SOYKIRIMIN KADIN YZ Mjgan HALS smail'i seferberlikte, ya 16 olduu halde Tutup askere gnderdiler Domuzuna yiitti Yozgat taraflarna

jandarma gitti Ve Ermeniler kesilirken Kana batt gbeine kadar. (Nazm Hikmet, olak smail iirinden) *** Bakkal Karabet'in klar yanm. Affetmedi bu Ermeni vatanda Krt dalarnda babasnn kesilmesini Fakat seviyor seni nk sen de affetmedin Bu karay srenleri Trk halknn alnna. (Nazm Hikmet, Akam Gezintisi iirinden) Trkiye edebiyatna bu satrlarla girmi ve imdiye kadar ok az konuulmu, inkr edilmi, grmezden gelinmi bir konu Ermeni Soykrm. Ermeni Soykrmnn bugne kadar en ok ihmal edilen alanlarndan biri, toplumsal cinsiyet alan. Yani soykrmn kadn yz. TECAVZLER Evet, soykrm Ermeni kadnlar iin katmerli bir acyd. nk onlar iin ayn zamanda tecavz, zorla evlendirme, kleletirme demekti. 1915te Ermeni kadnlar hem vatanlarndan srldler hem kocalarn-kardelerini-ocuklarn kaybettiler hem de sistematik tecavzlerin kurban oldular. Ancak bugne kadar, bu konuda yaplan aratrmalarn says olduka az. Gnmze dek ulaan ve soykrmdan sa kalanlarla yaplan szl tarih aratrmalar tecavzlerin yumuatlarak ya da geitirilerek

anlatldn, kadnlarn bu iddeti anlatmaya yanamadn gsteriyor. Ayn kaynaklara gre; erkekler, ya bu konudan bahsetmek istemiyor ya da bunu anlatmann ok zor olduunu sylyorlar. KAIRILAN, MSLMANLATIRILAN KADINLAR Yine Ermeni kadnlarn soykrmn sonucu olarak yaad bir dier husus ise, el konularak zorla Mslmanlatrlma. Tahminlere gre 200 bin Ermeni kadn, soykrm ve sonrasnda bu uygulamaya maruz kald, asimile edildi, Krt, Trk ya da Arap menelerine geirildi. Karlan ve Mslmanlatrlan kadnlar zaman ierisinde kendi kimliklerini unutarak, ana dillerini konuamaz hale geldiler. Birounun; yaknlarnn ya da kendilerinin hayatlarn kurtarabilmek iin slam kabul etmekten baka anslar yoktu. Ermeni kadnlarla yaplan ou tecavz sonras gerekleen bu evlilikler, zellikle Krt corafyasnda yllar sonra Ermenilere hitaben yar esprili u cmlenin kurulmasna neden oldu: Biz sizin daynzz O ok krc cmlenin halen tedavlde olduunu da hatrlatalm. BYKANNENN DVMELER Mslmanlaan kadnlar daha sonra resmi olarak Mslman erkekler ile evlenip, yresel adetlere uygun olarak knalar sryorlard. Bu knalar ya da dvmelerin baka bir anlam daha vard. Ynetmen Suzan Hardalyann yapt Bykannemin Dvmeleri filminde bunu anlatm. Film, Ermeni Soykrmn yaam, bedenlerini satmak durumunda kalan binlerce unutulmu kadnn srlarn akla kavuturuyor. Bu kadnlarn bedenlerinde dier insanlardan ayrt edilmeleri iin dvmeler bulunuyordu. Hardalyan, Bykannenin Dvmelerinin ailesinin srrna gtren bir seyahat olduunu belirtiyor ve unlar sylyor: Hanum Nine herkes gibi deildi. Ben onu kt kalpli bir kadn olarak hatrlyorum. Fiziksel temastan nefret ediyordu. Asla kucaklamazd, pmezdi, her zaman ellerindeki dvmeleri saklard. Artk ninemin neden ok iyi Krte konutuunu biliyorum. 12 yandayken Frat nehri kysnda tecavze uram, yardm lklarna gelen bir Krt erkek tarafndan karlmt. Bu erkekle 7 yl yaamak zorunda kalan ninem bir ngiliz misyonerin yardmyla kaabilmi. Bykannem yllarca esaret hayat yaam. Onu hayvanlar daladklar gibi zorla dalamlar. Trkler; Bykannemin sadece ellerini deil onun kaderini de damgalad, hatrasna dehet, utan ve korku damgasn vurdular Birinci Dnya Sava sonrasnda birok Ermeni Kurumu ve misyoner rgtleri, Ermeni kadnlar karldklar ailelerden kurtarmaya alt. zellikle Danimarkal misyoner Karin Eppe, Arap airetinin balaryla anlap 1928 ylna kadar 2000 Ermeni kadn ve ocuk kurtarabildi. Onun sayesinde birok yerde kadn yurtlar kuruldu.

ESR PAZARLARI Ermeni kadnlarnn yaad zulmn bir aya da, esir pazarlaryd. Yves Ternonun Mardin 1915, Bir Ykmn Patolojik Anatomisi kitabnda buna dair bilgilere rastlamak mmkn. Ternon, kitabnda Ermeni kadnlarn seks klesi olarak altrldn anlatyor. Ternona gre Osmanlda esaret 1909da resmen kaldrlmasna karn savan bitimine kadar Ermeni ocuk ve kadnlar iin bu pazarlar yeniden alr, Ermeni sz konusu olduunda uygulamada her ey mubahtr. rnein Halepteki Bab-Nera ars esir pazardr. Diyarbakr, Viranehir, Cizre, Urfa ve Mardin de pazarlarn kurulduu dier yerler. Kitapta yer alan bilgilere gre Mardinde katliam dneminde esir fiyatlar ok yksek deildi. Satclar, mallarndan ve ganimetlerinden en ksa srede kurtulmak istiyorlard. Bylece 5-7 yalarndaki ocuklar 5-20 kurua, yani bir kuzu fiyatna satlyordu. Gen bir kz veya 14-15 yalarnda bir gen delikanl 2-3 mecidiyeye alc bulmaktayd. El konulan kadnlarn satndan elde edilen gelirin yannda, bunlarn mensup olduu ailelerin durumuna gre fiyatlar ykseliyordu. Zira bu kzlarn ve kadnlarn sahibi olmak, gelecekte onlarn ailelerinden kalan mlklerine de el koymann yasal olanan salayacakt. Salad da. Tehcirden etkilenmemi olan Mardinli Sryanilerin, Ermeni tutsaklar satn alp evlat edinmek istedii ulalan bir baka bilgi. Bapiskopos Tappuni satn alabilecei kadar ok ocuu kurtarmak iin tm parasn feda eder. Bylece 2000 ocuu ailelerinin yanna yerletirir ve masraflarn der. Dnemin Diyarbakr Konsolos Yardmcs Gustave Meyrier, Krt veya Arap airetlerinin kard Ermenileri bulmak iin vaktinin ve gcnn ounu harcam isimlerden biri. Avesta Yaynlar tarafndan baslan Krdistan 1919: Binba Noelin Gnl adl kitapta ise Nusaybinde yaananlar hakknda bilgiler yer alyor. Binba Noel hatralarnda sadece Nusaybinde 250 Ermeni kadnn gl ailelerin haremlerinde tutsak olduunu ve dnemin kaymakamnn bunlara gcnn yetmediini kaydeder.