resindeki Atarazanas K%las'nda da sQz konusuydu. Sa#unma #e "e#rim Komiteleri bQlge apnda i%lemeye ba%lam%L yerel planda Qrg*tlenerek Barselona'da iktidar ele geirmi%lerdi. Ayn zamanda %e rin banliyQlerinde de duruma akimdiler. BQyle!e ok sayda sila ?binler!e taban!a #e onlar!a makineli t*fekA San Andres K%las'na yaplan saldrda ele geirilip uzak bQlgelere gQnderilmi%ti.

Barselona'daki zafer b*t*n bQlgeyi etkilemi%ti #e askeri darbe Qkertilmi%ti. 7arragona'da alk kontrol* elde tutuyordu. )eronaL ;ataro #e Seo de -rgel'de iseL dier d*zenli g*ler!e tak#iye edilen #e mu afazakRr Qelere dayanan ordu 23 7emmuz saba kontrol* ele alm%t. $syan!larL Barselona'da alkn zafer kazandn Qrendiklerinde me#zilerini terketti>ler. Ie bQyle!e @6 saat iinde b*t*n KatalonyaL bir dQnem iin kontrol* tek ba%na elde tutan alkn eline geti. &eki $spanya'nn dier bQlgelerinde ne oluyorduP 2= 7emmuz :umartesi g*n* Se#illR'daL :Qrdoba'daL :Rdiz'deL /as &alm as #e sQm*rge .as'nda m*!adelenin s*rd** biliniyordu. Ayn zamanda ;adrid'de *k*metin durumu kontrol altnda tuttuu da biliniyordu. .akat :umartesi'den bu yana neler olmu%tuP Ialen!ia'da neler oluyorduP +aragoza'da neler oluyorduP SQylendii gibi oradaki birlikler Barselona'ya saldr iin arekete mi gemi%tiP ;adrid'de i%i snf *k*mete g*#enmiyordu #e Halk :ep esi iinde yer almayan :87L eer %e ir fa%istlerin eline d*%erse ne ola!an bildii iin sila talep ediyordu. .akat Halk :ep esi'ndeki partiler sila salamak iin ibir %ey yap> @32 iniyorlard. $ktidarn olumsuz ta#ryla y*z y*ze gelen :87 tek ba%na arekete gemeye karar #ermi%ti. Ayn g*nL :87L .AE #e /iberter )enlik militanlarnn yan sraL ba%kent #e yakndaki birok kQy*n b*t*n sa#unma komitelerinin *yeleri bir toplant yaparak yerel bir sa#unma Qrg*t* kurmaya karar #erdiler. Bir plan yapldL sila lar sayldL be% ki%ilik gruplar alinde i%i de#riyeleri Qrg*tlendi. )ruptaki er ki%inin bir taban!as #e bir el bombas #ard. Bu de#riyelerle ;adrid #e Qzellikle ordu #e )uardia :i#il k%lalar kontrol ediliyordu. B*t*n :umartesi g*n* boyun!a yaplan mitinglerL ba%#urularL gQsteriler #e sila talepleri sonusuz kalm%t. .akat *k*metin sila #ermeme konusundaki inatl s*rd*ke alk sokaklarda sabrszlk gQstermeye ba%lam%t. &uerta del SolL insanlarla dolup ta%yordu. Haberler ya#a% ya#a% gelmeye ba%lam%t. Xueipo de /lanoL Se#illR'y kontrol ediyordu. )ranada'da olduu gibi :Rdiz'de de sila sz i%iler fa%istler tarafndan makineli t*feklerle kur%una dizilmi%lerdi. +aragoza'da alka sila #ere!eine sQz #eren #aliL kitleler bir araya toplann!a onlarn ku%atlmas emrini #ererek *zerlerine ate% atrm%t. Kurbanlar arasndaL konfederasyonun pek ok militan da #ard. Ialladolid'de falanT zafer kazanm%t. .as'tan getirilen birlikler Algerias'a saldrya gemi%lerdi. "urumu kontrol ettiine inanan *k*metin aptall y*z*nden ;adrid'de endi%e iinde bulunan alkaL ilk sila lar kitlelere bal kalan birka ordu mensubunun inisiyatifi sayesindeL 2='ini 23'una balayan ge!e datlmaya ba%land. +aman zaman bir kamyonL bilinen sosyalist e#relere #e birka kom*nist komiteye sila datyordu. .akat :87L .AE #e /iberter )enlik iin bir %ey yoktu. Bu kamyonlardan birine )lo>rieta de :uatro :aminos boyun!a yol alrken :87li bir grup tarafndan el konuldu #e sila lar 7etuan bQlgesi i%ilerine datld. Bu sila larL komploya katlma i anetinde bulunmu% k%lalardan ele geirilmi% az sayda t*fekti.?3A 23 7emuz g*n* saba saat 6.OO'te Barselona'daki Saldr Birlikleri liman i%ileriyle birle%irken ;adrid'de :asares @3@

B+r#e -n+B Te..'C 0123" Pr- e(+r&+n8n C+:erin%en #-nr+$i i $ <n A+#8 +n Air CNT <eDi; kart. Xuiroga istifa ediyordu. Ardndan ;artinez Barrio tarafndan bir uzla%ma *k*meti kuruldu. ;adrid alknn Ji anet *k*metiJ olarak adlandrd bu *k*met an!ak * saat ya%ad. ;artinez BarrioL )eneral ;ola'y isyann i%e yaramaz olduuna ikna etmeye bo%una al%tktan sonra pazar g*n* saba saat 4.OO'de istifa etti.?2OA

JBar% zamanlarnn sa#a%s #e sa#a% zamanlarnn bar%sJ olarak adlandrlan ;anuel Azana?22A ksa bir duraksamadan sonraL "r. )iral' yeni bir *k*met kurmakla gQre#lendirdi. Bu dei%iklik olumlu bir sonu getirdiN siyasi tutuklularn bir ksm serbest brakldL bunlarn arasnda :87 -lusal Komite Sekreteri "a#id Antona #e :ipriano ;era da #ard. .akat y*zler!e militan i%i RlR apis anelerdeydi. AntonaL )iral'a bir *ltimatom gQnderdi( J0er yolda%larmz * saat iinde serbest braklmazlarsa :87 onlar bizzat kara!aktr. J?2@A Bu *ltimatom apis anelerin kaplarn at. &azartesi saba ;adrid alk :ampamento #e ;ontana K%>las'na kar% saldrya geti. @3F 9te yandan Barselona'da m*!adele de#am ediyordu. @O 7emmuz saba :armelite ;anastr teslim olduL fakat Atara> zanas'ta #e askeri karargR lar bQlgesinde #a %i bir sa#a% s*r*yordu. )e!eL isyann liderlerinden biri olan )eneral ;ola' nn karde%i 5*zba% ;ola inti ar etti. "ier askeri liderlerL askerlerinin moralinin bozulmamas iin bu aberi gizlediler. .akat sabr son snrna gelen alkL barikatlar kurup gereksiz risklerden kanarak isyan!lar ala ma k_m etmeye al%makla tatmin olmuyorL isyan!larn kalelerine saldrmak istiyordu. Kur%unlara meydan okuyan bir grup Atarazanas K%las'nn paralelindeki Santa ;adrona Soka'na ula%t #e ana karargR atlarna trmanma d*%*n!esiyle ;ontserrat #e ;ediodia sokaklar arasnda me#zilendi. Bu korkusuz militanlarn arasnda keskin bir ni%an! olan As!aso da #ard. 9nunL mermilerin arasndan uzunluu nedeniyle areketlerine engel olan bir t*fek ta%yarak ko%tuu gQr*lebiliyordu. Saba n onbiriydi #e elbiseler terdenL bedenlerine yap%m%t. Santa ;oni!a Bul#ar barikatlarndaki y*zler!e gQzL bu makineli t*fek at%larndan saknarak ilerlemeye al%an insanlara dikilmi%ti. )ruptakiler edeflerine en*z ula%tklarnda "urruti'yeL k%lalardaki askerleri kzgn kalabalktan korumak *zere bir )uardia :i#il birliinin bul#ara yakla%t aberi #erildi. "urrutiL albay oradan uzak durmas konusunda uyard( JAtarazanasL :87 #e .AE'ye aittir.J?2FA Bunun *zerine albay birliklerini geri ekti. Saldr younla%m%t. 9 srada As!asoL ;ediodia Soka>'nda kalbura dQnm*% bir kamyonun arkasnda sna!ak bir yer bulmu%tu. $lerlemesini Qnleyen bir Jni%an!yJ saf d% brakmak iin arabann brandasna doru eildi. 9 anda bir mermi onu tam alnndan #urduL As!aso Qlm*%t*. "urrutiL arkada%nn Ql*m*yle yklm%t. ;erkezi 7elefon Santrali'ne saldr srasndaL 9bregon Qld**nde de "urruti Qfkeyle patlam% #e bu Qfke onu santralin kapsna doru s*r*klemi%ti. <imdiyse Qfkesi dizginsizdi. Hi kimseye bakmadan k%lalara saldrmak *zere arekete geti. "ier sa#a%lar da b*y*lenmi% gibi onu izlediler. AskerlerL kendilerini silip s*p*re!ek bu @36 dalgalar alindeki saldrdan korkuya kapldlar #e ni ayet beyaz bayrak ektiler. @O 7emmuz g*n* saat l.OO'de m*!adelenin ba%lamasndan FF saat sonra BarselonaL isyan!lar yenilgiye uratm%t. Artk er yandan se#in f%krabilirdi.?26A Di!ardo SanzL .ran!is!o As!aso'nun !ansz bedenini g*l* kollarnda ta%yarak -la%m $%ileri Sendikas'nn merkezine getirdi. ,zg*r Barselona iin ya%amlarn #eren * bin de#rim!iden biri olan As!asoL Almude#ar'da 2 8isan 23O2'de domu%tu. 8e yazk kiL Atarazanas K%las'nn ele geirilmesiL m*!adelenin de#amnda ok Qnemli bir ki%i olan As!aso gibi bir kurbana demezdi.
897/AD 2. /aeruzL op. !it. @. Age. F. Age. 6. Age. B. KosZ Do#ira #e Antonio Dobles'in ifadeleri. Dobles gruptakilerden biridir. C. $spanya'da ya%ayan ;eksikal bir anar%istti. 9 srada Barselona'nn anar%ist gruplarndan birinin ?.A$A sekreteriydi. @C ya%nda Qld*. 4. Boletin de Enforma!ion :87>.AEL say 2L @6 7emmuz 23FC. =. .ran!is!o /aeruzL op. !it. )eneral )odedL skyQnetim ma kemesine karl d #e 22 Austos 23FC'da Barselona'da sulu bulunarakL 2@'sinde ;ontTui! 'te idam edildi. 3. 0duardo de )uzmanL ;adrid DoTo y 8egroL s. 24 2O. Sal#ador de ;adariagaL 0spana 22. .elipe AlaizL 236C'da 7oulouse'da :87 tarafndan baslan biyografik dene mesinde bu !*mleyle Aza a'nn karakterini izmi%tir. Ayn zamanda ;anuel Azana akknda ;anuel ;aura'nn al%mas da okunabilir. Asi :ayo Alfonso MEEE. 2@. 0duardo de )uzmanL op. !it. 2F. )Qrg* tanklarL Kose Do#iraL "olores EturbeL /.S. &ablo Duiz'in ifadeleri. 26. Ayn yerde.

@3B

.
@O 70;;-+
;uazzam alt*st olu% nedeniyle erkes de#rim!i dalgaya kaplm%t. <e ir ya%am b*t*n*yle Qrg*ts*z durumdayd. :87'nin Katalonya'da kan g*nl*k gazetesi Solidaridad 9brera bile yQneti!isini #e yaz kurulunu kaybetmi%ti. @O 7emmuz saysL basme#ine giden bir grup militan i%i tarafndan baslp barikatlarda datlm%t. Basme#inde kimse gQre#inin ba%nda deildiL bunun *zerine itlm%iler yazlar kendileri yazdlar #e bu tari i sayy bastlar.OU Bu t*r inisiyatiflerL yeni bir yaplanmann %ekillenmesinde binler!e dier Qrnekle oald. Bu Qrnekler g*nl*k ayatn dier alanlarnda da gQr*ld*L bunlar end*stri #e ula%mdaki ilk QzyQnetim deneyleri izledi. Bu genelle%erek pek ok alan kapsamaya ba%lad. @O 7emmuz'da iktidarL sokaklardaki sila l kitlelerin elindeydi. "ier kurumlar gibi ordu #e polis de ortadan kalkm%t. 0ski askerler #e polisler alkla birle%mi%lerdi. )*n sona ermi%ti ama de#rim %enlii de#am ediyordu. Her yerde dayan%ma #e karde%lik duygular *k*m s*r*yordu. 0rkekler #e kadnlarL eski d*nyay ykarak eski disiplinden kurtulmu%lar #e epsi birden en b*y*k r*yalarnn gerekle%tii gele!ee doru y*r*yorlard. 5eni bir ya%am ba%lam%t. Katalonya'nn geni% imalat alanlar #e bereketli tarlalar feodalizmdenL burTu#aziden #e din adamlarnn m*lkiyetinden alnm% #e kitlelerin sa ipliine gemi%ti. 0ski efendi>kQle anlay%L er yerde alkn tutu%turduu binler!e ate%le dinsel yasaklarla birlikte yanp yklm%t. Her %ey yanyorduL para denen sQm*r* sembol* bile.?@A "e#rimL eski d*nyann deerleri temelinde ba%latlamazd. )erekten kendisi olabilmek iin yeni bir ya%am stilini yaratmak zorundayd. Ie bQyle!e @O 7em> @3C muz g*n*L de#rimin b*y*k bir tatilL Qzg*rle%tiri!i bir eylem #e !o%ku gibi gQr*nd** bir sar o%lukla bitti.?FA 9 ge!e kimse uyumad. 8e merkezi i%i bQlgelerindekilerL ne de#rim!i komitelerin *yeleriL ne kentin giri%lerini kontrol edenlerL ne de sendika!lar... erkes ayaktayd. Ie y*kselen de#rim tarafndan s*p*r*l*p atlmam% birka politika!yla birlikte Katalonya )eneralitat' /uis :ompanys'in bulunduu Ba%kanlk Saray'nda bile kimse uyumuyordu. /uis :ompanys eski iktidarn ayalinden ba%ka bir %eyi temsil etmiyordu. 8iin de#rim da a ileri giderek bu sembol* de ykmam%trP "e#rimL :ompanys'i Qnemsemeyerek onu yendiine inanyordu. ,nemsenmemek onu kurtardL bir de#rim a!ilen edefine ula%mazsa kaybedilmi% demekti. :ompanysL bu durumuL uzla%ma yapmadan gei%tiremeye!eini farke>derek mane#ra yapmaya ba%lad. .akatL alk *zerinde etkisi bulunan geerli bir temsil!iye i tiya #ard. Sol kanat politik partiler gerek bir i%i g*!* tarafndan desteklenmiyorlard. Bu y*zden bu sQz!*L anar%istler arasndanL :87 #e .AE saflarndan bulunmak zorundayd. Ie bQyle!e onlara ba%#urdu. )ar!ma 9li#er yazyor( J:ompanys bizi ayakta kabul ettiL son dere!e sinirli gQr*n*yordu. 0llerimizi skt ?...A 7an%ma tQreni ksa s*rd*L erkes yerini aldL erkesin t*fekleri dizleri *zerindeydi. :ompanys'in sQzleri tam olarak %Qyleydi( J> Her %eyden Qn!e %unu belirtmeliyim kiL :87 #e .AE'ye akkettikleri %ekilde da#ranamam%tr. Her zaman sert bir bask altnda kaldnz. Ie bir zamanlar sizinle birlikte olan benL politik ko%ndakaldullarn zorlamasyla size kar% ktm #e size bask uyguladm.?6A J<u anda siz %e ri #e t*m Katalonya'y kontrol*n*z altnda tutuyorsunuzL *nk* fa%ist militaristleri tek ba%nza yenilgiye urattnz. .akat size %unu atrlatmama izin #erinL fa%istleri yenilgiye uratrken Saldr BirlikleriL Ba%kanlk ;u afzlar #e benim partimin e%itli unsurlarnn yardmlarndan yoksun kalmadnz.J :ompanys bir an durakladktan sonra de#am etti( J.akat gerek %u kiL birka g*n Qn!esine kadar sertbas> @34 klarla y*z y*ze olan sizler bug*n fa%ist orduyu bozguna urattnz. Sizi iyi tandm iinL sizinle an!ak b*t*n samimiyetimle konu%abilirim. Kazandnz #e iktidar ellerinizdedir. 0er bana gereksinmeniz yoksa #e beni Katalonya Ba%kan olarak istemiyorsanz %imdi bunu bana sQyleyinL o zaman ben fa%izme kar% m*!adelede yalnz!a bir nefer olarak yer ala!am. .akat eer tersineL bu gQre#de kalmam gerektiine inanyorsanzL fa%izmin zaferi alinde gQre# ba%nda Qle!eimL ben #e adamlarmL benim adm #e prestiTim bug*n Barselona'da sonulanan m*!adele iin yararldr. 0#etL m*!adele Barselona'da sonulanm%tr ama $spanya'nn dier taraflarnda durumun ne olduu bilinmemektedirL bana g*#enebilirsiniz. -tan dolu gemi%in artk geride kaldna inanan bir parti lideri #e bir insan olarak benim sadakatime g*#enebilirsiniz #e ben itenlikle umuyorum kiL KatalonyaL toplumsal ko%ullarda en iyi geli%meyi salaya!akL *lkelerin ba%nda ola!aktr.J )arda 9li#er %Qyle de#am ediyor( JBiz yalnz!a onun talebini Qrenmek *zere gitmi%tik. Kendi ba%mza ibir %ey

yapamazdk. Buna Qrg*t*m*z karar #erebilirdi #e bu durumu :ompanys'e sQyledik. :ompanys bizeL biti%ik odada Katalon>ya'nn politik partilerinin dier b*t*n temsil!ilerinin bekledikleriniL onlara katlmay kabul etmemiz alindeL Katalonya'nn )eneralitat Ba%kan' olarak Katalonya iin yeni bir yaplanma Qnere!einiL bQyle!e de#rim m*!adelesinin zafere kadar de#am ede!eini sQyledi. JBiz bu toplantya gQzlem!iler olarak katlmay kabul ettik. 7oplant dier odada yaplyordu #e :ompanys bizeL 0sWuerra Depubli!anaL DabassairesL :um uriyeti BirlikL &9-; #e Sosyalist &arti temsil!ilerinin de orada olduunu sQyledi. 7emsil!ilerin kimler olduunu anmsamyorumL belki er %eyin ok abuk !ereyan etmesinden #e benim yorgunluumdan ya da belki onlar tanmadm iin. 8inL :omorera #e dierleri oradaydlar. J:ompanysL fa%ist ayaklanma tarafndan derinden yaralanm% Katalonya'daki ya%am yQnete!ek bir milis komitesi olu%turmann en iyi fikir olduunu aklad. Bu komiteL fa%ist g*ler neredelerseL gidip onlarla sa#a%a!ak sila l g*leri Qr> @3= g*tlemeye al%a!aktL *nk* kar%klk dolaysyla #arolan g*leri o anda bilmek m*mk*n deildi. J?BA :87>.AE delegasyonu )eneralitat'tan ayrlarak de#rimle ortaya kan problemleri gQr*%mek *zere :87 binasnda yaplmakta olan :87 bQlge toplantsna gitti. Bu sradaL ilk raundu kazandna inanan /uis :ompanysL Halk :ep esi partileriyle bir pazarl sonulandrmaya al%yordu. Bu ittifakta ilk anla%ma salanan tarafL :omorera'nn liderliindeki sosyalistlerdi. .akatL :ompanys biliyordu kiL sosyalistler yalnz!a zayf bir Qrg*te sa ipti. 9 nedenleL Katalonya'da iyi bilinen &9-;'un da anla%mada yer almasn istiyordu. &9-;'un lideri AndrZs 8in bu tuzaa d*%medi. '*nk*L :87'siz bir anla%mann imkRnsz olduunu biliyordu. :ompanys 8in'in bu !e#abndan ra atsz oldu #e &9-;'a :87 ile birlikte otoriteyi *stlenmesi Qnerisini yapt. .akat durum &9-; asndan netti( :87'ninL b*t*n militanlarna dan%arak bir sonu!a #armas iin beklemek gerekiyordu.? :87 #e .AE'nin tart%ma sonular )ar!ma 9li#er?4A #e ;ariano D. IasWuZz tarafndan kaleme alnm%tr. IasWuZz'in yazdklarna bir gQz atalm. JKatalonya BQlge Komitesi tarafndan ars yaplan yerel federasyonlarn bQlgesel toplants @2 7emmuz 23FC'da Barselona'da yapld. "urum deerlendirildi #e $spanya ksmen fa%istlerin elindeyken liberter kom*nizmi Qn plana karmamaya karar #erildi. 7oplantL yalnz!a 'BaTo /lobregat'tan bir delegasyonun mu alefetine ramen i%birliine karar #erdi. J?...A 8iin ittifak yapmay kabul ediyoruzP '*nk*L isyan!larn k%lalarnda ynak yaptklar /e#ant'ta durum berrak deilL *nk* ;adrid'de aznlktayz #e alkn dalarda barutlu t*feklerle #e trpanlarla sila lanarak sa#a% s*rd*rd** 0nd*l*s kar%klk iindedir. Kuzeydeki durum bilinmiyor #e $spanya'nn dier taraflar gQr*nd** kadaryla fa%istlerin elindedir. "*%man Aragnn'da #e Katalonya limanlarnda #e biz ne ulusal ne de uluslararas planda onlarn g*lerinin yaygnln bilmiyoruz. J;a!era!lktan ya da katlktan kaynaklana!ak er t*rl* @33 a%r tutumL de#rimi bitkin d*%*re!ei iin felakete yol aabilirdi. "e#rimde yer alan binler!e isinin Ql*m*ne yol alm% olunurdu. JBizim de#rimimiz kendi eylemimiz olmakszn gerekle%emez. Ba%ka bir yol yok. "%ardan bir %ey umut edemeyiz. 8e uluslararas proletaryann lideriL Qzg*rl**n*L ayatn #e karlarn bizim iin riske att ne de kimse $spanyol "e#rimi'ne yardm iin apse girdi. Kimse bizim da#amza katlmak iin ya%amn #ermezdi. 8e gre#L ne de miting arsL fa%ist #e demokratik *k*metler tarafndan boulmamz Qnleyemezdi. 5alnz!a birka bin i%i bizim kaderimizi #e traTedimizi payla%maya geldiL uluslararas proletaryann tek dayan%mas buydu. J?=A )ar!ma 9li#er #e D. IasWuZz tarafndan yaplan aklamalarn da net bir %ekilde ortaya koyduu gibiL bu kararlarn politik etkisini salayabilmek iin alndklar ortam gizlemek gerekiyordu. Bir yl sonra bu aklamalar yapldnda :87 #e .AE sa ip olduklar izgiden artk uzakla%m%lard. Bu ayn zamandaL merkezi *k*mete katlmalarna yol aan i%birlii politikasn benimsedikleri dQnemdi. BazlarL bu aklamalar yalnz!a 23FC ylnn @O #e @2 7emmuz g*nlerinin gerilimli atmosferiyle y*z y*ze kalmakla aklamak isteyebilir. 8itekim )ar!ma 9li#er #e ;ariano D. IasWuZz de bu aklamalarn doasnL takip eden aylarda ortaya kan olaylar nedeniyle gizlemeye al%m%lardr. .akat yine de kesin olan %udur kiL tari i toplantda bQylesine Qnem kazanm% bilinmeyen faktQrlerin aydnlanmasn salam%lardr. Bu toplantda farkl bak% alar at%m%t. )ar!ma 9li#er Ql*m*ne de#rim yanlsyd #e "urruti de bu gQr*%* payla%yordu. .akat benimsenen Qnergeye boyun een )ar!ma 9li>#er'in tersine "urruti kendi Qnergesinde srar

ediyordu( JAnla%malar an!ak gei!i olarak kabul edebilirizL buL +aragoza' mn kurtulu%una kadar kabul edebiliriz demektirL *nk* bundan sonra kuzeyin yolu ala!ak #e de#rimin ba%ars garanti altna alna!aktr.J ,te yandan dikkate alnmas gereken tutumlardan biri de JBaTo /lobregatJ delegasyonunun tutumu> FOO dur. Bu delegasyonun niteliini bilmiyoruzL fakat bu delegasyonun da a Qn!eki tutumlarn gQz Qn*ne alrsak bu toplantdaki ta#rlarnn radikal olduunu sQyleyebiliriz. IasWuZz'in i%aret ettii gibiL genel durum akknda bilgi sa ibi olmann #e uluslararas proletaryadan yardm gelmesinin imkRnszl kabul edildii zaman toplant bir kmaza girdi. 9ndan sonra Jkabul edilmesi g* gereklik kendini dayatt.J .akat JgereklikJ b*t*ne bir alk beklenti iinde tutan de#rime srt e#irerek kabul edilemezdi. Bu soruna nasl bir Qz*m buluna!aktP Santillan'n demokratik i%birliini kabul eden form*l*L sade!e katlm!larn gQr*%lerini Qrtbas etmekten #e ill*zyonu s*rd*ren yeni bir aldat! form*lden ba%ka bir %ey deildi. Ie bQyle!e /uis :ompanys tarafndan Qnerilen demokratik i%birlii Qrg*t iinde kabul edildiL fakat kesin ko%ulL ;erkezi ;ilis Komitesi'nin gerek iktidar elinde tutmasN politikaL ekonomi #e askeri i%ler *zerinde kontrol* brakmamasyd. )erekte bunun anlamL )eneralitat'm ibir gerek otoriteye sa ip olmakszn sembolik bir iktidar temsil etmesiydi. .akat buL .ransa #e $ngiltere gibiL burTu#a iktidarlarn #e eer sosya>listler!e desteklenerek RlR ?o srada bunun yant bilinmiyorduA fonksiyonunu de#am ettiriyorsa ;adrid'deki budala *k*meti aldatmaya yaraya!akt. -luslararas planda olduu kadar ulusal planda da olaylar bu %ekilde geli%irken plenum tarafndan benimsenen Qz*mL de#rime uluslararas dengeyi gQzetme #e i%iler arasnda yaygnla%ma %ans #eriyordu. Bu Jdemokratik i%birliiJ %imdi adil bir orantl temsilden ba%ka bir %eyi gerektirmiyordu. <uras akt kiL :87 #e .AE RlR Katalonya'da iktidar ellerinde tutuyorlard. Saysal olarak &9-; ikin!i srada geliyordu. 0sWuerra Depubli!ana gibi geri kalan politik partilerL i%ilerin m*lklerini kamula%trm% olduu liberal k**k burTu#aziyi temsil ediyorlard. -)7'nin yok denebile!ek #arl #e $spanyol Sosyalist $%i &artisi'nin zayf bir seksiyonu kalyordu geriye. -yumlu bir demokratik temsil bu durumda nasl salana!aktP 5eni bir form*l benimsemek da a akl! #e da a i tiyatl gQr*n*yordu. :87 Kata> FO2 lonya'da ounluu olu%tursa da -)7'nin dier bQlgelerde :87'den say!a fazla olduu dikkate alnd. BQyle!e a%adaki Qz*m benimsendi( JBizL :87 #e zafer kazanm% anar%izm olarakL Katalonya'da aznl olu%tursa daL aksz gibi gQr*nse deL -)7 #e Sosyalist &arti'nin pek ok gQre#e tayin edilmesine karar #erdik. Bunun anlamL diktatoryal partilerin Ql*m!*l rekabet yoluyla liderlik edeflerine ula%malar yerine sorunlar ortadan kaldran kar%lkl i%birlii yolunun izlenmesidir. J?3A &lenum bittii zamanL )eneralitat Saray'na dQnen delegasyonL Katalonya'daki ekonomikL askeri #e politik ya%amn sorumluluunu *stlene!ek alk Qrg*tlenmesi olarak merkezi bir milis komitesi Qnerisinin onaylandn bildirdi. .akatL :87'nin etkisine kar% koymak iin kendisinin liderlik ettii bir grup yaratlmas fikrinden #azgemeyen /uis :ompanys :87>.AE tarafndan #erilen bQyle bir *ltimatoma direnmeyi denedi. )eri delegasyon bu noktada kararlyd. 5a :ompanys yQneti!i Qrg*t olarak merkezi bir milis komitesi yaratlmasn kabul etmeliydi ya da :87 tabana ba%#ura!ak #e i%ilere gerek durumu aklaya!akt. :ompanys geri adm att. Ayn ge!eL ;erkezi ;ilis Komitesi a%adaki *yelerle olu%turuldu( :87L .AEL -)7L &S90 ?Sosyalist &artiAL 0sWuerra Depubli!ana ?:ompanys'in partisiAL -nion Depubli!ana ?liberal !um uriyeti burTu#a partisiA #e &9-;. )eneralitat bir komiser #e teknik dan%man olarak askeri bir ki%i tarafndan temsil edile!ekti. Ayn ge!eL ;ilis Komitesi'nin s*rekli karargR nn kurulduu "eniz ;*zesi'nde toplanmasL bu komitenin )eneralitat'a baml olmadnn gQstergesiydi. Bu ilk toplantda "urruti :87'yiL 9li#er iseL .AE'yi temsilen yer ald. BuL "urruti'nin katld #e bu komitenin alk yararna al%madna karar #ermesine yol aan ilk #e son toplantdr. Bu andan itibaren "urruti'yle ;erkezi ;ilis Komitesi arasnda ilan edilmemi% bir sa#a% ba%lad. FO@
897/AD 2. Kuan ;anuel ;olina'nn tankl. @. .ederi!a ;ontseny'ninL De#ista Blan!a'da yaynlanan de#rim *zerine bir makalesiL FO 7emmuz 23FC. 5azarL @O 7emmuz saba bu t*rden pek ok ey lemde yer alm%tr. 9nu en ok etkileyen saldrlardan biri Barselona'daki :al le ;allor!a'da bulunan bir banka %ubesine yaplan saldrdr. Bankada kimse alka direnmedi. Aslnda binay ele geirenler az sayda erkek #e o!uun yar dm ettii bir grup kadndL bunlar e%yalar yarak %enlik ate%i yakm%lard. Bu e%yalar alk QfkeyleL fakat ayn zamanda ze#kle ate%e frlatyorduL sanki onlar binler!e yldr yarglamak iin bekledikleri bir da#ay gQr*yorlard. "i er %eylerin yan sra ate%e

atlanlar arasnda para dolu kutular da #ard #e kesinlikle kimsenin aklnaL paralan !ebine atmak gelmiyordu. &ara *!ret d*n yasnnL ti!aret d*nyasnn #e sQm*r*n*n sembol* olarak gQr*ld**nden ger ekten ebediyen ortadan kaldrlmalyd. F. &orWue perdimos la Wuerra'daL s.B4'de "iego Abad de SantillonL Barse lona'daki durumu m*kemmel bir %ekilde tanmlamaktadr( J@O 7emmuz'dan sonraki ilk aftalarda partiler #e Qrg*tler *yelerini kontrol edemiyorlard. &artilerden #e fraksiyonlardan ok da a iyi olan bir %ey yaratlm%tN bir alk yaratlm%t #e bu alk na%! issediyorsa Qyle da#ranyordu.J 6. /uis :ompanysL Sal#ador Segui'nin :87'nin a#ukatln yapt dQnemden ?2324>23@FA sQz etmektedir. B. Bu gQr*%me #e izleyen bilgiler iin biz )ar!ma 9li#er'in Solidaridad 9bre>ra'da yaynlanan ?2= 7emmuz 23F4A J0l :omitZ :entral de ;ili!ias Antifas !istas de :atalupaJ adl makalesini kullandk. C. Biz ;. /orenzo'nun /es anar! mstes espagnols et le pou#oir'deki e#irisini ?s. 2OCL not(CA kullandk. /orenzoL )arda Ienero'nun Historia de los interna!io nales en 0spapa ?:ilt EEEL s.2O2A adl kitabndan yararlanm%tr. 4. )ar!ma 9li#erL art. !it. =. Enforme :omitZ 8a!ional de la :87 al :ongreso de la A$7L ?Bask( :87L Artes )rofi!asL BarselonaA. &arisL Aralk 23F4L s. 223. 3. )ar!ma 9li#erL art. !it.

FOF

IV

;0DK0+$ ;$/$S K9;$70S$


;erkezi ;ilis Komitesi'nin ilk toplantsnda +aragoza'ya bir delegasyon gQnderilerek isyan!larn buradaki askeri durumlarnn Qrenilmesine karar #erildi. Ayr!a Barselona'ya doru ilerlediine inanlan motorize bir d*%man birliini engellemek *zere kQpr*lerin maynlanmas karar alnd. ;erkezi ;ilis KomitesiL der al er %eyi kontrol*ne ald #e alkn de#rim!i d*zeni s*rd*rmesi iin genelgeler yaynlamaya ba%lad.?2A Bundan sonra komiteL son dere!e esnek bir yapy benimsediL Qyle kiL *yeleri inisiyatif kullanabile!ekler #e kendilerine m*mk*n olduun!a az m*da ale edile!ekti.?@A $%ilerin de#rim!i Qrg*tlerine dayananan komiteL ayat m*mk*n olan en ksa zamanda normal ale getire!ek #e yemekL sila L gaz #b. gibi %eylerin ktln Qnleye!ekti. Ayn toplantdaL Aragnn'a gide!ek bir milis birlii kurulmasna karar #erildi. Buena#entura "urruti bu birlikten sorumlu ola!akt. Binba% &Zrez .arras iseL askeri komutan olarak gQre# yapa!akt. Bu milis birlii Barselona'dan en ge @6 7emmuz'da areket ede!ek #e dierleri de ardndan gele!ekti. 2@ OOO milisten olu%a!ak birliin en Qnemli edefi +aragoza'ya saldrmak #e ele geirmekti.?FA Bu aradaL bQlge sa#unma komiteleri milis kaydetme i%ine giri%mi%lerdi. ;ilislerin Qrg*tlenmesinden sorumlu olan SantillonL karargR n &edralbes K%las'nda kurmu%tu. 9na anar%ist militanlar SatoL 0do #e Di!ardo Sanz yardm ediyorlard.?6A@@ 7em>muz'dan @B 7emmuz'a kadar geen g*nlerde Barselona youn bir kaotik ortam iindeydiL bu i%e yarayan bir kaostu. &amp>lona'dan kaan topu albay KimZnez de la BerazaL bu olu%umu gQrd**nde ayrete d*%m*%t*. 9na sorulduunda %Qyle !e#ap FO6 #ermi%ti( Jbir asker gQz*yle bakldnda orada korkutu!u bir kaos sQz konusuyduL fakat Qnemli olan nokta %uydu kiL bu kaos i%liyordu.J Ie BerezaL bu kaosa i dokunulmamasnL Jkendi iinde kendi dengesini #e Qrg*tlenmesini bula!a iin Qn*n*n almasn ta#siye etti.J?BA ;erkezi ;ilis Komitesi'ne bal olarak Qrg*tlenen milis birlikleri gerekte sendikalar tarafndan kontrol ediliyordu. Sendikalar !ep eye giden gQn*ll*lerin ailelerine bakmak zorundaydlar. SantillonL bu yolla ;erkezi Komite'nin merkeziyetiliinden saknla!am umuyordu. Bir ordunun bir generale baml olma biimini ortadan kaldrmak istiyordu. Ayn zamanda ;erkezi Komite'deki er parti ya da eilimin kendi milis kayt merkezini amasna #e milis Qrg*tlemesine karar #erilmi%ti. 9 zamana kadar k%lalar #e kaleler onlar ele geirmi% olan :87li #e .AEli i%ilerin ellerindeydi. $%iler onlar ellerinde tutmak istiyorlardL *nk* de#rim onlara politik partilerin i%e yaramaz %eyler olduunu gQstermi%ti. .akat ;erkezi Komi>te'de yer alanlarL isileriL ele geirdikleri k%lalar dier politik eilimlerdeki militanlarla payla%mak konusunda ikna etmi%lerdi. Ie bQyle!e ;ontTui! Kalesi 0sWuerra :atalana tarafndan de#ralnd. /Zponte S*#ari K%las &9-;'a #erildiL &arktaki k%lalara Katalonya &S-'su ?Sosyalist &artiA #e tari i manastra &artido .ederal EbZri!o yerle%tirildi. :87 #e .AEL doklardaki k%lalar olduu kadarL &edralbesL San AndrZs #e Santiago S*#ari K%lalarn da ellerinde tutuyordu. 7opu &ark #e komiserlik genel olarak erkes tarafndan payla%lyordu. Her politik grupL k%lalara kendine gQre ad #eriyordu( &S-:'unkine Karl ;arksL &9-;'unkine /eninL anar%istlerin>kine BakuninL Sal#o! eaL Sparta!us #b. adlar taklm%t.

Ayn %ekilde karargR larn da belirlenmesi gerekiyordu. &9-;L :olnn 9teli'ni &S-:'a #ermeye raz olmu%tu #e kendi ;erkez Komitesi'nin karargR iin Dambla'da geni% bir otel bulmu%tu. :87 iseL kendi karargR nda kalm%t. Her bQlgede de#rim!i k%lalar ya da sa#unma komiteleri kuruluyordu #e sendikalar b*y*k binalara yerle%iyorlard. S!ak at%malar s> FOB rasnda Qrg*tlenen alk lokantalar %imdi b*y*k otellerde kuruluyordu. $%te Ditz bu %ekilde milislerin restoran oldu. )enel gre# RlR de#am ediyordu. .akatL bir s*re sonra :87 salk sendikas tarafndan y*r*t*len m*!adeleyle teslim alman astaneler #e salk merkezleri yeniden fonksiyonlarn gQrmeye ba%ladlar. 0n Qnemli astaneler i%iler tarafndan yQnetiliyordu. 7aban inisiyatifi ile frn!lar kollektif ya da kom*nal biimlerde yeniden al%maya ba%ladlar. "orudan i%iler tarafndan denetlenen e!za laboratu#arlar yeniden al%maya ba%ladlar. Barselona e#resindeki tarm i%ileri sendikalar da topraklar kolektifle%tirmeye ba%ladlar #e kenti beslemek *zere kom*nal depolar kurdular. Bu ilk adm ba%tan ba%a t*m bQlgede Qrnek alnd. Ksa bir s*re sonra metal*rTi merkezleri de yeniden al%maya ba%ladlar #e Qn!elik zr l kamyonlarn yapmna #erildi. Bu sayede @6 7emmuz'da "urruti Birlii'nin bu kamyonlardan bazlarn kullanmalar m*mk*n olmu%tu. 0n Qnemli odak noktalar olan Hispano>SuizaL el Iol!anoL la ;aWuinista 7errestre #b. i%i inisiyatifleri ile kollektif i%yerleri aline gelmi%lerdi.?CA/iman i%ileriL @@ 7emmuz g*n* erkenden "eniz!ilik E%letmeleri'ni kollektifle%tirdiler. Ayn g*n demiryolu i%ileri ;.+.A. Kuzey <irketini kollektifle%tirdiler #e Katalan "emiryollar al%maya ba%lad. @F 7emmuz'da tram#aylar #e otob*sler al%maya ba%lad #e barikatlar kaldrld. Askeri g*#enlie gelin!eL RlR baz ni%an!lar gizlendikleri yerlerden ate% ayorlard. Sila l i%iler mu afzlk yapyorlard #e kendi e%iti olan bir i%inin emri altndaki gruplarda Qrg*tleniyorlard. )rup ba%kanL de#rim!i sa#unma komiteleri arasndaki koordinasyonu #e i%birliini salyor bQlgelerde eskiden belediye ba%kanl tarafndan oynanan rol* oynuyordu. B*t*n bu bQlge komiteleriL Koordinasyon Komitesi denen bir e%it merkezi komite biiminde birbirleriyle balantlydlar #e b*t*n Barselona'y kaplam%lard. Barselona'da * iktidar oda sQz konusuydu( :ansz bir sembol olan )eneralitatL ;erkezi ;ilis Komitesi #e BQlge Komiteleri. Bu * farkl iktidar temelde birbirine kar%yordu #e FOC Albay Bereza'nn Jdokunulmamasn istedii kaosuJ olu%turuyordu. BQlge komiteleriL a!izli mallarn bulunduu d*kkRnlarn kaplarn amaya #e a!iz t*!!arlar tarafndan toplanan e%yalar datmaya ba%ladlar. "ier merkezlerin #e d*kkanlarn mallar da #atanda%larn i tiyalar iin kullanlmak *zere m*sadere edildiL elbiselerL ayakkablar #e battaniyeler datld. :87 #e .AE m*mk*n olduun!a de#rimi ilerletme yQn*ndeki kendi planlarna bal kaldlar. @F 7emmuz'da yaynlanm% bir bildiri bunu aka ortaya koyuyor( J'al%an alk kendini milislerde Qrg*tl*yor. Sila #e !ep aneleri teslim etmek yok. Sendikanzla banz skla%trn. 5a%amnz #e Qzg*rl**n*z kendi ellerinizdedir.J?4A BuL ;erkezi ;ilis Komitesi tarafndan s*rekli tekrarlanan bir aryd. KomiteL !ep eye gitmek istemeyenlerin sila larn sa#unma komitelerine ya da gQn*ll* kayt merkezine getirmelerini duyuruyordu. Bu frtnal g*nlerde J8osotrosJ grubunun *yeleri ayr ayr yerlerdeydi. Her biri Qnemli bir gQre#de bulunuyordu. 7oplanm% de#riyelerin yardmyla Aurelio .ernondez de#rim iin d*zenli bir kolordu Qrg*tl*yorduN de#rim!i d*zeni s*rd*re!ek bir g*#enlik kolordusu. Di!ardo SanzL &edralbes K%las'nda i%i milislerini Qrg*tl*yordu. Bir e%it sa#a% bakan durumunda olan )ar!ma 9li#er b*t*n arekRta yol gQsteri!ilik yapyordu. Ie son olarak "urrutiN !ep edeki birliin birin!i dere!eden temsil!isiL de#rimin parlayan ate%i #e Aragnn'daki propagandistiydi. J8osotrosJ grubunun *yeleri ta#rlarn net bir %ekilde s*rd*r*yorlard( Bu ta#r politik partiler d*zeyindeki ittifakn Qtesine geme #e i%ilerinL askerlerinL sa#unma komitelerinin temsil edildii bQlgesel bir birlie dayananL de#rim!i bir Qrg*t yaratma gerekliliiydi. B*t*n J8osotrosJ *yeleriL i%iler tarafndan kontrol edilemeyen )eneralitat #e ;erkezi ;ilis Komitesi'nin de#rim iin olu%turduu te likenin farkndayd. )rup iinde farkl ki%ilikler arasnda bir denge kuran #e sentez yapan As!aso'nun yokluu a! bir %ekilde issediliyordu. 5a%anan olaylar iki g*l* ki%ilik olanL "urruti #e )ar!ma FO4

SE G:e!(GG!! 02IX K+(+U.&+ Mer$eCi Mi i# K-.i(e#i>nin &er e;(i@i Ain+"

9li#er arasndaki farkllklar #e at%malar aa karyordu. Her ikisi de yeniliki #e eylem adamlarydlar. )arda 9li#erL askeri kanad yQnetmek zorunda kalm% olmann skntsn ekiyordu. ;iza olarak kendini +aragoza'ya d*zenlenen saldrnn iine atmay ter!i ederdi. Bunun yan sra 9li#erL ep dorudan eyleme katlm% olmasndan dolay "urruti'ye kar% bir e%it kskanlk issine de kaplm%t. Sonu olarak er ikisi de de#rimin m*mk*n olduun!a ileri gQt*r*lmesi gerektii noktasnda anla%ma alindeydi. Ie e%itli kanlmaz ayrlklarn bu asl geli%meyi

engellememesi gerekiyordu. Bu iki adamL $spanyol "e#rimi'nin kaderine terkedildiine inanyorlard. Ie artk So#yetler Birlii'nden ya da .ransa'da>ki Halk :ep esi'nden bir yardm beklemiyorlard. So#yetler Birlii iin $spanyol "e#rimiL onun politik mane#ralarna ta% koyan tali siz bir olayd. Bu de#rimL onlarL Jproletaryann ana#atanJ maskesini indirmeye zorluyor #e dierleri gibi b*rokratik bir de#let olduklarn aa karyordu. ,yle bir FO3 de#let kiL Dus i%ileri eer ekimde ba%layan de#rimi kazanmak istiyorlarsa bir g*n onu ykmak zorundaydlar. $ngiltere'nin m*ttefiki #e kapitalist karlarn temsil!isi .ransa'ya gelin!eN $spanya "e#rimi'ni bomak iin elinden geleni yapyorduL burTu#azisi iseL sosyalistler #e kom*nistlerle abalarn birle%tirmeye azrd. KezaL ne So#yetler Birlii ne de $ngiltereL $spanya'da gerek bir de#rim!i g*!*n kontrol* aldn gQrmek istemiyorlard. "e#rimin ba%ars iin tek yolL snrlarn a%lmas #e m*!adelenin uluslararas bir al almasyd. Bu nedenle de#rim!ilerL .as'ta ba%layan isyann bir u!unu da .ransz sQm*rgelerine yaymak *zere geni% apl bir eylem plam geli%tirmeye giri%tiler. Ayn zamanda &ortekiz'de de isyan te%#ik ediliyor #e de#rim m*mk*n olduu Ql*de snrdan .ransa'ya yaylmaya al%lyordu. BQyle bir strateTiL .ransa'daki Halk :ep esi H*>k*meti'nin de#rime aka saldrmasna yol aabilir #e dolaysyla .ransz proletaryasnda salkl bir tepkiye neden olabilirL belki de onun de#rim!i ru unu !anlandrabilirdi. ;erkezi ;ilis Komitesi'nde al%mas nedeniyle bu plann gerekle%tirilmesini )ar!ma 9li#er *stlenmi%ti. BuL J8osotrosJ grubunun son proTesiydi. F2O

897/AD 2. Bu alntlar "iego Abad de Santillon'in &orWue perdimos la Wuerra'smdan alnm%tr. @. ;erkezi ;ilis KomitesiN 5QnetimL AskeriyeL 9perasyonL Soru%turma #e "enetimL 5emek 7edarik #e -la%m adlarn ta%yan e%itli gei!i bQl*mlerden olu%uyordu. A%adaki %ubeler %u bQl*mler tarafndan kontrol ediliyordu( $sta tistik <ubesi yQnetimin %ubesi olarak al%yorduN k%lalar #e !ep aneler milis lere balydN sans*rL radyoL arita yapmL Harp 9kuluL Haberle%me #e $%aretle%me 9kulu ise Sa#a%>9perasyon BQl*m*'ne balyd. Sa#a% #e $leti%im okullarnda alaylarnL gruplarn #e birliklerin delegelerine kurs #erilmesi kararla%trlm%t ?da a sonra gQre!eimiz gibiL milis Qrg*tlenmesi esnasnda kendiliinden ortaya kan ordu delegeleriA. Bunlardan Santillon'm kitabnda zaten sQz edilmektedir. F. ;erkezi ;ilis Komitesi'nin plan basitti. )*lerin ba%ars birlikte areket etmelerine balyd. )*lerin er biri onlar atayan sektQrler!e denetleniyor du. "urruti'nin denetimindeki ilk birlik Qn!* olarak yola km%L yolu am%t. Ayn srada dier * birlikL birin!isine yardm ediyordu. $lk birlikL &ina>9sera'dan karak !ep eden +aragoza'ya saldra!akt. :as>pe>Azaila>Bel! ite attn izleyen ikin!i birlikL :alatayud ile +aragoza arasndaki balanty kese!ek #e birin!i birliin !ep eden saldr%m destekleye!ekti. H*n!* birlie gelin!eL onun gQre#iL 7ardiente #e /e!inena'nn kanatlarn olu%turduu #e Sierra de Al!ubiene'nin merkezde yer ald *gende akim pozisyonda olan Hues!a ile +aragoza arasndaki balanty kesmekti. Bu birlikL ilk birlii sa yandan destekleye!ekti. $lk birliin ba%ars kesinlikle dier iki birliin gQre#lerini yerine getirmelerine balyd. "*%man g*lerini yenebilmek iin Hues!o'ya yapla!ak ku%atmadaL !ep e saldrs iin dQrd*n!* bir birlik olu%turulmas kararla%trld. 0n zor gQre# birin!iL ikin!i #e dQrd*n!* birliklerde sa#a%a!ak adamlar salayan :87 #e .AE'ye d*%*yordu. H*n!* birlikL 0sWuerraL &9-; #e &S-: gibi ;erkezi ;ilis Komitesi'ndeki geri kalanL dier politik olu%umlara braklm%t. 6. 5akla%k bir ay iinde Bakunin K%las'ndanL iyi kQt* yeti%mi% 2= OOO ki%i kt. Bunlardan bazlar J7ierra y /ibertadJ birliine katlarakL ;adrid !ep e sineL oradan da 7ala#era de la Deina !ep esine gQnderildiler. B. SantillonL op. !it.L s.CF( C. :87'nin ;etal*rTi Sendikas tarafndan ortaya atlan bu fikirden areketle metal*rTi end*strisi bir sa#a% end*strisine dQn*%t*r*ld*. Bir metal i%isi olan 0ugenio IalleToL ;erkezi ;ilis Komitesi tarafndan bu gQre#e atand. JIalleTo ile ;artin de#asa bir i%in *stesinden geldiler #e b*y*k bir zla metal*rTi #e kimya end*strimizi sa#a% end*strisine dQn*%t*rd*ler.J ?)ar!ma 9li#er'in da a Qn!e alnt yaplan makalesinden.A 4. BildiriL :87>.AE B*lteni'nde ?@6 7emmuz 23FCA yeniden baslm%tr.

F22

+ADA)9+A7A "9GD+aragozaL de#rim iin em strateTik olarak em de dayan%ma anlamnda son dere!e Qnemliydi. 9ras anar%izmin ikin!i ba%kentiydi #e binler!e yolda% fa%istlerin zindanlarndayd. ,nemli bir radyo konu%masnda )ar!ia 9li#erL Aragnnlu>lar a!ilen m*!adeleye ararak %Qyle dedi( JHer militan i%inin gQre#iL te likeleri esaplamadan kendini sa#a%n en Qn !ep esine atmaktr.J Barselona'da orduya kar% kazanlan zaferi atrlatarak +aragoza'y fet e kan milis birliklerinin :87 tarafndan olu%turulduunu duyurdu( J"urruti'nin #e %u anda size itap etmekte olan benim bu birliklerin Qn!*s* ola!amz duyuruyoruz. <e rinizdeki k%lalar bombardman ede!ek bir birlik gQnderiyoruz.J .akat i%iler birliklerin gelmesini beklememeliL sokaklara kmalydlar. J:87 #e .AE'nin adamlar bu ann gerektirdii gQre#i yerine getirmelidirler. ;*mk*n olan er ara!

kullann. Bu konu%mann sonunu beklemeden e#lerinizi terkedinL fa%izmi yknL yknL ezin.J?2A Bu birliklerin kurulmakta olduunun duyurulmas Barselona'da b*y*k bir !o%kuya yol at. Sendikalardan #e sa#unma komitelerinden gelen i%iler ilk birimlerde yer aldlar #e listeye yazldlar. :o%kunun dizginlenmesi #e da a !iddi d*%*n!eli insanlardan yerlerinde kalarak i%lerini terketmemeleri istenmek zorunda kalnd. Bu areketlilikL yukardan #erilen talimatlarla olan areketlilikten farklyd. )Qn*ll*ler birbirleriyle Qrg*tleri tart%yorlard. Burada askeri ru un ya da b*rokratik komutann restorasyonu sQz konusu deildi. Bu tart%malarL militarize edildikleri 23F4 ylna kadar i%i milisleri iinde ya#a% ya#a% geli%erek yapsal bir al ald. ,rg*tlenme basitti. 9n ki%i bir F2@ grup olu%turuyordu #e bunlar serbeste kendi ba%kanlarn seiyorlard. Bu gruplardan on tanesi bir araya gelip y*z ki%ilik bir tabur olu%turuyorlard #e ayn yoldan bir ki%i ba%kan seiliyordu. Be% tabur bir birlik olu%turuyordu #e bu birliin bir delegesi oluyordu. 7aburlarn delegeleri #e birliin delegesi Birlik Komitesi'ni olu%turuyorlard. Birliin delegeleriyle tugayn genel delegeleri 7ugay Sa#a% Komitesi'ni te%kil ediyorlard.?@A 7ugayn askeri teknisyeni olan &Zrez .arras kQt*mserdi. .arrasL profesyonel bir askerdi #e bu e%it bir Qrg*tlenmeye g*#enmiyordu. "urruti bir s*re sonra bunun farkna #ard. Ie bu y*zdenL topu ya#eri olarak yllar!a :87'nin anti> militarist komitelerinde yer alm% bir ki%i olan ;anzana'y seti. ;anzanaL liberter fikirlere kazanlm% birisiydi #e bu t*r komutanlk #e itaate b*t*n*yle d*%man olan anar%ist psikoloTinin anlamn ka#ryordu. "urrutiL tugayn te izatL !ep anelikL top #e makineli t*feklerini koruma i%ini ;anzana'ya #e Qretmen :arrepo'ya teslim etti. ;anzana #e :arrepo em%ire #e doktor ekipleri Qrg*tleyerekL a!il muayene ser#isini kurdular. ;anzana etrafna arkada% gruplarnL askerleriL onba%larL a#u%lar #e kurulmu% olan taburlara katlan subaylar toplad. Ksa zamanda "urruti #e ;anzana arasnda g*#en ortam kuruldu. ;anzanaL "urruti'nin yolu olan anti>otoriter yolda gQre#ini s*rd*rd*. &Zrez .arrasL ok liberal bulduu bu yakla%ma kar% olduunu sQyledii zaman "urruti onu %Qyle yantlad( J"a a Qn!e de sQylemi%tim #e tekrarlyorumN b*t*n ayatm boyun!a bir anar%ist olarak areket ettim. Bir insan kollektifi iin politik sorumluluk #erilmi% olmas gerei benim inanlarm dei%tiremez. An!ak bu ko%ullar altndaL ;erkezi ;ilis Komitesi tarafndan bana #erilen gQre#i yerine getirmeyi kabul ettim. J"*%*n*yorum ki >#e olanlar da beni doruluyor> bir i%i milisi ordunun kurallaryla yQnlendirilemez. Sanyorum disiplinL koordinasyon #e bir plann yerine getirilmesi zorunludur. .akat bu artkL bizim yktmz d*nyann anlay%n ifade eden terimlerle anlatlamaz. 5eni d*%*n!elerimiz #ar. "*%*n*yoruz F2F kiL insanlar arasndaki dayan%maL otonom bir da#ran% olarak disiplini gerektiren ki%isel sorumluluu uyandrmaldr. JSa#a%L bize y*kledii zorunluluklarlaL Qn!eden y*r*tt**m*z birok m*!adeleden farkl bir m*!adeledir. .akat bizim m*!adelemizin edefi daima de#rimin zaferidir. Bunun anlamL yalnz!a d*%man yenmek deilL fakat ayn zamanda insanlkta kQkl* bir dei%ikliktir. Bu dei%ikliin ortaya kmas iin insanlk Qzg*rl*k iinde ya%amasn Qrenmeli #e sorumlu bir birey olarak kendi potansiyelini geli%tirmelidir. .abrikadaki i%i aletlerini kullanp *retimi yQneterek kendinde bir dei%ikliin meydana gelmesine yol aar. Sa#a% da tpk bir i%i gibi sila n bir alet olarak kullanr #e onun eylemi de i%i>ninkiyle ayn edeflere izmet etmelidir. J$%i milisi m*!adelede emir altndaki bir asker gibi da#ranamazL fakat ne yapa!an bilen bilinli bir insan gibi da#ranr. BiliyorumL bQyle bir sonu!a ula%mak kolay deildirL fakat insann mantk yoluyla #aramaya!a bir sonu!a zor yoluyla i #arlamaz. 0er bizim de#rim!i ordumuz da korku yoluyla #arln s*rd*re!ekse sonuta biz korkunun rengini dei%tirmekten ba%ka bir %ey yapm% olmaya!az. ,zg*r bir toplumL an!ak insann kendini korkulardan kurtarmasyla olu%abilir. J?FA "urruti kendini net bir %ekilde ifade etmi%ti. 7eori ile pratii birle%tirmek istiyordu. ;ilis birliklerini yQnetmek gQre#ini *stlenerek Aragnn !ep esine giderken bir anar%ist olarak liberter idealine bal kalmak istiyordu.?6A Barselona'daL +aragoza'ya yapla!ak seferin azrlklar ilerliyordu. Aragnn yaknda fa%izme kar% a!masz bir m*!adeleye tank ola!akt. +aragoza askeri bir kaleydi. Buras ayn zamandaL 24 7emmuz'da !um uriyeti *k*mete balln bildirmi% olan )eneral :abanellas tarafndan komuta edilen I. Askeri BQlge'nin ana karargR durumundayd. "urumL :a>banellas'n sa#a% ilan ederek sendikalarda #e dier i%i merkezlerinde i%i a#na ba%lad 23 7emmuz &azar g*n*ne kadar belirsiz kald. +aragozaL askeri Qneminin yan sraL fa%istlerin eline gemi% olmakla Katalonya ile Kuzeyin ?Bask bQlgesi ile Asturya'nnA birle%mesini Qnl*yordu. Buralar $spanya'nn en

F26

@6 7emmuz BarselonaL "arruti Anar%ist ;ili[ Birlii'nin +aragoza'ya areketinden bir gQr*n*%. Her yerde kara bayraklar dalgalanyordu. Qnemli end*striyel bQlgeleriL sila #e malzeme iin ammadde kaynaklarydlar. +aragoza Ialisi ?da a sonra fa%istler tarafndan kur%una dizilen bir !um uriyetiydiA Jzaman geldiindeJ sila data!a konusunda i%ilere sQz #ermi%ti. .a%istler #alinin kararszlndan ya da atasndan yararlandlar #e zla g*lerini b*t*n bQlgeye yaydlar. Sila sz i%ilerle #a %i bir m*!adeleden sonra fa%istlerL Hues!aL 7eruelL Ka!aL :alatayudL Bel! iteL :aspe kasabalarn ele geirerekL emen emen /erida'nn #aro%larna kadar ula%tlar. Hues!a'nn kar%snda olan #e orada k**k bir ada gibi kalan Barbastro Kasabas direndi. Askeri garnizon isyan etmi%ti #e garnizon alkn emrine #erildi. :um uriyete bal kalan )eneral Iillalba gibi birka asker bu direni%te !an #erdiler. .akat milisler uzun s*re direni%i s*r>d*remediler. $%te bu nedenlerle ;erkezi ;ilis Komitesi duru> F2B mu bildiindenL a!ilen bu bQlgeye gQndermek *zere "urruti Birlii'nin benzeri iki birlik Qrg*tlemi%ti. @6 7emmuz g*n* saba saat 2O.OO'da "urruti Birlii +a>ragoza'ya gitmek *zere &aseo de )ra!ia'dan yola ka!akt. Saat =.OO'de radyoda konu%an "urruti Barselona alkndanL birlie erzak yardm yapmalarn istedi. Bu istee erkes %a%rm%t. '*nk* erzak datmnn kontrol* bQlge komiteleri ya da ;erkezi ;ilis Komitesi tarafndan yaplyordu. "urruti %Qyle aklad( J"e#rimin en g*l* sila nn !o%ku olduunu anlamyor musunuzP Bir de#rimL erkes onun zaferiyle ilgilendii #e onu kendi da#as aline getirdii zaman ba%arya ula%r. Barselona alknn !e#abL kentin de#rimle ne kadar ilgilendiini gQstere!ektir. Bu !e#ap ayn zamanda erkesi kendi sorumluluuyla y*z y*ze getire!ekL m*!adelemizin kollek>tifliinin farkna #arlmasn salaya!ak #e ba%ar erkesin abasna bal ola!aktr. Bizim talebimizin anlam budurL ba%ka bir %ey deil. J?BA Birlik arekete gemeden ksa bir s*re Qn!e zr l aratan metal i%ilerine seslenen "urrutiL Kanadal gazete!i Ian &aas>sen'la da gQr*%t*. Ian &aassenL "urruti ile olan uzun sQyle%isini 7 e 7oronto "aily Star'da J$spanyol liderL @ OOO OOO anar%istin de#rim iin sa#a%tn sQylediJ ba%l altnda yaynlad. &aassenL "urruti'yiL uzun boyluL esmerL sinekkayd tra% olmu%L Arap>Afrika kar%m e reye sa ip biri olarak tanmlyordu. Hemen emen grtlaktan kan atlak sesli bu yoksul kQyl* o!uuna Ian &aassenL askeri isyana kar% zafer kazana!aklarna inanp inanmadn sordu. "urrutiL +aragoza !ep esinde isyan!lara kar% zafer kazanla!a yantn #erdi. 0er de#rim!i g*ler +aragoza'y alrlarsa kuzey !ep esi Qzg*r ola!akt #e de#rimL bu bQlgedeki madenlerL !ep ane fabrikalar #e tersaneler sayesinde koruna!akt. +aragoza'nn ele geirilmesi iin gQre#lendirilmi% birlikler ikiye ayrlm%lard. Bunlardan biri g*neye giderekL .as birlikleriyle #e bir yaban!lar leTyonuyla 0nd*l*s'e ilerlemekte olan .ranko'yu durdura!akt. J$ki * aftalk bir zaman iinde sonu!u belirleye!ek sa#a%lara girmi% ola!az.J F2C

9uri'utl

TH

,-..n+M
? ?
F 'Jq!l. ' J

> Sim*!ate #[i

rst> i1

Y!9# >> M

.'

'7 '

'

>">">

KZK[#X(\Z] 4L80?M" >

i?

"?

"urruti Birlii'nin *yelik kart. )azete!i %a%rm%tL fakat "urruti de#am etti( Je#et belki de bir ayL bu i sa#a% en ge austos aynda sona ere!ektir. Halk sila lanm%tr. Artk ordu sQz konusu deildir. $ki kamp #ardr( ,zg*rl*k iin sa#a%an si#iller ile ayaklanma!lara katlm% fa%ist si#iller. $spanya'daki b*t*n i%ilerL fa%izmin zaferinin alk #e kQlelik anlamna geldiini biliyorlar. .akat fa%istler de yenilmeleri alinde onlar neyin beklediini biliyorlar. Bu nedenle m*!adele amansz #e a!maszdr. Bizim iin sorun fa%izmin ezilmesiL Qylesine s*p*r*l*p atlmasdr kiL bir da a fa%izm $spanya'da asla boy #eremesin. .a%izmin i%ini er ya da ge bitirmekte kararlyz. HstelikL *k*mete ramen.J Ian &aassen sordu( J8iin *k*mete ramen diyorsunuzP Bu *k*met fa%ist isyana kar% sa#a%myor muPJ "urruti yantlad( J"*nyada ibir *k*met yoktur kiL fa%izmle onu yok etmek *zere sa#a%sn. $spanya'nn liberal *k*meti ok Qn!e fa%ist unsurlar etkisiz ale getirebilirdi. Bunun yerine oyala>ma!aya giri%tiL uzla%t #e zaman ar!ad. <imdi bileL %u anda F24 bileL *k*metteL isyan!lara o%gQr* gQsterilmesini isteyen adamlar #ar. Hi belli olmaz.J dedi g*lerekL JBakarsnz %imdiki *k*metL i%i areketini ezmek iin bu isyan! g*lere i tiya duyabilir. J?CA )azete!i yeniden sQz konusu eli%kiye dQnerek %Qyle dedi( J/argo :aballero #e Endale!io &rietoL Halk :ep esi'nin tek edefinin !um uriyeti kurtarmak #e !um uriyeti d*zeni restore etmek olduunu sQyl*yor.J "urruti %Qyle yantlad( JBuL o beyefendilerin bak% as olabilir. Biz anar%istler de#rim iin m*!adele ederiz. Biz ne istediimizi biliyoruz. "*nyann bir yerlerindeL uzuru #e g*#eni uruna Alman #e 'in i%ilerinin Stalin tarafndan fa%ist barbarla kurban edildii So#yetler Birlii diye bir yerin #arolmas bizim iin ibir %ey ifade etmiyor. Biz de#rimi %imdiL buradaL $spanya'da istiyoruzL gele!ekte kmas mu temel olan A#rupa sa#a%ndan sonra deil. Biz bug*n de#rimimizleL Hitler #e ;ussolini'ye Dus Kzl 9rdusu'nun #erdiinden da a fazla korku #eriyoruz. BizL Alman #e italyan i%i snfna fa%izmle nasl m*!adele edile!einin Qrneklerini #eriyoruz.J Ian &aassen %Qyle balam%t( JAskeri fa%ist ayaklanmay bastrm% olsa bile i%birlii olmakszn !um uriyet ibir %ey yapamazJ @ OOO OOO *yeli sendika Qrg*t*n*n temsil!isi olan adam bQyle diyor. "urruti'nin bak% asn Qrenmek zorundaydmL *nk* buL sa#a%makta olan $spanyol i%ilerinin kafasndan neler getiini bilmek asndan gerekliydi. "urruti durumunL kimsenin beklemedii bir yQne doru geli%tiini gQsterdi. ;osko#a'nnL $spanyol proletaryas *zerinde ibir etkisinin olmad iyi bilinen bir olgudur. A#rupa'daki en masum mu afazakRr de#let da iL mu temelen Espanya'daki liberter duygulardan o%lanmaya!aktr.J )azete!i yemden rQportaTa de#am etti( J$syan!larL Hitler #e ;ussolini'den destek gQrmeye ba%lam%ken .ransa ya da $ngiltere'den er angi bir yardm bekliyor musunuzPJ J/iberter de#rim iinL d*nyadaki ibir *k*metten ibir yardm beklemiyorum.J dedi a%in bir %ekilde Jbelki farkl emperyalist karlar arasndaki at%ma bizim m*!adelemizi etkileyebilir. F2= Bu son dere!e m*mk*nd*r. .rankoL A#rupa'y at%mann iine ekmek iin elinden geleni yapmaktadr. Ie Almanya'y bizim *zerimize s*rmekte bir an bile durak sam aya!aktr. .akat biz yardm beklemiyoruzL sonuta kendi *k*metimizden bile beklemiyoruz.J Ian &aassen srar etti( J7ek ba%nza kazanabilir misinizPJ "urruti yant #ermedi. 'enesini ka%d. )Qzleri parlad. J+aferi kazansanz bile bir ykntnn *zerinde duruyor ola!aksnz.J Ian &aassen bu sQzlerle onu dald alemden kopartmaya al%m%t. JBiz er zaman ge!ekondulardaL delik de%ik du#arlar arasnda ya%adk.J diye yant #erdi "urruti sakin!e. Ie bouk bir

fsltyla ekledi( J+amanla kendimiz iin uygun yerle%imin nasl olmas gerektiini Qrene!eiz. -nutmamalsnz kiL biz de in%a edebiliriz. Bu saraylar #e kentleriL burada $spanya'daL Amerika'da #e er yerde in%a eden bizleriz. Biz i%ileriz. Biz onlarn yerine ba%kalarn in%a edebiliriz. Ie da a iyilerini yapabiliriz. 5kmdan en ufak bir korku duymayz. Biz yery*z*n*n miraslaryz. Bu konuda en ufak bir ku%ku duymamak gerekir. BurTu#azi tari sa nesini terketmeden Qn!e kendi d*nyasn yakp ykabilir. Biz yeni bir d*nyay buradaL kalbimizde ta%yoruz.J Ie ekledi( JBu d*nya %u anda bile b*y*mektedir. J?4A Saba saat 2O.OO'da gQn*ll*ler &aseo de )ra!ia'da toplandlar #e ok sayda insan otolardanL kamyonlardanL taksilerden #e turist otob*slerinden olu%an bu tu af kon#oyu gQrmeye geldi. B*y*k bir !o%ku #ard #e Barselona'daki erken zaferL alk umutlu #e iyimser bir ale getirmi%ti. Aragnn'a yaplan seferL bir kr gezintisini anmsatyordu. ,lene doruL F OOO ki%iden olu%an birlikL ya%asn bar%lar arasnda arekete getiL yumruklar a#aya kalkt #e de#rim!i %arklar sQylendi. ,n!eL iinde bir d*zine gen!in bulunduu bir kamyon geldi #e onlarn arasnda KosZ Herlin'in Herk*l yapl gQ#desi seildi. K>zl>kara bir bayrak tutuyordu. Kamyonun arkasndanL genel delegeliini Aris'in yapt ilk grup geliyordu. 9nlarn emen ardndanL yaknda kendilerinin seme bir g* olduunu gQstere!ek olan be% tabur ilerliyordu. BunlarL ksa s*re Qn!e dina> F23 mitilie #e kr sa#a%lna geen Sallent maden!ileri #e ayn %ekilde liman y*kleme i%ileriyle delegeleri Setonas't. 0l &adreL **n!* taburun ba%nda y*r*yordu. $nanl bir sa#a% #e ;eksika "e#rimi'nde &an! o Iilla'nn ka raman bir taraftaryd. "Qrd*n!*s*L Kuan Kosta'nn taburuydu #e be%in!isiL metal i%ilerinden olu%uyorduL bu taburun delegesiL gen liber>ter ;uftoz'du. Bu ilk be% taburu dierleri izliyorlard. $ki otob*s*n arasndaL iinde "urruti #e Binba% &Zrez .ar>ras'n bulunduu bir JHispanoJ ilerliyordu. "urruti sessizdi. Kaderin ona y*kledii sorumluluu issediyordu. Birliinin y*zde yetmi%i Barselona anar%ist genliinden olu%uyordu. )en ya da orta ya%l bu de#rim!ilerin epsi sokak sa#a%larna katlm%lard. .akat ak arazide sa#a%mak konusunda ibirt %ey bilmiyorlard. "urrutiL d*%manla ak arazide kar%la%ld zaman sa#a%nL adamlar iin farkl bir gQr*n*m kazana!an biliyordu. "urrutiL ayrlmadan Qn!eL Bakunin K%las'nda>ki toplantda bir konu%ma yapm%t. Barselona'daki m*!adeleleriyle Aragnn'da ortaya konula!ak m*!adele arasndaki fark aklamaya al%m%t. .akat sQzler deneyimin yerini tutmuyordu. Ate%li sila lardanL kurmal bombalardan sQz etmi% #e burTu#a ordusuyla sila l proletarya arasndaki fark *zerinde srar etmi%ti. Komutanlk sorunu #arln s*rd*r*yordu. "urruti'nin konumu akt #e oL adamlarnn gQz* kapal g*#enine sa ip olduunu biliyordu. Biliyordu kiL o Qnde y*r*d** s*re!e sonunda Ql*m olsa bile adamlar onu izleye!eklerdi. .akat "urruti bir asker deilL bir de#rim!iydi. Bir komutanL askerlerini Ql*me gQnderebilirdiL kayplarnn yerine yenilerini koyar #e sa#a%a de#am ederdi. .akat "urrutiL pe%inden gelen adamlarnn ounun militan i%iler olduunun #e onlarn yerinin doldurulamaya!ann farkndayd. ;ak no'nun kendisine #erdii dersi anmsyordu( JKomuta eden bir askerle liderlik eden bir de#rim!i arasnda #arolan ayrlk %udur kiL askeri komutan kendini zora dayanarak kabul ettirirkenL de#rim!iL n*fuzunu kendi yeteneine dayandrmaldr.J BirlikL /Zrida yolu *zerinde ilerliyordu. KQylerdeki insan> F@O

"urruti Birlii'nin :aspe'ye #ar%.

lar "urruti'yi gQrmek istiyorlard. )*l*mseyerek yakla%an "urruti'yi gQrd*klerinde %a%rarak baryorlard( JAma onun r*tbeleri yok!J "a a bilgili olan dierleriL anar%istlerin asla r*tbe takmadklar yantn #eriyorlard. KQyl*lerinL kzl>kara bayraklar gQrmekten mutlu olduklar gQr*l*yordu. "urruti inip onlarla konu%uyordu( JKollektiflerinizi Qrg*tlediniz miP Beklemeyin. 7opraklar ele geirin. Kendinizi liderler olmadanL efendiler olmadanL parazitler olmadan Qrg*tleyin. 0er siz bunlar ba%aramazsanz bizim ilerlememizin ibir anlam olmaya!aktr. 5ktmz d*nyadan farkl bir d*nya yaratmalyzL yoksa sa#a% meydanlarnda ayatlarn #eren gen insanlar bo%una Qlm*% ola!aklar. Bizim eylem alanmz de#rimdir. J?=A Aragnn'daL da a sa#a% ba%lamadan yeni bir ya%am ba%lam%t. :aspe'deki ilk sa#a%tan #e baz ufak tefek at%malardan sonraL birlik +aragoza'ya 23 millik bir mesafeye geldi. Kurtard kQyleri geride brakt( :aspeL .ragaL :asdasnosL &eralbaL /a AlmandaL BuTaraloz. @4'si saba BuTaraloz'dan ayrlan bir> F@2 likL &ina de 0bro'nun birka mil ileri sindeyken * tane per#aneli fa%ist ua gQr*nd* gQky*z*nde. -aklarn bombardman sonu!u yirmi ki%i Qld* #e birlik duraklamak zorunda kald. Baz milisler panik iinde kaarken dier bir milis grubu duruma m*da ale ettiL panii #e ka%lar durdurdu. BirlikleriL Bu>Taraloz'da yeniden bir araya getirmeye #e bu ge!ikmeyi a#antaT aline getirip d*%mann kaynaklar #e me#zilenmesi akknda ke%if yapmaya karar #erildi. &Zrez .arrasL "urruti'yeL +aragoza'ya saldr plann dei%tirmesini #e birlie da a iyi bir yap kazandrmasn QnerdiL fakat "urruti onu %Qyle yantlad( JBug*n korkuyla ka%an bu adamlar yarn aslanlar gibi sa#a%a!aklardr. Bu sonu!u elde etmek iin onlara k%lal askerler gibi deilL de#rim!iler gibi da#ranmalyz. J?3A "urrutiL BuTaraloz Belediye Binas'nn balkonundanL meydanda toplanm% olan adamlarna bir konu%ma yapt( JArkada%larL buraya gelmeye kimse zorlanm% deildir. Kendi kaderinizi kendiniz setinizL bu ilk :87>.AE birliinin kaderinin zorluklarla dolu olduu bilinmektedir. )ar!ma 9li#erL Bar>selona'daki radyo konu%masndaL Aragnn'a +aragoza'nn fet i iin gidiyoruz #e bu uurda kellemizi #ere!eiz demi%ti. Ayn %eyi tekrarlyorum. )eri ekilmektense Qlmeliyiz. +aragozaL fa%istlerin elindedir #e y*zler!eL binler!e i%i orada fa%istlerin sila lar tarafndan te dit edilmektedir. 0er onlarn kurtulmalarna yardm etmeye!eksek neden Barselona'dan ayrldkP 9nlar bizi bekliyorlarL biz ise kayoruz. H uakla kar% kar%ya geldiimizde korkuya kaplarak d*nyaya #e yolda%larmza anar%istlerin !esaretini gQsteriyorsunuz. BurTu#aziL biz istedik diye liberter kom*nizmi yaratmamza izin #ere!ek deildir. BurTu#azi direne!ektirL *nk* ayr!alklarn #e karlarn sa#unmak durumundadr. /iberter kom*nizmi yaratmann tek yolu burTu#aziyi ykmaktr. Bizim ideal d*nyamz garanti ede!ek tek yol budur. $deallerimizi ayata geirmeye ba%layan kQyl*leri arkamzda braktk. 9nlar yaptklarn koruya!amza g*#enerek bunu yaptlar. Bu y*zden eer biz d*%mana yollan ak brakrsakL bunun anlamL bu kQyl* inisiyatifinin yararsz klnmas #e galiplerinL F@@ kQyl*lerin bu !esaretiniL onlar katlederek Qdetmeleri ola!aktr. Bu m*!adelenin anlamL da a Qn!e *zerimize aldklarmzn ibirine benzemeyenL kar%lk beklemediimiz bir m*!adele olmasdr. Bug*n olanlar basit bir uyardr. <imdi m*!adele gerekten ba%lyor. 9nlar bize toplarla ate% ede!ekler. Ba%mza tonlarla bomba yadra!aklar #e biz bazen yalnz!a el bombalarylaL atta baklarla sa#a%mak zorunda kala!az. KQ%eye sk%trlan d*%manL bir ay#an gibi sra!aktrL #a %i!e sra!aktr. .akat en*z kQ%eye sk%mam%tr #e bQyle bir duruma d*%memek iin sa#a%yor. "*%manL italya'nn #e Almanya'nn yardmlarna g*#eniyor. 0er bu g*lerin sa#a%mza fazlasyla girmelerine izin #erirsek fa%istleri yenmek zor ola!akL *nk* bizim sa ip olduumuzdan ok da a fazla sa#a% malzemesine sa ip ola!aklardr. JBizim zaferimizL eylemimizin zna baldr. "a a zl saldrL sa#a% kazanmakta da a b*y*k %ans demektir. <u ana kadar biz kazandk. Bu nedenle +aragoza'y bir an Qn!e ele geirmeliyiz. 5arnL bug*nk* kadar frsat olmaya!aktr. :87 saflarnda korkaklar yokturL .AE'nin adamlar Ql*r fakat teslim olmazlar. AramzdaL ilk saldrda korkan insanlar istemiyoruz. Ben kaanlarL birliin ilerlemesini Qnleyenleri sila larn brakmaya aryorumL bQyle!e da a metin eller o sila lar yerden alsnlar. )eri kalanlarmz y*r*y*%lerine de#am ede!eklerdir. Kuzeye #ara!az. Asturyal yolda%larmzla elele #ere!eizL kuzeyi ele geire!eiz #e $spanya'ya yeni bir d*nya armaan ede!eiz. BenL geri dQnenlerdenL bug*n olanlar akknda sessiz kalmalarn istiyorumL *nk* bu olay bizi utan iinde brakmaktadr.J 7ek bir ki%i da i sila n brakmad. .akat kimileriL yolda%larnn Qn*nde Qfkeyle alamaya ba%lam%lard. "ers a! #eri!iydiL ama bu ders panie kaplm% olanlarn yeniden domasna neden oldu. Hepsi m*kemmel gerilla sa#a%lar aline gele!eklerL fakat ou bu F@ aylk amansz at%malarda Qle!eklerdi.?2OA

F@F

897/AD 2. Solidaridad 9breraL @F 7emmuz 23FC. @. KosZ ;iraL "urruti. F. Ayn yerde. Aurelio .ernondez onun ifadesine tamamen katlyor. "a a sonra 0mma )oldmanL ayn sQz!*kleriL "urruti ile sQyle%ide kullanm%tr. .reedomL /ondraL 8isan 23F4. 6. Koltso#L "urruti'ye salt bu ta#rdan dolay saldrmaktadr. Bkz( Koltso#'un "iario de la )uerra de 0spapa adl kitab. B. &ablo Duiz'in tankl. Bkz( Solidaridad 9breraL @B 7emuz 23FC. C. JElml QnlemlerJ sorunu *zerineL bkz( &ierre BrouZ #e 0mile 7emimeL /a De#olutinn et la )uerre en 0spagneL s.@2.4 4. 7 e 7oronto "aily StarL Ian &aassen tarafndan yazlan makaleL Jispanyol liderL @ OOO OOO anar%istin de#rim iin sa#a%tn sQyl*yorJL 2= Austos 23FCL sQyle%i @2 7emmuz'daL Barselona'da ;edina!elli "*k*'n*n sarayna yerle%mi% ;etal*rTi $%ileri Sendikas'nm karargR nda yaplm%tr. =. Birliin Qrg*tlenmesi #e BuTaraloz'a yaplan y*r*y*% akknda /iberto Doig #e .ran!is!o Subirats'm sQzl* ifadelerini kullandk. Ie ayn zamanda 987'de ?7oulouseL Kasm 23C6A baslm% 9osme de &aules'in makalelerini #e KosZ ;i raL op. !it .'i kullandk. 3. Ayn yerde. 2O. 9rada azr bulunan /iberto Doig #e &ablo DuizL bu konu%mannL bir aTita tQr #e de#rim!i olarak "urruti tarafndan ya%am srasnda yaplan en Qnemli konu%malardan biri olduunu sQylemektedirler. Bu tanklar sayesinde konu% may saptayabildik.

F@6

VI

"-DD-7$ B$D/$G$
BirlikL bombardmann yarda kestii seferine yeniden ba%lamaya azrlanyordu. .akat "urruti #e dier delegeler en*z belediye binasnn d%na kmam%lard. )eneral Iillalba #e &Zrez .arrasL "urruti'yiL er iki yann korumaya almadan +aragoza'ya saldrmann tam bir a maklk ola!a konusunda ikna etmeye al%yorlard. 9nlarL JKzl>karaJ #e JKarl ;arksJ Birliklerinin beklenmesi gerektiini d*%*n*yorlard. Birin!isi onlar 0bro'nun g*neyinde koruya!akL ikin!isi ise 7ardiente>Al!ubierra bQl*m*nde koruya!akt. 9nlarn yardm olmakszn saldry ba%latmak gereksiz kayplara yol aa!akt. J"urruti ikna edildi #e operasyon ertelendi. J?2A BuTaraloz belediye binas genel karargR olarak seildi. Birliin askerleriL !ep e boyun!a sa#unma konumuna getirildi. :ep eL Ielilla de 0bro' dan ;onte 9s!uro'ya ?/e!ipenaA kadar olan 4= kilometrelik alanda kuruldu. Barselona'da :87 #e .AEL Aragnn'a gQnderile!ek dier birlikleri Qrg*tl*yorlard. ;arangoz Antonio 9rtiz'in Qn!*l*k ettiiL Binba% .ernando Sala#era :ampos'un yardm!ln yapt JKzl>KaraJ BirliiL 0bro'nun g*neyini i%gal ede!ekL Bel! i>te'yi ele geirip "urruti'nin sol yann korumaya ala!akt. JAs>!asoJ BirliiL Barbastro'ya me#zilene!ek #e Hues!o'ya saldra!akt. ;arangoz )regorio Ko#er #e frn! "omingo As!aso birliin sorumlularL Askeri "an%man 0duardo ;edrano #e Alba>detre!u'da onlarn yardm!laryd. $ki birlikte toplam = OOO ki%i #ard.?@A ;arksist partiler de milis Qrg*tlemi%lerdi. 9nlarL "urruti Birlii'nin sa yann koruma sorumluluunu alm% #e /e!ipenaL Al!ubierraL 7ardienteL Almude#ar attna kar% me#>zilenmi%lerdi.?FA F@B "urrutiL askeri dan%manlarn ta#siyelerini dinlediine %imdiden pi%man olmu%tu. )eriL bu bekleme s*resinden yararlanarak birlii yeniden Qrg*tledi. )ruplarL e%it olmayan bQl*kler biiminde Qrg*tlenmi%lerdi. 5eni bir form*l denendi( @B ki%iden olu%an gruplar bir delege seiyorlard. Her bQl*k 6 gruptan olu%uyordu. Be% bQl*k ?BOO ki%iA bir taburu meydana getiriyordu. Her bQl*m*n bir s iyesi #e bir makineli t*fek takm #ard. 7opu birliiL :ar!ellerL :ole #e Batet isimli y*zba%larn komutasnda yeniden Qrg*tlenmi%ti. 0rzak #e yiye!ek ikmaliL salk #e ula%m iin yardm! ser#is olu%turulmu%tu. 7opu birlii gibi dier b*t*n ser#isler de sorumlu delege semek zorundayd. &Zrez .arras tarafndan ba%kanlk edilen Askeri 7eknik Konsey birliin askeri yQnetimini biimlendiriyor #e birlikteki b*t*n profesyonel askerleri bir araya getiriyordu. KonseyL i%aretlerinL parolalarn d*zenlenmesiL arita yapm #e birliin genel i%leyi%i iin gereken bu gibi i%lerin sorumluluunu alm%t. Birliin genel bir delegasyonu #ardL fakat b*t*n tabana dan%lyordu. )rup delegelerinden olu%an BQl*k KomitesiL bQl*k delegelerinden olu%an ;anga Komitesi #e sonu olarak genel delege #e t*m manga delegelerinden olu%an Sa#a% Komitesi #ard. Birliin liderlii Sa#a% Komitesi'ne balyd. StrateTik planlar yapmakla gQre#li olan Askeri 7eknik KonseyL Sa#a% Komitesi'ne yardm ediyordu. Hibir durumda planlar Sa#a% Komitesi'nin onay olmakszn uygulanamyordu. Sa#a% Komitesi'yle Askeri 7eknik Konsey arasnda s*rekli bir ili%ki #ard. Sa#a% Komitesi'nin bir *yesiL Askeri 7eknik Kon>sey'in toplantlarnda azr bulunduu gibiL tersi de sQz konusu olabiliyordu. Sa#a% KomitesiL gerektii zamanL mangalarnL topularn #e yardm! daimi

delegeleriyle genel toplant d*zenliyordu. Sa#a% KomitesiL kendiniL e%itli ser#islerden olu%an bir e%it b*ro %eklinde s*rekli bir aygt olarak Qrg*tlemi%tiN &77L istatistikL basn #b. ser#islerin areketini d*zenleyenL "urruti' nin sekreteri #e ayat arkada% 0milienne ;orin'di. ;orinL ayn zamanda yaban! gazete!iler ya da ki%iler geldiinde e#ir> F@C
v?i"""

"urruti Birlii Sa#a% Komitesi'nin BuTaraloz yolu *zerinde yerle%tii Ienta St. /u!ia. menlik i%ini de yapyordu. ;ora #e &ilar BalduWue ona bu idari i%lerde yardm ediyorlard. &ropaganda bQl*m*L 0l .rente ?:ep eA adl bir birlik b*lteni karyordu. "a a sonra propaganda bQl*m*n*n al%malar arasna radyo yaynlar da girdi. Bu bQl*m*n sorumluluunu .ran!is!o :arrepo alm%t. &ropaganda bQl*m*L birlik iinde %ubelere sa ipti. Her bQl**n bir propaganda bQl*m* #ard. B*t*n bu yapL a%adanL kendiliinden yaratlm%t. Bu yapL ayn zamanda d*%man g*lerine arkadan saldrma gQre#ini *stlenen Qzel gruplar da ayn %ekilde tabandan biimlendirerek ortaya karm%t. Bu gruplarL fa%istler tarafndan kontrol edilen bQlgelerde Qnemli gQre#ler yerine getire!ek gerilla sa#a%lar ola!aklard. 9nlara JHiTos de la 8o! eJ ?)e!enin 'o!uklarA #e Jla Banda 8egraJ ?Kara 'eteA deniliyordu. Aragnn'lu yetkin bir anar%ist militan olan .ran!is!o &onzan onlaraLdan%manlk yapyordu. "a a sonraL bir piyade y*zba> F@4 %s olan KoaWumn ;orlanes de aralarna katld #e Qnemli isti barat gQre#lerinin sorumluluunu ald.?6A Birliin bu JaskeriJ yapsL yaban! ziyaretileri i de tatmin etmiyordu. Bu yapnn etkisiz olduunu #e ba%arszla yol aa!am d*%*n*yorlard. Austosta !ep eyi ziyaret eden Koltso#L burTu#a meslekda%larnn yapt gibiL milisin bu Qrg*tlenme biimiyle alay etti. ,te yandan ba%ka yazarlarL bu de#rim!i birliklere de#rim!i Q#g*ler d*zerek sorunlar anlamada da a iyi bir ta#r sergilediler. )eorge 9rcell'in sQyledikleri en Qnemlilerindendir( J;ilis sistemini k**mseyen gazete!ilerL milislerinL alk ordusu geri planda talim yaparken !ep eyi tutmak zorunda olduunu sk sk unuturlar. ;odern mekanize bir ordu eitimsiz bir %ekilde ortaya kamaz #e eer *k*metL birlikler eitilip azrlann!aya kadar bekleseydi .ranko'ya kar% asla direni% olmaya!akt.J ;ilislerin Qzdisipli>ni konusuna deinen 9rcell %Qyle de#am ediyor( J"a a sonra milislerin ele%tirisi moda oldu #e bu y*zden e%itliki sistemin eitim #e sila israfna yol at iddia edildi... "isiplinin demokratik Jde#rim!iJ biimiL beklenenden da a g*#enilir olmu%tur. Bir i%i ordusundaki disiplinL teorik olarak gQn*ll*l*kt*... "*zenli ordularda #arolan korkutma #e istismara milislerde bir an bile o%gQr* gQsterilmez. 8ormal askeri !ezalar me#!utturL fakat bunlar yalnz!a ok !iddi sular iin y*r*rl*e konurlar... '"e#rim!i' disiplin politik bilin!e baldrL emirlere niin uyulmas gerektiinin anla%lmasna baldrN bunun anla%lmas zaman alrL fakat ayn %ekildeL talim alanndaki bir birlikte yer alan askerin talim gQrmesi de zaman alr. J?BA "e#rimi ileri gQt*rmek isteyenler iin milis ya%am yalnz!a ula%lmaya al%lan snfsz toplumun yansmas olabilirdi. BuL onun liberter yapsnn kaynayd. 7ersineL iyerar%ik kumandayaL disipline #e otoriteye dayanan ordu taraftarlarL adaletsizliiL sQm*r*y* #e snf bQl*nmelerini kabul eden kendi toplumlarm model alyorlard. Birliin BuTaraloz'a #ar%ndan birka g*n sonraL yeni eylemliliklerin azrln *zerine alan komutanlkL BuTaraloz #e

F@= &ina de 0bro arasndaki Ienta ;onzona denen terkedilmi% bir e#e yerle%ti. Bu e#in e#resine e%itli ser#isler iin k%la kurulduL sila #e arabalar tamir etmek *zere bir atQlye ald. Kurtarlm% olan Aragnn kQylerinde kurulan kollektifler "urruti'nin dikkatini ekmi%tiL *nk* bu kollektifler kendiliinden ortaya km% #e yine ayn kendiliindenlikle zl bir %ekilde i%lemeye ba%lam%t. Birlikle kollektifler arasnda s*rekli #e samimi balar kurulmu%tu. KQyl*ler sk sk delegasyonlar alinde birlie geliyorlarL bazen yiye!ek getiriyorlarL bazen de "urruti'denL kollektiflerini ziyaret ederek Qzg*r bir kom*n*n al%mas akknda konu%ma yapmasn istiyorlard. Bu ziyaretler srasnda "urrutiL Aragnn kollektif areketinin de#rimin geli%mesi iin ifade ettii anlam gQrebildi. BQlgedeki b*t*n kollektiflerin bir Aragnn federasyonu biiminde Qrg*tlenmelerini Qnerdi. Bu federasyonL iftilere Qrg*tl* bir g* #ere!ekti #e ayn zamanda liberter sosyalist bir ekonominin geli%mesi iin planlar yaplmasna yardm ede!ekti. 9nun gQz*nde bu federasyonL kollekti#izm d*%manlarna kar% en iyi sa#unmay salaya!akL kQyl*ler arasnda dayan%may geli%tire!ek yeni ko%ullar yarata!akt. "urruti bu ziyaretlerinin birinden dQn*%*ndeL Sa#a% Komi>tesi'ne milis gruplarnnL askeri arekRt olmad srada *r*n kaldrmada kQyl*lere yardm etmek *zere kollektiflere gQnderilerek aylaklktan kurtarlmalarn Qnerdi. 9nlarn #arlL yardmn yan sraL kQyl*lere de#rimin ekonomik edeflerinin anlatlmasn da salaya!akt. Sorun enine boyuna tart%ld. Bundan sonra ayn tart%maL milislerin konuyu #e yarat! al%may desteklemeyi ka#ramalar iin bQl*klere gQt*r*ld*. Sonu olumluydu. )en liberter gruplarL gQn*ll* olarak *reti!i sa#a%lar aline geldiler. Bir s*re sonra ortaya ka!ak olan Aragnn Kollektifleri .ederasyonu'nun ba%lang! i%te .bu %ekil>deydi.?CA "urruti Birlii'ni destekleye!ek iki birlik ge kalm% #e +a>ragoza'ya yapla!ak saldr ge!ikmi%ti. Bu ge!ikme "urruti'yi kzdrm%tL *nk* buL fa%istlerin me#zilerini g*lendirmelerine #e basky s*rd*rmelerine yol ayordu. Bu durum genel bir F@3 Austos 23FC> "urruti Birlii 0nternasyonal 7ugaynn .ransz SeksiyonuL *nl* anar%ist eitim!i Sebastien .aure'nin adn ta%yordu. sabrszlk yaratm% #e gruplarL Sa#a% Komitesi'neL d*%mann kilit noktalarna kar% komando eylemlerine geilmesini Qnermi%lerdi. Ba% !alarL birliin J;etalurTistlerJL JKara 'eteJL da a sonradan *nlenen #e kQk olarak o dQnemde ortaya kan J"inamiterosJ #e J)uerrillerosJ adl gruplar tarafndan yaplan bu eylemler daima d*%mann geri atlarn edef alyordu. Bu zorunlu eylemsizlik dQnemi srasnda "urrutiL e%itli uluslararas politik ki%ilerL durumu tespit etmek gerei duyan Koltso# #e 0 renburg gibi basn mu abiri gQre#i *stlenmi% tannm% yazarlar tarafndan ziyaret edildi. Ayn %ekildeL uluslararas sekin anar%istler olan Anglo>Dus 0mma )oldman #e .ransz Sebastian .aure da gelmi%lerdi. 0mma )oldman'n geli%iL b*y*k apl yerle%me faaliyetine rastgelmi%ti( J"urruti'yi bir ar ko#anndaynu%asma me%gulken buldum. $nsanlar gelip gidiyorL "urruti orada bulunan bir sabit telefona arlyor #e ayn srada i%iler b*y*k bir g*> FFO r*lt*yleL onun i bo% kalmayan karargR iin bir ta ta ere#eyi getiriyorlard. Bu g*r*lt*l* #e s*rekli faaliyetin ortasnda "urruti beni kabul ettiL sanki benim ayatm biliyordu. Bu adamla yaptm samimi #e s!ak gQr*%me benim iin beklenmedik bir %eydi.J J"urruti'nin prestiTi #e g*l* ki%ilii akknda ok %ey i%it>mi%tim. 9nunL ordudan er angi bir Qzel yardm almadan ya da er angi bir deneyim olmadan onbin gQn*ll*y* bir araya nasl getirebildiini Qrenmek istiyordum. "urrutiL benim gibi ya%l bir anar%ist militann bQyle bir soruyu sormu% olmasndan %a%rm% gQr*n*yordu( 'B*t*n ayatm boyun!a anar%ist olarak kaldm #e Qyle kalmay umuyorum' dedi #e %Qyle s*rd*rd*( 'Sanrm buL aptal!a askeri disiplin ru una sa ip bir komutan ya da generalle benim aramdaki b*y*k fark aklar. 9nlar bana kendi gQn*ll* iradeleriyle geldilerL onlar m*!adelemiz iin ya%amlarn #ermeye azrlar. $nanyorum #e er zaman inandm kiL Qzg*rl*k anlay%nda sorumluluun #arl aktr. "isiplinin kanlmaz olduunu d*%*n*yorumL fakat buL g*l* dayan%ma duygularndan #e kollektiflik fikrinden esinlenen Qzdisiplin olmaldr. "urruti'nin srr budur.'J 0mma )oldman %Qyle balyordu( J9L teori #e pratii 'birle%tiriyordu.J?4A Anar%istler tarafndan benimsenen ya%am stili #e sosyal ili%kiler dier milis gruplarn da etkiliyordu. /idersiz #e disiplinsiz orduyu gQrmeye gelen gazete!ilerL birliklerdeki anar%istlere %Qyle diyorlard( J9nun bir lider olmadn

sQyl*yorsunuz ama ona itaat ediyorsunuz.J ;ilisler iseL %Qyle yantlyorlard( JBiz onu iyi ta#rlar dolaysyla izliyoruzN eer dei%irse bizim saygmz kaybeder #e biz de onu terkederiz.J?=A Buna ramen sa#a% bir gereklikti #e "urrutiL de#rim!i olsalar da %eytannL adamlarn ele geirebile!eini biliyordu. '*nk* sa#a% bir e%it alalt! ya%am tarzna yol ayordu( J0er bu durum de#am ederseL de#rim sona ere!ektirL *nk* insanlar ay#ana dQn*%e!eklerdir... A!ele etmeliyiz #e sa#a% m*mk*n olduu kadar abuk sona erdirmeliyiz. J?3A Bu d*%*n!eler #e sabrszlk onu yiyip bitiriyordu. Sk sk uykusuzluk eken "urrutiL Jileri atlar ziyaret eder #e gQzetleme yerle> FF2 rinde saatler geirirL gQzlerini +aragoza'nm %klarna dikerdi. 9rada sk sk g*n %na kadar kalrd.?2OA Bu skntlara ek olarak dier bir zorluk daL onun birlik delegelii rol*n* yerine getirmek zorunda olmasyd. KQylerdeki askerlerinin ta#rlar akknda kQyl*lerin %ikayetlerini dinlemek zorundayd. Askerler genellikle k**k sular i%liyorlardL fakat bunlar yine de sa#a%n getire!ei kQt*l*klerin i%aretleriydi. Bunlar ortaya kt zamanL o bu sularnL ok sayda insann kollektifle%tirmede yer almasndan ktn #e sonu olarak bu problemlerin kollektiflerin kendisi tarafndan Qz*le!eine i%aret ediyordu.. .akat bazen yalnz!a i tar etmek yeterli olmuyordu. Bir g*n "urrutiL kendi bQlgesinden ok uzakta olan bir bQl**n delegesine rastlad. "elegeL bir kQpr*ye de#riye iin gQnderilen be% ki%inin ortadan yok olduklarn #e onlar aramaya ktn sQyledi. Adamlar kom%u bir kQyde %arap ierken bulundular. "urruti onlara %Qyle sordu( J5aptnz i%in !iddiyetinin farknda msnzP Bilmiyor mu%unuzun kiL fa%istler nQbet yerlerini geip sizi teslim alabilirler #e g*#enliklerini sizin ellerinize brakm% olan yolda%larnz katledebilirlerP Sizin :87 ya da milis birliklerinin safnda yeriniz yokL kartlarnz #erin bana.J ;ilisler kartlarn ona #erdiler. BuL onun beklemedii bir %eydi( JSizler ne :87'lisiniz ne de i%iL siz pisliksiniz. Artk birlikte yeriniz yok. 0#inize dQn*n.J Hz*lmekten uzak bir a#ada olan milisler durumdan memnun gibi gQr*n*yorlard. "urrutiL milislerin bu ta#r kar%snda iyi!e iddetlendi( JKnzdaki elbiselerin alka ait olduunu bilmiyor musunuzP &antolonlarnz karn!J Ie i ama%rlaryla Barselona'nn yolunu tuttular.?22A "urruti a%r kzgnlktan tam bir soukkanlla geti. Bu olaydan sonraL Barselonadaki ;ora'ya telefon etti. Di!ardo Sanz'la konu%mak istiyordu( JDi!ardoL Sabadell'deki politik partinin karargR nda sekiz makineli t*fek saklandn biliyor musunP Bu sekiz makineli t*fei bana getirmen iin sana 6= saat #eriyorum. Ayn zamanda * tarm uzman da gQnder.J?2@A 9 g*n "urruti birok kollektifi ziyaret etmi% #e onlardan birou teknik eleman eksikliinden yaknm%lard. Bazlar denemek istedikleri yeni tipte iftilie re berlik edebile!ek FF@

BuTaralozL 0yl*l 23FC. Sebastien .aure'un "urruti Birlii'ni ziyareti. Sadan sola( "e#let tarafndan Qld*r*len *nl* $spanyol anar%ist eitim!isi. .ran!is!o .errer'in torunu ;oraL DuanoL Sebastien .aureL "urrutiL .errer'in kz #e ;anzanaL birliin askeri dan%man. tarm m* endislerinin #e tarm uzmanlarnn getirilmesi talebinde bulunmu%lard. Bazlar iseL milise kaydolan iyi

militanlarn kQy* terkettiklerini belirtmi%lerdi. "urrutiL kendi birliine kaydolan bu milislerin adlarn not etti #e onlar Sa#a% Komitesi'ne ard( JSize birlikte i tiya!mz yok.J KQyl* militanlarn %a%rm% y*zlerini gQren "urruti sesinin tonunu dei%tirdi #e g*lerek %Qyle dedi( J"*%*nd**n*z gibi deil. Sizin iyi sa#a%lar olduunuzu biliyorumL sizler !QmertL er %eye dayana!ak !esarette insanlarsnzL fakat kQy*n*zdeki alk sizin geri gQnderilmenizi istiyor. 9nlar sizi tanyorlar #e sizler onlarn g*#enini kazanm%snz. KQy*n*zdeki al%may ba%arabilmeniz fa%istleri Qld*rmekten da a Qnemlidir. Biz ya%ayan tari i yaratyoruz. J?2FA FFF

897/AD 2. KosZ ;iraL /os )uerrilleros :onfederalesL s.22O. JSQylendiine gQre "urrutiL birlikler 0bro'nun g*neyine doru arekete geip Xuinto #e Bel! ite'yi ele geirin!eye #e bizimle 0bro e#resinde balant kurun!aya kadar beklemeyi kabul etmi%ti.J 8ot( Birliin bu areketsizlii en eki%meli konulardan biriydi. Bu beklemeyi kimin ba%lattn Qrenmek ibir zaman m*mk*n olmad. Bazlar bunun Barselona'daki ;erkezi ;ilis Komitesi tarafndan emredildiini Qne s*rmektedirler. "urrutiL Barselona'dan ayrldktan sonra yaplan planlardan biriL ;allor!a Adas'na inmek #e Qnemli miktardaki sa#a% malzemesini ele geirmektiL Aragnn Belediyesi'nin k*lt*rel dan%man KosZ Alberola'ya gQreL J:ep enin Hues!a du#arlarnn d%nda #e o#ada in%a edilmesi atayd. 9nlar kendilerini er t*rl* riski gQze almakla #e +aragoza'y de#rim!i bir frtna gibi ele geirmekle ko%ullandrmalard. Bu olanakl gibi gQr*n*yordu #e ba%arl olunabilirdiL *nk* isyan!larn esaba katmadklar ok sayda anti>fa%ist sa#a% birka saat iinde Katalonya'mn ba%kentinde zaferi salam%lard.J ?:87L makaleL F C Haziran 23C2A Alberola ile ayn fikirde olan .elipe AlaizL JBirliin en Qnemli eylemiL durmakszn BuTaraloz'a ula%m% olmasydL *nk* ;onegros'un krsal arazisi 0b>ro'dan Serge'ye kadar uzanan buday ekimine ayrlm% geni% bir aland. 0bro #e Serge arasnda bulunan :in!a sa illerinde yalnz!a geni% Ql*de buday *retimi yaplmyorduL fakat ayn zamanda y*ksek kalitede mey#e gibiL youn tarm *r*n* #e birok %ey *retiliyordu. Aragnn'daki kollekti#ist giri%imin ba%ars krlarn bu gerekten de ok #erimli yapsna balydLJ 0spagne in>domptZeL Austos 23F3. @. JAs!asoJ BirliiL "urruti Birlii'nin Qrneini izledi. Birlik /Zrida'da durmayarakL Barbastro'ya kadar gitti. Albay Iillalba #e emekli Albay )onzolez ;orales de oradaydlar. Bu iki albayL !um uriyete bal kalm% olan ;ontana 7a>

FF6

buru'nun bir bQl*m*n*n liderleriydiler. JAs!asoJ Birlii gelene kadar bu subaylar !ep ede baz Qrg*tlenmeler yapm%lard. Bir tart%madan sonra onlarn birliin teknik dan%manlar olmalarna karar #erildi. '*nk* bu birlikL bQlgedeki en Qnemli g* aline gelmi%ti. Hues!aL der al ku%atlm% #e SiZtamo ele geirilmi%ti. Bu ilerlemeden sonra bir geri ekilme olduL fakat da a sonra bu durumL "urruti'nin 0nternasyonal )rubu sayesinde tersine e#rildi. As!aso Birlii'nin gelmesinden ksa s*re sonra Qnemli bir -luslararas )Qn*ll*ler )rubu oraya #ard. Bu gruplar arasnda sosyalist Dosselli'nin liderlik ettii J)iustizie e libertaJ adb bir grup da #ardL italyanlardanL ayn zamanda anar%istlerden olu%anL bir grup da oraya gelmi%tiL bu grubun iinde :amilo Berneri #e .oseo .alas! i de #ard. Hans BeimlerL Hues!a !ep esine katlan anti>fa%ist bir Alman grubunun ba%ndayd. Bu kesimde m*!adele en ba%ndan itibaren son dere!e etin gemi%ti. Hu>es!a'nn neden bu g*lerin eline gemedii ibir zaman anla%lamam%tr. F. &9-;'un birliklerineL Barselona'daki m*!adele srasnda Qlm*% olan &9-; militanlarndan J/ina 9denaJnn adn kullanan Do#ira tarafndan ko muta ediliyordu. Ksa s*rede Al!ubierra'ya ula%tlarL fakat sade!e birka ki%iy diler. An!akL Barselona'y 2FOO ki%iyle terkeden Karl ;arks BirliiL /Zrida ya knlarnda kamp kurup birlie %e irde katlm% askerleri kalmaya ikna et meye al%arak deerli bir zaman yitirdi. 6. Birliin yapsn tanmlamak iin biz da a Qn!e de alnt yaptmz KosZ ;ira'nn kitabn #e bQl*klerde gQre# alm% KosZ 0splugas'm tanklna ba% #urduk. Ayn zamanda Sa#a% Komitesi *yesi olon Di!ardo Dionda'mn ta nklna #e birliin ayatta kalm% *yelerine gQnderdiimiz sorularmza ge len y*zler!e yanta ba%#urduk. B. )eorge 9rcellN Katalonya'ya SelamL Har!ourt Bra!e #e 9rtaklarL 23B@L s.@=>@3 C. Alardo &ratsL 0ntre los :ampesinos de AragnnL Barselona'da 23F4 ylnda basld. Bu kitapL Aragnn'daki kollektiflerin olu%umlar akknda Qnemli bilgi ler #ermektedir. 4C. sayfada yazarL "urruti #e Kollektif .ederasyonu akkn da %Qyle diyor( J.ederasyonL "urruti tarafndan ba%kanlk edilen tari i bir toplantda #e Bu>Taraloz'un ou siperlerindeki insanlar arasnda ayal ediliyorL d*%*n*l*yordu.J 4. @O Kasm E3FC'da :87 tarafndan baslan bir bro%*r. 0mma )oldman'n tankl. =. Ayn yerde. Andre -lman'n tanklL op. !it. 3. 0milienne ;orin'in tankl. 2O. Ayn yerde. 22. 'ok sayda milisin tankl. Ayn zamanda $lya 0 renburg da bu olay kitabnda belirtmi%tir. /a nuit tomba. 2@. Di!ardo SanzL "urrutiL Bro%*rL :87 basmL 7oulouse 236C. 2F. Ialderobles'li ?AragnnA bir :87 militannn tankl.

FFB

IEE

J50DA/7E "0ID$;$
Sa#a%n ba%lamasndan iki afta sonra Aragnn !ep esinde !ep ane ktl ba%gQstermi%ti. Sila larn mermileri yoktu #e t*fekler 36 model eski %eylerdi. B*t*n*yle i%e yaramaz de>ildilerse de sk sk tamir edilmeleri gerekiyordu. 7opu birliinin mermileri snrlyd #e ok az saydaki uak da sade!e birka sorti yaparakL $talyan #e Alman uaklarn

kullanan fa%istleri ta!iz etmeye yaryorlard. 0bro'nun g*neyindeki milis birlikleriL direnmekte olan Bel>! ite'yi almaya al%yorlard. $syan!larL +aragoza #e :alata>yud'dan te izat #e askeri birlikler gQnderiyorlard. Al!ubierra e#resindeki alanda milisL g*l* bir fa%ist direni%iyle kar%la%t. .a%istlerL bu me#zinin terkedilmesinin Hues!a #e +aragoza attnn yarlmas #e kuzeyin kaybedilmesi anlamna geldiini biliyorlard. "urruti Birlii tarafndan i%gal edilen bQlgede genel bir eylemsizlik #ard. 5alnz!a gerilla eteleri bazen g*l* bir psikoloTik etki yaratan baz ka ramanlklar yapyorlard. .akat +aragoza'nn yaknndaki birlikler adeta ibir %ey yapamamann eziyeti iinde ya%yorlard. Bu durgunluu frsat bilen "urrutiL Barselona'ya gitti. Ara>gnn'daki durumu gQr*%mek #e ;erkezi ;ilis Komitesi'ne sa#a% malzemesi eksikliinin dourduu k%szl anlatmak istiyordu. BuTaraloz'dan Barselona'ya giderken yol boyun!a nelerin dei%tiini gQrebiliyordu( J;*!adelenin ilk g*nlerinde alk !o%turan anafor dinmi%ti. <imdi kQyl*ler #e i%iler !o%kularn ya%amlarn dei%tirmeye kanalize etmi%lerdi. 5eni toplumsal ili%kiler yaratlyordu. HalkL da a ak ifadesiyle i%iler #e kQyl*ler sila lanm%lard #e kQylerin giri%>k%larn koru> FFC yorlard. JSaldr BirlikleriJ yoktuL J)uardia :i#ilJ yoktuL *niformalar yoktuL fakat er yerde sila l adamlar #ard. /Zrida bQlgesinde bir kQyden geerken "urruti durdu #e i%ilerin kontrol noktasnda kendini !ep eden gelen bir milis olarak tanttL benzine i tiya! olduunu sQyledi. F OOO sakini olan kQy alknn nasl bir tepki gQstere!eini gQrmek istiyordu. KQyl*lerL "urruti'yeL eski belediye binasndaki "e#rim!i Komite'ye gitmesini sQylediler. 9radan benzin temin edebilirdi. "urruti meydan getiL Qle #aktiydi #e gelip geen kimse yoktuL yalnz!a birka kadn ellerinde erzak torbalaryla kiliseden geliyorlard. "urruti onlara komitenin yerini #e niin kiliseye gittiklerini sordu. Hayr ayr orada ra ip falan yoktu. Da ip tarladayd #e dier kQyl*lerle birlikte toprakta al%yordu. 9nu Qld*rmek miP 8edenP 7e likeli birisi deildi. Da ip kQyden bir kzla e#lenmekten bile sQz ediyordu. 5eni ko%ullarndan mutluydu. Kilise miP 9 L e#etL kilise. Kiliseler kutsal olan er%eyle birlikte yaklm%lard. 7anr ko#ulmu%tu #e artk tanr yoktuL toplantda artk JadiosJ yerine JsaludJ denmesine karar #erilmi%ti. Kilisede yiye!ek kooperatifi kurmu%lard #e erkesin kooperatife da il olduu b*t*nsel bir kollektifle%tir>meye gidilmi%ti. Komitenin olduu yerde son dere!e ya%l bir adam #ard. "e#rimden iki ay Qn!e /eridal gen bir Qretmen bu ya%l Qretmenin yerini alm%t. 9 zamandan beri bu ya%l adam ibir %ey yapmyorduL fakat de#rimden sonra komitenin yQnetiminde gQn*ll* olarak gQre# alm%t. "ier *yeler i%teydiler. ;e#sim bunu gerektiriyorduL Qzellikle kQydeki ok sayda gen!in !ep eye gittii #e buday asad zaman olduu iin. 5oksa b*t*n yl ne yiye!eklerdiP "urrutiL komitenin nasl seildiini sordu. Bir toplant yaplm%t #e kQy*n b*t*n sakinleri katlm%t. Her ki%inin kapasitesi #e >ya%l adam srarla belirtiyordu> de#rimden Qn!eki ta#rlar dikkate alnm%t. &olitik partiler miP Baz !um uriyetiler #ardL belki baz sosyalistler2 de fakat politik bakmdan *yesi olan pek bir yap #oktu. Komite b*t*n kQy* temsil ediyorduL bu y*zden komite erkesinL fikrini almalyd. &olitik FF4

BarselonaL Austos 23FC. Anar%ist J/os Aguilu! osJ Birlii'nin Ara>gnn !ep esine gitmek *zere arekete gei%i. Soldan saa( Se#erino :amposL Di!ardo SanzL Aurelio .ernondezL Kuan )ar!ma 9li#erL )re>gorio Ko#er #e )ar!ma Ii#an!os. partiler neye yarardP Birisi yiye!ek iin al%rL Qb*r* al%anlarn *rettiklerini yerdi. &arti politikalar budaylar

b*y*tmezL zeytinleri toplamazL ay#anlara bakmazd. Hayr ayr problemler kollektifti #e onlar kollektif olarak Qz*lmeliydi. Siyaset bQlerdi #e kQy b*t*n*yle kolektifle%tirmeyi ya%amak istiyordu. Herkes mutluydu ama eski patronlar ne olmu%tuP 0ski patronlar durumdan memnun deillerdi amaN korktuklar iin bir %ey sQylemiyorlard fakat bunu onlarn y*zlerinden okuyabilirdiniz. Bazlar kollektife girmi%lerdiL bazlar %imdilik JbamszJ kalma yolunu semi%lerdi. HRlR topraklarna sa iplerdiL fakat tek ba%larna ekim yapmak zorundaydlarL *nk* artk insann insan sQm*r*s* yoktu. 0er onlar topraklarn eke>mezlerse ne olurduP 9 zaman kollektifL ekilmeyen topraklar alrdL *nk* topra ekmemek toplulua kar% bir sutu. "urruti kQyden ayrld. Kontrol noktasnda ondan eer FF= benzin aldysa tayn karnesi istendi. "urruti g*l*mseyerek Je#etJ dedi #e JsaludJ diye selam #erdikten sonra arabayla Barselona'ya doru yola kt. Bu deneyler kontrol noktalarndaki i%i gruplaryla yol boyun!a tekrarlandL bu da gQsteriyordu kiL sila lanm% i%iler #e kQyl*ler er yerde gQre# basndaydlar.OU "a a b*y*k kQylerde ya%am da a karma%ktL fakat kurallar aynyd. ;erkezi ;ilis Komitesi'nin yansmas olarak er politik parti #e i%i Qrg*t* komitede temsil ediliyorduL fakat daima alt komitelerde ortak sorumluluk sQz konusuyduL bQyle!e er dok*man an!ak er Qrg*t ya da parti m* *r*n* ta%yarak geerli olabiliyordu. .abrikalaraL atQlyelere #e izmetlere gelin!eL er %ey kollektifle%tirilmi%ti #e alt kademedeki i%i me!lisleri taban otoritesi olarak sorumlu pozisyonda bulunuyor #e kontrol faaliyetini yerine getiriyorlard. Barselona'da gQr*n*m da a da olumluydu. .abrikalarn d% kaplarnda bile sila l i%iler #ard. 7ram#ay #e otob*slerin seferleri bile i%i kontrol* altndayd. 7renler #e #apurlar da kollektifle%tirilmi%ti. 0nd*striL i%ilerin elindeydi #e b*t*n *retim merkezlerinde dalgalanan kzl>kara bayraklarL duyurulan talimatlar gerek bir kolektifle%tirmenin #arlna i%aret ediyordu. "e#rimin gQr*n*m* e#rensel bir al alm%t. Sosyal ili%kilerdeki dei%iklikler de en az dierleri kadar arp!yd. Kadnlar #e erkekleri keyfi olarak bQlen eski engeller yklm%t. :afelerde #e dier genel yerlerde kar% !inslerL eskiden ayal bile edilemeye!ek %ekilde kar%k oturmaya ba%lam%lard. "e#rimL pratikte derinle%en sosyal ili%kilerin karde%e karakterini ortaya koyuyor #e eski d*nyann Qld**n*L gerekten Qld**n* net bir %ekilde gQsteriyordu. "urrutiL Ian &aassen'a yeni bir d*nyann doduunu sQyledii zaman doru sQyl*yordu #e oL derinden bir de#rimin ortaya ktnn tam olarak bilin!indeydi. :um uriyeti #e sosyalist liderlerL Qzellikle kom*nistlerL ne pa asna olursa olsun bu kollektifle%tirme patlamasn bomak istiyorlarL fakat ba%arl olamyorlard. KezaL de#rimi saptrmak #e J$spanya'da de#rim sQz konusu deildirL yalnz!a kitlelerin *k*metlerini !o%kuyla desteklemeleri #ardrJ diye FF3 aklamalar yaparak de#rimin Qn*n* tkamak iin youn aba gQsteriyorlard. Bu yakla%mL Kom*nist &arti ;erkez Komitesinden Kesus Hernondez tarafndan 7oulouse'da kan "ZpZ! e gazetesinin mu abirine 23FC Austosu'nda ifade edilmi%tir. .akat insanlardaki dei%imi gQrmemek iin kQr olmak gerekirdi. BunlarL "urruti'ninL komitelere gitmeden Qn!e gQzledikleriydiL kitlelerin nasl d*%*nd*klerini #e areket ettiklerini gQzleyebilmi%ti. +iyaret ettii kQyde ok mantkl !e#aplar alm%t. "emiryolu i%ileriyleL metal i%ileriyle ya da tekstil i%ileriyle konu%mu%L onlarda da ayn de#rim!i tutkuyu gQrm*%t*. Her yerde tabann de#rimi y*r*y*% alindeydi. "urruti birok end*striyel merkezi #e e%itli sendikalar ziyaret ettikten sonraL #ia /ayetana'daL patronlarn eski karargR olan :asa :ampn denilen yerde bulunan :87>.AE karargR na gitti. )iri%te #e salonda etkileyi!i bir sila l g* #ardL $ieride youn bir faaliyet atmosferi gQze arpyordu. J:asa :87>.AEJ kesin bir %ekildeL Barselona #e Katalonya'daki ayatn ya%amsal merkezi aline gelmi%ti. "u#arlarda %u Qzel arp! talimatlar okunuyordu( JKsa konu%alm yolda%larL de#rim konu%makla deilL eylemle yaplr. J?@A .akat aygtL de#rimi yka!ak bir b*rokrasiye yol amaz mydP "urrutiL ;ariano D. IasWuZzle bu konuda uzun tart%malar yapm%t. :87 )enel Sekreteri bununL b*rokratik rutin bataklna gQm*lerek m*mk*n olabile!eim kabul ediyordu. .akat b*t*n yerel #e bQlgesel problemlerin Qz*m* iin :87' nin bu fonksiyonlar yerine getirmesinden ba%ka bir yol gQr*nm*yordu. Hretim merkezleri b*t*n*yle i%iler tarafndan kontrol ediliyordu. Sendikalar b*t*n bu yaplarn dayanan olu%turan ekonomik yQnetimle Qz*le!ek sorunlar in!elemek zorundaydlar. .onksiyonlar m*kemmel deildiL ayn zamanda personel fazlalklar da #ard. .akat b*t*n bunlar de#rimin yaratt yeni durumdan kaynaklanan yeni #e kanlmaz problemlerdi. )erekte aygt merkezile%tirilmemistiL Her Qrg*t sendikalar tarafndan kontrol ediliyordu. 'al%an insanlarn *!retleri RlR Qn!eden al%tklar yerlerde Qdeniyordu #e i%yerlerinin

F6O

BarselonaL 0yl*l 23FC. :87 )enel Sekreteri ;ariano D. IasWuZzL kentte 2BO OOO ki%inin katld tari i mitingde konu%uyor. yQnetimiL i%yeri genel me!lisi tarafndan kontrol ediliyordu. BQyle!e kontrol a%adan yaplyordu. "urrutiL ;ariano'nun te likenin farknda olduunu gQr*yordu( J"e#rim anar%izmi snyor. 5llardr de#rimin sa#unu!uluunu yaptk #e %imdi gerekle%tii anda ona re berlik etme sorumluluundan kaanlayz. Biz militanlar olarak niteliimizin bizi ki%isel yozla%madan koruya!an umut ediyoruz. Bug*nk* durum tabann yap *zerinde s*rekli gQzetimini gerektirmektedir. 7ek yol tabandan Qrg*tlenmeyi korumaktrL tabanL de#rimde lider konumda bulunan militanlar aktif olarak denetlemelidir. J?FA "urrutiL %imdiye kadarL yeni durumun ekseninde bulunmakta olan anar%istlerin zafer sar o%luuna kaplmadklarna inanyordu. KarargR n "eniz!ilik 9kulu'nda kuran )ar!ia 9li#er'i tanmak neredeyse imkRnszd. $%i s*rd*rmek iin saysz gQre#in sorumluluunu *stlenmi%ti. :87 ya da .AE'nin b*t*n delegeleri ;erkezi ;ilis Komitesi'ne geliyorlar #e sa#a%n or> F62 taya kartt sorunlar tart%mak *zere sekreterleri deilL dorudan doruya )ar!ma 9li#er'in kendisini gQrmek istiyorlard. Sorunlarnn dosyalarda unutulmaya!andan emin olmak istiyorlard. )ar!ia 9li#er'in tra% olmaya bile zaman yoktu. ;erkezi ;ilis Komitesi'nin g*nl*k toplantlarndan sonraL odann bir kQ%esine kurduu kamp yatanda ge!e birka saat dinlenebiliyordu. "urrutiL +aragoza'ya saldrnn Qnemli sorunlarn der al )ar!ma 9li#er'in Qn*ne getirdiN Aragnn'un ba%kentinin ele geirilmesinin Qnemi ortadaydL sa#a% malzemesine #b. i tiya #ard. "urrutiL )ar!ma 9li#er'den +aragoza'ya yapla!ak saldrnn ertelendiini Qrendi. ;allor!a'nn ele geirilmesine azrlanlyordu. )erekte bu arekRt askeri bakmdan da a Qnemliydi. Bu saldryla sa#a% yaygnla%a!akt #e italya duruma dorudan m*da ale etmek zorunda kala!aktL ingiltereL $talya'nn Akdeniz'deki bu #arlna o%gQr* gQstermeye!ek #e m*da ale ede!ekti. "e#rimin kaderine artk $spanya'nn d%nda karar #erilmekteydi. .as'ta da bir ayaklanma karmak gerekiyordu. "urrutiL $ngiliz #e .ranszlarnL $talyanlarla kolay!a anla%arak at%mann yaylmasn snrlaya!aklarn sQyleyerek itiraz etti. Ie ayr!aL kuzeyin ayati merkezi olan +aragoza i%gal altndaykenL ;allor!a'ya yQnelik operasyonda bulunmak ok riskliydi. 0er onlar Bilbao #e Asturya'ya ula%abilirlerse .ran>ko'nun g*lerini geriyeL g*neye s*rebile!ekler #e 0nd*l*s'te ni ai sa#a%a giri%e!eklerdi. 5armadann galiplerinin uluslararas ablukaya direnmesi an!ak o zaman m*mk*n ola!akt. $ki bak% as birbirine kar%yd. )ar!ma 9li#er'inki de#let kontroll* bir strateTiydi. "ieri ise de#rim!iydi. ;ilitan anar%istin traTedisi ba%lyordu. Bundan sonra de#rim sa#a%n geli%meleriyle belirlene!ekti. )ar!ma 9li#erL "urruti'yeL kendi ta#rnnL @O 7emmuz'da :87 tarafndan benimsenen karardan ileri geldiiniL bu kararnL de#rimi kabul eden e%itli politik partilerle i%birliini QngQrd**n* anmsatt. Kendi J8osotrosJ gruplar de#rimin le inde al%rken olaslklar bilinmiyorduL fakat onlarn ta#rlar doruydu #e anar%ist ideale uygundu. F6@ 7eorilerini uygulamak Barselona'nn ku%atlmasn sona erdiren !*retkRr bir ma!eraya yol aabilmi%ti. +aragoza'ya kar% giri%ile!ek !*retkRr bir saldr da ayn sonu!u #erebilirdi #e eer /e#ant'la kollektif bir eylem yaplabilseydi

yarmadann bu ksm de#rim!ilerin kontrol*ne geebilirdi. Bu Qz*mL ounluk tarafndan reddedilmi%ti. Santillon'm e%itli politik partilerle i%birlii ta#r benimsenmi%ti.?6A &olitik partilerle girdikleri ittifaktan dolay :87 #e .AE de#rimin yaylmasnda fren rol* oynuyorlard. Barselona'daki zaferin ardndan gelen uygun frsatta de#rime nasl bir yQn #ere!eklerini bilememi%lerdi. .a%istlerin yenilgisini beklerken kararsz kalm%lard. ;*kemmel askeri bir aygtla donanm% d*%man altetmek nasl m*mk*n olabilirdiP Katalonya'da sa#a% end*strisi iin gerekli ammadde yoktu. Keza onlarn yurt d%ndan sa#a% malzemesi almak iin dQ#izleri yoktu. :87L de#rim!i yolu seerek ;adrid alkn uyandrabilirL Barselo>na'dakinin benzeri bir Sa#unma Konseyi kurabilir #e bundan sonra azineyi kullanabilirdi. .akat :87 i%birliki Qz*mle kendi ellerini baladL *nk* inisiyatifL de#rime d*%man olduunu aklayan )iral>Azana burTu#a *k*metini destekleme taraftan olan Sosyalist &arti'ye gemi%ti. Bu ko%ullar altndaL !ereyan eden olaylarn kendilerine dayattndan ba%ka bir yol yoktu. ;erkezi ;ilis Komitesi'nde kalmak #e eskiyi restore etme te%ebb*s*ne kar% s*rekli bir te dit olarak alkn sila lanmasn g*lendirmeyi s*rd*rmek gerekiyordu. Ie zaten i%ilerin ellerinde olan ekonomiyi Qrg*tlemekL sendikalar tarafndan kontrol edilen birimlerde sila l bir i tiyat yaratmak gerekiyordu. .akat )ar!ma 9li#erL b*t*n bunlarn yasal olarak yerine getirilmesi gerektiini sQyledi. Ba%ka bir deyi%le de#rimi edefine ta%mak gerekliydi ama bu gizli!e yaplmalyd. "urruti bu form*l* sama buldu( BuL !um uriyet yQnetimi altnda .AE' nin yeraltnda olmasna benziyordu! Herkes .AE'nin en Qnemli militanlarn tanyordu. "urruti %Qyle dedi( JKimse aptal deildir. $%iler burTu#aziyi m*lks*zle%tirdikleri zamanL yaban! m*lkiyete saldrld zamanL kamu d*zeni i%ilerin ellerinde F6F olduu zamanL milisler sendikalar tarafndan kontrol edildii zamanL a%adan bir de#rim geli%tii zamanL bunlara yasal bir temel salamak nasl m*mk*n ola!akP 5asallkL )enerali>tat'm iktidarn getirirL ;erkezi ;ilis Komitesi'nin iktidarn zayflatrL %u anda i%iler tarafndan yQnetilen ekonomiyi de#let aygt ile b*t*nle%tirirdi. Bunun anlam yalnz!a :87'nin de#let iktidarn g*lendirmesi olmaya!aktrL ayn zamanda ekonominin kontrol*n*nL bir e%it de#leti sosyalist ekonomiye doru kaymas ola!aktr.J )ar!ma 9li#erL "urruti'nin #ard sonularn doru olduunu #e kendi bak% alarnn Santillon'mkine kQkten kar% olduunu kabul etti. 0er Santillan'n politikas uygulanmaya de#am edilirse m*mk*n olduu Ql*de mu alefet ede!eklerL son darbeyi #urmak *zere azrlana!aklard. Halkn iktidarndan #e resmi Qrg*tlerin iktidarndan olu%an ikili iktidar yaps s*rerken kitlelerin desteiyle de#rim!i ru !anl tutulmalyd. Her %eye ramen "urrutiL de#rimin temel sorunlarn bir kere da a g*ndeme getirmek *zereL gele!ek :87 #e .AE ple> numundan yararlanmay d*%*n*yordu. 0llerinde bir koz #ard( Sila lanm% bir i%i snf. Ialen!ia da kendi yQnetiminiL Barselona'daki ;erkezi ;ilis Komitesi'nin benzeri bir alk komitesine #ermi%ti "urruti iin sorunL plenum iinde g*l* bir mu alefet yaratmak #e militanlar bu problemle y*z y*ze getirmekti. 23FC Austosu'ndaki bu plenumda dQnemin !iddiyeti fark>edilmi%ti. Ayn zamanda bu plenumdaL konrol* :87'nin gerek liderlii elde tutarken )eneralitat'n sQzde kontrol* form*l*n*n da a fazla s*rd*r*lemeye!ei gQr*l*yordu. BQyle!e "urruti #e )ar!ma 9li#erL soruna dorudan bir ta#r koymu% oluyorlard( )erekli olanL sorumluluu tamamen almak #e yalnz!a de#rimi kar%kla s*r*klemenin #e enerTiyi ar!amann yolu olan ittifaklaraL e%itli politik gruplarla i%birliinin yaratt uyu%uklua son #ermekti. Bununla birlikteL Santillon ta#rn s*rd*r*yordu. Kendi Ji%birliiJ teorisinin olumsuz sonularna ramenL anti>fa%istle> rin kendi aralarnda olabile!ek bir i sa#a%tan kanmalarnn F66 tek yolunun bu olduunu d*%*n*yordu. Bu dramatik #urguL @O 7emmuz anla%masnn gQzden geirilmesini Qnl*yordu. Sa#a% #e de#rim ayn anda de#am ettii iin yeni bir form*l azrlanm%t( H*k*met gQre#ini y*klene!ek -lusal Sa#unma Konseyi adl ulusal apta bir liderlii -)7 ile ittifak alinde yaratmak. Bu taktiin taraftarlarL -)7'nin taban sendikalarnnL -)7 liderliine gQre da a fazla Sola yakn olduunu esaplyorlard. Bunun yan sra :87 ile ekonomik d*zeyde derinden birle%ilmesiL bu i%i *k*metinin kurulmasndan itibaren ona yQn #erebile!ek youn bir propaganda kampanyasna yol aabile!ekti. Bu QnergeL en aktif militanlarn elini kolunu balyordu. Bu kmazdan kurtulmann tek yolu de#rim sorununu kendi Qrg*tlerine kar% mu alefet ederek sokaklara ta%makt. Barselona'da #e belki b*t*n Katalonya'da bQyle bir darbe zl bir etki yaratabilirdiL fakat ;adrid'de :87L sosyalist>

ko>m*nist bloa kyasla da a zayf olduundan kQrele!ekti. Kom*nistler aslndaL Katalonya'da yapld gibi dQn*%*me uratlmam% olan kamu d*zeni g*lerinin desteine sa iptiler. $ sa#a%n yan sraL sQzde anti>fa%ist kampta sila l at%ma kanlmazd. A!ilen Aragnn !ep esinden arlmakta olan "urruti'nin Barselona'dan ayrlmas gerekiyordu. )itmeden %Qyle bir eylem izgisi belirledi( D*zgRra #e med>!ezire ramen ta#rn s*rd*rmekL birle%ik konfederal bir ordu yaratmakL de#rimin zaferine kar% geli%ebile!ek er saldrya darbe *st*ne darbe #urarak !e#ap #ermek.
897/AD 2. Di! ard Blo! N 0spagneL 0spagne! @. 5azarL metinde sQz* edilen dier olaylarn olduu kadarL bunun da gQrg* tandr. F. Hemen emen :87'nin b*t*n militanlar tarafndan alnan bu ta#rlarL :87 #e anar%ist gruplarn genel toplantlarnda ifade edildi. 6. Santillon'n izgisini anlamak iin onun da a Qn!e ba sedilen al%masna baklmaldr.

F6B

IEEE

K9/7S9 I "-DD-7$ B$D/$G$8$ +$5AD07 0"$59D

"urrutiL alela!ele Barselona'y terkederekL Iillalba tarafndan arld Barbastro'ya dQnd*. Sa#a% KomitesiL SiZtamo'ya yeniden saldrmakL Hues!a'ya kar% geni% apl operasyonu s*rd*rmek yoluyla !ep eyi g*lendirmeyi planlyordu. Bar>bastro !ep esi tak#iye gereksinimi duyuyordu. Bu tak#iye "urruti #e Do#ira tarafndan saland ?Do#iraL &9-;'un temsil!isiydiA. HarekRtL austos ortasnda ba%lad. SiZtamo saldrsna katlan KosZ ;ira %Qyle anlatyor( JSaldrnn ba%lang!nda d*%man uaklar bombardmana #e makineli t*feklerle taramaya i ara #ermediler. )eri me#zilerdeki kQyler arabeye dQnm*%t*L fakat bo%unaL biz ilerliyorduk. Bizim milis g*!*m*zL )uardia :i#il makineli t*fek bataryalarnn sa#unduu 0stre! o Xuinto tepelerine Ql*m*ne trmanyordu. H g*n s*ren m*!adeleden sonra SiZtamo'da ilk e#leri ele geirmeye ba%ladk. Bundan sonra sa#a% da a da %iddetlendiL er e# bir kaleye dQn*%t*r*lm*%t*. B*t*n e#lerden *zerimize yamur gibi kur%un yayordu. ;ilisler pa%asn .A. aykr%laryla gQk g*r>lemesi gibi patlyor #e sokaklara dalyorlard. $lk at%ma ok %iddetliydiL fakat bizimkiler fa%ist birliklerin ounun snd kiliseye ula%may ba%ardlar. SiZtamo ku%atmas kaldrldL milis ikiye bQl*nd*. Bir ksm kQyde kaldL dier ksm ertesi g*n elimize gee!ek olan /oporzano'ya areket etti.J?2A 0stre! o Xuinto #e ;onte Aragnn'a kar%L &9-;'un da destekledii saldr s*rd*r*ld* #e buralar be% g*nl*k sa#a%tan sonra de#rim!iler tarafndan alnd. Sa#a%ta ele geirilenL ='lik 2O topL @O2ik =2 a#an topuL 2C makineli t*fek #e 2COO F6C t*fekL korkun bir !ep ane ktl iinde bulunan milis iin gerekten b*y*k bir %anst. Hemen emen yiye!eksiz #e uykusuz sa#a%an milisin ba%ars ayranlk #eri!iydi. Bu gerilla sa#a%larnda en b*y*k d*rt* "urruti'nin ta#ryd( 9 er zaman en korunmasz me#zilerde gQr*l*yorduL sa#a%n sonularn dier sa#a%lar gibi gQze alan "urruti'yle yolda%lar arasndaki tek farkllkL onun sa#a%n Qn saflarnda te likeyle y*z y*ze gelen ilk ki%i olmasyd. "urrutiL SiZtamo'ya kar% saldrya #e 2B Austos'ta &ina de 0bro'daki ni ai temizleme arekRtna azrlanrken &ra#> da'nn mu abiri ;i! ail Koltso#L BuTaraloz'a geldi. Koltso#L .ransa'dan $spanya'ya = Austos'ta gelmi%ti. ,n!e Barselona'da )ar!ma 9li#er'i bulmu%L ona Aragnn !ep esini ziyaret etmek #e "urruti'yle gQr*%mek istediini sQylemi%ti. 9na Qzel bir izin belgesi #e BuTaraloz'a gitmesi iin gerekli aralar #erildi. Koltso#L bir e#irmen #e &aris'te s*rg*nde ya%ayanL sa#a%la birlikte s*r*klenip $spanya'ya gelenL JbeyazJ bir Dus gibi da#ranan bir generalle birlikte gelmi%ti. Koltso#L 7ardiente bQlgesindeki 7rueba'y ziyaret etti #e 26 Austos'ta BuTaraloz'a #ard. )azetesindeki aberL meslekda% 0 renburg'un da kabul ettii gibiL tari sel Qnemde deildi.?@A "urrutiL Ienta ;on>zona'dayd ?Santa /u!iaA. JKoltso# iin oraya gitmek d*%*n!esizlik ola!aktL *nk* oras !ep eden sade!e iki mil uzaklktayd.J J7annm% anar%ist bizi fazla Qnemsemeksizin kar%lad. .akat )arda 9li#er'in mektubundaki ;osko#a #e &ra#da sQz!*klerini farkedin!e eye!anland #e yoldaL askerlerin arasndaL ate%li bir polemie ba%layarak onlarn dikkatlerini ekmeye al%t. 9nun sQzleriL karanlk #e fanatik bir tutku doluydu.J BuL *nl* "urruti'nin Koltso#'a gQre yaplm% tanmydL azrlad $spanya Sa#a% )*nl** adl sQyle%isinden burada sQz ede!eiz.\\ "urruti bir soruyla giri% yapt( JSo#yetler BirliiL $spanyol "e#rimi'yle ilgili olarak neler yapmay planlyorPJ Dus gazete!iL SS:B'nin niin dorudan yardm yapamaya!a konusunda uluslararas dengelere ili%kin bir mu akeme y*>

F64 r*tt*. .akatL !um uriyetilere dolayl olarak yardm etme olanan d%lamyordu. Dus i%ilerine gelin!eL onlar sendikalarnda ulusal apta bir ba% kampanyas am%lard #e ilk toplanan paralar Ba%bakan )iral'a gQnderilmi%ti.?6A Koltso#'un !e#abndan tatmin olmayan "urruti sert bir %ekilde de#am etmi%ti( J.a%istlere kar% m*!adeleL Azana H*> k*meti'nin deilL mu afazakRr g*lerin saldrsn doru zamanda yantlayarak toplumsal de#rimi ba%latan i%ilerin i%iydi. H*k*met yalnz!a i%ilere sila #ermeyi reddetmekle kalmam%L ayn zamanda uzun s*redir e%itli bQlgelerde fa%ist bir zafer iin azrlanmakta olan orduya kar% er angi bir yaptrmda da bulunmam%t.J "urruti Koltso#'aL Dus sendikalarnn $spanyol H*k*meti'ne para yollamalarnn yararsz olduunu atrlatt( JBuL burTu#a kurumlarn koruma sa#a% deilL de#rim!i bir sa#a%t. 0er SS:B alkL proletaryann eylemle ortaya koymakta olduu gerek durum akknda doru bilgi sa ibi deilseL Qzellikle Koltso#'un kendisi de da il er mu abirin gQre#i *lkesindeki kitleleri bilgilendirmekti.J Dus alknn $spanya akkndaki gerei bilmesini istemeyen #e &S-:'un izgisinde olduu tart%masz olan "iario de la )uerra de 0spapa'nn yazar Koltso#'unL "urruti ile rQportaTnda i mal ederek kaydetmeyi unuttuu !e#ap i%te buydu. Bu da yetmiyormu% gibiL Koltso# "urruti'yeL de#rim!i anar%istler akkndaL Stalinistlerin yaratt kendinden menkul ayallere uygun sama %eyler sQyledi. "iyalogun bu ilk bQl*m*n*n sonunda Dusya akknda tantanal birka !*mle ekledi #e anar%istL sosyalist #e kom*nist i%iler iin a!il zafer dileinde bulundu. Bundan sonra gQr*%meL !ep edeki #e Qzellikle bu birlikteki e%itli askeri sorunlarla ilgiliydi. "urruti'nin yant ksayd( J+aragoza'ya bir saldr d*zenlenmesinin uygun ola!an ileri s*rd*L fakat gerekte !ep e bu yQnde areketsizdiL *z*lerek Koltso#'a arita *zerinde kendi !ep esindeki me#zilenmesini gQsterdi. 9nun bQl*m*ndeki areketsizlikL askeri teknisyenler tarafndan olu%turulan strateTiden kaynaklanyordu. Askeri teknisyenlerL ilerlemesinin zararl ola!ana inanyorlardL onu F6=

.ransz yazar Sinone VeilL "urruti Birligi'nin 0nternasyonal 7ugay 'nda yer ald srada. kuzeyde #e doudaki geli%melere kadar ortak bir arekRt iin beklemeye zorluyorlard. Buna kar%lk kQt*mser deildi ama ana edefe yakla%tka me#ziler geli%e!ei iin saldrda bulunmann da a iyi ola!an aklyordu. JBirliin askeri durumuna gelin!eL "urruti'ye gQreL ortada komutanln endi%elendii kadar zor bir durum yoktu. Sa#a% Komites'nin #e Askeri 7eknik Konsey'in birlikte areket ettiiniL arekRtla ilgili sorunlarn daima ortakla%a #arlan anla%mayla Qz*ld**n* sQyledi. Birlie Qzdisiplin #e karde%e sorumluluk ru u yol gQsteriyordu. Sa#a%n y*kledikleriL milisler tarafndan ortaya konan Qz#erinin niteliiyle kolayla%trlyor>du #e askeri k%lalardaki genel disiplin prosed*r*n* uygulamaya gerek yoktu. ;ilisler te likenin Qneminin bilin!indeydi>ler. BQyle geni% bir toplulukta kanlmaz olan k**k olaylar olsa da genel olarak ta#rlar iyiydi.J F63 "urrutiL gruplardan ba%layarak Sa#a% Komitesi'ne #aranL birliin nasl yQnetildiinin ayrntlarn aklad. Bu yantlardan er angi birini atrlamak Koltso#'un umurunda bile deildi. )erekte o srada birlikte 6 BOO'* sila l

olmak *zere toplam C OOO ki%i olmasna ramen Koltso#L J"urruti'ye gQreL kaaklar Qnemli saydayd #e %u anda birlikte sade!e 2 @OO ki%i kalm%tJ diye!ek kadar ileri gitti. J"urruti'den duyduuna gQre birliin te izatnn m*kemmel olduunu #e b*y*k miktarda !ep aneleri bulunduunuJ sQyl*yordu Koltso#L burada yine "urruti'nin yantn arpt>m%t. )erekte "urruti Jyalnz!a eski sila lara sa ip olduklarn #e b*t*n adamlar iin yeterli sila bulunmadnL adamlarnn aktif sa#a% izmeti ile tarlalarda al%ma biiminde dQn*%*ml* bir al%may s*rd*rmek zorunda kaldklarn #e bQyle!e 2 BOO'den fazla milisinL dierleri )elsa #e &ina kQyleri arasnda at%ma alindeyken tarmsal i%lerde al%tklarnN korkun bir !ep ane i tiya! olduunuN ;erkezi ;ilis Komite>si'nin !ep eye tak#iye salamak konusunda b*y*k zorluk iinde bulunduunuL Qyle kiL bo% top mermilerinin yeniden doldurulmak *zere Barselona'ya gQnderildiiniN bazen gerilla gruplarnnL d*%man bQlgelerine sa#a% malzemesi ele geirmek *zere akn d*zenlemek zorunda kaldklarnJ sQylemi%ti. Koltso#L Jaskeri eitimJ akknda ibir %ey yazmam%t. .akat "urruti gayet somuttu( JSa#a%larL bir me#ziyi g*lendirmek *zere sila lar nasl kullana!aklarnL kara ya da a#a bombardmanlarna kar% kendilerini korumayL bir d*%man me#ziine nasl s*rpriz saldr yapla!an #e gQ*s gQ*se arp%mada ba%arl olmann genel biimim Qrenmi%lerdi. .akat onlar kaz adm y*r*meyi Qrenmemi%lerdi.J "urruti srar etti( J;ilislerin arasnda *st*n olanlar ya da ikin!i snf olanlar yoktu. "elegelerle milisler arasndaki ili%kiL yolda%lar arasndaki samimi bir ili%kiydi. 8e delege ne de milisL i%lerini ba%armadaL &rusya usul* topuk %akrdatmann gerekli olduuna inanmamakta.J .akat eer Koltso#'un askeri eitimden anlad buysaL ayal krklna uraya!aktr. J'*nk* burada i kimse bQyle bir eitim yapmak istemiyordu.J Birliin askeri
FBO

durumunun kQt* olduunu ima etmek iin olsa gerek bu !*mle Koltso# tarafndan atrlanm%t. "urruti gQr*%menin ba%ndan sonuna kadar olumlu ta#rn s*rd*rd* #e er angi bir Jalay!lkJ gQstermedi. .akat yalnz!a Koltso#'unL anar%izmin akim olduu bir *lkede bulunduunu #e anar%izmin bayran a%a indirmenin Qyle pek kolay olmaya!an issetmesini istedi. &ra#da'nn an yazarna gQre #edala%ma samimi bir a#ada olmu%tu #e oL aberinde de belirttii gibiL %imdi me% ur olan %u !*mleyi kullanm%t( JHo%>akal "urruti. 0er burada ya da kom*nistlerle birlikte Barselona sokaklarnda sa#a%rken Qlmezsem seni gQrmeye +ara>goza'ya gele!eimL belki de sen alt yl iinde bir Bol%e#ik ola!aksn.J ?Koltso#L Stalinist bir yazar olmasna ramenL o zaman bir ok Stalinist'in ba%na geldii gibiL bu sQzleri sarfettik>ten iki yl sonraL 23F= ylndaL ne yazk kiL Barselona sokaklarnda fa%istlerle arp%arak deilL Dusya'da Stalin'in zindanlarnda !an #erdi. 'e#irenin notu.A Koltso# %Qyle ekliyordu( J"urruti g*l*msedi #e emen arkasna dQnerek orada bulunan birileriyle konu%maya ba%lad.J Bu birileriL tesad*fen orada bulunanL Sa#a% Komitesi Sekreteri ;ora'dan #e gQr*%mede azr bulunan .ran!is!o :arrepo ile .ran!is!o Subirats'tan ba%kas deildi.?BA Aragnn !ep esini #e elbette "urruti Birlii'ni ziyaret eden tek gazete!i &ra#da mu abiri deildi. <uras bir gerekti kiL birlie "urruti tarafndan komuta edilmesi #e birliin yalnz!a anar%istlerden olu%mas dostun d*%mann dikkatini ekmeye yetmi%ti. Koltso# da meslekda% 0 renburg gibi b*y*k bir merakla ziyaret etmi%ti birlii. Anar%istleri eylemde gQrmek bir ;arksist'in Jbilimsel ele%tirileriniJ ortaya dQkmesi iin yeter de artard bile. Koltso#'unL birlii ziyaret etmesinin nedeni de buydu. BurTu#a gazete!ilerine gelin!eL onlar daL Jlgn adamlarla kendilerini y*z y*ze bulduklarnda ayn Qnyarglarla areket ettiler. .akat !ep eyi ziyaret eden b*t*n gazete!ileri ayn kategoriye koymamak gerekir. Koltso#'un ziyaretinden sonraL .ransz gazetesi /a ;ontag>ne'in mu abiri Albert Souillon #e ArTantin gazetesi /a &ren> FB2 sa'nn mu abiri KosZ )abriel ziyarete geldiler. Albert SouillonL Sa#a% Komitesi'neL .uentes de 0bro'ya yapla!ak saldrda bir gQzlem!i olarak yer almak istediini sQyledi. )azetesindeL birliin buralar ele geiri%ini ayrntlaryla anlatt #e bu srada issettii korkudan ba setti. Ayn zamanda birlik tarafndan kazanlan zaferlerin tan olmaktan gurur duyduunu da belirtti. $zledii bu at%madan sonra "urruti'yle yapt ksa bir gQr*%meyi anlatyordu( J&ekiL .ransa'da ne oluyorPJ diye dorudan sormu%tu "urruti. J"urrutiJ diye yazyor Souillon J.ransz yolda%larn d*%*n!elerini #e eylemlerini sabrszlkla Qrenmek istiyordu. Desmi bak% asndan *z*nt* duyuyorduL bu bak% asn anlyorduL fakat kabul etmiyordu. AnlyorduL *nk* son dere!e in!e bir zekRya sa iptiL kabul etmiyorduL *nk* Alman #e $talyan uaklar tarafndan adamlarnn Qld*r*ld**n* gQren #e sa#a%an !esur bir adamd.J J+amanJ diye de#am ediyordu Souillon Jbizim resmi tutumumuzun ?.ransa'nnA kabullenilemediiL bu t*r aldatma!alarn

reddedildiiL y*reinde Qfkeyle gQz gQre gQre Qlenlerin #e yaralananlarn seyredildii bir zamand. "urruti bana '.ranszlar'a radyodan seslenmek isterdim' dedi 'fakat *k*metinizin kendi orta snflarna i tiya! #ar. Benim anar%ist ismim orta snflar korkuturdu. ?...A &aris'e sQyleyin kiL biz kendimiz iin olduu kadar sizin iin de dQ*%*yoruz. Sonu!a abuk ula%mak iin uaklara zorunlu olarak gerek duyduumuzu #urgulayn. Ayni zamanda %unu da #urgulayn kiL %u andaki sa#a%ta yer alan birliklerin ounluunu olu%turan anar%istlerin tek edefi fa%istleri ezmektir. .ranszlaraL burada bulunan bizlerin karde%e anla%tmz sQyleyin #e zaferden sonra $spanya'da yeni ekonomik> toplumsal yapy yaratmak gerektii zaman omuz omuza sa#a%anlar er zamankinden da a karde%e birlikte al%a!aklardr. J?CA .uentes de 0bro'nun #e da a Qnemsiz ba%ka yerlerin alnmasyla birlikte Barbastro'da ba%latlan b*y*k saldr sonu!a yakla%t. Birlik KurmayL youn bir !ep ane i tiya! iinde bulunan milisin genel durumununL d*%mann me#zilerini g*lendirdii de gQz Qn*ne alarak me#!ut !ep eden da a ileri>
V? ;tY ^in? nrZZ B_`Ta ^? "$H:(!i #n[i;ftirN KT:+8T8T"T&<K<(T T*(V

"urruti Birlii'nin 0nformasyon B*lteni.

"urruti Birlii'nin :alanda ?7eruelA kQyl*lerinden olu%an bir bQl**. 0yl*l 23FC. ypL ayn zamanda d*%man demoralize etmek asndan da Qnemli bir etki yarata!an d*%*n*yordu. "urruti'denL Sari> pena radyosunda konu%mas istenmi%ti( JAragnn !ep esindeJ dedi "urruti Ji%i milisleri bo% oturmuyorlar. "*%mana saldryorL me#ziler ele geiriyor #e direni% atlarn g*lendirip geni% apl bir saldrya gemeyi bekliyorlar. $spanyol i%ileriL size de ba%arlmas gereken Qnemli bir gQre# d*%*yor. '*nk* de#rim yalnz sila la kazanlmazL ayn zamanda *retimle de kazanlrL !ep e #e !ep e gerisi birlikteL omuz omuza al%maldrlar. Ayn edefte birle%erek m*!adele edilmelidir #e bizim ama!mz da i%i snfna g*#enen $spanya'y sa#unmaktan ba%ka bir %ey deildir. JBug*n !ep ede ya da !ep e gerisinde sa#a%an i%iler burTu#azinin ayr!alklarn korumak iin deilL onurlan iinL ya%ama aklar iin sa#a%yorlar. $spanya'nn g*!*L i%i snfnda #e i%i Qrg*tlerindedir. +aferden sonraL :87 #e -)7L $spanya' da ekonominin biimlendirilmesini #e yQnetimini birlikte ele ala!aklardr. FB6

JKing KongJ adl *nl* zr l araba. 7epesinde makineli t*fek iin dQnen bir kulesi #ar. C Austos'ta Barselona'da :87'ye bal ;etal*rTi Sendikas tarafndan "urruti Birlii'ne gQnderildi. JBiz sa#a% meydanlarnda m*!adele edenlerL madalyalar pe%inde deiliz. Bizler millet#ekili ya da bakan olmak iin sa#a%myoruz. :ep eden dQnd**m*zde fabrikalardakiL atQlye>lerdekiL madenlerdeki #e tarlalardaki i%lerimizin ba%na gee!ek #e kaldmz yerden i%imizi s*rd*re!eiz. )erek sa#a%n kazanla!a yer *retim merkezleridir. JBiz kQyl*y*z #e ekinlerimizi ektik. .rtna gelip ekinlerimizi ma #edebilirL fakat biz azrlklyz #e frtnay nasl kar%laya!amz biliyoruz. 0kinlerimiz olgunla%t. Harman zamandr! Hasat erkesindir #e kimseye Qzel ayr!alk tannmaya!aktr. Hasadn bQl*%t*r*lmesi zaman geldiindeL ne AzanaL ne /argo :aballero ne de "urruti ba%kasnn payna d*%enden dalia fazlasn alma akkna sa ip deildir. Hasat erkese aittirL d*zenli olarakL itenlikle #e dikkatle al%an erkese aittirL bu y*zden asat yama edilmemelidir. JKatalonya i%ileriL birka g*n Qn!e Saripena'da da sQylediim gibiL Aragnn !ep esinde sizi temsil etmekten gurur duv

FBB yuyorum #e g*#eninize layk ola!az. .akat bu g*#en #e karde%liin de#am edebilmesi m*!adeleye kendimizi unutur!as>na #ermemize baldr. Herkesten Qn!e sizL bizim kadnlarmzL sizlerL y*reinize ta% basp erkeklerinizi !ep eye sa#a%maya gQnderin. 5azdnz mektuplarda onlara kQt* aberler #ermeyinL bu y*ke kendiniz dayann. Brakn biz sa#a%alm. Hem o!uklarmzn gele!einin em de Espanya'mn kaderinin epimize bal olduunu unutmayn. Hepimizin kalbinde yatan zaferi gerekle%tirmek iin zorunlu olan bu sa#a%ta g*l* olmamz iin bize yardm! olun. J5olda%larL sila lar !ep eye gQnderilmelidir. "*%mann Qn*nde demirden bir engel olu%turmak iin o sila lara i tiya!mz #ar. Bize inann. Bu milisler asla burTu#aziyi sa#unma>maktadrlar. Kapitalizme kar% #erdiimiz m*!adelede milisler proletaryann Qn!*leridir #e Qyle kala!aklardr. -luslararas fa%izm sa#a% kazanmaya karar #ermi% bulunuyor. Biz de sa#a% kaybetmemekte kararl olmalyz. Ie d*%man atlarnn gerisinde beni dinleyen siz i%ilerL kurtulu% saatiniz yakla%yor. /iberter milisler ilerliyor #e onlar ibir %ey durduramazL *nk* arkalarnda ko!a bir alk #ar. Siz de al%malarmzda yer alnL fa%ist sa#a% end*strisini sabote edin #e dalk bQlgelerde gerilla direni% alanlar yaratn. B*t*n g*!*n*zle sa#a%nL kannzn son damlasna kadar m*!adeleyi s*rd*r*n. J$spanya i%ileriL !esaret! 0er ya%ammz te likeye atmamz gereken bir an #arsaL o ann geldiinin farkna #aralm! '5olda%larL iyimser olun. 5a%asn ortak idealimiz. Kapitalizmin ikiz karde%i olan fa%izme kar% ileri! .a%izm ya da kapitalizmL ikisi de yklmaldr! J?4A FBC
897/AD 2. KosZ ;iraL op. !it. s. 2@O @. $lya 0 renburgL /a nuit 7ombaL s. 2==L JBir tari i bu makalelere #e atta yazarn Spanis Kournal'ine zorlukla inanr. Bu makalelerL dQneminin ok derin izlerini ta%r ?...AL 9 da tiranln kurbanlarndan biri oldu.J F. ;. Koltso#L "iario de la )uerra de 0spapaL s.@3. 9rada bulunan insanlar Koltso#'un yapt gQr*%menin metinlerini bize ula%trm%lardr. Bunlardan biri olan .ran!is!o SubiratsL bu biyografi iin "urruti'nin Koltso#'a yantlarn yeniden d*zenlemi%tir. 6. Koltso#L op. !it. "ominiWue "esantiL Koltso#'a gQre $spanya H*k*meti'ne ?)iralA ula%trlanL $spanyol i%ileri iin Dus i%ileri tarafndan toplanan bu pa ra akknda %Qyle yazm%tr( J@C 7emmuz 23FC'da &rag'daki yeni bir &rofin>tern toplantsnda Dus sendikalarL $spanya'ya yardm etmek *zere yakla%k 2 milyar frank yardm topladlar. Bunun delili b*t*n fabrikalarda Qrg*tlenen para toplama kampanyasdr. 7 orez #e 7ogliatti bu fonu yQnete!eklerdi ?abAJ /'Enternational :ommunisteL Bask( &ayotL 234OL s.@6@. B. F 8o'lu nota bakn. C. Albert SouillonL J:ombats su l'0breL sou#enir sur "urrutiJL /a ;ontagneL 8isan 23FC. /'0spagne Anti>fas!isteL $kin!i ylL 8o( F2'de yeniden basld. 4. Solidaridad 9breraL 2F 0yl*l 23FC.

FB4

I5

"0ID$; 'EK;A+"A
"urruti'nin konu%mas bir top mermisi gibiydiL bu merminin patlamas"urruti'ninkonuL ondan etkilene!ei d*%*n*len ki%ilerin *zerinde tam tersi etki yapm%t. Bu ki%iler "urruti'nin ki%iliini kullanarak Jde#rimin geri !ep esineJ %t.Buki%iddetli bir darbe indirmek istiyorlard. :ep edeki sila skntsn #urgulayarak i%iddetlibirdarbeindirmekistiyorlard%ilerin diren!ini krmak istiyorlard. Bu sila sskkntntss Barbastro Sa#a% Komitesi'nde s*rekli konu%uluyordu #e saldkntrsnBarbastroSa#an bataa gQm*lmesinden er %eyden Qn!e komitenin kendisi sorumlu tutuluyordu. KomiteL ernnbataer !ep e gerisi t*m g*!*yle katkda bulunur #e sa#a% !ep esini desteklerseL sQz #erildii gibi +a>ragoza'nn d*%*%*n*n gerekle%tirile!eini d*%*n*yordu. Bu olaslklar *zerinde konu%*%%*n*ngereklemak "urruti'ye duygusal adan dokunuyorduL *nk* Aragnn'un ba%kentine kar%mak"urruti'yeduygusala% planlanan saldrnn er g*n da a sonraya ertelendiini gQrmek onu %kentinekarlgna e#iriyordu. Bu y*zdendir ki "urruti'ninL kar%de#rim!ilerin bekledii gibi deilL tersineL m*!adelenin aralar konusunda ibir ku%de#rim!ilerinbekledi%kuya yer brakmaya!ak %ekilde olumlu yoldan sa#a% malzemesi yak! sorununu #urgulamasL son dere!e mantklyd. "a a Qn!e de gQrd*%malzemesiyak*m*z gibiL "urruti Jmilisler Ara> gnn'da burTu#a demokratik !um uriyeti sa#unmak iin deilL de#rim iin sa#a%yorJ demokratik!um uriyetisa#unmakiindederken #e altn izdiimiz sorunlara b*y*k arlk #erirken net bir d*%*n!eye sa ipti. BQyle!e oL i%ilerin #i!danna seslenmi%L onlardan i !ep e iin saklad%*n!eyesa ipti.BQyle!eoLiklar !ep anelerini ba%lamalarn istemi%ti. Sosyalist #e kom*nist gazeteler bu konu%madaki J!ep eyi boykot edenlerL onu zafer iin gereken sila lardan yoksun bSosyalist#ekom*nistgazetelerbukonurakyorlarJ sulamasna saldrdlar. 5azlarnda J*topik ele%tirilerin kendilerini

ekonomik alanda ortaya koymasJ #e Jzaman FB= de#rim deilL fakat 2C <ubat 23FC seimlerinde seilen !um uriyetin sa#unulmas zamandrJ t*r* gerekeler kullandlar. Katalonya'da ;erkezi ;ilis Komitesi'nin kurulu%undan itibaren de#rim!i bir kriz ortaya Katalonya'da;erkezi;ilisKomitesi'ninkurulukm%t #e de#rim bQlgeyi ba%tan ba%a kaplayp aleni bir patlamaya dQn*%m*%t*. ;adrid'de bunlarn ibiri olmampalenibirpatlamayadQn*%t. $lk g*nden itibarenL burTu#a )iral tarafndan temsil edilen #e Sosyalist &arti taraf%t.$lkg*ndenitibarenLburTu#a)iraltarafndan desteklenen *k*met duruma akimdi. Halkan basksL kapitalizmi #e de#letin yap%m pek etkilememi%ti. $lk andaki panisin ardLkapitalizmi#ede#letinyapndan kendilerine gelen )iral #e Azana iki ;arksist partinin desteinardini garanti altna aldlar #e ;adrid'de aznlk olmasna ramen :87'nin basksm sokaa ta%masn Qnlemek *zere azrlklara giri%tiler. H*k*metin Katalonya'ya karrl% politikas Ql*l* olmaya de#am etmekle birlikte d*H*k*metinKatalonya'yakar%man!ayd! ;akine #e ammadde satn almak iin maddi yardm yolundaki b*t*n taleplerini reddediyordu. -lusal azine *k*metin kontrol* altnda bulunuyordu. Katalonya ?eskiye gQre da a kQle!eA merkezi *k*metin kararlarna balyd. ;adridL kozlarn elinde olduunun b*t*n*yle bilin!indeydi #e merkezi *k*metle Katalonya arasnelindeoldunda souk sa#a% ba%lam%t. )erekten de de#rimL kar%de#rimle y*z y*zeydi. 6 0yl*l'de )iral'n yerine geen /argo :aballeroL kom*nistlerin kat60yl*l'de)iral'lmasyla sosyalistlerin ounlukta olduu bir *k*met kurdu. :aballeroL kabinede balmasylasosyalistlerino%bakanlk gQre#inin yan sra sa#a% bakanl gQre#ini de *stlendi. 9 zamana kadar :aballeroL )iral' Jsa#a% s*rd*rmekteJ be!eriksizlik gQsterdii iin ele%tirmi%tiL fakat pratikte Katalonya'ya kar% ayn politikay ya da belki de alefinden de kQt* bir politikay s*rd*rd*. :aballeroL @= Austos'ta ;adrid'e gelen So#yet Konsolosu ;ar!el Dosenberg'in etkisi altndayd. KonsolosL :aballero'yuL So#yetler Birlii nin $spanya'ya yardmnnL :aballero'yuLSo#yetlerBirli:aballero'nun $ngiliz #e .ransz burTu#azisineL $spanyollarn de#rim yapma pe%inde olmadklarn #e son seimlerle olu%turulan *k*metin politikalar%indeolmadnn de#am ede!eini gQstermesine bal olduuna ikna edebilmi%ti. FB3 Buradan yola karakL i%ilerin iktidarna son #ermekL sa#a% end*strisini ulusalla%trmak #e k**k m*lkiyet sa iplerine sayg gQstermek gerekirdi. Ayr!a de#letL d% ti!aret *zerinde tekel kurmal #e kendi *r*nlerini d%arya satan /e#ant Kollektif .ederasyonu gibi Qrg*tlenmeleri datmalyd. BuL askeri r*tbeleriyle birlikte gerek bir orduyu yeniden kurmay #e milis g*lerini datmay da gerektiriyordu. Ayn zamanda buL de#lete itaat ede!ek bir polis g*!*n* yeniden Qrg*tlemeyiL onu i%iL asker #e mu afz me!lislerinin kontrol*ndeki sendikalarn etkisinden uzak tutmay gerektiriyordu. Bu yollaL Ka>talonya'da *k*metin otoritesini yeniden in%a etmeyi #e ;erkezi ;ilis Komitesi'ni datmay gerektiriyordu. /argo :aballeroL bu programn ba%aryla uygulanmas gQre#ini kabul ederkenL sosyalist #e kom*nist partilere #e bu gQre#de kendisine yardm etmek *zere Barselona'ya So#yet B*y*kelisi tarafndan konsolos'olarak gQnderilmi% *nl* An>tono#>9#sZenko'ya g*#eniyordu. DosenbergL Antono#>9#sZ>enko'nunL bol%e#ik gemi%iyleL protokole kar% a#asyla #e b*rokrasiye d*%manlyla Katalan de#rim!ileri etkileye!eini biliyordu. Bu adamL JfanatikJ anar%istler de ilerinde olmak *zere birok lideri etkileyebile!ekti. 9#sZenkoL bu liderlere sa#a%n kazanlmasnn ?Dusya'da olduu gibiA de#rimi garanti altna almann tek g*#enli yolu olduunu sQyledi. ?9#sZenkoL $spanya'daki son gQre#ini yerine getirdikten sonra Stalin tarafndan Dusya'ya geri arlm% #e eski mu alif Jg*na larJ nedeniyle kur%una dizilmi%tir. 'e#irenin notu.A 0mma )oldman'n da bir zamanlar d*%t** bu sersemleti!i tuzaa birok anar%ist d*%t*.?FA "urruti'nin konu%masnn bu atmosferde b*y*k bir etki yapmasn anlamak kolaydL onun de#rim!i k%lar uyankl arekete geirdi #e i%ilerin de#rim!i ate%ini yenilediL onlarn liderlerle liderlik edilenler arasndaki ztl anlamalarn salad. Bu liderlerL fa%izm ile kapitalizmin ayn %eyler olduklarnL fa%izmi ykmann anlamnn burTu#azinin #e onun sisteminin Ql*m* olduunu gQrmezden gelirkenL kendilerini Halk :ep esi'nin anti>fa%ist m*!adelesine adam%lard. FCO $lk tepkiL Barselona'da toplant alinde olan #e s*rekli olarak kom*nist basnda ?;undo 9brera #e 7reballA y*r*t*len kampanyayla kar% kar%ya kalan Sa#unma Komitelerinden geldi. Komiteler sans*r* dikkate almayan bir manifesto yaynladlar. ;anifestoda %unlar yazyordu( J"e#rim politik iktidar sorununu Qzmedii s*re!e #e *k*metin emrinde i%iler tarafndan kontrol edilmeyen sila l bir g* olduu s*re!e sa#unma gruplar sila larn brakmaya!aklardr.

$%ilerin zaferini bunlar garantileye!ektir. J?6A Solidaridad 9brera ise sa#unma komitelerine yaplan saldrlara sessiz kaldL fakat kollektiflere kar% saldry %Qyle yantlad( JBuL yalnz!a yenilgiye yol aa!ak t*rden bir politikadrL *nk* i%i snfnn de#rim!i !o%kusu fa%izmi reddedenlerin tek arekete geiri!i g*!*d*r. 0er sa#a%n de#rim!i karakteri ortadan kaldrlrsa i%ilerL 23 7emmuz'dan Qn!e iktidarda olan *k*met iin sa#a%a gitmeye!eklerdir.J Bu polemik de#am ederkenL Barselona'nm yaknndaki Sa>badell i%ileriL JKarl ;arksJ k%lasndaki !ep anelerin &S-: un genel karargR na ta%narak depolandn farkettiler. "urruti'nin konu%masyla uyarlm% olan sendikalarL BuTaraloz yaknlarnda Birlik Sa#a% Komitesi'neL yaptklar tespiti bildiren bir i%i komisyonu gQnderdiler. HaberL milisler arasnda zla yayld. BQl*k KomiteleriL ;erkezi ;ilis Komitesi'neL &S-: tarafndan el konan sa#a% malzemesini m*sadere etmesi yQn*nde bir *ltimatom #erme karar aldlar. )ergin ortam dikkate alan Birlik Sa#a% KomitesiL ;erkezi ;ilis Komitesi'nin sorumlu *yeleri Santillon #e Di!ardo Sanz' bilgilendirdi. "urumun !iddiyetini anlayan SantillonL JKarl ;arksJ k%lasnn sorumlu *yeleriyle temasa geerek onlarL yaptklar i%in te likesi konusunda uyard ?*nk* bQl*klerL sila lar zor yoluyla ele geirmeye karar #ermi%lerdiA #e sonunda = makineli t*fek geri alnp !ep eye gQnderildi?BA 2B 0yl*l 23FC'nn bu ortamndaL :87'nin de *yesi olduu -luslararas $%i Birlii ?A$7A )enel Sekreteri &ierre BesnardL ilk kez de#rim!i $spanya'y ziyaret etti. 9 zamana kadar genel sekreterL 0nternasyonal'in &aris'teki karargR nda :87'nin FC2 talep ettii sila larn temin edilmesiyle me%gul olmu%tu. .akat BesnardL de#rimin bask! bir karaktere b*r*nd**n* far>kettii zamanL da a Qn!e de mektup ara!lyla yapt gibiL anar%istlerin dikkatini ulusal azineye ekip %Qyle demekten geri kalmad( J&aris kom*narlarnn yapt ataya d*%meyin.J :87 Katalonya BQlge Komitesi'yle gQr*%t* #e sa#a% uluslararas ale getirmenin gerekliliine i%aret ettiL *nk* ona gQreL Blum'un Jm*da alesizlikJ politikasnn yol at m*%k*l durumdan $spanya'y ekip kara!ak tek yol buydu.?CA Besnard'n planL .ranszlar tarafndan /a Deuninn Adas'nda apsedilen Abd>*l Kerim'in kurtarlmas yoluyla .as dalarnda ya%ayan toplumlarn isyanna dayanyordu?4A Ayr!a .ran>ko'ya aka yardm eden bir iktidara sa ip olan &ortekiz'de de bir ayaklanma ba%latmak gerekiyordu. Besnard $spanya'ya #ard g*n :87 #e .AE'nin ;erkezi ;ilis Komitesi'ndeki en sorumlu adamlar olan "iego Abad de Santillon #e )ar!ma 9li#erle gQr*%t*. Besnard onlara &ortekiz'le ilgili durumu anlattL mu alefet ayaklanmaya azrd #e )enel $%i Konfederasyonu orada politik mu alefetle J"iktatQr Salazar'n d*%mesinden sonra yeniden eylem Qzg*rl**n* %art ko%anJ bir anla%ma yapm%t. Besnard'a gQre bu ayaklanma J alkn #e ordunun alt kademelerinin desteini kazanabilirdi. Ayaklanmann sorumluluu de#rim!i bir !unta tarafndan *stlenile!ekti #e der al bu !untayla ili%kiye gemek gerekiyordu.J Besnard bu plana ok Qnem #eriyorduL *nk* J&ortekizJ yalnz!a .ranko'yu bir m*ttefikten yoksun brakmakla kalmaya!akL ayn zamanda fa%istlere arkadan saldrmay olanakl kla!akt. "*nyadaki durum gQz Qn*ne alndndaL ku%ku yok kiL proletaryann $spanya "e#rimi'ne da a fazla ilgi gQstermesi gerekiyordu. .as problemine gelin!eL Besnard burayla ilgili fikirleriniL iinde ya%adklar ko%ullar nedeniyle Abd>*l Kerim'in serbest kalmasyla birlikte ayaklanmaya azr ola!aklar d*%*n*len ta%rallara ili%kin bilgilere dayandryordu. .ranko tarafndanL gQn*ls*z!e sa#a%a s*r*len .as alknda isyan ru unun #arl konusunda sQylenenler ku%ku gQt*rmezdi. Besnard %Qyle diyordu( '$spanyol H*k*metiL bu sQm*rgenin ba> FC@ mszlm ilan etmelidir.J Arap milliyetileri bu karar !o%kuyla destekleye!eklerL $spanyol :um uriyeti ile yakn i%birliine gire!ekler #e .as'taL !ep e gerisinde bulunan .ranko>kularn barnmasn olanaksz ale getire!eklerdi. Ayr!a BesnardL &aris'ten ayrlmadan Qn!e :)7 Sekreteri /enn Kou au^'yla #e Blum'un politikalarna kar% olan dier sosyalistlerle bir gQr*%me yapm%t. Bu ki%ilerL Besnard'a kendi adlarnaL em -)7 ba%kan em de *k*met ba%kan olan /argo :aballero ile gQr*%me yapma #e onu .asllar le ine bir basn aklamas yapmaya ikna etmesi konusunda yetki #ermi%lerdi? Bu bilgileri aldktan sonra Santillon #e )ar!ma 9li#er b*t*n bunlar *zerinde d*%*nmek iin s*re istediler. Her ikisi de "urruti'nin bu sorunlarn gQr*%*lmesinde bulunmasnn zorunlu olduunu d*%*n*yorlard. Santillon #e 9li#erL &orte>kiz> .as sorununu yeniden gQr*%meye ba%ladklarnda "urruti an!ak y eri%ebilmi%ti. .akat bu andan itibaren gQr*% ayrlklar ortaya ktL 9li#erL Abd>*l Kerim'in artk konuyla ilgisi olmadn ileri s*r*yor #e gQr*%melerL 0l .assi?3A tarafndan temsil edilen .as 0ylem Komitesi'yle s*rd*r*lmeli diyordu. "urruti #e Santillon tersini d*%*n*yorlard. 9nlara gQre Abd>*l KerimL .as 0ylem Komitesi'ne gQre da a radikal bir konumdayd. Ayr!aL .asl liderin apiste olmas ona Difte da a b*y*k bir prestiT kazandryordu. "*%*n!e ayrlklar temel sorunlarda deilL m*ttefiklerin

seimi konusundayd #e 9li>#er'in bu konuda :ompanys ile konu%mas #e :aballero *zerinde da a b*y*k bir bask yapmas gerektii konusunda emfikirdiler. 0rtesi g*nL 2C 0yl*l'deL 9li#er'in :aballero'yuL Besnard'n ziyareti akknda bilgilendirmesinden sonra Besnard ;adrid'e gitmek *zere yola kt. 24 0yl*l Qlen #akti ;adrid'e #aran BesnardL sa#a% bakanna kendini tantt. :aballero yerinde deildi #e onlar bunu esaplamam%lard. Bundan sonra BesnardL :87 -lusal Komitesi'ne gitti #e komite Besnard'nL .ederi!a ;ontseny ile birlikte :aballero'ya gidip gQr*%mesine karar #erdi. )Qr*%meL ak%am saat B.OO'te yapld. Sosyalist lider onlar kQt* kar%lad JIe :87 ile ksa bir s*re FCF Qn!e ya%anm% belirsiz bir olaydan sQz etti.J .ederi!aL *k*met ba%kanyla sert bir tart%maya girdiN ona Jbelirsiz bir olayJ ba ane ederek JQnemli konularJ ertelememesi gerektiini atrlatt. :aballero sakinle%tiL fakat gQr*%mede anla%maya #arlamad. :aballeroL 2= 0yl*l ak%am saat 6.OO'e yeni bir gQr*%me iin rande#u #erdi. Bu gQr*%me bir saat ge ba%lad?2OA Bu kez Besnard'aL -lusal Komite Sekreteri "a#id Antena tarafndan e%lik ediliyordu. +aten souk bir a#ada ba%layan bu gQr*%me bir s*re sonra kibar olmayan bir al ald. :aballeroL Qn!eden bir uyar yapmad aldeL A$7 ?-luslararas $%i BirliiA Sekreteri'ni mu atap kabul etmediini sQyledi #e J:87 korkun bir ifla olmazdrJ diye ekledi. BesnardL sert bir %ekilde yantlad( J-)7den da a fazla *yeye sa ip olan :87L AE7'in bir *yesidir.J Bu d*zeltme *zerine /argo :aballero sakinle%tiL fakat gerginle%en ortamL Besnard'n plan *zerinde gQr*%me yapmaya uygun deildi. J&ek o% olmayan bir sQyle%inin ardndan toplanty sona erdirdik #e :87 binasna gittik. )Qr*%me akknda anlattklarmz er angi bir tepki gQstermeden kar%ladlar. "a a sonra :87'nin de onayn alarak :aballero'ya sorumluluklarn atrlatan #e sonradan :87'de yaynlanan bir mektup yazmaya karar #erdim.J?22A BesnardL on!a b*y*k umutlar baladklar gQr*%menin ba>%arszlkla sonulanmas #e ortaya kan *z*!* olaylar akknda )ar!ma 9li#er'e sQzl* olarak bilgi #ermeden .ransa'ya dQnmek istemedi. 9li#er'i gQrd*kten sonra .ransa'nn yolunu tutan Besnard %Qyle yazyor( J"e#rim geriye doru gidiyor #e buL e%siz bir !o%kuyla sa#a%an kitlelerin atas deilL olaylar tarafndan s*r*klenen liderlerin atasdrL aktr kiL onlar de#rim!i inisiyatifi kaybetmi% #e a%alanmay kabul etmi%lerdir. 7pk :aballero'yla y*z y*ze geldiim zaman benim de kendimi a%alanm% issettiim gibi. J0er anar%izm :aballero ile i%birlii yapa!ak ya da da a basiteL onu destekleye!ek kadar budalaysa de#rim umutsuz!a kaybedilmi% demektir. Bu !e ennem emberinden kmann tek yolu zor kullanmakt. .akat kendi kendimeL :87 liderle> FC6 rinin 23 7emmuz'daki liderlerin ayns olup olmadn sorup duruyordum. BanaL bu rolden kanan tek ki%i "urruti'ymi% gibi gQr*n*yordu. 9L bana bir ok bakmdan gerilla sa#a%s 8Zstor ;ak no'yu anmsatan Qzg*n de#rim!i tipti. ;ak no gibi o da alkla birlikte al%yor #e dier liderlerin yapt gibi kendini alktan ayrmyordu.J Besnard birok bakmdan "ur>ruti'nin J-kraynal'danJ J*st*nJ olduunu d*%*n*yorduL Qzellikle de kendine akimiyet bakmndan "urruti'nin *st*n olduu kansndayd.?2@A BesnardL .ransa'ya areket etmeden Qn!e "urruti'yle gQr*% al%#eri%inde bulunmak *zere pek az zaman bulabildiL *nk* "urrutiL fa%istlerin kendi birliine kar% ba%lattklar bir saldr nedeniyle aniden Aragnn !ep esine geri arlm%t. "urruti bir noktada srar ettiN BesnardL birliin gerekirse tek ba%na bile olsa +aragoza'ya saldr ba%latmas iin gerekli askeri te izat salamak *zere baz sila sat!lar bulmalyd. "urrutiL BuTaraloz'a #ardnda .arlete'den JSuelta Alta'ya kadar b*t*n !ep eninL leTyonerlerin #e JyedeklerinJ olu%turduu JAragnn Seyyar BirliiJ tarafndan desteklenen Albay -r>rutia?2FA komutas altndaki d*%man g*lerinin youn saldrs altnda olduunu gQrd*. "*%manL .arlete *zerinde bask kurarkenL tak#iye gQnderilmesini Qnlemek *zere &ina de 0bro yolunu bombalyordu. "urum gerekten kritikti. J-luslararas )rupJ t*m g*!*yle direniyorduL fakat sila sknts #ard. )enel karargR a gelen b*t*n raporlar ne yazk ki aynyd( ;e#ziler kaybediliyorduL *nk* bu me#zileri sa#una!ak an!ak birka ki%i kalm%t. Askeri KonseyL dier me#zilerdeki milislerinL saldr altndaki me#zinin sa#unmasna gelmelerini ta#siye etti. "urruti bu plana kar% ktL ona gQre buL d*%mann oyununa gelmek olurdu #e d*%manL %u anda saldr altnda olmayan bQl*mlerin zayfladn anlad anda genel bir saldr ba%latrd. "urrutiL geri kalan ya da tarlalarda al%an milislerden olu%an bir yardm m*frezesi olu%turdu #e bu birliin ba%nda .arlete'nin yolunu tuttu. &ina yolunu geti #e genel bir geri ekilmenin yeni ba%lad .arlete'ye #ard. Bu arada tak#iye birliklerinin FCB geldiini gQrerek !esaretlenen J0nternasyonallerJ !anlandlar #e me#zilerine geri dQnd*ler. +orlu bir m*!adele oldu #e

zaman zaman gQ*s gQ*se sa#a%mak gerekti. .akat sonunda milisler ba%ar saladlarL kaybedilen me#zileri geri aldlar #e atta da a da ileri giderek J&etrusWuesJ #e Jla :asa de los /lanosJta yeni me#ziler kazandlar.?2 6A "*%man genel bir saldrya ba%ladnda !ep e an!ak toparlanabilmi%ti. )Qr*nen oydu kiL "urrutiL -rrutia'nn tuzana d*%memi%ti. FCC

897/AD 2. Bkz( "Qnemin anar%istL kom*nist #e sosyalist basn. @. ".A. SantillonL op. !it..L ;adrid'in Katalonya'ya yardm reddederek kard zorluklardan ba seder. Bir sa#a% end*strisi kurmak iin yardma i tiya #ard. ;adridL sonuna kadar kredi #ermeyi reddetmeyi s*rd*rd*. Bu a t%maL Austos'ta ilk temas kurulduu andan itibaren ;erkezi ;ilis Komitesi #e )eneralitat temsil!ileri ile )iral H*k*meti #e da a sonra /argo :aballero H*k*meti arasnda aka ortaya kt. F. Dudolf Do!kerL op. !it. 6> 5azarL bu olayn gerekliine tanklk eder. )ra!ia bQlgesi ?BarselonaA Sa#unma Komitesi bu bak% asn benimsemi%tir. B. Bkz( SantillonL op. !it. #e 0l .renteL J"urruti Birlii''nin b*lteniL keza milis :osme de &aules'in tankl. C. /argo :aballero da a sonra J;*da alesizlikJ akknda yazm%tr. ;is De !uerdosL s. 23= JBQyle bir fikriL /eon Blum gibi *rkek #e zayf aklllar d%nda ikimse d*%*nemezdi. Bu fikirL ainlere sa#a% malzemesi salayan #e birliklerle destekleyen Alman #e italyan H*k*metleri tarafndan b*y*k kabul gQrm*%t*r. Ayn zamandaL da a !Qmert niyetleri en azndan ak olsa da Dusya tarafndan da kabul edilmi%ti ?...A Blum'un korkusu neydiP Bir A#rupa yangn mP BlumL uurumun kenarndan d*%e!ek olan bir kQr*n ba%na gele!ekleri gQrmek istiyordu. BlumL en alt d*zeydeki eitimsiz bir kQyl*n*n net bir %ekilde gQrd**n* gQremedi ?...AJ J ';*da alesizliin' gerek sonu!u( Bu politikaL !um uriyetin kendini sa#unmas iin i tiya duyduu olanaklar azaltt. :um uriyet Qylesine ad saf ada zayflatld kiL bu durum ainlerin zaferini garantiledi. JBilmiyorumL bir ill*zyon iinde miyimL umuyorum kiL bu !inayetin sorumlular birg*n bu da#ran%larnn esabm .ransz alknaL sosyalistlereL $spanyol !um uriyetilerine #e Sosyalist 0nternasyonal'e #ere!eklerdir. 0er bu olmazsa anlamalyz kiL sosyalist partiler #e i%i Qrg*tleri arasndaki uluslararas dayan%ma yalnz!a i%ileri aptalla%trmaya yarayan bo% bir slogandr. '*nk* onlarn korkun atas kesinlikle ba%lanamaz politik bir atadr.J 4. Abd>*l KerimL .ransa'ya #e $spanya'ya kar% sa#a%an #e @4 ;ays 23@C'da yakalanp @2 Austos'ta .ranszlar tarafndan Deuninn Adas'nda apsedilen bir Arap J:audilloJsudur ?&olitik #e askeri liderlere #erilen adL '.n.A. 9na ksa bir s*rg*n ya%aya!a sQz* #erilmi%tiL fakat bu yirmi yl s*rd*. Bu durum ona %unlar sQyletmi%tir( J0er o kaderinin bQyle ola!an bilseydi sa#a%arak Ql meyi ter!i ederdi.J Ie %Qyle eklemi%tir( J$slamn sa#a% Almora#ides'in %anl zamannda ortaya ka!aktr.J /es :a iers de l'HistoireL 8o(FFL 9!ak 23C6L &aris. =. &ierre Besnard tarafndanL 23F4 ylnda &aris'te yaplan A$7 IEE. Kongresi' ne #erilen rapor. 3. @B 7emmuz'dan beri :87 $spanya .as'nda bir ayaklanmayL belli ba%l .asl gruplarla birlikte azrlyordu. BuL $spanya sa#a%nn en gizli bQl*m lerinden biridir. Bu konunun ayrntlarn burada #eremiyoruzL fakat bunu Katalonya ;erkezi ;ilis Komitesi *zerine azrlamakta olduumuz bir kitap ta yapa!az.

F=4

2O. &ierre Besnard'n ba settii ge!ikme #e'%iddetli anla%mazlkJL /argo :a>ballero'nun o g*n zamann nasl geirdii Qrenildii zaman da a iyi anla%lr. JAnla%mazlkJ gerekte :87'ninL *k*metin Ialen!ia'ya ta%nmasn reddetmesiyle ilgilidir. :Zsar ;. /orenzo bu sorun akknda /es anar! istes espagnols et le pou#oirL s.@@3L not ll'de yazmaktadr( JKamuoyuL kapal kaplar ardnda yaplan bu toplantda ne olup bittii akknda ibir %ey bilmiyordu. Basnn sQyleyebildii tek %ey bu toplantnn yaplm% olduuydu ?...AJ 2= 0yl*l'de /argo :aballeroL :87 Sekreteri Hora!io ;. &rieto'yu kabul etti ?Hora!ioL *k*metin ta%nmasna mu alif olduunu ifade etmi%tiA. Bundan sonra /argo :aballeroL So#yet 0lisi ;ar!el Dosenberg'i kabul etti. Bu toplantlar arasnda :aballero>Besnard gQr*%mesi yer ald. 22. ;ektubun metni &ierre Besnard'n raporunda bulunmaktadr. 8ot( Kendimizi konuyla kstlamaya al%tkL fakat "urruti'nin ki%ilii bu snrlar ok a%maktadr. Bu y*zden biz &ierre Besnard'm ;adrid'e geldiinde ortaya kan olaylar anlatmalyz. 2B 0yl*l'den beri :87L bQlge gruplaryla ulusal bir ple>num toplam%t. Bu toplantda :87L de#rimin ortaya kard yeni ko%ullara kendini uydurmaya al%yordu. $ki ta#r m*mk*nd*. :87 )enel Sekreteri Hora!io &rietoL J;*da ale!ilerJ olarak adlandrlabile!ek birin!i gQr*%*n taraftar #e 0yl*l'den beri /argo :aballero tarafndan ba%kanlk edilen *k*mete b*t*n*yle katlma yanlsyd. "ier gQr*% Katalonya "elegasyonu tarafndan sa#unuluyordu. Bu gQr*% iseL *k*metin d%nda kalmay sa#unuyor #e -)7 ile bir pakt yapmay QneriyorduL bQyle!e iki i%i Qrg*t* bir -lusal Sa#unma :untas kura!aklar #e buL bir i%i *k*meti olarak ;adrid H*k*meti tarafndan yerine getirilen b*t*n fonksiyonlar yerine getire!ekti. -)7 )enel Sekreteri /argo :aballeroL :87'nin Qnerisini reddetti #e :87ye merkezi *k*mete girmesini teklif etti. &lenum kendini bir kmazda buldu. Sonunda plenumL -lusal Sa#unma Konseyi fikrini destekleme konusunda anla%maya #ard. -lusal KomiteyeL duruma gQre da#ranma konusunda belirli bir areket serbestisi #erildi. )erekte bu serbestinin anlamL Hora!io ;. &rieto'yaL /argo :aballero ile gQr*%melere de#am etme konusunda kesin inisiyatif tanmakt. BuL :87'nin *k*mete girmesinin son alkasyd. B*t*n bu dQneme ili%kin olarak da a Qn!e sQz*n* ettiimiz :Zsar ;. /orenzo'nun #e &eirats'm kitaplar okunabilir. &eirats'n kitab 2342'de Duedo EbZri!o 5ayne#i tarafndan &aris'te yeniden baslm%tr. 2@. &ierre Besnard tarafndan rapor edilmi%tir. 2F. Bu srada #e da a sonra "urruti'nin karde%inin fa%ist kampta komutanlk yapt %eklinde sQylentiler oldu. Hatta Albay -rrutia'nn onun karde%i olduu ileri s*r*ld*. BuL "urruti akknda yaylan birok efsaneden yalnz!a biridir. )erekte karde%i &edro'nunL sa#a%tan Qn!e falanTla ili%kisi #arm% gibi gQr*n*yordu. .akat bu &edroL 23FC Austosu'nda /enn'daL )eneral .ran>ko'nun ayatna kasdetme giri%iminde bulunan bir grubun *yesi olmakla sulanarak kur%una dizilmi%tir. 26. KosZ ;eraL op. !it.

FC=

/$B0D70D ADA)w8
Barselona'daL ;erkezi ;ilis Komitesi'nden kurtulmak konusunda konu%ulmaya ba%lanm%t. Bu Qrg*t*n olu%turulmas i%ilerin zaferi olduu iinL datlmas #e :87'nin )eneralitat H*k*meti'ne entegre olmas kesinlikle de#rim iin geriye dQn*%*n i%aretiydi.?2A .akat :87 #e .AEL Katalonya'da teslimiyet iine girerkenL Aragnn'daki de#rim!i izgiL buradaki Sa#unma Konseyi'nin yalnz!a anar%istlerden olu%turulmas dolaysyla da a da radikalle%mi%ti. Bundan sonra Barselona'daki militan anar%istlerL 2C 0yl*l' de bQlge kollektiflerinin BuTaraloz'da toplanmasnn kararla%trld Aragnn !ep esinde sa#a%a ramen gerekle%tirilen al%malar dikkatle izlemeye ba%ladlar.?@A "urrutiL Aragnn'da ortaya kan b*t*n karma%k sorunlara Qz*m getire!ek bir bQlge federasyonunun olu%turulmasna i tiya olduunda s*rekli srar ediyordu. Ba%ndan beri kQyl*lerin kendiliinden eylemlerini desteklemi%L onlar kamuoyunda sa#unmu% #e birliin salayabildii er t*rl* malzemeyi yardm olarak onlara #ermi%ti. "urrutiL defalar!aL kQyl* kollektiflerini Stalinist milislerden korumak zorunda kalm%t.?FA <ikRyetler e%itliydi. Bir kQydeL bu g*lerL kollektifi ykm%larL kQyl*lerin genel toplantda setikleri yerel konseyi datm%lard. Bir dier kQyde atQlyelere saldrlm% #e traktQrler alnm%t. Sila l ki%ilerin kollekti#istlere fiziki g* kullandklar bu karga%adaL kendilerini bu t*r suistimallere kar% koruyabile!ek bir mekanizma Qrg*tlemeleri a!il bir gereklilikti. "urrutiL ;ak no'nun -krayna deneyini anmsad. Bunun yan sra dier politik Qrg*tlerle i%birliinin yalnz!a olumsuz sonular getirdii noktasn> FC3 da er g*n biraz da a ikna oluyordu. Artk bu ittifak !ep e gerisinden beslenen kar%de#rim!i boyutlara gelip dayanm%t. Aragnn'daki bu durumL de#rim!i bir Qn!* yaratmak iin gerekli olan b*t*n doal ko%ullar salyordu. Halkn arasndaL anar%ist ideoloTinin g*lendirdii kollekti#ist bir gelenek #ard. 9rada pratikte anar%istlerle kar% kar%ya gele!ek bir politik g* yoktu.?6A Ie bu y*zden'Aragnn'da liberter bir deney olanaklyd #e bQyle bir ma!eraL "urruti gibi yarat! #e korkusuz karakterde bir insan doal olarak !ezbediyordu. Ayr!a kQyl*ler bu liberter toplumu olu%turmaya ba%lam%lard bileN dank topraklarn bir araya getiriyorlar ya da J:a!iWueJlerin ?toprak aalarL '.nA topraklarn kamula%trp kollektifler kuruyorlard. Burada planlar yapmaya #e dayan%may geli%tirmeye i tiya #ard. Bu al%maL 2C 0yl*l 23FC'da BuTaraloz'da yaplan genel bir toplantda Qnerildi. Burada b*t*n eilimler temsil edildi. 7oplantda konfederal birliklerin temsil!ileri #e :87'nin b*t*n bQlge olu%umlar kadar Aragnn'da kurulmu% b*t*n kollektifler de yer ald. )enel toplantdaL sa#a%n ortaya kard karma%k durum deerlendirildi. H g* birbiriyle m*!adele alindeydi( Kendileri iin da a iyi bir d*nya in%a etmek isteyen Aragnn kQyl*leriN bQlgede i%gal!i gibi areket eden parti milisleri #e son olarakL Aragnn'a kar% JsQm*rge!iJ politikasyla )eneralitat.?BA Bu durumun sonu!u olarakL Aragnn Sa#unma Konseyi'nin sorumluluunda bir Aragnn Kollektifleri .ederasyonu kurulmas Qnerildi. BuL sa#a% tarafndan te dit edilen ekonomiyi sa#unma #e bQlge sakinlerine da a iyi ya%am ko%ullan salaya!ak bir plan geli%tirme sorunuydu. AragnnlularL bQlgelerindeki @O OOO milise bakmay kabul ediyorlard. Ayr!aL Katalonya )eneralita>t'nn yaylma! politikasna #e ;adrid H*k*meti'nin benzer mu temel giri%imlerine kar% m*!adele edilmesine karar #erilmi%ti. B*t*n bu edeflerL 2B 0yl*l'deki :87 -lusal &lenumu' nunL bQlge konseylerinin ulusal bir sa#unma konseyi olu%turmalar Qnerisini ieren plan taslayla tam olarak Qrt*%*yordu. BQlgeyi sa#unan C OOO milisi temsil eden "urruti bu Qrg*tlenmeyi b*t*n*yle destekliyordu. JSud>0breJ Birlii'nin dele> F4O gesi Antonio 9rtiz buna kar%yd #e Hues!a bQlgesinin delegesi )regorio Ko#erL Aragnn Konseyi olu%turulmasnn )eneralitat' la aralarnda !iddi sorunlar kmasna yol aa!ana i%aret ediyordu. .akat "urruti'ye gQreL Katalonya i%ileri Aragnnla genel bir da#a birlii iindeydiler. Ie J er al*kRrda Aragnn kQyl*leri kendi ya%amlarn d*zenliyorlar #e Qzg*r Qrg*tlenmeyle kendileri iin en iyisini d*%*n*yorlard. 0er onlar kol>lekti#izm istiyorlarsa bunu pratie geirmeli #e sila laryla korumalydlar. J?CA BQyle!eL BuTaraloz'daki tari i toplantda Aragnn Sa#unma Konseyi domu% oldu. 23FC Aral'na kadar gizli kalmas planlanan bu Qrg*teL :87 -lusal Komitesi'nden fazlasyla ele%tiriler yaplm%L Katalan H*k*meti'n!e kar% klm%L /argo :aballero H*k*meti'n!e saldrlm%L Kom*nist &artisi' n!e karalamalar yaplm%L fakat $spanyol i%i snf tarafndan destek #erilmi% #e ayranlkla izlenmi%tir?4A

.akat Aragnn'da sa#a% #e de#rimL el ele giderken *lkenin geri kalan yerlerinde durum olduka farklyd. Kuzeyde i%ler gittike kQt*le%iyordu. Erun'un fa%istlerin eline gemesine ramen San Sebastion> direniyordu. .akat Bask H*k*metiL :87'nin yeni bir 8uman!ia?=A yaratp sa#una!anL bQyle!e kendi prestiTini y*kselte!einden korkarak ba%kent )uipuz!oa'y terketti?3A Asturyallar kendilerini sa#unuyorlardL fakat kska!a alnm%lard #e umutsuz bir m*!adele #eriyorlard. Ayn srada' 0nd*l*s'te m*!adele belirsiz bir durumdayd. Son olarak ;o>laga'da anar%istler akim durumdaydlarN fakatL alefi )iral H*k*meti'ni kopya eden yeni /argo :aballero H*k*meti er t*rl* yardm reddetti ye korkun sonu azrlad. 5alnz!a /e>#ant #e Katalonya olumlu bir geli%me iindeydi. Katalonya'da de#rim geli%iyorduL ama tepedekiler tabann toplumsal zaferlerini kontrol altna almak iin ellerinden geleni yapyorlard. ;adrid'de alk direni%i !o%kuluyduL :87 #e -)7 .sendikalarL belli bQlgelerdeki ortak gQre#lerini birlikte ba%aryla gQt*r*yor gQr*n*yorlard. SendikalarL )uadarrama'daL 7oledo'daL )uadalaTara'da sa#a%an #e 7eruel dalarna y*r*y*%e geen #e /a ;an! a'y ge> F42

AustosL 23FC. "urrutiL Aragnn !ep esinde bir isti kam me#zisini ziyareti srasnda. ip :nrdoba'ya ilerleyen milis birliklerine sila #e erzak gQndermeye de#am ediyorlard. .akat buradaki askeri durumL dier !ep elerden da a !iddiydiL *nk* sila L !ep aneL uak #e tank sknts #ard. ;adridL ya#a% ya#a% ku%atma altna alnyordu. :odo#ilaL 7ogliatti #e dier gezgin Kremlin aTanlarnn Qn!*l**ndeki $spanyol Kom*nist &artisi ba%ndan beri de#rimi ykmak iin er t*rl* abay gQsteriyordu. Bir ;osko#a aTan olan :ontrerasL gele!ekteki !um uriyeti ordu iin bir ekirdek ya da okul gQre#ini yerine getire!ek 0l Xuinto Degimen>to'yu ?Be%in!i AlayA kurdu. Bu alayL .ranko'nun saflarn tutamam% ok sayda profesyonel subay bir araya getiriyordu. Bunlarn birou terfi rs #e e#esi ta%yorlard. Hibir de#rim!i yQnelimi olmayan Be%in!i AlayL radikal militarizas>yonu *zerine aldL birliklerini omuz izas aldrarak sraya F4@ geiriyorL bando e%liinde geit resmi yaptryorL *stleri selamlattryor #e topuk %aklattryordu. Anar%istler sa#unmalarn Qrg*tlemek *zere :87 milislerine ikmal #e er t*rl* !ep aneyi salayanL )enel Kurmay gibi areket eden #e )arson 0duardo Ial tarafndan yQnetilen Konfederal Sa#unma Komitesi'ni kurdular. Sosyalistlere gelin!eL g*lenmi% olsalar daL rakip iki eilime bQl*nm*%lerdi. Birine /argo :aballeroL dierine Endale!io &rieto liderlik ediyordu. Kom*nist &artisi bu bQl*nmeden kurnaz!a yararland. Kom*nist partiler :aballero'yuL 23 7em> muz'da alk areketiyle uurumun kenarna gQt*r*lm*% olan de#leti bu durumdan ekip karan pop*ler lider olarak gQklere karyorlard. "ier yandan &rieto'nun kendini beenmi%liini kullanyorlard. Sonu olarak kom*nistlerL Sosyalist &ar>ti'yi b*t*n*yle kontrolleri altna almay ba%arm%lard. &erde arkasnda ipleri oynatan iki ki%i #ard( &ra#da mu abiri ;i!> ail Koltso# #e SS:B B*y*kelisi ;ar!el Dosenberg. Her ikisi deL $spanya'daki en *st lideri 9rlo# olan )&- tarafndan yQnlendiriliyordu. 9rlo#L ;adrid'e kesin emirlerle gelmi%ti( 7ro>kizm #e anar%izme sa#a% almas #e ilk kurbanlar Kamene# #e bol%e#iklerin 26 J0ski ;u afizJ olan ;osko#a 7asfiyeleri' nin burada da sa neye konulmas. ;osko#a'nn aTanlar /argo :aballero'yu %u noktalarda ikna etmi%lerdi( 0er demokratlar $spanyol :um uriyeti'ne y*z

e#iriyorlarsa bunun nedeni !um uriyetinL ne yaban! kurumlara ne de m*lkiyete sayg gQstermeyen alkn ellerinde s*>r*klenmesiydi. 0er d*zen yeniden kurulursaL isyan!lara darbe indire!ek bir ordu yaratlrsa #e de#letL b*t*n toplumsal ya%am #e *retimi kontrol altna alrsaL Dusya sila yardm yapa!ak ilk *lke ola!ana sQz #eriyordu. Ayr!aL Dusya'nn yan sra demokratlar da yardmda buluna!aklard. Benzer gerekeler Katalonya'da :87'nin boyun emesine neden olmu%tu. ;osko#a'da yakn arkada%lar kur%una dizilen SS:B' nin Barselona Konsolosu Antono# 9#seenko'nun ta#siyeleri dorultusunda :87L ;erkezi ;ilis Komitesi'ni datm% #e )eneralitat H*k*meti'ne katlm%t. Ayn %antaTL sa#a% bakan F4F

.ran!is!o'nun kzkarde%i ;aria As!asoL Aragon'da birlii ziyareti srasnda. olarak isyan!larn ;adrid'e doru zla ilerlediklerini gQrd** zaman /argo :aballero'nun da teslimiyetini getirmi%ti. 7oledo'nun alnmasndan sonra /argo :aballero'nun ba%kanlndaL *yelerinden biriL ulusal azineyi kontrol eden ;aliye Bakan "r. 8egrin olan bir sosyalist ounluk *k*meti kuruldu. Sila sknts nedeniyle sa#a% kaybediliyordu. Sila lar altnla satn alnrd #e b*y*k miktarda altn de#letin rezer#lerinde bulunmaktayd. 8iin bu altnlar kullanlmyorduP Ie /argo :aballero neden ekiniyorduP So#yetler ona sila sQz* #ermi%tiL fakat ibir %ey gelmemi%ti #e isyan!lar ilerliyorlard.?2 OA "urrutiL 23FC 0yl*l*'nde a!ilen Barselona'ya arld.?22A F46

897/AD 2. "iego Abad de SantillonL ;erkezi ;ilis Komitesi'nin paralanmasn ak larken %unlar sQyl*yor( JS*rekli olarak merkezi *k*metten ? em )iralL em de /argo :aballero H*k*metlerindenA taleplerimize gelen yant ep aynyd. ;erkezi ;ilis Komitesi'nin etkisi bu kadar fazla olduu s*re!e bize ibir yar dmda bulunmaya!aklard. Ayn bask Barselona'daki Dus Konsolosu 9#sZen>ko'dan da geliyordu. Bu y*zden komiteyi datmaya karar #erdikL yani de# rim!i me#zimizi terkettik. B*t*n bunlarL sila salamakL gerekli mali yardm almak #e sa#a%a ba%aryla de#am etmek iindi.J &orWuZ perdimos la guerraL s. 22BL /a De#olu!inn y la guerra en 0spapaL s.32. Keza Santillon'in bize komitenin datlmas konusunda yazd mektuplar kullandk.. @. Alardo &ratsL Ianguardia y Detaguardia en AragnnL BarselonaL 23F4. F. :Zsar ;. /orenzoL op. !it.L s. 26CL ;ilis birliklerinin Aragnn'daki faaliyetleri #e kollektiflerle ili%kileri akknda bilgi #ermektedir. 6. &olitik partilerin Aragon'da kQkleri yoktu #e 'faaliyetleri baz ki%ilerin etrafnda toplanm% k**k e#relerle snrlyd. 7ari i !um uriyetiliin izleriL bir sosyalist olarak kollekti#ist fikirlere epey!e yakn olan KoaWumn :osta'nn anlarnda bulunabilir. Kom*nist &artisi yoktu #e yalnz!a -)7 +aragoza'da belirli bir etkiye sa ipti. Bkz( &ierre BrouZ#e 0mile 7emimeL op. !it. B. Hora!io ;. &rietoL &osibilismo /ibertarioL yazan tarafndan baslm%tr. &a ris 23C4. Sayfa =O'de Katalonya )eneralitat ile Aragnn arasndaki politik ili% kilere deinilmi% #e bu ili%kilerin JsQm*rge!i karakterdeJ olduu belirtilmi%tir. C. "urruti Birlii'nde milis olan #e sQz konusu toplantya katlan gQrg* tan :osme de &aules tarafndan yazara bildirilmi%tir. Kendisi bug*n <ili'de ya%a maktadr. 4. Aragnn Konseyi iin Bkz( KosZ &eirats'nL Santillon'n #e :Zzar ;. /oren>zo'nun al%malar. =. 8uman!iaL Domallara teslim olmaktansa sakinleri tarafndan yklan bir ikin!i y*zyl Kastilya kQy*d*r. 3. :Zsar ;. /orenzoL op. !it.L s.2C@ 2O. Stalinistlerin $spanya'ya m*da alesi *zerine Bkz( "ominiWue "esantiL /'Enternationale :ommunisteL Kesus HernondezL /a )rande 7ra isonL KosZ &eiratsL op. !it.L V.). Kri#itskyL /a mano de Stalin sobre 0spapa. 22. KosZ ;iraL op. !it.L %Qyle yazyor( JBirlik Sa#a% KomitesiL "urruti'yiL /argo :aballero ile Qnemli bir problem akknda gQr*%mek *zere ;adrid'e gQnder meye karar #erdi.J

F4B

ME ;9SK9IA'5/A BADS0/98A ADASE8"A


@= 0yl*l ge!esiL "urruti Barselona'ya geldi. 5olda%lar San>tillon #e )ar!ma 9li#er onu s!ak kar%ladlar. &ierre BesnardL onlara fa%istlerle anti>fa%istler arasndaki dengeyi dei%tire!ek yeterli sa#a% malzemesini !um uriyeti *k*mete salamaya azr b*y*k sila fabrikatQrleriyle balant kurduunu bildirmi%ti. -zun s*redir bekledikleri iyi aber gelmi%ti #e sonunda +aragoza'ya ba%arl bir saldn yapmalar iin gerekli sila lar salanm% ola!akt. Santillon #e )ar!ma 9li#erL er ikisi deL bu frsatn karlmamas gerektiine i%aret ediyorlard. <imdiye kadar em )iral em de /argo :aballero H*k*meti'ne doru attklar er adm ba%arszla uram%t. H*k*met onlara #erdii sQzleri asla yerine getirmemi%L Aragnn !ep esi sila sz kalm%L Katalan metal*rTi end*strisiL ammadde #e makine eksikliinden ksmen fel olmu%tu.?2A HayrL bu kez er %eyi gQze almak gerekiyordu. Bu y*zdenL bu gQre#e Besnard ile "urruti'yi gQndermeyi d*%*nm*%lerdi. Adnn kamuoyunda b*y*k etki olu%turmasnn yan sraL Aragnn !ep esinin bir sa#a%syd "urruti. Bu niteliklerL :abal>lero'yu tutumunu dei%tirmeye zorlaya!akt. "urrutiL arkada%lar kadar iyimser deildi. 9L alkla ban koparmam%t #e onun politika!lar akkndaki fikirleri er zaman aynyd. JSiz politika!lara g*#eniyorsunuz #e bu anla%labilirL *nk* siz onlarla Qyle ok bir arada bulundunuz kiL sonunda onlar gibi oldunuz #e RlR onlarn #aadlerine inanyorsunuz. 9nlarla ura%mann tek yolu #ardr #e bu da er zamanki g*l* izgi>mizdir. $inde bulunduumuz durumu kamuoyuna aklamalyz. "e#rim #e sa#a% bir arada y*r*t*l*yor #e er ikisi de al> F4C kn i%idirL ayaa kalkp altnn kullanmn talep etmek de onlara d*%er. "a a iyisiL m*!adeleyle gerekten ilgilenen alkn azineyi de yQnetmesidir. Bizim daima izlediimiz yol budur #e bu tarz sayesinde i%i snfnn g*#enini kazandk. Benim fikrim!e de#rimin sal %u temel ilkeye baldr( Halka dQnmek #e sorunu alkn Qzmesini salamak.J'@A .akat arkada%lar "urruti'yle ayn gQr*%* payla%myorlard. 0ski yolda%lar dei%mi%lerdi #e bunu farketmek onun iin ok a! olmu%tu. Buna da a ne kadar dayanabile!ektiP Besnard'n .ransa'dan dQn*%*n* beklemek zorunda olduklar iinL "urruti bu durumdan yararlanarak onlarla Aragnn !ep esini gQr*%t*. 9radaL Qzellikle birliklerin b*t*n delegelerinden #e profesyonel askerlerden olu%an Barbastro Sa#a% Komi>tesi'nde i%ler iyi gitmiyordu. ;erkezi ;ilis Komitesi'nin ba%na tam bir !um uriyeti ama ayn zamanda bir burTu#a olan )eneral Iillalba gemi%ti. IillalbaL milis tipi Qrg*tlenmeyi onaylamyor #e s*rekli olarak eski ordu yapsna dQn*lmesini sa#unuyordu. 9na gQreL !ep edeki b*t*n zorluklarL sa#a%n gereksinmelerine uygun olmayan bu Qrg*tlenmeden geliyordu. "urrutiL milisin kararl taraftaryd #e ordu yasalaryla yQnetim #e ordu disiplininin #erimlilii konusundaki konu%malar duyduu zaman Qfkeye kaplyordu. BQyle!e "urruti ile Iillalba arasnda neredeyse s*rekli bir at%ma ba%lam%t. Bir fikrin Iillalba tarafndan pratik olmad iin reddedilmesiL "urruti'nin o fikri sa#unmas iin yeterliydiL kullanla!ak taktiklerle ilgili fikir farkllklar da bQyle!e olu%uyordu. IillalbaL Hues!a #e Bel! ite'ye !ep eden bir saldrda srar ediyordu. "urrutiL !ep eden saldrnn terkedilmesini sa#unuyorduL ona gQre b*t*n g*ler iki kolda toplanmalyd. Bir kol Almude#ar *zerinden +aragoza #e Hues!a arasndaki yolu keserek saldrrken ayn taktik Bel! ite'ye de uygulana!akt. "urrutiL :atalayud yQn*nde ilerlemeleri #e kuzeyde 8a#arra' ya kadarL douda /ogrofto'ya doru ilerleyip +aragoza ile konta kesmeleri gerektiine inanyordu. Iillalba bu plann malzeme noksanl nedeniyle imkansz olduunu d*%*n*yor F44

du. 9L !ep e saldrlarnn de#am etmesi gerektiine inanyordu. "urrutiL ta#rn s*rd*rd*L fakat bu ta#r sa#unmada kendini yalnz buldu. "ier delegelerL 9rtiz #e Ko#er bile Iillalba' nn f]krindeydiler. "urrutiL )ar!ma 9li#er'e JIillalba'y yerinden etmeliyizL onu %eytann yanna gQndermek lazmJ diye bard. )ar!ma 9li#erL bu srada ;erkezi ;ilis Komitesi'nin sa#a% bQl*m* sorumlusuydu?FA fakat o da "urruti gibi g*s*z durumdayd. :87L ;erkezi ;ilis Komitesi'nin datlmasyla ilgili olarak :ompanys'e zaten onay #ermi%ti. ;erkezi ;ilis Komitesi iinde :87'nin dQrt me!lis *yesi bulunmasna ramen komite pratikte ortadan kalkm%t #e )eneralitat KonseyiL Katalonya H*k*meti olarak yeniden g* kazanm%t. )ar!ma 9li#erL JBen komitenin datlmasna kar%ydmL fakat BQlge KomitesiL plenumdaki karar temelinde bize bile dan%madan datma yoluna gittiL korkarm :87 #e .AE militanlaryla yQneti!i Qrg*tler arasnda bir at%maya doru gidiyoruzJ diyerek konuyu "urruti'ye at.?6A Bu durumda ne yaplabilirdiP F43 "emokratik i%birliinin bayraktarln yapan Santillon bile artk @O 7emmuz'dan beri sa#unduu ta#rdan pi%manlk duymaya ba%lam%t. "urum aktL :87 #e .AE yalnz!a me#!ut konumlarn kaybetmekle kalmam%larL fakat ayn zamanda saflarndaki militanlar arasnda bir bQl*nme ba% gQstermi%tiL bazlar demokratik i%birliinin de#amn sa#unuyorlardL dierleri ise bir g* gQsterisinden yanaydlar. Bu yak! emberden nasl kla!aktP :aballero H*k*meti'nde kimse sa#a% kazanmak istemiyorduL en azndan %imdilik. Bu durumuL :aballero H*k*meti'ninL ;ilis Komitesi'yle .as 0ylem Hareketi arasndaki gQr*%melere kar% taknd politikas ok iyi aklamaktadr. :aballero .as'n $spanya'dan bamsz olduunu kamuoyunda aklamak istemiyordu. SQylentiye gQreL /eon BlumL dier sosyalistler #e .ransz "e#let Ba%kanL ona bask yapyorlard. B*t*n bunlar *zerinde d*%*nd*kten sonra $spanya ;erkez Bankas'na saldrmak iin inanlmaz bir plan azrland. HalkL eer azineyi kontrol altna alrsa durumu le e e#irebile!eini d*%*n*yordu. )ar!ma 9li#erL Santillon #e "urruti arasnda ortak bir karar alnm%t. SantillonL ;adrid !ep esinde dQ*%en anar%istlerden olu%an J7ierra y /ibertadJ Birlii'ne g*#eniyordu. BankayL *bin ki%iden olu%an bu birlik ele geire!ekti. Santillon #e "urruti'nin bu sila l saldry Qrg*tlemek *zere ;adrid'e doru ayn ge!e yola kmalarna karar #erildi. Santillon resmi olarak yol!uluk yapyorduL fakat "urrutiL gizlilii koruyarak kendi ba%na gidiyordu. Arkada%larndan ayrlarak ge!e &rat le /lobregat a#aalanna gitti. 9rada onu uana ala!ak i kimse yoktuL fakat beklenmedik bir %ekilde ;adrid'e gitmek *zere yola kan AndrZ ;alrau^L "ur>ruti'ye kendi uana binmesini Qnerdi. ;alrau^L onun belki de d*nyann e resini dei%tire!ek birisi olduunu ibir zaman Qrenemedi..?BA 5irmi yldr illegal ya%am% olan "urruti kendini abu!ak yeralt ya%amna uydurmu%tu. ;adrid'e #ardnda kalabaln arasna kar%t #e Santillan'n kendisini bekledii :uatro :aminos'taki e#e gitti. Her %eyin planlanmas gerekiyordu #e F=O zor kullanmak durumunda kala!aklarm biliyorlard. J7ierra y /ibertadJ n * bin adam %imdiden azr durumdayd. "emiryolu sendikas alarmdayd #e Barselona'ya Jsa#a% malzemesiJ ta%ya!ak Qzel bir tren azrlam%t. .akat bunun dikkatle yerine ula%trlmas gerekiyordu. BuL inanlmaz proTeye katlan erkese #erilen parolayd. 5alnz!a be% ya da alt ki%i ne ola!an biliyordu. 0er plan ba%aryla yerine getirilirse bu yalnz!a ksa bir zaman ala!akt. JH*k*met

arekete gemeden Qn!eL Qzel trenler malzemeyiL Jkanlarnn son damlasna' kadar koruma emri alm% * bin adamn e%liinde Bar!elona'ya gitmek *zere yola ka!akt. ''?CA Bu plan 2 0kim'i @'sine balayan ge!e gerekle%tirile!ekti. Harekete geme an geldii zamanL plann sorumluluunu *stlenen adam ?SantillonA karar #ermeye !esaret edemedi. 0ndi%eleri dolaysyla plan son anda :87 -lusal Komitesi'nin *yelerine sQyledi. &lann uygulay!lar te% ir edilmekle te dit edildiler. JBizi !aydrmak iin kullanlan temel gereke bu plann ba%arsnnL bir i sa#a%a azrlanmakta olan ;adrid ile Katalonya arasndaki at%may %iddetlendire!eiydi. -lusal Komite *yeleriL *k*met proTeyi Qrenmeden Qn!e er %eyin durdurulmasn istiyordu.J Santillan'n yorumu ise %Qyleydi( J&lann if%as onu imkansz ale getirmi%ti.J?4A 7eredd*te d*%mesi de#rimi kurtarabile!ek tek eylemi ma #etmi%ti. "urrutiL ona dan%lmadan atlan bu adm iin ibir mazeret dinleyemezdi. ,fkeyle bununL Santillan'n gaf olduunu anlad. "urruti a!ylaL Santillan'n gemi%te de buna benzer gaflar yaptn #e deerli bir teorisyen edasyla areket eden bu adamn eylemde bir i olduunu atrlad... @ 0kim saba BesnardL yannda konsorsiyumun iki temsil!isiyle ;adrid'e #ard. "urrutiL Besnard'la bulu%tu #e birlikteL :aballero ile bir toplant yaptlar. )Qr*%me yalnz!a onbe% dakika s*rd*. Bu zaman iinde "urrutiL Bakanlar Kurulu Ba%>kan'na ziyaretlerinin sebebini aklad. "urruti enerTik bir sunu% yapt #e /argo :aballero bir an durakladktan sonra sorunu Qleden sonraki Bakanlar Kurulu toplantsna gQt*rmeye karar #erdi. :aballeroL =OO milyon deerindeki altna kar%lk F=2 sa#a% malzemesi satn almay abu!ak kabul etti. "urrutiL :aballero ile son ayrntlara karar #ermek *zere toplandklarnda /argo :aballero'daki dei%iklie %a%rd. :aballeroL "urru>ti'yi dosta kabul etti #e onaL sorunun *zerinde d*%*nd*kten sonra altn miktarnL bir misli arttrp 2 milyar COO milyon pesetaya karmaya karar #erdiini sQyledi. "urrutiL onu ni ayet milislerin !iddi bir sa#a% #erebile!ei %eklinde yantlad. Sila #e uaklarn nasl kullanla!a *zerinde durdular #e malzemenin *te birinin Aragnn !ep esini #e Katalonya sa#a% end*strisini desteklemek *zere Katalonya'da kalmas konusunda anla%tlar. BesnardL J)enel Kurmay Ba%kan #e :aballeroL &aris'teki b*y*keliye satn alma i%lemlerinin zla yerine getirilmesi iin gerekli talimat #erdiler. :aballeroL alm satm i%ini sat!larla F 0kim 23FC'da Amirallik'teL "urruti'nin uzurunda kesin olarak allettiJ diye balyor. ?=A,leden sonra "urrutiL ;adrid'deki :87 Sa#unma Komitesi'ni ziyaret etti #e *k*metle gQr*%*lmekte olan konu akkndaki b*t*n ayrntlar Komite Sekreteri 0duardo Ial'a aktard. Aralarmda konfeder>al basnn mu abirleri Ariel #e ;auro BaTatierra'nin da bulunduu birka arkada% Sa#unma Komitesi'nden ayrldktan sonra birlikte ak%am yemeine gittiler. ;auro BaTatierra'nn "urruti'yle yapt rQportaT ertesi g*nk* :87 ;adrid'de yaynland. ;u abirL Qyk*s*ne %u sQzlerle ba%lad( J"urruti bir gerilladrL &an! o Iilla gibi deilL da a ok 0miliano +apata'ya benzeyen bir gerilla. &an! o IillaL niin sa#a%tn bilmeden sa#a%maktan ze#k alan ;eksikal bir ma!era!yd. "e#rim!i bir program yoktu. +apataL ;eksika kQyl*lerinin ya%amn dei%tirmek istedii iin sa#a%yordu. "urrutiL net fikirli bir anar%isttir #e durmakszn sa#a%an g*l* de#rim!i ate%lilii ile tannr. "urruti'nin de#rim!i atlganlnnL da a iyi bir ya%am uruna olduunu sorularmza #erdii a%adaki yantlardan anlamak m*mk*nd*r( J$spanya'nn ilerindeki askeri durum akknda fikirleriniz nedirPJ JAktr ki d*%manL ;adrid'e kar% !ep eden bir saldrya F=@ azrlanmaktadr. .akat buL d*%mann $spanya'daki genel durumunun iyiye gittii anlamna gelmemektedir. "*%mann yapmaya al%t %eyL b*y*k bir politik olay olabile!ek dikkat eki!i bir eylemdir. Aktr kiL ;adrid'in d*%mesi epimiz iin moral bozu!u bir yenilgi ola!aktr ama buL sa#a%n kaybedildii anlamna gelmeye!ektir. J;adrid *zerindeki d*%man basksn azaltmak *zere Aragnn #e /e#ant'ta !ep enin g*nl*k faaliyetlerini arttryoruz. 0er milis gerektii gibi sila lanm% olarak saldrrsa d*%mann kaleleri olan Hues!aL +aragoza #e 7eruel d*%e!ektir. $%te bu gerekle%tiinde fa%istler sa#a% kaybede!eklerdir. Buralar strateTik olarak en Qnemli yerlerdir. Biz +aragoza'ya girdiimizde :atalayud'dan Burgos'a kadar !ep e d*%e!ektirL Si>guenza'nn ku%atlmas krla!ak #e Sierra'ya kar% saldn sona ere!ektir. JBu ko%ullar altnda d*%manL ;adrid'e saldrmama #e onu ele geirmeme a maklnda bulunmaya!aktr. AmaL .a%izm ;adrid'e giremeye!ekL bu saldrda di%leri krla!aktr. ;adrid alkL kentini bir kale aline getire!ektir. "olaysylaL ;adrid'e birliklerin saldra!aklarnL tonlarla bomba yadra!aklarnL modern sila larla donatlm% binler!e adamn ba%kentin *zerine y*r*t*le!eini farketmemiz gerekir. BQyle bir a kar% kum torbalarndan yaplm% barikatlarla

direnmek olanakszdr. BizimL kenti %imdiden !iddi bir biimde g*lendirmeye ba%lamamz gerekiyor. BuradaL !ep e gerisinde ok sayda #urgun!u sessiz!e dolanp duruyor. B*t*n bu insanlar al%maya ko%ulmal #e kazma k*rekle sila landrlmaldr. Bir sa#a% ekonomisi kurulmalL benzin israfna son #erilmelidirL anmefendilerL bakanlar #e resmi gQre#liler tarafndan araba kullanmna paydos demeliyiz. JAragnn !ep esindeki milisler iyi ta kimatn !esaret kadar Qnemli olduunu biliyorlar. Biz kendi ya%amlarmz feda etmek iin sa#a%myoruz. 5a%am iin sa#a%yoruz. Aragnnlu milis ayatta kalma ig*d*s*yle sa#a%yor. Bulunduu yeri ter>ketmeksizin d*%man saldrsn p*sk*rt*yor. Bu m*mk*n olu> F=F yorL *nk* milis bir yeri ele geirir geirmez kendine emen bir ukur ayor #e ardndan ta kimat yapyor. J0er ;adrid direnmek istiyorsaL bir sa#unma perdesi #e dikenli tel du#ar ekmeye ba%lamaldr. "*%mann %e rin kaplarna dayanmak *zere olduu anla%lmaldr. Bu deyimleri kullanmak alk demoralize etmezL yalnz!a yalan!lar demo>ralize eder. ;adrid alkyla ak #e g*l* bir biimde konu%ulmal #e onlara g*#enliklerinin kendilerine bal olduu sQylenmelidir. Halkn te likenin bilin!inde olduu b*t*n bu bQlgede i%leri onlar y*r*tmektedir #e ayn %ekilde g*#enliinin kendisine bal olduunu bilen alk daima zafer kazanr. An!ak aldatldklar zaman yenilmi%ler demektir. J> Sizin birliinizde i%ler nasl gidiyorP J> Birliin temel g*!* m*!adelenin anlamn ka#ramasndan ileri geliyor. ;ilisler neden sa#a%tklarn biliyorlar. "e#rim!i olduklarn issediyorlar #e ii bo% sQzler iin m*!adele etmiyorlar. "e#rimden r*tbe #e dere!e beklemiyorlarL fakat biliyorlar kiL zaferle birlikte kendi topraklarnaL fabrikalarnaL atQlyelerineL ula%m aralarna sa ip ola!aklardr. B*t*n bunlar iin sa#a%yorlar. JBug*nk* ko%ullarL kimsenin yanlgya kaplmamas asndan ak konu%may bizim iin Qnemli klm%tr. "olayl konu%maL politika!lara #e diplomatlara braklmaldr. Bizler de#rim!iyiz #e de#rim iin sa#a%tmz ilan ediyoruz. Bu ayn zamanda biz Aragnn !ep esindekileriL sa#a%arak de#rim yaptmz sQylemeye zorluyor. Bunlar birbirinden ayrlamaz. 0er onlar birbirinden ayrrsak ikisinin de Ql*m*ne yol aarzL *nk* sa#a% an!ak !o%ku ile kazanabiliriz. Ayn %ekildeL s*rekli bir de#rim!i pratik olmakszn direnilemeye!einden de#rimi de kaybederiz. 0le geirdiimiz er kQyde kQyl*ler ya%amlarn Qzg*r insanlar topluluu olarak Qrg*tl*yorlar. Bizim amzdan ba%ka bir strateTi sQz konusu deildir. 0n k**k kQy bile bizim amzdan b*y*k bir deere sa iptirL *nk* o kQy*n iinde b*t*n ya%amlaryla sa#a%p ideallerini gerekle%tirenler ya%amaktadr. BuL bizim sa#a%mzn en iyi tarafdr. F=6 JBazenL yalnz ba%ma kaldmda ne yaptmz d*%*n*r*m. Sonra bizim birliin sorumluluunun farkna #arrm. Bir yenilgiL bir geri ekilmeL bizim iin korkun bir %eydir. Bizim yenilgimiz ba%ka ibi ordunun yenilgisiyle kar%la%trlamaz. 5erle%ik alkn kesinlikle epsi bizimle birliktedirL !ep eden Barselona'ya giden b*t*n yollarda erkes birer sa#a%dr. Herkes sa#a%>de#rim iin al%maktadr. J> "isiplin gereklilii denen %ey akknda ne d*%*n*yorsunuzP J> "isiplinP Bu soruyu sorduunuza se#indim. Bunun akknda ok konu%tuk. Benim iin disiplinL ba%kalarna kar% ki%isel sorumluluk #e saygdan ba%ka ibir %ey deildir. Ben bu disipline uyarmL k%lalarn disiplinine ise asla. Birin!isi insan Qzg*r #e sorumlu yaparL ikin!isi iseL yalnz!a otomatlar yaratrL yani #a %eti yaratr. JBelirsizlikten kanmak iin eklemeliyim kiL sorumsuz Qzg*rl**n sorumluluktan kaan korkaklar tarafndan yanl% anla%lp yanl% sa#unulmasn %iddetle reddediyorum. :87J nin ta#rL sQz*n* ettiim bu Qzdisipline dayanr. Biz sorumluluu Qzg*r!e kabul ettik. Bu sQz yerine getirilmelidir. Ayn %ekildeL Qzg*r!e seip birine g*#enlerini belirten yolda%lar o ki%inin gQre#ini yerine getirmesi iin destek olmaldrlar. Sa#a% srasnda delegeler birtakm i%ler y*klenmi%lerdir #e onlarn talimatlar yerine getirilmelidirL aksi takdirde eylemin ba%aryla yerine getirilmesi m*mk*n olmaya!aktr. 7e like getikten sonra eer insanlar delegelerle anla%ma alinde deillerseL genel toplantda onlarn ta#rlarn gQzden geirir #e onlarn dei%tirilmesi sorununu gQr*%*r. Bu uygulamaL yalnz!a bQl*k delegeleri iin deilL ayn zamanda genel delegelerL %imdiki konumumda benim iin de sQz konusudur. JAkas benL beni izleyen yolda%lardan memnunum #e sanrm onlar da benden memnundur. Saat kaP )e!e yars bir! <imdi Aragnn !ep esindeL ta kimatlarn arkasndaki milisler b*y*k bir !o%kuyla siper kazyor olmallar... 9nlar benim burada olduumu bilmiyorlar. J:anl areketlerle ayaa kalkt #e g*l*mseyerek nasrl F=B proleter elini omuzumuza koyup %Qyle dedi( 5olda%larL biz sa#a% #e de#rimi kazana!az. J?3A

DQportaTdan sonra "urrutiL birka saatliine dinlenmek *zere )ran Iia'daki otele gittiL *nk* 6 0kim saba Barselona'ya dQnmek zorundayd. Saba a doru saat F.OO'te ;adrid' deki SS:B B*y*kelisi ;ar!el Dosenberg otele telefon ederek "urruti'den a!ilen konsoloslua gQr*%meye gelmesini istedi. "urrutiL durumu Besnard'la tart%t. Bu tart%madan sonraL Dosenberg'e sQyleye!ei ibir %eyi olmadn issederek da#eti reddetti.?2OA 0rtesi g*n basnL "urruti'nin ;adrid'i ziyareti *zerine %u yorumu yapt( J"urruti sa#a% akkndaki Qnemli sorunlar Qzmek iin mi geldiPJ #e :87 %Qyle yazd( JAn!ak ak bir %ekilde yazabildiimiz g*nL $spanyol alk bu yol!uluun Qnemini anlaya!aktr. J?22A
897/AD 2. "iego Abad de SantillonL op. !it.L s.lll. @. 5azaraL )regorio Ko#er tarafndan yazlm% mektup. F. KosZ ;ira. op. !it.L &Zrez .arrasL istifa ettii zaman %unu sQylemektedir( JBirlik'te benim #arlmn gerekli olmadn d*%*n*yorum. $stifam #eriyo rum.J Bu istifayla birlikte Barselona'dan beri "urruti ile &Zrez .arras rasn daL askeri disiplin akknda s*ren at%ma sona erdi. 6. ;ar!os Al!on'un yazara yapt tanklk. B. Ayrntl bilgi yazara AndrZ ;alrau^ tarafndan #erilmi%tir. C. "iego Abad de SantillonL op. !it.L s. 22F. 4. Ayn yerde. =. &ierre BesnardL da a Qn!e alnt #erilmi%ti. 3. :87L ;adridL C 0kim 23FC. 2O. &ierre BesnardL da a Qn!e alnt #erilmi%ti. 22. :87L C 0kim 23FC.

F=C

bn
$S&A85A H+0D$8"0 S7A/$8 ),/)0S$
"urruti ;adrid'den gelir gelmezL &erdiguera'daki J0nternasyonal )rupJun sa#unduu me#zilere yaplan fa%ist saldryla ura%mak zorunda kald. "*%mann plan bu bQlgeyi ele geirmek #e birlik tarafndan sa#unulan J/os ;onegrosJ bQlgesini te dit etmekti. Buras yalnz!a strateTik bir me#zi deildiL ayn zamanda ekonomik adan Aragnn'un ta l ambar olarak bilinirdi. Bu iki nedenL birliin bu bQlgeye sk skya yap%mas iin yeterliydi. "ireni%te belirleyi!i faktQr !esarettiL fakat elikten sinirler bile olsa bunun da bir snr #ard. :esaret yeterli deildiL i%leyen sila lara #e t*fekler iin mermiye i tiya #ardL makineli t*fekler eski modaydL zr l arabalar sa#a%n ilk g*nlerinde Barselona'dan getirilen arabalard. Son dere!e az uak #ard #e an!ak bir g*n iin zor bela yete!ek kadar top mermisi kalm%t. Bol olan tek %ey !esaretti. Ie buL &erdiguera'da kendini sa#unmakta olan J0nternasyonal )rupJaL teslimiyet yerine Ql*m* getiriyordu. "urrutiL te dit altndaki me#zileri ra atlatmak *zere yeterli sa#a% toparlayabildi. J0nternasyonallerJ emen emen ku%atlm% durumdaydlar. Siperlerin iinde gQ*s gQ*se bir sa#a% oluyordu. 7ak#iye birlikleri sa#a%n sonu!unu dei%tirdiler. "*%man geri ekilmek zorunda kalm%L "urruti J0nternasyonallerinJ e#resindeki emberi krabilmi% #e bu arada iki zr l arabay da kurtarm%t. JKing KongJ adl birin!i arabada tek kurtulan BonillaL sa ipleriymi%esine motorun etrafnda barp duran .asllara RlR ate% ediyordu. $kin!i zr l arata bulunan erkes Qlm*%t*. F=4 Kar% saldr m*kemmel sonular getirdi. $ki kilometre kadar ilerlendiL makineli t*fekler #e Alman mal kaliteli !ep ane ele geirildi. .akat ganimetL kaybedilenleri kar%lamyordu. Saysz $spanyol milisiL J0nternasyonallerinJ saflarndan birok ka raman insan Qlm*%t*. Bunlarn arasnda grubun delegesi Bert omieuL JKaplan'a kar% saldrsyla d*nya!a me% ur 0mile :ottinL Biudeau^ #e )iral'n yan sra :lemen>!eauL esir alnp sonradan Qld*r*len dQrt em%ire( De#ue Anar! iste'nin militan )eorgetteL anar%istlerle birlikte sa#a%may ter!i eden &9-;lu gen bir Alman kadn )ertrude #e sa#a% raporlarnda adlan kaydedilmemi% iki gen kz. "urruti onlarn epsine son dere!e yakndL Qzellikle .ransa'da s*rg*ndeyken tand Bert omieu'ya. Bu Ql*mlerle derinden sarslm%t. Birliin bir t*r maskotu olan )eorgette'nin Ql*m*L milisleriL Qzellikle J)e!enin 'o!uklanJn ldrtm%t. )eorgetteL J)e!enin 'o!uklar'yla birlikte d*%mann geri atlarna ok sayda beklenmedik saldr gerekle%tirmi%ti. J)e!enin 'o!uklarJL onun intikamn ala!aklanna yemin ettiler #e ge!eler boyun!a .ranko!ulara amansz saldrlarda bulundular. BQlgede durum sakinle%in!e "urrutiL onu kQt* aberin bekledii Ienta ;onzana'ya dQnd*. Besnard ona :aballero'nun anla%may bozduunu bildiriyordu. ?2A 7eredd*tleriyle er %eyi ma #eden Santillan' lanetleyen "urruti'nin ba%nda bir

bu eksikti. Santillon'a #e ayn zamanda :aballero'nun sQz*ne inand iin kendine de lanet etti. .akat kQt* aber yalnz!a bu deildiL ayn zamanda yeni bir taslak sQz konusu olun!aya kadar eski Askeri 5asa'nn y*r*rl*e girmesinin yan sra askeri r*tbelerin restorasyonuyla JmilitarizasyonJ karar alnm%t. Birlie ilk katlanlardan ok sayda milisL "urruti'ye gelerek k%larn aldlar #e onaL *k*metin JemirlerineJ itaat etmek istemediklerini sQylediler. "urruti ne diyebilirdi kiP $taat etmelerini miP 9rada kalmalarn mP Hibir %ey sQylemedi. $lk defa bozguna urayan "urrutiL uuruma doru gittiklerini farketti #e ibir %eyin onlarn Qk*%*n* engelleyemeye!eini issetti. +aragoza ise yalnz!a birka kilometre uzaklktayd. Iaz m gemeliydiP &roTelerini ibir zaman ya> F== nda brakmam%t! 8e kadar Qzlemi%ti As!aso'nun yan ba%nda olmasn! Her %ey farkl gQr*n*yordu. Sa#a%L alkn ki%iliini ba%tan a%a dei%tirmi% gQr*n*yordu. "urrutiL o ge!e genel karargR ta uyumadL d% gQre#e giderek JkomandoJ operasyonunu s*rd*rmekte olan J)e!enin 'o!uklan'na katld. +aragoza'nn merkezine ula%abildiler #e %e ir i%gal edildiinden beri isyan!lardan gizlenen bir grup militanla birlikte geri dQnd*ler. J;ilitarizasyonJ kararL Dusya'nn kazand ilk zaferdi. DusyaL politikalannda srarlyd #e er %ekilde dayatyordu. :aballero onlann a#ulannm iindeydiL da a da QtesiL kararn getii g*n $spanya Bankas'nn altn rezer#leri 9dessa'ya doru yola karlm%t. $spanya Bankas gele!eini satm%L Stalin!i politikaya teslim olmu%tu. .akat $spanya alkL o srada e%itli tefe!ilerin $spanya'nn Qzg*rl**n* kendi bankala>nnda kilit altnda tuttuunu bilmiyordu. Sila yardm yapa!ana sQz #eren Dusya'nn etkisi Kom*nist &arti'nin g*lenmesini getirdi. Anla%ma onu baskn duruma getirmi%ti. Bu noktaya kadar Kom*nist &artisi'nin liderleri 7rokistlere #e anar%istlere kar% yalnz!a sQzl* saldrlarda bulunmu%tuL fakat artk militarizasyon karar onun eyleme gemesineL atta da a da ileriye gitmesine olanak tanyordu. ;ilislerL parti karlarn d*%*nmeden de#rim iin sa#a%yorlardL fakat parti yalnz!a kendi kar iin sa#a%yordu. Sradan askerler sa#a% alanlannda Ql*rkenL Kom*nist &artiL Stali>nist aTan :arlos :ontreras ara!lyla parti kadrolar yeti%tirmek iin bir d*zenleme iine girmi%ti. JBe%in!i AlayJL Halk 9r>dusu'nun gele!ekteki lider JpastasnnJ pi%irildii bir JfrnJ dan ba%ka bir %ey deildi. ;ilisler iinde sade!e askeri teknisyen olarak o%gQr*len profesyonel askerler JBe%in!i AlayJa katlmaya gidiyorlard. Bu askerlerL d*zenin temsil!iliineL akas burTu#a olmaya doru ilerleyen Kom*nist &arti merkezini bir snak olarak gQr*yorlard. JBe%in!i AlayJL ayn zamanda burTu#a reTiminin Zntellekt*elleriniL memurlarn #e b*rokratlarn da kendine ekiyordu. $inde kQyl*lerin #e %e ir i%ilerinin yalnz!a y*zde on kadar bir miktar tuttuu Kom*nist F=3 &artisiL bir orta snf partisi olarak g*leniyordu. DusyaN politikalarn yalnz!a askeri alanda empoze etmekle kalmyorduL ayn zamanda en nefret ettii d*%manlar olan anar%ist #e 7rokistlerin J esabn gQrmekJ iin politik alanda da ayn %eyi yapyordu. Anar%istlerL b*y*k g*leri dolaysyla etin !e#izdilerL bu y*zden ilk kurban 7rokistlerdi. Stalin'e balln ksa bir s*re sonra ya%amyla Qdeye!ek olan eski bol%e#ik Antono#>9#seenkoL Dusya'nn *ltimatomunu :ompa>nys'e sunduL )eneralitat Ba%kan zaten soru bile sormakszn yapmas gerekeni anlam%t. &olitik bir ki%ilik olarak AndrZs 8in'i etkisiz ale getirmeli #e )eneralitat Konseyi'nde partisini temsilen bulunduu gQre#den uzakla%trmalyd. :ompa>nysL 8in'in adalet bakanl gQre#ine son #erdiL fakat politik bir kriz bulankl yaratarak :87 ile at%maya girmekten kand. &S-: iseL 8in #e yolda%larn fa%ist aTanlar gibi gQstermek iin elinden gelen er %eyi yapt... :ep ede milisler JmilitarizasyonaJ direniyorlard. $lk uyar! sesL genel bir protestoya giri%en Hues!a !ep esindeki sa#a%lardan geldi( J0er biz sa#a% de#rimin kaderiL sosyal dQn*%*m idealiL e#rensel bir m*!adeleye doru ilerlemek ama!ndan ayryorsakL bu sa#a%n sade!e Qlme>Qld*rme sa#a%na dQn*%en ulusal bamszlk sa#a%ndan bir fark kalmaya!aktr. .akat bu sa#a% artk yeni bir toplumsal ya%am yarata!ak de#rim iin yaplan bir sa#a% deildir. Biz er %eyin kaybedildiini sQylemiyoruzL fakat er %eyin te dit altnda olduunu #e bir mu!ize olmazsa zaferi kazanamaya!amz duyuruyoruz.J ;adrid'deki :87 milisleri de ayn soruyu soruyorlard( J&roletaryaL kendisinin uykudan uyanmasn Qnleyen zin!irleri krdktan sonraL %u anki *k*met ne akla proletaryaya yeni zin!irler takyorP Biz militarizm d*nyasndan yeterin!e a! ekmi%kenL onlar ne akla militarizmi restore ediyorlarP Bize gQre militarizmL fa%izmi tamamlayan bir faktQrd*r. 9rdunun ortadan kaldrlmasL alk ezmek iin kullanlan otoriterliin etkisiz ale getirilmesidir. Bizim desteklediimiz bu sa#a%L *k*met tarafndan karar #erilen bir sa#a% deildirN bu sa#a%L F3O ki%isel onuru ezmek isteyen g*lere kar% bir alk ayaklanma>sdr. Bu y*zdenL bu sa#a% sona erdirmek iin

kullanla!ak yQntem #e taktikleri semek alka d*%er. $%i snfL o kadar kan dQkt** sa#a% kaybetmek istemiyor. Bir ordu yaratmakL 23 7emmuz'da gQm*len gemi%e dQnmekten ba%ka bir %ey de>ildir.J?@A "urruti Birlii de militarizasyon kararnaL /'0spagne 8ou>#elle'de "urruti tarafndan kaleme alnan bir demele yant #erdi. )azetenin editQr*L bu deme!eL !ep edeki durumu aklayan bir giri% yazd( '5eni yasaya boyun emek ya da sila larn brakp ayrlmak seeneiyle y*z y*ze gelen milislerL sa#a%larL de#rime zarar #ere!ei iin er iki seenein de sa#a%n kaybedilmesi anlamna geldiim d*%*n*yorlar. BirouL Qrg*tlerinden #erilen emirlerin ibirine uymayarak sorunu allediyor. .akat moralleri son dere!e bozuk. "urruti BirliiL disiplin eksiklii gerekesiyleL kendisine yQnele!ek saldrlardan korunmasna #e a#antaT kazanmasna yol aanL bilinen pratik giri%imlerini s*rd*r*rkenL yeni yasay gQrmezden gelerek g*lendiini gQstermektedir. Burada "urruti'nin ki%isel gerekiliiL birlik #e *lke *zerindeki moral etkisi kendini gQstermektedir. A%adaki gQr*%mede bir e%it kQyl* inatl #e kurnazln gQrmek m*mk*nd*r( J > 0ski ordunun kurallar #e iyerar%isinin milisler arasnda yeniden y*r*rl*e konduu doru muP J > Hayr! $%ler bQyle deil. Baz yeni milislerin alnmasna ba%land #e tek bir emir sistemi kuruldu. Sokak sa#a%lar iin yeterli olan disiplinL doal olarakL modern sila larla donanm% bir orduyla kar%la%ld zamanki zorlu arekRtlarda #e uzun s*reli sa#a%larda yeterli olamamaktadr. Bu durum dei%mek zorundayd. J > "isiplin ne %ekilde g*lendirilmektedirPJ J > Son g*nlere kadar biz liderleriyle #e insan g*!*yle > ki g*n be g*n olaan*st* Ql*de e%itleniyorlard > sila lanma> larylaL le#azm ser#isleriyleL yiye!ek depolarylaL yerle%ik alka yQnelik politikalaryla #e atta sk sk sa#a% konusunda izledikleri Qzel yQntemleriyle birbirinden farkl ok sayda biri> F32 me sa iptik. Bu y*r*medi. Baz geli%meler kaydedildi #e ba%ka bazlar da yapla!ak. > .akatL r*tbelerL selam #erme zorunluluklarL !ezalarL Qd*llerP... J > Bunlara i tiya!mz yok. Biz anar%istiz. J > 0ski Askeri :eza 5asas'nnL ;adrid'den son g*nlerde gelen bir kararla yeniden y*r*rl*e konmas sQz konusu deil miP J > 0#et #e *k*metin karar son dere!e kQt* bir etki yaratt. 9nlar tam anlamyla gereklii ka#rama yetisinden yoksundular. 9nlarn ru uyla milisin ru u arasnda tam bir kar%tlk #ardr. Biz bar%se#erizL fakat biliyoruz kiL bu yakla%mlardan biPi dierinin Qn*nde eilmelidir. J > 0er sa#a% uzun s*re de#am ederse militarizmin yerle%e!eini #e de#rimi te likeye d*%*re!eini d*%*nm*yor musunuzPJ J > 0#et! Bu tam da bizim sa#a% neden m*mk*n olduu kadar zl kazanmamz gerektiini gQstermektedir! Bu yantla birlikte yolda% "urruti g*l*msedi #e ondan g*l* bir %ekilde el sk%arak ayrldk. J?FA :87 #e .AE deL kendi adlarna a%adaki duyuruyu yaynladlar( JBu kararL *k*mete poletaryann g*lerini b*t*n*yle denetleme olana #ere!ektir. Seferber olan i%iL bir asker deildirL fakat oL !ep ede olduu gibi fabrikada da m*!adele ederken aletini bir t*fee dQn*%t*r*r. Keza i%i Qrg*tleri kendi g*lerini kendileri kontrol ederler. :87 er angi bir kimseden emir beklemeksizin sorumluluk almakta #e *yesi olan b*t*n i%ilere a%adaki talimatlar #ermektedir( :87'nin kontrol*nde bulunan k%lalarL der al kendiniz seferber olunL yoksaL sendikalarn #e sa#unma komitelerinin size milis kart #ermesiL sizi konfederal birliklerde bir araya getirme sQz*n* tutmas m*mk*n olmaya!aktr. Bu karan alan i%i snfL bir kere da a de#rimin geli%mesine olan inan!m ortaya koyar.J?6A :87 bu duyuruylaL *k*metin kararlanyla anar%ist milislerin tutumunu uyumlu ale getirmeye al%yordu. Bu duyuru seferberliin gerekliliini reddetmiyordu. 5alnz!a milisin F3@ kendi kendini seme sistemiyleL konfederal birliklerde kendi g*!*n* kontrol etme akk konusunda ekin!e koyuyordu. :87 zorluklarla nasl ba%a kla!an biliyorduL fakat :aballero kendisini yenik olarak deerlendirmiyordu. 7ekrar tekrar saldrya giri%erekL i%ilerin zaferine kar% bir darbe anlamna gelen yeni Qnlemler alyordu. ,rnein end*striyi ulusalla%trma ad altndaL i%ilerin kontrol* altndaki tesisleri onlarn ellerinden alp b*rokrasinin eline #eriyordu. Anla%la!a *zereL de#rimin etrafndaki ember daralyordu. :amilo Ber>neriL gazetesi )uerra de :lasse'de kar%de#rimin geli%tii sulamasn durmakszn yineliyordu( JHa#ada 8oske kokusu #ar.J )erekten de :aballeroL politikalarn :87'nin zayflatl>masnaL onuL end*strinin ulusalla%masnn sorumluluunu

*zerine alma noktasna yQneltmi%ti. :87L teslim olup dier partilerle birlikte al%may kabul ettikten #e )eneralitat H*>k*meti'nin bir paras olmaya karar #erdikten sonraL kendi eliyle kapana girmi% bulunuyordu. ;ilis Komiteleri fes edilin!e :87 kendini ma k_m gibi issetti #e onu ya#a% ya#a% boan bu kQt* emberden kmaya al%t. -)7 Ba%kan :a>ballero'yaL -)7 #e :87 tabanna dayanan #e -lusal Sa#unma Konseyi adyla bilinen bir i%i *k*meti kurmasn QnerdiL fakat bu Qneriyi kabul etmeye eilim gQsteren :aballeroL beki kQpei Dosenberg tarafndan yola getirildi. K& J:87 #e -)7 arasnda gizli bir komploJ sulamasnda bulundu #e b*t*n kom*nist yanls fraksiyonlar Endale!io &rieto ile ayn telden aldlar. Bunlarn yan sraL kom*nist bakan Ii!ente -ribe deL 7arm Bakanl'na bal kollektiflere saldrd. 5alnz!a fa%istlerin topraklarnn kamula%trlabile!ei #e bQyle bir giri%im iin toprak sa ibinin fa%ist olduunun kantlanmas gerektii yQn*nde bir karar aldlar. /iberter i%iler tarafndan bir amledeL /e#ant'taL Aragnn' daL Kastilya'da #e 0nd*l*s'te kurulmu% olan 2 BOO kollektif Qrg*tlenmesi te dit altndayd. Kar%de#rim bununla da yetin>miyorduN ula%mn kollektifle%tirilmesine #e madenlerin kamula%trlmasnaL ksa!a b*t*n de#rim!i kazanmlara saldryor> F3F du. Akt kiN tek Qz*m zor kullanmaktL yani anti>fa%ist blok iinde bir i sa#a%t. @O 7emmuz ge!esi erkes $spanya "e#rimi'ninL uluslararas proletarya ya da en azndan A#rupa proletaryas yardma gelmeden ba%arl olamaya!anda birle%iyordu. 0kim ayyla birlikte bu yQnde bir umut kalmad. .ransz proletaryasndan bile beklene!ek bir %ey yoktu. /eon Blum #e .K&L $spanyol "e#rimi'ni ninniyle uyutmaya al%yorlard. .ransz i%ilerine son darbeL C 0yl*l 23FC'da /una &ark'taki olayla #uruldu. Seine Sosyalist .ederasyonu tarafndan d*zenlenen etkinlie da#et edilmeyen BlumL etkinlikte yer almak #e bir konu%ma yapmak istedi. JBiliyorsunuz ben dei%medim. Sanyor musunuz ki ben de a! ekmiyor #e sizin duygularnz anlamyorumP $spanya Halk :ep esi delegelerini ba%ka bir ge!e IZl d'Hi#er'de dinlediniz( Ayn saba ben de dinledim onlar. Sanyor musunuz ki onlar sizden da a az istekle dinledimP ?Alk%larAJ B*t*n bunlar kendini dayatan sa#a% te likesinden kurtulmak iindi. Ie bar% adnaL #arsn $spanyol alk peri%an olsundu! /enn Blum'un /una &ark'ta C 0yl*l'de gayet ak bir %ekilde sQyledikleri bunlard. &artiyi kazanm%t. Salon onu ayakta alk%lyor #e J5a%asn /eon Blum!J diye baryordu. Sonra 0nternasyonal mar% sQylendi.?BA Blum'a kar%L J$spanya iin topJ arsyla ba%layan eylem '5a%asn Blum!J bar%la>ryla sona ermi%ti. BuL ekim aynda $spanyol de#rim!ilerinin gQzleyebildikleri kadaryla b*t*n uluslararas sa nenin yansmasydL artk onlar e#relerindeki !e ennem emberinin gittike daraldn issediyorlard. Buna ramen sa#a% s*rd*rmek zorundaydlar. -lusal bir sa#unma konseyi olu%turmann imkRnszlyla y*z y*ze gelen :87L gerekliin b*y*k arl altnda teslim oldu #e *k*mette yer almay kabul etmek zorunda kald. BuL en felaketli yolduL son umutlar da ykan i%birlii yolu. Anti>fa%ist blok iinde i sa#a% kanlmazd. '*nk* :87'nin bu karar onu bir karde% ka#gasna #e en kQt* ko%ullara s*r*kl*yor>du. :87 bu kanlmaz at%may yalnz!a erteliyordu? Bu kararL :87'nin b*t*n tari sel gemi%ini bir rpda sil> F36 mekle kalmyorL ayn zamanda g*lerini de bQl*yor #e #arln te dit eden bir krize yol ayordu. Stalinist aTanlar militan anar%izmi ele geiren bu Qz*lme s*re!ini yakndan gQzl*yor>lard. B*t*n bunlarda Barselona'daki Dus Konsolosu Antono#>9#sZenko Qnemli bir rol oynuyordu. S*rekli olarak Jd*r*st Stalin $spanya akknda gizli emellere sa ip deildir. So#yetler Birlii iin tek Qnemli %ey !um uriyetin zaferidirJ diye tekrarlayp duruyordu.?4A Bu Stalinist propaganda saldrs :87>.A.nin iinde bile etkili oluyordu. Antono#>9#sZenkoL :ompanys'eL 0kim "e#rimi'nin yl dQn*m* kutlamalarnda ;osko#a'ya kalabalk bir delegasyon gQndermenin iyi bir fikir ola!an sQylemi%ti. "urruti'nin bu tQrenlere katlmas ok iyi bir etki yarata!akt... :ompanysL bu Qneriyi :87'ye iletti. BQlge Komitesi Qneriyi kabul etti #e BuTaraloz'a "urruti'yi ikna etmek *zere bir eyet gQnderdi. "urruti %Qyle yantlad( J<aka m yapyorsunuzP... Hayr!J Ie eyetin Qn*nde g*lmeye ba%lad. Sonra %Qyle de#am etti( JBir bakma :87'nin tQrende bulunmasnn propaganda asndan a#antaT olu%tura!an kabul ediyorum. .akat delegeler Dus alknn arasna kar%abil>meli #e onlara bizim de#rimimizin Dus realitesinden b*t*n*yle farkl olduunu anlatabilmelidirler. "elegasyonL So#yet otoriteleri #e )&- aTanlar tarafndan sarlm% ola!aktr. Bu delegasyonL resmi platformdaL $spanya'nn So#yet reTiminin m*ttefiki olduunu gQstermeye yarayan bir flamadan ba%ka ibir anlam ifade etmeye!ektir. Bu ko%ullar altnda Qyle gQr*n*yor kiL :87'nin *yelerinden ya da atta "urruti Birlii'nden bir delege olarak benim orada bulunmam anlamszdr. J?=A

.akat eyet srar etti #e "urruti'den kesin yant istedi. Bunun *zerine "urrutiL sorununL birliin Sa#a% Komitesi'ne gQt*r*lmesini Qnerdi. KomiteL .ran!is!o :arrepo'nunL yannda Dus i%ilerine seslenen ak bir mektupla gQnderilmesine karar #erdi. "urruti metni kaleme ald( JSo#yetler Birlii i%ilerine selam. 5olda%larL y*zyllardr ezilen #e a%alanan bir snfn kurtulu%u iin yirmi yl Qn!eki sizler gibi sa#a%an binler!e karde%inizin bulunduu Aragnn !ep esinden karde%e selamlar. F3B JDus i%ileri yirmi yl Qn!e "ou'daL d*nya proleterleri arasndaki karde%liin sembol* olarak kzl bayra y*kseltmi%lerdi. Sizler *zerinize aldnz b*y*k i%eL d*nya proletaryasnn yardma ko%a!ana b*t*n*yle g*#eniyordunuz. Ie bu g*#ene nasl layk ola!amz bilen biz d*nya i%ileriL proleterler olarak olanaklarmza gQre kendimizi feda ederek yant #erdik. JBug*n Bat'da da bir de#rim ya%anmaktadr. Ie bug*n de ayn ideal iin bir bayrak dalgalanyor. 0er bu de#rim zafere ula%rsaL bir yandan arlkL dier yandan despotik monar%i tarafndan a%alanan iki alk karde%e balarla birle%tire!ektir. Dus i%ileriL bug*nL de#rimimizin sa#unulmas sizlerin el>lerinizdedir. BizlerL kendini demokratik ya da anti>fa%ist ilan eden bir politikaya g*#enmiyoruz. BizlerL snf karde%lerimizeL i%ilere inanyoruz. $%te bu i%iler >sizler>yirmi yl Qn!e bizlerin Dus "e#rimi'ni sa#unduumuz gibi $spanyol "e#rimi'ni sa#unmalsnz. JBize inann. Bizler gerek i%ileriz #e ilkelerimizi terket>meye!eizN Qzg*rl*k iinL i%i snf iinL ayattaki er %ey iin. JAragnn !ep esinde ellerinde sila fa%izme kar% m*!adele eden b*t*n i%ilerden selamlar. '5olda%nz "urrutiJ?3A ;adrid'de askeri durum er geen g*n da a da kQt*ye gidiyordu. .a%istler birbiri ardndan yeni me#ziler kazanyorlardL te like ba%kente yakla%yordu. Bu y*zden *k*met Ialen>!ia'ya ta%nmaya karar #erdi. Halk :ep esi'nin b*t*n temsil!ilerini de oraya almak istiyorlard. 2= 0kim'de :aballero b*t*n partilerin #e i%i Qrg*tlerinin temsil!ilerini bir araya gelmeye ard. Hora!io ;artmnez &rietoL toplantda :87 Sekreteri olarak yer ald. :aballero'nun konu%masnn ardndan tam bir anla%ma a#as domu% gibi gQr*n*yorduL fakat Hora!ioL insanlar sessiz!e mrldanrlarken y*ksek sesle konu%ma sorumluluunu gQsterdi( J;adrid terkedilmemelidir. H*k*metin yer dei%tirmesi kamak olarak yorumlana!aktr.J :aballero %Qyle yantlad( J:87 durum akknda gereki bir bak%a sa ip deil.J .akat Hora!io srar etti #e sosyalist lider proTesinden #azgeti. :87'nin *k*mette yer almayarak uzla%maz bir ta#r F3C gQstermesi kitleler iindeki prestiTini y*kselte!ek gibi gQr*n*yordu. Bununla birlikte :aballeroL planndan tam olarak #azgememi%ti #e :87'yi *k*mete katmak iin RlR aba sarfe>diyordu. Ayn zamandaL :87 )enel Sekreteri Hora!io &rieto' nun buna kar% olmadn #e tek sorunun kabinedeki koltuk says olduunu da biliyordu. Bu iseL pazarl gerektiriyordu. Sonunda taraflar bir anla%maya #ardlar. 0er "urruti'nin g*leri ;adrid'de sa#a%maya gelirseL :87 dQrt bakanlk ala!akt. &rieto dQrt bakann seimi konusunda kimseye dan%mad. $ki bakanL Kuan /npez #e Kuan &eiro :87'nin lml kanadndan geliyorlardL dier iki bakan )ar!ma 9li#er #e .ederi!a ;ontseny :87'nin radikal kanadndan geliyorlard. /npez #e &eiro telefonla aberdar edildilerL fakat dier ikisinin ki%isel temas yoluyla ikna edilmeleri gerekmi%ti. .ederi!aL ba%ndan itibaren bu i%ten nefret ediyordu #e gQre#i yalnz!a Jmilitan sorumluluun kutsal prensipleriJ adna kabul etmi%ti. "urumL 9li#er asndan da a da zordu. 9L Jyasa #e d*zen insanlarnJ #e k**k burTu#a *yeleri saflarna kabul ederek %i%en &S-:'un yaylmasn dizginlemeye al%t iin Barselona'y terketmek istemiyordu. Sonunda kabul ettiL fakat -lusal Komite'deki sorumluluunu s*rd*rd*. )eriye kalan tek %ey "urruti'nin ikna edilmesiydi. &rietoL BuTaraloz'a onunla gQr*%meye gitti. "urrutiL ondan Qn!e )ar!ma 9li#er'den telefonla bilgi alm%t #e :87 )enel Sekreteri'nin sQzlerini ksa kesti( J7art%mak bile gereksizdir... Aragnn'da kala!am.J Hora!io srar etti( JBQyle bir %ey sorumluluk #e parti disiplini gereidir.J .akat gereke kQt* seilmi%tiL "urruti %Qyle yantlad( JBen de#rimin disiplininden ba%ka bir disiplin tanmyorum.J Hele parti disiplini onun yantn da a da %iddetlendirmi%ti( JSizin b*rokratik sorumluluklarnz bana ibir %ey ifade etmiyor.J "urruti'nin isyanL Qn!eden asla ula%mad bir boyuta #arm%tL *nk* :87'ye kar% isyan edebile!eini ibir zaman aklnn kQ%esinden geirmemi%ti. SonraL As!aso'nun 23@4'de Buena!asa tarafndan tem si! edilen -lusal Komite'ye isyan edi%ini anmsad. Buena!asa %Qyle demi%ti( J,rg*t er zaman akldr.J As!aso ise %Qy> F34

le yantlam%t( JHer zaman deilL bu sefer ben aklym. J?2OA Ie %imdi :87'ye er zaman e#et diyen "urrutiL ayr diyordu. H aylk sa#a% "urruti iin yeni ufuklar am%t #e o da kendini idari kontrolden kurtulmu% issediyordu. Hora!ioL ;adrid'e dQnd**nde :87nin *k*mete girmesi iin a!ele etti. '*nk*L "urruti'nin ta#rnn .ederi!a #e 9li#er'i etkileye!einden korkuyordu. :87'nin dQrt bakanlk ald #e ayat boyun!a zulme uram%L yasa d% ya%am% 9li#er'in adalet bakan olduu 6 Kasm g*n*L kaderi belirleyen bir g*nd*.?22A
897/AD 2. &ierre Besnard( JBu anla%mann bozulmasL Dusya'nn Espanya'nn ii%lerine m*da alesinin ilk i%aretiydi. Bundan sonra So#yet basks da a da g*lendi #e DosenbergL So#yetler'in yardm konusunda beklentide olan /argo :a>ballero'yu ikna etti. 9na gemi dolusu sila gQnderile!ei sQz* #erildi. :abal lero bu aldatma!ayaL Stalin'in yardmnn angi niyeti ifade ettiine aldr% et meden teslim oldu.J Dapor Qn!eden #erilmi%ti. @. Burnett Bolloten. /a re#olu!inn espapolaN V.). Kri#itskyL op. !it.L Kesus HernondezL op. !it.L :amilo BerneriL )uerra di :lasseL .rente /ibertarioL ;ad rid milis konfederal organL 0kim 23FC. F. 0spagne Antifas!isteL Kasm 23FC. 6. KosZ &eiratsL op. !it. B. /enn BlumN /e So!ialisme dZmo!ratiWue. 0d. Albin ;i! elL et "enoZlL &arisL 234@L Blum'un C 0yl*l 23FC'da J/una &arkJta yapt konu%masnn tam met ni buradan bulunabilir. C. )erekte ilk at%ma F ;ays 23F4'de Barselona'da meydana gelmi%L ikin!isi 23F3 ;art'nda olmu%tu. 4. SantillonL op. !it. =. 23F4'de Barselona'da J.arosJ Ateneo'da bir konferansta .ran!is!o :arre>po'nun tankl. 3. ;etinL @ Kasm'da ;adrid :87'de yaynland. "elegasyonL .ran!is!o :arrepo #e ;artin )udell'den meydana geliyorduN )udellL bu yol!uluun izlenimlerini kitabnda anlatmaktadr. /o Wue #i en DusiaL.;eksikaL 236B. 2O. AnekdotL yazara Buena!asa tarafndan anlatlm%trN tanklktan da a Qn !e sQz edilmi%ti. 22. :Zsar ;. /orenzoL op. !it.'te Hora!io &rieto'nun faaliyetleri akknda bilgi #ermektedir. )ar!ma 9li#erL .ederi!a ;ontseny #e "urruti arasnda geen ko nu%malarL bu biyografinin olu%turulmasna da katlan militanlarn yardm sa yesinde derlenmi%tir.

F3=

b.

J5A<ASE8 HHKH;07S$+ ;A"D$"J?


:87'nin *k*mete girdii g*nL ayn zamanda ;adrid ku%atmasnn da ba%lad g*nd*r. .a%istlerL ba%kentin kaplarna dayanm%larL &uerta del Sol'u bombalyorlard. Birok Qnemli %a siyet gibi *k*met de panik alindeydi. ;*mk*n olduu kadar abuk kamak gerekiyorduL sorumlu insanlarn kulaklara fisldadklan sQz buydu. ;adrid'in kaybedilmi% bir kent olduuna inandklarndanL tek d*%*nd*kleriL kap postlarn kurtarmakt. ?@A Barselona'daki yQneti!i gruplar arasnda da ayn panik sQz konusuydu. )eneralitat'n Sa#unma KonseyiL Aragnn'da faaliyette olan birliklerin delegasyonlarn toplantya ardL bu delegeler kiL yeni kararla birlikte *niformay kabul etmeye ba%lam%lard. Hemen emen epsine *niforma giydirilmi%ti. Hniforma giymeyenlerL yalnz!aL RlR birlik delegesi un#ann ta%yan :87 birliklerinin sorumlusu ile &9-; Birlii'den Do>#ira'yd. Albay Sandino #e sa#unma bQl*m*n*n sorumlusu SantillonL ;adrid !ep esindeki durumun olaan*st* !iddiyetini akladlar. 7e like altnda bulunan ba%kente tak#iye gQnderme zorunluluu #ard. Herkes "urruti'ye baktL fakat o tek kelime sQylemedi. Hen*z karar alnmam%t. BuL gQnderile!ek tak#iyeler iin radyodan arda bulunma kararyd #e "urruti'den bir konu%ma yapmas istenmi%ti. "urruti bu konu%mann B Kasm'da yaplmasn kabul etti. "urruti toplantdan ayrldktan sonraL @O'li yllardan eski yolda% ;ar!os Al!on'u bulmaya gitti. Birbirleriyle %Qyle ra ata oturup konu%tuklarndan bu yana ne kadar ok zaman gemi%ti! Birlikte ak%am yemei yemeye #e ka raman!a g*nlerden birka yolda% da#et etmeye karar #erdiler. 5alnz!a on> F33 lar iin Qnemli olan sorun akknda konu%tular( "e#rim #e gele!einin sefil durumu. Burada ;ar!os Al!on'un o ge!eyle ilgili tanklna ba%#ura!az( J"urrutiL !ep e gerisindeki yozla%mann yaygnlndan %ikayet etti. B Kasm'da yapa!a konu%madaL i%lerin bu ale gelmesindenL bu durumun :87 #e .AE' ye bile szdndanL kendi saflarnda bile samimi militanlktan uzak ta#rlara sa ip pekok militan bulunduundan sQz etmek niyetindeydi. JBu konu%mann :87 #e .AE militanlarn nasl arptn #e ilafsz b*t*n politika!lar panie s*r*klediini ok iyi atrlryorum. "urrutiL gerekten de son dere!e sert bir dil kullanarak #e modas gemi% bir anti>fa%izm adna de#rimi bomay ba%aramaya!aklarn srarla #urgulayarak onlar korkutmu%tu. AbartmyorumL basnnL konfederal olanlarnn bile sans*rl* olarak yaynlamasna ramenL %iddetinden ibir %ey kaybetmeyen bu konu%may bug*n bile atrlayan ok sayda tank #ardr. Bununla birlikteL b*t*n sertliine ramenL "ur>ruti'nin ifade etmek istedii d*%*n!elerini tam

olarak #eremedi. SQzleri de#rim #urgun!ularnn suratna %amar gibi iniyordu. J?FA BuradaL Solidaridad 9brera tarafndan C Kasm g*n* yaynlanan konu%mann tam metnini #eriyoruz( JKatalonya i%ileriL size sesleniyorum. Sizi postallar altnda ezmek isteyen orduyu dQrt ay Qn!e bozguna uratan siz !esur insanlar! SizeL +aragoza katedralinin kulelerinin gQr*lebildiiL +aragoza'dan birka kilometre uzaklktaki Aragnn !ep esinde arp%an yolda%larnzdan #e karde%lerinizden karde%e selamlar getirdim. J;adrid te dit altnda olmasna ramen bilmelisiniz kiL b*t*n alk ayaktadr #e d*nyada ibir %ey onu geri ekilmeye zorlayamaz.J JBiz Aragnn !ep esinde fa%ist etelere kar% Ql*m*ne direne!eiz #e ;adrid'deki karde%lerimizden de Katalan milisleri iin direnmelerini istiyoruzL o milisler kiL kendilerini Barselona sokaklarna atp fa%izmi ezdiklerinde gQre#lerini nasl yerine getirdiklerini gQstermi%lerdir. J$%i Qrg*tleriL %u andaki olaylarn onlara dayatt a!il gQ> 6OO re#leri unutmamaldrlar. :ep edeL siperlerdeL tek bir kuralL tek bir dilekL tek bir edef sQz konusudur( .a%izme kar% zafer! JBiz Katalan alkndan fraksiyon ka#galarna #e entrikalarna son #ermelerini istiyoruz( Ko%ullar d*zeltinL eski at%malar #e politikalar bir yana brakn #e sa#a%tan ba%ka bir %ey d*%*nmeyin. Katalan alkL !ep ede sa#a%anlarn bu abasna kar%lk *zerine d*%eni yapmaldr. Herkesin seferber olmasndan ba%ka bir yol yokturL seferberliin ep ayn insanlarla snrl kala!an d*%*nmemek gerekir! :ep eyi tutan Katalan i%iler gibiL zaman geldiindeL %e irde ya%ayanlardan da !ep eye gitme fedakRrl talep edile!ektir. )erideki b*t*n i%ilerin etkili bir %ekilde seferber olmalar gerekmektedirL *nk*L %u anda !ep ede olan bizler arkamzdaL yerimizi ala!ak insanlar olduunu bilmek istiyoruz. <u anda kimse *!retlerin y*kseltilmesini #e i% saatlerinin d*%*r*lmesini d*%*nmemelidir. JB*t*n i%ilerinL Qzellikle :87li i%ilerin gQre#i fedakRrlkta bulunmak #e i tiya duyduumuz er %eyi *retmektir. ,rg*tlere sesleniyorumL onlardan eski at%malar #e oyunlar bir yana brakmalarn istiyorum. Biz !ep ede sa#a%anlarL Qzellikle .AE #e :87'den samimiyet bekliyoruz. /iderlerden sadakat bekliyoruz. BizeL !ep eye !esaret #eren mektuplarL elbiselerL yiye!ek #e !ep ane yollamalar yeterli deildir. Ayn zamanda bug*nk* gerei #e gele!ei nasl gQrd*klerini bilmemiz gerekmektedir. Bu sa#a%L modern sa#a%n b*t*n skntlarn iermektedir #e buL Katalonya'ya ok pa alya malolmaktadr. /iderler %imdiden bilmelidirler kiL eer bu sa#a% de#am ederseL Katalan ekonomisinin akl! bir plana gQre Qrg*tlenmesi gereke!ektir. J0er bizim da a *st*n bir %ey iin sa#a%tmz doruysaL basnda onlar akknda kan yazlar okuduklar zamanL onlar iin yardm isteyen afi%leri gQrd*kleri zaman g*l*mseyen bu milisler bunu size kantladlar. )*l*msemektedirlerL *nk* fa%ist uaklarnn !ep eye attklar gazetelerde de benzer yazlar #e benzer talepleri bulmak m*mk*nd*r. J0er te likeyi sona erdirmek istiyorsanzL granitten bir blok olu%turun.J 6O2

'h

'at%ma olmad anlardan birinde Aragnn Kotas oynayan anar%ist milisler. JSendika Qrg*tlerinin #e politik partilerin bu t*r b*t*n ta#rlar sona erdirmelerinin zaman gelmi%tir. $ !ep ede yQnetimin nasl olmas gerektii bilinmelidir. :ep ede bulunan bizler arkamzda sorumlu insanlar #e baz g*#en!eler istiyoruzL Qrg*tlerden e%lerimize #e o!uklarmza bakmalarn istiyoruz.

J0er )eneralitat tarafndan alnan militarizasyon kararyla bizim korkutulmamiz amalanyor #e bize demir disiplin empoze edilmeye al%lyorsaL kendilerini aldatyorlar #e biz karan kaleme alanlarn !ep eye gelip bizim moralimiz #e disiplinimiz akknda rapor tutmalarn talep ediyoruz. Bundan sonra biz deL bizim moralimizi #e disiplinimizi !ep e gerisinde>kiyle kar%la%tra!az. J:annz skmaynN !ep ede ne karga%alk ne de disiplin eksiklii sQz konusu deildir. 0llerimize braktnz azinenin farknda olduumuz iin epimiz sorumluluklarmzn bilin!indeyiz. Huzur iinde uyuyun. .akat bizlerL sizin ekonomiyi y*r*te!einize g*#enerek ayrldk Katalonya'dan. Sizler de kendi sorumluluklarnzL kendi Qzdisiplininizi *stlenin. Bu sa> 6O@ #a% bittikten sonraL bu kez de sizin be!eriksizliiniz y*z*nden bizler arasnda ba%ka bir i sa#a% kmamaldr. J0er erkes kendi partisinin en g*l* olduuna #e politikalarn empoze edebile!eine inanyorsaL en b*y*k yanl%l yaparL *nk* bizler fa%ist tiranla kar%.tek bir g*leL tek bir Qrg*tleL birle%ik bir disiplinle sa#a%ma yz. J.a%ist tiranlar bizim bulunduumuz yerden asla geemeye!eklerdir. BuL !ep enin parolasdr. Biz onlara %Qyle sesleniyoruz( J)eemeye!eksiniz! Bu parolay tekrarlama sras sizin. )eemeye!ekler! J?6A Barselona'da "urruti'nin konu%mas akknda yorumlar yaplrken ;adrid'de i%ler gittike kQt*le%iyordu. 6 Kasm'da fa%istlerL ;adrid'in giri%indeki #aro%larda bulunan /eganesL Al!or!on #e )etafe kQylerini ele geirdiler. 9 ana kadar fa%istlerin ilerlemesi son dere!e zl olmu%tu. ;ilisler d*zenli bir biimde geri ekilmi%lerdi. $lerlemedeki bu kolaylk fa%istlere kenti bir darbede ele geirebile!eklerini d*%*nd*rm*%t*. <imdiden er %eyi azrlam%lardN .ranko'nun $i%leri Bakan )eneral ;artmnez Anido'nunL kontrol* ele alarak yQneti!ilerden kur%una dizile!ek insanlara kadar er %eyi ieren listesi dikkatle d*zenlenmi%ti. Aklamas zor olan psikoloTik bir olgu ortaya km%t. ;adrid'e kadar geri ekilen milisler d*%manla arp%mak zorunda issettiler kendilerini. Ba%kentin gQr*n*%* onlar arpt #e durdurdu. Kadnlar #e o!uklar barikatlar kurmaya ba%lam%lard #e kimse kamay d*%*nm*yordu. Sonra ne diye kaa!aklardP... Ie nereye kaabilirlerdiP 'abu!ak karar alndL direnmekL kendilerini sa#unmakL tek Qz*m buydu. Bakanlar Kurulu'nun panii genel bir al alm%t. :aballeroL dokunakl bir konu%ma yaparak Ialen!ia'ya ekilmeyi ta#siye etti. Konfederal Bakanlar ?:87A ilk kez *k*met masasnn etrafnda oturuyorlard. 7erketmek miP Ama biz en*z gelmi%tik dedi )ar!ma 9li#er kendi kendine. 9li#erL :87'nin dQrt bakan adna :aballero'ya yant #erdi( JH*k*met ;adrid'de kalmaldr. Her bakanL barikatlarda ya%amn te likeye atan bir *k*met delegesi olmaldr.J B*t*n dier bakanlarL 6OF kendilerini ate% attna s*rmek isteyen bu lgn adama korkuyla baktlar #e ra atszln gizlemeyen ba%bakana endi%eyle gQzlerini diktiler. Ba%bakan :87 *yelerini akllarn ba%larna almaya ard #e makul olmalar konusunda srar etti. +aman ksayd #e karar oy birlii ile alnmak zonndayd. 9li#er'in gQr*%*nde srar etmesiyle *k*met bir kmaza girmi%ti. :aballero anar%ist bakanlarn sorunu tart%malarnda #e Ialen!ia'ya ta%nma yQn*nde oy #ererek *k*metin i%ini kolayla%trmalarnda srar etti. "Qrt anar%istL d*%*nmek *zere salondan ayrldlar. Ie karar -lusal Komite'ye brakmann doru ola!an d*%*nd*ler. BQyle!e :87 bu sorunun Qz*m*ne katla!akt. Hora!io &rietoL 9li#er'e> telefon etti #e %Qyle dedi( J7utumunuzu s*rd*r*nL fakat eer kriz te likesi doarsa kabul edin...J 5eni tart%malar g*ndemdeydi. 9rtam sa#unulur gibi deildi. Bu fanatik :87'lileri nasl durdura!aklardP Bakanlardan bir ksm ?Azana'nn partisine mensup olanlarA :aballero'yaL anar%istleri *k*mete kabul ettii iin sitemde bulundular. J8e biim lgn insanlarla i% yaptmz gQr*n!J Konfederal bakanlarn yeni tart%malarL Hora!io &rie>to'ya yeniden ba%#urmalarn gerektirdi. &rieto %Qyle yant #erdi( J9naylaynL sonra ;adrid'e dQn*n.J 9li#er :87'nin bu kararn bildirdii zaman erkes ra at bir nefes ald.?BA Bundan sonra er %ey lgn!a ilerledi. Herkese ayn d*%*n!e musallat olmu%tu... 7erketmek... 7erketmek...! "ier yandan sokaklardaki duygular bamba%kayd. Halk ka raman!a duygular iindeydi. :87 #e -)7 Jya Qzg*rl*k ya Ql*mJ slogann yaratm%t. DadyoL direni%i Q#en konu%malar yaynlyordu. Halkn iinden kan konu%ma!lar doatan konu%malar yapyorlar #e kalabal arekete geiriyorlardL kimse kendini d*%*nm*yordu. Her birey erkesi d*%*n*yordu. <e ir kollektif olarak nefes alp #eriyordu *nk* kollektif bir Ql*m yakla%maktayd. H*k*metL ka%n ak%am karanlnn Qkmesiyle birlikte gerekle%tirilmesini planlad. :aballeroL askeri kabinesinin liderlerine. ;adrid Kenti'nin komutan olarak adlandrlan )eneral ;iaTa'ya #e merkezi ordunun komutan olan )eneral &o>

6O6

"urrutiL birliin bir bol*m*. ;adrid !ep esine areket etmeden Qn!eL BuTaraloz'da birliin Qn*nde. zas'a emirlerinin ula%trlmas talimatn #erdi. Her ikisine de m* *rl* #e 4 Kasm saba C.OO'dan Qn!e almamak *zere zarflar gQndermi%ti. Ka%L ;adrid'den 6O kilometre uzaklktaL Ialen!ia yolu *zerinde bulunan 7aran!on kQy* *zerinden gerekle%ti. Siguen> 6OB za'da sa#a%m% olan bir askeri birimden kalanlar oradayd. Sorumlu delege anar%ist Iillanue#a orada !ereyan eden bir olaydan dolay me% ur oldu. Iillanue#aL ba%kentte ne olup bittii akknda adamlarndan da a fazla bilgi sa ibi deildiL fakat ona :87 Sa#unma Komitesi'ndenL ;adrid'den er kaan durdurup sila na el koyarak kontrol altna alma emri #erilmi%ti1CA ;ilislerL ellerinde sila L bakanlar durdurdular. Ie %Qyle bir diyalog geti aralarmda( J8ereye gidiyorsunuzPJ JIalen!ia' yaJ J8edenPJ J,zel bir gQre# iin.J ,zel gQre# Jyeni modaydL er korkan bQyle bir %ey uydurmas m*mk*nd*. Bu y*zden milisler etkilenmediler. JSizler korkaksnz. "Qn*n bakalm ;adrid'e.J Baz bakanlar utanla boyun ediler. "ierleri yollarna de#am etmekte srar ettiler. JSila larnz brakn da ondan sonraJ diye bard Iillanue#a Jonlara Ialen!ia'da i tiya!nz olmaya!ak.J Az sonra ;adrid Belediye Ba%kan &edro Di!o geldiL arabann kQ%esine b*z*lm*%t* #e y*z*nden panik okunuyordu. 9nu gQren milisler g*lmeye ba%ladlar. J"emek sen de kamak istiyorsunL seni korkak seni!J Di!o kendini akl gQstermeye al%t. JSeni arm a germek lazm!J bunun *zerine belediye ba%kan gerisin geri ;adrid'in yolunu tuttu #e gidip bir yaban! *lkenin konsolosluuna snd. )e!e ilerliyordu. )ruba komuta eden Iillanue#a kararl bir adamd. Bu ka raman sa#a% ;ontana K%las'nm ele geirilmesinde bulunmu%L )uadalaTara #e Siguenza'da sa#a%m%t. 0rtesi saba erkenden ;adrid'in sa#unmasnda yer almaya gide!ekti. "a a sonra Iillanue#aL :asa de :ampn'da sa#a%a!ak #e 7eruel'deki korkun at%mada yaban! etelerle sa#a%an tugayna liderlik ederken Qle!ekti.

Bir araba kon#oyu yakla%t. ;ilisler onlar durdurdular. Bir ses i%ittiler. J5olu an. Bakanlar geliyor.J JArabalarda bulunan erkes d%arJ diye yant #erdi Iillanue#a. JArtk bu kadar da fazla. Ben d%i%leri bakanym #e Ialen!ia'ya gidiyorum.J JBakan olarak sizin gQre#inizL bu dramatik anda alkla birlikte kalmaktr. Kaarak sa#a%lar demoralize ediyorsunuz.J "ier bakanlar da gelmi%lerdiL bunlar milli eitim #e ta> 6OC nm bakanlar olan kom*nistlerL Kesus Hernondez #e Ii!ente -ribe'ydi. Iillanue#a onlarn sila larn ald. J8e yapyorsunPJ J5arn sa#a%a girdiimizde sizi sa#a% attnn en Qn*ne koya!am.J JBu sutur.J JSizi akettiiniz biimde kur%una dizersem da a kQt* ola!ak.J Iillanue#aL bundan sonra :87 Sa#unma Komitesi Sekreteri 0duardo Ial'a telefon etti( J0limde ;adrid'den kaan dQrt bakan #ar. 8e yapaym onlarPJ IalL panie kaplmad. H*k*metin ta%nmasna kesinlikle kar%yd. Biliyordu kiL ba%kentin sa#unmasndaki bu en dramatik anda erkesin ya%am pamuk ipliine balyd. .akat dier yandan bakanlarn apsedilmesi ibir soruna Qz*m getirmeye!ekti. Bu y*zden %u emri #erdi( J9nlar serbest brak.J J.akat...J J8e diyorsam onu yap!J J$yiL ama kendimi temize karmak istiyorumL bana yazl bir emir gQnder.J Ial emri gQnderdi. Iillanue#a emri ya#a% ya#a% okuduL sonra bakanlara dQn*p %Qyle dedi( JBenim mu alefetime ramen Qrg*t sizi serbest brakyor. Ialen!ia'ya gidebilirsinizL fakat bu utan dolu ka%nz #e da a da Qnemlisi ;adrid alknn ka raman!a m*!adelesini unutmayn.J Korku iindeki bakanlar arabalarna gQm*ld*ler #e m*mk*n olduu kadar zl bir %ekilde uzakla%tlar. <afak sQk*n!e milisler kamyonlara trmandlar #e bakanlarn gittii yQn*n tersi yQnde ilerlediler. 9nlar Ql*mlerine gidiyorlardL fakat ayn zamanda Qzg*rl** #e ya%am fet etmeye doru ilerliyorlard.?4A Bu unutulmaz ge!ede meydana gelen iki olay ba%kenti korumu%tu. Birin!isi Iillanue#a'nm bakanlar alkoymasydL ikin!isi iseL ;iaTa'nn m* *rl* zarf :aballero'nun belirledii saati beklemeden amasyla meydana geldi. Ak%am =.OO'den ll.jOO'e kadar amaya !esaret edememi%tiL ama :araban! el'de saldr de#am ederken #e ;adrid kasrgann iine d*%mek *zereyken nasl da a fazla bekleyebilirdiP ;iaTaL emir subay olarak piyade binba%s Ii!ente DoTo /lu! 'u semi%ti. DoToL *k*met ;adrid'i terkettikten sonra ;adrid'deki durumu ara%trdL kimse bir %ey bilmiyordu. "*%mann tuttuu me#ziler tam olarak bilinmiyorduL kendi g*lerimizinL me#!ut !ep aneninL yiye!ek #b.nin durumu da bilinmiyordu. Bu kar%k> 6O4

BarselonaL Kasm 23FC> "urrutiL ;adrid'e gitmek *zere yola kan birliin arekete gei%ini yQnetiyor. la ek olarakL ;iaTa zarf ap emirleri okuyun!a ok %a%rm%t. 0mirler &ozas'a itaben yazlm%tL ;iaTa'ya itaben

yazlan emirlerin bulunduu zarf ise &ozas'a gQnderilmi%ti. ;iaTaL &ozas' nerede bula!an bilmedii gibi ne yapa!an da bilmiyordu. Bu srada telefon ald. BuL Iillanue#a'nn yaptklarn aber #eren Ial'd. ;iaTaL &ozas'n tam olarak nerede olduunu QrendiL &ozasL 7aran!on'daki komutanlkta bulunuyorduL bQyle!e zarflarn dei%tirebildiler. 6O= 4'si ge!esinde m*!adele korkuntuL fakat alk #e milis gQrkemli bir sa#a% #erdi. HoparlQrlerden :87'nin sesi yanklanyordu( J;adridL fa%izmin mezar ola!ak. ;adridL te likenin bilin!ine #arp en ksa zamanda ;adrid'den kaarken Qzel gQre#ler y*klenmi% pozlarna giren bakanlardanL komiserlerden #e dier 'turistlerden kurtulmu%tu(>. .akat alknL ;adrid'in i%i snfnnL /e#ant #e Katalonya'ya doru yola kan b*t*n bu 'turistlere' i tiya! yoktur. 9nlar asla dQnmemek *zere gitmi%lerdirL fakat eer %ans eseri dQne!ek olurlarsa... Bakanlarndan kurtulmu% olan ;adrid fa%izme mezar ola!aktr. $leri milisler! 5a%asn *k*metsiz ;adrid. 5a%asn toplumsal de#rim!J Ialen!ia'daL :87 #e .AE'rin kamuoyuna yapt duyuru da a da radikaldi( J0kmeklerimizL e#lerimizL ;adrid'in yarallarL ya%l insanlarL o!uklarL kadnlar iin. Arabalar #e sila laryla gQsteri% yapan kaaklara #e korkaklara lanet olsun. 5olda%larL onlar d%layn #e ya%am onlara dar edinLJ?3A ;adridL Ialen!ia #e Katalonya'da :87'nin tepkisiL daima kendi liderlerinden da a solda olan alk arasnda geli%en meydan okuma ortamna uygun d*%*yordu. "a a Qn!e alnt yaptmz "urruti'nin konu%mas bu o%nutsuzluk ortamnda yaplm%t. Bak% as kitlelerin d*%*n!eleriyle birebir denk d*%*yordu #e bu konu%ma kitleleri da a radikal ta#r almalar yQn*nde !esaretlendirmi%ti. Birka saat iinde "urruti'nin prestiTi zla y*kseldi #e onuL alkn gizil d*%*n!esini en iyi !i>simle%tiren insan aline getirdi. "urruti erkesin issettiini y*ksek sesle sQylemi%ti. JSa#a% bize !ep edeki d*%man ezmemizde yardm! olmaktadrL ama tek bir d*%man m #arP Hayr! Bizim d*%manmz ayn zamanda de#rim!i kazanmlarmza gQz dikenlerdir #e biz onlar kendi iimizde gQr*rsek onlar da eze!eiz.J "urruti ile ayn dili kullanan ba%ka insanlar da #ardL fakat onunkinde alkn issettii bir farkllk gQze arpyordu. "urruti'nin teori #e pratii eksiksiz bir b*t*nl*k iindeydi. ;ilitarizasyona ayr demi%ti #e birliinin oriTinal yapsn s*rd*r*yordu. ;ilitarizme ayr diyordu #e bir asker gibi da#> 6O3 ranmay reddediyordu. Ayr!alklara ayr diyordu #e milisleri arasnda tam da onlar gibi ya%amn s*rd*r*yordu. Snfsz toplum iin sa#a%yordu #e bunu birliinde uyguluyordu. 9nun b*t*n da#ran%lar de#rim iin bir e%it garanti #e b*t*n de#rim!iler iin bir umuttu.
897/AD 2. Ba%lkL ;adrid'de :87 tarafndan yaynlanan bir bildiriden alnm%tr. @. Kulion +ugazagoitiaL )uerra y #i!isitudes de los espapolesL ,i (" lL s. 24= #e de#am. F. ;ar!os Al!onL yazara yazd bir mektupta belirtmektedir. 6. Solidaridad 9breraL B Kasm 23FC. B. H*k*metin Ialen!ia'ya ta%nmasna ili%kin bkz( K. A]#arez "el IayoL /es Batailles de la /ibertZL Kulion +ugazagoitiaL op. !it.L 0duardo de )uzmanL ;adrid roTo y negroL Basan :87L BarselonaL 23F4. :87'nin tutumuna ili%kin olarak bizL o zaman salk bakan olan .ederi!a ;ontseny'in Qzel tanklna ba%#urduk. C. Ii!ente DoToL op. !it.L bu olay akknda ayrntlar #ermektedir. 4. 0duardo )uzmanL op. !it. =. 0duardo Ial'n tankl. DoTo sQz* geen kitapta bu olaydan Jne yazk kiJ diye sQz etmektedir. 3. &rud ommeau^ A. #e ".L :ataloWne rouge et noireL Sparta!usL &aris.

62O

MEI H8$I0DS$70 ;AHA//0S$

.a%ist birlikler saldrlarn ;adrid *zerinde younla%tnr>larkenL ba%kentteki sa#a%larn durumu gittike da a kritik bir al alyordu. Halk kenti sa#unmaya azrdL fakat sila lar son dere!e snrlyd. 7oplarn mermisi yoktuL atta %e ri sa#unan 2F OOO t*fek iin yeterli mermi bile bulunmuyordu. Sade!e !esaret snrszd #e bu biri!ik sa#unma sila yd. ;adrid eer ge#%erse fa%istlerin eline d*%e!ekti. "urumu anlayan :87 militanlar = Kasm' 3'una balayan ge!e bir araya geldiler. Alman uaklar iki saatlik toplant srasnda kenti bombalayarak alla pamuuna e#irdiler #e yakp yktlar. ;adrid ale#ler iindeydi. 7oplantnn sonunda tam bir anla%maya #arlm%t( "urumu gQz Qn*ne alan erkes "urruti'nin #arlnn alk arekete geire!eini d*%*n*yordu. "a#id Antona #e ;iguel Enestal'in Aragnn'a "urruti'yi bilgilendirmeye #e ;adrid'de bulunmasnn

zorunluluunu anlatmaya gQnderilmesine karar #erildi. Ialen!ia'daki Bakanlar Kurulu da ayn %eyeL "urruti'yi ba%kente gQndermeye karar #erdi. .ederi!a ;ontseny onu ikna etme sorumluluunu *zerine ald. )ar!ma 9li#er ;adrid'de adalet bakan olduktan sonraL Sa#unma Konseyi ba%kan olan Santillon da Barselona'da "urruti'nin adndan sQz ediyordu. Dus teknisyenlerL Qzellikle Antono# 9#sZenkoL Santillon'aL ;adrid'e tak#iye gQnderme Qnerisinde bulundu. Santillon !ep eden ard #e "urruti'nin de ilerinde bulunduu b*t*n birlik delegelerini bir araya getirdi. "elegeler ge!eleyin Barselona'ya ula%tklarnda Santillon onlara %Qyle dedi( J;adrid'i sa#unmak *zere "urruti liderliinde 2@ OOO ki%ilik bir g* olu%turmak konusunda anla%maya #ardk. Sila larn ;adrid 622 tarafndan salamasnL %u anda kullanmakta olduumuz sila larn iseL yeni milisler tarafndan kullanlmak *zere !ep ede braklmasn %art ko%tum. Duslar sila lan #e !ep aneyi salaya!aklar konusunda garanti #erdiler.J )erekte ise bu sila lar ne yazk kiL 2==C modeli $s#ire yapm t*feklerdiL !ep aneler de ayn dQneme aitti #e da a Qn!e denenmemi%ti. ;adrid'e gQnderile!ek tak#iye g*!*n "urruti'nin komutas altnda olmasna ikimse itiraz etmedi. .akat "urruti gitmek istemiyordu. Hzg*nd* #e Aragnn !ep esinde braklmasn istiyordu( J0er siz de benim gQrd**m gibi +aragoza'nn tram#aylarn gQrseydiniz ayrlmazdnz buradan.J Santillon yantn %Qyle anlatyor( JBizim iinde bulunduumuz durumda +aragoza gQz Qn*ne alnamazd. 9L benim ;adrid'e ba%ka biriniL kendisinden da a yetenekli olan ;iguel 5oldi'yi gQnderebile!eim yantn #erdi. Ben !e#abenL bu doru olsa bile ;iguel 5oldi adnn "urruti olmadnL ;adrid'de i tiya!nL alkn moralini y*kselte!ek olan "urruti efsanesi olduunu sQyledim. Sonunda kabul etti. ;ilis Komitesi'nin toplants da bu %ekilde sona erdi #e Katalonya tarafndan te iz edilen g*leri arekete geirmek *zere erkes gQre#ine dQnd*. J?2A 2@ Kasm saba L "urrutiL Barselona'dan BuTaraloz'a telefon ederek KosZ ;ira'mn delegesi olduu 2. BQl*m'*nL Bonilla'nn komutasndaki EEE. BQl*m'*n #e gen /iberto Doig'in delegeliini yapt IEEE. BQl*m'*n birliklerinin azrlanmasn istedi. 66L 6= #e B@. BQl*kler de ayr!a katla!aklard. Bunlardan B@. BQl*k 0nternasyonaller'den olu%uyordu. ;adrid'e giden Sa#a% KomitesiL ;iguel 5oldiL Di!ardo Dionda ?Di!oA #e "urruti'den olu%uyordu. ;anzanaL askeri teknisyen olarakL ;ora ise e#rak i%lerinin sorumluluunu almak *zere gidiyordu. 2F'* saba Aragnn'dan gelen arabalar Barselona'ya #ardlar. ;ilislereL ak%am B.OO'e kadar aileleriyle birlikte olma izni #erildi. "a a sonra milisler ayn ge!e ;adrid'e yola kmak *zere Bakunin K%las'nda bir araya geldiler. Bulu%ma saatinde "urrutiL k%lann a#lusuna bakan pen!erelerin birinden yolda%larna bir konu%ma yapt. 0nternasyonaller'den biriL izlenimlerini yanstan ksa bir rapor brakm%tr( J9L a#ludaki 62@ pen!erelerden birinde gQr*nd* #e konu%maya ba%lad. Bizlere ne sQylediP Bu konu%ma er angi bir yerde baslmad ya da radyo yayn olarak #erilmedi. BuL yolda%lar arasndaki bir konu%mayd #e kesinlikle "urruti'nin yapt en arekete geiri!i konu%mayd. ,zetle %unlar sQyledi( Benimle ;adrid'e gelmek istiyor musunuzL e#et mi yoksa ayr mP Bu epimiz iin bir Ql*m kalm sorunudur. 5a kazana!az ya da Qle!eizL *nk* yenilgi Qyle korkun bir %eydir kiL onunla birlikte ya%ayamayz. Ama kazana!az. +aferimize inanyorum. Bug*n size bir k%lada seslenmenin *z*nt*s*n* duyuyorum. Bir g*n k%lalar ortadan kaldrla!ak #e bizler Qzg*r bir toplumda ya%aya!az. "urrutiL adaletli #e zulme olanak tanmayan toplumun Qyle bir tanmn yapt kiL birok ki%i dinlerken alad. Ie sQz*n* bitirirken ayn soruyu yeniden sordu( Benimle geliyor musunuzL e#et mi ayr mP ,yle ortakL iten #e derinden bir 'e#et' y*kseldi kiL bunu asla unutamam. J?@A "urruti'nin otosu ;adrid'de Ialle!as'da bulunan ilk barikatlara #ardnda bir milis Qne kt #e gei% belgelerini sordu. J"urruti Birlii'ne yol an!J Haber azdan aza yayld. Halkn ayal g*!* "urruti'yle birlikte gelen sa#a%larn saysn abartm%t( Baz ki%ilerL Hni#ersite ;a allesi'nde sa#a%an :ipriano ;era'yaL gelenlerin 2C OOO ki%i olduunu sQylemi%tiL dierleri iseL -sera'da sa#a%an J0l :ampesinoJ diye bilinen Ialentmn )onzalez'e C OOO rakamndan sQz etmi%lerdi. 7ari iler rakam 6 OOO olarak belirtmektedirler. Hibiri doru deildir. .akat o anda saynn ne Qnemi #ardP ,nemli olan "urruti'nin #e adamlannn gelmi% olmalaryd... :ep edeL er kQ%e ba%ndaL er e#de "urruti konu%uluyordu. 9nu tanyan birka ki%iydiL fakat ona erkes ayrand. Anneler onu o!uklanna de# gibi anlatyorlard. Santillon aklydL "urruti bir efsaneydi #e efsanenin yeni bQl*m* ;adrid' de 26 Kasm 23FC'da ba%lyordu. 2O #e 22 Kasm'da d*%man g*leri durulmu% gibiydi. .akat 2@ #e 2F'*nde saldr younla%t. )eneral Kleber tarafndan komuta edilen 22. -luslararas 7ugay ;adrid'e en*z #arm%t?FA2F'*nde .ranko'nun g*leriL .ransz kQpr*s* #e

ipodrom 62F arasndan geen ;anzanares Erma'na #ardlar #e yarm millik bir bQl*m* i%gal ettiler. HRlR rma gememi%lerdi. 9radaL .ranko'nun g*lerinden olan 6. 7ugay douya #e kuzeye doru ilerliyordu ama en*zL :asa de :ampn'nun surlarna ula%mam%t. Hni#ersite ;a allesi'nin giri%i oradandL fakat saldrganlarn ilerlemesiL kQpr*n*n *zerine yerle%tirilmi% bulunan koruyu!u makineli t*fek ate%iyle engelleniyordu. )Qre#li subay %efi Ii!ente DoToL bu bQl*m* kurtarmak *zere bir kar% saldr planlam%t. Bunu yapabilmek iinL yeni gelen tak#iye birliklerine dayanmay umuyordu. HedefL d*%man tarafndan i%gal edilen bQlgeden ok uzak olmayan ;anzanares Erma'n aprazlamasna kesmekL yan taraflar *zerindeki basky arttrmakL :asa de :ampn'da d*%mann mane#ra alann bQlmek #e DodaTas'a giden yoldan dorudan ilerlemekti( JBu mane#raylaJ diye yazyor Ii!ente DoTo J)arabitas' kontrol altna alm% olan d*%man saf d% brakmayaL rmaa #e gQle zaten ula%m% bulunan bu g*lerin saldrsn *zerimize ekmeye al%yorduk. 0er biz bunlara #e sa taraftaki g*lere kar% ba%arl olsaydkL bizim mane#ra alanmzL d*%mann sol kanadna !iddi bir te dit olu%tura!akt. BuL d*%mann basksndan kente kamay #e bizim geri ekilmemizi deilL b*t*n !ep e g*lerinin katlmn gerektiriyordu. SonuL :asa de :ampn iinde yerle%mi% d*%man birliklerinin tak#iye yolunu kesmeye balyd. J?6A Ii!ente DoTo'nunL "urruti kendisini Aragnn'dan gelen tak#iye birlikleri olarak tantt zaman "urruti'ye sQyledikleri bunlard. DoToL "urruti'ye 2B Kasm saba gerekle%tirile!ek arekRtta bu oirliklere g*#endiini sQyledi. ;adrid'deki gQre#li subaylarL Aragnn'dan gelen bir tak#iye birliinin en*z yerle%tii Hni#ersite ;a allesi'nin bir bQl*m*n*n sorumluluunu "urruti'ye #erdiler. Hni#ersite ;a allesi'ndeki bu birlikL @ @OO g*l* milisten olu%an /ibertad>/opez 7ienda Birlii'ydi. Biraz da a ileride kayplarndan dolay %u anki g*!* bilinmeyen #e Binba% &ala!ios tarafndan liderlik edilen ba%ka bir birlik #ard. "urruti #e DoTo er ge!e toplant yapyorlarL g*n*n faaliyetlerini tart%yorlar #e yapla!ak arekRtlara karar #eriyor> 626 lard. DoToL J/ibertadJ Birlii'nin genel delegesi olan &S-: militan 0l 8egus'a bundan bQyleL "urruti'nin emri altnda al%a!ana ili%kin bir talimat gQnderdi?BA :87 Sa#unma KomitesiL ;iguel xngel Soka'nda bir aristokratn e#ini karargR a dQn*%t*rm*%t*. "urrutiL ;anzana'y orada buldu #e ondan J/ibertadJ Birlii'nin bulunduu yerleri ziyaret etmesini istedi. ,leden sonra saat F.OO'te ;iguel 5oldi geldi #e )ranados Soka'nda eski bir koleT olan k%laya son kamyonlarn da geldiini sQyledi. 5oldiL "urruti'yi d*%mann yalnz !ep ede olmaypL gerekte ;adrid'de olduu konusunda bilgilendirdi. .inlandiya Konsolosluu'nun Qn*nde birliin kamyonlarndan birine pen!erelerden ate% edilmi%ti. ;ilisler der al binaya trmandlarL saldryla binay ele geirdiler #e fa%istleri sila laryla birlikte teslim aldlar.?CA 5oldi g*lerekL .ederi!a'nm )ranados Soka'na gelerek J.asllarn &aseo de Dosales'te olduklarn #e emen gelip onlar durdurmalar gerektiiniJ sQylediini anlatyordu. ;ira onu dinledikten sonra %Qyle demi%ti( J0er onlar en*z &aseo de Dosales'teyseler RlR k**k bir %ekerleme yapmak iin zaman #ar demektirL *nk* milisler ok yorgun...J J+a#all .ederi!aJ diyerek g*l*yordu "urruti. )e!e bastrn!a "urruti Sa#a% Bakanl'naL en son talimatlar almaya gitti. "urruti'nin komutasndaki g*ler iseL Hni#ersite ;a allesi'ne giderek ;anzanares kylarnda me#>zilene!ekti. "a a sonra i%eL .ernando Sabio tarafndan komuta edilen B. Karma 7ugay tarafndan korunarak ileri edeflere saldr ba%lata!aklard. ;anzanares kylarndaL /ibertad>/opez 7ienda Birlii d*%manla y*z y*ze gele!ek #e rma geerek d*%man geri p*sk*rtmeye al%a!akt. J?4A Kendisine yaplan aklamalardan tatmin olmayan "urrutiL da a fazla bilgi almak *zere :87 Sa#unma Komitesi'ne gitti. 5oldi'de ;anzana'yla birlikte EEE. Serrano Soka'na geldi. 9rada 0duardo IalL )ar!ma 9li#er #e .ederi!a ;ontseny #ard.?=A Ksa bir s*re sonraL Hni#ersite ;a allesi'ndeki B. 7ugay ile J/ibertadJ Birlii arasndaki bQlgeyi sa#unan :ipriano ;era #e Binba% &ala!ios da kageldiler. ;era %Qyle yazyor( 62B J"urruti bana durumu sorduL ;adrid'deki direni% akknda fikrimi Qrenmek istedi #e d*%mann gerek me#zileni%ini bilip bilmediimi sordu. 9na bizim gerek durumumuzu #e d*%mann durumunu anlattm. Ayn zamandaL 26 ya da 2C saat Qn!e Sa#unma Komitesi'nde )eneral ;iaTa'nn sQylediklerini aktardm. Haritaya bakarak onaL :uatro :aminos tepelerinin olu%turduu te likeyi gQsterdim. 9ndanL astaneden rmaa ula%an kanalizasyona Qnem #ermesini ri!a ettim. '*nk* eer d*%man oradan szmay be!erirseL biz gQrmeden tak#iye getirebilirdi... Bizim tek a#antaTmz adamlarmzn m*t i% !esaretidir. 9nlar "urruti'nin tak#iye ku##etiyle geldiini #e sa#a%tklarn Qrendikleri zaman

da a da !esaret kazana!aklard. :ipriano ;eraL "urruti'nin 2C OOO adam getirdiini sanyordu. "urruti bu yanlgya son #erdi. )elenler 2 =OO ki%iden fazla deildi. Bu aber ;era'nn !esaretini krd. $ki birliin der al birle%tirilmesini Qnerdi. Bundan sonra "urruti'ye #erilen emirler gQzden geirildiL ;era %Qyle d*%*n*yordu( J"*%mana saldrmak budalalkt. $ tiya!mz olanL onlar gQzden d*%*re!ek yenilgilerdi. )eneral ;iaTaL kom*nistlere b*y*k g*#en duyuyordu #e kom*nistlerL anar%ist "urruti'nin ba%kentin kurtar!s olmasna izin #eremezlerdi.J ;era ayrlmadan Qn!eL bQlgenin askeri !orafyasn iyi bilen adamlardan bir bQl*k olu%turulmasn #e bu bQl**n "urruti'nin milislerine re ber olarak izmet etmesini emretti.?3A 2B Kasm g*n* %afakla birlikteL "urruti BirliiL en son #erilen emirlere gQreL belirlenen saldr edeflerine uygun bir biimde sa#a% d*zenine geti. Ha#a kapal #e ya%lyd. $lerlemek zor oluyordu. )arabitas tepesinden alan makineli t*fek ate%iyle ilk kurbanlar #erilmeye ba%lanm%t. $lerleme durduruldu #e birlikler geri ekildiler. "urruti sabrszd. Birliklerini yeniden d*zenledi #e bir kere da a saldrya geti. 5eni bir yenilgi. H*n!* saldr da ayn sonu!u #erdi. .a%istlerL 6OO metre y*kseklikteki g*lendirilmi% me#zilerden alana akim durumdaydlar. Saba 2O.OO'a doruL eyleme yeni birlikler katldL buL da a Qn!e neden sa#a%a katlmadn kimsenin bilmedii sekin 22. 62C 0nternasyonal 7ugay'd.?2OA "urruti bu durumdanL %imdiye kadar kendi bQl*m*nde Qzellikle yalnz brakldn anladL fakat gelen tak#iyelerin #erdii g*le yeni bir saldr ba%lattL sonu yine ba%arszd. ,leden sonra topu #e a#a! birlikleri eyleme katldlar #e yeni g*lerle saldrya giri%en birlikleri desteklediler. )e!enin bastrmasyla sa#a% yayld. 5eni fa%ist birlikleriL ;anzanares'in dier tarafnda bulunan /ibertad>/o>pez 7ienda Birlii tarafndan tutulan bQl*me kar% saldrya getiler. Sa#a% iyi!e younla%t. /ibertad Birlii'nin milisleri kendilerini iyi sa#unuyorlardL fakat d*%mann basks gittike artyordu. "*%manL portatif bir kQpr* yardmyla rma geti. /ibertad Birlii iyi!e sk%t #e )eneral Asensio komutasndaki fa%ist birlikler Hni#ersite ;a allesi'ne girdiler. $lk bina olan ;imarlk .ak*ltesi'ni i%gal ettiler?22A "urruti Birlii #e 22. 0nternasyonal 7ugay geri ekildi. )e!e bastrm%t fakat sa#a% de#am ediyordu. )*n iyi gememi%ti #e "urruti %imdiden sa#a%larnn *te birini kaybetmi%ti. J/npez 7iendaJ emen emen b*t*n*yle yokedilmi%ti. "ier bQlgelerde sa#a% b*t*n %iddetiyle de#am ediyordu. Ana karargR ta Ii!ento DoTo komutay alm%t. Ie /ibertad>/opez 7ienda Birlii tarafndan kaybedilen alan ne pa asna olursa olsun yeniden ele geirme emri #ermi%ti.?2 @A "*%man g*leri ku%atlmal #e rmak e#resindeki !ep e att yeniden kazanlmalyd. KosZ ;ira %Qyle yazyor( J<afakla birlikte er iki kanatta da ilerledik. /iberto DoigL birlikleriyle "ou &ark'na girdi #e &aseo de Dosales'teki ilk e#lerden d*%man kartt. Dubio 0ns>tit*s*'ne kadar ilerlediL buray daL %iddetli direni%e ramen ele geirdi. BenL Sainte>: ristine Sna #e .elsefe .ak*ltesi'yle IelazWuez &alasL Klinik Hastanesi'ne kadar uzanan &ro>menade'deki du#arlar boyun!a yan yana sralanan binalar kapsayan sa kanada #erilmi%tim. Biz /iberto Doig ile &ala>!ete'deL 0nternasyonallerleL Kuzey KoleTi'nde balant kura!amz sanyorduk. J"*%manla kar%la%ana kadar kar%lkl olarak ilerlendi. Ak alanda kar% kar%ya geldik #e er iki taraf da korkun kayplar #erdi. Sk sk gQ*s gQ*se dQ#*%mek zorunda kal> 624 yorduk #e biz onlardan kurtulduumuzu sanrken *zerimize dierleri geliyorlard. Bizim milislerimiz bu e%it sa#a%a al%kndL iyi dQ#*%*yorlard #e d*%man p*sk*rt*yorlard. J2C Kasm saba saat 3.jj'a doru d*%man uaklar gQr*nd* #e atlarmz bombaladlar. .akat bombardman yinelenmeden Qn!e g*n*n mu!izesi meydana geldi( Bizim ': atos' denen za#all k**k uaklarmz gelip onlar kar%lad #e onlarn er on uana kar% bir uakla bir a#a sa#a% ba%lad. Bizim ': atos'lar iyi sa#a%yorlard #e ok sayda d*%man uan d*%*rm*%lerdi. Bizimkilerden yedi tanesi #urulmu%tu. Ha#a sa#a%nn ardndanL bizden Qn!e Aragnn'dan gelmi% olan Kom*nist del Barrio komutasndaki milis birliiL :uatro :aminos'a #ard. 9nlaraL Binba% ;inanza komuta ediyordu. Bize sQylendiine gQreL komutanlktan ;inanza'yaL Klinik Hastanesi'ni d*%mana brakmas emri #erilmi%ti. B*t*n g*n boyun!a #a %i bir m*!adele s*rd*. Bir saat iinde ayn alan defalar!a kazandk #e kaybettik. Ie biz bir yeri tamamen ele geirdiimizi sanrkenL emen ardndan bir kar% saldryla p*sk*rt*l*yorduk. J?2FA Sa#a% b*t*n g*n #e ge!e durmakszn de#am etti. 24'sinde youn bombardman sonu!u ;adrid'in er yannda ok sayda insan Qld*. Alman Kunker uaklar $spanya'da kitlesel saldr iin deneniyorlard. Bu at%malar Qylesine #a %i!eydi kiL *lkelerin diplomatik eyetleri bu saldrlar protesto ediyorlar #e o zamana kadar !um uriyet d*%man olan basn da bu protestolara katlyordu. JBug*nlerde ;adridL kendini demokratik #e Hristiyan olarak adlandran

d*nya tarafndan unutulmu%L bir %e itler kenti olmu%tu. ''?26A )azete!iler bombardmanlarn niteliini gele!ei gQr*r!e>sineL yakalam%lard. Bir $ngiliz gazete!isi olan ". Bu!kley %Qyle yazyor( J,n*m*zdeki be% yl iinde d*nya uluslarnn 23FC' da ;adrid'in urad darbelerin a!sn ekmesi m*mk*nd*rL *nk* bu d*nyada er %eyin bedeli #ardr.J :Zsar .al!on'un Qn!eden dedii gibi( J/ondraL &aris #e Br*kselL ;adrid'de yklan e#leri gQrmelidirL kadnlar #e o!uklar katledilmektedirler... .a%istler buralara saldrrlarken onlarn gele!eklerine de saldrmaktadrlar.J Ie &aris>Soir mu abiri %Qyle yazyordu( 62= J9 kadim A#rupa! Her zaman k**k oyunlarnla #e !iddi entrikalarnla Qylesine me%guls*n ki. Bu akan kan bir g*n seni de bomaya!ak mPJ?2BA .a%istlerL toplarm !e ennemi andran g*rlemeleriyle #e e#leri yerle bir eden bombalarla ikin!i bir saldr ba%lattlar. .ranko g*lerinin * tugayL portatif kQpr*yle ;anzanares'i geti. )eneral IorelaL onlara Hni#ersite ;a allesi'nden ba%lamak *zere ;adrid'i i%gal etme emri #ermi%ti. HarekRt alanN Sainte>: ristine SnaL Klinik HastanesiL del Amor tesisleriL IelazWuez BinasL .elsefe .ak*ltesiL ;o!loa #e &ala!ete'yi kapsyordu. Bu edeflere ula%mak iin IorelaL ok sayda birlii ye tank arekete geirmi%ti. ;ilislerL tanklar bombalarla #e dinamitlerleL sk sk da ya%amlarn feda ederek durdurdular. Baz milisler panie kaplm%t. Klinik Hastanesi'nin sa#unmasn *stlenen Binba% ;inenza geri ekilme emri #erdiL buL d*%mann binay i%gal etmesine izin #ermek demekti. Bununla birlikte ;nn!loa ;eydam'na doru kaan milisler rast>ladklar yolda%lar tarafndan yeniden !esaretlendirildiler. 5olda%larnn pe%inden gittiler #e kar%saldnya getiler. 2@. 0nternasyonal 7ugay Komiseri /uigi /ongoL o g*nk* sa#a% akknda %unlar sQylemektedir( JHer pen!ereL er binann kQ%esiL mermileriyle ortal kalbura e#ire!ek bir fa%istin gizlendii bir yer olabilirdi. )Qn*ll*lerimiz el bombalaryla yol ayorlard. '&aris Kom*n*' 7aburu'nun milisleri .elsefe .ak*ltesi'ni ele geirmi%lerdi. Binann ortasnda der al bir bayrak ekilerek bizimkilere binann elimizde olduunu gQsterdik. .en .ak*ltesi de ayn %ekilde elimize gemi%ti. Bu binay "urruti i%gal etmi%ti. ;*!adele etindi. "inamitleriyle birlikte Asturyallar IelazWuez Binas'nda mu!ize#i bir ka ramanlk gQsteriyorlard. Komutanlar Qlm*%t* #e edeflerine ula%may ba%aramam%lard. B*t*n abalarna ramenL Klinik Hastanesi'nin yan tesisleri #e IelasWuez Binas RlR d*%mann elindeydi. $lk admda ar bir darbe yemeksizin onlar oradan s*rmek m*mk*n deildi. <u ya da bu snaktan #e ayn %ekilde aalardan da ate% ediliyordu. Bazen bu aalardanL keskin bir ni%an!nn #urulup d*%t** gQr*l*yordu. J?2CA 623 J.en .ak*ltesiL "urruti komutasndaki milisler tarafndan saldryla alnm%t. Bina kum torbalaryla korunuyor #e makineli t*feklerle sa#unuluyordu. ;akineli t*fekilerden olu%an atlara el bombalaryla saldrld. ;ilisler binadan ieriye girdiler. SalondaL merdi#enlerdeL bodrumlarda s*ng* s*ng*ye arp%tlar. 'at%maL 0nternasyonaller "urruti'nin milislerine katlm!aya kadar saatler!e s*rd*. Sonunda at%ma bitti. J?24A 0nternasyoneller "urruti'nin milisleriyle kayna%tlar( JHibir duyguL te like annda doan duygular kadar samimi deildir.J diye yazyor ;iraL J'o!uklar gibiL bu traTik ge!eden sonra ellerinde ne kaldysa birbirleriyle bQl*%t*lerL birbirlerine ediyeler #erdilerL erkes i ku%kusuz yeniden doduunu d*%*n*yordu.J 2='inde 22. #e 2@. 0nternasyonal 7ugaylar'nn yerini yedekler almaya ba%lad. $spanya'nn dier karma birlikleri de tak#iye aldlar ya da yeni birliklerle yer dei%tirdiler. 5alnz!a "urruti'nin g*leri m*!adeleye de#am ettilerL fakat bu durum da a fazla de#am edemezdi. ,yle kiL 2B'inin ge!esinden ba%layp 2C'snda da m*!adeleyi s*rd*ren milisler o zamandan beri gQzlerini krpmadan sa#a%m%lard. Hepsi amur iinde kalm% #e s!ak bir%ey yememi%lerdi. Birlik 4OO ki%iye d*%m*%t* #e yalnz!a ya%ama ig*d*s*yle ayakta duruyorlard. "urrutiL /iberto Doig'e baz yeni birliklerin sa#a%maktan bitkin d*%m*% sa#a%larla yer dei%tirmesini salamaya al%a!an sQyledi. Bu d*%*n!eyle ;iguel xngel K%las'na gitti #e orada Solidaridad 9brera'nn ;adrid ;u abiri Ariel'le kar%la%t. Ariel ondan durumlarn sordu( JSa#a% zorlu ola!akL ok zorluJ diye yantlad "urruti Jama onlar ;adrid'e giremeye!ekler. 5olda%lar aslanlar gibi arp%yorlar #e sa#a%n er annda yer aldlarL fakat ok b*y*k kayp #erdik. 5oldi #e ;anzana yaralandlar. Sa#a%a de#am etmek iin bu yolda%larn yerini nasl doldura!amz tart%malyz.J J+aman kaybetmeksizinJ diye yazyor Ariel JSa#unma Komitesi'ne gidip 0duardo Ial'aL "urruti'nin bana sQylediklerini tekrarladm. IalL durumu Qrendikten sonra benimle birlikte ;iguel xngel K%las'na geldi. "urruti bana sQylediklerini Ial'a tekrarlad( )*ler yeniden 6@O organize edilmeliydiL yorgun milisler dinlendirilmeliydiL Ql*lerin #e yarallarn yerine yenileri konmalyd. 0duardo IalL telefonla "urruti'nin kayplarnn yerinin doldurulmas talimatn #erdi. ;adrid'den bir yolda% astaneye kaldrlan

5oldi' nin yerini aldL ;anzanaL yaral olmasna ramen komuta gQre#inde kalmaya al%a!aktL *nk* "urruti iin ne kadar gerekli olduunu biliyordu. J?2=A 0duardo IalL "urruti'yeL yedeklerin azl dolaysyla tak#iye salamann g*l**n* anlatt. "urruti kendini %Qyle bir #i!dani sorunla kar% kar%ya bulmu%tu( "ier sa#a%larn moraline zarar #erebile!ek %ekilde !ep eden adamlarn ekmek ya da.bu bitkin adamlarla m*!adeleye de#am etmek. Soruna zl bir Qz*m bulmak gerekiyordu #e "urruti sorunu ;iaTa'ya gQt*rmeye karar #erdi. "urruti oradan ayrlmak *zereydi kiL /iberto Doig !ep eden ;iguel Angel'e yeni bir aberle geldi. KosZ ;ira yaralanm%t #e dierleri ise yerlerine yeni sa#a%lar istiyorlard. @@ ya%nda olan /iberto DoigL 23FF Ayaklanmasnda yer alm%t #e o zamandan beri sa#a% !ep elerindeydi. "urruti ona fa%istlerin nerede olduklarn sordu. Doig %a%rm% gQr*n*yordu( JAma sen ok iyi biliyorsun! ;on!loa'da sa#a%yoruz.J "urruti onaylad( JBu doruL &uerto del Sol'dan tram#ay biletinin fiat yalnz!a 2B senttir. /iberto bu ko%ullarda bizim tak#iye yapabile!eimizi d*%*nebiliyor musunP 5olda%larla dobra dobra konu%. 9nlara gerei sQyleN burada onlarn yerini ala!ak sa#a%lar yok. "ayanmaldrlarL gerilemeksizin dayanmaldrlar. Ben de sizlerle ayn durumdaym. Ben de bu saba ;on!loa'da sizinle birlikteydim #e bu ge!e ;ira'yla birlikte ola!am. B*t*n bunlar yolda%lara sQyle #e eer yaran !iddi deilse sen de diren.J?23t /iberto ayrldktan sonra "urrutiL ;ira'yaL yardm istemek iin Sa#a% Bakanl'na gide!einiL *nk* birliklerin tak#iyesinin zorunlu olduunu sQyledi. "urruti kmak *zereyken ;ira onaL e%i 0milienne'nin telefonda olduunu sQyledi. "urruti sinirli bir %ekilde telefonu ald( J8e #arPJ BuL Barselona' daki endi%eli bir kadn iin ok komik bir soruydu. J0#et iyiyim. 6@2 ,z*r dilerim ama kmak zorundaym. Ben iyiyim. ,z*r dilerim ama kmalym. A!elem #ar.J 7elefonu kapad #e %a%rm% gQr*nen ;ira'ya %Qyle dedi( J8e bekliyordun yaL sa#a%ta insan bir akal olur. J?@OA

897/AD 2. ".A. de Santillon yazara mektup yazm%tr. Sonuta Santillon %Qyle diyor( J9nlar ;adrid'e geldikleri zaman gruplar politik seimlerine gQre bQl*nd*ler. "urrutiL Aragnn !ep esinden gelen yakla%k 2BOO adamyla kald. ;adrid'e geldii ge!eL saba a kar% iki ya da * sralarnda benimle konu%tu( 'Bo% #er t*fekleri... #e bana biraz elbombas gQnder.' Bu t*fekler Duslar tarafndan sa tn alnan s*pr*nt* %eylerdiL kimse nerede olduklarn #e ne i%e yaradklarn bilmiyordu.J @. /e :ombat Syndi!alisteL 23 Kasm 23F4L &arisL ;akale Kean "upo^ tarafn dan yazlm%tr. F. <imdiye kadar 0nternasyonal 7ugaylar'n ;adrid'de sa#a%a katlma tali i yanl% #erilmi%tir. Ii!ente DoToL Asm fuZ la defensa de ;adrid adl kitabndaL s.=C'daL Hug 7 omas'm Historia de la guerra !i#il espapola adl kitabnn @C=>@4O. sayfalarnda geen %u pasaT d*zeltmektedir( J= Kasm'da )eneral KleberL Hni#ersite ;a allesi'nde #e :asa de :ampn'da bulunan b*t*n !um uriyeti g*lerin komutasn ald... Her tugay *yesi dQrt $spanyol'la yan yana sa#a%a!aktL bu %ekilde onlara moral #erile!ekti #e dik kafal milislere nasl doru ate% edile!ei konusunda ders #erile!ekti.J DoToL bu pasaTa %Qyle !e#ap #ermektedir( JBQylesine parlak taktiksel fikirler belki ;adrid'de bir kafenin masasnda zaman geiren $spanyol ya da yaban! zeki bir gazete!i tarafndan geli%tirilmi% #e ayal edilmi% olabilir. .akat bu olay akknda bir kitapta bun>

6@@

larn yazlmas tu aftrL gerek %udur kiL o g*n Kleber #e adamlarL 7agus Ia>disi'nde ya da 7aTuna'da bir kQyde g*ne%lenmekle me%guld*lerL atta sa#a% seslerini duyamaya!ak kadar uzakta bulunuyorlard.J Ii!ente DoTo 22. 0nternasyonal 7ugaylan'nn ?#e Kleber'inA sa#a%a girme tari i olarak 2O #e 22 Kasm 23FC tari ini #ermektedir. 6. Ii!ente DoToL op. !it. B. Historia y #ida'daL ?say(F2L 0kim 234OL ;adridA KosZ ;anuel ;artmnez BandeL "urruti Birlii'nin ;adrid'de sa#a%a katlmasyla ilgili bu emrin ra porunun ;adrid Askeri 7ari i bQl*m*n*n ar%i#inde bulunduunu sQylemek tedir. .akat ayn derginin FB. saysndaL kendisini J/ibertad>/opez 7iendaJ Birlii'nin profesyonel subaylarndan biri olarak adlandran .ran!is!o Hidalgo ;adero adl bir okuyu!uL ;artmnez Bande'ye #erdii yantta %Qyle yazmakta dr( J '/ibertad>/opez 7ienda' Birlii'nin saflarnda ibir zaman er angi bir anarko>sendikalist yer almam%tr #e bu birlik ibir zaman dorudan ya da ki%isel olarak "urruti'nin komutas altnda bulunmam%tr.J 5az %Qyle de#am ediyor( JSayn ;artmnez Bande'nin de ok doru bir %ekilde belirttii gibiL /i bertad>/opez 7ienda Birlii ?)eneral ;iaTa tarafndan ba%kanlk edilen Sa #unma :untas'ndanA "urruti'nin emri altna girme konusunda bir emir al m%tr. .akat bu emir ibir zaman y*r*rl*e girmemi%tir. /ibertad>/opez 7ienda Birlii ibir zaman "urruti'nin komutas altnda bulunmam%tr.J <u gerekeler ileri s*r*lmektedir( J5*zba% /npez 7iendaL @ Kasm'da Qld* #e ye rine '8egus' adl &S-: militan geti. 8egus denen ki%i "urruti'nin emri alt na girmek istemedi. Ayr!a profesyonel komutanlarL bir milis komutannn emrine girmekte isteksizdirler. Ie son olarakL birliin ;arksist kanad #e ko mitesi kesin #e ak bir %ekildeL "urruti gibi bir anar%istin komutas altnda bulunmay reddettiN b*t*n bunlar emrin y*r*rl*e girmemesini aklar.J 0er biz bu uzun notun *zerinde dura!ak olursak ortaya yanl% anlamadan doan birok eli%kili nokta kmaktadr. Birin!isiL /ibertad>/opez 7ienda Birlii sa#a%a 2F Kasm'da girmi%tir #e "urruti Birlii 2B'inin saba orada olmu%tur. 26'*nde d*%man ;anzanares'in yaknndaki alan kontrol altna alm% #e 2B'inin ak%am rma gemi%L ;imarlk .ak*ltesi'ninL /ibertad>/opez 7ienda Birlii tarafndan kontrol edilen sa bQl*m*n* i%gal etmi%tir. Sonu olarak Jd*%mann ilerlemesinin Qn*nden kaanL onun ;anzanares'i gemesine izin #eren /opez 7ienda'nn anar%istleridirL yoksa Aragnn !ep esinden "urruti'yle birlikte gelenler deil.J "urruti'nin Ql*m*nden sonra :87'nin Konfederal organ %Qyle yazyor( JHni#ersite ;a allesi'ndeL Katalonya ;arksistlerinden bir gruba d*%mann

gei%inin Qnlenmesi gQre#i #erilmi%ti. .akat bu birlikler bozguna urad #e fa%ist ordu rma getiL aralarnda Klinik Hastanesi'nin de bulunduu gerekten kale durumunda olan binalar i%gal etti.J "a a sonraki tari ilerden ibiri basndaki bu paragraf atrlamadlar #e J"urruti'nin g*lerinin estirdii terQr'den ba sediyorlard. 9tuz yldan fazla zaman getikten sonra bug*n .ran!is!o HidalgoL bizim alntlar yaptmz tanklnda olaylar yerli yerine koymaktadr.

6@F

C. Ii!ente DoToL op. !it..L bu durumdan da sQz ediyor. 4. Ii!ente DoToL op. !it. =. Konfederal BakanlarL Ialen!ia'ya #armalarnn ardndan tekrar ;adrid'e dQnerek ku%atmann ilk g*nlerini orada ya%adlar. 3 :ipriano ;eraL ;emorias de )uerraL Amsterdam Sosyal 7ari 0nstit*s*'n>de bulunan baslmam%L yazlar. 5azar bu yazlara ba%#urmamza izin #ermi%tir. Bu ba%#uruL "urruti'nin 23 Kasm'daki faaliyetleri akknda Qnemli ayrntlar #erdii iin son dere!e yararl olmu%tur. 2O. Bu arekRtn tam olarak nasl gerekle%tiini Qrenmek yllar sonra m*mk*n olmu%tur. "urruti bu arekRt akknda bilgi sa ibi deildi. Bug*n )eneral DoTo tarafndan #erilen bilgiler sayesinde bu saldrnn niin durdu rulduunun baz nedenlerini biliyoruz. @C Kasm'daL DoTo tarafndan )eneral ;iaTa'ya yollanan gizli bir dok*mandaL ;iaTa'dan )eneral Kleber'i gQre#den almas isteniyordu. "ier nedenlerin yan sra DoTo %undan sQz ediyordu( JBa%l!a birliklerdenL )arabitas'n i%gali yQn*nde me#zilenmeleri talep edilmi%ti >b*t*n birlik liderlerinin kabul ettii bir arekRt plan azrlanm%t. KleberL yeterli adam olmad iddiasyla plan taslana kar% kt ?ertesi g*n iki taburunu yeniden kurabildiine gQre bu pek doru deildiAN da a sonra saat =.OO'e gQre azrlanm% saldry saat 2O.OO'a kadar erteleyerek arekRtn geli%mesini te likeye att #e bQyle!e topu birliklerinin azrlklarm tamamen i%e yaramaz ale getirdi.J Ii!ente DoToL op. !it.L s.@F6 22.O g*nk* sa#a% anlatan DoTo %Qyle diyor( J"a a sonradan Qrendik kiL d*%man dalardan #e geri atlardan tak#iye alyormu%. 9nlarn saldrlan :asa de :ampn *zerinden katlanL :araban! el'den ekilen l.#e F. Birliklerle @. Birlik'in gelmesi sayesinde g*lendiriliyordu. .a%istler en b*y*k g*lerini son dere!e dar bir !ep e *zerinde younla%trm%lard #e bizim d*zenli birimlerimizden birinde ortaya kan bir panik de onlarn %ansn arttrm%t. Bu birimL dier birliklerimizi de etkileyerek bozgun alinde geri ekildi #e bQyle!e d*%man Hni#ersite ;a allesi'ne girmeyi #e birok binay ele geirmeyi ba%ard. Hatta d*%manL en Qnemli yer olan Klinik Hastanesi'ne bile ula%abildi. 2@. J5arnL 2C'snda %afakla birlikte "urruti Birlii Sainte>: ristine Sna ndan ayrlarak Hni#ersite ;a allesi'nde stadyum yQn*nde bir ke%ifte bulu nup bu bQlgeye ula%m% olan d*%man g*!*n* rman Qb*r tarafna s*re!ektir. 22. 0nternasyonal 7ugay ?Kleber'inA "urruti'yiL onun sandan desteklerkenL /npez 7ienda Birlii solundan destekleye!ektir.J Bu emirL KosZ ;artmnez Bande'ninL /a ;ar! a Sobre ;adrid adl kitabndaL s.lF3'da bulunabilir. 2F. KosZ ;iraL op. !it. 26. Ii!ente DoToL op. !it. 2B. "Qnemin gazetelerine baknz. 2C. /uigi /ongoL /as Brigadas Enterna!ionales en 0spapa. 24. KosZ ;iraL op. !it. 2=. ArielL :omo ;urin "urrutiL ?Bro%*rAL 23. /iberto Doig'in yazara anlatt tankl. @O. ;. Buena!asaL :a iers !ites.

6@6

5V

"-DD-7$ ,/"HJ
Sa#a% Bakanl'nda )eneral ;iaTaL "urruti'nin yerinde taleplerini QrendiL fakat Klinik Hastanesi'ne kar% operasyonun sona ermesinden Qn!e tak#iye g*leri akknda ibir %ey yapamaya!a yantn #erdi. Bu arekRt ertesi g*nL ayn 23'un>da gerekle%tirile!ekti. "urrutiL )enerale 26OO adamn kaybettiini #e yalnz!a 6OO adam kaldn atrlatt. Bu durumL onlar ne kadar ka raman!a da#ranrlarsa da#ransnlar birliklerin morali asndan iyi bir durum deildi. )eneral ;iaTa bunu yalnz!a onaylayabilirdiL fakat "urruti'yeL Klinik Hastanesi'ne saldrnn sertliine dayana!ak baz birlikleri onun birliine balayabile!eini sQyledi. Bakanlktan kan "urrutiL Aragnn'daki tart%madan beri gQrmedii Koltso#'a rastlad. Koltso# onu selamlad #e J$spanya'da olup bitenler akknda biraz konu%makJ istediini sQyledi. "urruti zamannn olmadL *nk* ana karargR ta yapmas gereken i%lerinin olduu yantn #erdi. AyrldlarL fakat "urruti giderken geri dQnd* #e Koltso#'a %Qyle seslendi ( J)Qr*yorsunL beni ne Qld*rd*ler ne de bol%e#ik oldum.J?2A ;iguel xngel'de "urrutiL KosZ ;ira'dan bir mesaT buldu( J"urumumuz umutsuzN m*mk*n olan er yoldan bizi bu !e ennemden kartmaya al%. 'ok sayda kayp #erdik #e #ermeye de#am ediyoruz. Bunun yan sra yiye!eimiz yok #e uykusuzuz. Anlaya!an fiziki olarak yenilmi% durumdayz. Selamlar. ;iraJ "urruti bu mesaTa %Qyle yant #erdi( '5oldas ;iraL sizin fiziksel bitkinliinizi anlyorumL *nk* benim durumum da aynL arkada%lar ne umuyorsunuzP Sa#a% a!maszdr. 5erinize yeni birlikler gQnderile!ektirL o zamana kadar me#zilerinizde kalmalsnz. Selamlar. "urruti. J?@A 9 ge!eyi Sa> 6@B #a% Bakanl'nda #e :87 Sa#unma Komitesi'nde geiren "urrutiL ;ira'ya !ep eye yardm gQndere!ei sQz*n*

tutamad. 0duardo Ial ile "urrutiL milisin yeniden Qrg*tlenmesi #e dier gruplarnL Qzellikle 0nternasyonallerin nasl yedek g*ler olarak tutula!a *zerinde al%tlar. ;eraL "urruti'yiL ;iguel Angel'de bekliyordu. "urrutiL Kom*nist &artisi'nin aka dayatmaya al%t b*t*n konfede> ral g*lerin a!ilen tasfiyesine yQnelik politikasna dikkat ekti. Bu d*%*n!eyle ;adrid'deki militanlar 23'unda bir plenum ars yapm%lard. ;era iseL "urruti'yeL ;adrid'de b*t*n konfe>deral milisin temsilinde en ok istenen ki%inin kendisi olduunu sQyledi. 7emsil!ilik alannda "urrutiL ki%isel bir delegelik yerine bir sa#a% komitesine gQnderilmeyi ter!i ederdi. Bunun yan sraL ;adrid !ep esi in%a edilir edilmez Aragnn'a geri dQne!einiL *nk* kendisinin oradaki #arlnn ;adrid'den ok da a Qnemli olduunu sQyledi. Klinik Hastanesi'ne kar% d*zenlene!ek saba ki operasyonu takiben Deina Ii!>toria'daki )uardia :i#il k%lasnda bulu%maya karar #erdilerL *nk* buradaki binann kulesinden bir b*t*n olarak durumu izlemek m*mk*nd*. )*nL korkun bir yamurla ba%lad. ;ilisler su iinde kalm%lard #e a#a souktu. "urrutiL kuleye kmadan Qn!eL iyile%mi% olan #e arekRt yQnetmek *zere !ep eye giden 5oldi'ye talimat #erdi. &rofesyonel subaylarn komutas altnda olu%turulmu% dQrt bQl*kten olu%an g*ler Klinik Hastanesi'ne saldryorlard. Bu adamlarL ;iaTa'nn kurmayl #e :87 Sa#unma Komitesi tarafndan salanm%lard. Saldr iyi ba%ladL fakat bir ata yapldL ma zenler "urru>ti'nin Qnerdii gibi i%gal edilmedi. BirliklerL m*!adelenin da a zor olduu *st katlarda yayldlarL birbirleriyle balanty kaybettiler. BuL saba =.OO'de "urruti'nin ald bir raporda belirtiliyordu. "urrutiL bir y*zba%dan gitmesini #e binada kapanp kalan milislere yardmda bulunmasn istedi. Kuleye dQnen "urrutiL astanede ne olup bittiini gQrmek iin d%arya doru eildi. 9 srada bir mermi ba%nn birka santim Qtesinde du#ara sapland. J'ok yakna atyorlarL :ip> 6@C rianoJ diye seslendi "urruti ayn noktada dururken. 9 srada ;anzanaL "urruti'yeL iki bQl**n ba%latla!ak ilk saldrda Qn!e kimin saldrya gee!ei konusunda yar%tklarn sQyledi. "urruti Qfkelendi. Ko%arak merdi#enlerden indi #e y*zba%ya "urruti Birlii'nde kura ekilmediini sQyledi. "urrutiL milisin bo%a ar!aya!ak zaman olmadn #e er yoldan iki bQl**n de eyleme katla!an #e bu ko%ullar altnda da a sonra gitmektense ilk gitmenin da a iyi olduunu sQyledi. ,leye doru Klinik Hastanesi'nin zemin katndaki sa#a%larla dier katlarndaki sa#a%lar arasnda yeniden balant kuruldu #e sa#a%a giren 0nternasyonallerle desteklenen yeni tak#iyeler geldi. 5oldiL "urruti'yiL bu srada iyi bir operasyonun ba%lad konusunda bilgilendirdi. 23 Kasm g*n* saat 2@.FO'du. ;era #e "urrutiL Qleden sonra *te bulu%mak *zere sQzle%tikten sonra kulenin merdi#enlerinde ayrldlar.?FA Saat l.OO'de "urruti #e 5oldiL ;iguel>xngel K%las'na geldiler. "urruti bir para ekmek ald #e ayakta ;ira'yaL )eneral ;iaTa tarafndan imzalana!ak olan yardm birlikleri yollanmas talimatn #erdi( J5olda% ;ira'ya( Sa#a% bakanL Qn!* me#z*erdeki birlik sa#a%larnn yeni tak#iye birlikleriyle yer dei%tirmesine karar #ermi%tir. Bug*n sizin birlikleriniz tuttuklar me#zilerinden geri ekile!ek #e )ranada Soka'ndaki FF no'lu k%laya gide!eklerdir. BQl*m*n*zdeki sorumlu lidereL Sainte>:at erine Sna'ndakilerle olduu kadar .elsefe .a>k*ltesi'ndekilerle de yer dei%tire!ek g*leri semeleri gerektiini iza ede!eksiniz. Bu emrin yerine getirildiine ili%kin yarn Qlen 2@.jj'den Qn!e bana bir rapor #ere!eksiniz. ;adridL 23 Kasm 23FC. $mzaL B. "urruti > )eneral ;iaTa tarafndan onaylanm%tr. J?6A "urrutiL bu dok*man en*z imzalam%t kiL /iberto Doig tarafndan gQnderilen Bonilla geldi #e "urruti'ye i%gal edilen Klinik Hastanesindeki insanlarn bo%altlmas plan akknda bilgi #erdi.?BA Harekete geen "urrutiL %ofQr* Kulio )ra#e'denL der al Klinik Hastanesi'ne gitmek *zere arabay azrlamasn istedi. ;anzana onaL Qleden sonra yapla!ak militanlar toplantsna katla!a iin k%lada kalmasn salk #erdi. "ur> 6@4

"urruti tarafndan imzalanan #e Hni#ersite ;a allesi'ndeki birlik delegesi KosZ ;ira'ya gQnderilen son dok*man. 23 Kasm 23FC. ruti onuL Jbunun yalnz!a yarm saatlik bir zaman ala!a #e gerekten bir bozgun #arsa onun orada bulunmasnn iyi ola!aJ %eklinde yantlad?CA "urruti %ofQr*n yanna oturdu. <ofQrL izledikleri rotay %Qyle anlatyor( J:uatro :aminos ;eydan'na gittik. 9radan a%aya inerek m*mk*n olduu kadar zl bir %ekilde &ablo Eglesias :addesi'ne ?%imdi Kralie Ii!toria :addesiA gittik. Bu !addenin alt ksmndaki k**k bir oteller grubunu getik #e saa dQnd*k. B*y*k bir !addeye ktmzda bir grup milisin bize doru geldiini gQrd*k. "urruti bunlarn !ep eyi terke>den baz genler olduunu d*%*nd*. Bu bQlgeL b*t*n e#reye akim olan #e o g*nlerde .asllar tarafndan ele geirilmi% bulunan Klinik Hastanesi'nden alan ate%le b*t*n*yle ta rip edilmi%ti. "urruti arabay durdurmam istedi. Bir Qnlem olarak arabay bu k**k otellerden birinin kQ%esine park ettim. "urruti otomobilden inerek milislere doru y*r*d* #e onlara nereye gittiklerini sordu. Iere!ek bir !e#ap bulamamas *zerine "urruti onlara !ep eye dQnmelerini sQyledi. 6@= J;ilisler dediini yaptlar #e "urruti arabaya doru dQnd*. 9 srada g*l* bir mermi yamuru ba%lad. .asllar #e )uardia :i#ilL Klinik Hastanesi'nden youn bir %ekilde ate% ediyordu. "urruti arabann kapsna geldii srada gQs*ne bir mermi isabet etti #e yere ykld. ;anzana #e ben emen arabadan indik #e zaman kaybetmeksizin onu arabaya ta%dk. Ben m*mk*n olduu kadar b*y*k bir zla arabay e#irip ;adrid'deki Katalan milislerinin astanesine gittim. J?4A Kulio )ra#eL onun kaza yerinden Ditz 9teli'ne getirili%inin @O dakika tuttuunu esaplyor. Bu y*zdenL Qleden sonra yakla%k @.FB'te ameliyat odasna alnan "urrutiL burada ak%am saat B.OO'e kadar kald. Bundan sonra ameliyat odasndan birin!i katta bir odaya alnd. SantamarmaL .raileL ;onTe #e Bastos adl doktorlar yarann durumunu in!eledikten sonra ameliyat yapmamaya karar #erdiler. 5ara Ql*m!*ld*. Sonunda te% is kondu( J,l*m!*l bir ak!ier zar paralanmas.J ;ermi kalp bQlgesine saplanm%t. "oktorlar yarann nitelii #e merminin isabet ettii yere ili%kin bir rapor d*zenlediler. .akat merminin kalibresi belirtilmemi%ti. ;ermi karlmad iin otopsi de yaplmad. "urruti ge!e yarsna kadar bilin!ini kaybetmedi. Bundan sonra komaya girdi #e @O Kasm 23FC g*n* saba n altsna kadar Ql*m*n e%iinde kald. Saba saat C.OO'da Qld*. "urrutiL 6O ylL 2@3 g*n ya%ad. "Qrt ay Qn!eL benzer ko%ullar altnda As!asoL FB ya%mda Qlm*%t*. Bu iki insann Ql*m*yleL $spanyol anar%izminde son dere!e areketli bir dQnem sona ermi% oldu.
897/AD 2. ;i! ail Koltso#L op. !it. @. KosZ ;iraL op. !it. F. ':ipriano ;eraL m. !it. 6. KosZ ;iraL op. !it. B. /iberto DoigL dorudan tanklk. C. :ipriano ;eraL dorudan tanklk. 4. Kulio )ra#e tarafndanL "urruti'nin %ofQr* Ariel'e #erilmi% sQzl* raporN Ariel bunuL da a Qn!e alnt yaplan bro%*rde #ermektedir.

6@3

MIE

$S5A8:E8E8 :08A+0 7,D08$


IalL "urruti'nin Ql*m!*l bir %ekilde yaralandn duyurduunda militanlarn #e komitelerin toplants iki saattir s*r*yordu. 7oplantdaL bu aberinL yeterli ayrnt Qrenilin!eye kadar gizli tutulmas konusunda fikir birliine #arld. :ipriano ;e>ra'yaL Ialen!ia'ya giderek aberi .ederi!a ;ontseny'yeL )arda 9li#er #e ;ariano IasWuZz'e bildirmesi talimat #erildi.?2A "urruti @O Kasm saba saat C.OO'da Qlm*%t*. Haber szm%L politik partiler #e sendikalar :87 BQlge ;erkezi'ne gelerek ba%sal dileklerini sunmaya ba%lam%lard. )eneral ;iaTa da gelenler arasndaydL anar%ist olmayan bir gQrg* tanL ;iaTa'nnL "urruti'nin Ql*s* Qn*nde gQzya%larn tutamadn #e Jo bir ka ramandJ dediini anlatr.?@A :87'yi temsilen -lusal Alt Komite #e BQlge KomitesiL ziyaretileri kar%lyordu. "urruti'nin naa%' bir ar%afa sarlm%tL portatif bir demir yatan *zerine yatrlm%tL ba%nn altnda bir yastk bulunuyordu. Saat =.jj'de eykeltra% Ii!toriano ;a! oL 0ntellekt*el>ler Birlii'nin dier sanatlaryla birlikte bir Ql* maskesi yapmak *zere geldi. "urruti'nin elbiseleri karld #e bedeniL i%lem iin b*t*n*yle plak ale getiririldi. )Qzleri kapalydL ba% yastn bir tarafna doru d*%m*%t*. Aznn kenarndan akm% bir damla kan p tla%m%tL Qld*r*!* yara gQs*n*n sol tarafindayd.?FA :ipriano ;era'nn Ialen!ia'ya #ar% "urruti'nin Ql*mle m*!adelesinin ba%lad ayn saatlere rastlad. 9L ;ariano IasWuZzL )ar!ma 9li#er #e .ederi!a ;ontseny'nin kaldklar ;etropol 9teli'ne gitti. Haber %ok etkisi yapt. .ederi!a sinir krizi geirdi #e alamaya ba%lad. )ar!ma 9li#er lanet okumaya ba%ladL yalnz!a ;ariano D. IasWuZz kendini kontrol etme> 6FO sini bilmi%ti. ;era'danL der al ;adrid'e dQnmesiniL 5oldi #e ;anzana'yaL Di!ardo Sanz'n gelmesini beklerken birlii yeniden organize etmelerini sQylemesini istemi%tiL *nk* birliin ;adrid'i terketmesi m*mk*n deildi.'6' @O Kasm ge!esi saat 3.jj'da Di!ardo SanzL ;adrid'e gitmek *zere yola kt. .akat o saatte ne alkL ne basnL ne ;adridL ne Barselona ne de d*nya aberi duymu% deildi. "e#rim *zerine Barselona'da bir kitap azrlayan yazar Kaminski %Qyle yazyor( J9nun Ql*m* bana @O Kasm ge!esi dorulandL fakat basn aberi @2'ine kadar basmadL *nk* otoriteler bunun :87 saflarnda bozgun a#as yaratmasndan korkuyorlard.J... JBaz g*#enilir insanlarla bu gizi payla%ma i tiya!m Qnleyemedim. ,renen erkesL anar%istlerle en az dost olanlar bile bembeyaz kesiliyordu #e ben onlarn gQzlerindeki a!y okuyabiliyordum. J?BA JKederin yol at bu solgunlukJ bu Ql*m*n yol aa!a akbetin korkusundan geliyor olmalyd. "urruti'nin Qld**n* kabul etmek imkansz deilse de zor gQr*n*yordu. 0#etL ;arianet net bir %ekilde %Qyle demi%ti( J"urruti bir tanr deildiL o da bir Ql*ml*yd* #e sa#a%ta askerler #e liderler ayn %ekilde Ql*rler.J Hibir %ey bundan da a mantki olamazd. .akat "urrutiL da a birka g*n Qn!e radyodan konu%mu%tu #e de#rimin zayflamasL kom*nistlerin g* kazanmalarL "urruti'nin ani Ql*m* inanlmaz %eyler olarak gQr*n*yordu. 0duardo Ial bile bunu kabul etmeyi reddetmi% #e ;anzanaL sakn bu da kom*nistlerin bir mane#ras olmasn diye sormu%tu. Bu g*l* Ql*n*n e#resinde %imdiden bir efsane Qr*lmeye ba%lanm%t. Ie "urruti mitiL de#asa bir politik potansiyelin sembol* olarakL bir alkn kendini onun kaderiyle tanmlamaya ba%lamasna yol at. "urruti'nin !enazesiL sila l sayg duru%u yaplan :87'nin -lusal Alt Komite binasna gQt*r*ld*. Bir grup sila l milisL birlik adnaL !enazeye e%lik ediyordu. Ki%isel e%yalar e%ine #erilmek *zere toparlanm%t. Bu e%yalarL ok k**kL eski bir deri antaya konulmu%tu. 8eler olabilirdi o antann iindeP 'anta ald #e yar yarya bo% olduu gQr*ld*. 'antada bir kat eski i ama%rL bir tra% takm #e k**k bir not defteri 6F2 #ard. 8ot defterinin giri%inde %unlar yazlyd( J2B Kasm( Ki%isel masraflarm iin :87 Alt Komitesi'nden 2OO pesetas bor istedim.J 'antasnda olanlarn epsi bunlard.?CA @2 Kasm'da !enaze arabasn takiben bir araba kon#oyu ;adrid'den Ialen!ia'ya gitmek *zere yola kt. $lk durak 7a> ran!on'duL sonra kon#oy /e#ant'a doru yoluna de#am ettiN "urrutiL portakal aalaryla kapl arazinin iinde eriyen masma#i gQky*z*n*n parldad Akdeniz d*zl**n*n giri%indeki Kastilya bQlgesinden de ayrlyordu. : i#a'ya #ardklarnda alk durdurulamad. insanlar korteTin etrafn sardlar #e tabutu iee bodular. $nsanlar alamyorlard ama dudaklar titriyordu #e yumruklar sklyd. B*t*n kQylerde durum aynydL fakat Ialen!ia'ya ula%tklarnda a! #e Qfkeyle kabaran kitleler sokaa dQk*lm*%lerdi. Ie korteT :87 merkez binasna ula%madan ya#a%lamak zorunda kalm%t. .akatL Barselona'da @@ Kasm &azar g*n* saba 2O.OO'da yaplmas kararla%trlan !enaze

tQreni iin zaman gittike azalyordu. KorteTL Barselona'ya ge!e yarsndan Qn!e #ard. Saatin ge olmasna #e yamura ramenL kQyden kQyeL !enazeyi bekleyen i%iler kon#oya katlyorlard #e ertesi g*n yapla!ak tQrende %imdiden yer alyorlard. :87>.AE merkez binasnn e#resine muazzamL usuz bu!aksz bir kalabalk dolup ta%m%t. K>zl>kara bayraklarla s*slenen binann giri%inde bulunan salonda sanki me%aleler yanyordu. KorteTle birlikte ;adrid'den gelen birlikten birka milis "urruti'yi ieriye ta%dlar. 7abutun Qn*nden saysz insan getiL gerekten ok ya#a% y*r*yorlard #e mu afzlar tabutun ba%nda bekleyen insanlar geriye itmek zorunda kalyorlard. 7abutun kapa alm%t #e !amn altndaL beyaz bir ar%afa sarlm% #e ba%nn e#resine beyaz bir Qrt* konmu% olan "urruti gQr*lebiliyordu. 0%i 0milienne #e yakn arkada%lar tabutun e#resinde duruyorlard. :87 #e .AE'nin ulusal #e t*m yarmada organlarL genel sekreterleri ;ariano IasWuZz #e )erminal de Souza tarafndan temsil ediliyorlard. )en /iberterlerL delege olarak .EK/'n yarmada komitelerinden #e Katalonya bQlge komitelerinden birer temsil!i gQndermi%lerdi. 6F@ J:enaze tQreni ertesi saba yapld. Bir %ey ok akt( "urruti'yi Qld*ren kur%un Barselona'nn y*reine saplanm%t. Her dQrt Barselonal'dan birinin tabutun arkasndan geldii esapland. Sokak kenarnda dikilenL pen!erelerden bakanL teraslar #e atta Dambla aalarn i%gal eden kitleler da il deildi bu sayya. Her gQr*%ten parti #e sendikaL *yelerine !enazeye katlma ars yapm%lard #e b*t*n anti>fa%ist Qrg*tlerin bayraklarL anar%istlerin bayraklarnn yan sraL bu insan denizinin *zerinde dalgalanyordu. ;*t i%L y*!e #e al%lm%n d%nda bir manzarayd bu. '*nk* kimse kalabala liderlik etmi%L d*zene sokmu% ya da Qrg*tlemi% deildi. Hibir %ey i%lemiyordu #e kaos anlatlr gibi deildi. J:enaze alaynn saat 2O.OO'da areket etmesi kararla%trlm%t. Hareket saatinden bir saat Qn!e bile anar%ist bQlge komite binasna yakla%mak m*mk*n deildi. Hi kimse !enaze alaynn gee!ei yolu amay d*%*nmemi%ti. Barselo> na'daki b*t*n fabrikalarn i%ileri !enazenin bulunduu yere akn ediyorL birbirlerine kar%yor #e birbirlerinin yolunu kar%lkl tkyorlard. :enaze alaynn ba%nda bulunmas gereken s*#ari m*frezesi #e motosikletlerden ibaret bir eskort tamamen bloke olmu%L etraflar i%i kitleleri tarafndan sarl>m%t. "Qrt bir yandaL elenklerle donatlm% arabalar gQr*n*yorduN arabalar ne ileri ne de geri kmldayabiliyorlard. Bu kalabalk arasndaL de#letin bakanlarna binbir g*l*kle yol alabildi. JKzl>kara bayrakla Qrt*l* "urruti'nin tabutuL kendi birliinden milislerin omuzunda saat 2O.FO'da anar%istlerin binasndan alnd. 5nlar yumruklar a#ada son kez selama durdular. Anar%istlerin mar% HiTos del &ueblo'yu ?Halkn 'o>!uklar'nA sQylediler. B*y*k bir areket anyd bu. 7Qrene ya yanl%lktan ya da er angi bir ba%ka nedenle iki bando arlm%t. Bandolarn biri ok alakL Qteki ise ok y*ksek sesle alyorL ayn tempoyu tutturamyorlard bir t*rl*. ;otorlar uuldamayaL arabalar korna almaya ba%ladlar. ;ilis subaylar d*d*kleriyle sinyal #erdilerL ama tabutu ta%yanlar bir adm bile ilerlemiyorlard. Bu karga%ada y*r*y*% alayna bi> 6FF im #e yQn #ermek m*mk*n deildi. $ki bando ayn paray defalar!a aldlar. Ayn tempoyu tutturma denemelerinden #azgetiler. Sesler duyuluyorduL ama artk er angi bir melodi ayrmsamak olanakszd. 0trafta a#aya kalkm% skl yumruklar gQr*l*yordu. 8i ayet m*zik sustuL yumruklar indi. Sade!eL ortasnda "urruti'nin yolda%larnn omuzlarnda dingin bir biimde yatt kalabaln uultusu duyuluyordu. J:addenin !enaze alaynn arekete geebile!ei kadar ra atlamas en azndan yarm saati alm%t. :enazeninL yalnz!a birka y*z metre uzaklktaki :atalupa ;eydan'na ula%mas saatleri ald. Atllar kendilerineL kendi abalaryla yol amaya al%yorlard. Kalabalk iinde darmadank olmu% bando takm *yeleri tekrar bir araya gelmeye al%yorlard. 5olunu %a%rm% arabalar geri #itesle bir k% olana aryorlard. 'elenkle Qrt*l* arabalar !enaze alayna er angi bir yerden katlabilmek iin yan sokaklara sapm%lard. Herkes barabildii kadar y*ksek sesle baryordu. JHayrL bu bir kraln topraa #erilmesi deildiN buL alkn *stlendii bir !enaze tQreniydi. Hibir talimat yoktuL er %ey kendiliinden geli%iyordu. ,n!eden kestirilemeyen %ey g*ne yQn #eriyordu. Bu yalnz anar%iste bir !enaze tQreniydiL gQrkemi de buradan geliyordu. 7Qrenin garip yanlar oktuL ama yine de o ma zun #e kendine Qzg* b*y*kl**n* i yitirmedi. J"urruti'nin en yakn arkada% As!aso'nun 23 7emmuz'da dQ#*%erek Qld** yere ok yakn olan :olumbus s*tunlarnn dibinde konu%malar yapld. Hayatta kalan * yolda%tan biri olan )ar!ma 9li#erL bir arkada%L bir anar%ist #e $spanya :um uriyeti Adalet Bakan sfatyla konu%tu.

JSonra Dus Konsolosu sQz ald. SQzlerini Katalonya diliyle sQyledii J.a%izme ,l*m!J sloganyla bitirdi. 0n son konu%ma! )eneralitat Ba%kan :ompanys idi. J5olda%larJ diye ba%lad sQzlerini J$leriJ sloganyla bitirdi. JKonu%malar yapldktan sonra !enaze alaynn dalmas QngQr*lm*%t*. :enaze arabasna mezarla kadar yalnz "urruti'nin birka yakn arkada% e%lik ede!ekti. An!ak program uygulamak m*mk*n olmad. Kitleler yerlerinden bir adm bile 6F6 kprdamyorlardN b*t*n mezarl i%gal etmi%ler #e mezara giden yolu kapam%lard. Bu yetmiyormu% gibi mezarln iindeki b*t*n yollar da binler!e elenkle y*r*nemez ale gelmi%ti. Aradan gemek m*mk*n deildi. JKaranlk Qkm*%t*. 5amur yeniden yamaya ba%lad. Aradan ok gememi%ti kiL bardaktan bo%anr!asna saanak ba%ladL mezarlk ksa s*rede ieklerin y*zd** bir batakla dQn*%*#erdi. Son dakikada Ql*y* gQmmekten #azgetiler. 7abutu ta%yanlar mezarn ba%ndan geri dQnd*ler #e y*klerini morga koydular. J"urruti an!ak ertesi g*n gQm*lebildi. As!aso #e kendisi iin in%a edile!ek mozolede sonsuz uykusuna dala!akt. BurasL insanlarn ka ramanlar iin a!larn alamakszn dile getirdikleri #e bizim a!yla ba%#urduumuz duygusallktan uzak bir %ekilde onlarla gurur duyulan bir ziyaret yeri ola!akt.J?4A "urruti'nin !enazesine e%lik eden proletaryann bu gQsterisiL /enin'in !enaze tQreniyle birlikteL proletarya tari inin en Qnemli i%i gQsterisi olarak kalm%tr. 7Qrende yarm milyondan fazla insan bulunduL fakat olayn b*y*kl**L bu kalabaln fiziki #arlna bal deildiL buL ispanya'y boydan boya kaplayan de#rim!iliin ortaya kartt derin bir duygusal dalgayd #e Kaminski bunu ok g*zel anlatm%tr. )en /iber>terler'in yayn organ Duta %Qyle yazmaktadr( J"urrutiL fabrikay ibir zaman unutmayan sa#a%L kibirden #e r*tbelerden nefret edenL birliin sorumlu adam #e )en /iberterler iin sarslmaz bir Qrnek gQre#i yapan insan.J Ie Katalonya milislerinin yayn organ .rente /ibertario onun sQzlerinden birini alnt olarak #eriyordu( J"e#rim iin ileriJ #e ekliyordu J0er gQre#imizi ba%aryla yerine getirmezsek bir ain olarak nitelendirilmeyi akederiz.J "ier anti>fa%ist kesimlerin basn da onun ka ramanlklarn Q#*yorduL ama bu ka ramana tap>nlmasn %iddetle reddeden anar%istlerL Solidaridad 9brera'da %Qyle diyorlard( J:87 d%nda er angi bir Qrg*t onu bir tanr olarak kabul ederdi.J Ie .AE'nin yayn organ 7ierra y /ibertad iseL %Qyle yazyordu( JKent #e adam birbirini aradL birbirini buldu #e birbirine layk oldu.J "urruti Birlii'nin yayn or> 6FB

BarselonaL @F Kasm 23FC. "urruti'nir !enaze tQreninden iki gQr*nt*. :enazeye yarm milyon insan katld.

gani 0l .rente @F Kasm 23FC tari inde &ina de 0bro'dan %u Qzetlemeyi yapyordu( J7ari #e efsaneL onun !Qmert sQz!*leri ola!aklardr.J Ie "urruti'nin Ql*m aberi yaylr yaylmaz efsane de ba%lam%t. 9tuzbe% yl sonra o efsane RlR ya%yor. Halkn ayal g*!* onun tari i b*y*kl**ne uygun bir son bu lamad. Ie onun ma!eral ya%amnn dei%ik anlarndaki gibiL buL on!a insann umuduna !an #eren adama da a ok uyan bir son Qr*l*yordu. :87 #e .AE'nin komitelerine binler!e mektup #e telgraf geldi. $spanya'nn b*t*n politik %a siyetleriL $spanyol ya da 0nternasyonal Birliklerin liderleri #e delegeleriL 7ugaylar. ba%sal dileklerini bildirdiler. AndrZs 8in #e ;ar!eau &i> #ert gibi de#rim!i soldan ki%ilerL "urruti'nin Ql*m*n*n de#rim iin korkun bir kayp olduunu belirttiler. 9nlar!a $spanyol #e yaban! yazar *z*nt*lerini ifade ettiler. 9nlarn arasnda bulunan &ierre S!izeL "urruti'nin ardnda brakt b*y*k bo%luu en iyi anlatabilenlerden biriydi( JKim "urruti'nin mirasnn muazzam y*k*n* ta%ya!ak kadar g*l* olabilirP Kim buna layk olabilirPJ?=A
897/AD( 2. ;era'nn anlar. @. Kulion +ugazagoitiaL )uerra y #i!isitudes de los espapolesL BQl*m 2L s.@2B. F. ArielL op. !it. 6. :ipriano ;eraL op. !it. B. H.0. KarninskiL 9eu^ de Bar!elone. s.B4. C. ArielL op. !it. 4. H.0. KaminskiL op !it.L s.C@. Bu kitabn yazar bu !enaze tQreninde bulun mu%turL fakat oL Kaminski'nin yazdklarnn g*#enilir olduunu bildiinden onun yazdklarn #ermeyi ter!i etmi%lir. =. @O 8o#embreL :87 tarafndan 23F4'de Barselona'da baslan bro%*r. :enaze tQ reni iin baknz dQnemin basnL Qzelikle Solidaridad 9brera #e /a Ianguardia.

6F4

!!!"i#$en%eri&e$'(')*+ne#i",-.

KA9S' tan Anar%izm 8edirP 7ayfun )Qn*l > ?Bro%*rA

J7*rkiyeli okurunL Qzellikle de 7*rkiyeli sol!u okurun anar%izm akknda bildii tek %ey ondan o%lanmaddr. 7*rkiye'de emen er konudaki tart%ma Janar%izmJ sQz konusu olduunda ortadan kalkm% gibidir. Basndan alkaL sa!>sol!u militandan de#let gQre#lisine erkes elbirliiyle anar%izme kar%dr. ;a kemede lalem kran yarg da idam alan de#rim!i de anar%izme kar%dr. <a%la!ak %ey!..J

Anar%izm Bir "e#rim 'arsdr )*n +ileli > Hasan Baku > ;ine 0ge > ?Bro%*rA

J<Qyle bir d*%*nelim. B*t*n iktidarL b*t*n m*lkiyetiL b*t*n yetkiyi sorgula>masz bir %ekilde elinde toplam% de# bir makinann ba%nda bulunanlarn >niyetleri ne olursa olsun> yozla%mamasL alkn tepesinde efendiler durumuna gelmemesi m*mk*n m*d*rP Hele ele bir de bu partinin kaderininL de#rimin kaderiyle Qzde% olduu iddias #arsa ortadaL artk bu yozla%may kim durdurabilirPJ

7*rkiye...Sosyal &atlamaya "oru )*n +ileli > $l an 7ekin

JArtk bu ilerleme il*zyonunun yklmas zaman gelmi%tirL insanlnL sosyalistlerin #e kapitalistlerin iddia ettii gibi JilerlediiJ falan yok. Aka sQylemek gerekirse insanlkL kapitalizm #e modernle%me sayesinde alar boyun!a gQrmedii bir yaban!la%ma #e yozla%ma ya%yor. Hreti!i g*lerin

geli%mesi denen %ey doann #e b*t*n !anllarn ta ribinden de Qteye insann ta ribidir.7eknoloTik de#rim denen %eyL insann iinin bo%altlmas #e toplumsal yaban!la%mann di%lileri aline gelmesidir. $leti%im a denen %eyL insanlar arasndaki gerek ileti%imin ortadan kaldrlmas #e insanlarn kapitalist merkezler!e man*ple edilmesidir. "e#rim!i eylem #e politika sistemin d%n bulmak zorundadr. 7*rkiye Qzelinde sistemin d%L bug*n bizeL er t*rl* modernist yakla%mdan arnm% bir anlay% #e eylem biiminin gerektii kansn #ermektedir.J

'kt! -nabomber Sanayi 7oplumu #e )ele!ei

Amerika'da 2= yldan beridir saptad e%itli teknoloTik edeflere onlar!a bombal paket gQndererek teknoloTik lgnla kar% tek ba%na m*!adele eden #e yllardr .Bl' pe%inden ko%turan anar%ist bomba!L getiimiz eyl*l aynda Amerikan medyasn dize getirerek bilim #e sanayi toplumuna kar% ekoloTikL toplumsal de#rim strateTisini sunduu C@ sayfalk manifestosunu Vas ington &ost ye 8ec 5ork 7imes gazetelerinde yaynlatmay ba%ard. Sanayi "e#rimi #e sonularnn insanla bir felaket getirdiini #e eer sanayi toplumu tasfiye edilmezse insanlarn gele!ekte basit birer makinaya dQn*%e!eklerini sa#unan bomba!nn manifestosu Qn*m*zdeki g*nlerde kyor!..

Anar%izm Bir "*%*n!e #e Hareketin 7ari i > )eorge Vood!o!k


Anar%ist m*!adeleyiL dou%undan 4O'li yllara kadar er *lkedeki geli%imiyle tek tek ele alan Vood!o!kL anar%ist d*%*n*rleri #e areketleri ayrntl olarak in!eliyor. Anar%ist d*%*n!e #e areketin 2BO yllk tari inin anlatld kapsaml bir ba%#uru kayna.

5a%arken 0mma )oldman

5arm asr boyun!a de#rim #e kadn kurtulu%u iin m*!adele etmi% olan anar%ist de#rim!i 0mma )oldman'n bizzat tank olduuL Haymarket 2==CL 2324 Dus "e#rimiL -krayna Anar%ist HareketiL 23FC $spanya Anar%ist "e#rimi gibi tari sel dQnemleri konu alan #e 7*rkiye'de i bilinmeyen anar%ist areketin Qzg*n bir biyografisi. J"ans edemediim bir de#rimL de#rim deildirJ diyen bir kadn anar%istin tutkulu a%klar #e frtnal m*!adele yllarnn b*y*leyi!i Qyk*s*...

Hazrlanyor

BarselonaL ;ays 23F2. Soldan saa( )ar!ia Ii#an!osL Kuan )ar!ma 9li#erL /ouis /e!oinL 9deonL .ran!is!o As!asoL "urruti. :um uriyetin sQm*r*y* rasyonalize ederek rekabet alanna sokmasL *r*n dola%mn ise *lke iinde #e *lke d%nda geli%tirmesi bekleniyordu. Hem !um uriyetilerin em de sosyalistlerin istedii toplumsal s*k_netL uygulana!ak Qz*mlere balyd. $%i snfi #e kQyl*l*kL !um uriyetten pratik #e a!il Qz*mler istiyordu. 0konominin ge geli%mi%liine ramen $spanyol proletaryasnn sosyal #e politik d*zeyi zla geli%mi%tiL Qyle kiL bu i%i snfnn 23F2 ylnda ula%t snf bilin!i #e Qrg*tlenmesi A#rupa'nn en ileri se#iyesindeydi. Aristokrasinin yan sra i%i snfiL iki geri!i g* olan ordu #e kiliseyle de kar% kar%yayd. Bu **L monar%inin ba%l!a destekleyi!isiydi. Buna kar%lk monar%iL kilisenin ayr!alkl konumunu garanti ediyordu. KraliyetL de#letin katolik olduunu ilan etmi%ti. "in adamlar #e dini d*zenlemeleri er t*rl* denetimden muaftlar. ,retim #e bilgi tekeline sa iptiler #e muazzam bir ser#etin ekonomik yQnetimi sayesinde 266 bou!u bir ideoloTik iktidar ellerine geirmi%lerdi. "in adamlar gibi ordu da kendi i%lerinden ok politikaya kar%mak eilimindeydiL Rdeta politik bir grup gQr*n*m*nde olan orduL ulusal gelirin b*y*k bir ksmn emmekle kalmyorL ek olarakL JsQzl*J te ditle kendi kurallarn dayatyordu.

Kaderi er zaman bu iki g*!*n elinde olan !um uriyetL bunlardan kurtulmak zorundayd. +atenL bir Qn!eki y*zyldaL gen entellekt*eller yeni deerlere yQnelmi%L kilisenin eitim alanndaki tekeline ba%kaldrm%lard. 2326'ten sonraL entellekt*eller arasndan topluma ili%kin e%itli d*%*n!eleri olanL ekingen ama ileri!i ki%iler kmaya ba%lad. 9rtega y )assetL AmZri!o :astroL .ernando de los DiosL ;anuel Azana #e bir a#u sekin. $spanya &olitik 0itim Birlii iinde aktif olan bu ki%ilerL kitlelerin politik eitimini *stlene!ek bir aznl biimlendirmeye al%m%lard. 8e #ar kiL 23F2'den sonra *lkenin politik liderleri ola!ak bu entellekt*ellerL J3= Ku%agJnn yapt atalarn aynsn yaptlar #e burTu#azinin felsefesi #e bilimine kyasla teorik olarak da a ok ilerlemi% olan i%i areketinin toplumsal e#rimine yakla%mlarn d*zeltmekte ba%arsz oldular. Bu dQnemde Qn planda rol oynayan i%i snfnn iki fraksiyona bQl*nd**n*L bunlardan birininL Sosyalist &arti #e )enel $%i Birlii ?-)7A iindeki sosyal demokrat eilimL dierinin ise $berya Anar%ist .ederasyonu ?.AEA #e -lusal $% Konfederasyonu ?:87A iindeki anar%ist eilim olduunu biliyoruz. 23F 2Kde birin!i eilimL iki fraksiyona bQl*nm*%t*( Kulion BesterioL AndrZs Saborit #e 7rifnn )nmez mu alefeti olu%turuyorlard #e bu ki%iler Al!alo +amora liderliindeki burTu#a karakterli gei!i *k*mete kar%ydlar. /argo :aballero liderliindeki dier fraksiyon ounluu olu%turuyordu. Endale!io &rieto #e .ernando de los Dios gei!i *k*mete katlmaya #e iinde yer almaya taraftardlar #e yer aldlar. :87 de iki eilime ayrlm%tL fakat durumu Sosyalist &arti'den da a kQt*yd*. Sosyalist &arti #e -)7 dQnem boyun!a yeraltnda kalmam%lar ya da &rimo de Di#era'nn yedi yllk diktatQrl** srasnda :87 gibi baskya uramam%lard. 26B

HiTos de la 8o! e. )e!enin 'o!uklar derlerdi kendilerine. 'lgnL isyan!L soygun!uL de#rim!i #e anar%isttiler. B*y*k bir d*%* #ard onlarnN erl*rl* otoriteyi b*t*n izleriyle ortadan kaldrmak istiyorlardL )e!eyi se#erlerdi. Ie otuz yllk !an ra% bir m*!adeleden sonraL yldzl bir 7emmuz ge!esiL el bombalarL taban!alarL t*fekler #e dizginsiz bir Qzg*rl*k tutkusuyla sila lanm% olarakL otoriteyle ni ayi esapla%maya giri%mek *zere ayaa kalktlar. 7utsak ya%amn son ge!esi ola!akt bu. '*nk* oluzait saat sonra $spanya'nn yarsnda otoriteyi ortadan kaldra!ak #e anar%iyi Barselona'dan AragQn krlarna kadar yaya!aklardii

You might also like