1

2

ARABULUCUNUN HUKUK SORUMLULUU
amil Demir
Avukat
1
ve Arabulucu
2

Alternatif Uyumazlk zmleri Dernei
3
Bakan

Arabulucularn mesleklerini icra ederken verebilecekleri zararlardan kaynaklanan
hukuki sorumluluun Borlar hukukunun hangi hkmlerine tabi olacann tespit etmek iin
ncelikle arabulucu ile taraflar arasnda kurulan ilikinin zel bor ilikileri arasndaki yerinin
belirlenmesi gerekir.
A. Arabulucu ile Taraflar Arasndaki likinin zel Bor likileri Arasndaki Yeri
Doktrinde ifade edilen
4
ve katldmz gre gre uyumazln taraflar ile
arabulucu arasnda kurulan arabuluculuk szlemesi, tam iki tarafa bor ykleyen ve srekli
bor douran igrme szlemeleri kapsamndadr. Veklete ilikin hkmler, niteliklerine
uygun dtkleri lde, TBKda dzenlenmemi olan igrme szlemelerine de
uygulanacandan arabuluculuk szlemesi bir veklet szlemesi rneidir. (TBK m.
502,II)
5
.
Arabuluculuk szlemesinde mutlaka taraflarn amaladklarna uygun bir sonu deil,
mzakereleri temel ilkelere uygun biimde yrtme eklinde igrme borcunun ifas
borlanlr
6
. Bir arabulucu taraflarla ayr ayr veklet ilikisi iindedir. Veklet akdindeki
vekilin sadakat ve zen ykmll ise arabulucunun eit ve tarafsz davranma
ykmll nedeniyle tek tek taraflara deil srece katlanlarn tamamna ynelik olarak
uygulama bulur.
Tartlmas gereken bir dier konu da TBK m. 502/II gerei veklet szlemesine
ilikin hkmlerin Kanunda dzenlenmeyen igrme szlemelerine hangi kapsamda ve hangi
ncelikte uygulanaca meselesidir. Veklet szlemesine ilikin hkmlerin arabuluculuk

1
Ankara Barosu yesi.
2
Adalet Bakanl Arabuluculuk Siciline kaytl arabulucu.
3
Ayrntl bilgi iin bkz. www.aucd.org.tr.
4
zbek, Mustafa Serdar: Arabuluculuk Asgar cret Tarifesinin Tahlili,
http://www.arabulucu.com/arabuluculuk-hakkinda/arabuluculuk-asgari-ucret-tarifesinin-tahlili (son eriim:
15.03.2014).
5
Aksi gr iin bkz. Yazc Tktk, idem: Arabuluculukta Gizliliin Korunmas, stanbul 2013, s. 165.
6
zbek, Arabuluculuk creti.


3

szlemesine szlemenin tamamlayc yorumu yaplrken mi, yoksa tamamlayc yoruma
gerek kalmakszn ikincil (yedek) kurallar olarak m, yoksa arabuluculuk szlemesine
uygulanacak ve arabuluculuk szlemesinin ncelikle iinde aranmas gereken birincil
kurallar olarak m ele alnaca, arabulucunun sorumluluunun belirlenmesi bakmndan ok
nemlidir. eBKnun yrrlkte olduu dnemde vekalet szlemesine ilikin hkmlerin
igrme szlemelerine ikincil (yedek) kurallar olarak uygulanaca gr hakimdi. Fakat
her ne kadar TBK m. 502/II gerekesinde maddede bir deiiklik olmad ifade edilse de
doktrinde katldmz bir gre gre; maddenin yeni hali veklet szlemesine ilikin
hkmlerin ikincil niteliini, birincil hale getirmi, dolaysyla veklet szlemesine ilikin
hkmler i grme szlemelerine uygulanacak ve i grme szlemelerinin ncelikle iinde
aranaca birincil kurallara dnmtr
7
. Bunun bir sonucu olarak arabulucunun hak ve
ykmllkleri ile hukuki sorumluluunun belirlenmesinde veklet szlemesine ilikin
hkmler ile arabuluculuk mevzuat nitelikleri birbirine uygun dt lde ayn anda ve
birlikte uygulanacaktr. Dolaysyla kural olarak veklet szlemesi olduu kabul edilen
mimarlk, hekimlik, avukatlk, danmanlk, malvarl ynetimi, inan, muhasebecilik mali
mavirlik, hakemlik szlemesi
8
gibi arabuluculuk szlemesi de bir veklet szlemesi
rnei olarak karmza kmaktadr.
B. Arabuluculuk ve Veklet Szlemesinin Birlikte Deerlendirilmesi
Doktrinde veklet szlemesine ilikin hkmlerin arabuluculuk szlemesine
niteliine uygun lde uygulanaca kabul edilmekle birlikte
9
veklet szlemesine ilikin
hangi hkmlerin arabuluculuk szlemesine uygulanabilecei konusunda yeterli
deerlendirme yaplmamtr. Bu nedenle arabuluculuk szlemesine veklete ilikin
hkmlerin uygulanmasnn sonularna ve vekilin arabuluculuk szlemesinin niteliine
uyan ve uymayan ykmllklerine deinmek gerekir.
I. Arabuluculuk Szlemesine Veklete likin Hkmlerin Uygulanmasnn
Arabuluculuk cab (nerisi) ve Kabul Bakmndan Sonular
Arabulucu ile taraflar arasndaki ilikiye veklete ilikin hkmlerin arabuluculuk
mevzuatyla birlikte birincil kural olarak uygulanmasnn en nemli sonularndan birisi
arabulucunun kendisine ynelen arabuluculuk yapma nerisi, yani icap karsndaki

7
Gm, Mustafa Alper: Borlar Hukuku zel Hkmler, C. II, stanbul 2012, s. 124-125.
8
Gm s. 126-131.
9
zbek, Arabuluculuk creti.


4

durumudur. TBK m. 503e gre kendisine bir iin grlmesi nerilen kii, bu ii grme
konusunda resmi sfata sahipse veya iin yaplmas mesleinin gerei ise ya da bu gibi ileri
kabul edeceini duyurmusa, bu neri onun tarafndan hemen reddedilmedike, vekalet
szlemesi kurulmu saylr. Bir arabulucunun ister genel olarak isterse belirli bir konuda
arabuluculuk yapmak zere arabuluculuk siciline kaydolmas, internet sitesinde
uyumazlklarda arabuluculuk yaptn duyurmas veya ast tabeladan resmi sfatla
arabuluculuk mesleini yaptnn belli olmas halinde, kendisine arabuluculuk yapmas iin
yneltilen neriyi hemen reddetmedii srece o taraf ile arabulucu arasnda arabuluculuk
szlemesi kurulmu saylr
10
. Bu hkme gre arabulucu icapta bulunana kar arabuluculuk
grevini stlenmi ve icapta bulunana kar arabulucunun bir ksm ykmllklerini
stlenmi olur. Dolaysyla ii hemen reddetmeyerek icapta bulunann zarar grmesine neden
olan arabulucu, bunu tazminle mkelleftir. Bu durum veklet ilikisinde TBK m. 503
gereince kanun gerei rtl kabul n kabul edilmi olmasndan kaynaklanr.
Fakat susarak arabuluculuk szlemesinin taraf olan arabulucu uyumazln neride
bulunmayan taraflar bakmndan arabuluculuk grevini stlenmi saylamaz. Byle bir kabul
arabulucunun bakaca bir usul kararlatrlmadka, taraflarca seilecei kuralnda da aykr
olur (HUAK m. 14). Kanun gerei rtl kabul halinin sonular sadece rtl kabuln
gerekletii taraf bakmndan hkm ifade eder. Bu kapsamda arabulucu; rtl kabulle
szlemenin kurulduu taraf bakmndan sr saklama, szleme kurulan tarafn talebi halinde
dier tarafla iletiim kurma ve grme, bu kapsamda varsa arabuluculuk teklifini iletme,
grme ve iletiimin gerekletiini belgeleme, zen, aydnlatma gibi ykmllkler altna
girer. Grld gibi uyumazlk sahiplerinin arabulucuya bavurusu ile birlikte
arabulucunun ii derhal reddetmemesi kanun gerei rtl kabule dair hkmlerin devreye
girmesine, arabulucunun ciddi ykmllkler altna girmesine ve bahsedilen ykmllklerin
yerine getirilmemesi halinde szlemeye aykrlk hkmlerinin uygulanmasna neden
olabilecektir.
rnein arabulucu kendisine yaplan arabuluculuk nerisini "imdi
megulm ben seni msait olunca ararm" diyerek savuturur ve
hemen reddetmezse, ilgili tarafn arabulucuyu beklerken hak drc
sreyi karmas veya zamanam sresinin dolmas nedeniyle
urad zarardan arabulucu sorumlu olur.

10
Erzurumluoluna gre TBK m. 503te yaplan dzenleme kesin bir kanunu karinedir. Aksinin iddia ve ispat
mmkn deildir. (Erzurumluolu, Erzan: Szlemeler Hukuku (zel Bor likileri) 2. B., Ankara 2012, s. 175.


5

II. Arabuluculuk ve Veklet Szlemesinin Kapsam Bakmndan
Arabuluculuk yoluna bavurmak isteyenler ile arabulucu arasnda taraflarn hak ve
ykmllklerini ve grlecek iin nelerden ibaret olduunu dzenleyen bir szleme
yaplmas zorunlu deildir. TBK m. 504/Ie gre, vekletin kapsam szlemede aka
gsterilmemise, grlecek iin niteliine gre belirlenir. Dolaysyla eer taraflar ayrca bir
arabuluculuk szlemesi yapmamlarsa arabuluculuk szlemesinin kapsam da arabuluculuk
iini dzenleyen arabuluculuk mevzuat erevesinde belirlenir. Bu kapsamada rnein
arabulucunun cret ve masraf istemesi, taraflarla grmesi ve iletiim kurmas, grevini
zenle ve tarafsz bir biimde yerine getirmesi, taraflar aydnlatmas szlemede belirlenmese
de kanunen arabuluculuk szlemesinin kapsamnda yer alan esasl unsurlardr.
TBK m. 504/II hkmne gre ise veklet, zellikle vekilin stlendii iin grlmesi
iin gerekli hukuki ilemlerin yaplmas yetkisini de kapsar. Burada arabuluculuk
szlemesinin kapsamn belirlemede esas alnacak husus, stlenilen arabuluculuk iinin
grlmesi iin gereken hukuki iler, birer edim olarak ayr bir szlemeyle belirlenmemi olsa
da arabuluculuk szlemesine ve dolaysyla arabulucunun borlarna kendiliinden dhil
olduudur. Bu kapsamada rnein;
arabulucunun seildikten sonra taraflar en ksa srede ilk toplantya davet etmesi,
taraflarca kararlatrlmamsa uyumazln niteliini, taraflarn isteklerini ve
uyumazln hzl ekilde zm iin gereken usul ve esaslar dikkate alarak
faaliyeti yrtmesi,
srecin ileyiine dair tutanaklar hazrlamas, taraflara imzalatmas ve saklanmas,
meslek kurallar uyarnca artlar olutuunda arabuluculuu ertelemesi, gerekli
nlemleri almas ve arabuluculuu sonlandrmas,
varlan anlamaya dair metnin hazrlanmas
arabuluculuk szlemesinin kapsamna kendiliinden dahil olan hukuki ilemlerdir.
Ancak arabuluculuk iinin nitelii menfaat atmas iinde olan iki ya da daha fazla
sayda tarafn uyumazlk zm srelerini ynetmek olduuna gre vekilin arabuluculuk
szlemesinin aksine sadece bir taraf bakmndan hak ve ykmllkler douran yetkileri
olmad aktr. Bu nedenle rnein arabulucunun bir taraf temsilen hareket etmesi, TBK m.
504/IIIte dzenlendii zere bir taraftan zel yetki alarak sulh olmas gibi vekletin doasna
uygun ama arabuluculua uygun olmayan hukuki ilemleri yapmas mmkn deildir.


6

III. Arabulucunun ve Vekilin Borlar Bakmndan
1. Arabulucunun Taraflarn Talimatlarna Uygun fa Borcu
Arabulucu arabuluculuk szlemesinden kaynaklanan edimlerini taraflarn
talimatlarna yani onlarn koyduu kurallara uygun olarak ifa etmek zorundadr. Taraflarn
arabulucuya ynelen talimatlar, tek tarafl yenilik doran bir irade beyan niteliindedir ve
taraflar talimat verme haklarndan feragat edemezler
11
. Arabulucunun taraflarn talimatlarna
uygun ifa ykmll, TBK m. 505te dzenlenen vekilin talimata uygun ifa borcuyla uyum
iindedir. Bu kapsamda rnein arabulucu,
iradilik kural gereince taraflarn arabulucuya bavurmak ya da bavurmaktan
vazgemek, sreci devam ettirmek ya da ettirmemek, sonulandrmak veya bu
sreten vazgemek konusunda iradesine ve bu iradesi gereince verecei talimatlara
uymak,
taraf veya taraflarca gizli olduu kararlatrlan veya kararlatrlmayan hususlar dier
tarafa veya nc kiilere aklamak ya da aklamamak,
grmeleri birlikte ya da ayr ayr yapmak ynndeki ortak veya tek tarafl talimata
uymak,
taraflarn emredici hukuk kurallarna aykr olmamak zere kararlatracaklar
arabuluculuk usulne uymak zorundadr.
Ancak TBK m. 505/I ikinci cmlesinde ifade bulan Ancak, vekalet verenden izin
alma imkan bulunmadnda, durumu bilseydi onun da izin verecei ak olan hallerde, vekil
talimattan ayrlabilir hkmnn arabuluculuk srecinde taraf iradesinin baskn ekilde
hakim olmas, arabulucunun atan menfaatleri ve taraflarn kendilerine sakladklar gerek
istek ve karlar her zaman tam olarak muhakeme edemeyecek olmas ve arabulucunun ilgili
taraftan izin alma imkannn bulunmamas ihtimalinin arabuluculuk srecinin doasna uygun
olmamas nedeniyle arabuluculuk szlemesine uygulanmas mmkn grnmemektedir.
Dier yandan arabulucu, taraflarn HUAK ve TBK m. 26 ve 27 hkmlerine aykr
talimatlarna uymak zorunda deildir. stelik arabulucu, taraflara dantktan sonra taraflarn
iradesine aykr olsa bile daha fazla aba sarf edilmesine gerek olmayan ve meslek
kurallarnda saylan dier baz hallerde arabuluculuk srecini sona erdirmek hak ve

11
Bkz. Gm, s. 149.


7

ykmlne sahiptir. TBK m. 505/IInin arabuluculuk szlemesine kyasen
uygulanmasndan, arabulucunun mevzuattan kaynaklanmayan bir nedenle talimattan
ayrlmas halinde, ii grm olsa bile talimattan ayrlmasndan doan zarar karlamadka,
arabuluculuk szlemesinden doan borcunu ifa etmi olmayaca sonucu ortaya kar. Bu
hkmn uygulanmas, borca aykrl tarif eden edimini tam veya gerei gibi ifa etmeme
kuralyla da uyumlu sonular dourmaktadr (TBK m. 112).
2. Arabulucunun Edimini ahsen fa Borcu
Arabulucu grevini ahsen yerine getirir (HUAK m. 9) ve grevini ksmen dahi olsa
bir bakasna devredemez (HUAKY m. 12). Bu hkm veklet szlemesinde vekilini
borcunun bizzat ifa ykmll ile uyum iindedir (TBK m. 506)
12
.
Fakat TBK m. 506nn vekile yetki verildii veya durumun zorunlu ya da teamln
mmkn kld hallerde vekil, ii bakasna yaptrabilir hkm, arabulucunun grevini
ahsen yerine getireceine ilikin HUAK m. 9 dzenlemesine uygun deildir. Bu durumda
zel hkmn uygulanaca ve vekilin ii bakasna yaptrmas halinde doacak zararlardan
kendisi yapm gibi sorumlu olacana dair TBK m. 507 hkmnn arabuluculuk
szlemesine uygulanamayaca aktr.
3. Arabulucunun zen Borcu
Arabulucunun grevini zenle yerine getirecei HUAK m. 9da aka dzenlenmitir.
Arabulucunun zen ykmll, onun grevini sadece gerei gibi ifa etmekle bal
kalmakszn, dier szleme ihlali halleriyle de sorumlu olmasna neden olan genel bir
ykmllktr
13
. zen ykmll ayn zamanda veklet szlemesinde vekilin asli
ykmllklerinden birisidir (TBK m. 506/II)
14
.
4. Arabulucunun Sadakat Borcu
HUAKnda sadakat borcu dzenlenmemitir. Fakat bu sadakat ykmllnn
arabuluculuk szlemesiyle uyumlu olmad ve uygulanamayaca anlamna gelmez. Her ne
kadar sadakat, szlemenin amac erevesinde vekilin mvekkilin menfaatine tabi olmas ve
onun menfaatlerini korumas anlamna gelmesi nedeniyle arabuluculuk srecinde tek tarafa

12
Yazc Tktk, s. 164; zbek, Arabuluculuk creti.
13
Gm, s. 152.
14
zbek, Arabuluculuk creti.


8

kar yklenilebilecek, dolaysyla tarafszlk ykmll ile badamayan bir ykmllk
gibi grlebilir ise de sadakat ykmllnn tek tek taraflara kar deil arabulucunun
srece ve taraflarn sreteki menfaatlerine yneldiinin kabul edilmesi halinde sorun
kalmayacaktr. Arabulucu sadakat borcu kapsamnda taraflara unlar borlanr:
aydnlatma ve zellikle gizlilik
15

kendi menfaatini taraflarnkinden stn tutmama,
fiili edimini yerine getirirken gereken her eyi yapma,
taraflarn zarara uramasna neden olacak her eyden kanma,
Veklet szlemesinde olduu gibi arabulucunun sadakat borcu, arabuluculuk
szlemesi kurulmadan nceki grmeleri ve szlemenin sona erdii tarihten sonraki
dnemi kapsar. Sadakat borcu, uyumazlk taraflarnn talebine bal deildir
16
.
5. Arabulucunun Hesap Verme Borcu
Arabulucu, vekilin borlarndan TBK m. 508de dzenlenen hesap verme borcuna
da tabidir. Yani arabulucu taraflarn istek ve talimatlar dorultusunda yrtt iin hesabn
vermek ve arabuluculuk ii ile ilgili olarak aldklarn taraflara vermekle ykmldr. Bu
kapsamda arabulucu rnein;
arabuluculuk teklifinin arabulucu vastasyla iletilmesi halinde teklifin sonucu,
arabulucu araclyla iletilen zme ilikin seenek neri ve tekliflerin sonucu,
avans alnmas halinde ne ekilde harcand
hakknda hesap verme ve harcanmayan avans iade borcu altndadr.
6. Edinilen Haklarn Mvekkile Geiinin Arabuluculuk Szlemesine Uygulanamamas
Arabuluculuk szlemesinde arabulucu bir edim sonucunu deil bir edim fiilini
borlandndan
17
arabulucu taraflardan gerek birisi gerekse tamam adna doan hak ve
alaca taraflara geirme borcu altna girmez. Bu nedenle arabulucu, TBK m. 509da
dzenlenen edinilen haklarn veklet verene geii hkmyle bal deildir.

15
zbek, Arabuluculuk creti.
16
Gm s. 147-148.
17
zbek, Arabuluculuk creti.


9

7. Birlikte Arabuluculua Bavuranlarn ve Birlikte Arabulucularn Sorumluluu
a) Birlikte Arabuluculua Bavuranlarn cret ve Masraftan Sorumluluu
TBK m. 511de dzenlenen bir kiiye birlikte veklet verenler, vekile kar mteselsil
olarak sorumludurlar hkmnn arabuluculuk szlemesine uygulanmas nemli neticeler
dourmaktadr. Buna gre birlikte arabulucuya bavuranlar zellikle cret ve masraf alaca
ynnden arabulucuya kar mteselsil olarak sorumludurlar.
Her ne kadar doktrinde, HUAKnda taraflarn arabuluculuk cretinden mteselsilen
sorumlu olduklarna dair bir hkm olmamas nedeniyle denmeyen arabuluculuk creti iin,
ancak sorumlu olan ve borucunu demeyen tarafa, kendi hissesi iin bavurulabilecei sonucu
karlsa da
18
, TBK m. 502/II yollamasyla TBK m. 511 hkm arabuluculuk szlemesine ve
de arabulucu ile taraflar arasndaki cret ve masraf alaca bakmndan HUAK ile
dzenlenmeyen d ilikiye de uygulanr. TBK m. 162 gerei taraflarn arabulucuya kar
mteselsilen sorumluluu kanundan doar ve kanmca bu hususta ayrca szleme
yaplmasna gerek yoktur. Dolaysyla cret ve masraf kendisinden tahsil edilen tarafn i
ilikideki rcu hakk TBK ve HUAKnun birlikte uygulanmasnn bir sonucu olarak doar
19
.
Grld gibi doktrindeki taraflarn arabulucuya kar mteselsilen sorumlu olmas
gerektiine ilikin temenniler
20
, TBK m. 511in arabuluculuk szlemesine uygulanmas ile
karlk bulmutur.
Taraflarn arabulucuya kar olan mteselsil sorumluluunu uyumazln iki taraf ile
snrlamak doru olmaz. Baz uyumazlklarda bir taraf birden fazla kiiden oluabilir. Dier
bir deyile uyumazlkta mecburi ya da ihtiyari arabuluculuk arkadal sz konusu olabilir
21
.
Bu durumda mteselsil sorumluluk uyarnca kendisine bavurulan tarafta bulunanlar da kendi
iinde arabulucuya kar mteselsilen sorumlu olur.
b) Birlikte Arabulucularn Taraflara Kar Sorumluluu
HUAK m. 14te zeri kapal olarak ifade edildii gibi bir arabuluculuk srecinde
birden fazla arabulucu grev alabilir. Bu nedenle birlikte arabulucularn taraflara kar
sorumluluunun ne ekilde olaca sorunu kar. Fakat vekleti birlikte stlenenler, vekletin

18
zbek, Arabuluculuk creti.
19
Aksi gr iin bkz. Yazc Tktk, s. 167-168.
20
zbek, Arabuluculuk creti.
21
Bkz. Demir, amil: Arabuluculuk Arkadal, Ankara Barosu Dergisi, S. 2013/2, s. 289 vd.


10

ifasndan mteselsil olarak sorumludurlar eklindeki TBK m. 511/II hkmnn
arabuluculuk szlemesine uygulanmasyla birlikte arabulucularn edimlerin tam ve gerei
gibi ifasnda taraflara kar (TBK m. 112) mteselsilen sorumlu olduklar sonucu kmaktadr.
C. Arabulucunun Hukuki Sorumluluunun Kapsam
Arabulucunu hukuki sorumluluunun kapsamn belirlerken vekilin sorumluluuna
ilikin doktrinde ileri srlen baz sorumluluk trlerine ksa deinmek gerekir.
Arabulucu niteliine uygun dt lde veklet szlemesinin hkmlerinin
uygulanaca arabuluculuk szlemesinin kendisine -kanun gerei- ykledii ykmllkleri
hi ya da gerei gibi yerine getirmezse szlemeyi ihlal etmi olur. Arabulucu bu davrannn
taraflara zarar vermesi halinde bunu szlemeye aykrlk hkmlerine gre tazmin etmek
zorunda kalr
22
.
Bununla birlikte arabulucu stlendii arabuluculuk grevi ile ilgili arabuluculuk
grevini yerine getirirken, arabuluculuk szlemesinden doan edimlerin ifasyla ilgisi
olmayan hukuka aykr bir davranla taraflara zarar verirse bu sefer haksz fiil sorumluluu
sz konusu olur
23
.
I. Arabulucunun Szlemeden Doan Sorumluluu
Taraflar ile arabulucu arasnda arabuluculuk srecinin yrtlmesiyle ilgili anlamaya
varlmas veklet szlemesi temelinde bir arabuluculuk szlemesi dourur. Dolaysyla
arabulucunun szlemede borlanlan edimleri yerine getirmemesi nedeniyle doan
sorumluluun szlemeye aykrlk hkmleri erevesinde ele alnmas gerekir.
Arabuluculuk srecine balamak iin mstakil bir szleme yapmann zorunlu olmamas,
arabulucunun mesleini icra ederken sahip olduu hak ve yetkiler ile mesleini ne ekilde icra
edeceinin mevzuatta ayrntl bir ekilde dzenlenmi olmas, arabulucunun sorumluluunu
szlemeden doan bir sorumluluk olmaktan karmaz. Arabulucu, arabuluculuk
szlemesiyle uyumazlk iinde olanlara bata tarafszlk, zen ve sadakat olmak zere
birok edim borlanr. Bu edimlerden bazlar yapma -rnein tarafsz davranma- bazlar da
yapmama eklinde rnein gizlilii ihlal etmeme- eklinde ifa edilir. Bu nedenle

22
Bapnar, Veysel: Vekilin (Avukatn, Hekimin, Mimarn, Bankann) zen Borcundan Doan Sorumluluu, 2.
B. Ankara 2004, s. 193.
23
Bapnar s. 193.


11

arabulucunun arabuluculuk szlemesine aykr davranarak verdii zararlar borcun
kaynaklarndan birisi olan szlemeden doan borlar kapsamnda deerlendirmek gerekir.
Arabulucunun szlemeye dayanan sorumluluunun doabilmesi iin edimini tam
veya gerei gibi ifa etmeyerek taraflara zarar vermesi, zarardan dolay kusurlu olmas,
szlemeye veya hukuka aykr davran ile zarar arasnda illiyet ba olmas gerekir. Bu
artlarn birlikte gereklemesi halinde arabulucu zarar tazmin etmek zorunda kalr
24
.
Haksz fiil sorumluluundan farkl olarak szlemeye dayanan sorumlulukta ispat
yk ters evrilmi bir kusur sorumluluu sz konusudur. Yani arabulucu kendisine hibir
kusurun yklenemeyeceini ispat etmedike doan zarar gidermekle ykmldr (TBK m.
112). Fakat szlemeye dayanan sorumluluun dier artlarn ispat klfeti -bu artlar
bakmndan haksz fiil hkmleri uygulanacandan- zarar gren taraflara aittir (TBK m.
114/II).
II. Arabulucunun Szlemeden Doan Sorumluluunun artlar
1. Arabulucunun Borca Aykr Davran
Arabuluculuk szlemesinin kurulmasyla arabulucu grevin niteliine uygun btn
borlar ve hukuki ilemleri yapmay borlanr. Dolaysyla arabulucunun grevinin gerei
borland edimleri ve bu kapsamda yaplmas gereken hukuki ilemleri tam ve gerei gibi
yerine getirmemesi szlemeye aykr bir davran olur (TBK m. 112). Szlemeye aykr
davranlara yukarda ayrntl bir ekilde aklanan, talimata uymama, ahsen ifa etmeme,
zensizlik, sadakatsizlik, hesap vermeme gibi haller rnek verilebilir.
2. Zarar
Arabulucunun szlemeye aykr davran nedeniyle sorumlu tutulabilmesi iin
taraflarn bu davran nedeniyle zarara uram olmalar gerekir. Zarar arabulucunun
mesleini icra ederken gerek kasten gerek ihmalen taraflarn malvarl ve ahsvarlnda
maddi veya manevi bir eksilme meydana getirmesi halinde ortaya kar.
Hukukumuzda zararn hesaplanmas bakmnda veklet szlemesine dolaysyla da
arabuluculuk szlemesine uygulanabilecek zel hkm bulunmamaktadr. TBK m. 114/II
Haksz fiil sorumluluuna ilikin hkmler, kyas yoluyla szlemeye aykrlk hallerine de

24
Bapnar s. 194.


12

uygulanr hkmnn gndermesiyle haksz fiile ilikin TBK m. 51 ve m. 52 hkmleri,
arabulucunun szlemeye aykr davran neticesinde doan zararlara da uygulanr
25
.
Zararn varl illiyet bana ve fiilin hukuka aykrlna gre, miktar ise kusurun
tr ve derecesine gre belirlenir. Kusurun ar ya da hafif, kasten ya da ihmalen olmas
arasnda TBK m. 49 kapsamnda tazminat sorumluluu dourmas bakmndan bir fark
yoktur
26
. Bu ayrmlar -rnein gizliliin ihlali gibi- ancak szlemeye aykrln ayn
zamanda su tekil etmesi hallinde cezai sorumluluun belirlenmesi bakmndan, kusurun ar
ya da hafif olmas da TBK m. 51 gereince tazminatn ekil ve kapsamnn belirlenmesi
bakmndan nem tar.
a) Zararn spat
Zararn belirlenmesinde ve ispatnda haksz fiile ilikin hkmler uygulanacandan
(TBK m. 114/II ) zarar ve miktarn ispat yk zarara urayana aittir. Zarar gren taraf bunu
her trl delille ispat edebilir. nk haksz fiiller HMK m. 200'de dzenlenen senetle ispat
kural kapsamna hukuki ilem olmadklarnda senetle ispat kuralna tabi deildir
27
.
b) Zararn Artmasnn Engelleyecek Eylemlerde Bulunmama Sorumluluu
Arabulucunun sorumluluu dar kapsamda kusur veya ihmalin neticeleri ile snrl
deildir. TBK m. 136/Ie gre borcun ifas, arabulucunun sorumlu tutulamayaca sebeplerle
imknszlarsa, bor sona erer. Bu kapsamda TBK m. 136/IIIe gre arabulucu, ifann
imknszlatn uyumazln taraflarna gecikmeksizin bildirmez ve zararn artmamas iin
gerekli nlemleri almazsa, bundan doan zararlar gidermekle ykml olur. rnein;
uyumazln arabuluculuk kapsamna girmedii anlaldnda,
arabulucu tarafszln yitirdiinde,
arabulucunun meslek kurallarnda yazl hallerden biri veya birkann varl
nedeniyle sreten ekilmesi veya sreci sonlandrmas gerektiinde,
arabulucu, arabuluculuk grevini ifa etmesinin imknsz hale geldiini taraflara gecikmeden
bildirmez ve muhtemel zararn artmamas iin gerekli nlemleri almazsa bundan doan

25
Bapnar s. 206.
26
Klolu, Ahmet: Borlar Hukuku Genel Hkmler, 16. B. Ankara 2012, s. 305, 637.
27
Klolu s. 405.


13

zararlar da gidermekle ykmldr. Bu sorumluluk szleme gereince yapma edimini
yerine getirmemekten kaynaklanr
28
.
c) Zarar grenin Ortak Kusurunun Tazminata Etkisi
Taraflarn, arabulucunun zarar douran fiiline raz olmalar
29
veya zararn
domasnda ya da artmasnda etkili olmu olmalar yahut arabulucunun tazminat
ykmlln artrmalar durumlarnda olduu gibi arabulucuyla birlikte ortak kusurlu
bir ekilde durumu arlatrmlarsa hkim, arabulucunun deyecei tazminat indirebilir
veya tamamen kaldrabilir (TBK m. 52/I).
d) Manevi Zarar
Arabulucu fiiliyle sadece maddi zarara deil manevi zarara da yol am olabilir.
TBKndaki manevi zarara ilikin dzenleme, haksz fiillere ilikin hkmler arasnda
dzenlenmi olsa da TBK m. 114/II yollamasyla haksz fiillere ilikin hkmler szlemeye
aykrlk hallerine de uygulanacandan, manevi tazminata ilikin hkmler (TBK m. 56, m.
58), ister ahsvarlna ister malvarlna ynelmi olsun szlemeye aykrlktan doan
manevi zararlara da uygulanacaktr
30
.
e) Zararn Miktarnn Tam Olarak spat Edilememesi
Arabulucunun szlemeye aykr davran nedeniyle uranan zarar miktarnn ispat
edilmesinin mmkn olmad haller bakmndan TBK m. 50/IIde bir zm getirilmitir.
Buna gre hkim, olayn olaan ak ve zarar grenin ald nlemleri dikkate alarak karar
verir
31
.
rnein taraflardan biri sreci, ihtilafl konular ve uzlama
seeneklerini kavramakta glk ekiyor veya arabuluculua
katlmakta zorlanrsa, arabulucu, ilgili tarafn gerekli deiiklik veya
ayarlamalar yapmam, hatta srecin sonlandrlmas gerektiren
hallerin mevcudiyetine ramen arabuluculuu bitirmemise, zarar
grenin arabulucunun bu eyleminin ne miktarda bir zarara yol

28
Klolu s. 5.
29
Burada bahse konu rza, MK m.24/IIde dzenlenen hukuka uygunluk nedenlerinden birisi olan rza deildir
(Klolu s. 418).
30
Bkz. Klolu s. 430-431.
31
Klolu s. 406.


14

atn ispat etmesi mmkn olmayabilir. Bu durumda hkim,
rnein ilgili tarafn mzakere edilen konuyu anlayamadn bir
avukata danmak istediini beyan etmesine ramen arabulucunun bu
talebi geitirmesi ile avukata danma isteinin hi gndeme
gelmemesi hallerinde farkl miktarlarda tazminata hkmedecektir.
nk ilk ihtimalde ilgili taraf zarar nlemek ynnde bir adm
atmtr ve arabulucu bu talep gereince tarafa frsat tanmayarak
ar kusurlu hale gelmitir.
f) Zararn Herkese Bilinen Bir ekilde Meydana Gelmesi
Arabulucunun kusuru nedeniyle doan zarar, ispat gerektirmeyecek kadar ak olabilir.
HMK m. 187/II uyarnca bilinen olaylarn ispatna gerek yoktur.
rnein, arabulucunun tehdit altndaki bir taraf ile ilgili olarak
gerekli nlemleri almamas nedeniyle uyumazln dier tarafnca
kan tartma neticesinde silahla ldrlmesi ve bu olayn ulusal
basna Arabulucunun Brosunda Cinayet bal altnda tm
ayrntlaryla basna yansmas halinde zararn ispatna gerek yoktur.
g) Arabulucunun Sorumluluunun Tek Tarafl ya da ok Tarafl Olmas
Arabulucu gerek kusuru gerekse ihmali ile sadece bir tarafa zarar verebilecei gibi
srece katlan taraflarn tamamna da zarar verebilir. Tek tarafl sorumlulukta arabulucunun o
tarafn zararn karlamas yeterlidir. ok tarafl sorumluluun domas halinde ise arabulucu
her bir tarafa farkl zarar verebileceinden arabulucuya ynelik tazminat talepleri de
farkllaabilecektir. Bu durumda arabulucunun verdii zarar her bir taraf bakmndan ayr
ayr deerlendirmek gerekir.
h) Zarar Douran Sebeplerin Yarmas
Arabulucunun sorumluluu, birden ok sebebe dayandrlabiliyorsa TBK m. 60a gre
hkim, zarar gren aksini istemi olmadka veya kanunda aksi ngrlmedike, zarar grene
en iyi tazminat imkn salayan sorumluluk sebebine gre karar verir. nk TBK m. 60,
TBK m. 114/II yollamasyla szlemeye aykrlktan doan sorumlulua yani arabuluculuk
szlemesinden doan sorumlulua da uygulanr.


15

3. Hukuka Aykrlk
Arabulucunun szlemeye dayal sorumluluunun doduu hallerde ounlukla ayn
zamanda hukuka veya ahlaka aykr bir fiil sz konusudur. Hukuka aykr davrantan sadece
kanuna aykr davran anlamak doru olmaz. Fiilin hukuk kaynaklarndan birine aykr
olmas yeterlidir. rnein fiil, Kanun yannda Ynetmelie ve meslek kurallarna aykr
olabilir
32
.
Ancak arabulucunun davrannn sorumluluk dourabilmesi iin kuraln emredici
olmas gerekir. Aksi takdirde arabulucunun hukuki sorumluluu domaz
33
.
Arabulucunun hukuku bilmemesi onu sorumluluktan kurtarmaz.
rnein, tehdit suunun birden fazla kii tarafndan birlikte ya da
silahla ilenmesi halinde (TCK m. 106/2) su CMK m. 253 uyarnca
uzlama kapsamndan kar. Bu fiilin hukuki sonularnn
arabuluculuk yoluyla zme kavuturulmak istenmesi halinde, suun
ilenii itibariyle arabuluculua elverili olmadnn arabulucu
tarafndan bilinmemesi ve arabuluculuk srecine devam edilmesi
zarar nispetinde arabulucunun sorumluluunu dourur.
Arabulucunun sorumluu fiilinin sadece hukuk kurallarna aykrlndan domaz.
TBK m. 49/2 uyarnca arabulucunun taraflara zarar veren fiilini yasaklayan bir hukuk kural
bulunmasa bile, ahlaka aykr bir fiille taraflara kasten zarar veren arabulucunun da doan
zarar tazmin ykmll vardr
34
.
rnein arabulucu sreci uzatmak ve cret alacan artrmak
amacyla ynetmekte olduu srecin gidiatyla ilgili olarak taraflara
"kasten" yalan sylerse kaybedilen zaman ve srecin uzamas
nedeniyle ortaya kan cret ve masraflar nedeniyle hukuki
sorumluluu doar.
Ayrca arabulucunun hukuka aykr davranlar ile ahlaka aykr davranlar arasnda
kusurun derecesi bakmndan bir farkllk sz konusudur. Arabulucunun hukuka aykr fiilinin

32
Klolu s. 274-275.
33
Klolu s. 275.
34
Klolu s. 275.


16

sorumluk dourabilmesi iin kastl olup olmamas nem arz etmezken, ahlaka aykr
davranlarnn sorumluluk dourabilmesi iin kast arttr
35
.
4. lliyet Ba
Arabulucunun szlemeye aykrlk nedeniyle domu zarardan sorumlu tutulabilmesi
iin, arabulucunun szlemeye aykr davran ile zarar arasnda uygun illiyet bann
bulunmas gerekir. Eer arabulucunun davran ile zarar arasnda uygun illiyet ba
kurulamyorsa, zarar szlemeye aykrlktan baka bir nedenle domusa arabulucunun
mesleki sorumluluundan sz edilemez. lliyet ban ispat yk zarar gren taraflara
(uyumazln taraflarna) aittir. Arabulucu davran ile zarar arasndaki illiyet bann
kesildiini iddia ederek sorumluluktan kurtulabilir.
5. lliyet Ban Kesen Haller
a) Mcbir sebep:
Arabulucunun mesleini yerine getirmesini engelleyecek nceden kestirilemeyen ve
nlem alnamayan hakl bir mcbir sebep ileri srmesi halinde szlemeye aykr davran ile
zarar arasndaki illiyet ba kesilir ve arabulucu zarardan sorumlu tutulamaz. Doktrinde
mcbir sebeplere sel, deprem, yldrm dmesi, yangn, sava, hastalk ve grev gibi haller
rnek gsterilmektedir
36
. Bunula birlikte taraflar ile arabulucu yaptklar arabuluculuk
szlemesinde zel baz mcbir sebepler belirleyebilirler.
rnein arabulucunun ar hastalanmas nedeniyle faaliyeti devaml
surette yrtememesi ve faaliyete ilikin evraklar baka bir
arabulucuya devredememesi nedeniyle zamanamnn durduunun
ispatlanamamas nedeniyle hak kayb olmusa arabulucunun durumu
genel bir mcbir sebep oluturduundan zarardan sorumlu tutulamaz.
b) Zarar Grenin Ar Kusuru
Arabuluculuk srecinde taraflarn arabulucudan uyumazln esasna, kimliklerine,
yetkilerine ve uyumazln dou sebeplerine ilikin bilgileri gizlemeleri, bu hususlarda
aka yalan beyanda bulunmalar ya da sahte belgeler sunmalar rneklerindeki gibi ar
kusurlu olduklar hallerde, zarar grenin ar kusurlu fiili illiyet ban keseceinden,
arabulucunun -grevini tam ve gerektii gibi yerine getirememesinden- doan zararlardan

35
Klolu s. 275.
36
Klolu, s. 639.


17

sorumlu tutulmas mmkn deildir. Buna karn zarar grenin kusuru ar deilse
arabulucunun ar objektifletirilmi zen ykmllnn sonucu olarak gerekli aratrmay
yapma ve nlemleri alma ykmll, illiyet ban devam ettirir
37
.
c) nc Kiinin Ar Kusuru
Taraflardan birisinin yakn ya da arabuluculuk srecine taraflarn rzasyla katlan
nc kiilerin srecin devam etmesine engel olmas, yeni uyumazlklarn kmasna neden
olmas gibi hallerde arabulucunun gerekli nlemleri alma gayretine ramen srece devam
edilememi ve bu nedenle taraflardan biri zarara uramsa srece katlan nc kiinin ar
kusurlu fiilleri illiyet ban keseceinden arabulucu zarardan sorumlu tutulamaz.
rnein tercmann mzakere edilen hususlar kasten yanl
evirmesi nedeniyle taraflarn istemedikleri bir anlamaya imza
atmas.
d) Arabulucunun Taraflarla Yapt Sorumsuzluk Anlamasnn Geerlilii
Sorumsuzluk anlamalar baz hallerde kusur ile zarar arasndaki illiyet ban keser.
Borlar hukukunda sorumsuzluk anlamas TBK m. 115te dzenlenmitir. TBK m. 115/Ie
gre borlunun ar kusurundan sorumlu olmayacana ilikin nceden yaplan anlama
kesin olarak hkmszdr. Yine TBK m. 115/IIIe gre uzmanl gerektiren bir hizmet,
meslek veya sanat, ancak kanun ya da yetkili makamlar tarafndan verilen izinle
yrtlebiliyorsa, borlunun hafif kusurundan sorumlu olmayacana ilikin nceden yaplan
anlama kesin olarak hkmszdr. Arabuluculuk meslei kanunla dzenlenen ve Adalet
Bakanl arabuluculuk siciline kayt olduktan sonra icra edilebilen bir meslek olarak TBK m.
115/III kapsamna girmektedir. Bu nedenle arabulucu ile taraflar arasnda ne ar kusur ne de
hafif kusurdan doan sorumluluu kaldran bir sorumsuzluk anlamas yaplabilir. Bu
kapsamda yaplan anlamalar kesin hkmszlk yaptrmna tabi olur.
6. Kusur
Kusurun varl iin arabulucunun davrannn hukuk dzeni tarafndan knanabilir
olmas gerekir. Arabulucu szlemeye, mevzuata ve ahlaka uygun olarak gereken dikkat ve
zeni gstermi olsayd kusurlu davran ortaya kmayacakt. Kusurlu davran tercih etmesi

37
Fakat bu halde hafif kusur TBK m. 52/I gereince tazminatn belirlenmesinde dikkate alnacaktr (Klolu s.
640).


18

ise eyleminden sorumlu tutulmasn gerektirir. Kusurun arl tazminatn ekli ve miktarnn
belirlenmesinde etkilidir
38
.
Szlemeye dayal sorumlulukta ispat yk haksz fiil sorumluluuna gre ters
evrilmitir. TBK m. 114'e gre vekil yani arabulucu, genel olarak her trl kusurdan
sorumludur. Yani arabulucu kusurun her tr (ar, hafif kusur) ve derecesinden [kast, ihmal
(ar, hafif)] sorumludur. Arabulucunun sorumluluunun kapsam, arabuluculuk mevzuatnda
dzenlenen arabulucunun hak ve ykmlklerine gre belirlenir. Arabulucu, arabuluculuk
iini serbest meslek kazanc elde etmek iin yaptna gre, sorumluluu daha ar
deerlendirilecektir (TBK m. 114/I).
Vekilin szlemenin tam veya gerei gibi ifa edilmemesi sonucunda kusurun
belirlenmesiyle ilgili doktrinde arlkl olarak kabul edilen grlerin arabuluculuk
szlemesi bakmndan da geerli olduunu kabul etmek gerekir. Buna gre zellikle
doktrindeki vekile TBK m. 506/III dzenlemesiyle eBK m. 390/I ile atf yaplan eBK m. 321
deki "ii gibi ortalama bir zen gsterme ykmll" yerine "ar objektifletirilmi",
yani arlatrlm, basiretli bir vekilde bulunmas gereken zen ykmll getirildii
gr hakimdir
39
. Dolaysyla arabulucunun szlemeye dayal kusuru belirlenirken artk
eskiden olduu gibi ortalama bir iiden beklenen zen yerine "ar objektifletirilmi", yani
arlatrlm zen ykmllne tabi olduunu kabul etmek gerekir
40
. Bu arabulucunun
belirli bir mesleki tecrbeye sahip, uzmanlk eitimi alm kii olmasyla da uyumlu olacaktr.
a) Kusurun spat
Arabulucu mesleki faaliyetini kusurlu bir ekilde yerine getirmediini ispatla
mkelleftir. Arabulucunun hukuki sorumluluu ile ilgili bir uyumazlkta arabulucu hibir
ekilde kusurlu olmadn, zarar gren ise illiyet ba ve zararn miktarn ispatla mkelleftir.
Kusurun ispat dnda kalan dier hususlarn haksz fiil hkmlerine gre halli gerekir.
Taraflarn srete gizliliin aksini kararlatrmalar halinde (HUAK m. 4) arabulucu
kusursuz olduunu ispat ederken, kendisine sunulan belgelerden ve sreci belgeleyen
tutanaklardan yararlanabilir. Hatta uyumazln dier taraf ile srece katlanlar tank olarak
dinletebilir. Srecin gizli olmas halinde ise arabulucunun kusurlu olmadn, arabuluculuk

38
Bapnar, s. 211.
39
Gm, s. 155 vd.
40
Bkz. Gm, s. 156.


19

faaliyeti dolaysyla dzenlenen belgelerden (HUAK m. 5/I,) yararlanarak ispat etmesi
mmkn deildir.
Sadece arabuluculuk faaliyeti dolaysyla hazrlanan belgelerden en nemlisi ise
HUAKY m. 11/IIde dzenlenen arabulucunun, taraflarla grlerek iletiim kurulduuna,
arabuluculuk faaliyetine balandna, bu faaliyete ilikin ilem ve eylemlerin doru bir
biimde uygulandna ve nihayetinde arabuluculuk faaliyetinin sona erdirildiine ynelik
fiili durum ve aamalar kayt altna ald, arabulucu ve taraflarca imzalanan belgedir.
Arabulucunun kusursuz olduunu, zarar grenin ise zarar ispatta srecin aamalarn gsteren
bu tutanaa ihtiya varsa taraflar aksini kararlatrmadka bundan yararlanlmas HUAK m.
5/IV hkm nedeniyle mmkn deildir. nk HUAK m. 5/IVe gre nceki fkralarda
kullanlamayaca dzenlenen beyan ve belgeler, arabuluculuun konusuyla ilgili olup
olmadna baklmakszn, hukuk davas ve tahkimde yani arabulucunun szlemeye dayal
sorumluluu nedeniyle alan davada da kullanlamaz.
HUAK m. 5/IIIde ifade bulan sz konusu bilgiler bir kanun hkm tarafndan
emredildii veya arabuluculuk sreci sonunda varlan anlamann uygulanmas ve icras iin
gerekli olduu lde aklanabilir hkm ise arabuluculuk anlamasnn uygulanmasndaki
ve icra edilebilirliindeki tereddtleri gidermek iin getirilmi bir olanaktr. Yoksa bu hkme
dayanlarak ilgili belgelerin mahkemece celbi mmkn deildir. Zaten HUAKnun 5.
maddesinin 4 ve 5. fkralar birlikte deerlendirildiinde bunun aka yasakland
grlmektedir.
b) Arabuluculuk Kurulu Kararlarnn Kusur ve Zararn spatndaki Delil Deeri
Acaba arabulucunun taraflardan biri veya birka tarafndan srecin ynetimindeki
hukuka aykr eylemleri nedeniyle Bakanla ikyet edilmesi zerine Bakanlka yaplacak
denetim sonunda Arabuluculuk Kurulunun arabulucunun ikyet edilen eylemi hakknda
verecei karar ve gerekesi, arabulucunun kusurlu olmadn, zarar grdn iddia edenin
ise zararn ispat ederken ileri srlmesi halinde mahkemece dikkate alnacak mdr?
Arabuluculuk Kurulunun arabulucunun disiplin durumu ile ilgili karar, dorudan doruya
arabulucunun fiili ve ortaya kan zarar ile ilgili olmadndan kusur ve zarar ispat eden dier
deliller yannda dolayl bir ispat vastas olan emare olarak deerlendirilebilir. Emarenin
hkimin takdirini etkileyebilmesi iin dava sebebini oluturan dier vakalar desteklemesi


20

gerekir. Yoksa bu kararlar arabulucunun kusursuz olduunu ve zarar grenin ise zararn
ispatta tek bana yeterli deildir.
c) Arabulucunun Hafif Kusurlu Olmas
TBK m. 52/IIye gre arabulucu, zarara hafif kusuruyla sebep olmu ve tazminat
dediinde yoksullua dmesi sz konusuysa ve hakkaniyet de gerektiriyorsa hkim
tazminat taktiren indirebilir. Bu hkm arabulucunun sorumluluunu hafifletme yani
tazminatta indirim sonucu dourmakla birlikte, tazminat talebinin tamamen reddi sonucu
dourmaz.
D. Arabulucunun Hukuki Sorumluluunda Zamanam
Veklet szlemesinden doan alacaklar be yllk zamanam sresine tabi
olduundan arabulucunun szlemeye dayal sorumluluundan doan tazminat taleplerinde
zamanam sresi de be yldr (TBK m. 147/I,5). Arabulucunun szlemeden kaynaklanan
sorumluluu ayn zamanda su tekil etse bile TBK m. 147/I,5te veklet szlemesine
uygulanacak zamanam sresi aka dzenlendiinden, TBK m. 72/Ide haksz fiil
zamanam dzenlenirken benimsendii gibi ceza kanunlarnn daha uzun bir zamanam
ngrd hallerde ceza zamanamnn uygulanmasna ilikin hkmn, arabulucunun
sorumluluuna kyasen uygulanmas (TBK m. 114/II) mmkn deildir.
E. Arabulucunun Szlemeye Dayal Sorumluluunu Douran Baz Haller
I. (Sadakat Borcu Kapsamnda) Gizliliin hlalinden Doan Zararlar
Arabuluculukta gizlilik temel ilkelerdendir ve uyumazlk sahipleri arabuluculuu
ounlukla mahkemede olduu gibi aleni deil gizli bir uyumazlk zm sreci yaamak
iin tercih ederler. Gizlilik kamuoyuna mal olmamas istenen vakalara dayanan
uyumazlklar bakmndan ihlali halinde ortaya kabilecek sonular nedeniyle zellikle nem
arz eder. Arabuluculuk srecinde gizlilik taraflar, srece katlanlar ile vekilleri ve arabulucu
tarafndan ihlal edilebilir.
Daha nce ifade edildii gibi arabulucunun szlemeye dayal hukuki sorumluluu
iin kusurlu davranmas yeterlidir. Bunun kasten ya da ihmalen olmasnn tazminat miktar ve
ekli dnda bir hkm yoktur. Ancak gizliliin ihlalinin kasten olmas fiilin ayn zamanda
su tekil edip etmediini belirlemek bakmndan nemlidir. nk arabulucunun gizlilii


21

ihmalen ihlal etmesi hukuki sorumluluunu dourmakla birlikte HUAK m. 33de dzenlenen
gizliliin ihlali suunu oluturmaz. nk arabuluculukta gizliliin ihlali kasten
islenebilecek bir sutur
41
. Yani gizlilii kasten ihlal eden bir arabulucu hem hukuki hem de
cezai ynden sorumlu olur.
rnein bir yaynevinin yazarn kitabn szlemede belirtilenden fazla
yani korsan basarak piyasaya srmesi nedeniyle kan uyumazlkta,
taraflar uyumazl yaynevinin ykl bir tazminat demesi, zr
dilemesi ve yaynevini ikyet hakkndan vazgemek zere arabuluculuk
yoluyla zme kavuturmutur. Arabulucu daha sonra ounlukla
arabulucularn ye olduu Facebook grubunda uyumazlkla ilgili
tecrbelerini aktarrken, yaynevinin adn gizlemeden x yaynevinin
korsan kitap basmas nedeniyle arabuluculuk yaptn, kendisinin bir
daha bu yaynevinden alveri yapmayacan yazmtr. Ayn zamanda
arabuluculukla ilgili olmas nedeniyle gruba ye olan yaynevinin vekili
yazlanlar grm ve mvekkilini bilgilendirmitir. Gizlilii ihlal
neticesinde, yaynevi ile yazar arasnda yaanan uyumazlk ksa
zamanda binlerce avukat ve dier yaynevleri tarafndan renilmi ve
itibarn kaybeden yaynevi bir sre sonra iflasn eiine gelmitir.
Byle bir durumda arabulucunun gizlilii ihlali, cezai, hukuki ve idari
sonular douracaktr.
II. Uyumazln Kapsamna likin Deerlendirmede Hukuku Bilmemekten yahut
Kasten Susmadan Doan Zararlar
Daha nceki aklamalarda veklet szlemesinde vekilin "ii gibi ortalama bir zen
gsterme ykmll" yerine, "ar objektifletirilmi", yani arlatrlm, basiretli bir
vekilde bulunmas gereken zenle hareket etmesi gerektiini, zen ykmllndeki bu
arlatrmann arabulucunun zen ykmlln de belirlediini ifade etmitik. Bu
gelimeler karsnda arabulucunun uyumazln kapsamna ilikin yapaca aratrmada
gsterecei zenin makul bir zen olmaktan te ar bir zen ykmll olduu ortaya
kmaktadr. Arabulucu taraflara yneltecei sorularla uyumazln taraflarn serbeste
tasarruf edebilecei uyumazlklardan olup olmadn, uyumazlk bir sutan kaynaklanyor
veya bir aile hukuku uyumazl ise suun uzlama, uyumazln ise aile ii iddet iddias

41
zbek, Mustafa Serdar: Alternatif Uyumazlk zm, 3. B. Ankara 2013, s. 1053.


22

ierip iermediini aratrmaldr. Bu aratrma ar denebilecek bir zenle yaplmaldr. yle
ki arabulucu, taraflar uyumazln arabuluculua elverililiini anlamaya yaracak bilgileri
kasten gizledikleri iin sreci devam ettirmi olsun. Bu kapsamda arabulucu aile
uyumazlklarnda, uyumazln kmasna aile ii iddetin unsurlarndan biri veya birkann
neden olup olmadn, uyumazlk uzlamaya tabi bir sula ilgiliyse suu uzlama
kapsamndan karan arlatrc hallerin olup olmadn taraflara sorular ynelterek akla
kavuturmal ve bu hususlar tutanaa yazarak taraflara imzalatmaldr. Aksi halde
doabilecek zararlardan sorumlu tutulabilir.
Eer uyumazln HUAK m. 17/I,d gereince arabuluculua elverili olmad
anlalrsa, TBK m. 136/Ideki daha geni kapsaml ifadesiyle arabulucunun sreci ynetmesi
sorumlu tutulamayaca bir sebeple imknszlarsa arabulucunun srecin sonucuna ilikin
tutanak dzenlemek dnda- borlar yani grevi sona erer.
Karlkl bor ykleyen bir szleme olan arabuluculuk szlemesinde imknszlk
sebebiyle edimini ifa etmekten kurtulan arabulucu, aradaki szlemeye TBK m. 136/II
hkmnn uygulanmas halinde, taraflardan alm olduu creti sebepsiz zenginleme
hkmleri uyarnca geri vermekle ykmldr ve henz kendisine denmemi olan creti
isteme hakkn kaybeder.
Grld gibi TBK'nun ifa imknszl iin belirledii ereve ile AAT'nde
uyumazln arabuluculua elverili olmamas halinde benimsenen zm elimektedir.
Yrrlkte olan Tarifenin genel hkmlerine gre arabuluculuk faaliyetine balandktan
sonra, uyumazln arabuluculua elverili olmad ortaya kar ve bu sebeplerle de
arabuluculuk faaliyeti sona erdirilir ise sonradan ortaya kan bu durumlarla ilgili olarak eer
arabulucunun herhangi bir kusuru yoksa arabulucu, Tarife hkmleri ile belirlenen cretin
tamamna hak kazanr (AAT m. 5/I). Kanmca bu durum, arabuluculuun kapsam
konusunda hukuki muhakeme yapacak lde bilgi sahibi olmas beklenemeyecek taraflarn
kusurundan da kaynaklanmayacana gre TBK m. 136/IInin ortaya koyduu zmden
ayrlmann anlam yoktur. Bu nedenle arabulucu sreci ynetmesi sorumlu tutulamayaca bir
sebeple imknszlarsa taraflardan alm olduu creti sebepsiz zenginleme hkmleri
uyarnca geri vermeli ve henz kendisine denmemi olan creti isteme hakk da ortadan
kalkmaldr. Bu zmn arabulucunun saatlere yaylm emeini hie saymak anlamna
gelecei grnn baskn gelmesi halinde ise ilgili uyumazlk parayla llse bile
arabulucunun sadece sona erme anna kadar hesaplanacak saat cretine hak kazanmas


23

gerektii kansndaym. Yrrlkteki tarifeye gre ise arabulucu, uyumazln arabuluculua
elverililii ile ilgili zenli bir aratrma yapmam veya elverili olmadn tespit etmesine
ramen kasten susmu ya da hukuku bilmemesi nedeniyle gerekli deerlendirmeyi
yapamamsa sadece bu gibi kendisine kusur atfedilebilecek hallerde crete hak kazanamaz ve
tahsil ettii creti ise iade borcu altna girer.
III. Arabulucunun Taraflarla Arasndaki kar atmas ya da Birliini Gizlemesi yahut
Bu Hususta Makul Bir Aratrma Yapmamas
Arabulucu, tarafszlndan phe edilmesini gerektirecek nemli hal ve artlarn
varl halinde, taraflar bilgilendirmekle ykmldr (HUAK m. 9/II). Bu kapsamda
arabulucunun taraflardan birisiyle kar atmas veya birlii olup olmad konusunda dier
taraf bilgilendirmesi gerekir. Bundan da te arabulucu grnrde bir sebep olmasa da ya da o
anda hatrlayamasa da olas ve gelecekte ortaya kmas muhtemel kar birlii veya
atmasnn varln tespit etmek iin makul bir aratrma yapmak zorundadr. rnein
arabulucu taraflara daha nce vekil olarak grev stlendii bir dava veya takipte taraf olup
olmadklarn, taraflarla ayn kasabadan olmas nedeniyle akrabalk ba olup olmadn
aratrmak, ortaya karmak ve bu hususta taraflar bilgilendirmek zorundadr
42
.
rnein arabulucunun taraflardan birisi ile yakn akrabalk ba
olmas, ya da taraflardan birisinin yirmi yldr avukatln yapyor
olmas ve bu durumu gizlemesi halinde arabulucunun yakn akrabalk
veya vekillik ilikisi nedeniyle taraflardan birisinin zarara uramas
halinde hukuki sorumluluu doar.
IV. Grevi Bizzat Yerine Getirme Borcunun hlalinden Doan Zararlar
Arabulucunun grevi bizzat yerine getirmemesi nedeniyle taraflardan biri veya
tamamnn sreci baka bir arabulucu ile srdrmek isteyerek arabulucu ile olan ilikilerini

42
Bu ykmllk kaynak metinden doru evrilmemi olsa da arabuluculuk meslek kurallarnda da
dzenlenmitir. Bkz. Trkiye Arabuluculuk Kurulu Arabuluculuk Sistemi ve Arabulucular in Model Etik
Ve Uygulama Kurallar Mart 2013:
(4.1) Arabulucu, iyi niyetli nc bir kiinin (objektif iyiniyetli bir kiinin eklinde anlalmaldr),
arabuluculuk asndan fiil veya mstakbel bir menfaat ilikisi veya atmas bulunduunu dnmesine yol
aacak bir olay olup olmadn belirlemek zere makul bir aratrma ve inceleme yapmaldr. Arabulucunun,
mstakbel menfaat ilikisi veya atmasn ortaya karmak iin yapaca aratrmalar, kukusuz ki somut
olayn koullarna gre deiebilir.
(4.2) Arabulucu, kendisi tarafndan makul koullarda bilinebilecek ve arabulucunun tarafszl hakknda
kuku uyandrabilecek btn mevcut ve mstakbel menfaat ilikisi veya atmalarn, mmkn olan en ksa
srede taraflara mutlaka aklamaldr.


24

sonlandrmalar halinde, taraflarn arabulucunun bizzat katlmad oturumlarn cretini
deme ykmllklerinin olmad kansndaym. nk taraflar arabulucunun bizzat
sunaca hizmete karlk cret demeyi borlanrlar. Arabulucunun sreci ahsen ynetme
ykmllne aykr davranmas nedeniyle doan zararlar szlemeye aykrlk
hkmlerine gre tazmin etmesi gerekir. Ancak arabulucunun ahsen ynetme
ykmlln yerine getirmemesinden bir zarar domasa bile kanundan kaynaklanan bir
ykmll yerine getirmemesi nedeniyle ikyet halinde denetlenmesi ve uyarlmas sz
konusu olabilir.
V. Srecin leyiinde Tutulmas Gereken Tutanaklarn Tutulmamas veya
Saklanmamasndan Doan Zararlar
Arabulucu, taraflarla grldn, iletiim kurulduunu, faaliyetin balandn,
faaliyete ilikin ilem ve eylemleri, arabuluculuk faaliyetinin sona erdiren halleri ve aamalar
belgelendirmek ve taraflar veya vekillere imzalatmak zorundadr. (HUAKY m. 9/II).
zellikle HUAK m. 16/IIye gre arabuluculuk srecinin balamasndan sona ermesine kadar
geirilen sre, zamanam ve hak drc srelerin hesaplanmasnda dikkate
alnmayacandan, arabulucunun sreci ve aamalar belgeleme ykmll ayr bir nem
arz eder.
Arabulucu faaliyetinin sona ermesi hlinde, faaliyete ilikin kendisine yaplan
bildirimi, kendisine sunulan ve elinde bulunan belgeleri ve dzenlenen tutana be yl sre
ile saklamak zorundadr (HUAK m. 17/IV; HUAKY m 15/I). Yine arabulucu arabuluculuk
faaliyeti sonunda taraflarn anlatklar, anlaamadklar veya arabuluculuk faaliyetinin nasl
sonulandn bir tutanak ile belgelendirmek zorundadr. (HUAK m. 17/II; HUAKY m
21/II).
Arabulucu, srecin balamasna, aamalarna ve sonlanmasna ilikin tutanaklar
Kanun ve Ynetmelikte tarif edilen zamanda ve ekilde dzenlemez ve bu belge ve
tutanaklar be yl sreyle saklamazsa bahse konu ykmllklerin ihlalinden doan
zararlardan sorumlu olur.
rnein sreci belgeleyen tutanan Ynetmelikte belirlenen
kapsamda tutulmamas nedeniyle, arabuluculuk anlamasnn icras
iin gerektii lde aklanamamasndan ve zellikle bu nedenle
grevli mahkemenin icra edilebilirlik erhi talebini reddinden doan
zararlardan arabulucu sorumlu olur.


25

rnein arabulucunun taraflara srecin baladna ilikin tutanak
imzalatmamas nedeniyle sre boyunca zamanamn sresinin
durduunun hak drc srenin ilemediinin ispat edilememesi
halinde doan zararlardan arabulucu sorumlu olur.
VI. Aydnlatma Ykmllnn Tam veya Gerektii Gibi ya da Bizzat ve Dorudan
Yerine Getirilmemesinden Doan Zararlar
Arabulucu, arabuluculuk faaliyetinin banda al konumas srasnda ve srecin
devam boyunca, taraflar arabuluculuun esaslar, srecin ileyii ve sonular hakknda
ahsen ve dorudan szl olarak, gerektii lde aydnlatmakla ykmldr (HUAK m. 11;
HUAKY m. 14/I)
43
.
HUAKY m. 14/Ide arabulucunun aydnlatma ykmlln ahsen ve dorudan
yerine getirecei dzenlenmitir. Bu nedenle arabulucunun aydnlatma ykmll
kapsamnda deerlendirilecek faaliyetini rnein mektupla, e-postayla, sekreteriyle,
stajyeriyle ya da bu i iin hazrlatt brorle deil, bizzat ve szl olarak yapmas gerekir
44
.
Aydnlatma ykmllnn gerei gibi yerine getirilmesi, srecin salkl ilemesi asndan
ok nemlidir. Kapsama, srecin ileyiine ve sonularna ilikin olarak yeterli ve gerektii
gibi bilgilendirme yaplmamas halinde taraflarn sreten olan beklentileri fazlasyla artabilir
ya da azalabilir. Yeterince aydnlatlmam taraflar arabuluculuun anlam, esaslar, srecin
ileyii, sonular ve varlan anlamann nitelii konusunda hataya debilirler. Bu nedenle
arabulucunun, taraflar arabuluculuk faaliyetinin banda aydnlatmas, istisnasz uygulanmas
gereken, mutlak bir ykmllktr. Ayrca arabulucu gerektiinde srecin devamnda da
bilgilendirme ve aydnlatma faaliyetinde bulunmaldr
45
.
Arabulucunun aydnlatma ykmllnn tam veya gerektii gibi, kasten yanl ya
da bizzat ve dorudan yerine getirilmemesi zarara yol at lde arabulucunun hukuki
sorumluluunu dourur. Arabulucu aydnlatma ykmlln tam ve gerektii gibi, bizzat
ve dorudan yerine getirdiini yani kusursuz olduunu ispat etmedike sorumluluktan
kurtulamaz (TBK m. 112).

43
zbek-ADR s. 1044.
44
Demir, amil: Avukatn Uzlama Salama Yetkisi, 2. B. Ankara 2014, s. 51.
45
Demir, s. 50-51.


26

VII. Arabulucunun Tarafszlk ve Eit Davranma Borcunu hlalinden Doan Zararlar
Arabulucu grevini tarafsz bir ekilde yerine getirmek zorundadr (HUAK m. 9/I).
Arabuluculuk srecinde taraflar, gerek bavururken gerekse tm sre boyunca eit haklara
sahiptirler (HUAK m. 3/II). Bu kapsamda arabulucu taraflar arasnda eitlii gzetmekle
ykmldr (HUAK m. 9/III). Grevin tarafsz bir ekilde yerine getirilmemesi veya taraflar
arasndaki eitliin gzetilmemesinden doan zararlardan arabulucu sorumlu olur.
rnein arabulucunun srete taraflardan birisinin stnlk
kazanmasn salayacak ekilde uyarlarda bulunmas, taraflardan
birisine sempati duyduunun ya da birinden holanmadnn tutum ve
davranlarndan anlalmas, bir zarara yol at lde
arabulucunun hukuki sorumluluu doar.
VIII. Arabulucunun Alkol Uyuturucu ve la Etkisi Altnda Mesleini cra Etmesinden
Doan Zararlar
Arabuluculuk meslek kurallar m. 5te arabulucunun arabuluculuu ynetme yetenei,
ila tedavisi, uyuturucu madde veya alkol kullanm gibi sebeplerle zayflam ise bu durum
ortadan kalkncaya kadar arabuluculuk yapmamas gerektii dzenlenmitir
46
. Arabulucunun
gerek zen ykmll gerekse bahse konu meslek kural nedeniyle alkol ya da uyuturucu
etkisi altnda arabuluculuk yapmas kasti bir davran olarak deerlendirilebilir. Arabulucunun
hibir ekilde alkol ya da uyuturucu etkisi altnda arabuluculuk yapmamas gerekir. Aksi
halde doan zarardan sorumlu olur. Yine arabulucu kulland ilalarn ayrt etme gcn
etkileyip etkilemediini zen ykmll gereince aratrmak zorundadr.
rnein arabulucu, alerji tedavisi grrken kulland antihistaminik
ilacn prospektsnde, yan etkiler arasnda uyku hali ve dikkat
toplayamama, uyar ve nlemler arasnda dikkat gerektiren ilerin
yaplmamas gerektii yazl ise bu ilac kulland srece
arabuluculuk yapmamaldr. Aksi halde ayrt etme gcnn
azalmasndan doan zarardan sorumlu olur.

46
Trkiye Arabuluculuk Kurulu Arabuluculuk Sistemi Ve Arabulucular in Model Etik ve Uygulama Kurallar
Mart 2013 m. 5: arabulucunun arabuluculuu ynetme yetenei, ila tedavisi, uyuturucu madde veya
alkol kullanm gibi sebeplerle zayflam ise, bu olumsuz durum ortadan kalkana kadar arabulucu,
arabuluculuk srecini ynetmemelidir


27

Arabulucu alkol, uyuturucu madde ya da ila kullanmnn ayrt etme gcn geici
olarak kaybetmesine yol at hallerde verdii zararlar tazminle ykmldr. Arabulucu
kendisine hibir kusurun yklenemeyeceini ispat etmedike -alkol uyuturucu madde ve ila
etkisi altnda olmas nedeniyle- doan zarar gidermekle ykmldr (TBK m. 112).
IX. Arabulucunun Daha Fazla aba Sarf Edilmesinin Gerekli Olmad Hallerde Sreci
Devam Ettirmesinden Doan Zararlar
Taraflarn bilmedii ama arabulucunun bildii bir nedenle taraflarn anlamasnn
mmkn olmamas halinde arabulucu taraflara danarak sreci sonlandrma ykmlln
yerine getirmemise, fazladan ileyen saat cretlerini iade ve cretinde indirim yaplmas
istemiyle karlaabilecei gibi ayrca doan zararlar da gideme ykmll altna girer.
X. Arabulucunun Taraflarn rade Fesadna Dmesine yahut Ar Yararlanmaya Maruz
Kalmalarna Neden Olmasndan Doan Zararlar
Arabulucunun taraflarn irade fesadna dt ya da ar yararlanmaya maruz kald
bir szlemenin hazrlanmasna bilerek ve isteyerek alet olmas halinde iradesi fesada urayan
ya da gabine maruz kalan taraf arabuluculuk anlamasyla bal olmadn ileri srmek
yannda varsa arabuluculuk srecini bu artlar altnda yrterek meslek kurallarn ihlal
etmesi nedeniyle zararlarnn tazmini iin arabulucunun hukuki sorumluluuna gidebilir.
1. Yanlma
Arabulucu, tutana hazrlama grevini yerine getirirken artc ve allmam
hkmler yazmak suretiyle bir tarafn TBKda dzenlendii anlamda yanlmasna neden
olabilir. Bu durumda ilgili taraf szlemenin konusunda yanldn ileri srerek (TBK m. 3,
b. 2) arabuluculuk anlamasyla bal olmadn beyan edebilir. Arabulucunun taraflarn
yanlmasna neden olmas ve buna dayal olarak taraflardan birisinin arabuluculuk
anlamasyla bal olmadnn ileri srlmesi nedeniyle gerek ileri sren gerekse anlamann
dier taraf zarar grm olabilir ve doan zarar nedeniyle arabulucunun hukuki
sorumluluuna gidilebilir
47
.

47
Bkz. Klolu s. 185.


28

2. Arabulucunun Ar Yararlanmaya (Gabine) Gz Yummas
Arabulucu meslek kurallaryla arabuluculuk srecinde taraflar arasndaki mzakereyi
gzleyerek ar yararlanma kapsamnda deerlendirilebilecek edimlerin ortaya kp
kmadn tespit etmekle grevlendirilmitir
48
. Bu nedenle taraflardan birisinin TBK m.
28de dzenlenen ar yararlanma nedeniyle arabuluculuk anlamasnn tek tarafl
balamazln ileri srmesi halinde, arabulucunun bu durumun belirgin ekilde gz nnde
cereyan etmesine ramen srece mdahale etmemesi, hukuki sorumluluunu dourur.
XI. Arabulucunun zm Garanti Etmesinden Doan Zararlar
Arabulucu, i kartviziti, basl evrak veya bilgisayar iletiimleri gibi tantma ynelik
tm evrak ve iletiimlerinde, arabuluculuk srecinin sonu ve baars hakknda ksmen de
olsa sz veremez, zm garantisi vaat edemez (Meslek Kurallar m. 6.4). Bu kurala ramen
arabulucunun srecin sonu ve baarsyla ilgili olarak taraflara sz vermesi zm garantisi
vaat etmesi nedeniyle zarar domusa arabulucunun hukuki sorumluluuna gidilebilir.
XII. Arabuluculuk zm Anlamasnn Arabulucu Tarafndan Hazrlanmamasndan
Doan Zararlar
HUAKY m. 21/II ile arabuluculuk anlamasn hazrlama grevi arabulucuya
yklenmitir. Bu ykmlle ramen arabulucu, tarafszlk ve eit muamele
ykmllklerini ihlal ederek, rnein bir sigorta irketi veya vekilinin hazrlad anlamay
dier tarafa imzalatrsa ve zellikle bu anlamann tamam veya bir blm arabuluculuk
srecinde daha nce hi mzakere edilmemi hkmler ieriyorsa taraflarn bu anlama
nedeniyle uradklar zarardan arabulucu sorumludur
49
. nk arabulucu taraflarn iradesine
uygun ve daha nce btn unsurlar mzakere etmi bir anlama hazrlamak zorundadr.
stelik daha nce hi mzakere edilmemi hkmler ieren arabuluculuk
anlamasnn TBK m. 20/Ide saylan kurumlar tarafndan hazrlanarak arabulucu huzurunda
dier tarafa imzalatlmas halinde bu szlemelerde yazan artlarn genel ilem art

48
Meslek Kurallar m. 8.8: Taraflardan biri sreci, ihtilafl konular ve uzlama seeneklerini kavramakta
glk ekerse veya arabuluculua katlmakta zorlanrsa, arabulucu, byle bir durumdaki tarafn anlama,
katlma veya kendi kararn verme kapasitesine uygun olacak ekilde yaplmas gerekli imkn ve durumlar
aratrmal, gerekli deiiklik veya ayarlamalar yapmal, hatta gerekiyorsa arabuluculuu bitirmelidir.
49
Bu durum zellikle banka ve sigorta irketi gibi i younluu salayabilen kurumlarn uyumazlklarnda
srekli arabuluculuk yapmak istenmesi halinde ortaya kabilir.


29

saylarak yazlmam saylma meyyidesiyle karlamas da olasdr
50
. Klolu szlemeyi
kimin hazrladnn nemli olmad, nemli olann szlemenin genel ilem art ierip
iermedii olduunu ifade etmektedir
51
. Bu ekilde genel ilem art ieren bir arabuluculuk
anlamas ayn zamanda yanlma nedeniyle de iptale tabi olabilir
52
.
Arabuluculuk anlamasnn arabulucu yerine alanlar ya da stajyerleri tarafndan
hazrlanmas halinde, anlamann arabulucunun huzurunda oluan gerek iradelerini ve
mzakerelerde mutabakata varlan hususlar yanstmamamas ve taraflarn bu anlamann
arabulucu tarafndan hazrlandna gvenerek imzalanmas halinde doan zararlardan da
arabulucu sorumludur.
XIII. Arabulucunun Yannda alan Kiiler ile Denetim ve Gzetiminde lgili Mevzuat
erevesinde Staj Yapanlarn Verdii Zararlardan Sorumluluu
Arabulucunun taraflarn urad zarardan sorumlu tutulabilmesi iin bunlarn bizzat
arabulucunun szlemeye aykr davranndan kaynaklanmas gerekmez. TBKnun 66.
maddesinde dzenlenen adam altrann sorumluluuna dair hkmler arabulucunun
altrd kiilerin bakmndan da uygulama bulur.
rnein HUAKY m. 6/4'e gre gizlilik kuralna uyma ykmll,
arabulucunun yannda alan kiiler ile denetim ve gzetiminde ilgili
mevzuat erevesinde staj yapanlar da kapsadndan saylan
kiilerin gizlilii ihlal etmelerinde doan zararlardan arabulucu
sorumludur.
Arabulucu, brosundaki alma dzeninin bir zarar domasn nlemeye elverili
olduunu ispat etmedike, o brodaki faaliyetler nedeniyle sebep olunan zarar gidermekle
ykmldr (TBK m. 66/III). Fakat arabulucu, alann seerken, iiyle ilgili talimat
verirken, gzetim ve denetimde bulunurken, zararn domasn engellemek iin gerekli zeni
gsterdiini ispat ederse, sorumlu olmaz (TBK m. 66/II). Arabulucu dedii tazminat iin,
zarar veren alana, ancak onun bizzat sorumlu olduu lde rcu hakkna sahiptir (TBK m.
66/IV).

50
Bkz. Klolu s. 114 vd.
51
Bkz. Klolu s. 115.
52
Bkz. Klolu s. 185.


30

F. Arabulucunun Hukuki Sorumluluunun Sonular
I. Aynen fa
Arabulucunun szlemeye aykr davranlar her zaman zarar dourmayabilir. Bu
durumda taraflarn arabulucunun sreci devam ettirmesini, yani borcun aynen ifasn
isteyebilecekleri dnlebilir. Fakat bu arabulucunun ediminin yapma edimi olmas
nedeniyle mmkn deildir. Zira TBK m. 113/II alacaklya yapma edimleri ynnden aynen
ifa isteme hakk tanmamakta, sadece tazminat isteme hakk tannmaktadr. Dolaysyla
arabulucunun edimini szlemeye uygun olarak yerine getirmemesi halinde bunun yaptrm
aynen ifa deil sadece tazminattr.
II. TBK m. 113 Gereince Taraflarn Srecin Baka Bir Arabulucu Tarafndan
Ynetilmesini stemesi
Arabuluculuk deyim yerindeyse ahsa sk skya bal bir grevdir. HUAK m. 9/I ve
HUAKY m. 12/I arabulucunun grevi ksmen dahi olsa bakasna devredemeyeceini
dzenlenmitir. Hal byle olunca taraflarn arabuluculuk szlemesini devam ettirerek, cret
ve masraflar hlihazrdaki arabulucu tarafndan karlanmak zere uyumazl baka bir
arabulucunun yardmyla zme kavuturmay talep etmeleri, yani mahkemeden borlu
yerine ifada bulunma yetkisi talep etmeleri, hayatn olaan akna uygun olmaz (TBK m.
113). nk arabuluculuk meslei arabulucunun ahsna gven zerine kuruludur ve bu
zellii nedeniyle edimleri bakasnn ifa etmesi iin kendisinden vazgeilmesi arabuluculuk
szlemenin devamn deil sona ermesini gerektirir Fakat bu arabuluculuk srecinin sona
ermesi deil ilgili arabulucu ile taraflar arasndaki arabuluculuk szlemesinin sona ermesi
anlamna gelir.
III. Tazminat
Arabulucu gerek kasten gerek ihmalen verdii zararlar nedeniyle taraflarn malvarl
ve ahsvarlnda doan maddi ve manevi zararlar nedeniyle szlemeye aykrlk hkmleri
uyarnca (TBK m. 112 ve TBK m. 114/II) tazminat demekle ykmldr.
IV. Szlemeden Dnme
Arabulucunun bir uyumazlkta arabuluculuk yapmay kabul etmesi ve arabuluculuk
szlemesinin kurulmasndan sonra taraflar en ksa srede ilk toplantya davet etmesi


31

(HUAK m. 15/I) ve balayan sreci ise mmkn olduunca hzl bir ekilde sona erdirmesi
gerekir (HUAK m. 15/III). Arabulucunun sreci balatmay yahut balayan sreci yrtmeyi
geciktirmesi temerrde dmesi anlamna gelir. Arabulucunun edimini kanunun ak
hkmne aykr olarak yerine getirmeyerek temerrde dmesi halinde taraflarn arabuluculuk
szlemesinden dnme hakk gndeme gelir. Taraflarn arabulucu ile kurulan szlemeden
dnmesi, arabuluculuk srecini sona erdiren hallerden birisi deildir. Sre taraflarn zerinde
anlat baka bir arabulucu ile devam edebilir. Taraflarn arabuluculuk szlemesinden
dnmesi, arabulucuyu edimlerini ifadan taraflar da cret ve masraflar deme borcundan
kurtarr. Dnme ekle bal olmayan tek tarafl, yneltilmesi gerekli bir irade beyanyla olur.
Bu durumda arabulucu, temerrde dmekte kusuru olmadn ispat edemezse taraflar,
szlemenin hkmsz kalmas sebebiyle urad zararn giderilmesini de isteyebilir (TBK
m. 125/III).
G. Mesleki Sorumluluk Sigortasyla Sigortalanabilecek Riskler
Arabulucularn mesleki sorumluluk sigortasyla yukarda bahsedilen baz risklere kar
sigortalanmas mmkndr. Ancak henz lkemizde arabulucularn mesleki sorumluluklarna
ilikin kloz olmadndan arabulucularn mesleki risklere kar sigortalanmas bugn iin
mmkn deildir. Buna ramen ileride dzenlenebilecek korumann kapsam 26.05.2013
tarihli Mesleki Sorumluluk Sigortas Genel artlar incelenerek tahmin edilebilir. Mesleki
Sorumluluk Sigortas Genel artlar m. A.3'e gre teminat dnda kalan haller unlardr:
Sigortalnn, poliede belirlenmi ve snrlar hukuk kurallar veya etik kurallar ile
tespit edilen mesleki faaliyeti dndaki faaliyetlerinden kaynaklanan tazminat
talepleri;
Mesleki faaliyetin ifas srasnda sigortal tarafndan kasten sebep olunan her tr
olay ile davranlar
53
;
Sigortal veya altrd kiilerin, poliede belirtilen mesleki faaliyeti ifa ederken
alkol, uyuturucu ya da narkotik maddelerin tesiri altnda bulunmas sonucunda
meydana gelen olaylar.

53
Bu genel artn kart anlamndan arabulucularn ihmalen verdikleri zararlarn kural olarak mesleki
sorumluluk sigortas kapsamnda deerlendirilecei anlalmaktadr.


32

Mesleki Sorumluluk Sigortas Genel artlar m. A.4 uyarnca aksine szleme yoksa
teminat dnda kalan baz haller ile baz tazminat talepleri ve demeler ise unlardr:
Herhangi bir bilgisayar esasl veya elektronik ortamda saklanabilir, yazl,
baslm veya herhangi bir yntem ile (veya benzer bir ekilde) tekrar oaltlm
olsun veya olmasn her tr belge kayb veya sigortalnn bakm, gzetim
ve kontrolne verilmi bilgi ve malzemenin kayb veya imha edilmesi;
Trkiye Cumhuriyeti mahkemeleri haricinde bir mahkemede alan tazminat
davalar ve tahkim;
Her tr patent, telif hakk ile ticaret unvan, marka ve benzeri fikr mlkiyet hak
ihlallerinden kaynaklanan tazminat talepleri;
Sigortalnn mesleki faaliyeti ifas srasnda anne, baba, karde, e ve ocuklarna
kar sorumluluundan doan tazminat talepleri;
Bir szlemenin ifasna veya zel bir anlamaya dayanp, sigortalnn yasal
sorumluluk lsn aan her tr talepleri;
Manevi tazminat talepleri;
dar ve adl para cezalar dahil her tr ceza ve cezai artlar;
Sigortalnn iflasna bal olarak ortaya kabilecek her tr zarar;
Sigortalnn aleyhine cezai takibata geilmesi hlinde, bu takibattan doan dier
bilumum masraflar;
steme ilikin sigorta bedelini aan giderler.



33

KAYNAKA

Bapnar, Veysel: Vekilin (Avukatn, Hekimin, Mimarn, Bankann) zen Borcundan Doan
Sorumluluu, 2. B. Ankara 2004,
Demir, amil: Arabuluculuk Arkadal, Ankara Barosu Dergisi, S. 2013/2, s. 289-314.
Demir, amil: Avukatn Uzlama Salama Yetkisi, 2. B. Ankara 2014.
Erzurumluolu, Erzan: Szlemeler Hukuku (zel Bor likileri) 2. B., Ankara 2012.
Gm, Mustafa Alper: Borlar Hukuku zel Hkmler, C. II, stanbul 2012.
Klolu, Ahmet: Borlar Hukuku Genel Hkmler, 16. B. Ankara 2012.
zbek, Mustafa Serdar: Alternatif Uyumazlk zm, 3. B. Ankara 2013.
zbek, Mustafa Serdar: Arabuluculuk Asgar cret Tarifesinin Tahlili,
http://www.arabulucu.com/arabuluculuk-hakkinda/arabuluculuk-asgari-ucret-tarifesinin-
tahlili (zbek, Arabuluculuk creti) (son eriim: 15.03.2014).
Yazc Tktk, idem: Arabuluculukta Gizliliin Korunmas, stanbul 2013.